DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TERCERA DECLINACION
REFUERZO UNIDAD 6
FABULISTAS Y FÁBULAS
EJERCICIOS:
1. Di de qué modelo de la Tercera declinación es cada una de estas palabras y cuál
es su tema y su género:
VULPES, VULPIS
Zorra
VESTIS, VESTIS
Vestido
ANIMAL, ANIMALIS
Animal
ARBOR, ARBORIS
Árbol
PÁG.3
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TERCERA DECLINACION
REFUERZO UNIDAD 6
HOMO, HOMINIS
Hombre
PAVO, PAVONIS
Pavo real
PASTOR, PASTORIS
Pastor
CANIS, CANIS
Perro
PISCIS, PISCIS
Pez
MUS, MURIS
Ratón
PÁG.4
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TERCERA DECLINACION
REFUERZO UNIDAD 6
2. Declina en singular y plural 8 sustantivos de la tercera declinación que aparezcan
en el ejercicio anterior (4 de tema en consonante y 4 de tema en –i):
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.5
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TERCERA DECLINACION
REFUERZO UNIDAD 6
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.6
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TERCERA DECLINACION
REFUERZO UNIDAD 6
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.7
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
ADJETIVOS TERCERA DECL.
REFUERZO UNIDAD 6
ADJETIVOS DE LA TERCERA DECLINACIÓN
EJERCICIOS:
1. Indica de cuántas terminaciones y de qué tema es cada uno de estos adjetivos:
TERMINACIONES TEMA
Absens, absentis
Brevis, -e
Capax, capacis
Celeber, celebris, celebre
Difficilis, -e
Facilis, -e
Fatalis, -e
Hostilis, -e
Inmortalis, -e
Insolens, insolentis
Levis, -e
Mortalis, -e
Pauper, pauperis
Prudens, prudentis
Similis, -e
Tenax, tenacis
Velox, velocis
Vetus, veteris
PÁG.8
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
ADJETIVOS TERCERA DECL.
REFUERZO UNIDAD 6
2. Busca el tema de estos adjetivos y declínalos en singular y plural:
CELEBER, CELEBRIS, CELEBRE Célebre
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.9
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
ADJETIVOS TERCERA DECL.
REFUERZO UNIDAD 6
BREVIS, BREVE Breve
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.10
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
ADJETIVOS TERCERA DECL.
REFUERZO UNIDAD 6
VETUS, VETERIS Viejo, -a
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.11
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
ADJETIVOS TERCERA DECL.
REFUERZO UNIDAD 6
VELOX, VELOCIS Veloz
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.12
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
LOS RAZONAMIENTOS DE FORTUNATO
Fortunato:
Claudus1 non sum: possum ambulare2. Caecus3 non sum: possum videre.
Possum audire4: surdus5 non sum. Possum arma capere: iuvenis6 sum. Uxorem
ducere7 possum: foedus8 non sum.
Amigos:
O Fortunate, Fortunate! omnia potes facere. Fortunatissimus es.
NOTA: Para entender la traducción de OMNIA, ten en cuenta que los adjetivos sustantivados en neutro plural pueden
traducirse acompañados de la palabra “cosas”.
1 Claudus, -a, -um: Cojo, -a.
2 Ambulo, -as, ambulare, ambulavi, ambulatum: Caminar.
3 Caecus, -a, -um: Ciego, -a.
4 Audio, -is, audire, audivi, auditum: Oír.
5 Surdus, -a, -um: Sordo, -a.
6 Iuvenis, -is: Joven.
7 Uxorem ducere: Casarse.
8 Foedus, -a, -um: Feo, -a.
PÁG.13
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
EJERCICIOS:
1. Puedes ver fácilmente que POSSUM y POTES son un compuesto del verbo ........
Separa con un guión los componentes de las formas anteriores: .........-........., .........-.........
Fíjate cómo ante -S el primer componente es POS-, y ante -E, POT-. Sabiendo
esto ya puedes construir el:
PRESENTE INDICATIVO
POSSUM (PODER)
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
POSSUM (PODER)
FUTURO IMPERFECTO INDICATIVO
POSSUM (PODER)
PÁG.14
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
2. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Enunciado del verbo POSSUM: Possum, potes, posse, potui (poder).
4. Por la forma POTUIT, que corresponde al tiempo .................., ves que el tema de
perfecto de este verbo es .................. Teniendo esto en cuenta, puedes construir
cualquiera de sus tiempos de perfecto, que se comportan de modo regular. Escribe:
PRETÉRITO PERFECTO INDICATIVO
POSSUM (PODER)
PÁG.15
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO INDICATIVO
POSSUM (PODER)
PÁG.16
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
PATRICIOS Y PLEBEYOS
Consules patricii esse solebant, praeesse comitiis debebant. Cives comitiis
abesse non solebant. Plebi non deerat tribunorum auxilium.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.17
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Aquí descubrimos que el infinitivo de Sum es: .............
