Studiedag 14 maart 2014
‘Sociaal wetenschappelijk onderzoek in Gent: een gezonde kijk op Gent.’
Verwelkoming
Mevr. Katia Vandendriessche
Directeur van de Gezondheidsdienst Stad Gent
Uitgangspunt studiedag
Samenwerking met Stad Gent - UGent,
in het bijzonder met de vakgroep Huisartsengeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg
Community Oriented Primary Care (COPC)
SWING- onderzoek naar determinanten sociaal kapitaal
Lokaal gezondheidsbeleid
Gezondheidsdienst
regisseur en actor lokaal gezondheidsbeleid
Gezondheidsraad
lokaal netwerk gezondheidspartners
spil gezondheidsbeleid
=> omgevingsanalyse gezondheid - visienota gezondheidsbeleid 2020 -meerjarenplanning 2014-2020
Alle Gentenaars gelijke kansen geven op een goede gezondheid
• Bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare groepen
• Vergt ook inzetten op armoedebestrijding en het creëren van
gelijke kansen op sociale netwerking, onderwijs, werk en
wonen
=> Strategieën sectoren actief op elkaar afstemmen
URBAN40-onderzoek NL
Positief effect op de gezondheid in wijken waar op grote schaal maatregelen doorgevoerd werden die meerdere thema’s – wonen, werken, onderwijs, veiligheid, integratie – tegelijk bestreken
In wijken waarin expliciet aandacht was besteed aan het thema gezondheid (onder de noemer ‘gezonde wijk’) verbeterde de gezondheid van bewoners
Doel studiedag
Inspireren en bruggen leggen
om gezondheidswinst bij de bevolking te boeken
in een diversiteit van wijken en
met een mix van organisaties.
Gent als stedelijk labo voor vernieuwend intersectoraal
denken rond gezondheid
Veel inspiratie gewenst !
Doel en verloop van de studiedag
Prof. Sara Willems
Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg
UGent
10.00u-10.15u Verwelkoming door Mevr. Katia Vandendriessche, directeur van
de Gezondheidsdienst, Stad Gent 10.15u-10.30u Verwelkoming door Prof. Sara Willems (Vakgroep
Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, UGent). Doel en verloop van de studiedag
10.30u-11.30u Meet the researchers, met korte presentaties door de deelnemende vakgroepen.
11.30u-11.45u Evidence-based gezondheidsbeleid? Presentatie door Leen Van Zele, Gezondheidsdienst Stad Gent
11.45u-12.00u Prof. Sara Willems: Afronden voormiddag. Planning namiddag.
12.00u-13.00u Broodjeslunch 13.00u-14.00u Interactieve workshop 1 (zie onderstaand overzicht) 14.00u-14.30u Koffiepauze 14.30u-15.30u Interactieve workshop 2 (zie onderstaand overzicht) 15.30u-16.00u Panelgesprek over sociaal wetenschappelijk onderzoek in
functie van beleid. Moderator: Prof. Sara Willems
Enkele praktische mededelingen
× Wifi – Public Mobile, wachtwoord: WelkomInGent!
× Sanitair
× Workshops: 2de verdieping (linkergang)
× Handouts presentaties:
een aantal papieren exemplaren beschikbaar
ook beschikbaar via Gent Gezonde Stad
Meet the researchers
× Vakgroep Geografie
× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
× Vakgroep Criminologie
× Vakgroep Sociologie
× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
• http://www.youtube.com/watch?v=9bdAfVBCmXo
Meet the researchers
× Vakgroep Geografie
× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
× Vakgroep Criminologie
× Vakgroep Sociologie
× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
16 http://geoweb.ugent.be
Ghent University
Faculty of Sciences
Department of Geography
17
department of Geography > 100 staff 8 FT professors 15 PT professors 15 PT & PT assistants > 50 researches 8 administrative and technical staff members … facilities
18
department of Geography research units: - 3D acquisition - CartoGIS - landscape studies - SEG social-economic geography - physical geography
http://www.geoweb.ugent.be 19
• orgware
• humanware
• hardware
• software
• dataware
– dB digital
– map library analogue (> 30 000) and digital (> 8000)
– aerial images
– including actual but also historical map collection
20
department of Geography research units: - 3D acquisition - CartoGIS - landscape studies - SEG social-economic geography - physical geography
http://www.geoweb.ugent.be 23
CartoGIS research unit
CARTOGRAPHY AND GIS (GISYSTEMS and GISCIENCE)
currently, staff ≈ 25
prof. dr. Philippe De Maeyer
cartography
applications of GISystems
prof. dr. Nico Van de Weghe
GIScience
GITechnology
24
• quality of data and data visualisation
– perception analysis
25
How do map users
information on digital cartographic
products?
