Download - id_3397_rapport Fontys hbo-ba Muziek.pdf
Fontys Hogescholen, Tilburg
Conservatorium & Rockacademie Opleiding: Muziek; hbo-bachelor Croho: 34739 Varianten: voltijd Visitatiedata: 11 en 12 mei 2009
© Netherlands Quality Agency (NQA)
Utrecht, september 2009
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
2/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
3/85
Inhoud
Inhoud 3
Deel A: Onderwerpen 5
1.1 Voorwoord 7 1.2 Inleiding 8 1.3 Werkwijze 8 1.4 Oordeelsvorming 10 1.5 Oordelen per facet en onderwerp 11
Deel B: Facetten 13
Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15
Onderwerp 2 Programma 21
Onderwerp 3 Inzet van personeel 40
Onderwerp 4 Voorzieningen 45
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 49
Onderwerp 6 Resultaten 54
Deel C: Bijlagen 59
Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 60
Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 69
Bijlage 3: Bezoekprogramma 77
Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 79
Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
4/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
5/85
Deel A: Onderwerpen
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
6/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
7/85
1.1 Voorwoord
Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Muziek en
Docent Muziek van Fontys Hogescholen heeft onderzocht. De opleiding Docent Muziek is in
een apart rapport beschreven. Dit rapport beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de
conclusies van de opleiding Muziek. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van
de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in maart 2009,
toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft
het panel de opleiding gevisiteerd op 11 en 12 mei 2009.
Het panel bestond uit:
De heer drs. M. van Ginkel (gespreksleider, domeinpanellid);
De heer G.F. Wiegel (domeinpanellid);
De heer P.L. Maissan (domeinpanellid);
De heer M. Verkuil (domeinpanellid);
De heer drs. A.W. Paarlberg (studentpanellid);
Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor);
Mevrouw I. Griffioen (NQA-auditor).
Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de
werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het
panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder
vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en
vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de
te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid,
studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2).
Het rapport bestaat uit drie delen:
• Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel
over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met
daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om
oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel
geformuleerd.
• Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en
argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan
uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het
voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende
instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit
Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport.
• Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
8/85
1.2 Inleiding
De bacheloropleiding Muziek van Fontys Hogescholen wordt uitgevoerd door twee instituten
van Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHvdK): het Conservatorium en de
Rockacademie. Het Conservatorium is in 1918 opgericht. De Rockacademie bestaat sinds
1999. In 2005 is de Rockacademie onderdeel geworden van de FHvdK.
Fontys Hogeschool voor de Kunsten bestaat uit zeven academies: de Academie voor
Beeldende Vorming, de Academie voor Drama, de Dansacademie, het Conservatorium, de
Rockacademie, de Academie voor Architectuur en Stedenbouw, en de internationale
Academie voor Circus and Performance Arts. Alle academies zijn ondergebracht in één
gebouw in de binnenstad van Tilburg. Er studeren ruim 1500 studenten aan de FHK.
Naast de bacheloropleiding kent de FHvdK masteropleidingen voor Muziek, Architectuur en
Stedenbouw, Kunst en Educatie, en voortgezette opleidingen voor Muziek en Choreografie.
De FHvdK werkt op het gebied van masteropleidingen en lectoraten samen met Hogeschool
Zuyd.
De FHvdK biedt twee bacheloropleidingen op het gebied van muziek aan:
- Muziek
- Docent Muziek (DoMu)
De opleiding Muziek wordt uitgevoerd door het Conservatorium en kent daar de
differentiaties Instrumentaal/Vocaal (InVo) en Muziektheater (MuTh), en door de
Rockacademie. De opleiding DoMu wordt uitgevoerd door het Conservatorium. Deze
opleiding is in een apart rapport beschreven en beoordeeld.
De Rockacademie maakt pas enkele jaren deel uit van de FHvdK. Zij werkt volgens een
competentiegericht curriculum waarbij studenten hun eigen leertraject uitzetten. Ook de
toetsing is competentiegericht ingericht.
Bij het Conservatorium werken ruim 130 docenten (41 fte). Bij de Rockacademie zijn 50
docenten werkzaam (16,95 fte). Bij het Conservatorium staan 283 studenten ingeschreven:
241 studenten Muziek en 42 studenten Docent Muziek. De Rockacademie heeft 194
studenten. Het totaal aantal studenten Muziek bedraagt daarmee 435.
1.3 Werkwijze
De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is
neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder
beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader
dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1).
NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek
door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
9/85
De voorbereidingsfase
Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en
compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens
bereidden de panelleden zich in de periode april en mei 2009 inhoudelijk voor op het bezoek
op 11 en 12 mei 2009.
Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige
oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun
bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen
inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor
materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek
door het panel voorbereid.
De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek
referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel
bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling
dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke
beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is
gebaseerd.
Het bezoek door het panel
NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het
panel dat is aangepast aan de specifieke situatie (bijlage 3). Het panel heeft op 11 mei het
Conservatorium bezocht en op 12 mei de Rockacademie. Er vonden bij beide instituten
gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en
met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter
inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte
ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve
(tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde
van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele
indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken.
De fase van rapporteren
Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage
opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van
de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de
NVAO. In het rapport is in de beschrijving onderscheid gemaakt tussen de programma’s die
door het Conservatorium en door de Rockacademie worden aangeboden. Aangezien het om
één bacheloropleiding gaat, komt het panel tot één oordeel.
De opleiding heeft in juni 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle
op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen
aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de
onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2009 voor
een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
10/85
Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september 2009. Het visitatierapport
is uiteindelijk in september 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met
de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO.
1.4 Oordeelsvorming
In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de
facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals
die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie
Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening
gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een
vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is
voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van:
• weging van de oordelen op facetniveau;
• benchmarking;
• generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden;
• bepaalde accenten respectievelijk ‘best practices’.
In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de
facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie
is te vinden in het facetrapport.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
11/85
1.5 Oordelen per facet en onderwerp
Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau
Onderwerp/Facet Opleiding
Muziek
Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding
1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende
1.2 Niveau bachelor Goed
1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed
Totaaloordeel Positief
Onderwerp 2 Programma
2.1 Eisen HBO Voldoende
2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed
2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende
2.4 Studielast Goed
2.5 Instroom Goed
2.6 Duur Voldaan
2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed
2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende
Totaaloordeel Positief
Onderwerp 3 Inzet van personeel
3.1 Eisen HBO Goed
3.2 Kwantiteit personeel Goed
3.3 Kwaliteit personeel Goed
Totaaloordeel Positief
Onderwerp 4 Voorzieningen
4.1 Materiële voorzieningen Goed
4.2 Studiebegeleiding Goed
Totaaloordeel Positief
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg
5.1 Evaluatie resultaten Goed
5.2 Maatregelen tot verbetering Goed
5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld
Voldoende
Totaaloordeel Positief
Onderwerp 6 Resultaten
6.1 Gerealiseerd niveau Goed
6.2 Onderwijsrendement Voldoende
Totaaloordeel Positief
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
12/85
Doelstellingen opleiding
Het panel komt twee keer tot het oordeel ‘goed’ en één keer tot ‘voldoende’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek derhalve positief.
Programma
Het panel komt vier keer tot het oordeel ‘goed’, drie keer tot ‘voldoende’ en één keer
tot‘voldaan’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek derhalve positief.
Inzet van personeel
Het panel komt drie keer tot het oordeel ‘goed’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek derhalve positief.
Voorzieningen
Het panel komt twee keer tot het oordeel ‘goed’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek derhalve positief.
Interne kwaliteitszorg
Het panel komt twee keer tot het oordeel ‘goed’ en één keer tot ‘voldoende’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek derhalve positief.
Resultaten
Het panel komt één keer tot het oordeel ‘goed’ en één keer tot ‘voldoende’.
Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Muziek positief.
Totaaloordeel
Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de
opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over
de opleiding Muziek positief is.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
13/85
Deel B: Facetten
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
14/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
15/85
Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding
Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende
Criterium
- De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse)
vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende
domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk).
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• In 2002 heeft het Netwerk Muziek, het samenwerkingsverband van de instellingen in
Nederland die de hogere beroepsopleiding voor muziek verzorgen, het Opleidingsprofiel
Muziek vastgesteld en ter validering voorgelegd aan de beroepspraktijk. In dit document
zijn de opleidingskwalificaties voor het beroepenveld herkenbaar neergezet naast de
kennis, vaardigheden en houdingen die de musicus moet bezitten. Het Netwerk heeft
hiervoor tien competenties, geclusterd in drie competentiedomeinen als volgt uitgewerkt:
competentiedomein competenties
Artistiek 1. Visie en creativiteit
2. Communicatie
3. Vermogen tot samenwerken
Vaktechnisch 4. Het ambacht
5. Analytisch vermogen
Professioneel-maatschappelijk 6. Omgevingsgerichtheid
7. Ondernemerschap
8. Innovatie
9. Methodisch en reflectief handelen
(10. Didactiek)
Het Netwerk heeft deze laatste competentie Didactiek toegevoegd, omdat het
muziekonderwijs een belangrijk deel van de beroepspraktijk van veel musici vormt. De
instellingen kunnen dit facultatief aanbieden.
• De bovengenoemde tien competenties zijn door het Conservatorium en de
Rockacademie overgenomen en uitgewerkt in de programma’s. Het competentiegericht
leren is door middel van het Biloba-project sinds eind 2008 in alle opleidingen Fontys-
breed ingevoerd. Sinds het studiejaar 2005-2006 is in het eerste jaar bij alle
programmaonderdelen, in het bijzonder bij de toetsing, gefocust op de te verwerven
competenties. Sinds 2008-2009 geldt dit voor alle studiejaren. Studenten gaven tijdens
gesprekken met de panels aan dat het competentiegericht onderwijs volledig is
opgenomen in hun dagelijkse onderwijspraktijk.
• De FHvdK neemt deel aan het Netwerk Muziek dat namens de Nederlandse
conservatoria een tweetal documenten heeft ontwikkeld: ‘Visie, missie en strategie’ en
‘Hoger Muziekvakonderwijs in beweging’ (concepten 2008). Naast het formuleren van
een gezamenlijke visie worden verschillen tussen de conservatoria in kaart gebracht.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
16/85
Hiertoe vindt een inventarisatie plaats van curricula, kengetallen en andere gegevens per
conservatorium. Op internationaal niveau vinden informele contacten met buitenlandse
conservatoria plaats via bijeenkomsten van de AEC.
Conservatorium
• De studenten worden opgeleid tot kunstenaars die als musicus, muziektheaterzanger/
performer, componist, dirigent of docent muziek zowel uitvoerend als docerend in staat
zijn om zelfstandig als ondernemende, communicatieve en breed inzetbare professionals
in het beroepenveld te functioneren. Het Conservatorium kent twee differentiaties:
Instrumentaal/Vocaal (InVo) en Muziektheater (MuTh).
• Het Conservatorium heeft het landelijk opleidingsprofiel uitgewerkt in het document
Beroepskenmerkende situaties, competentiebeschrijvingen en prestatie-indicatoren van
het studiejaar 2008-2009, waarin iedere competentie staat beschreven met drie
competentieniveaus en met bijbehorende prestatie-indicatoren.
• De docenten die alle een deeltijdaanstelling bij het Conservatorium hebben, zijn nauw
betrokken bij het concreet vertalen van de competenties vanuit hun eigen
beroepspraktijk. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de docenten een rol spelen bij de
inbreng en eigen uitwerking van het landelijke opleidingsprofiel.
• De ontwikkelingen rond eindkwalificaties/competenties houdt het Conservatorium bij door
overleg met vertegenwoordigers van het werkveld en met zusterinstellingen. Ook door
middel van een startbekwaamhedenonderzoek (SBO) en vragenlijst heeft het
Conservatorium de aansluiting op de beroepspraktijk onderzocht bij afgestudeerden
sinds 2004. Uit reacties hierop is naar voren gekomen dat het curriculum bijgesteld dient
te worden voor de didactiekcompetentie, voor het op persoonlijke wijze in de
beroepspraktijk vorm geven aan muzikale en theatrale concepten en voor het (laten)
treffen van de vereiste zakelijke voorzieningen om een beroepspraktijk te realiseren en in
stand te houden. Onderwijsactiviteiten rond ondernemerschap zijn inmiddels opgenomen
in het eerste, derde en vierde leerjaar van de programmadifferentiatie InVo en worden
vanaf 2009-2010 in het curriculum opgenomen in de differentiatie MuTh. De minor
Onderwijskunde is al doorontwikkeld en in 2009-2010 worden de resultaten hiervan
ingebracht in de major. Studenten ontwikkelen dan vaardigheden om met grote groepen
te werken; ze leren bijvoorbeeld projectmatig te werken als ‘Kunstenaar in de Klas’.
• Uit de vergelijking tussen het landelijk beroepsprofiel en het opleidingsprofiel blijkt dat de
eindkwalificaties van het Conservatorium aansluiten bij de eisen van vakgenoten en dat
deze actueel zijn en afgestemd op de eisen van het beroepenveld, waarin de docenten
alle actief werkzaam zijn.
• Het panel heeft vastgesteld dat het Conservatorium erin is geslaagd de eigen uitwerking
van het landelijke opleidingsprofiel te verbeteren, maar geeft tegelijkertijd aan dat verdere
uitwerking en concretisering hiervan blijvend aandacht behoeft, daar veel in het
Conservatorium impliciet gebeurt.
• Het Conservatorium kiest vooral voor contacten met Vlaanderen. Het heeft zich echter bij
het ontwikkelen van de visie op conservatoriumonderwijs laten inspireren door The
Guildhall School of Music & Drama. Dit heeft geleid tot een ‘ontschot’
instrumentaal/vocaal programma zonder strikte scheiding tussen de klassieke en lichte
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
17/85
muziekrichting, en een aantal ontschotte vakken zoals het ensemble toegepaste theorie
en repertoire (TTR). Het Conservatorium volgt via AEC (Association Européenne des
Conservatoires) de ontwikkelingen rond de muziekdocent ‘nieuwe stijl’. Dit heeft geleid
tot het ontwikkelen van een vernieuwd educatieprogramma dat vanaf september 2009
uitgevoerd wordt. Studenten worden niet alleen opgeleid tot instrumentaal/vocaal docent
maar leren om te gaan met groepen en om projectmatig te werken.
Rockacademie
• De Rockacademie sluit aan bij de beroepsprofielen van professionals in de
popmuziekwereld. De Rockacademie sluit aan bij de profielen muzikant/technicus,
muzikant/ondernemer, muzikant/docent en muzikant/performer. De Rockacademie heeft
dit vastgelegd in het document Beroepsprofielen en eindtermen oud onderwijs.
• De Rockacademie heeft de door het Netwerk Muziek geformuleerde competenties
overgenomen en uitgewerkt naar drie competentieniveaus met bijbehorende prestatie-
indicatoren. Zij heeft de opleidingscompetenties met de eigen uitwerking vastgelegd in
Competentieprofiel Rockacademie 2008.
• De Rockacademie houdt de ontwikkelingen rond competenties bij door overleg met vier
werkveldcommissies, één per domein van de popmuziek. Dezelfde indeling wordt
gehanteerd voor de leerarrangementen binnen het onderwijsprogramma: Music
Company (zaken), Music Lab (techniek en media), School of Music (educatie en
maatschappij) en Skills Community (vakbekwaam op eigen discipline/instrument) (Zie
onderwerp 2).
• Via het startbekwaamhedenonderzoek van Fontys Hogescholen evalueert de
Rockacademie haar aansluiting op de beroepspraktijk. Op basis van reacties van
afgestudeerden heeft zij het curriculum bijgesteld om de competenties beter vorm te
geven.
• Het panel heeft vastgesteld dat de eisen van de Rockacademie aansluiten bij de eisen
van vakgenoten en beroepspraktijk.
Oordeel:
• Het panel komt tot het oordeel ‘voldoende’, omdat een internationale vergelijking
vooralsnog ontbreekt.
Facet 1.2 Niveau bachelor Goed
Criterium
- De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal
geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• In beide programma’s worden de Dublin descriptoren voor de duiding van het
bachelorniveau gebruikt. In een schema in het zelfevaluatierapport is de relatie tussen de
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
18/85
Dublin descriptoren en de opleidingscompetenties weergegeven. Voor beide
programma’s zijn de relatie vastgelegd in de documenten: Relatie tussen Dublin
descriptoren en de opleidingskwalificaties bachelor Muziek en Relatie tussen Dublin
descriptoren en de opleidingskwalificaties bachelor Muziek: RA.
• Door de invoering van competentie-examens op drie niveaus, door de betrokkenheid van
externe deskundigen bij de eindbeoordeling en door het intensieve contact tussen
Conservatorium, Rockacademie en beroepenveld wordt het niveau van de opleiding
continu bewaakt.
Conservatorium
• De Dublin descriptor ‘oordeelsvorming’ komt terug in de competenties Visie en
creativiteit, Analytisch vermogen en Omgevingsgerichtheid. De Dublin descriptor
‘leervaardigheden’ komt terug in de competenties Visie en creativiteit, Het ambacht,
Omgevingsgerichtheid, Ondernemerschap, Innovatie en Methodisch en reflectief
handelen.
• Het hbo-bachelorniveau is herkenbaar in de eindkwalificaties van het programma, omdat
de startbekwame student niet alleen een goed musicus moet zijn, maar ook een eigen
artistiek profiel moet kunnen ontwikkelen op basis van analyse en interpretatie van
concepten, stijlen en dergelijke (kennis en inzicht, toepassen en zich ontwikkelen als
professional).
• Als bekwaam musicus moet hij een goed vakman zijn en daarvoor moet hij uiteraard
vaardigheden ontwikkelen, maar ook muziek van anderen in verschillende (historische)
contexten kunnen analyseren, interpreteren, beoordelen en op deze manier voortdurend
aan een breed referentiekader bouwen.
• Daarnaast wordt van de startbekwame professional verwacht dat hij vanuit zijn
professionele vakmanschap kan samenwerken met andere musici binnen allerlei
contexten, met andere woorden dat hij als vakman breed inzetbaar is. Verder wordt van
hem verwacht dat hij zijn gedrevenheid voor de muziek op anderen kan overbrengen
(communiceren en samenwerken in multidisciplinaire settingen). Hij kan daartoe muziek
maken en materiaal ontwerpen, rekening houdend met de doelgroep waarvoor het
bedoeld is en ensembles en leerlingen daarin begeleiden (kennis en inzicht, toepassen,
communiceren, oordeelvorming).
• Als startbekwame professional is hij ook in staat om de ontwikkeling van zijn eigen
professionaliteit te onderhouden door samenwerking met anderen, door netwerken op te
bouwen, door te zorgen dat hij in zijn onderhoud kan voorzien door ondernemingsgericht
te handelen en door systematisch te reflecteren op de eigen ontwikkeling en vervolgens
de aangrijpingspunten te vinden om aan de eventuele verbeterpunten te werken
(leervaardigheden).