3. Fíjate en estas formas: Praeesse, abesse, deerat; la 2ª es el .................................
del verbo ABSUM; separa sus componentes ................, ................ Construye su
presente y su pretérito imperfecto de indicativo:
PRESENTE INDICATIVO
ABSUM (ESTAR AUSENTE, FALTAR)
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
ABSUM (ESTAR AUSENTE, FALTAR)
PÁG.18
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
4. Deerat es la 3º persona del singular del pretérito imperfecto de Indicativo del
verbo DESUM; separa sus componentes. Construye su presente y pretérito
imperfecto de Indicativo:
PRESENTE INDICATIVO
DESUM (FALTAR)
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
DESUM (FALTAR)
PÁG.19
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
EL MERCADO
Ubi1 ad forum adveniunt, multi viri et feminae iam adsunt; per totum forum
tabernae sunt. Coloni clamant et merces suas laudant. Alii2 uvas vendunt,
alii lanam, alii ficos. Caius Iuliam ad locum vacuum ducit atque tabernam
erigunt et merces exponunt.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Ubi: Cuando (conjunción subordinada temporal).
2 Alii… alii: Unos… otros.
PÁG.20
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
FORUM, FORI
2. Aquí descubrimos que el verbo adsunt es un verbo …..........
3. Fíjate en estas formas: Adsum, ades, adesse, adfui (affui); la 4ª es el
…...................................................................... del verbo ABSUM; separa sus
componentes …............., …............. Construye su Pretérito Perfecto y su Pretérito
Pluscuamperfecto de Indicativo:
PRETÉRITO PERFECTO INDICATIVO
ADSUM (ESTAR PRESENTE, ESTAR)
PÁG.21
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO INDICATIVO
ADSUM (ESTAR PRESENTE, ESTAR)
TABERNA, TABERNAE
PÁG.22
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE SUM
REFUERZO UNIDAD 6
EN CLASE
Magister nec Quintum nec Sextum videt et clamat: “Cur1 non adsunt Quintus
et Sextus? Cur sero veniunt?”. Tandem pueri intrant et magistrum salutant.
Diu pueri puellaeque sedent et magistrum audiunt. Postea litteras in tabulis
scribunt. Magister tabulas spectat et litteras corrigit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Cur: ¿Por qué? (adverbio interrogativo).
PÁG.23
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
ADJETIVOS EN GRADO SUPERLATIVO
EJERCICIOS:
1. Forma el superlativo de los siguientes adjetivos:
SUPERLATIVO TRADUCCIÓN
Absens, absentis Ausente:
Asper, aspera, asperum Áspero, -a:
Brevis, -e Breve:
Capax, capacis Capaz:
Celeber, celebris, celebre Célebre:
Difficilis, -e Difícil:
Dignus, -a, -um Digno, -a:
Facilis, -e Fácil:
Fatalis, -e Fatal:
Hostilis, -e Hostil:
Inmortalis, -e Inmortal
Insolens, insolentis Extraordinario,-a:
Levis, -e Ligero, -a:
Miser, misera, miserum Desgraciado, -a:
Mortalis, -e Mortal:
Pauper, pauperis Pobre:
Prudens, prudentis Prudente:
Similis, -e Semejante:
Tenax, tenacis Tenaz:
Velox, velocis Veloz:
Vetus, veteris Viejo, -a:
Gratus, -a, -um Agradecido, -a:
Pulcher, pulchra, pulchrum Hermoso, -a:
Saevus, -a, -um Cruel:
Clarus, -a, -um Famoso, -a:
Magnus, -a, -um Grande:
Parvus, -a, -um Pequeño, -a:
Bonus, -a, -um Bueno, -a:
Malus, -a, -um Malo, -a:
PÁG.24
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
2. Traduce los superlativos anteriores al castellano.
3. Declina en singular y plural los siguientes superlativos:
NOBILISSIMUS, NOBILISSIMA, NOBILISSIMUM Muy noble
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.25
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
DIFFICILLIMUS, DIFFICILLIMA, DIFFICILLIMUM Muy difícil
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.26
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
PULCHERRIMUS, PULCHERRIMA, PULCHERRIMUM Muy hermoso, -a
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.27
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
PRACTICAMOS CON EL SUPERLATIVO
Apud Helvetios longe1 nobilissimus fuit Orgetorix.
Concordia maxima (erat), minima avaritia erat.
Eloquentia res difficillima ex omnibus est.
Summum ius (est) summa iniuria.
1 Longe: Con diferencia (adverbio de modo).
PÁG.28
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
Omnium Gallorum fortissimi sunt Belgae1.
