/ 211

Prof. Dr. Zekeriya Aktürk18 Ekim 2010

AİLE GENOGRAMIAİLE GENOGRAMIveve

Aile ÇemberiAile Çemberi

zekeriya.akturk@gmail.comhttp://aile.atauni.edu.tr

/ 212

AMAÇ

• Bu ders bir sunum ve grup çalışmasından oluşmaktadır. Katılımcıların bu ders sonunda gen haritası hakkında bilgi sahibi olmaları ve bir genogram çizebilmeleri amaçlanmaktadır.

– Genogramın tanınması

– Genogram bileşenlerinin bilinmesi

– Uygulama endikasyonlarının bilinmesi

– Aile çemberini açıklayabilmek

– Tıbbi pratikte genogram uygulayabilme

/ 213

TANIM

• GENOGRAM = GEN HARİTASI

• Genogram ailesel soy, aile ağacı, genolojik tablo olarak da

adlandırılır.

• Aile genogramı, aile hakkında az ve öz bilgi sağlayan bir

araçtır.

• Ailenin genetik alt yapısını ve şimdiki üyelerin bundan ne

kadar ve nasıl etkilendiğini gösterir.

/ 214

GENOGRAMIN ÖNEMİ

• Hastalıkların başlıca nedenleri– Genetik faktörler

• Otozomal; dominant, resesif

• X’e bağlı; dominant, resesif

• Kodominant kalıtım

• Multifaktöryel kalıtım

– Çevresel faktörler

– Beslenme

– Egzersiz

– Riskli davranışlar

/ 215

/ 216

Semboller

/ 217

/ 218

GENOGRAMIN TEMEL YAPISI

1. Klinisyenin kullanacağı teknik ; basit şekilde rahat

yorumlanabilecek ve yarar sağlayacak nitelikte olmalıdır.

2. Temel amaç bir göz atımıyla bile gerekli bilgilerin çoğuna

rahatça ulaşmak olduğundan, aile hikayesi basit ve anlaşılır

olmalıdır. Tabi ki bu tam tersi gereken durumlar için de

geçerlidir. Buna değeceğine inanıldığı zaman, oldukça

kompleks bir yapı oluşturulmalıdır.

/ 219

Kompleks bir genegram

/ 2110

3. Genogram en az üç neslin tüm bireylerini, doğum ve

ölüm tarihleri ile beraber içermelidir. İlk doğandan

başlayarak soldan sağa doğru sıralanır.

4. Her nesil tek bir hat üzerinde şekillendirilir. Aile

sıralanırken kocanın simgesinin sol başa yazılması

gerekir.

/ 2111

6. Aile isimleri her ana aile ünitesi altında olacak şekilde yazılır.

Bireylerin yaşı ya da doğum tarihleri belirtilerek sağ üst tarafa

tarih atılır.

7. Viziteye direk başvuran kişinin medikal bir problemi, kronik

bir hastalığı gibi bir durumu olabilir. Bu hastanın yanına bir ok

işareti, çift kare veya çift daire konarak index hasta adı verilir.

8. Birarada yaşayan bireyler bir daire içerisine alınarak

belirtilebilir.

/ 2112

KISACA BİR GENOGRAM

1. 3 veya daha çok jenerasyonu içermelidir.

2. Tüm aile mensuplarını

3. Tüm üyelerin doğum tarihi veya yaşını

4. Tüm ölüm tarihlerini ve nedenlerini

5. Aile bireylerindeki tüm belirgin hastalıkları

6. Aynı evi paylaşan bireylerin tümünü

/ 2113

7. Evlilik ve boşanmaların tümünü

8. İlk doğandan başlayarak soldan sağa

çocukları

9. Kullanılan şemanın anahtarını

10. Ergonomiklik öğelerini içermelidir.

/ 2114

GENOGRAMIN YARARLARI

1. Hekimin ailenin durumunu çok hızlı değerlendirmesini

sağlar.

2. Diğer sağlık görevlilerinin (hemşire ,doktor) hastayı

daha rahat anlamalarını sağlar.

3. Aileyi bilgi demeti haline sokar.

4. Risk faktörlerinin (DM, obezite, KVH) diğer

parametrelerle karşılaştırılmasını sağlar.

(hiperkolesterolemi)

/ 2115

5. Yüksek risk altındaki hastaların erken belirlenmesinde

rol oynar.(ör. Meme kanserinin sık olduğu bir ailede

mamografi önerilmesi gibi)

6. Hayat tarzının değiştirilmesini, riskli hastaya daha fazla

eğitim verilmesini sağlar. (koroner arter hastalığı ve A.C

ca olan bireyde sigaranın bıraktırılması.)

/ 2116

AİLE ÇEMBERİ

• Aile üyelerinin davranışsal ilişkilerinin tek bir birey açısından gösterilip, aile içi ilişkilerin daha iyi değerlendirilmesi yoludur.

• Kişiden etrafındaki fertleri hissettiği şekilde kendine en yakından uzağa sıralaması istenir.

• Evdeki tüm fertler, arkadaşlar, eğer varsa ev hayvanları bile bu şemaya eklenir.

• Tarih koymak burada oldukça önemlidir. • Aile içindeki dinamiklerin zamanla değişebileceği

unutulmamalıdır.

/ 2117

01.11.2001

/ 2118

BİLGİSAYAR DESTEKLİ PROGRAM

• Bireyden başka ailenin olaylar ve birbirleri ile ilişkilerini eş zamanlı gösterebilir.

/ 2119

GENOGRAMIN ENDİKASYONLARI

1. Tekrarlayan tıbbi sorunlar

2. Uyumsuz hastalar

3. Somatize edilen sorunlar (baş ağrısı, karın ağrısı, baş dönmesi, göğüs ağrısı vs)

4. Psikosomatik hastalar (anorexi,obesite, astım, diyabet vs)

5. Aile sorunları (bölünme, ayrılma,vs )

6. Alkol ve madde kötüye kullanımı.

/ 2120

ÖRNEK

KA 2 yaşındadır. Doğum gününden iki gün sonra şiddetli karın ağrısı şikayeti ile başvuruyor.

Muayene ile ağrıya yol açabilecek nedenler hakkında herhangi bir ipucu elde edilemiyor.

Biyopsikososyal hipotezler açısından hasta değerlendirildiğinde; genogramın aşağıdaki gibi olduğu gözleniyor.

/ 2121