• In het startbekwaamhedenonderzoek (SBO) van Fontys onder alumni die afgestudeerd
zijn tussen 2004 en 2006 heeft het Conservatorium gevraagd naar de relevantie van de
generieke kernkwalificaties. Een ruime meerderheid heeft aangegeven dat de
startbekwaamheden relevant zijn en het programma leidt tot hbo-bachelorniveau.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
19/85
Rockacademie
• De Dublin descriptor ‘kennis en inzicht’ komt terug in de competenties Visie en
creativiteit, Vermogen tot samenwerken, Het ambacht, Omgevingsgerichtheid,
Ondernemerschap en Innovatie. De Dublin descriptor ‘toepassen van kennis en inzicht’
komt terug in de competenties Visie en creativiteit, Het ambacht, Analytisch vermogen,
Ondernemerschap en Innovatie.
• Voor de Rockacademie is een professional een muzikant die in staat is op eigen wijze
een positie te verwerven in de popmuziekwereld en die uit te bouwen tot een succesvolle
beroepspraktijk. De popmusicus moet naast een goed muzikant ook weten waar
mogelijkheden liggen om zijn talenten in te zetten. Tijdens de studie wordt de student
kennis en vaardigheden bijgebracht die hij hiervoor nodig heeft. Hij kan zijn eigen sound
ontwikkelen, nieuwe ontwikkelingen integreren in zijn eigen artistieke identiteit en zijn
talenten vermarkten. Deze kwaliteiten zijn terug te vinden in competenties als visie en
creativiteit, ondernemerschap en omgevingsgerichtheid die door de Rockacademie
gerelateerd worden aan de Dublin descriptoren kennis en inzicht, toepassen van kennis
en inzicht, oordeelsvorming.
• De student moet in staat zijn om trends in de popmuziekwereld te signaleren en op te
pakken. Hiervoor moet hij kunnen communiceren en samenwerken (competenties 2 en 3,
Dublin descriptor: communiceren).
• Bij ondernemerschap werkt de student aan zijn vermogen om ontwikkelingen in de markt
te kunnen beoordelen en te vertalen naar professioneel handelen (competentie 7, Dublin
descriptoren: oordelen en leervaardigheden).
• De combinatie van passie voor muziek en het waarnemen van trends en ontwikkelingen
in de markt vraagt van de student het vermogen om te reflecteren, eigen talenten
adequaat in te zetten en om richting te geven aan zijn professionele ontwikkeling
(competentie 9, Dublin descriptor leervaardigheden).
Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed
Criteria
- De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het
relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties.
- De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een
specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding
vereist is of dienstig is.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• Zoals in facet 1.1 is beschreven, heeft in 2002 het Netwerk Muziek het opleidingsprofiel
Muziek vastgesteld. Om de opleidingsprofielen blijvend te laten aansluiten bij de actuele
ontwikkelingen in de beroepspraktijk, worden de beroeps- en opleidingsprofielen
periodiek besproken met het beroepenveld, zoals is vastgelegd in een convenant dat is
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
20/85
gesloten met de Federatie van Kunstenaarsverenigingen als vertegenwoordiger van de
beroepspraktijk.
Conservatorium
• De afstemming van de eindkwalificaties op de beroepspraktijk is gebaseerd op de
wederzijdse betrokkenheid tussen het Conservatorium en het werkveld van musici in
diverse beroepen. De afstemming vindt langs meerdere lijnen plaats. Veel docenten van
het Conservatorium functioneren ook in een eigen beroepspraktijk en verwerken hun
ervaringen uit die praktijk om het onderwijsprogramma te actualiseren.
• Het Conservatorium heeft regelmatig contact met vertegenwoordigers uit het werkveld, in
het bijzonder met de eigen werkveldcommissie en ook de contacten met de alumni via de
jaarlijkse Alumnidag worden gebruikt om het programma af te stemmen op
ontwikkelingen in het beroepenveld.
• Door de intensieve contacten met het beroepenveld heeft het Conservatorium een goed
beeld van de beroepen waarin de afgestudeerden terecht komen. De meesten gaan aan
de slag als uitvoerend musicus en als docerend musicus. Hiermee wordt dan ook in het
opleidingsprofiel uitdrukkelijk rekening gehouden.
Rockacademie
• De afstemming van de eindkwalificaties op de beroepspraktijk verloopt langs vier lijnen:
docenten, studenten, alumni en werkveldcommissies per domein (zie ook 1.1). Docenten
werken meestal in deeltijd en zijn daarnaast in de beroepspraktijk actief. Studenten
pikken als eerste nieuw ontwikkelingen op waardoor instromende studenten een update
voor het programma vormen. De Rockacademie communiceert met alumni, zowel met
degenen die met als met degenen die zonder getuigschrift zijn vertrokken (bijvoorbeeld
omdat zij al aan een carrière begonnen zijn). De werkveldcommissies zijn zodanig
samengesteld dat ze overeenkomen met de verschillende leerarrangementen.
• De afgestudeerden van de Rockacademie komen in een viertal domeinen terecht:
- Music: actief in het live-circuit, sessiemuzikant, songwriter, componist.
- Business: manager in muziek- en entertainmentindustrie, betrokken bij
festivals/poppodia.
- Education: docent in de eigendiscipline in een eigenlespraktijk of bij muziekscholen,
centra voor kunsteducatie, ontwikkelaar van educatieve projecten, bandcoach.
- Communication & Technology: sound engineer, producer, design
merchandise/website, communiceren over muziek.
• Het panel heeft vastgesteld dat de Rockacademie muzikanten opleidt in het segment
rock, waarbij de meeste studenten ernaar streven om sessiemuzikant te worden.
Studenten krijgen daarnaast de tools om zich op een breder gebied te ontwikkelen
aansluitend bij de hiervoor genoemde vier domeinen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
21/85
Onderwerp 2 Programma
Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende
Criteria
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk
ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast)
onderzoek.
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het
vakgebied/de discipline.
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft
aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Studenten verwerven hun kennis en inzicht onder andere via muziektheorie. In de
studiehandleidingen wordt de verplichte en aanbevolen literatuur vermeld, waarmee
gewerkt wordt tot de Body of Knowledge is vastgesteld die momenteel samen met de
andere opleidingen van Fontys Hogeschool voor de Kunsten ontwikkeld wordt. Fontys
verstaat onder een Body of Knowledge: Een body of knowledge is het kennisdomein van
een beroepsgroep, waaraan de professional zijn theoretische en praktische kennis,
inzichten en methoden ontleent. Het is het kennisfundament van de opleiding.
• Met ingang van het studiejaar 2008/2009 is vanaf het tweede jaar een onderzoekslijn in
het programma opgenomen, waarbij aandacht besteed wordt aan de methoden van
praktijkgericht onderzoek die binnen de muziek relevant zijn. In het derde jaar passen de
studenten methoden van onderzoek toe door het verrichten van een beperkt onderzoek
binnen het keuzeprogramma educatie of artistieke verdieping. De onderzoekslijn wordt
afgerond met een onderzoek in het vierde jaar in het kader van het afstudeerproject.
Studenten ontwikkelen en presenteren dan een eigen programma. De keuzes en
uiteindelijke samenstelling van het programma moet de student artistiek en
muziektheoretisch verantwoorden. Voor de studenten Muziektheater geldt dat zij op dit
moment een eindpresentatie in het vierde jaar hebben waarvoor zij met ingang van
2008/2009 tevens een verantwoording moeten schrijven over het programma, de
gehanteerde stijlkenmerken en de interpretatie daarvan.
• Voor beide differentiaties binnen het Conservatorium geldt dat de jaren 2 en 3 gaan
functioneren als een voorbereiding op het onderzoek in jaar 4, waardoor bij het
afstudeeronderzoek de niveaueisen ten aanzien van de conceptuele inkadering voor
beide differentiaties sterker aangezet worden. Het panel is positief over deze
ontwikkeling.
• Enkele docenten van het Conservatorium zijn verbonden aan het lectoraat Art and
Society van Fontys Hogeschool voor de Kunsten als leden van de kenniskring.
Resultaten van studie en onderzoek binnen dit lectoraat zullen ten goede komen aan het
onderwijs in de vorm van lesinhouden voor met name de derde- en vierdejaars
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
22/85
studenten, zoals het panel heeft gezien. Daarnaast zijn de studenten welkom bij
symposia en discussiemiddagen die leden van het lectoraat organiseren rondom het
thema: de musicus in het huidige artistieke landschap.
• De actualiteit van het programma is gewaarborgd door de betrokkenheid van de
docenten bij de professionele beroepspraktijk van musici. De meesten zijn ook werkzaam
buiten het Conservatorium als uitvoerend musicus en zijn goed geïnformeerd over en
vaak initiator van nieuwe ontwikkelingen. Deze praktijkgelieerde informatie beschouwt
het Conservatorium als zeer waardevol en deze wordt ingezet om te komen tot een
actueel en beroepsgericht lesprogramma. Het programma is de afgelopen jaren geregeld
aangepast, met name door de in het kader van competentiegericht onderwijs ontwikkelde
beroepskenmerkende situaties (BKS), de hogeschoolbreed tot stand gekomen minoren,
de ensemblecultuur en interdisciplinaire projecten.
• Het panel heeft bij het bestuderen van de verplichte en aanbevolen literatuur vastgesteld
dat deze enigszins gedateerd is. De aangeboden literatuur voor muziektheorie is vrij
traditioneel. Het materiaal voor Muziektheater zou geactualiseerd kunnen worden en is
nu nog veelal eenzijdig gericht op entertainment (Joop van den Ende).
• De afstemming van het programma met de actuele ontwikkelingen in de muziek wordt
besproken in het Netwerk Muziek van de HBO-raad, waarin Fontys Hogeschool voor de
Kunsten zitting heeft samen met de zusteropleidingen.
• De banden met de actuele beroepspraktijk worden onderhouden via de gemengde
beroepspraktijk van veel docenten en door de gastdocenten die door de verzorging van
de workshops de nieuwste ontwikkelingen in de praktijk het opleidingsprogramma binnen
brengen. Ook geven zij zicht op de eisen die de praktijk aan de uitvoerende musici stelt.
Daarnaast werkt het Conservatorium samen met de Centra voor Kunsteducatie en met
scholen voor primair en voortgezet onderwijs uit de regio. Het Conservatorium werkt ook
samen met belangrijke relevante instituties uit de regio zoals Het Brabants Orkest (HBO),
Factorium (centrum voor kunsteducatie Tilburg) en de Kunstbalie, waarin per 1 januari
2009 het Brabants instituut voor School en Kunst (BiSK) en het Centrum voor
Amateurkunst Noord-Brabant (CVA) zijn gefuseerd.
• Omdat de meeste afgestudeerden terechtkomen in de beroepsrollen van zowel muziek
uitvoeren als muziek doceren volgen veel studenten (90%) de minor Onderwijskunde (tot
en met studiejaar 2008-2009; daarna vindt dit onderwijs plaats binnen de major).
• In de programmalijn beroepsoriëntatie leert de student kansrijke product-
marktcombinaties te ontwikkelen met concrete plannen om die kansen te realiseren. Hij
ontwikkelt daarbij ook basis-managementvaardigheden.
• De differentiatie InVo vraagt van de student dat hij zich actief bemoeit met het culturele
leven in de stad en/of in de omgeving. Hij levert er bijdragen aan in uitvoeringen,
concerten en gezamenlijke producties.
• De organisatie, begeleiding en beoordeling van de stages is verbeterd door de
verbreding en verdieping van de stage binnen het brede werkveld van de kunsteducatie
en amateurkunst. Begeleiding vindt plaats vanuit verschillende professionalismen:
onderwijskundig en vakinhoudelijk. Vanaf september 2009 is de stage opgenomen in het
keuzeprogramma Educatie.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
23/85
• De differentiatie MuTh verzorgt jaarlijks een of twee grote theaterproducties en een
aantal vaste zang- en koorpresentaties.
• Uit de meest recente periode- en jaarevaluaties en de Fontys Studenten Enquête (FSE),
blijkt dat studenten de gebruikte vakliteratuur actueel vinden en ontleend aan de
beroepspraktijk. De tevredenheid van de studenten over aansluiting van de
onderwijsactiviteiten op de beroepspraktijk is groot (FSE). Uit diverse onderzoeken blijkt
de tevredenheid van de studenten met de inhoud van het programma, de actualiteit en
de praktijkgerichtheid.
Rockacademie
• Tijdens de propedeuse verwerft de student de competenties in het domein music (zie
2.2). Het onderwijs heeft betrekking op de ontwikkeling van kennis, vaardigheden en
attitude om als popmuzikant actief te zijn. De student ontwikkelt in de propedeuse en in
de Skills Community zijn muzikale vermogens en zijn muziektheoretische kennis en
vaardigheden. Het panel heeft het theoretisch programma bekeken en is van mening dat
studenten in voloende mate met bijvoorbeeld aspecten van ondernemerschap in
aanraking komen. De vakliteratuur die voor de kennisontwikkeling bij studenten wordt
gebruikt, is volgens het panel van goede kwaliteit en actueel. De domeinoverstijgende
kennis wordt in zogenaamde BOK-colleges (Body of Knowledge) aangeboden en apart
getoetst.
• Tijdens de skillslessen leert de student de beroepsvaardigheden die hij voor het ambacht
van muzikant nodig heeft. Het skillstraject omvat vijf semesters en studenten ronden dit
op het tweede niveau af. Het panel heeft vastgesteld dat studenten in de skillslabs
voldoende beroepsvaardigheden leren, maar vindt wel dat het niveau van deze
vaardigheden goed bewaakt moet worden. Doceervaardigheden, methodische en
didactische vaardigheden, komen aan bod in het leerarrangement School of Music.
Onderwijskunde wordt nu nog in een minor voor alle kunstvakstudenten aangeboden. De
Rockacademie is bezig een speciale methodiek voor rockmusic te ontwikkelen. Voor
bepaalde vaardigheden, bijvoorbeeld performance, worden gastdocenten aangetrokken.
• De Rockacademie hecht veel belang aan het uitvoeren van onderzoek. De student krijgt
op alle beheersingsniveaus (zie 2.2) te maken met concrete opdrachten die een
onderzoeksmatig karakter hebben. Studenten komen in aanraking met drie typen
onderzoek: literatuuronderzoek, veldonderzoek (bijvoorbeeld interviews),
onderzoeksmethodiek afhankelijk van persoonlijke zoektocht van de student. Het panel is
positief over het feit dat het heeft kunnen vastgestellen dat in allerlei opdrachten, ook
bijvoorbeeld in het stageverslag, aspecten van onderzoek zijn terug te vinden. In het
afstudeerproject moeten studenten een of meer producten of diensten ontwikkelen
waarmee een beginnend beroepsbeoefenaar zich in de popmuziekwereld kan
manifesteren. De basis hiervoor wordt gevormd door onderzoek naar relevante theorieën
en die te verbinden met een concreet product of dienst.
• In het derde jaar kiezen studenten via het gekozen leerarrangement voor een stage in
onderwijs, techniek of ondernemerschap. De stagebegeleider bespreekt de stagedoelen
die de student zich stelt en bezoekt de studenten tijdens zijn stage.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
24/85
• De Rockacademie participeert in de kenniskring van het lectoraat Art and Society van de
FHvdK. De resultaten worden gebruikt in het onderwijs, bijvoorbeeld in de BOK-colleges.
• De Rockacademie participeert in verschillende rollen in de popmuziekwereld waardoor zij
in contact komt met de beroepspraktijk en met wat daar speelt. De Rockacademie is een
pionier in het onderwijs voor popmuzikanten. Zij stelt zich daarom actief op om haar
kennis met het beroepenveld te delen en te monitoren hoe het nog beter kan in de
beroepspraktijk. De Rockacademie heeft zich ontwikkeld tot een expert op het vakgebied.
Dat heeft enerzijds een positief effect op het onderwijs. Anderzijds heeft de academie
diverse andere opleidingen bijgestaan bij het ontwerpen van onderwijsprogramma’s:
Popakademie Badem-Wurtemmberg in Duitsland, PHL-music in België en enkele mbo-
opleidingen.
• Via RA-connect, een online-platform, verbindt de Rockacademie alumni en studenten
met het beroepenveld. Via deze contacten kunnen studenten ook stageplaatsen zoeken.
• De Rockacademie heeft met diverse organisaties afspraken om concrete producten en
diensten van studenten in samenwerking met het werkveld te ontwikkelen, bijvoorbeeld
educatieve, culturele activiteiten voor muziekscholen.
• In de leerarrangementen wordt gewerkt met beroepskenmerkende situaties. Dat kunnen
op de beroepspraktijk gebaseerde opdrachten zijn, opdrachten van organisaties uit het
werkterrein en opdrachten bij een organisatie in de vorm van stages en
afstudeeropdrachten. Per leerarrangement zijn er verschillende beroepsechte rollen
waarop studenten kunnen solliciteren.
• Studenten kunnen uit een aanbod aan minoren er één kiezen. Dit aanbod betreft zowel
minoren vanuit de FHK, Fontys Hogescholen als van buiten de hogeschool.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten de actualiteit van het programma en de
gebruikte vakliteratuur positief waarderen. Naar aanleiding van kritiekpunten van alumni
op aspecten van de competentie ‘ondernemen’ heeft de Rockacademie het programma
aangepast.
Oordeel
• Het panel komt tot het oordeel ‘voldoende’, omdat het van mening is dat de aangeboden
literatuur in het programma van het Conservatorium gedateerd is.
Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed
Criteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
- De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van
(onderdelen van) het programma.
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde
eindkwalificaties te bereiken.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
25/85
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het programma voor zowel de differentiatie Instrumentaal/Vocaal als MuziekTheater
wordt afgesloten met een competentie-examen: competentie-examen 1 als afsluiting van
de propedeutische fase aan het einde van het eerste jaar (hoofdfasebekwaam),
competentie-examen 2 als afsluiting van de hoofdfase halverwege het derde jaar
(stagebekwaam) en competentie-examen 3 als afsluiting van de eindfase einde van het
vierde jaar (afstudeerbekwaam). De student verwerft hierbij de tien genoemde
competenties. Het panel heeft tijdens gesprekken met studenten vastgesteld dat deze
competenties bij hen bekend zijn.
• Het programma voor de differentiaties Instrumentaal/Vocaal (InVo) en MuziekTheater
(MuTh) kent verschillende programmalijnen, die onderstaand per differentiatie zijn
uitgewerkt.
• In het programma InVo legt de student zich binnen de programmalijn
Hoofdvak/ensemble toe op het leren beheersen van het instrument en het ontwikkelen
van een individueel artistiek profiel en verbreedt hij zich als musicus door samen met
anderen te musiceren.
De hoofdvakken zijn in te delen in Klassieke Muziek (InVo) Lichte Muziek (InVo), Directie
(koor, orkest, harmonie/fanfare) en Compositie. Studenten die voor Directie kiezen doen
dit doorgaans in de loop van hun instrumentale of vocale studie als tweede hoofdvak. Zij
studeren af met twee hoofdvakken. Voor alle richtingen en hoofdvakken binnen InVo
gelden dezelfde programmalijnen en zijn de programma’s grotendeels hetzelfde.
• In de programmalijn Praktische vakken verbreedt de student zich als musicus en worden
zijn artistiek-ambachtelijke competenties verder ontwikkeld.
• In de programmalijn Algemeen theoretische vakken wordt een theoretisch kader voor de
musicus gegeven, dat een bijdrage levert aan de ontwikkeling van het artistiek inzicht.
Het gaat hier om vakken als harmonieleer, solfège, algemene muziekleer en
cultuurgeschiedenis.