Croesus2 inter reges opulentissimus3 fuit.
Augustus eloquentissimus orator4 senatorum erat.
Pavo5 est pulcherrimus ex omnibus avibus6.
1 Belgae, Belgarum: Belgas (pueblo que habitaba el norte de la Galia). 2 Croesus, -i: Creso (rey famoso por su riqueza). 3 Opulentus, -a, -um: Opulento, -a. 4 Orator, oratoris: Orador. 5 Pavo, pavonis: Pavo real. 6 Avis, -is: Ave.
PÁG.29
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
EL CUERVO Y LA ZORRA
Fabula nos docet ut1 homo vecors verba vana audire solet.
Corvus caseum rapuerat et in altissima arbore sederat. Corvus caseum in ore
tenebat. Tum vulpes, callidissima omnium animalium, caseum vidit et corvo dixit:
“Corve, tu es fortunatissima avis, nam es pulchrior quam pavo, nigrior pice2. Si3
habes vocem dulciorem quam lusciniae vocem4, tum avium rex eris”.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Ut: Que (conjunción subordinada completiva). 2 Pulchrior quam pavo, nigrior pice: Más hermosa que el pavo real, más negra que la pez.
3 Si: Si (conjunción subordinada condicional).
4 Dulciorem quam lusciniae vocem: Más dulce que la voz del ruiseñor.
PÁG.30
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
Corvus, beatissimus et laetissimus, orem aperuit et caseum ex ore cadit. Vulpes
caseum cepit et dixit: “Corve, tu es stultissima inter omnes aves”.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.31
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los sustantivos:
OS, ORIS (N)
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PIX, PICIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
CASEUS, CASEI
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.32
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
LUSCINIA, LUSCINIAE
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
VOX, VOCIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
3. Declina en singular y plural los siguientes adjetivos:
VECORS, VECORDIS Insensato, -a
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.33
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
DULCIS, DULCE Dulce
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.34
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
4. Conjuga en latín y en castellano el Presente, Pretérito Imperfecto y Futuro
Imperfecto de Indicativo del verbo:
Aperio, -is, aperire, aperui, apertum “Abrir”
PRESENTE
PRETÉRITO IMPERFECTO
FUTURO IMPERFECTO
PÁG.35
AD
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL SUPERLATIVO
REFUERZO UNIDAD 6
5. Conjuga en latín y en castellano el Pretérito Perfecto y Pretérito
Pluscuamperfecto de Indicativo del verbo:
Video, -es, videre, vidi, visum “Ver”
PRETÉRITO PERFECTO
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO
6. Forma el Participio de Perfecto de los siguientes verbos y tradúcelo:
PARTICIPIO TRADUCCIÓN
Aperio, -is, aperire, aperui, apertum (abrir)
Cado, -is, cadere, cecidi, casum (caer)
Capio, -is, capere, cepi, casum (coger)
Dico, -is, dicere, dixi, dictum (decir)
Doceo, -es, docere, docui, doctum (enseñar)
Habeo, -es, habere, habui, habitum (tener)
Rapio, -is, rapere, rapui, raptum (robar)
Video, -es, videre, vidi, visum (ver)
PÁG.36
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
LA SERPIENTE Y EL LEÓN
Vulpes serpentem immotum spectabat. Serpens multas horas in arboris umbra
iacebat. Serpens non requiescebat sed leonem spectabat. Serpens dicebat:
“leonem dentibus venenatis occidam atque sic meam magnam vim animalibus
ostendam”. Sed vulpes risit, nam ubi leo appropinquavit, serpens in herba latuit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.37
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los sustantivos:
LEO, LEONIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
VULPES, VULPIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
DENS, DENTIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.38
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
3. Declina en singular y plural los siguientes adjetivos:
VENENATUS, VENENATA, VENENATUM Venenoso, -a
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
4. Conjuga en latín y en castellano los siguientes tiempos verbales de Indicativo:
Occido, -is, occidere, occisi, occisum “Matar”
PRESENTE
PÁG.39
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
FUTURO IMPERFECTO
Dico, -is, dicere, dixi, dictum “Decir”
PRETÉRITO IMPERFECTO
Lateo, -es, latere, latui “Esconderse”
PRETÉRITO IMPERFECTO
5. Busca todos los adjetivos posesivos que haya en el texto y enúncialos en latín.
Escribe también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PÁG.40
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
ORFEO Y EURÍDICE
Orpheus poeta erat et cantu suo feras domabat, quoque magna saxa lyrae
suavitate movebat. Orpheus beatus erat, nam Eurydicam1 amabat. Sed vipera
Eurydicam in prato momordit suoque veneno necavit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Eurydica, Eurydicae: Eurídice.
