HEMATÜRĠ
Dr.Melih SUNAYAnkara Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi 1.Üroloji Kliniği
SUNUM PLANI
• Hematüri Tanımı
• Makroskopik Hematüri
• Mikroskopik Hematüri
• Hematürinin Tanınması
• Hematüri Etiyolojisi
• Anamnez ve Fizik Muayene
• ÇalıĢma Soruları
SUNUM PLANI
Ġdrarla normalden fazla sayıda
eritrosit atılması
HEMATÜRĠ
1. MAKROSKOPĠK
2. MĠKROSKOPĠK
3. PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN
4. SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠK
HEMATÜRĠ
Normal taze idrar berrak ve açık
sarıdır.
Ġdrar rengi değiĢmesi için 500 ml
idrara 0,2ml kan karıĢması yeterlidir.
Toplayıcı sistemden kaynaklanıyorsa
idrar rengi kırmızıdır.
MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ
Böbrekten veya mesanede uzun süre
beklemiĢse renk koyulaĢır.
Hematürik taze idrar bulanıktır.Fazla
bekleyen idrarda eritrositler hemolize
uğrar bulanıklık kaybolur, renk
berraklaĢır.
Hematürik idrar santrifuj edilince
eritrositler dibe çöker ve renk açılır.
MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ
Normal eriĢkinler idrarla günde yaklaĢık olarak106 -107 eritrosit atarlar.
Ġdrarla eritrosit atılımı bu miktarın üzerineçıktığında santrifüje edilmiĢ taze idrarsedimentinde saptanır ve hematüriden söz edilir.Bu tanımlama kalitatif ve kantitatif olarakyapılmaktadır.
MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ
Kalitatif olarak ıĢık mikroskopunda büyük büyütme ileelde edilen her bir alanda 3’den daha fazla veya 1 mm3
idrarda 100 den fazla eritrosit görülmesi durumuna“HEMATÜRĠ” adı verilmektedir.
MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ
Kantitatif olarak Addise sayacı ileyapılan değerlendirilmelerde idrarda günlük1,2 milyon eritrositten fazla eritrositbulunması “HEMATÜRĠ” olarakadlandırılmaktadır.
MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ
Hematürinin incelenen tüm örneklerdesaptanması durumunda persistan, yalnızcabazı örneklerde bulunması halinde iseintermittan hematüriden söz edilir.
PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN HEMATÜRĠ
Mikroskopik olan ağrısız hematüri Glomerulonefritler Tümörler Ġntersitisyel nefrit Tüberküloz Kanama diyatezi
Mikroskopik olan ağrılı hematüri TaĢ Ġnfeksiyon Renal Ġnfaktüs Mesane olayları(sistit, prostatit, ülser)
SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠKHEMATÜRĠ
Her Kırmızı Ġdrar Hematüri mi?
o Hemoglobinüri
o Miyoglobinüri
o Ġlaçlar (Fenofitalein,laksatifler,piridyum,fenotiazinler,rifampin, fenitoin, vs.)
o Porfiriya
o Bilirübinüri
o Red diaper sendromu
o Yiyecekler (Bakla, Böğürtlen)
Pseudohematüri
• DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ
• MĠKROSKOPĠK ANALĠZ
ĠDRAR ANALĠZĠ
Dipstick testi santrifuj edilmeden yapılmalıdır.
Ortotolidin emdirilmiĢ kağıt Ģeritlerin (hematix v.b)idrardaserbest hemoglobin varlığında renk değiĢtirmesi esasına dayanır.Bu nedenle myoglobinüri ve hemoglobinüri varlığında da pozitifsonuçlar verir.
Ancak dipstick testinin negatif olması hematüriyi büyük orandaekarte ettirir.
Dipstick testi mikroskopik incelemede her büyük büyütmedealanında 1-2 eritrositin bulunduğu durumlarda bile pozitif olabilir.Bu nedenle sensitivitesi %100 ,spesifitesi% 62 ‘dir.
Dipstick testi ile +4 kan saptanmıĢsa acil idrar mikroskopisiincelenmesi yapılmalıdır.
DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ
Silendirlerin parçalanmasını önlemek için 10 ml santrifuje (2-5 dk boyunca 1000-2000 devir/dk )edilmelidir.
Serum santrifüjü sonrası süpernatand hala kırmızı ise bu hemoglobinüridir,değilse myoglobilindir
MĠKROSKOPĠK ANALĠZ
MĠKROSKOPĠK ANALĠZ
Mikroskobik analiz hematüriyi kesin olarakhemoglobinüri ve myoglobilinüriden ayırır
MĠKROSKOPĠK ANALĠZ
• BaĢlangıçta: Üretral,prostatik
• Terminal: Mesane boynu (trigon)
• Bütün örneklerde: Renal,üreter,diffüz mesane
Makroskopik hematürisi olan hastalar üç ayrı kaba
10-15 ml idrar yaparlar.