• In het onderdeel Beroepsoriëntatie oriënteert de student zich op de diverse aspecten van
zijn toekomstig beroep ondermeer door middel van masterclasses. Hij leert zichzelf
presenteren door middel van een curriculum vitae, maar ook door concertprogramma’s
voor verschillende doelgroepen op te stellen, een programmatoelichting te schrijven, een
ondernemende houding te ontwikkelen en projecten te organiseren en uit te voeren.
Tevens ontwikkelt hij kennis op het gebied van zakelijke aspecten rond het zelfstandig
ondernemerschap.
• In studiejaar 2 en 3 zijn met ingang van studiejaar 2009-2010 in totaal 20 EC
gereserveerd voor hetzij het keuzeprogramma Educatie, hetzij het keuzeprogramma
Artistieke verdieping. Met het keuzeprogramma Educatie werkt de student gericht aan de
ontwikkeling van met name de competentie didactiek. Met de keuze voor artistieke
verdieping worden de competenties binnen de programmalijn Hoofdvak/ensemble verder
verdiept.
• In het programma MuTh leren de studenten binnen de programmalijn
Hoofdvak/ensemble zingen en acteren binnen verschillende muziektheatrale settings.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
26/85
• In de programmalijn Praktische vakken worden de basiskennis en -vaardigheden van
zang en dans uitgebreid met klassieke dans, jazzdans, het zingen in ensembles en in
koren.
• In de programmalijn Algemeen theoretische vakken wordt de studenten een theoretisch
kader voor zijn artistiek handelen geboden, zoals bijvoorbeeld de kennis van de
ontwikkeling van het repertoire binnen de verschillende genres van theaterproducties.
• In de programmalijn Projecten past de student de middels de verschillende
onderwijsactiviteiten verworven kennis en vaardigheden integraal toe in
beroepsrealistische situaties zoals voor publiek toegankelijke voorstellingen.
• Via het onderdeel Studieloopbaanbegeleiding worden de studenten InVo en MuTh
ondersteund in het opbouwen van hun portfolio voor de competentie-examens. Verder
oriënteren zij zich op de beroepspraktijk via het bezoeken van concerten en
voorstellingen, de input van gastdocenten, lezen van artikelen, bekijken van
documentaires en hun muzikale activiteiten in de praktijk.
• Het Conservatorium heeft in schema’s de relaties tussen Beroepskenmerkende Situaties,
Opleidingskwalificaties, Programmalijnen, Onderwijsactiviteiten, Leerdoelen, Summatieve
Toetsing en Toetsing via het competentie-examen in opleidingsfases van propedeuse,
hoofdfase en eindfase (die gelijk staan aan de competentiebeheersingsniveau 1, 2 en 3)
voor de differentiaties InVo en MuTh weergegeven.
• Het panel heeft een adequate vertaling van de leerdoelen naar de eindkwalificaties
aangetroffen.
• Uit Fontysevaluaties (periode- en jaarevaluaties) blijkt dat er sprake is van een goede en
aantoonbare dekking van het programma (inclusief leerdoelen) met de competenties en
dat de studenten het onderwijsprogramma relevant vinden voor het functioneren in de
beroepspraktijk. Studenten geven wel aan dat zij in het begin van het studiejaar
onvoldoende beeld hadden van de eisen die aan hen worden gesteld. Met ingang van
het studiejaar 2009-2010 is de communicatie naar de studenten verbeterd via de
studiehandleidingen op de Portal en door niet alleen studieloopbaanbegeleiders maar
ook door de docenten extra aandacht hieraan te laten schenken.
Rockacademie
• De Rockacademie heeft aan de competenties drie beheersingsniveaus gekoppeld:
hoofdfasebekwaam (einde van de propedeuse), stagebekwaam (halverwege het derde
jaar) en afstudeerbekwaam (eind van het vierde jaar). Op het getuigschrift wordt vermeld
welke competenties de student op niveau 2 (minimale niveau) en welke op niveau 3 heeft
afgesloten waardoor het individuele profiel van de student zichtbaar is. Alle competenties
zijn uitgewerkt in prestatie-indicatoren vanuit beroepskenmerkende situaties.
• De Rockacademie onderscheidt drie beroepskenmerkende situaties: (1) het ontwikkelen
en voorbereiden van nieuwe diensten en producten, (2) het daadwerkelijk maken van
een nieuw product of dienst en (3) het exploiteren van de diensten of producten.
• Het programma is ingedeeld in vijf leerarrangementen die bestaan uit een aantal
samenhangende onderwijsactiviteiten.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
27/85
Elk leerarrangement heeft een verbinding met een maatschappelijk of cultureel domein:
- propedeuse (domein music)
- Music Company (domein business)
- Music Lab (domeinen music en communication & technology)
- School of Music (domein education)
- Skills Community (domein music)
• De propedeuse en de daarop volgende Skills Community zijn voor studenten verplichte
leerarrangementen. Parallel aan de Skills Community kiest de student in welke andere
leerarrangementen hij zijn competenties wil verwerven. De student kan in elk
leerarrangement de negen competenties verwerven. Alle competenties en prestatie-
indicatoren zijn op de vier domeinen van toepassing. Het panel heeft uitwerkingen gezien
waarin vanuit beroepstaken leerdoelen en bekwaamheidseisen per niveau zijn
geformuleerd. Het panel vindt dit uitstekende uitwerkingen.
• De Rockacademie heeft de relatie tussen competenties, prestatie-indicatoren,
onderwijsinhoud, toetsing en studielast in een overzicht per vak weergegeven: Relatie
tussen BKS, BOK, Oriëntatie en opleidingscompetenties en de leerarrangementen voor
de Rockacademie. Het panel is zeer positief over de beschrijving en uitwerking van de
competenties.
• Het panel is van mening dat studenten via het aangeboden programma de competenties
kunnen ontwikkelen. Na de propedeuse kan ieder student zijn eigen inkleuring aan zijn
studie geven door voor specifieke leerarrangementen en niveaus te kiezen.
Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende
Criterium
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Zoals bij facet 2.2 ook al is aangegeven, kennen de programma’s van de differentiaties
InVo en MuTh een onderling vergelijkbare indeling in de programmalijnen hoofdvak,
praktische vakken, algemeen theoretische vakken en de beroepsoriëntatie; voor MuTh
ook de programmalijn projecten.
• De programmalijnen kennen een onderlinge samenhang. In de programmalijn
Hoofdvak/ensemble staan het individuele vakmanschap en het in samenspel met
anderen leren hanteren van het instrument centraal. Dit wordt vanuit de programmalijn
Praktische vakken ondersteund met een uitbreiding en verbreding van de
muzikaaltechnische vaardigheden, terwijl in de Algemeen theoretische vakken een
theoretisch kader voor het artistiek handelen wordt geboden. Binnen de
Beroepsoriëntatie oriënteert de student zich op de vraag hoe hij zich binnen de
professionele beroepspraktijk kan profileren en een bestaan kan opbouwen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
28/85
• De integratie van genoemde programmalijnen vindt bij de differentiatie InVo plaats in de
onderdelen ensemblespel en het ensemble toegepaste theorie en repertoire (TTR) en
binnen de differentiatie MuTh in de projecten.
• In het vak TTR wordt de studenten geleerd zich los te maken van het notenbeeld en zelf
te improviseren. Studenten gaven in de gesprekken met het panel aan dat zij door TTR
de accoordenschema’s leren analyseren, scheiding leren aanbrengen tussen inhoud en
samenspel, de ontwikkeling van hun gehoor gestimuleerd wordt, kortom zij ervaren de
TTR-lessen als zeer positief. De docenten merken dat de lessen TTR een duidelijke link
van theorie naar praktijk leggen en de studenten een grotere zelfstandigheid bieden.
• Bij InVo wordt ensemble gebruikt als koepelbegrip voor de mogelijkheden om samen te
spelen zoals in een Big Band, een kamerkoor, ensembles en het symfonieorkest. In deze
ensembleactiviteiten biedt het Conservatorium de gelegenheid te leren spelen in allerlei
verschillende samenstellingen. De studenten leren hun kennis en vaardigheden toe te
passen in ensembles van gemengde disciplines en daardoor ontstaan ook allerlei
creatieve cross-overs.
• Belangrijke momenten van integratie van kennis en vaardigheden binnen MuTh zijn de
kleine en grote projecten: De Nacht, Theateratelier, Voorstellingen studiejaar 2 en 3,
afstudeerpresentatie in het vierde jaar waarin de onderdelen zang, spel en dans zijn
opgenomen en waarin de student blijk moet geven van een professionele beheersing van
de tijdens de afgelopen jaren ontwikkelde vaardigheden en kwaliteiten. Studenten geven
aan dat zij de samenhang in het programma vooral ervaren tijdens de uitvoering van
deze hogeschoolbrede projecten.
• De verticale opbouw vindt plaats in de complexiteit van de competentieniveaus. De
competenties zijn per fase uitgewerkt in prestatie-indicatoren die per fase een
toenemende complexiteit laten zien. De studenten geven in de gesprekken met het panel
aan dat zij de rol van de docent als afbouwend hebben ervaren van in het eerste jaar
nadrukkelijk aanwezig tot coachend in het vierde jaar.
• De programmalijnen kennen gedurende de vier opleidingsjaren ook een verticale
opbouw. Dit geldt vooral voor de vakken binnen de programmalijn Hoofdvak/ ensemble
en heeft dan betrekking op de groeiende beheersing van het instrument en de
samenstelling van een gevarieerd repertoire voor solo en ensemblespel. Parallel daaraan
is te zien dat ook in de programmalijnen Praktische vakken en Algemeen Theoretische
Vakken de ondersteunende vakken als solfège, praktische harmonie aan de piano en
dergelijke gericht zijn op de voortgaande ontwikkeling van artistiek-ambachtelijke
vaardigheden en de verbreding en verdieping van het theoretisch kader.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten zeer tevreden zijn over zowel de horizontale als
de verticale samenhang in de studie.
Rockacademie
• De competenties zijn per fase uitgewerkt in prestatie-indicatoren die een toenemende
complexiteit in de niveaus 1, 2 en 3 laten zien. In de propedeuse staat het verwerven van
de competenties op beheersingsniveau 1 in het domein Music centraal. Hier wordt de
basis gelegd voor kennis, vaardigheden en attitude om als popmuzikant producten en
diensten te leveren (performing artist, sessiemuzikant en componeren). In het tweede
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
29/85
jaar en het eerste semester van het derde jaar werkt de student verder aan zijn muzikale
en muziektheoretische basis in zijn eigen discipline. Daarnaast kiest hij via de
leerarrangementen voor één of meer domeinen waarin hij competenties wil verwerven en
opgebouwde kennis en vaardigheden moet toepassen. In de afstudeerfase zet de
student zijn ontwikkelde competenties in voor het door hem gekozen profileringsdomein
(inclusief stage en afstudeerproject).
• In een leerarrangement voor een domein komt de horizontale samenhang tot uitdrukking
in de handelingscyclus (ontwikkelen, maken en exploiteren, zie ook 2.2). Deze cyclus is
op elke competentieniveau terug te vinden. Studenten moeten de kennis en
vaardigheden die zij hebben opgedaan in de handelingscyclus gebruiken om tot
producten en diensten te komen. Hier worden theorie en beroepsvaardigheden
geïntegreerd zoals het panel heeft kunnen vaststellen. Tijdens de stage en
afstudeerprojecten is de student actief in een organisatie waar hij het geleerde moet
toepassen in de praktijk.
• De opbouw in opeenvolgende beheersingsniveaus laat een toename aan complexiteit in
het programma zien. Het panel heeft vastgesteld dat er een duidelijke opbouw qua
niveau en qua inhoud in de loop van de studie zichtbaar is.
• Uit Fontysevaluaties onder studenten blijkt dat zij positief zijn over de samenhang in het
programma en de aansluiting van theorie en praktijk.
• Het panel is positief over de opbouw van het programma dat consistent is en een
afspiegeling van de beroepspraktijk laat zien waarin competenties op geïntegreerde wijze
door studenten ontwikkeld kunnen worden.
Oordeel
• Het panel heeft de samenhang in het programma van het Conservatorium weliswaar
herkend, maar vindt het lastig om die in projecten te traceren. Ook in gesprekken met
studenten heeft het panel de ervaren samenhang moeilijk kunnen vaststellen; de
programmalijn beroepsoriëntatie behoeft hierbij meer aandacht. Het panel komt daarom
tot het oordeel ‘voldoende’.
Facet 2.4 Studielast Goed
Criterium
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat
programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden
weggenomen.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het Conservatorium streeft naar een evenwichtige verdeling van de studielast over de
verschillende semesters (60 EC per jaar).
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
30/85
• De (spreiding van) studielast blijft een voortdurend punt van aandacht. Studenten zijn
zich ervan bewust dat een opleiding in de kunsten veel van hen eist. Het Conservatorium
heeft het opleidingsprogramma beschreven in competenties, leerdoelen,
studiebelastingsuren en studiepunten, hetgeen een reëlere verdeling van de
studiebelastingsuren mogelijk heeft gemaakt.
• Het aantal contacturen neemt af naarmate de studie vordert. Voor de differentiatie InVo is
de verdeling als volgt: jaar 1 12,16 uur, jaar 2 10,88 uur, jaar 3 6,69 uur en jaar 4 3,7 uur
per week op basis van 32 lesweken. Voor MuTh geldt: jaar 1 22,6 uur, jaar 2 19,1 uur,
jaar 3 16,7 uur, jaar 4 13,5 uur per week op basis van 28 reguliere lesweken en jaar 1
25,6 uur, jaar 2 29 uur, jaar 3 29 uur en jaar 4 3,5 uur per week op basis van 8
projectweken.
• Studenten besteden veelal meer uren aan hun studie dan de wettelijk voorgeschreven
studiebelasting van 42 x 40 uur per studiejaar, aangezien zij veel tijd nodig hebben voor
hun creatieve proces. Ook voortdurende zelfreflectie vraag veel aandacht en tijd van de
studenten. Studenten hebben aangegeven dit niet als belastend te ervaren.
• Studenten hebben keuzemogelijkheden wat betreft hun minor, keuze tussen educatie of
artistieke verdieping en hun inbreng bij de repertoirekeuze voor hun hoofdvak en de
ensembles. De student volgt na het aanpassen van het minorbeleid in 2008-2009 één
minor van 30 EC, waardoor een minder versnipperd curriculum is ontstaan. Hij kan zelf
kiezen wanneer hij de minor plant: in studiejaar 2, 3 of 4, eventueel in delen, verspreid
over de jaren. De student kan ook zelf een minor samenstellen uit andere majors en/of
minors.
• Studenten hebben meerdere mogelijkheden per jaar voor toetsing en herkansing van de
verschillende programmaonderdelen. Elke summatieve toets wordt minimaal twee maal
per jaar aangeboden. De regeling rond toetsing en herkansing wordt uiteengezet in de
OER.
• Informatievoorziening ten aanzien van het onderwijsprogramma, les- en lokalenroosters,
toetsing en verplichte en aanbevolen literatuur, stages en dergelijke vindt plaats via de
Fontys portal en de studiegids. Tijdens het visitatiebezoek geven de studenten aan
goede ervaringen met de Fontys portal te hebben.
• Studenten geven aan dat de docenten goed bereikbaar en gemakkelijk aanspreekbaar
zijn.
• Het Conservatorium registreert de resultaten van de summatieve toetsen met het
gedigitaliseerde studentvolgsysteem Peoplesoft. De student houdt deze resultaten zelf
ook bij in zijn portfolio.
• Met ingang van studiejaar 2008-2009 krijgen de studenten in het eerste jaar vier maal en
in de hogere jaren twee maal een studievoortgangindicatie; totaal krijgt elke student 10
studievoortgangindicatoren (SVI’s). De SVI’s geven aan of de student op koers ligt.
• In de propedeuse is de indicatie van het tweede en vierde voortgangsbericht gekoppeld
aan de criteria van het voorlopig studieadvies en het bindend studieadvies dat aan het
eind van het eerste jaar wordt uitgebracht. In het studievoortgangsysteem wordt
geregistreerd welk studievoortgangbericht is afgegeven. De studievoortgangindicatoren
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
31/85
zullen in de toekomst digitaal worden geregistreerd. Uit evaluaties blijkt dat studenten
positief over de studeerbaarheid zijn.
• Studenten zijn zich heel goed bewust van het gegeven dat hun professionele
ontwikkeling als musicus mede bepaald wordt door de coaching en de intensieve
feedback van hun hoofdvakdocent en zouden dan ook graag daarom het aantal
contacturen zien uitgebreid. Overigens worden de hoofdvakuren met individuele
feedback aangevuld met de contacturen voor de praktische vakken, die tezamen een
substantieel deel vormen van de contacturen rond de vooral instrumentgebonden
professionalisering.
• Uit het gesprek met de studenten heeft het panel geen opmerkingen vernomen over
struikelvakken.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de bereikbaarheid van
docenten, toetsing en feedback.
Rockacademie
• De aard van het beroep en de vakstudie vragen van kunstvakstudenten vaak een hogere
inzet dan de wettelijk voorgeschreven studiebelasting. Naast de uren die een student
besteedt aan technische en theoretische programmaonderdelen, is er sprake van
studiebelasting van creatief-artistieke aard die moeilijk in uren is uit te drukken. De
Rockacademie streeft naar een evenwichtige studiebelasting door spreiding van de
studiebelastingsuren. De academie gaat in de propedeuse uit van 40
studiebelastingsuren waarvan 20 uur uit contacttijd met docenten bestaat. Op
beheersingsniveau 2 wordt per leerarrangement uitgegaan van een studiebelasting van
ongeveer 12 uur, op beheersingsniveau 3 is dat 19 uur.
• Om studenten niet te belemmeren in hun studievoortgang biedt de Rockacademie
meerdere mogelijkheden voor toetsing en herkansing aan. Summatieve toetsen worden
minimaal twee maal per jaar aangeboden. Elk half jaar kan een student aan een
competentie-examen deelnemen. Het panel heeft van studenten begrepen dat zij geen
struikelblokken in de studie ervaren.
• De Rockacademie houdt de voortgang van de studenten bij met het studentvolgsysteem
Progress. Studenten houden hun resultaten bij in een portfolio. In de propedeuse krijgt de
student vier maal per jaar een overzicht van zijn studievoortgang, in de hogere jaren krijgt
hij dat twee maal per jaar. Propedeusestudenten krijgen daarnaast vier maal per jaar in
een persoonlijk gesprek een studieadvies.
• Studenten hebben een studiegids waarin de programmaonderdelen zijn beschreven,
doelstellingen, werkvormen en toetsvormen met duidelijke criteria. Deze informatie is ook
digitaal voor studenten beschikbaar. Voor studenten is ook een overzicht beschikbaar
met alle deadlines voor opdrachten gedurende het jaar, waardoor zij hun studie kunnen
plannen.
• Doordat studenten hun eigen ambities en te realiseren competenties formuleren en op
basis daarvan hun keuzes voor leerarrangementen maken, kunnen ze zelf hun studie
sturen en plannen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
32/85
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten het studieprogramma te doen vinden binnen de
gestelde tijd en dat de studielast goed gespreid is over een jaar. Minder tevreden tonen
studenten zich over de contacturen (ze zouden meer contacturen willen hebben), tijdige
bekendmaking studieresultaten en feedback op deze resultaten. Uit de gesprekken met
studenten is gebleken dat studenten tevreden zijn over de contacten met docenten.