PÁG.41
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los sustantivos:
CANTUS, CANTUS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SUAVITAS, SUAVITATIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SAXUM, SAXI
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.42
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
VIPERA, VIPERAE
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
3. Declina en singular y plural los siguientes adjetivos:
BEATUS, BEATA, BEATUM Feliz
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.43
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
4. Conjuga en latín y en castellano los siguientes tiempos verbales de Indicativo:
Neco, -as, necare, necavi, necatum “Matar”
PRETÉRITO IMPERFECTO
PRETÉRITO PERFECTO
Mordeo, -es, mordere, momordi, morsum “Morder”
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO
5. Busca todos los adjetivos posesivos que haya en el texto y enúncialos en latín.
Escribe también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PÁG.44
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
ORFEO DESCIENDE AL INFRAMUNDO
Orpheus in Inferos venit atque inter mortuorum umbras Eurydicam quaesivit.
Postremo domum Plutonis venit atque Proserpinam, Inferorum deam, suis pulchris
cantis movit. Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddidit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.45
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
JORNADA DE UN CIUDADANO ROMANO
Prima hora et secunda clientes in salutationibus consumunt; tertia hora
raucos causidicos exercet. Roma varios labores extendit in quintam horam. Sexta
hora quietem corporibus lassis dat; septima finis quietis erit. Ab octava usque in1
nonam tempus Romanorum in palaestra fugit. In nona hora onus corporum lectos
frangit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Usque: Hasta (adverbio de tiempo que suele acompañar a la preposición in).
PÁG.46
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los sustantivos:
QUIES, QUIETIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
CORPUS, CORPORIS (N)
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
FINIS, FINIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
3. Busca todos los adjetivos numerales que haya en el texto y escribe su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PÁG.47
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
4. Declina en singular y plural los siguientes adjetivos:
VARIABILIS, -E Variable
Singular
CASOS MASCULINO-FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO-FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.48
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 7
5. Conjuga en latín y en castellano los siguientes tiempos verbales de Indicativo:
Consumo, -is, consumere, consumpsi, consumptum “Agotar”
PRESENTE
PRETÉRITO PERFECTO
Exerceo, -es, exercere, exercui, exercitum “No dejar descansar”
FUTURO IMPERFECTO
6. Busca todos los adjetivos que haya en el texto y enúncialos en latín. Escribe
también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PÁG.49
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
QUINTO Y SEXTO
QUINTO: Sexte1, quo2 is?
SEXTO: Ego ad theatrum, quod3 est in foro Iulii4, eo.
QUINTO: De foro redeo: Syrus5, histrio, aegrotat. Histriones nihil6 ibi
ludunt.
SEXTO: Quo imus?
QUINTO: Ego natare cupio.
1 Sextus, -i: Sexto (nombre propio).
2 Quo: Dónde (adverbio interrogativo).
3 Quod: Que (prononbre relativo, nominativo singular, funciona como sujeto).
4 Iulus, -i: Julio (Julio César mandó construir en Roma una plaza pública que llevaba su nombre).
5 Syrus, -i: Siro (nombre propio).
6 Nihil: Nada (pronombre indefinido, género neutro, acusativo singular).
PÁG.51
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
Pueri in Tiberim1 eunt. Paulo2 post pueri e flumine domum redeunt. Anus
domo exit et nepotes quaerit. Pueri via transeunt.
EJERCICIOS:
1. Localiza todas las formas del verbo EO que aparezcan en los textos anteriores.
Simples: ______________________________________________________________________
Compuestas: __________________________________________________________________________
2. Escribe el enunciado del verbo EO y busca su tema de Presente, Perfecto y Supino.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Sabiendo ya los temas puedes conjugar el:
PRESENTE INDICATIVO
EO (IR)
1 Tiber, Tiberis: Tíber (río que atraviesa Roma).
2 Paulo: Poco (adverbio de cantidad que se utiliza acompañando a un adverbio de tiempo).
PÁG.52
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
EO (IR)
FUTURO IMPERFECTO INDICATIVO
EO (IR)
PRETÉRITO PERFECTO INDICATIVO
EO (IR)
4. Localiza los pronombres que hay en el texto y di de qué tipo son.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.53
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
ANCIANA: Quo ivistis? Unde1 reditis?
NIETOS: Ad theatrum ivimus. Syrus mimum ludebat.
ANCIANA: Et cum2 existis pluebat3?
NIETOS: Multum4 pluebat, avia.
ANCIANA: Sed capilli humidi sunt, vestis sicca est; id5 non intellego.
NIETOS: Ah, tempora mutant, avia!
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Unde: De dónde (adverbio interrogativo).