Advice for design (syntax, semiotics)
of digital cartographic
products:
•Guidelines •Implement in online tools
•...
User studies with a
Mixed Method
Approach
•Eye Tracking
•Reaction Times
•Thinking Aloud
•Sketch Maps
•Questionnaires
•...
• quality of data and data visualisation
• GI production methods and management
27
• quality of data and data visualisation
• GI production methods and management
• risk analysis (floods, SIDS, …)
28
LATIS • GIS-based stand-alone software • Developped in C# • Software uses IDRISI (raster-GIS) functions via COM-technology • Data sets are managed by administrators and stored once > client applications connect with data server. • Software calculates damage (economic and human) and risk.
• quality of data and data visualisation
• GI production methods and management
• risk analysis (floods, SIDS, …)
• historical cartography (Middle Ages, Enlightment, production methods 20th C. cfr. EuroSDR)
29
• quality of data and data visualisation
• GI production methods and management
• risk analysis (floods, SIDS, …)
• historical cartography
• moving objects
30
• quality of data and data visualisation
• GI production methods and management
• risk analysis (floods, SIDS, …)
• historical cartography
• moving objects
• GI modelling data modelling and data analysis – in archeology and history
– for indoor navigation
– mobility , accessibility to …exitability
– …
31
• networks
+ devices
• service points
• persons / agents
32
output and outreach
• publications
• PhD
• ….
• presentations…
• geomobiel.be
• cartogis.ugent.be/weblectures
35
36
AF
GA
37 http://geoweb.ugent.be
Universiteit Gent
11 faculteiten
120 vakgroepen
Meet the researchers
× Vakgroep Geografie
× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
× Vakgroep Criminologie
× Vakgroep Sociologie
× Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
Vakgroep Huisartsgeneeskunde
en Eerstelijnsgezondheidszorg
Faculteit Geneeskunde en
Gezondheidswetenschappen
Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
• Kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek
• Maatschappelijk engagement
• Interdisciplinaire samenwerking
Team
• Sara Willems, docent TT, master GVO
• Jan De Maeseneer, gewoon HL, huisarts
• * Veerle Vyncke, FWO mandaat, master GVO
• Wim Hardyns, post-doc FWO mandaat, master criminologie, ZAP
VUB en UA
• * Amélie Vanpottelberge, BOF starterskrediet, master sociologie
• * Lise Hanssens, AAP, master sociologie
• * Jens Detollenaere, beursaal, master Beheer en beleid
• Stijn Vandenberghe, PA, huisarts
• * Christine Leyns, Cochabamba/Bolivië, huisarts
• * Liz Ponnet, Joanapolis/Brazilië, huisarts
Samenwerking met
• … andere academische centra
Vakgroep Geografie, Vakgroep Criminologie
• … zorgvoorzieningen
Gentse wijkgezondheidscentra
Domus Medica
• … overheden
Werkgroep Baarmoederhalsscreenig
Stad Gent
Focus
• Equity dimensie in de evaluatie van
(eerstelijns)gezondheidszorg
• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen
SES en gezondheid
• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen
Equity dimensie in de evaluatie van
(eerstelijns)gezondheidszorg
Quality and Cost of Primary Care in Europe
• 34 landen, 6.830 huisartsen en 58.606 patiënten
Gezondheidszorggebruik ROMA
• Samenwerking met EFPC, Ljubljana University, Stedelijke
integratiedienst Stad Gent
Gezondheidszorggebruik in Brazilië/ Bolivië
Focus
• Equity dimensie in de evaluatie van
(eerstelijns)gezondheidszorg
• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen
SES en gezondheid
• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen
Sociaal kapitaal als buffer in de relatie
tussen SES en gezondheid
• Onderzoek bij 2.744 buurtbewoners en 1.383 sleutelfiguren
in Gent naar sociale processen en gezondheid
• Nauwe samenwerking met de VG Criminologie (prof.