Facet 2.5 Instroom Goed
Criterium
- Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende
studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee
vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• Fontys Hogescholen heeft de Code of Conduct getekend.
Conservatorium
• De instroomeisen vermeld in de OER zijn de laatste jaren aangescherpt. Een zeer
talentvolle aspirant-student die niet aan de toelatingseis die in de wet wordt gesteld
(diploma vwo, havo of mbo kwalificatieniveau 4) voldoet, krijgt de mogelijkheid om deel te
nemen aan een toelatingsonderzoek. Bij deze speciale test van het Fontys
Aansluitingscentrum moet blijken dat een hbo-studie in beginsel binnen het bereik van de
potentiële student ligt. Mocht een zeer talentvolle kandidaat onverhoopt niet met succes
door deze test komen, dan bestaat de mogelijkheid om via een Colloquium Doctum het
vereiste niveau aan te tonen.
• Het Conservatorium verzorgt in voltijd en in deeltijd een Voorbereidende Klas voor wie
nog één of twee jaar nodig heeft om het toelatingsniveau te bereiken. Het programma
bestaat uit koor, ensemble, gehoortraining en algemene muziekleer.
• Op de website van het Conservatorium, in de voorlichtingsbrochure, tijdens
voorlichtingsbijeenkomsten op scholen voor voortgezet onderwijs, beurzen en open
dagen geeft het Conservatorium informatie over het opleidingsprogramma, waarmee
belangstellende toekomstige studenten zich kunnen oriënteren op het
opleidingsprogramma. Tijdens de jaarlijkse oriëntatiedagen worden potentiële
propedeusestudenten in de gelegenheid gesteld openbare lessen bij te wonen.
• Alle aspirant-studenten leggen een toelatingsexamen af.
• Het toelatingsexamen voor de afstudeervariant InVo bevat de volgende elementen:
- auditie voor het hoofdvak;
- toetsing van improviserend vermogen;
- toetsing van solfège en algemene muziekleer.
• Bij het toelatingsexamen voor de afstudeervariant MuTh wordt rekening gehouden met
de specifieke eisen die de beroepspraktijk stelt, de elk jaar groter wordende
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
33/85
belangstelling en het beperkt aantal plaatsen. De toelatingsprocedure bestaat uit drie
rondes, elk afgesloten met een selectie, waarbij minder geschikte kandidaten afvallen.
- 1e ronde: selectie op zang;
- 2e ronde: selectie op drama, solfège en zang;
- 3e ronde (een dag): selectie op ‘stage-personality’ en expressiemogelijkheden van
lichaam en stem. Ook vindt een bewegingstest plaats waarbij bekeken wordt of er
lichamelijke belemmeringen zijn om een danstraining te gaan volgen.
• De propedeuse is zo ingericht dat de overgang van de vooropleiding naar het hbo-niveau
geleidelijk verloopt: veel contacturen en veel begeleiding. Iedere student krijgt wekelijks
feedback ten aanzien van de beheersing van zijn instrument. Ook leren de studenten
veel van elkaar door het frequent samenspelen en van de feedback die zij daarbij krijgen.
Daarnaast vinden er in het eerste semester om de twee weken groepsbijeenkomsten
SLB plaats. De student krijgt zo al snel zicht op de inrichting van het programma, verkent
van meet af aan zijn eigen leerweg en raakt vertrouwd met begrippen als competenties
en portfolio.
• De examencommissie beoordeelt of studenten in aanmerking komen voor eventuele
vrijstellingen.
• In de jaarevaluaties tonen de eerstejaars tevredenheid over de voorlichting en de
selectieprocedure en over de aansluiting van het programma op de vooropleiding.
Rockacademie
• De formele toelatingseisen ten aanzien van vooropleidingsniveau zijn in de OER
vastgelegd. Studenten moeten daarnaast een toelatingsexamen afleggen waarin zij
beoordeeld worden op vaardigheden ten aanzien van een van de navolgende skills:
drums, basgitaar, gitaar, vocals, songwriting, keyboards, DJ/danceproducer en rap. Het
examen bestaat uit een portfolio assessment, een vaardigheidstoets en een performance
assessment.
• De Rockacademie is dit jaar gestart met het verlenen van een licentie aan
afgestudeerden van de Rockacademie, waardoor zij kandidaten voor het
toelatingsexamen kunnen voordragen. Deze kandidaten worden vrijgesteld van de
voorselectie, en kunnen meteen deelnemen aan het toelatingsexamen. Het panel is zeer
positief over deze vernieuwende aanpak.
• Het programma tijdens de propedeuse confronteert de student vervolgens met zijn
vaardigheden als popmuzikant, met zijn mogelijkheden en met zijn drive om in de
popmuziekwereld een bestaan op te bouwen. Via de Skills-docent en via de
studieloopbaanbegeleider krijgt de student een beeld van zijn mogelijkheden in
verhouding tot de eisen van de opleiding en die van de latere beroepspraktijk. Via de
BOK-colleges en de bijbehorende kennistoetsen wordt nagegaan of de student in staat is
om een theoretische bagage op voldoende niveau op te bouwen. Studenten volgen in het
eerste jaar een intensief programma in een veilige omgeving en met een vaste structuur,
waardoor de aansluiting met de vooropleiding soepel verloopt.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
34/85
• De Rockacademie heeft een veilige leeromgeving voor studenten gecreëerd, waarin hij
met steun van docenten en mede-studetnen zijn mogelijkheden kan onderzoeken. De
aansluiting met de vooropleiding verloopt daardoor goed. Het panel heeft hierover geen
opmerkingen van studenten vernomen.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de informatie die zij van te
voren hebben ontvangen en over het beeld dat zij van het programma hebben gekregen.
• Het panel is positief over de wijze waarop de Rockacademie studenten selecteert.
Facet 2.6 Duur Voldaan
Criterium
- De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum:
hbo-bachelor: 240 studiepunten.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• Uit de OER (Onderwijs- en Examenregeling) blijkt dat de totale omvang van de
programma’s 240 European Credits (EC) bedraagt. De programma’s voldoen daarmee
aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum.
• De totale studie omvat 240 EC verdeeld over vier jaar van ieder 60 EC.
• De nominale studieduur is vier jaar.
Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed
Criteria
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen.
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het Conservatorium hanteert een constructivistisch onderwijsconcept, zoals beschreven
in het Didactisch Concept van het Conservatorium versie 2008/2009. Dat betekent dat:
- het studieprogramma vanaf de propedeuse beroepspraktijkgericht is en de te behalen
competenties richtinggevend zijn voor de inhoud van het programma en de toetsing
van de student. Het Conservatorium richt zich bij de artistiek-ambachtelijke
ontwikkeling van de student op de landelijke competenties en voegt daar een aantal
kernkwaliteiten aan toe, zoals enthousiasme, gedrevenheid, nieuwsgierigheid en
openheid;
- actief leren wordt gestimuleerd en gericht is op transfer: de student past verworven
kennis en vaardigheden toe in een leersituatie die in een eerdere leersituatie zijn
verworven;
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
35/85
- er binnen het Conservatorium aandacht is voor de persoonlijke ontwikkeling van de
studenten en voor een parallelle ontwikkeling van zijn muzikaal vermogen
– musiceren en muziektheorie – en van zijn kennis en inzichten.
• Deze uitgangspunten zijn herkenbaar in de organisatie van de onderwijsactiviteiten die
zich vooral richten op:
- leren vanuit de beroepspraktijk:
De beroepspraktijk speelt een belangrijke rol tijdens de studie, hetgeen tot uiting komt
in de beroepskenmerkende situaties (BKS). Tijdens de studie worden studenten
betrokken bij het culturele leven in de stad en/of omgeving. Hij levert er bijdragen aan
in uitvoeringen, concerten en gezamenlijke producties.
- leren via het meester-gezel model:
De meester/docent formuleert opdrachten om de gezel/student te confronteren met
muzikale problemen. In het meester-gezel model heeft de docent een
voorbeeldfunctie ten aanzien van de specifieke vakvaardigheden op zowel artistiek
als vaktechnisch gebied. De student neemt tijdens de studie steeds meer initiatief om
een eigen stempel te drukken op zijn onderwijsleerproces. De docent coacht het
muzikale leerproces van de student door intensieve feedback te geven en het
musiceren en ontwikkelingsproces kritisch te volgen.
- samenwerkend leren:
Samenwerking is inherent aan de muziekwereld. Er wordt veel aandacht besteed aan
het musiceren in ensembles en het gezamenlijk werken aan projecten.
- leren door expliciete aandacht voor de kennis en vaardigheden, die het vakmanschap
en het artistieke profiel van de studenten helpen ontwikkelen:
In de programmalijnen Hoofdvak, Praktische Vakken en Algemeen Theoretische
Vakken wordt veel aandacht besteed aan de kennis en de vaardigheden die
noodzakelijk zijn om professioneel musicus te worden en die in combinatie met het
talent van de student mede een belangrijke inspiratiebron en referentiekader vormen
voor de artistieke ontwikkeling van de student. Het instrueren (hoor-en werkcolleges,
groepssessies), het demonstreren (voordoen, voorspelen, kijken en luisteren naar
anderen) en veel feedback en reflectie zijn de activiteiten, die de aandacht voor de
kennis en vaardigheden vormgeven.
- leren door feedback en reflectie:
Van de student wordt een onderzoekende houding verwacht, niet alleen in de richting
van nieuwe muzikale ontwikkelingen, maar vooral ook naar zijn eigen ontwikkeling. Hij
gaat geregeld na waar hij staat in zijn groei naar een vakbekwaam musicus. De
voortdurende aandacht voor feedback en reflectie draagt zorg voor het expliciteren
van de leermomenten en het bewust sturen op de eigen ontwikkeling. Dit laatste vindt
het Conservatorium van belang: zo kan de student zich als professional blijven
ontwikkelen, ook na afloop van de studie.
• De zuiver op kennisoverdracht gerichte programmaonderdelen muziekgeschiedenis en
cultuurgeschiedenis kennen naast hoorcolleges de vorm van werkcolleges.
• Studenten worden de laatste jaren meer uitgedaagd zelf initiatief te nemen, bijvoorbeeld
bij het samenstellen van ensembles en het zoeken van een repertoire, bij het organiseren
van optredens (InVo) en theaterprojecten (MuTh), bij het interdisciplinair project in het
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
36/85
eerste jaar en bij het Studioproject van het vierde jaar InVo Lichte Muziek. Studenten
geven aan in het gesprek met het panel dat zij hiervoor ook interdisciplinair steeds meer
contacten leggen bijvoorbeeld bij de organisatie rondom optredens en theaterprojecten
worden studenten van de Fontysopleidingen Beeldende Vorming en Dans betrokken.
• De docenten geven voortdurend feedback op de ontwikkeling van de student. Bovendien
is zijn eigen reflectie tijdens het leren onontbeerlijk. Hij zal zichzelf voortdurend in
verschillende beroepssituaties moeten evalueren en bijstellen. Studenten merken op
tijdens het gesprek met het panel dat zij door het reflecteren meer afstand kunnen
nemen, wat hun prestaties ten goede komt.
• Het panel vindt de werkvormen gevarieerd en passend bij het onderwijsconcept.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de gebruikte werkvormen en
de begeleiding naar zelfstandig leren.
Rockacademie
• De Rockacademie hanteert de volgende uitgangspunten voor haar onderwijs
(Onderwijsvisie en didactisch concept Fontys Rockacademie):
- Binnen leerarrangementen wordt gewerkt met projectonderwijs.
- Opdrachten binnen projecten zijn beroepsgerelateerd.
- In iedere opdracht komt de handelingscyclus (ontwikkelen, maken, vermarkten) terug.
- In iedere opdracht moeten studenten leren samenwerken.
- De opdrachten ontwikkelen zich van opleidingsgestuurd naar praktijkgestuurd.
- Het onderwijs in het leerarrangement Skills Community heeft als didactisch
uitgangspunt dat de docent samen met de studenten een community vormt waarin
samen geleerd wordt.
• Studenten zullen in de latere beroepspraktijk veelal in projecten werken. Projecten
vragen om samenwerking tussen verschillende disciplines. De Rockacademie heeft
daarom haar onderwijs rondom projecten georganiseerd.
• De handelingscyclus komt in alle opdrachten terug. De student die binnen het domein
Music begint aan het ontwikkelen van een eigen act, kan deze ontwikkeling voortzetten
binnen het leerarrangement Music Company waar hij leert hoe hij zijn act in de markt
moet zetten. De Rockacademie vraagt van de student bewijzen dat hij alle fasen van de
handelingscyclus heeft doorlopen.
• Ieder semester zijn er een aantal projecten waaraan studenten van het tweede, derde en
vierde jaar deel kunnen nemen in verschillende rollen. De Rockacademie formuleert de
ontwerpeisen van een opdracht, de context waarbinnen deze geplaatst moet worden en
de eisen waaraan studenten op beheersingsniveau 2 en 3 moeten voldoen. Op
beheersingsniveau 2 worden de opdrachten door de Rockacademie en door de
beroepspraktijk geformuleerd. Op beheersingsniveau 3 acquireren de studenten zelf
opdrachten uit de beroepspraktijk.
• In het leerarrangement Skills Community leren studenten samen met een docent in een
veilige omgeving. Hierbij wordt gebruik gemaakt van werkvormen als individuele lessen,
groepsbijeenkomsten, bijeenkomsten in kleinere groepen. Alle skills communities zijn
actief op dezelfde dag waardoor ook samenwerking tussen verschillende communities
mogelijk is en docenten verschillende communities kunnen bezoeken.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
37/85
• Studenten die het leerarrangement School of Music volgen of hebben gevolgd, geven les
aan jongerejaars studenten die een bepaalde vrije keuzemodule hebben gekozen. Deze
studenten worden via intervisiebijeenkomsten begeleid door docenten.
• Van studenten heeft het panel vernomen dat studenten door de feedback van docenten
en van medestudenten een kritische houding kunnen ontwikkelen.
• Uit de gesprekken met studenten is gebleken dat zij de werkvormen erg prettig vinden.
Verder zijn zij tevreden over de mogelijkheden om zelf sturing en richting aan de inhoud
van het programma te geven. Het panel is positief over de werkvormen die aansluiten bij
de latere beroepspraktijk.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten positief zijn over de aansluiting van theorie en
praktijk, over de begeleiding naar onafhankelijk leren en over de stimulering van een
kritische instelling door de docenten.
Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende
Criterium
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten
de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het Toetsbeleid van het Conservatorium staat beschreven in het Toetsbeleid van het
Conservatorium 2008/2009.
• Het Conservatorium hanteert een mix aan toetsvormen binnen het programma en deze
mix wordt aangevuld met een competentie-examen dat de totale groei en ontwikkeling
van de student verifieert. Binnen de permanente evaluatie zorgt het Conservatorium voor
voldoende pres(en)tatiemomenten.
• Voor het toetsprogramma dat betrekking heeft op het opleidingsprogramma geldt dat
theoretische vakken worden getoetst door middel van mondelinge en schriftelijke
kennistoetsen terwijl de musiceervakken worden getoetst aan de hand van
vaardigheidstoetsen in de vorm van presentaties, voorstellingen, concerten en dergelijke.
Het panel heeft vastgesteld dat de toetsen aansluiten op de leerstof. Feedback vindt
veelal mondeling plaats, maar heeft het panel ook aangetroffen in documenten
opgeslagen in de portfolio’s.
• In de OER van het Conservatorium is de formele gang van zaken beschreven rond
tentamens en examens. Het leerplanoverzicht biedt per studiejaar een overzicht van de
aangeboden onderwijsactiviteiten en de te verwerven competenties per niveau. In de
studiegids van het Conservatorium staat per onderwijsactiviteit beschreven waar de
student op getoetst wordt. De beoordelingscriteria zijn ontleend aan de prestatie-
indicatoren, zoals die voor iedere competentie en voor ieder competentieniveau zijn
beschreven. Bij de beoordeling van de grotere en voor publiek georganiseerde
presentaties en optredens is altijd een commissie van meerdere (minimaal 3)
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
38/85
beoordelaars betrokken. In de commissie voor de laatste afrondende presentatie is niet
alleen het Conservatorium maar veelal ook het werkveld vertegenwoordigd.
• De getoetste en met een voldoende beoordeelde toetsen worden als bewijs voor de
competentiebeheersing in het portfolio meegenomen. Er zijn drie competentie-examens:
- niveau 1: afsluiting propedeuse/hoofdfasebekwaam, eind eerste jaar;
- niveau 2: eindfasebekwaam, eind derde jaar;
- niveau 3: startbekwaam, eind vierde jaar.
• Het competentie-examen bestaat conform de Fontysvoorschriften uit een portfoliodeel,
een performancedeel en een criteriumgericht interview. Voorafgaand aan de andere
elementen van het competentie-examen wordt bekeken of de vulling van het portfolio
overeenkomt met de eisen die in de assessmentmatrix geformuleerd zijn (in de matrix is
opgenomen welke bewijzen voor welke competenties verzameld moeten worden).
• Het performancegedeelte wordt afgedekt door openbare presentaties, optredens,
concerten en dergelijke tijdens een kenmerkende beroepssituatie voor een publiek van
medestudenten en andere belangstellenden.
• In het criteriumgericht interview bevragen de assessoren de student op de aantoonbare
ontwikkeling van zijn competenties binnen het professioneel-maatschappelijk domein. De
assessoren hanteren hier de omschrijving en bijbehorende prestatie-indicatoren van de
vier beroepskenmerkende situaties als referentiekader bij de beoordeling. Assessoren
zijn speciaal hiervoor opgeleide en aangestelde docenten, waarvan de te beoordelen
student geen les heeft.
• Het Conservatorium heeft een Handleiding Competentie-examens niveau 1, 2 en 3
ontwikkeld, waarin de studenten geïnformeerd worden over de inrichting en eisen van het
competentie-examen inclusief het portfolio. Ook ontvangen zij competentiekaarten
waarop de prestatie-indicatoren staan vermeld. De studiehandleidingen geven verder per
onderwijsactiviteit aan in welke vorm er getoetst gaat worden.
• Het panel heeft kennis genomen van deze opzet van competentie-examens, waarbij zij in
Fontys portal toegang heeft gehad tot de bewijzen voor de portfolio’s. Het panel is door
middel van gesprekken met studenten en docenten ervan overtuigd dat studenten door
voortdurende feedback gestimuleerd worden in hun persoonlijke ontwikkeling op
muzikaal gebied. Deze feedback vindt plaats via mondelinge gesprekken.
• De assessmentmatrix bevat een overzicht van de toetsen en de competentie-examens.
Per competentie is beschreven waaraan de student moet voldoen om een positieve
beoordeling te krijgen (prestatie-indicatoren per niveau).