2 Cum: Cuando (conjunción subordinada temporal).
3 Pluit, pluere: Llover (verbo impersonal).
4 Multum. Mucho (adverbio de cantidad).
5 Id: Esto (pronombre anafórico, género neutro, acusativo singular).
PÁG.54
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
EN LA ESCUELA
Marcus ad ludum lente ambulat et saepe consistit, sed Cornelia celeriter
procedit. Marcus Corneliaque ad ludum adveniunt et pueris puellasque
salutant. Magister e ianua exit et eos1 intrare et sedere iubet.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Eos: A éstos (pronombre anafórico, ac. plural).
PÁG.55
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Aquí descubrimos que el verbo exit es un verbo …..........
3. Fíjate en estas formas: Exeo, exis, exire, exivi (exii), exitum; la 2ª es el
…...................................................................... del verbo EXEO; separa sus componentes
…............., …............. Construye su Presente y su Pretérito Imperfecto de
Indicativo:
PRESENTE INDICATIVO
EXEO (SALIR)
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
EXEO (SALIR)
PÁG.56
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
COMPUESTOS DE EO
REFUERZO UNIDAD 7
4. Describe de forma sucesiva las escenas que puedes ver en este sarcófago y
asócialas a las siguientes frases latinas señalando las imágenes que representan:
La vida de un niño romano a través de un sarcófago
* Mater infantem lactat praesente patre.
* Pater puerulum bracchio tenet.
* Puer ludit cum curru.
* Puer in schola ante magistrum declamat.
5. - ¿Qué instrumentos de escritura ilustran estos dibujos? Elígelos de esta lista:
papiro, cálamos, tintero, tablilla de cera, stilus o punzón, caja para papiros (capsa).
Materiales de escritura en la escuela romana
PÁG.57
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 8
VIDA DE LOS NIÑOS ROMANOS
More maiorum1, ancilla infantem patri ostendit. Pater infantem manibus suis
suscipit atque ita infantem pro filio agnoscit. Pater puero praenomen, nomen et
cognomen imponit atque collo infantis auream bullam suspendit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Según la costumbre de los antepasados.
PÁG.58
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 8
INFANCIA DE LOS NIÑOS ROMANOS
Puer tunicam et togam praetextam1 induit atque auream bullam portat. Cum
paedagogo2 in ludum cotidie venit. Cum pueris saepe in palaestra pugnat. Cursu
cum pueris aequalibus contendit. Pila in molli gramine ludit. Armis se exercet, nam
fortis miles mox erit et pro patria fortiter in acie3 pugnabit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Toga praetexta: Toga pretexta (toga blanca con una tira de púrpura usada por los niños romanos hasta los 16
años). 2 Paedagogus, -i: Pedagogo (esclavo que acompañaba al niño a la escuela).
3 Acies, aciei: Ejército, batalla (palabra de la 5ª declinación; ablativo singular).
PÁG.59
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 8
PASO A LA EDAD ADULTA
Puer in Larium1 ara bullam auream, quam in collo semper habuerat, suspendit;
deinde praetextam togam deponit atque togam virilem sumit.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Lares, Larium: Los Lares (dioses del hogar). Se declina en plural.
PÁG.60
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL VERBO VOLO
REFUERZO UNIDAD 9
TODOS QUEREMOS LO MISMO
Ego dives esse volo. Tu uxorem divitem ducere1 vis. Ille2 hereditatem3 accipere
vult. Nos thesaurum invenire4 volumus. Vos divitias cumulare5 vultis. Et omnes
argentum habere volunt.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Ducere uxorem: Casarse; desposar; contraer matrimonio.
2 Ille: Aquel (Pronombre demostrativo, género masculino, nominativo singular).
3 Hereditas, hereditatis: Herencia.
4 Invenio, -is, invenire, inveni, inventum: Encontrar.
5 Cumulo, -as, cumulare, cumulavi, cumulatum: Acumular, amontonar.
PÁG.61
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL VERBO VOLO
REFUERZO UNIDAD 9
EJERCICIOS:
1. En este texto encuentras reunidas todas las formas del Presente de Indicativo
del verbo VOLO. Escríbelas.
PRESENTE INDICATIVO
VOLO, VIS, VELLE, VOLUI (QUERER)
Claramente ves que se trata de un verbo irregular, pues no tiene un tema fijo.