Pauwels) en de VG Sociale Geografie (post-doc Neutens)
• Equity dimensie in de evaluatie van
(eerstelijns)gezondheidszorg
• De rol van sociaal kapitaal als buffer in de relatie tussen
SES en gezondheid
• Preventie in de HA praktijk bij sociaal kwetsbare groepen
Focus
Preventie in de huisartspraktijk
• Project in opdracht van Domus Medica i.k.v. het Vlaamse
preventiedecreet
• Ondersteuning andere partners
• Ontwikkeling LOK pakket huisartsen, E-tool, suggesties
aanpassing EMD, richtlijnontwikkeling
• Differentieel gebruik van de spoedopname
en huisartsenwachtpost
• Gezondheidszorggebruik bij Roma in Gent
• Project ‘Wijk-In-zicht’: wijkgericht werken vanuit een
wijkgezondheidscentrum (UGC Nieuw Gent)
• Sociaal kapitaal, onveiligheid en ongelijkheid in
gezondheid: voorstelling SWING-studie
W
S
2
W
S
3
Meet the researchers
×Vakgroep Geografie
×Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
×Vakgroep Criminologie
×Vakgroep Sociologie
×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
Voorstelling Vakgroep Strafrecht
en Criminologie - UGent
Prof. Dr. Lieven Pauwels
Dr. Wim Hardyns
Overzicht onderzoeksprojecten
Neighbourhoods and the well-being of human beings. The
interaction between social cohesion and individual social capital
in the explanation of subjective well-being.
Onderzoeker: Dr. Wim Hardyns
Promotoren: Prof. Dr. Lieven Pauwels & Prof. Dr. Sara Willems
Opdrachtgever: FWO Vlaanderen
Looptijd: 01/10/2013 – 30/09/2016
Overzicht onderzoeksprojecten
Collective efficacy and fear of crime: a multilevel perspective
Promotoren: Prof. Dr. Lieven Pauwels en Prof. Dr. Paul Ponsaers
Onderzoeker: Wim Hardyns
SPAN: Study of Peers, Activities and Neighbourhoods
Promotoren: Prof. dr. Gerben Bruinsma, Dr. Frank Weerman, Prof. Dr.
Wim Bernasco, Prof. Dr. Lieven Pauwels
Opdrachtgever: NWO
What’s neighbourhood got to do with it?
Onderzoeker: Caroline Mellgren (Malmö University)
Promotoren: Prof. dr. Marie Torstensson-Levenader en Prof. Dr. Lieven
Pauwels
Overzicht onderzoeksprojecten
De ene buurt is de andere niet. Een onderzoek naar de
contextualisering van politioneel geregistreerde criminaliteit
Promotor: Prof. Dr. Paul Ponsaers
Onderzoeker: Lieven Pauwels
Opdrachtgever: Belspo (DWTC)
Buurtkenmerken en jeugddelinquentie: een toets van de sociale
desorganisatietheorie
Onderzoeker: Lieven Pauwels
Promotor: Prof. Dr. Paul Ponsaers
Overzicht onderzoeksprojecten
Mobility principles and offending patterns of mobile offenders.
Onderzoeker: Drs. Christophe Vandeviver
Promotoren: Prof. Dr. Tom Vander Beken & Dr. Stijn Van Daele
Opdrachtgever: BOF (Bijzonder Onderzoeksfonds, Universiteit Gent)
Looptijd: 01/10/2011 – 30/09/2015
Burglary: Suitable targets in a broader context.
Onderzoeker: Drs. Marlijn Wouters-Peeters
Promotoren: Prof. Dr. Tom Vander Beken & Dr. Stijn Van Daele
Opdrachtgever: FWO Vlaanderen
Looptijd: 01/12/2011 – 31/12/2015
Meet the researchers
×Vakgroep Geografie
×Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
×Vakgroep Criminologie
×Vakgroep Sociologie
×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
Vakgroep Sociologie Health and Demographic Research
Studiedag
‘Sociaal wetenschappelijk onderzoek in Gent: een gezonde kijk op Gent.’