• De examencommissie stelt het toetsbeleid en de kaders vast. De toetscommissie is een
gemandateerde subcommissie van de examencommissie en legt aan haar
verantwoording af. De toetscommissie bewaakt de kwaliteit van de toetsen volgens een
vastgestelde procedure (Werkdocument toetscommissie Fontys Conservatorium,
studiejaar 2008-2009). Zo wordt bijvoorbeeld elk jaar eenderde van de toetsen
bestudeerd door de commissie en worden toetsen die in evaluaties slecht scoren direct
bekeken. Wanneer studenten een toets negatief evalueren wordt deze door de
toetscommissie bekeken. Toetsen voor nieuwe onderdelen worden altijd vooraf door de
toetscommissie beoordeeld.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
39/85
• Het Conservatorium draagt er zorg voor dat in de toetsing de persoonlijke ontwikkeling
van de student zo objectief mogelijk in beeld wordt gebracht. Zo krijgt de student de
feedback die deze ontwikkeling optimaal stimuleert. Daarom bestaat er een grote variatie
aan toetsvormen die goed zijn afgestemd op de aard van de vakken/onderwijsactiviteiten
en die nauw aansluiten bij de te verwerven competenties. In de jaarevaluatie van
2007/2008 geven de studenten aan dat er sprake is van een eerlijke beoordeling van
werk (3,7) en van een duidelijke feedback op de toetsen (3,3).
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de gehanteerde toetsing en
de aansluiting van de toetsen op de inhoud van het opleidingsprogramma.
Rockacademie
• Het competentiegestuurde onderwijs van de Rockacademie kent drie categorieën
toetsing: formatieve toetsing, summatieve toetsing en het competentie-examen. Het
toetsbeleid staat beschreven in het Toetsbeleid 2008/2009.
• Studenten krijgen feedback over de studievoortgang bij alle onderwijsactiviteiten behalve
bij de BOK-colleges (body of knowledge), gekoppeld aan de competenties en de
prestatie-indicatoren. Halverwege het semester wordt feedback schriftelijk gegeven, de
overige feedback is mondeling.
• Summatieve toetsing levert voor de student bewijzen die hij in zijn portfolio kan opnemen.
Het portfolio wordt tijdens het comptentie-examen beoordeeld. De Rockacademie
hanteert de volgende summatieve toetsvormen:
- schriftelijke kennistoets
- voortgangstoets 1, 2, 3, 4 en 5 skills community: praktijktoets inclusief een
evaluatiegesprek
- perfomance-assessment optreden: drie keer per jaar een optreden, beoordeeld door
minimaal twee skills-docenten, dat als verplicht bewijs bij het competentie-examen
niveau 1 geldt
- assessment leerarrangement: bestaande uit een performance-assessment, een
portfolio-assessment en een kennistoets.
• Tijdens de studie nemen studenten deel aan drie competentie-examens: ter afronding
van de propedeuse, halverwege het derde jaar en ter afronding van de studie. Het
examen bestaat uit een portfolio-assessment en een performance-assessment.
• In de studiehandleiding zijn per module de criteria opgenomen, zoals het panel heeft
vastgesteld. De Rockacademie heeft een assessmentmatrix opgesteld dat een overzicht
geeft van de toetsen en de competentie-examens en de periode waarin studenten
(deel)competenties moeten behalen en eventueel repareren. Per competentie zijn
indicatoren beschreven waaraan de student moet voldoen voor een positieve
beoordeling. Studenten overleggen met hun studieloopbaanbegeleider alvorens het
portfolio in te leveren voor een competentie-examen.
• Het panel heeft vastgesteld dat de Rockacademie met duidelijke formulieren voor
feedback aan studenten werkt. Alle beoordelingen worden door minimaal twee docenten
gegeven.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
40/85
• De toetscommissie bewaakt de kwaliteit van de toetsen. Zij adviseert over de vormgeving
van de toetsen en het toetsbeleid. Zij bewaakt de werkprocessen. Zij borgt de kwaliteit
van het toetsings- en beoordelingsresultaat. De toetscommissie rapporteert aan de
examencommissie.
• Het panel heeft tijdens het bezoek diverse toetsen en toetsbeoordeling gezien. Het panel
is van mening dat de beoordelingen kritisch en realistisch zijn en dat studenten eerlijke
feedback krijgen. De cijfers zijn een goede weerspiegeling van het oordeel.
Onderzoeksverslagen en stageverslagen die het panel heeft ingezien, waren van goede
kwaliteit.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten positief zijn over de aansluiting van de toetsing
op de leerstof.
Oordeel
• Het panel is van mening dat de beoordelingen bij het Conservatorium kritischer mogen
zijn en constateert dat de becijfering aan de hoge kant is. Op grond daarvan komt het
panel tot het oordeel ‘voldoende’.
Onderwerp 3 Inzet van personeel
Facet 3.1 Eisen HBO goed
Criterium
- Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding
legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• Docenten dienen niet alleen over uitstekende muzikale kwaliteiten te beschikken, maar
moeten ook verbindingen kunnen leggen met de beroepspraktijk. Dat betekent dat
gewerkt wordt met docenten met relevante beroepservaring, die hun onderwijs
regelmatig bijstellen op basis van ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Ook de
gastdocenten uit binnen- en buitenland die regelmatig hun bijdrage leveren aan het
onderwijs, dragen bij aan het intensieve contact tussen opleiding en werkveld en aan de
continue reflectie op de internationale beroepsstandaard.
Conservatorium
• Het onderdeel Educatie (tot 2009 in de minor) neemt een belangrijke plaats in het
programma in, omdat studenten vrijwel altijd in een gemengde beroepspraktijk terecht
komen. De docenten werken naast hun concertpraktijk vaak in Centra voor
Kunsteducatie. Met professionele musici van nationale en internationale allure verzorgt
het Conservatorium ook masterclasses en workshops.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
41/85
• In beginsel neemt het Conservatorium alleen docenten aan in een betrekkingsomvang
van maximaal 0,4 fte. Dit maakt een flexibeler personeelsbeleid mogelijk en creëert een
breed palet van artistieke, vaktechnische en vakdidactische competenties binnen het
docentencorps. Bovendien krijgen de studenten les van meerdere hoofdvakdocenten.
• Uit de analyse van het portfolio van het personeel van het Conservatorium blijkt dat
- nagenoeg alle docenten actief zijn in het werkveld of in een verwante beroepspraktijk,
als uitvoerend musicus en/of als docent;
- verschillende docenten betrokken zijn bij het begeleiden van studenten in hun stages
en zo intensieve contacten hebben met het werkveld, vooral met Centra voor
Kunsteducatie;
- docenten een bijdrage leveren aan het culturele leven in de regio en ver daarbuiten
via educatieve projecten, concerten en producties;
- sommige docenten betrokken zijn bij publicaties of zelf publiceren.
• Intensief contact met het werkveld is kenmerkend, waarbij het Conervatorium niet alleen
volgend is, maar ook actief bijdragen levert aan het culturele leven in de regio.
• Studenten zijn volgens Fontys Studenten Enquête 2006 tevreden over het
docententeam, met name over de mate waarin de docenten op de hoogte zijn van
ontwikkelingen in het werkveld (score 4,1).
Rockacademie
• De Rockacademie werkt met docenten die professionals zijn in hun vakgebied in de
popmuziek en popmuziekindustrie en die een actieve rol vervullen in diverse
(inter)nationale netwerken.
• Docenten worden aangesteld op basis van jaarcontracten, zodat de inbreng van
beroepskennis en beroepservaring gewaarborgd wordt. De contractdocenten worden
door de staf gevraagd voor het verzorgen van specifieke onderdelen binnen de kaders
van competenties, niveau en thema, en de gehanteerde werkvormen.
• Uit analyse van het portfolio van het personeel van de Rockacademie blijkt dat:
- van de 52 docenten er twee niet actief zijn in het werkveld;
- veel docenten betrokken zijn bij nationale ontwikkelingen doordat zij werkzaam zijn in
de popmuziek of popindustrie;
- sommige docenten bijdragen tot het schrijven van popgeschiedenis, betrokken zijn bij
publicaties over popmuziek of zelf publiceren: Pop! Een Halve Eeuw Beweging, Gert
Keunen, Lannoo, Tielt, 2002, Muzikantengids, Jan van der Plas, Django Music, Met
Hart En Ziel, Jan van der Plas, Teleac, 2003, Rock your English, Buffi Duberman, Het
Spectrum.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten tevreden over de docenten zijn, met name over
hun kennis van de ontwikkelingen in het werkveld. Uit het gesprek met studenten is
gebleken dat docenten een voorbeeldfunctie als muzikant hebben. Daarnaast kunnen
studenten via docenten opdrachten uit de beroepspraktijk verwerven.
• Het panel heeft met docenten gesproken en is van mening dat deze de relatie met de
beroepspraktijk goed kunnen leggen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
42/85
Facet 3.2 Kwantiteit personeel Goed
Criterium
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te
verzorgen.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium en Rockacademie
• Bij het Conservatorium zijn 133 docenten werkzaam (41,07 fte), bij de Rockacademie 50
docenten (16,95 fte).
• Het percentage ziekteverzuim bedraagt bij het Conservatorium 1,7 procent.
• De muziekopleidingen krijgen naast de gewone hbo-bekostiging per student een extra
bedrag, de zogenoemde "vaste voet", vanwege het specifieke docentintensieve karakter
van deze vorm van kunstonderwijs, de breedte van het programma en de omvangrijke
praktijkcomponent. De docent-student ratio is 1:9 bij het Conservatorium en 1:11 bij de
Rockacademie en voldoet daarmee aan de beleidsuitgangspunten. Bij die
uitgangspunten is een afweging gemaakt tussen de beschikbare financiële middelen, de
noodzakelijke materiële voorzieningen en voldoende onderwijzend personeel per
student, rekening houdend met studentenaantallen en het onderwijsprogramma.
• De directie van de FHvdK heeft een vierjarig traject uitgezet waarin een beleid wordt
geïmplementeerd dat afgestemd is op de behoeften van de organisatie en dat betaalbaar
is. Om in de toekomst de betaalbaarheid te waarborgen zal onder meer de invulling van
nieuwe vacatures plaatsvinden in de functie van docent 2 en 3 en onderwijsassistent 1 of
met een flexibel contract voor kortere tijd.
• Met deze keuze wil FHvdK:
- vooral meer docenturen voor de uitvoering van het onderwijs realiseren;
- daarnaast meer jonge mensen aantrekken zodat de aansluiting bij de belevingswereld
van de studenten geborgd wordt;
- aansluiten bij het streven om de studenten vooral ook een veilige leeromgeving te
bieden (meer docenten met docentervaring vormen een belangrijke voorwaarde om
hieraan te kunnen voldoen);
- meer budgettaire ruimte overhouden voor het verzorgen van masterclasses door
gastdocenten.
• Het Conservatorium overweegt om in de toekomst ook jonge medewerkers aan te stellen
als onderzoeksassistent 1 (1 fte) die na enige jaren door kunnen stromen naar het
docentschap.
• Bij de Rockacademie worden ouderejaars studenten die het leerarrangement School of
Music volgen of hebben gevolgd ingezet als docent voor jongerejaars. Studenten zijn hier
positief over, zowel de jongerejaars als de ouderejaars. Het panel heeft vastgesteld dat
de aanpak goed werkt.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
43/85
• Het panel heeft zowel van studenten van het Conservatorium als van studenten van de
Rockacademie begrepen dat docenten goed bereikbaar zijin. Doordat de Skills
Community bij de Rockacademie op een vaste dag voor alle studenten plaatsvindt, zijn
op dat moment ook alle docenten aanwezig.
• Docenten van het Conservatorium hebben in het gesprek met het panel aangegeven dat
hoewel de werkdruk hoog is, zij deze als goed te doen ervaren; leidend hiervoor is de
motivatie van de studenten.
• De FHvdK heeft als verdeelsleutel van de taakbelasting gesteld dat 80 procent naar de
onderwijsuitvoering gaat en 10 procent naar ontwikkeling; beheer krijgt 10 procent. Zij
voldoet op dit moment aan dit streven. Tot onderwijsuitvoering behoren de
onderwijsactiviteiten (voorbereiding-uitvoering-afronding), de studieloopbaanbegeleiding,
het afnemen van toetsen/assessments en de stagebegeleiding.
Facet 3.3 Kwaliteit personeel Goed
Criterium
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en
organisatorische realisatie van het programma.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het personeelsbeleid van het Conservatorium is afgestemd op het Strategisch
Personeelsbeleidsplan van Fontys 2005-2010.
• In het competentiemanagement ligt de nadruk op de ontwikkeling van het
competentieprofiel van elke medewerker. Dat profiel bestaat uit maximaal negen
competenties en is als volgt opgebouwd:
- een Fontysbrede competentie, het resultaatgericht handelen;
- een Kunstenbreed bepaalde competentie, het samenwerken;
- een Conservatoriumbreed bepaalde competentie, het leren;
- de overige competenties hangen samen met de specifieke rollen die iemand vervult
(studieloopbaanbegeleider, assessor, vakinhoudelijk begeleider, constructeur van
leeromgevingen, onderzoeker en teamleider of coördinator). Meerdere docenten zijn
actief betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de onderwijstransformatie en de
studieloopbaanbegeleiding.
• Uit de analyse van het portfolio van het personeel blijkt dat zij voldoende deskundigheid
bezitten om de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
onderwijsprogramma voor hun rekening te nemen. Bij het Conservatorium hebben 126
docenten een hbo-achtergrond en zeven een academische.
• Het beroepsmatig functioneren bespreekt het management regelmatig met iedere
medewerker in minimaal twee gesprekken per jaar. Sinds 2006-2007 is een begin
gemaakt met deze cyclus van een contracteringsgesprek en een beoordelingsgesprek. In
het contracteringsgesprek komen competenties, ambities, scholingswensen en mogelijke
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
44/85
knelpunten aan de orde. Er worden zowel resultaat- als ontwikkelafspraken gemaakt en
vastgelegd (WAT ga je doen en HOE ga je dat doen?). Daarbij worden ook de
uitkomsten van de onderwijsevaluaties betrokken. Tevens komt in deze gesprekken aan
de orde welke competenties de medewerker (verder) wil ontwikkelen. In het
beoordelingsgesprek stelt de leidinggevende vast wat het resultaat is van de vastgelegde
afspraken en koppelt hij daar een beloning aan. Tijdens het visitatiebezoek heeft het
management het belang van deze gesprekken benadrukt.
• Voor de uitvoering van het curriculum zijn alle vereiste disciplines en deskundigheden
goed vertegenwoordigd. Enkele docenten (0,4 fte) zijn verbonden aan het lectoraat ‘Art &
Society’ van FHvdK als leden van de kenniskring. De resultaten van studie en onderzoek
binnen dit lectoraat vloeien terug naar het onderwijs van het Conservatorium, vooral in de
vorm van vernieuwing van lesinhouden.
• Het Conservatorium stimuleert op meerdere manieren de vakinhoudelijke en
onderwijskundige deskundigheidsbevordering van het team en de individuele docenten.
Zo wordt er alle ruimte geboden voor verdere artistieke ontplooiing. Docenten kunnen via
de jaarlijkse gesprekken, maar ook op andere momenten, aangeven dat zij bepaalde
cursussen willen volgen of conferenties willen bezoeken. Deze worden vrijwel altijd
gehonoreerd.
• Ten behoeve van de onderwijstransformatie volgen docenten individueel of collectief
cursussen en trainingen op het gebied van studieloopbaanbegeleiding,
competentiegestuurd onderwijs, assessment en ICT. In het kader van vakdidactische
vernieuwing nemen docenten deel aan conferenties, studiedagen, symposia en
dergelijke.
Rockacademie
• De Rockacademie zet de volgende middelen in ter uitvoering van haar personeelsbeleid:
1. het jaarlijks voeren van de gesprekscyclus (contractgesprekken en
beoordelingsgesprekken, inzetgesprekken) volgens de Fontys systematiek;
2. het onderzoeken bij alle medewerkers van de specifieke talenten die zij mogelijk
hebben naast het specialisme waar zij reeds werkzaam in zijn;
3. het stimuleren van verdere ontwikkeling en verbreding van het docententeam door
middel van het laten volgen van nieuwe opleidingen en cursussen;
• Het operationele personeelsbeleid wordt binnen de Rockacademie uitgevoerd door het
Managementteam met ondersteuning van de afdeling Personeelszaken van Fontys. Op
de academie wordt een laagdrempelige cultuur gecultiveerd, waarin de afstand tussen
directie en medewerkers minimaal gehouden wordt. Er is veel ruimte in tijd en
gelegenheid om van gedachten te wisselen over voorkomende kwesties. Deze cultuur
maakt het inzetten van de officiële managementinstrumenten voor personeelsbeleid en
inzet effectiever.
• De Rockacademie gaat bij de aansturing van haar medewerkers uit van sturing op
kwaliteit en het geven van vertrouwen. Alle communicatie met medewerkers, officieel
en/of officieus is erop gericht medewerkers te stimuleren en motiveren om een zo hoog
mogelijke kwaliteit te verkrijgen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
45/85
• Het panel heeft vastgesteld dat de Rockacademie voor de jaarlijkse beoordelings- en
contractgesprekken van vaste formulieren gebruik maakt en deze ook invult.
• De Rockacademie houdt in haar aannamebeleid rekening met een grote variatie van
deskundigheden in het personeelsbestand:
- medewerkers met een wetenschappelijke achtergrond (een van deze medewerkers
gaat binnen een paar jaar promoveren en is nu toegevoegd aan de kenniskring van
de huidige lectoren);
- medewerkers met veel ervaring op het gebied van hbo-onderwijs (deze medewerkers
kennen het hbo onderwijssysteem van binnen en van buiten);
- medewerkers met veel expertise in de diverse disciplines; deze medewerkers zorgen
voor de kwaliteit van het ambacht in de verschillende disciplines.
• De Rockacademie houdt studieweken voor de docenten over inhoudelijke thema’s: ICT,
Skills Community en dergelijke. Docenten kunnen via de jaarlijkse gesprekken, maar ook
op andere momenten, aangeven dat zij bepaalde cursussen willen volgen of conferenties
willen bezoeken. Deze worden vrijwel altijd gehonoreerd.
• Uit het gesprek met de docenten bleek, dat zij tijdens de dag waarop de Skills
Community is ingeroosterd, met elkaar overleggen over afstemming en voortgang.
Conservatorium en Rockacademie
• De FHvdK evalueert de kwaliteit van haar docenten door middel van gesprekken van de
teamleiders met de docent zelf en analyses van enquêtes. Uit deze gesprekken en
enquêtes en uit de bovengenoemde analyse van het portfolio blijkt dat de medewerkers
voldoende gekwalificeerd zijn om het programma adequaat uit te voeren en te realiseren.
• Uit Fontys Studenten Enquête 2006 blijkt dat studenten de kwaliteit van docenten van het
Conservatorium en de Rockacademie hoog waarderen (score 4,4 deskundig in
vakgebied).
Onderwerp 4 Voorzieningen
Facet 4.1 Materiële voorzieningen Goed
Criterium
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te
realiseren.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium en Rockacademie
• Het Conservatorium en de Rockacademie zijn gehuisvest in een door Jo Coenen voor de
totale Hogeschool voor de Kunsten ontworpen complex in het centrum van Tilburg. Het
Conservatorium en de Rockacademie beschikken over eigen specifieke ruimtes met
instrumentarium en apparatuur ten behoeve van lessen en repetities.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
46/85
Het gebouw beschikt ondermeer over:
- een muziekzaal met pijporgel en Steinway-vleugel voor een publiek van 200
personen;
- een kapel, vooral geschikt voor presentaties oude muziek, zang, gitaar enzovoorts;
- een theater voorzien van alle benodigde technische voorzieningen;
- een concertzaal voor een publiek van 800 personen.
