Download - Irak Krizi gölgesinde 2003 YILI BEKLENTİLERİ
Irak Krizi gölgesinde
2003 YILI BEKLENTİLERİ
Dr. Ercan KUMCU
2002 nasıl bir yıldı?
• İç talep kontrol altında tutuldu
• Enflasyon düştü
• Enflasyona paralel nominal faizler düştü
• IMF paketi kamu borçlanmasını rahatlattı
• Ekonomik büyüme tahminleri aştı
2002 nasıl bir yıldı?
• Reel faizler yüksek kaldı
• Döviz kurlarında arzulanan istikrar uzun süreli olamadı
• Ekonomik ve siyasi belirsizlikler yaşandı
• Yapısal reformlarda gecikmeler oldu
• Kamu finansmanında gevşeme gözlendi
• Ekonomiye önemli bir tahribat yapılmadı
EKONOMİK BÜYÜKLÜKLER(2002 tahmini)
GSMH trilyon TL 281,500
GSMH milyon USD 187,000
GSMH büyümesi yüzde 6.8 – 7.1
İhracat milyon USD 35,000
İthalat milyon USD 46,000
Cari işlemler açığı milyar USD 0 – 1.0
ENFLASYON(2002)
Enflasyon
TEFE (yıl sonu) yüzde 30.8
TÜFE (yıl sonu) yüzde 29.7
TEFE (ortalama) yüzde 50.1
TÜFE (ortalama) yüzde 45.0
Kaynak: DİE
ENFLASYON
0
1020
30
4050
60
70
8090
100
1999 2000 2001 2002
YÜZD
E
TEFE TUFE
KONSOLİDE BÜTÇE(Kasım 2002)
Bütçe
Gelirler trilyon TL 76,000
Harcamalar trilyon TL 114,000
Faiz dışı trilyon TL 64,000
Faiz trilyon TL 50,000
Bütçe açığı trilyon TL 38,000
Faiz dışı fazla trilyon TL 12,000
Bütçe açığı /GSMH yüzde 13,5
Faiz dışı fazla/GSMH yüzde 4.3
İÇ BORÇLAR(Kasım 2002)
Toplam trilyon TL 145,296
Piyasa trilyon TL 66,650
TCMB trilyon TL 27,907
TMSF trilyon TL 10,908
Kamu trilyon TL 39,831
İç borçlar/GSMH
yüzde 53.3
Kaynak: Hazine
DIŞ BORÇLAR(Eylül 2002)
Toplam milyon USD 127,477
Kamu milyon USD 61,684
TCMB milyon USD 20,854
Bankalar milyon USD 8,710
Diğer milyon USD 36,229
Dış borçlar/GSMH yüzde 68.2
Kamu dış borçları/GSMH yüzde 33.0
Kaynak: Hazine
DIŞ BORÇLAR(Eylül 2002)
Pay
Toplam milyon USD 127,477 % 100
Uluslararası kuruluşlar milyon USD 30,091 %23.6
Devlet kuruluşları milyon USD 8,077 % 6.3
Diğer milyon USD 89,309 %70,1
Kredi milyon USD 66,540
Tahvil milyon USD 22,769
Kaynak: Hazine
PARASAL BÜYÜKLÜKLER(27 Aralık 2002)
Rezerv Para trilyon TL 10,662
Merkez Bankası Parası trilyon TL 19,966
M1 trilyon TL 14,259
M2 trilyon TL 61,195
M2+repo milyon USD 38,851
Döviz mevduatları milyon USD 43,759
M2Y+repo milyon USD 82,610
Kaynak: TCMB
BANKALAR – Eylül 2002 (IMKB’deki 8 banka)
• Aktif büyüklüğü (katrilyon TL) 93.8
• Dönem karı (trilyon TL) 546
• Gelir reeskontları/getirili aktif (%) 8.1
• Gider reeskontları/maliyetli pasif(%) 1.6
• Net kambiyo karı/özkaynaklar(%) - 18.7
• Faiz dışı gelirler/personel maliyeti 152
2003’de RİSKLER
• Ekonomik olmayan riskler:– Irak müdahalesi, boyutu ve süresi
– Siyasi tansiyonun yükselmesi
• Ekonomik riskler:– Programın uygulamasında yalpalamalar
– İnandırıcılığın sağlanamaması