14/3/2014
Department of Sociology, Ghent University, Belgium Onderzoeksgroep HeDeRa Contact: Bart Van de Putte, Korte Meer 5, 9000 Ghent (Belgium) – [email protected]
Emancipatie etnische
minderheden
Religie, waarden,
familie/gender
Opleiding, sociaal kapitaal
Discriminatie
Sociale controle
• Emilien Dupont, Klaartje Van Kerckem, Koen Van der Bracht
• Jonge Turkse Belgen willen geen afhankelijke partner uit Turkije
Transnationale huwelijken
• Mieke Eeckhaut
• Transnationale huwelijken grotere kans op echtscheiding Echtscheiding
• Pieter-Paul Verhaeghe
• Scholieren met arbeidersvrienden minder naar hoger onderwijs Tewerkstelling
• Koen Van der Bracht, Ad Coenen
• Discriminatie Huisvesting
• Ad Coenen, Pieter-Paul Verhaeghe, Koen Van der Bracht
• Turkse Gentenaars verhuizen uit 19de eeuwse gordel
Ruimtelijke Segregatie
• Koen Van der Bracht
• Scholen hoog % moslims moslims EN niet-moslims religieuzer Religie
• Klaartje Van Kerckem
• Subtiele uitsluiting, ‘allochtoon’ identiteit: Belg ZIJN, niet VOELEN Identiteit
• Sarah Missine
• Discriminatie, SES Etnische minderheden depressiever Welbevinden
• Karen Van der Linden
• Arme Belgische moeders minder borstvoeding, arme migranten NIET Borstvoeding
Koen Van der Bracht
Pieter-Paul Verhaeghe
Meet the researchers
×Vakgroep Geografie
× Vakgroep Huisartsgeneeskunde en
Eerstelijnsgezondheidszorg
×Vakgroep Criminologie
×Vakgroep Sociologie
×Vakgroep Beweging- en Sportwetenschappen
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen
Meerdere onderzoeksgroepen
Inspanningsfysiologie
Trainings- en bewegingsleer (motorische ontwikkeling)
Biomechanica
Sportpedagogie
Fysieke activiteit, fitheid en gezondheid
Sportmanagement
Onderzoeksgroep
Fysieke activiteit, Fitheid en Gezondheid
Hier foto invoegen van onderzoeksdag?
Prof. Ilse De Bourdeaudhuij
100% ZAP
Prof. Greet Cardon
100% ZAP
Prof. Benedicte Deforche
20% Gastprof Onderzoek
Onderzoeksgroep
Fysieke activiteit, Fitheid en Gezondheid
Fysieke activiteit
Sedentair gedrag
Voeding
CVD
Obesitas/Diabetes
Kanker
Onderzoeksdomeinen:
Preventie en Gezondheidspromotie
GEDRAG GEZONDHEID
Fysieke activiteit
Sedentair gedrag
Voeding
CVD
Obesitas/Diabetes
Kanker
Persoonlijke
Sociale
Omgeving
Onderzoeksdomeinen:
Preventie en Gezondheidspromotie
DETERMINANTEN
GEDRAG GEZONDHEID
Fysieke activiteit
Sedentair gedrag
Voeding
CVD
Obesitas/Diabetes
Kanker
Persoonlijke
Sociale
Omgeving
Peuters/kleuters
Lager & Sec onderwijs
Volwassenen & senioren
Obesen
Diabetes
Cardiale revalidatie
Ex-borstkanker
Onderzoeksdomeinen:
Preventie en Gezondheidspromotie
INTERVENTIES
Ontwikkeling & evaluatie
DETERMINANTEN
GEDRAG GEZONDHEID
Fysieke activiteit
Sedentair gedrag
Voeding
CVD
Obesitas/Diabetes
Kanker
Persoonlijke
Sociale
Omgeving
Peuters/kleuters
Lager & Sec onderwijs
Volwassenen & senioren
Obesen
Diabetes
Cardiale revalidatie
Ex-borstkanker
Vlaanderen
Internationaal
Scholen
Bedrijven
Gemeenten/steden
Onderzoeksdomeinen:
Preventie en Gezondheidspromotie
IMPLEMENTATIE
INTERVENTIES
Ontwikkeling & evaluatie
DETERMINANTEN
GEDRAG GEZONDHEID
Fysieke activiteit
Sedentair gedrag
Voeding
CVD
Obesitas/Diabetes
Kanker
Persoonlijke
Sociale
Omgeving
Peuters/kleuters
Lager & Sec onderwijs
Volwassenen & senioren
Obesen
Diabetes
Cardiale revalidatie
Ex-borstkanker
Vlaanderen
Internationaal
Scholen
Bedrijven
Gemeenten/steden
Onderzoeksdomeinen:
Preventie en Gezondheidspromotie
IMPLEMENTATIE
INTERVENTIES
Ontwikkeling & evaluatie
DETERMINANTEN
GEDRAG GEZONDHEID
DETERMINANTEN : OMGEVING
WALKABILITY-STUDIES
FOTO-EXPERIMENTEN
MACRO MICRO
KINDEREN
ADOLESCENTEN
VOLWASSENEN
OUDEREN
Lage walkability
-Lage residentiële dichtheid
-Lage landgebruiksdiversiteit
-Lage connectiviteit
Hoge walkability
-Hoge residentiële dichtheid
-Hoge landgebruiksdiversiteit
-Hoge connectiviteit
Evidence-based gezondheidsbeleid?
