Download - Prof. Dr. Zekeriya Aktürk 18 Ekim 2010
/ 211
Prof. Dr. Zekeriya Aktürk18 Ekim 2010
AİLE GENOGRAMIAİLE GENOGRAMIveve
Aile ÇemberiAile Çemberi
[email protected]://aile.atauni.edu.tr
/ 212
AMAÇ
• Bu ders bir sunum ve grup çalışmasından oluşmaktadır. Katılımcıların bu ders sonunda gen haritası hakkında bilgi sahibi olmaları ve bir genogram çizebilmeleri amaçlanmaktadır.
– Genogramın tanınması
– Genogram bileşenlerinin bilinmesi
– Uygulama endikasyonlarının bilinmesi
– Aile çemberini açıklayabilmek
– Tıbbi pratikte genogram uygulayabilme
/ 213
TANIM
• GENOGRAM = GEN HARİTASI
• Genogram ailesel soy, aile ağacı, genolojik tablo olarak da
adlandırılır.
• Aile genogramı, aile hakkında az ve öz bilgi sağlayan bir
araçtır.
• Ailenin genetik alt yapısını ve şimdiki üyelerin bundan ne
kadar ve nasıl etkilendiğini gösterir.
/ 214
GENOGRAMIN ÖNEMİ
• Hastalıkların başlıca nedenleri– Genetik faktörler
• Otozomal; dominant, resesif
• X’e bağlı; dominant, resesif
• Kodominant kalıtım
• Multifaktöryel kalıtım
– Çevresel faktörler
– Beslenme
– Egzersiz
– Riskli davranışlar
/ 215
/ 216
Semboller
/ 217
/ 218
GENOGRAMIN TEMEL YAPISI
1. Klinisyenin kullanacağı teknik ; basit şekilde rahat
yorumlanabilecek ve yarar sağlayacak nitelikte olmalıdır.
2. Temel amaç bir göz atımıyla bile gerekli bilgilerin çoğuna
rahatça ulaşmak olduğundan, aile hikayesi basit ve anlaşılır
olmalıdır. Tabi ki bu tam tersi gereken durumlar için de
geçerlidir. Buna değeceğine inanıldığı zaman, oldukça
kompleks bir yapı oluşturulmalıdır.
/ 219
Kompleks bir genegram
/ 2110
3. Genogram en az üç neslin tüm bireylerini, doğum ve
ölüm tarihleri ile beraber içermelidir. İlk doğandan
başlayarak soldan sağa doğru sıralanır.
4. Her nesil tek bir hat üzerinde şekillendirilir. Aile
sıralanırken kocanın simgesinin sol başa yazılması
gerekir.
/ 2111
6. Aile isimleri her ana aile ünitesi altında olacak şekilde yazılır.
Bireylerin yaşı ya da doğum tarihleri belirtilerek sağ üst tarafa
tarih atılır.
7. Viziteye direk başvuran kişinin medikal bir problemi, kronik
bir hastalığı gibi bir durumu olabilir. Bu hastanın yanına bir ok
işareti, çift kare veya çift daire konarak index hasta adı verilir.
8. Birarada yaşayan bireyler bir daire içerisine alınarak
belirtilebilir.
/ 2112
KISACA BİR GENOGRAM
1. 3 veya daha çok jenerasyonu içermelidir.
2. Tüm aile mensuplarını
3. Tüm üyelerin doğum tarihi veya yaşını
4. Tüm ölüm tarihlerini ve nedenlerini
5. Aile bireylerindeki tüm belirgin hastalıkları
6. Aynı evi paylaşan bireylerin tümünü
/ 2113
7. Evlilik ve boşanmaların tümünü
8. İlk doğandan başlayarak soldan sağa
çocukları
9. Kullanılan şemanın anahtarını
10. Ergonomiklik öğelerini içermelidir.
/ 2114
GENOGRAMIN YARARLARI
1. Hekimin ailenin durumunu çok hızlı değerlendirmesini
sağlar.
2. Diğer sağlık görevlilerinin (hemşire ,doktor) hastayı
daha rahat anlamalarını sağlar.
3. Aileyi bilgi demeti haline sokar.
4. Risk faktörlerinin (DM, obezite, KVH) diğer
parametrelerle karşılaştırılmasını sağlar.
(hiperkolesterolemi)
/ 2115
5. Yüksek risk altındaki hastaların erken belirlenmesinde
rol oynar.(ör. Meme kanserinin sık olduğu bir ailede
mamografi önerilmesi gibi)
6. Hayat tarzının değiştirilmesini, riskli hastaya daha fazla
eğitim verilmesini sağlar. (koroner arter hastalığı ve A.C
ca olan bireyde sigaranın bıraktırılması.)
/ 2116
AİLE ÇEMBERİ
• Aile üyelerinin davranışsal ilişkilerinin tek bir birey açısından gösterilip, aile içi ilişkilerin daha iyi değerlendirilmesi yoludur.
• Kişiden etrafındaki fertleri hissettiği şekilde kendine en yakından uzağa sıralaması istenir.
• Evdeki tüm fertler, arkadaşlar, eğer varsa ev hayvanları bile bu şemaya eklenir.
• Tarih koymak burada oldukça önemlidir. • Aile içindeki dinamiklerin zamanla değişebileceği
unutulmamalıdır.
/ 2117
01.11.2001
/ 2118
BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROGRAM
• Bireyden başka ailenin olaylar ve birbirleri ile ilişkilerini eş zamanlı gösterebilir.
/ 2119
GENOGRAMIN ENDİKASYONLARI
1. Tekrarlayan tıbbi sorunlar
2. Uyumsuz hastalar
3. Somatize edilen sorunlar (baş ağrısı, karın ağrısı, baş dönmesi, göğüs ağrısı vs)
4. Psikosomatik hastalar (anorexi,obesite, astım, diyabet vs)
5. Aile sorunları (bölünme, ayrılma,vs )
6. Alkol ve madde kötüye kullanımı.
/ 2120
ÖRNEK
KA 2 yaşındadır. Doğum gününden iki gün sonra şiddetli karın ağrısı şikayeti ile başvuruyor.
Muayene ile ağrıya yol açabilecek nedenler hakkında herhangi bir ipucu elde edilemiyor.
Biyopsikososyal hipotezler açısından hasta değerlendirildiğinde; genogramın aşağıdaki gibi olduğu gözleniyor.
/ 2121