ÜÇ TÜP TESTĠ
• Ġdrarın alınma Ģekli (temizlik, menstrüasyon, genitalveya rektal kanama)
• Ġdrarın bekletilmesi
• Kimyasal analize mikroskobi eklenmemesi
Uygun temizlik sonrası sabah aç karnına alınan idrarla analiz yapılması gereklidir…
YanlıĢ Pozitiflik
Ġdrar analizinde mikroskobikhematüri izlenen ve semptomlarıolmayan çocuk ve 35 yaĢ altıeriĢkin olgularda ileri incelemeleröncesinde hematürinin yeni TĠT ile teyitedilmesi gereklidir
• Renal hastalıklar
• Üriner sistem lezyonları
• Sistemik hastalıklar
• Diğer
ETĠYOLOJĠ
Hematüri Nedenleri
Glomerüler• Akut Postenfeksiyöz Glomerülonefrit• IgA Nefropatisi (Berger hastalığı)• Herediter Nefrit (Alport sendromu)• Benign Rekürren veya Persistan
Hematüri (Ġnce Membran Hastalığı)1. Sporadik2. Ailesel
• Membranoproliferatif Glomerülonefrit
• Kresentik Glomerülonefrit• Henoch-Shönlein Purpurasına bağlı
nefrit• Fokal Glomerülosklerozis• Hemolitik-Üremik Sendrom
RENAL HASTALIKLAR
Renal hastalıklar
Non-glomerüler• Enfeksiyon (Pyelonefrit)• Ġnterstisyel Nefrit• Metabolik (Ürik Asit, Nefrokalsinozis)• Renal Malformasyon • Malignite (Wilm’s, Akut Lösemi)• Idiopatik Hiperkalsiüri• Travma
RENAL HASTALIKLAR
• Enfeksiyon
• Ürolithiazis
• Obstrüksiyon (Üretero-pelvik darlık )
• Travma
• Ġlaçlar ( Siklofosfamid )
• Malignite
ÜRĠNER SĠSTEM
Hematolojik• Aplastik anemi• Orak hücreli anemi• Hemofili• ITP• Allerjik purpura
Konnektif doku• SLE• PAN
SĠSTEMĠK HASTALIKLAR
Kardiyovasküler• Hipertansif nefropati
• Kronik kalp yetmezliği
• Renal arter sklerozu
Endokrin ve met.• Gut hastalığı
• Diabetes mellitus
SĠSTEMĠK HASTALIKLAR
• Egzersiz
• AteĢ
• Dehidratasyon
• Kontaminasyon
DĠĞER
%65 RENAL PARANKĠM DIġI
%35 RENAL PARANKĠM
% 20-25 ÜRĠNER SĠSTEM ENFEKSĠYONLARI
% 20 ÜRĠNER SĠSTEM TAġ HASTALIĞI
%15-20 ÜRĠNER SĠSTEM MALĠGNĠTELERĠ
HEMATÜRĠ
Hematüri
Nefrolojik mi ? Ürolojik mi ?
PROBLEM
AYIRICI TANIDA HER ZAMAN DĠKKAT EDĠLECEK ĠKĠ NOKTA…
1.Anamnez ve fizik muayene
2.TĠT
ÇÖZÜM
NEFROLOJĠK
• Hematürik olguda KB yüksek,periferik ödem..?
• Hematüri yanında artrit,döküntü..?
• Hematüri öncesi ishal..?
• Hematüri öncesi ÜSYE ..?
• Tropikal bölgeye seyahat…?
• Glomerüler patolojiler
• HSP,SLE,VASKÜLĠT
• HÜS
• PoststreptokoksikGN, IgA nefropatisi
• S.haematobium
ANAMNEZ
• ET ÇALKANTI SUYU RENK
• DĠSMORFĠK ERĠTROSĠT, PROTEĠNÜRĠNĠN EġLĠK ETMESĠ
• PIHTININ OLMAMASI
ĠDRAR ANALĠZĠ
ÜROLOJĠK
• Hematüri yanında disüri,pollaküri…?
• ĠĢemeye baĢlamada zorluk,idrar kalibrasyon ve projeksiyonda azalma,dribbling…?
• Kolik Ģeklinde kasıklara vuran yan ağrısı…?