Leen Van Zele
Gezondheidsdienst Stad Gent
Vragen als beleidsmaker:
Zijn onze beleidskeuzes de juiste? Werpt ons beleid ook echt vruchten af?
On the road:
Welke knelpunten rond data/onderzoek komen we onderweg tegen?
Hoe komen wij tot onze beleidskeuzes? Zijn onze beleidskeuzes de juiste?
Gezondheidsbeleid op basis van signalen
• Gedeelde signalen vanuit veldwerkers is een belangrijke bron van kwalitatieve data die het gezondheidsbeleid onderbouwen (keuze thema’s, aanpak etc)
Als een gezin prioritair aandacht geeft aan een zoektocht naar een gezonde woning, is het bvb. moeilijk om hen op dat moment te motiveren tot het eten van gezondere voeding.
Gezondheidsbeleid op basis van Gentse data - Gezondheidsmonitor
• Gentse periodieke data rond de gezondheidstoestand van de Gentenaars om evoluties te monitoren en beleid daarop af te stemmen.
Een cijfer is niet altijd duidelijk genoeg om beleidsactie te ondernemen, meestal is langdurige monitoring of verfijnd onderzoek nodig om de juiste interventie te kunnen opzetten.
Gezondheidsbeleid op basis van Vlaamse data
• De Belgische Gezondheidsenquête: cijfers op basis van 4-jaarlijks grootschalig onderzoek over de leefstijl en gezondheidstoestand van de Belgen, met aandacht voor de socio-economische gradiënt.
• Het Agentschap van Zorg en Gezondheid: cijfers van de Vlaamse overheid over bvb. het BMI van de Vlamingen en nog zoveel meer.
• De IMA-atlas: cijfers van het Intermutualistisch Agentschap zoals het GMD en het voorkeurstarief dat tot op statistische sector-niveau kan bekeken worden.
Gezondheidsbeleid op basis van onderzoek
• Vb. Niets aan de tand (2001): 18% van de Gentse kleuters tonen tandbederf en niemand is daarvoor naar de tandarts geweest.
• Vb. KANS-onderzoek (2008-2009): +/- 70% van OCMW- en CAW-cliënteel bevestigt psychisch onwelbevinden.
• Vb. Onderzoek deelname borstkanker-screening (2011): lage deelname door vrouwen met laag SES, Turks Maghrebijnen en in kwetsbare wijken.
Werpt ons beleid ook echt vruchten af? Hoe doen wij aan gezondheidsbeleidsevaluatie?
Beleidsindicatoren binnen BBC
• Het aantal GMD’s en jaarlijkse tandartsconsulten toont aan of we meer Gentenaars hebben toegeleid naar een vaste huisarts/tandarts.
• Het aantal leden van de Gezondheidsraad en middelveldorganisaties gericht op kwetsbare doelgroepen die meewerken aan het uitdragen van gezamenlijke leefstijlcampagnes moet onze impact meten.
Een cijfer geeft nooit alleen ónze beleidsimpact weer. Er moet voorzichtig omgegaan worden met interpretaties ervan.
Gezondheidsbeleidsevaluatie
• Procesevaluatie: Hoeveel organisaties werken mee? Hoeveel mensen hebben we bereikt?
• Methodiekevaluatie: is onze aanpak de juiste?
• Impactevaluatie: Eten Gentenaars gezonder? Vinden Gentenaars de weg naar de eerstelijnspsycholoog?
Jarenlange enthousiaste inzet van tijd en middelen vraagt naar een impact-analyse. Om resultaat aan te tonen is soms duur grootschalig onderzoek nodig.
Verloop workshops & afsluitend debat
Prof. dr. Sara Willems
Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg
UGent
Workshop 1: Lokaal 2.26 (voor pauze)
Geografische analyse van gezondheidszorgvoorzieningen
Workshop 2: Lokaal 2.28
Sociale verschillen in gezondheidszorggebruik
Workshop 3 : Lokaal 2.29
Sociaal kapitaal, gezondheid en criminaliteit
Workshop 4: Lokaal 2.26 (na pauze)
Duurzame ruimtelijke planning
Workshop 5: Lokaal 2.27
Etnische diversiteit
Verloop afsluitend debat
Naar een vruchtbare verdere samenwerking!
Uitdagingen?
Tips en suggesties!
Samenwerking
Financiële haalbaarheid
Relevantie
Te abstract
× Tijdens middagpauze
× 2 flappen: uitdagingen & tips
Afsluiting
Dhr. Resul Tapmaz
Schepen van Welzijn, Gelijke kansen, Gezondheid en Sport
Stad Gent