• Het Conservatorium beschikt volgens onderzoek van Steinway over kwalitatief
uitstekende vleugels en piano’s en over zeer actueel slagwerk.
• In het najaar van 2009 zal een professionele opnamestudio in gebruik worden genomen.
• Het gebouw beschikt ook over diverse goed geoutilleerde ruimtes en voorzieningen voor
algemeen gebruik. Daaronder vallen onder andere de mediatheek, de lunchruimtes en
enkele theaterzalen. De FHvdK heeft voor studenten en docenten een eigen gratis
uitleen voor audiovisuele apparatuur. Specifieke ruimtes zoals collegezalen,
projectieruimtes, oefenruimtes, vergaderruimtes en dergelijke kunnen door diverse
opleidingen voor het onderwijs worden ingezet. Ook biedt de gezamenlijke huisvesting
mogelijkheden voor gezamenlijke activiteiten. Voorbeelden daarvan zijn: een
gezamenlijke kennismakingsdag van nieuwe studenten (‘handshake’), de projectweek
van alle propedeusestudenten van de FHvdK en eigen initiatieven van studenten.
Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij juist door deze interdisciplinaire
projecten studenten van andere opleidingen leren kennen en deze makkelijker kunnen
benaderen voor inzet tijdens opdrachten en projecten later in het programma. Het panel
is van mening dat er nog meer synergiewinst te behalen valt door de verschillende
disciplines meer met elkaar in contact te brengen.
• In de mediatheek van de FHvdK zijn de mediatheken van alle kunstenopleidingen
samengevoegd tot een multidisciplinaire mediatheek. De mediatheek biedt toegang tot
relevante wetenschappelijke nationale en internationale publicaties en tijdschriften. De
mediatheek heeft een mediatheekcommissie waarin leden van de verschillende
academies zitting hebben. Deze commissie zorgt voor aanvullingen waardoor de collectie
up-to-date blijft.
• De studenten van de Rockacademie brengen eigen instrumenten mee, maar kunnen ook
beschikken over instrumenten en apparatuur die aangeschaft zijn uit de jaarlijkse
studiebijdragen van de studenten. Deze bijdragen, die ondergebracht zijn in het aparte
budgetteringsproject ‘Studiebijdrage’, komen overigens ook ten goede aan het gebruik
van externe podia, opnamestudio’s en repetitiefaciliteiten, aan de promotie van producten
die studenten maken en aan het binnenhalen van sterren en internationale specialisten
en showcases.
• De studenten kunnen gebruik maken van alle digitale werkplekken met wireless
internetaansluiting in het gebouw van de FHvdK. Voor de docenten zijn flexibele digitale
werkplekken (wireless internetaansluiting) beschikbaar.
• Sinds voorjaar 2006 is binnen Fontys een zogenaamde “portal” ter beschikking gekomen.
De portalstructuur op het intranet zorgt ervoor dat iedere student die inlogt specifieke
informatie kan vinden zoals jaarrooster, speciale projecten, studiehandleidingen, de
Onderwijs- en Examenregeling en competentiekaarten. Daarnaast heeft iedere student
en docent een eigen startpagina en persoonlijke pagina van waaruit webmail kan worden
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
47/85
opgevraagd en de pagina’s van studenten en collega’s kunnen worden bezocht. De
portalstructuur biedt tevens mogelijkheden om digitale werkruimten in te richten,
bestanden uit te wisselen en portfolio’s toegankelijk te maken voor anderen. Ook wordt
studenten ruimte geboden op N@Tschool (de elektronische leeromgeving van Fontys)
om hun digitale portfolio te ontwerpen en verder te ontwikkelen. N@Tschool is ook
toegankelijk voor de begeleidende docenten en assessoren.
• Uit Fontysevaluaties blijkt dat studenten de beschikbare ruimtes als ruim voldoende
beoordelen. Bij de Rockacademie ligt dit lager voor de praktijklokalen en de studieruimtes
voor zelfstudie.
• Docenten van de Rockacademie waren matig tevreden over de bereikbaarheid van de
diverse locaties en over akoestiek en isolatie van sommige locaties. Hiervoor lopen
verbetertrajecten zoals de verbetering van de klimaatbeheersing en de huur van extra
ruimte in het Factorium-gebouw vanaf september 2010. Al dit schooljaar kunnen de
ruimtes beter worden benut door openstelling van het gebouw in de weekenden.
• De studenten zijn in toenemende mate tevreden over de digitale leeromgeving; in het
bijzonder het wireless systeem, waarbij de laptop overal kan functioneren met bereik van
de Fontys portal, scoort hoog. In vergelijking met 2004 is het gebruik van het Fontys-
emailadres duidelijk gegroeid.
• Het panel heeft een rondleiding gehad en is positief over het gebouw, al heeft het
vernomen dat het gebouw niet gebouwd is voor het huidige aantal studenten. Dit vraagt
om creatieve oplossingen van het management dat daar tot nu in geslaagd is.
Facet 4.2 Studiebegeleiding Voldoende
Criteria
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog
op de studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte
van studenten.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium en Rockacademie
• Studieloopbaanbegeleiding is de afgelopen jaren aangepast aan het competentiegericht
onderwijs. De student leert binnen de SLB al zijn studieactiviteiten, stage- en
werkervaringen in het grote kader van zijn leven en loopbaan te plaatsen. Doordat
gewerkt wordt met beroepskenmerkende situaties (BKS), wordt de student zoveel
mogelijk geprikkeld om vanuit die situaties de link te leggen tussen zijn studie, zijn
loopbaan en zijn functioneren in die loopbaan.
• De studieloopbaanbegeleider (SLB’er) stimuleert de student in het maken van keuzes in
zijn loopbaanontwikkeling, maar helpt ook te leren reflecteren op de gemaakte keuzes.
Hierdoor wordt de student geënthousiasmeerd om zelf sturing aan zijn loopbaan te
geven.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
48/85
• Informatie ten aanzien van het onderwijsprogramma, les- en lokalenroosters, stages en
dergelijke wordt via de Fontys portal aan de studenten kenbaar gemaakt. Voor deze
informatievoorziening alsmede de actualisering hiervan zijn verschillende portal
beheerders verantwoordelijk. De studieloopbaanbegeleiders maken daarnaast zelf
afspraken met de studenten over hoe er over en weer gecommuniceerd gaat worden.
(per mail, n@tschool, postvak etc.). De studiehandleidingen worden op de portal
geplaatst evenals competentiekaarten met prestatie-indicatoren en informatie over SLB
en competentie-examens. Mededelingen ten aanzien van begeleiding worden gedaan via
de SLB’ers.
• Recente Fontysevaluaties laten zien dat studenten van beide programma’s positief over
de begeleiding zijn.
Conservatorium
• Het eerste jaar staat voor de student vooral in het teken van inzicht krijgen in eigen
studiemethode, beroepsbeeld en persoonlijke kwaliteiten. Daarna, in het tweede
studiejaar, wordt met name ingegaan op de mogelijkheden die het werkveld biedt.
Vervolgens onderzoekt de student in het derde en vierde studiejaar waar zijn passie ligt
en hoe hij zijn toekomst ziet en vorm wil geven.
• De vormgeving van de SLB binnen het Conservatorium houdt in dat wordt gewerkt met
groepsbijeenkomsten en individuele gesprekken. In het begin van het programma
worden relatief veel SLB-groepsbijeenkomsten gegeven. In de hogere studiejaren komt
juist de individuele begeleiding centraal te staan. Binnen de groepsbijeenkomsten wordt
gewerkt aan het creëren van een portfolio en de daarbij behorende opdrachten. Ook
wordt de studenten in de groepsbijeenkomsten geleerd hoe ze zichzelf doelen kunnen
stellen, hoe je een eigen Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) en een Persoonlijk
Activiteitenplan (PAP) maakt en hoe je reflecteert en evalueert. Er komen zaken als
minorkeuze, n@tschool en de voorbereiding op het competentie-examen aan de orde.
Binnen de individuele gesprekken wordt aandacht besteed aan studievoortgang, studie-
en beroepskeuze, studieproblemen, leerproblemen en de inhoud van het portfolio.
• Studenten hebben tijdens het gesprek met het panel aangegeven aan dat zij het werken
via de portal als efficiënt ervaren: alle bewijsstukken voor hun portfolio en alle
beoordelingen zijn snel traceerbaar. Ook het panel heeft dit kunnen vaststellen.
• Door een strakkere sturing door de SLB’er met als gevolg meer controle per student is de
afgelopen jaren meer resultaat per student gerealiseerd, ofwel er is minder
studievertraging opgelopen. Zowel het opleidingsmanagement als de studenten hebben
dit als positief ervaren.
Rockacademie
• Op de Rockacademie is de SLB gericht op:
- coaching bij de individuele ontwikkeling en bij zelfsturing van de studieloopbaan;
- begeleiding bij het maken van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en een
persoonlijk activiteitenplan (PAP);
- monitoring en coaching van de studievoortgang;
- keuzebegeleiding ten aanzien van leerarrangementen;
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
49/85
- formele beoordeling;
- voorbereiding op de competentie-examens.
• Minstens twee maal per jaar – in het eerste jaar vier maal – houdt de SLB’er een
individueel gesprek met iedere student. In het eerste jaar vinden bovendien
tweewekelijkse themagebonden groepsbijeenkomsten plaats.
• De Rockacademie stimuleert de student zijn studie vanaf het begin te gebruiken als start
van een carrière en dus meteen deel te nemen aan de professionele wereld van muziek.
Voor de studiebegeleiding heeft dit als bijeffect dat sommige studenten:
- gecoached willen worden in beslissingen over hun buitenschoolse carrière. Dit
gebeurt vaak door vertrouwenspersonen en dat kan een skillsdocent zijn, een
directielid, maar niet perse een SLB’er. Alle docenten zijn zich bewust dat zij die rol
kunnen vervullen en dat ze informatie naar de SLB’er moeten terugkoppelen als de
vraag van de student invloed zal hebben op zijn studieverloop.
- gecoached willen worden in het in balans houden van hun carrière en hun studie.
Deze studenten kunnen gebruik maken van het programma Artist Development,
waarbinnen studenten Elders Verworven Competenties kunnen inbrengen en
waarbinnen studieroutes worden afgesproken die hun carrière niet in de weg staan.
• Los hiervan staan de vragen die opkomen bij studenten als hen een (professioneel)
contract wordt aangeboden. Hiervoor kunnen zij ook gebruik maken van de docenten en
hun netwerk.
• Het panel heeft van studenten van de Rockacademie begrepen dat de SLB’er die zelf
muzikant is, hen goed kan begeleiden bij het ontwikkelen van een professionele
loopbaan. De vetrouwensband met de skillsdocent is vaak heel groot, waardoor
studenten ook bij deze docent te rade gaan.
Oordeel
• Het beeld over de rol van de SLB’er is docenten van de Rockacademie heel duidelijk
zoals in het gesprek bleek, maar studenten vinden die rol minder helder. De positie van
de SLB’er kan volgens het panel bij de Rockacademie nog beter verduidelijkt worden.
Het komt daarom tot het oordeel voldoende.
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1 Evaluatie resultaten Goed
Criterium
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare
streefdoelen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
50/85
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
• Het Conservatorium en de Rockacademie hebben het kwaliteitszorgsysteem uitgewerkt
in een Handboek Kwaliteitszorg Conservatorium en Handboek Kwaliteitszorg
Rockacademie.
• Kwaliteitszorg is een verantwoordelijkheid van alle medewerkers, in het bijzonder van de
directeur (eindverantwoordelijk), het managementteam en de coördinator kwaliteitszorg.
• Jaarlijks sluit de FHvdK met de Raad van Bestuur een managementcontract (MACON),
waarin afspraken en streefdoelen staan voor het lopende kalenderjaar, uitgesplitst naar
de resultaatsgebieden – onder andere kwaliteitszorg – van het Fontyslabel en waarin de
hogeschool ook het verbeterbeleid concretiseert. De nagestreefde doelen worden daarbij
exact benoemd met streefpercentages, termijnen en resultaten. Het MACON leidt
vervolgens tot een viermaandelijkse rapportage over de gerealiseerde doelen aan de
Raad van Bestuur door middel van de managementrapportage (MARAP). Het
Conservatorium en de Rockacademie hebben, evenals de andere academies van de
FHvdK, hun eigen inbreng in deze contracten en rapportages via het jaarlijkse
Academieplan. Op deze wijze borgt het instituut de voortdurende monitoring van onder
andere het aandachtsgebied kwaliteit.
• Het Conservatorium en de Rockacademie stellen toetsbare streefdoelen op om de
gewenste kwaliteit te bereiken. Enkele voorbeelden van toetsbare streefdoelen worden
hieronder genoemd.
- in het Academieplan 2007: competentie-examen niveau 2 wordt ontwikkeld en
uitgevoerd in 2008 en niveau 3 in 2009. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de
competentie-examens per niveau inmiddels zijn opgenomen (Conservatorium).
- in het Kwaliteitshandboek (Handboek kwaliteitszorg Conservatorium 2007-2011): er
wordt gestreefd naar een score van minimaal 3,5 op een vijf-punt-schaal betreffende
de mate van tevredenheid van de studenten over de studiebegeleiding
(Conservatorium).
- Onderwijsvisie: De Rockacademie heeft op grond van de onderwijsvisie een
didactisch concept. Het didactisch concept stimuleert zelfverantwoordelijk leren (3,5
op een vijf-punt-schaal) (Rockacademie).
• De beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs op verschillende facetten vindt plaats
via externe, Fontys-centrale en instituutsinterne onderzoeken:
- Periode- en jaarevaluaties vragen naar het oordeel van de studenten over de kwaliteit
van het onderwijs, de begeleiding en de organisatie; ook worden er
evaluatiegesprekken met groepen studenten gevoerd.
- Voor de stage-evaluaties zijn vragenlijsten vastgesteld ten behoeve van student en
het stageadres.
- Om een beeld te krijgen van de kwaliteit van het opleidingsresultaat wordt één keer in
de drie à vier jaar een startbekwaamhedenonderzoek afgenomen onder
afgestudeerden en vertegenwoordigers van het werkveld;
• De programma’s worden periodiek geëvalueerd. Alle evaluaties waarvan gebruik wordt
gemaakt, zijn in kaart gebracht, voorzien van het doel ervan, de frequentie en het jaar
van afname, de uitvoerder, de doelgroep en de facetten uit het accreditatiekader.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
51/85
Conservatorium
• De studenten tonen zich zeer tevreden over de afgenomen onderwijsevaluaties. Dit blijkt
uit de scores van 3,8 en 3,6 die de studenten aan het onderdeel onderwijsevaluaties
toekennen in de Fontys Studentenenquêtes van 2004 en 2006.
Rockacademie
• De respons op de uitgezette enquêtes is goed maar kan nog verbeterd worden. De
studenten toonden zich in 2006 nog niet helemaal tevreden over de afgenomen
onderwijsevaluaties, zoals blijkt uit de score van 2,9 die de studenten aan het onderdeel
onderwijsevaluaties toekennen in de Fontys Studentenenquêtes. Daarom zijn de
vragenlijsten bekeken op relevantie en actualiteit en opnieuw vormgegeven.
Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed
Criterium
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare
verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium en Rockacademie
• De bevindingen van de in 5.1 genoemde evaluaties worden geanalyseerd. Bij
tegenvallende resultaten wordt nader onderzoek gedaan naar de oorzaken van de
gevonden kwaliteitsproblemen en wordt een realistisch verbeterbeleid opgesteld en
uitgevoerd.
• Voorbeelden van recent doorgevoerde verbetermaatregelen zijn:
- de lager dan beoogde waardering van de studenten voor de studiebegeleiding heeft
bij het Conservatorium geleid tot een intensivering van deze begeleiding in dit
studiejaar; het gebleken tekort aan aandacht voor ondernemerschap heeft geleid tot
aanpassing van het programma op dit punt bij het Conservatorium;
- kritiek van docenten en studenten van de Rockacademie op de huisvesting heerft
geleid tot de huur van extra ruimte.
• Het panel heeft bij de Rockacademie uitgewerkte verbeterplannen gezien met smart-
geformuleerde doelen. De Rockacademie is nog niet eerder gevisiteerd.
• Naar aanleiding van de vorige visitatie heeft het Conservatorium onder andere de
volgende verbeteringen gerealiseerd:
- Studenten worden beter over studievoortgang geïnformeerd door de invoering van het
SVI-systeem waardoor de student in de propedeuse op vier momenten wordt
geïnformeerd over zijn studievoortgang in de vorm van een studievoortgangsindicatie
(SVI). In studiejaren 2, 3 en 4 vindt deze studievoortgangsindicatie twee maal per
studiejaar plaats.
- De samenhang in het programma is verbeterd door grotere onderwijseenheden
binnen de programmalijnen te realiseren.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
52/85
- De afdelingen klassieke muziek en geïmproviseerde muziek zijn geïntegreerd in de
differentiatie instrumentaal/vocaal om studenten vertrouwd te maken met andere
stijlen en muzikale werelden. Studenten worden uitgedaagd zelf het initiatief te
nemen, bijvoorbeeld bij het samenstellen van ensembles, het zoeken van repertoire
en het organiseren van optredens.
• Uit de resultaten van de Fontys Studentenenquête blijkt dat de studenten tevreden zijn
over de wijze waarop de FHvdK omgaat met klachten en inspraakmogelijkheden, maar
minder over de terugkoppeling van evaluatieresultaten
• Een voorbeeld van een verbeteractie is de doorvoering in het studiejaar 2008-2009 van
een effectievere manier van roostering, die helpt de studieruimtes optimaal te benutten;
vóór 1 juli 2009 wordt het functioneren van dit systeem geëvalueerd. Evaluatie heeft
geleid tot de aanschaf van andere software, omdat de oude nog niet tot het gewenste
resultaat geleid heeft.
Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten,
alumni en het beroepenveld Voldoende
Criterium
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend
beroepenveld van de opleiding actief betrokken.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het Handboek Kwaliteitszorg Conservatorium 2007-2011 laat zien dat alle
belanghebbenden (studenten, docenten, alumni en werkveldvertegenwoordigers) worden
betrokken bij de voor hen relevante kwaliteitsaspecten. Zij worden geïnformeerd over
resultaten van de evaluaties en over verbetermaatregelen.
• Het werkveld, in het bijzonder de werkveldcommissie, is betrokken bij de ontwikkeling
van de kwaliteit van het programma (zie facet 1.1).
• Studenten en medewerkers denken hierover mee in het kader van onderwijsevaluaties.
Zij worden via diverse enquêtes (FSE en FPE) en evaluaties (onderwijs- en stage-
evaluaties) bevraagd.
• Studenten hebben zitting in de opleidingscommissie, die wordt betrokken bij het
verbeteren van de kwaliteit van het programma. Ook vinden evaluatiegesprekken met
groepen studenten plaats.
• Docenten worden betrokken bij de invoering van verbetermaatregelen.
• Alumni zijn betrokken via de jaarlijkse Alumnidag en het startbekwaamhedenonderzoek.
• Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek vastgesteld dat zowel alumni als het werkveld
betrokken zijn bij de invulling en actualisering van het programma.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
53/85
Rockacademie
• Het Handboek Kwaliteitszorg Rockacademie laat zien dat alle belanghebbenden
(studenten, docenten, alumni en werkveldvertegenwoordigers) moeten worden betrokken
bij de voor hen relevante kwaliteitsaspecten. Zij worden geïnformeerd over resultaten van
de evaluaties en over verbetermaatregelen.
• Medewerkers, studenten, alumni en werkveldvertegenwoordigers worden betrokken bij
de evaluaties. Zij worden via de portal van de Rockacademie geïnformeerd over
resultaten van evaluaties en over verbetermaatregelen. De verbeterplannen krijgen mede
gestalte door interactie en overlegsituaties met alumni, werkveldoverleggroepen, input
van studenten en docenten op internet communities, via de opleidingscommissie en via
docentenvergaderingen en studiedagen.
• De Rockacademie heeft meer werkveldcommissies die zij vooral langs informele weg
consulteert, zoals het panel heeft vernomen.
• Het panel heeft van studenten vernomen dat klachten binnen de Rockacademie goed
opgepakt worden, maar wanneer het Fontysaangelegenheden betreft, verloopt de
communicatie trager.
• Van het werkveld heeft het panel vernomen dat de Rockacademie goed luistert naar
kritiek en aanbevelingen, waardoor bijvoorbeeld het onderdeel ondernemerschap is
aangepast. Kritikasters worden vaak als gastdocent gevraagd.
• In 2007-2008 is met beperkt resultaat een begin gemaakt met het actief benaderen van
de alumni van de Rockacademie. Belangstelling voor een alumninetwerk was vooral bij
de pas afgestudeerden van de Rockacademie nog gering. Dit alumnibeleid is daarom
verder uitgewerkt, met nadruk op de uitbouw van het alumninetwerk. Dit nieuwe beleid
wordt in 2008-2009 geïmplementeerd, in samenhang met de werkzaamheden van
provinciale en landelijke werkgroepen op het gebied van popmuziek. De eerste resultaten
zijn positief, zoals het panel heeft vastgesteld. Alumni worden via het
licentiehouderschap meer betrokken bij het programma. Via deze licentie om kandidaat-
studenten te mogen voordragen voor het toelatingsexamen, blijven alumni op de hoogte
van de ontwikkelingen op de Rockacademie. Dit wordt nog versterkt wanneer de
jaarlijkse studiedag voor licentiehouders zijn beslag krijgt. Verdere uitbouw van het
alumninetwerk start in september 2009.
• Hoewel de Rockacademie nog bezig is met het implementeren van een alumnibeleid, is
het panel zeer positief over de wijze waarop alumni erbij worden betrokken.
Oordeel
• Het panel komt tot het oordeel voldoende, omdat het overleg met de
werkveldcommissies bij het Conservatorium nog beter dient te worden opgezet.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
54/85
Onderwerp 6 Resultaten
Facet 6.1 Gerealiseerd niveau Goed
Criterium
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde
eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Het Conservatorium toetst in de afstudeerfase of de student de startbekwaamheden
bereikt heeft die voldoen aan het vereiste hbo-niveau en om te verifiëren of de student de
beroepsgerichte en de beroepsinnovatieve kwalificaties behaald heeft. De gehanteerde
prestatie-indicatoren en de daarvan afgeleide beoordelingscriteria staan beschreven in
de Handleiding Competentie-examen niveau 3 en de studiehandleidingen van de
hoofdvakken.
• Het afsluitende competentie-examen InVo bestaat uit een performance-assessment en
een portfolio-assessment, waarvan een criteriumgericht interview deel uitmaakt. Het
laatste onderdeel wordt gevolgd door een mondelinge en schriftelijke feedback.
• Voor het performance-assessment presenteert de student zich in de vorm van een
concert. Aan het programma worden eisen gesteld ten aanzien van de tijdsduur, het
niveau, de opbouw van het programma en de genres.
• Via het performance-assessment leggen de studenten verantwoording af voor hun
domeinspecifieke kennis en vaardigheden. De beoordeling vindt plaats door een
commissie van vijf deskundigen, waaronder een voorzitter en een externe beoordelaar.
Iedere beoordelaar geeft op basis van de beoordelingscriteria een beoordeling in de
vorm van een cijfer, dat het vertrekpunt vormt voor de onderlinge bespreking tussen de
leden van de beoordelingscommissie en het vaststellen van het eindcijfer door de
commissie. Consensus wordt bereikt op basis van intersubjectiviteit. De voorzitter maakt
een verslag van de bespreking.
• Tijdens het portfolio-onderzoek wordt door de assessoren de inhoud van het portfolio
beoordeeld. Hierin hebben de studenten al hun bewijzen voor de competenties
opgenomen. De bewijzen bestaan uit het resultaat van summatieve toetsen, feedback-
en reflectieverslagen, opdrachten en andere vormen van bewijs. In het portfolio legt de
student verantwoording af over zijn inmiddels opgebouwde theoretische kennis en
vaardigheden (competenties ‘het ambacht’ en ‘analytisch vermogen’). Alle toetsresultaten
ten aanzien van bijvoorbeeld harmonieleer, solfège, muziekgeschiedenis, het werkstuk
theoretische verantwoording en dergelijke vormen daar het bewijs van. Ook zijn
bewijsstukken opgenomen waaruit blijkt dat hij de overige competenties op
startbekwaamniveau beheerst. Het portfolio wordt beoordeeld door twee assessoren.
• Het criteriumgericht interview is te beschouwen als de meta-evaluatie van de algehele
competentieontwikkeling van de student en richt zich vooral op de competenties in het
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
55/85
professioneel-maatschappelijk domein en het reflecterend vermogen van de student in
relatie tot de vier kenmerkende beroepssituaties (zichzelf kunnen sturen in de
persoonlijke artistiek-ambachtelijke ontwikkeling en de ontwikkeling als musicus in de
professionele beroepspraktijk). Het criteriumgericht interview wordt beoordeeld door
beide assessoren.
• Het competentie-examen voor MuTh kent dezelfde opbouw en doelstellingen als voor
InVo, met vanzelfsprekend een andere inhoud voor het performance- assessment. Dit
bestaat hier uit een solotheaterproductie van 30 – 45 minuten.
• Tot 2008 werd geen theoretische verantwoording van het programma van het theatraal
concert c.q. de solotheaterproductie aangeleverd. De verplichting daartoe is met ingang
van dit studiejaar ingevoerd; de hieraan gestelde eisen worden nog uitgewerkt. De
student moet op deze manier een extra bewijs leveren dat hij het hbo-bachelor niveau
heeft bereikt.
• In het startbekwaamhedenonderzoek zijn de alumni bevraagd over de domeinspecifieke
bekwaamheden en de generieke kernkwalificaties van de pas afgestudeerden. Het
onderzoek, dat één maal per drie à vier jaar wordt uitgevoerd, geeft antwoord op de
volgende drie vragen:
- beheersen de afgestudeerden de geformuleerde eindtermen in voldoende mate?
- zijn de geformuleerde eindtermen relevant voor het beroepenveld?
- kunnen de afgestudeerden op hbo-niveau functioneren?
• Uit het onderzoek blijkt dat de alumni vinden dat zij alle domeinspecifieke
startbekwaamheden en alle generieke kernkwalificaties in voldoende mate beheersen; zij
zijn tevreden over het niveau en het beroepsgerichte karakter van het programma.
• Alumni geven in het gesprek met het panel aan dat zij tijdens de studie goed zijn
voorbereid op de beroepspraktijk en dat het onderwijs aansluit op de beroepspraktijk.
• Het panel vraagt zich af of tijdens de studie voldoende aandacht besteed wordt aan
talentontwikkeling van de individuele studenten. Alumni Muziektheater geven aan dat het
Conservatorium zich onderscheidt wat de kwaliteit van het zangonderwijs betreft, maar
geven ook aan dat het acteren in de praktijk steeds belangrijker wordt.
• Het panel heeft uitvoeringen van zowel InVo als MuTh bijgewoond; in de aanwezige
basiskwaliteit heeft het panel verschillen van voldoende tot goed geconstateerd.
• Het panel heeft voorafgaand aan het bezoek aan het Conservatorium ruim tien dvd’s,
cd’s en werkstukken bekeken en heeft vastgesteld dat deze voldoen en een goed beeld
geven van het afstudeerniveau van de studenten. Het panel is wel van mening dat in het
algemeen de beoordelingen aan de hoge kant zijn (zie facet 2.8).
• Op grond van deze bestudeerde eindproducten heeft het panel kunnen vaststellen dat
het gerealiseerde niveau voldoet aan de eisen die aan een hbo-student Conservatorium
kunnen worden gesteld.
Rockacademie
• Dit jaar studeren de eerste studenten af in het model met de vier afstudeerrichtingen
muzikant/ondernemer, muzikant/technicus, muzikant/docent en muzikant/perfomer. Het
afstuderen omvat twee semesters. Alles in deze semesters maakt deel uit van het
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
56/85
afstuderen. In het afstudeerproject skills tonen studenten hun startbekwaamheid aan als
ondernemers, technicus of docent. Het afstudeerproject skills wordt afgesloten met een
performance-assessment (meestal een optreden) en een portfolio-assessment.
Studenten muzikant/performer tonen hun startbekwaamheid aan in een project van twee
semesters.
• Informatie over het afstuderen is vastgelegd in de Afstudeergids. Het panel heeft
vastgesteld dat hierin per afstudeervariant de werkwijze is beschreven, de
instapvoorwaarden, de begeleiding, de eisen,de prestatie-indicatoren en dergelijke.
• Het performance-assessment (concert of product) wordt binnen het afstudeerproject
skills door een commissie beoordeeld. Hierin zitten een voorzitter, een specialist op het
vakgebied (meestal de skillsbegeleider) en een externe beoordelaar. De presentatie
binnen het afstudeerproject wordt beoordeeld door een tweede commissie bestaande uit
een voorzitter (meestal de begeleidend docent), een deskundige (docent maar niet de
begeleider) en een externe beoordelaar.
• Het panel heeft voorafgaand aan het bezoek aan de Rockacademie ruim tien dvd’s, cd’s
en werkstukken bekeken. Het panel is van mening dat het niveau van deze producten
een gemiddeld beeld laat zien van voldoende tot goed. Het panel heeft vastgesteld dat
de beheersing van de skills zeker een basisniveau heeft. De creatieve aspecten worden
veel sterker ontwikkeld. De beoordelingen zijn naar de mening van het panel kritisch en
niet te hoog.
• Afgestudeerden van de Rockacademie vinden veelal een baan in de gemengde
beroepspraktijk: muziekindustrie, buitenschoolse educatie, studio’s en media.
• Uit het gesprek met alumni en werkveldvertegenwoordigers blijkt dat zij de
Rockacademie als een platform zien voor rockmuzikanten. Vertegenwoordigers van het
werkveld zijn positief over de kwaliteiten van afgestudeerden: muzikanten met een brede
belangstelling.
• Uit het Startbekwaamhedenonderzoek blijkt dat alumni vinden dat zij de
domeinspecifieke competenties en de generieke kernkwalificaties in voldoende mate
beheersen.
Facet 6.2 Onderwijsrendement Voldoende
Criteria
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante
andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd:
Conservatorium
• Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante
andere opleidingen.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
57/85
Het Conservatorium hanteert de volgende streefnormen:
- Diploma behaald na 5 jaar > 60%
- Propedeuserendement (na 2 jaar) > 80%
- Gemiddelde studieduur geslaagden < 4,5 jaar
- Gemiddelde studieduur studiestakers < 1,5 jaar
• Studie(loopbaan)begeleiding vormt een essentieel onderdeel van het streven naar een
zo hoog mogelijk rendement. Studenten worden individueel en groepsgewijs begeleid om
dit doel te bereiken.
• Het percentage ‘diploma gehaald na 5 jaar’ (cohort 2003 56%) en de gewenste
gemiddelde studieduur van de studiestakers (1,8 jaar) is nog niet bereikt, maar de
gemiddelde studieduur van de geslaagden ligt inmiddels onder het streefcijfer (4,2 jaar).
Het Conservatorium verwacht met de recente intensivering van de
studieloopbaanbegeleiding een belangrijke bijdrage te leveren aan de totale
rendementsverbetering en hoopt dit vóór het einde van het studiejaar 2009-2010 te
hebben bereikt.
Rockacademie
• De Rockacademie hanteert de volgende streefnormen
- Diploma behaald na 5 jaar > 30%
- Gemiddelde studieduur geslaagden < 5 jaar
- Gemiddelde studieduur studiestakers < 1,5 jaar
• De laatste jaren stromen er jaarlijks ongeveer 60 studenten in. Er staan bijna 200
studenten ingeschreven.
• Elk jaar verlaten ongeveer 25 studenten de Rockacademie zonder getuigschrift, omdat zij
al een carriëre aan het opbouwen zijn of kunnen starten. De Rockacademie heeft daarom
haar streefnorm voor het afstudeerrendement op 30 procent na vijf jaar gezet. Het panel
vindt dit gezien de omstandigheden acceptabel.
• Van het cohort 2002 heeft 35 procent na vijf jaar het getuigschrift behaald, van cohort
2003 slechts 17 procent. De Rockacademie heeft daarmee haar eigen streefcijfer niet
gehaald. Er zijn echter slechts gegevens bekend van twee cohorten.
• De gemiddelde studieduur van de afgestudeerden loopt op van 3,0 naar 5,8 jaar. De
laatste twee jaar is de gemiddelde studieduur 5,8 jaar en ligt daarmee boven het
streefcijfer. Er zijn echter slechts gegevens bekend van twee cohorten.
• De gemiddelde studieduur van studiestakers ligt tussen 1,5 en 2,3 jaar. De laatste twee
jaar ligt deze op 1,8 jaar, dus net boven het streefcijfer. Het panel heeft er begrip voor dat
de Rockacademie kampt met succesvolle studenten die voortijdig vertrekken.
• De Rockacademie onderneemt verschillende actie om verbetering in het rendement aan
te brengen. Studie(loopbaan)begeleiding vormt een essentieel onderdeel van het streven
naar een zo hoog mogelijk rendement (zie ook 4.2). Studenten worden individueel en
groepsgewijs begeleid om dit doel te bereiken. De Rockacademie streeft ernaar vóór het
einde van het studiejaar 2009-2010 door de intensivering van de
studieloopbaanbegeleiding meer geslaagden en verlaging van de gemiddelde studieduur
van zowel de geslaagden als de studiestakers te bereiken.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
58/85
Oordeel
• Het panel komt tot het oordeel ‘voldoende’. Hoewel het Conservatorium niet volledig en
de Rockacademie niet aan haar eigen streefcijfers voldoen, heeft het panel wel een
bewustzijn voor de problematiek van studenten die vertraging oplopen of uitvallen
aangetroffen. Het panel realiseert zich dat studenten die kans zien om een carière op te
bouwen in de muziek, geen belang hebben bij het behalen van een getuigschrift.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
59/85
Deel C: Bijlagen
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
60/85
Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
61/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
62/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
63/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
64/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
65/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
66/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
67/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
68/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
69/85
Bijlage 2: Deskundigheden panelleden
Opleidingen Muziek en Docent Muziek, Fontys Hogescholen locatie Tilburg
Deskundigheid cf. Protocol VBI’s
Panellid:
De heer drs. M. van Ginkel
Panellid:
De heer G.F. Wiegel
Panellid:
De heer P.L. Maissan
Panellid:
De heer M. Verkuil
Panellid student:
De heer drs. J.A. Paarlberg BMus
Panellid NQA:
Mevrouw drs. P. Göbel
Panellid NQA:
Mevrouw Y. Griffioen-Kingma
Relevante werkvelddeskundigheid
X X X X X
Vakdeskundigheid:
Vertrouwd met meest recente
ontwikkelingen
X X X X X
Vakdeskundigheid:
Vertrouwd met lesgeven en beoordeling
en toetsing minstens op niveau/oriëntatie
te beoordelen opleiding
X X
Onderwijsdeskundigheid
X X X X X
Studentgebonden deskundigheid
X
Visitatiedeskundigheid
X X X X X X X
De panelleden hebben een onafhankelijkheidsverklaring ondertekend. Nadere informatie over de
achtergronden van de panelleden:
De heer drs. M. van Ginkel
De heer Van Ginkel is ingezet als panellid vanwege zijn domeindeskundigheid, auditdeskundigheid
en internationale deskundigheid. Hij kent culturele organisaties vanuit management- en
organisatorische kant en is bekend met cultureel ondernemerschap op het gebied van muziek,
theater, dans en literatuur. Hij heeft ervaring als directeur van een concertpodium (013 popcentrum),
festival (Dunya Festival) en bij het cultuurfonds FPM (Fonds voor Podiumprogrammering en
Marketing). In recente functies zijn zijn werzaamheden altijd gekoppeld aan programmaring van
kunst- en cultuuruitingen. De heer Van Ginkel beschikt over een uitgebreid landelijke netwerk in
wereld van kunst en cultuur, daarnaast heeft hij internationale ervaring door zijn ervaring bij EU-
programma’s. De heer Van Ginkel heeft eerdere ervaring met visiteren en is voor deze visitatie
aanvullend individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en accreditatie in het hoger
onderwijs en over de werkwijze van NQA.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
70/85
Opleiding:
1970 – 1976 Atheneum A.
1976 – 1980 studie Nederlandse Taal- en Letterkunde, Rijksuniversiteit Utrecht, kandidaatsexamen
behaald in januari 1980
1980 – 1984 kopstudie Theaterwetenschap, Rijksuniversiteit Utrecht, doctoraaldiploma behaald op
31 augustus 1984. Doctoraalscriptie: Een onderzoeksverslag over Turks theater in
Nederland
1992 – 1993 individuele cursus management bij Van de Broek Managers Coaching te Den Haag
1996 – 1998 Algemeen Management Programma bij Business School Nederland
Werkervaring:
1985 – 1986 vervangende dienst bij Theater De Balie te Amsterdam: administratie, organiseren
programma's, publiciteit
1987 publiciteitsmedewerker Theater De Balie (parttime).
1987 projectleider beeldendekunsttentoonstelling "Schaduw, Licht, Vorm" van Felix de Rooy
in De Balie in het kader van Amsterdam Culturele Hoofdstad (parttime)
1987 toegevoegd docent Instituut voor Theaterwetenschap, Rijksuniversiteit Utrecht.
Onderwerp: Theatergeschiedenis van de twintigste eeuw (parttime).
1988 – 1989 lid Theaterraad Theater Kikker Utrecht t.b.v. de theaterprogrammering (onbetaald).
1988 – 1996 stafmedewerker culturele diversiteit bij de Rotterdamse Kunststichting (RKS):
Artistiek leider van het multidisciplinaire en -culturele festival Poetry Park, later Dunya
Festival. Initiator Poetry Park Poëzieprijsvraag, Lid Commissie Bezwaar RKS.
Adviseur toedeling gemeentelijk evenementenbudget.
1992 – 1994 Projectleider MED URBS VIE (Mediterranean Urbanisation Villes Interculturelles d’
Europe), EU-uitwisselingsproject met kunstenaars, studenten, kunstvakdocenten,
bestuurders, politici en intermediairs uit Rotterdam, Cairo, Istanbul, Casablanca en
Lille
1996 – 1998 Directeur Stichting Dunya, gedetacheerd vanuit de Rotterdamse Kunststichting.