• ÜSE
• Mesane çıkım obstrüksiyonu
(BPH, TAġ ,TÜMÖR)
• Üst sistem obstrüksiyonu
(TAġ, PIHTI)
ANAMNEZ
• Pembe veya parlak kırmızı renkli idrar
• Normal Ģekilli eritrositlerin görülmesi
• Hematüriye proteinürinin eĢlik etmemesi
• Pıhtının eĢlik etmesi
• Ġdrar sedimentinde kristal görülmesi
ĠDRAR ANALĠZĠ
• Sicim ġeklinde :Üst sistem kaynaklı
• GeliĢi Güzel :Alt sistem kaynaklı
PIHTI ġEKLĠ
• Yapılan tüm tetkiklere rağmen olguların%10 da her hangi bir patolojisaptanamamaktadır.
• 35 yaĢ altında ve her hangi bir riskfaktörü olmayan olgularda yıllık TĠT veBFT kontrolü
SONUÇ ve ÖNERĠLER
• 35 yaĢ üzeri ve belirli risk faktörü (aileöyküsü,erkek,sigara kullanımı,kimyasalmaruziyet,gros hematüri öyküsü) olanolgularda 6 ayda bir TĠT,BFT ve sitolojikontrolü
• 35 yaĢ üzeri belirgin risk faktörleritaĢımayan ve mikroskobik hematürisiolan olgularda yıllık TĠT ve BFT ilekontrolü
SONUÇ ve ÖNERĠLER
Hematüri yanında ürinasyon sıklığında
artma ve ürinasyonun yangılı
olması(disüri) sıklıkla...?
Ekzersiz 1
Üriner sistem enfeksiyonu
Ġdrar yapmaya baĢlamada zorluk olması,
idrar akımının yetersiz ve zayıf olması,
idrarın damla damla gelmesi...?
Ekzersiz 2
Mesane çıkım obstrüksiyonu
• taĢ
• tümör
• büyümüĢ prostat
Lomber bölge ağrısı var ve bu ağrı
kasıklara ve uyluğa doğru yayılıyorsa ...?
Ekzersiz 3
• Üreteral taĢ (en sıklıkla)
• Üreter içerisinde pıhtı
• Papiller nekroz
Bilateral lomber bölgede sınırlı,bazen
karın sağ ve sol üst ve orta kadranda da
hissedilen ağrı+hematüri...?
Ekzersiz 4
• Akut glomerülonefrit
• Renal infarktüs
• Renal ven trombozu
Hematüri yanında artralji,artrit,ciltte
döküntü...?
Ekzersiz 5
• HSP
• SLE
• Sistemik vaskülitler
Hematüri öncesinde kanlı ishal ile seyreden
bir hastalığın geçirildiğinin öğrenilmesi...?
Ekzersiz 6
Hemolitik Üremik Sendrom
Makroskopik hematürinin ortaya
çıkmasından yaklaĢık 2 hafta önce boğaz
ağrısı,akut üst solunum yolu enfeksiyonu veya
cilt enfeksiyonunun geçirilmiĢ olduğunun
öğrenilmesi...?
Ekzersiz 7
Poststreptokoksik GN
Hematürisi olan bir olguda iĢitme
kaybının olması, ailede hematüri, böbrek
yetmezliği, sağırlık bulunması...?
Ekzersiz 8
Alport sendromu
Hematürinin özellikle hastanın sağ
veya sol yanının belirli bir travmaya
maruz kalmasından sonra ortaya
çıkması...?
Ekzersiz 9
Doğumsal vasküler anomaliler
Tropikal bölgeye seyahat sonrasıhematüri geliĢmesi...?
Ekzersiz 10
Shistosoma haematobium enfeksiyonu
Hafif bir üst solunum yolu
enfeksiyonu ile makroskopik hematüri
atağının geliĢmesi...?
Ekzersiz 11
IgA nefropatisi
Kahverengi veya kola renginde bir
hematürik idrar orijin olarak...?
Ekzersiz 12
Böbreklere ait nedenler
Pembe veya kırmızı renkli bir idrar
öncelikle...?
Ekzersiz 13
Böbrek dıĢı nedenler
Hematürik bir olguda kan basıncının
yüksek ve periferik ödem bulunması...?
Ekzersiz 14
Glomerüler patoloji
Hematüri yanında ciltte döküntülerin
veya ĢiĢ inflamasyon gösteren bir
eklemin varlığı
Ekzersiz 15
• HSP
• SLE
• Sistemik vaskülit
Ġlk hematüri (ağırlıklı olarak ilk
kadehte kan)...?
Ekzersiz 16
Üretra patolojiler
Son hematüri(çoğunlukla 3.kadehte kan)...?
Ekzersiz 17
Mesane ait patolojiler(taĢ,tümör,Tbc,iltihap)
Tam hematüri(her 3 kadehte hematüri)...?
Ekzersiz 18
Böbrek veya üreter kaynaklı