2. Escribe el enunciado del verbo VOLO y busca su tema de Presente, Perfecto y
Supino.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Observa, lee y analiza morfosintácticamente la siguiente frase:
VULPES UVAS VOLEBAT SED CAPERE NON POTERAT
Por la forma VOLEBAT puedes deducir que el pretérito imperfecto de Indicativo de
VOLO es regular, formado con el tema ............., el morfema temporal ............... y las
desinencias. Escríbelo:
PRETÉRITO IMPERFECTO INDICATIVO
VOLO (QUERER)
PÁG.62
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL VERBO VOLO
REFUERZO UNIDAD 9
4. El Futuro Imperfecto de Indicativo del verbo VOLO también es regular. Escríbelo:
FUTURO IMPERFECTO INDICATIVO
VOLO (QUERER)
El verbo VOLO tiene en general, en el tema de presente, la alternancia
VEL-/VOL- (esta última puede convertirse, por razones fonéticas,en VUL-)
5. Observa, lee y analiza morfosintácticamente la siguiente frase:
ITA DII VELINT: así lo quieran los dioses
¿En qué tiempo está VELINT? ....................................................
El Presente de Subjuntivo se forma con el tema VEL- más el morfema temporal -i-, más
las desinencias generales. Escríbelo:
PRESENTE SUBJUNTIVO
VOLO (QUERER)
6. Observa, lee y analiza morfosintácticamente la siguiente frase:
UTINAM DII VELLENT: ¡ojalá lo quisieran los dioses!
PÁG.63
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL VERBO VOLO
REFUERZO UNIDAD 9
¿En qué tiempo está VELLENT? ..................... El pretérito imperfecto de Subjuntivo
se forma con el tema .......................... más el morfema temporal -LE- , más las
desinencias generales. Escríbelo:
PRETÉRITO IMPERFECTO SUBJUNTIVO
VOLO (QUERER)
7. Observa, lee y analiza morfosintácticamente la siguiente frase:
DIIS VELLE EST POSSE: para los dioses querer es poder
¿En qué forma está VELLE? ............................ El infinitivo presente se forma
también con el tema ......................................, más el morfema -LE-.
8. Observa, lee y analiza morfosintácticamente la siguiente frase:
VULPES UVAS VOLUIT SED CAPERE NON POTUIT
¿En qué tiempo está VOLUIT? ......................................................
El tema de Perfecto de VOLO es ..................... Sabiendo esto, conjuga los siguientes
tiempos:
PRETÉRITO PERFECTO INDICATIVO
VOLO (QUERER)
PÁG.64
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
EL VERBO VOLO
REFUERZO UNIDAD 9
PRETÉRITO PERFECTO SUBJUNTIVO
VOLO (QUERER)
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO INDICATIVO
VOLO (QUERER)
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO SUBJUNTIVO
VOLO (QUERER)
PÁG.65
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
EL DIOS VULCANO
Volcanus, Iunonis et Iovis filius, taeter et deformis erat. Nam pater eum e
caelo in terram proiecit. Sed terrarum incolae acceperunt Volcanum. Volcanus, in
speluncis montis Aetnae cum Cyclopibus laborabat, nam erat faber peritissimus
omnium inmortalium.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.66
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los sustantivos:
CYCLOPS, CYCLOPIS
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SPELUNCA, SPELUNCAE
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
FABER, FABRI
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.67
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
3. Declina en singular y plural los siguientes adjetivos:
TAETER, TAETRA, TAETRUM Horrible
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
DEFORMIS, DEFORME Deforme
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.68
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
4. Declina en singular y plural el pronombre anafórico:
IS, EA, ID Este, esta, esto / Él, ella, ello
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.69
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
5. Conjuga en latín y en castellano los siguientes tiempos verbales de Indicativo:
Proicio, -is, proicere, proieci, proiectum “Arrojar”
PRESENTE
PRETÉRITO IMPERFECTO
Laboro, -as, laborare, laboravi, laboratum “Trabajar”
FUTURO IMPERFECTO
PÁG.70
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
Sum, -es, esse, fui “Ser”
PRETÉRITO PERFECTO
PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO
6. Busca todos los adjetivos que haya en el texto y enúncialos en latín. Escribe
también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PÁG.71
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
OBRAS DEL DIOS VULCANO
Achilli galeam, loricam et scutum fecit. Achilles his armis Hectorem,
maximum ducem Troianum, vicit et necavit. Praecipuum opus eius hoc fuit: aqua et
argilla mulierem pulcherrimam fecit. Dei ipsi hanc feminam honorabant, multa dona
ei praebuerunt et vocaverunt illam Pandoram.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.72
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
EJERCICIOS:
1. Analiza morfosintácticamente el texto y tradúcelo.
2. Declina en singular y plural los siguientes pronombres:
HIC, HAEC, HOC Éste, ésta, esto
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
ILLE, ILLA, ILLUD Aquél, aquélla, aquello
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.73
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
IPSE, IPSA, IPSUM Él mismo, ella misma, ello mismo/ Mismo, -a
Singular
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.74
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
3. Busca todos los adjetivos superlativos que haya en el texto y enúncialos en latín.
Escribe también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
4. Declina en singular y plural los sustantivos:
OPUS, OPERIS (N)
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SCUTUM, SCUTI
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
LORICA, LORICAE
Singular Plural
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.75
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
5. Enuncia todos los verbos que haya en el texto y forma su Participio de Perfecto
en latín. Escribe también su significado.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
6. Conjuga en latín y en castellano los siguientes tiempos verbales de Indicativo:
Honoro, -as, honorare, honoravi, honoratum “Embellecer”
PRETÉRITO IMPERFECTO
Praebeo, -es, praebere, praebui, praebitum “Ofrecer”
PRETÉRITO PERFECTO
PÁG.76
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
PATRICIOS Y PLEBEYOS
Fortuna fuit propitia Romanis et Roma floruit inter finitima oppida. Inter
incolas Romae, praeter servos, Romani et advenae erant1. Romani advenas
"plebeios" vocabant, se ipsos2 "patricios" vocabant.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Erant: Había.
2 Se ipsos: A sí mismos (acusativo plural).
PÁG.77
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
OFENSAS DE LOS PATRICIOS A LOS PLEBEYOS
Patricii multas iniurias plebeiis faciebant neque plebeiis licebat1 contra iniurias se
defendere. Quamquam2 multi plebeii propter commercium magnas divitias
habebant, feminis plebeiis non licebat viris patriciis nubere3.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Licebat: Era lícito, era posible.
2 Quamquam: Aunque (conjunción subordinada concesiva). 3 Nubo, -is, nubere, nupsi, nuptum: Casarse con (rige dativo).
PÁG.78
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 9
LOS PLEBEYOS ABANDONAN ROMA
Tandem plebeii Romam deserunt et ad locum proximum Romae, Montem Sacrum
vocatum, migrant. Patricii desperant, quia desunt operarii agris suis et officinis
Romae. Legatos plebeiis mittunt. Plebeii respondent: "Volumus tribunos, ut1 nos
deffendant". Patricii tribunos plebeiis dant et plebeii intra muros reveniunt.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Ut: "Para que" (conjunción subordinada final).
PÁG.79
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
FORMACIÓN DEL PARTICIPIO
EJERCICIOS:
Forma el Participio de Presente de cada uno de estos verbos y tradúcelo:
Enunciado Significado Traducción
navigo, -as, navigare, navigavi, navigatum
navegar
venio, -is, venire, veni, ventum
venir
impello, -is, impellere, impuli, impulsum
empujar
cesso, -as, cessare
tardar, ser
lento
quiesco, -is, quiescere, quievi, quietum
descansar
accipio, -is, accipere, accepi, acceptum
recibir
clamo, -as, clamare, clamavi, clamatum
gritar
debeo, -es, debere, debui, debitum
deber
facio, facis, facere, feci, factum
hacer
interpono, -is, interponere, interposui, interpositum
interponer
maculo, -as, maculare, maculavi, maculatum
manchar,
ensuciar
moveo, -es, movere, movi, motum
mover
oro, -as, orare, oravi, oratum
suplicar,
rogar
paco, -as, pacare, pacavi, pacatum
someter,
pacificar
sileo, -es, silere, silui callarse,
guardar
silencio
verto, -is, vertere, verti, versum
hacer girar,
volver
PÁG.80
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
FORMACIÓN DEL PARTICIPIO
EJERCICIOS:
Forma el Participio de Presente de cada uno de estos verbos y tradúcelo:
Enunciado Significado Conjugación
vivo, -is, vivere, vixi, victum
Vivir
pingo, -is, pingere, pinxi, pictum
Pintar
habeo, -es, habere, habui, habitum
Tener
cognosco, -is, cognoscere, cognovi, cognitum
Conocer
caedo, -is, caedere, cecidi, caesum
Cortar
consulo, -is, consulere, consului, consultum
Deliberar
persuadeo, -es, persuadere, persuasi, persuasum
Persuadir
constituo, -is, constituere, constitui, constitutum
Decidir
diligo, -is, diligere, dilexi, dilectum
Amar
perturbo, -as, perturbare, perturbavi, perturbatum
Perturbar
quiesco, -is, quiescere, quievi, quietum
Descansar
instituo, -is, instituere, institui, institutum
Organizar
urgeo, -es, urgere, ursi
Acosar
ploro, -as, plorare, ploravi, ploratum
Llorar
placo, -as, placare, placavi, placatum
Apaciguar
removeo, -es, removere, removi, remotum
Llevar
PÁG.81
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
IDENTIFICACIÓN DEL PARTICIPIO
EJERCICIOS:
1. Localiza el participio o participios que hay en cada frase.
2. Indica de qué tipo es cada participio.
3. Analiza morfo-sintácticamente y traduce las siguientes oraciones:
a) Caesar, videns milites in oppido, signum dedit.