– Dış faktörler
2003’de RİSKLER
• Ekonomik sonuçları– Portföy tercihlerinin radikal olarak değişmesi
– Reel faizlerin yüksek kalması veya daha da yükselmesi
– Enflasyonun artması
– Bankacılık sektöründeki sorunların aşılamaması
– İç ve dış borçlanma olanaklarının kısılması• İç borçlanma daha az risk
• Dış borçlanmada tıkanma
DIŞ BORÇ ÖDEMELERİ (2003)
Toplam Anapara milyon USD 19,404 Kamu milyon USD 8,708 TCMB milyon USD 1,375 Özel sektör milyon USD 9,321
Toplam Faiz milyon USD 5,548 Kamu milyon USD 3,883 TCMB milyon USD 233 Özel sektör milyon USD 1,432
Kısa vadeli borç faizleri milyon USD 2,652
TOPLAM BORÇ SERVİSİ milyon USD 27,604
Kaynak: Hazine ve IMF
EKONOMİK RİSKLERLE MÜCADELE
• Programın uygulanması– Yapısal reformların devamı– İç talep kontrolü– Enflasyon hedefine bağlılık– Kamu finansmanında disiplin
• IMF’den ek kaynak sağlanması• Dünya Bankası ile yapısal projelerin
hızlandırılması• Irak riskine karşı finansal “buffer” temini
MBP ve M126
.12.
1997
26.0
4.19
98
26.0
8.19
98
26.1
2.19
98
26.0
4.19
99
26.0
8.19
99
26.1
2.19
99
26.0
4.20
00
26.0
8.20
00
26.1
2.20
00
26.0
4.20
01
26.0
8.20
01
26.1
2.20
01
26.0
4.20
02
26.0
8.20
02
MBP M1
Likidite Riski
2003 BEKLENTİLERİ
• Reel faizler yüksek kalacaktır• Kamu finansmanın 2002 düzeyinde kalması
başarıdır• Enflasyonun yüzde 20’ye yaklaşması zordur.
Bugünkü düzeyi korumak başarı sayılır• Büyüme yavaşlayacaktır• Kur ve faizlerde oynaklık artacaktır
POLİTİKA SEÇENEKLERİ
• Kurlardaki dalgalanmalara Merkez Bankası daha hassas olabilir
• Faiz müdahalesi sınırlı olacaktır• Faizler kurlara göre daha oynak olabilir• Ekonomik daralmanın hızlanması durumunda
kamu finansmanı gevşeyebilir• Enflasyon hedefi öncelik olmaktan çıkabilir
TCMB VE PİYASA FAİZLERİ
40
50
60
70
80
90
100
01
.10
.20
01
13
.10
.20
01
25
.10
.20
01
06
.11
.20
01
18
.11
.20
01
30
.11
.20
01
12
.12
.20
01
24
.12
.20
01
05
.01
.20
02
17
.01
.20
02
29
.01
.20
02
10
.02
.20
02
22
.02
.20
02
06
.03
.20
02
18
.03
.20
02
30
.03
.20
02
11
.04
.20
02
23
.04
.20
02
05
.05
.20
02
17
.05
.20
02
29
.05
.20
02
10
.06
.20
02
22
.06
.20
02
04
.07
.20
02
16
.07
.20
02
28
.07
.20
02
09
.08
.20
02
21
.08
.20
02
02
.09
.20
02
14
.09
.20
02
26
.09
.20
02
08
.10
.20
02
20
.10
.20
02
01
.11
.20
02
13
.11
.20
02
25
.11
.20
02
07
.12
.20
02
19
.12
.20
02
31
.12
.20
02
BILESIK
O/N TCMB
5957
4851
54
4644
Ekonomik olmayanRİSKLERİN KALKMASI DURUMUNDA
• Beklentiler ekonomik riskleri göz ardı edecek kadar düzelebilir
• Büyüme hızlanabilir• Kur ve faizler aşağı yönde oynak olabilirler• Enflasyon hedefine bağlı kalınabilir• Ortalama reel faizler yine de yüksek kalacaktır• Cari açık artsa da, finansmanı sorun olmaz
BİTTİ