________________________________________________________________________
b) Pedites in prima acie pugnantes impetus hostium sustinuerunt.
________________________________________________________________________
c) Hostes in silvas fugientes videbamus.
________________________________________________________________________
d) Appelles Alexandrum pinxit fulmen tenentem.
________________________________________________________________________
e) Galli fugerunt corpora suorum in campo relinquentes.
________________________________________________________________________
PÁG.82
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
f) Noster equitatus impetum in hostes castra munientes fecit.
________________________________________________________________________
g) Hostes multitudine telorum propugnantes ex turribus deturbant.
________________________________________________________________________
h) Fugientibus equites occurrunt. Fit magna caedes.
________________________________________________________________________
i) Magnum numerum navium appropinquantium viderunt.
________________________________________________________________________
j) Duci morienti victoria nuntiata est.
________________________________________________________________________
k) Triumphans dux urbem ingressus est.
________________________________________________________________________
PÁG.83
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
l) Legati a Saguntinis Romam misi sunt auxilium orantes.
________________________________________________________________________
m) Hannibal, Italiam relinquens, frendens gemensque navem ascendebat.
________________________________________________________________________
n) Puella vidit Catonem in bibliotheca sedentem, audivit de senectute
disserere.
________________________________________________________________________
o) Tyrannus Dionysius, cultros tonsorios timens, candenti carbone sibi
adurebat capillum.
________________________________________________________________________
p) Hannibal, ex Hispania veniens, per Alpes magnas copias cum elephantorum
grege duxit.
________________________________________________________________________
PÁG.84
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
q) Hostes terga vertunt; milites fugientium magnum numerum occidunt.
________________________________________________________________________
r) Milites perveniebant currentes.
________________________________________________________________________
s) Eum scribentem epistulam inveni.
________________________________________________________________________
PÁG.85
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
DECLINACIÓN DEL PARTICIPIO
EJERCICIOS:
1. Declina en singular y plural los siguientes Participios de Presente:
VIDENS, VIDENTIS Viendo/El que ve, la que ve, lo que ve
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PUGNANS, PUGNANTIS Luchando/El que lucha, la que lucha, lo que lucha
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.86
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
2. Declina en singular y plural los tres Participios de Presente que tú prefieras:
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.87
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
PARTICIPIO PRESENTE
REFUERZO UNIDAD 10
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Singular
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
Plural
CASOS MASCULINO - FEMENINO NEUTRO
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
PÁG.88
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 10
DIVISIÓN DE LA GALIA
Omnis Gallia est divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae1, aliam
(incolunt) Aquitani2, tertiam (incolunt) ei qui ipsorum lingua Celtae3 appellantur4. Hi
omnes lingua, institutis5, legibus inter se differunt6.
César, B.G. I, I, 1-2.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
1 Belgae, Belgarum: Belgas (pueblo que habitaba al norte de la Galia).
2 Aquitani, Aquitanorum: Aquitanos (pueblo que habitaba al sureste de la Galia).
3 Celtae, Celtarum: Celtas (el pueblo más numeroso que habitaba la Galia, los romanos les llamaban Galos).
4 Appellantur: Se llaman (Presente de Indicativo, 3ª plural, voz pasiva).
5 Institutum, -i: Costumbre.
6 Differo, differs, differre, distuli, dilatum: Diferenciarse.
PÁG.89
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
TEXTOS LATINOS
REFUERZO UNIDAD 10
EL DINERO ESCLAVIZA A LOS HUMANOS
Circa pecuniam plurimum vociferationis est: haec fora defatigat, patres liberosque
committit, venena miscet, gladios legionibus tradit; propter hanc uxorum
maritorumque noctes strepunt litibus et tribunalia magistratuum premit turba,
reges saeviunt rapiuntque, civitates evertunt et aurum argentumque in cinere
urbium scrutantur.
Traducción:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
PÁG.90
DEPARTAMENTO DE LATÍN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES - VALLADOLID
INDICE EJERCICIOS
UNIDAD 6
TERCERA DECLINACIÓN ....................................... REFUERZO
ADJETIVOS TERCERA DECLINACIÓN ........................ REFUERZO
COMPUESTOS DE SUM ........................................ REFUERZO
SUPERLATIVO .................................................. REFUERZO
UNIDAD 7
TEXTOS LATINOS ............................................. REFUERZO
COMPUESTOS DE EO ........................................... REFUERZO
UNIDAD 8
TEXTOS LATINOS ............................................. REFUERZO
UNIDAD 9
VERBO VOLO .................................................... REFUERZO
TEXTOS LATINOS ............................................. REFUERZO
UNIDAD 10
EL PARTICIPIO PRESENTE .................................... REFUERZO
TEXTOS LATINOS ............................................. REFUERZO
PÁG.91