Vanuit Stichting Dunya projectleider van de door het ministerie van Buitenlandse
Zaken geïnitieerde culturele manifestatie ‘De Kracht van Cultuur’ (1995-1996)
1998 – 2002 Directeur 013 Popcentrum Tilburg
2002 – 2008 (eerste) directeur landelijke Fonds voor Podiumprogrammering en Marketing (FPPM),
Den Haag
2007 – 2008 Wnd directeur fusie van FPPM, FAPK en FST tot Nederlands Fonds voor
Podiumkunsten+
2008 – heden Algemeen Directeur Stichting Kunst & Zaken (K&Z) te Rotterdam, bezig met
professionaliseren van bedrijfsvoering en verstevigen van financiële slagkracht van
culturele organisaties
Nevenactiviteiten:
2009 Voorzitter Vereniging van Nederlandse Poppodia en Festivals te Amsterdam
2008 – heden lid Raad van Advies Academie voor Podiumkunsten te Amsterdam
2008 – heden lid Raad van Advies opleiding International Event, Music & Entertainment Studies,
studierichting commerciële economie – communicatie, Fontys Bedrijfshogeschool
Tilburg.
2008 – heden voorzitter van Stichting November Music te ’s-Hertogenbosch
2006 – heden bestuurslid Stichting Straat te Tilburg, organisatie tweejaarlijkse culturele manifestatie
met uitgangspunt een Tilburgse straat (geschiedenis, heden, toekomst).
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
71/85
2002 – heden lid en met ingang van 2006 voorzitter van de jury ‘Jong Toptalent’ van de
kunstvakopleidingen van Fontys Hogescholen. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt.
2002 lid erejury Theaterfestival te Amsterdam.
2001 – 2002 kroonlid Raad voor Cultuur. Lidmaatschap beëindigd vanwege benoeming tot
directeur Fonds voor Podiumprogrammering en Marketing (mogelijke
belangenverstrengeling)
2000 – 2001 lid visitatiecommissie muziek van de HBO-Raad, onder voorzitterschap van prof. dr.
S.J. Doorman
1999 – 2002 voorzitter initiatiefgroep Forum; Kunst & Cultuur Tilburg. Platform voor
vertegenwoordigers culturele instellingen en kunstenaars uit Tilburg.
1999 – 2002 bestuurslid Vereniging van Nederlandse Poppodia (VNP) te Amsterdam.
1998 – 2001 lid Raad van Bestuur van Hoofdstuk 27 vzw te Antwerpen. Organisatie die initiator is
van en ondersteuning biedt aan multiculturele kunstprojecten. Tot juli 2001.
1996 – 1999 lid en vanaf 1998 voorzitter van de commissie Kunstmanifestaties, filmvertoning en
letterkunde van het Amsterdams Fonds voor de Kunst.
1997 – 1998 lid van de Adviescommissie Projecten Kunstparticipatie van de provincie Zuid-Holland.
1994 – 2000 voorzitter Stichting Kalebas, jeugdtheatergroep van Wijnand Stomp te Haarlem.
1993 – 1994 voorzitter Stichting Close-up, Turks/Nederlandse theatergroep te Amsterdam.
1993 – 1995 bestuurslid Stichting Jeugdtheaterschool Zuid-Holland te Gouda.
1986 – 1988 bestuurslid van de Turkse theatergezelschap Theater Öngören te Amsterdam.
De heer G.F. Wiegel
De heer Wiegel is ingezet vanwege zijn onderwijsdeskundigheid, zijn domeindeskundigheid en zijn
auditdeskundigheid, alsmede vanwege zijn internationale deskundigheid. Door zijn ervaring van 28
jaar als docent aan het Rotterdams Conservatorium, onderdeel van Codarts Hogeschool voor de
Kunsten, 6 jaar als directeur Conservatorium Codarts, 24 jaar als uitvoerend musicus, 26 jaar als
dirigent en 1 jaar als directeur van Het Gelders Orkest beschikt de heer Wiegel over een uitgebreide
en zeer brede domeindeskundigheid en tevens over een ruime onderwijsdeskundigheid. Door zijn
ervaring met visitatie en accreditatie als hoofd Klassieke muziek en later als directeur conservatorium
beschikt de heer Wiegel tevens over auditdeskundigheid. Internationale deskundigheid heeft hij door
zijn ervaring als jurylid bij internationale prijzen, alsmede door het geven van Masterclasses in de
hele wereld. Voor deze visitatie is de heer Wiegel aanvullend individueel geïnstrueerd over het
proces van visitatie en accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA.
Opleiding:
1979 – 1981 UM diploma hafa directie Rotterdams Conservatorium.
1979 – 1980 Solodiploma (cum laude) trombone Rotterdams Conservatorium.
1976 – 1979 praktijkdiploma hafa directie Rotterdams Conservatorium.
1973 – 1979 Onderwijsakte B trombone Rotterdams Conservatorium.
1968 – 1973 Havo te Schiedam
Werkervaring:
1978 – 1979 1e trombonist Overijssels Philharmonisch Orkest
1978 – 1998 trombonist Het Nederlands Koper Quintet
1979 – 1983 1e trombonist Het Gelders Orkest
1980 – 2008 docent trombone Rotterdams Conservatorium
1983 – 1987 1e trombonist Radio Filharmonisch Orkest
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
72/85
1987 – 1999 1e trombonist Rotterdams Philharmonisch Orkest
1998 – 2000 Coördinator blazers afdeling klassieke muziek Rotterdams Conservatorium
2000 – 2002 Hoofd klassieke muziek Rotterdams Conservatorium
2000 – 2007 Directeur Rotterdam Young Philharmonic Orchestra
2002 – 2003 Artistiek directeur Rotterdams Conservatorium ai.
2003 – 04/’08 Directeur Rotterdams Conservatorium
04/’08 – heden Algemeen directeur Het Gelders Orkest
Diversen:
• Lid CNO (contactorgaan Nederlandse orkesten)
• Lid adviescommissie cultuurplan muziek te Rotterdam (beëindigd 2008)
• Lid directeuren overleg Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur (beëindigd 2008)
• Voorzitter van de stichting New Trombone Collective
• Voorzitter van de World Bass Clarinet Foundation (beëindigd 2008)
• Vice-voorzitter stichting Wijkbelangen Scheepvaartkwartier/het Nieuwe Werk (beëindigd 2008)
• Bestuurslid van de stichting culturele festivals Gelderland
• Bestuurslid van de stichting Nieuwe Muziek Rotterdam
• Bestuurslid van de stichting Rotterdam Orgelstad (beëindigd 2008)
• Bestuurslid stichting Prix du Port (beëindigd 2008)
Jurylid bij o.a.
• Jury voorzitter prix d’harmonie (beëindigd 2008)
• Prinses Christina concours (Nederland)
• International Windband Competition Thailand
• First International Trombone Competition Nizny Novgorod (Rusland)
• Tromboneconcours Toulon (Frankrijk)
• Tromboneconcours Porcia (Italië).
Masterclasses verzorgd bij:
• Staatsconservatorium N. Rimsky-Korsakov in St. Petersburg als docent en dirigent.
• de Hochschule für Musik Hannover
• het Conservatoire Nationale Supérieur de Music (Lyon), Canada, Amerika, Indonesië,
Nederlandse Antillen
• cursussen in Zuid – Korea en Thailand als docent en dirigent.
Diverse solistische optredens tussen 1980 en 1995 met o.a.
• Het Gelders Orkest
• Radio Kamerorkest
• Rotterdams Philharmonisch Orkest
De heer M. Verkuil
De heer Verkuil is ingezet als panellid vanwege zijn onderwijsdeskundigheid, zijn
domeindeskundigheid, zijn auditdeskundigheid en zijn internationale deskundigheid. Hij beschikt over
onderwijsdeskundigheid door meer dan 25 jaar leservaring in het middelbaar onderwijs en daarna
meer dan 9 jaar als hoofdvakdocent methodiek en didactiek aan het conservatorium. Sinds 6 jaar is hij
ook hoofd van de afdeling Docent Muziek. Daarnaast is hij kerndocent aan de Masteropleiding
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
73/85
Kunsteducatie en geeft hij gastlessen binnen zijn instituut. De heer Verkuil beschikt over
auditdeskundigheid door zijn ervaring met twee audits als afdelingshoofd van zijn eigen opleiding.
Zijn domeindeskundigheid bestaat uit deskundigheid op het gebied van de docentenopleiding muziek
en curriculum- en onderwijsontwikkeling. Doordat de heer Verkuil een aantal jaren de
internationalisering van het conservatorium in portefeuille had beschikt hij over een groot aantal
internationale contacten en tevens over internationale deskundigheid. Verder was hij drie jaar
geleden de initiator voor een driejarig internationaal project voor de afdeling Docent Muziek. Voor
deze visitatie is de heer Verkuil aanvullend individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en
accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA.
Opleiding:
1973 – 1977 Lessen piano, muziektheorie en orkestdirectie bij Jan van ’t Hoff met als doel het
staatsexamen piano. Alle bijvakken en methodisch/ didactische vakken heb ik in die
tijd voldoende afgesloten
1973 – 1974 Universitaire studie kunstgeschiedenis in Groningen (niet afgemaakt)
1978 – 1983 Opleiding Schoolmuziek aan het Stedelijk Conservatorium in Groningen (diploma
behaald in 1983)
1978 – 1985 Opleiding Orkestdirectie aan het Stedelijk Conservatorium in Groningen bij Zsolt
Deáky (diploma behaald 1985)
2008 – 2009 Studie Master Kunst Educatie (diploma te behalen in juni 2009); deze studie dient ter
voorbereiding van een mogelijk promotietraject
Werkervaring:
1975 – 1978 Pianodocent aan IVAK (muziekschool) te Delfzijl
1979 – 1980 Docent muziek aan Mavo in Leeuwarden
1981 – 1983 Consulent muziek op basisschool te Lauwerzijl
1983 – 2003 Docent muziek aan het Lauwers College te Buitenpost: ontwikkeling
bovenbouwafdeling muziek HAVO; invoering eindexamenvak muziek voor het VWO
2000 – heden Hoofdvakdocent Didactiek en Methodiek aan het Noord Nederlands Conservatorium
te Groningen
2002 – 2003 Coördinator afdeling Docent Muziek
2003 – heden Hoofd afdeling Docent Muziek en hoofd afdeling Instrumentale en Vocale Methodiek
aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen: lid van het managementteam
2005 – 2007 Portefeuillehouder Onderwijs, Jong Talent Beleid, Internationalisering
2007 – heden Kerndocent Master Kunst Educatie
2007 – heden Lid kenniskring Lectoraat “Lifelong Learning in Music”
2008 – heden Senior Adviseur van de dean van het Prins Claus Conservatorium
Diversen:
• Dirigent van het Noordelijk Bach Consort en van het Groninger Mozart Ensemble. Beide zijn
amateurgezelschappen van een meer dan gemiddeld niveau.
• In het verleden meerdere bestuursfuncties vervuld bij allerlei instellingen op het gebied van
amateuristische kunstbeoefening.
• In opdracht van het lectoraat een artikel geschreven over interdisciplinaire kunstdidactiek. Bezig
om in dit educatieve gebied meer publicaties voor te bereiden.
• Afdeling Docent Muziek werkt samen in een netwerk van kunstvakdocenten opleidingen, hierbij
een belangrijke rol voor wat betreft visie- en programmaontwikkeling.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
74/85
• Een behoorlijk aantal buitenlandse instituten bezocht en zich naar aanleiding van een Intensive
Project verdiept in de eigenheden en eigenaardigheden van een aantal buitenlandse curricula.
Binnen het conservatorium een adviserende rol bij de voorbereiding van een Nucleus (een
internationaal netwerk voor intensieve samenwerking op meerdere niveaus).
• Vorig jaar op uitnodiging een voordracht verzorgd in Keulen en het jaar daarvoor in Würzburg
De heer P.L. Maissan
De heer Maissan isingezet als panellid vanwege zijn auditdeskundigheid, zijn domeindeskundigheid,
zijn onderwijsdeskundigheid en zijn internationale deskundigheid. De heer Maissan heeft een aantal
audits meegewerkt in het HBO onderwijs en de sector cultuureducatie en voor verschillende
onderwijsinstellingen businessplanningen gemaakt en curricula geschreven. Hij is opgeleid als docent
muziek. Als componist, dirigent, conceptontwikkelaar, interim manager en consultant / adviseur is hij
werkzaam op het terrein van kunst, cultuur, onderwijs, ontwikkelingssamenwerking en zorg en welzijn.
Zijn requiem voor de armoede, een compositie voor koor, percussie en solisten wordt sinds 2007
uitgevoerd op vele plekken in de wereld. Zelf dirigeerde hij uitvoeringen in Kenia, Amerika en
Schotland. Peter Maissan opereert als steeds op het grensvlak van professionele en amateur-kunst
in diverse rollen, manager, ontwikkelaar, componist, dirigent, coach, adviseur. Voor deze visitatie is
hij aanvullend individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en accreditatie in het hoger
onderwijs en over de werkwijze van NQA.
Opleiding:
1969 – 1975 Conservatorium Schoolmuziek
1974 – 1976 Conservatorium Compositie
1980 – 1982 Opleiding Mime
Werkervaring:
1976 – 1989 Adjunct directeur mmuziekcentrum Zuid-Kennemerland
1989 – 1993 Directeur Muziek en Dansschool Utrecht
1993 – 1907 Projectleider fusieproces Utrechts Centrum voor de Kunsten
1998 – 2000 Directeur Utrechts Centrum voor de Kunsten
2000 – 2005 Directeur bestuurder Kunstweb Amsterdam
2005 – heden Directeur / Eigenaar PM Producties BV. Projecten op het gebied van interim
management, advies, conceptontwikkeling in de sectoren kunst, cultuur, welzijn,
onderwijs, ontwikkelingssamenwerking.
Panellid student: de heer drs. J.A. Paarlberg BMus
De heer Paarlberg is ingezet als student panellid. Hij heeft een bachelordiploma Theorie der Muziek
Jazz en is nu masterstudent Theorie der Muziek Jazz aan het conservatorium van Amsterdam.
Daarnaast volgt hij de bacheloropleiding Componeren/Arrangeren Jazz, eveneens aan het
conservatorium van Amsterdam. De heer Paarlberg beschikt over studentgebonden deskundigheid
met betrekking tot studielast, onderwijsaanpak, voorzieningen en kwaliteitszorg bij muziekopleidingen.
Daarnaast is hij representatief voor de primaire doelgroep van de opleiding. De heer Paarlberg is
individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en accreditatie in het hoger onderwijs en over de
werkwijze van NQA.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
75/85
Opleiding:
2007 – heden Masteropleiding Conservatorium van Amsterdam, hoofdvak Theorie der Muziek Jazz
2005 – 2007 Bacheloropleiding Conservatorium van Amsterdam, hoofdvak Theorie der Muziek
Jazz afstudeerdatum: 21 juni 2007
2003 – heden Bacheloropleiding Conservatorium van Amsterdam, hoofdvak Componeren/Arran-
geren Jazz
2001 – 2003 Farmacie (apothekersopleiding) aan de Universiteit Utrecht. Afstudeerdatum:
21 november 2003
1997 – 2001 Farmacie (doctoraalfase) aan de Universiteit Utrecht
1990 – 1997 Gymnasium aan het Coornhert Gymnasium te Gouda
Werkervaring:
2006 – heden Docent solfège en theorievakken aan het Conservatorium van Amsterdam (eigen
klassen, invalwerk en bijles)
2004 – heden Diverse componeer/arrangeeropdrachten, o.a. voor het Amsterdam Jazz Orchestra
2005 – heden Dirigent/arrangeur Westside Bigband te Waddinxveen
2003 – heden Dirigent/arrangeur Dameskoor Remonte te Schoonhoven
Nevenactiviteiten
2006 – heden Lid Centrale Medezeggenschapsraad Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
2004 – heden Lid Facultaire Medezeggenschapsraad Conservatorium van Amsterdam (sinds 2005
vice-voorzitter)
Mevrouw drs. P. Göbel
Mevrouw Göbel is ingezet als NQA-auditor. Zij heeft ruime ervaring met visiteren in bijna alle sectoren
van het hbo. Ze heeft bij Lloyd’s auditcursussen gevolgd. Verder heeft zij twintig jaar ervaring met
ontwikkelen van onderwijsprogramma’s, lesgeven en beoordelen van studenten en met management
in het hoger beroepsonderwijs in uiteenlopende sectoren.
Opleiding:
1971 – 1976 Tweedegraads lerarenopleiding: Nederlands en Engels
1976 – 1979 Rijksuniversiteit Utrecht, Nederlandse taal- en letterkunde
Werkervaring:
1980 – 1993 Docent taalbeheersing bij de sector Economie Saxion Hogeschool Enschede
1987 – 1993 Studentendecaan en vertrouwenspersoon bij de sector Economie Saxion Hogeschool
Enschede
1993 – 1995 Studentendecaan en vertrouwenspersoon bij de sectoren Welzijn en Arbeid,
Lerarenopleiding Basisonderwijs en Conservatorium
1994 – 1997 Directeur van het instituut Welzijn en Arbeid bij de Saxion Hogeschool Enschede
1997 – 2000 Projectleider bij de afdeling Onderwijszaken van de Saxion Hogeschool Enschede
2000 – 2004 Medewerker kwaliteitszorg bij de HBO-raad
2004 – heden Auditor NQA
Overig:
2006 – heden lid hoofdbestuur VVAO
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
76/85
Mevrouw Y.Griffioen-Kingma
Mevrouw Griffioen is ingezet als NQA auditor. Zij heeft onderwijsdeskundigheid door haar jarenlange
ervaring als docente op diverse niveaus. Naast haar onderwijservaring beschikt mevrouw Griffioen
over een uitgebreide ervaring in de praktijk van de VBI. Mevrouw Griffioen is ingewerkt in proces van
accreditatie en de werkwijze van NQA.
Opleiding:
1963 – 1968 HBS-A
1968 – 1969 Schoevers; directie-secretaresse
1991 – 1993 Leraar Machineschrijven/tekstverwerken
1996 – 1997 Lerarenopleiding Secretariaatsvakken Office 97
Werkervaring:
1969 – 1988 Directiesecretaresse/office manager bij diverse bedrijven
1988 – 1999 Docente secretaresseopleiding, Instituut Scheidegger, Venlo
1991 – 1998 Docente machineschrijven/tekstverwerken/kantoorpraktijk/informatica Oosterlicht
College, Vianen (VMBO)
1998 – 2002 Docente Informatica, Schoevers Opleidingen, Utrecht (MBO-HBO)
2003 – 2005 Docente S(ecretarieel)-team, ROC ASA Christelijk College Abstede, Utrecht (MBO)
2005 – heden Netherlands Quality Agency - Utrecht
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
77/85
Bijlage 3: Bezoekprogramma
Visitatie Fontys Hogescholen, opleidingen Muziek en Docent Muziek
Maandag 11 mei 2009
Tijdstip Programmaonderdeel Programmaonderdeel Deelnemers
Opleiding Muziek Opleiding Docent Muziek
08.30 – 11.00 Ontvangst
Materiaalbestudering
Ontvangst
Materiaalbestudering
Visitatiepanel
11.00 – 11.45 Gesprek met management en kwaliteitszorg
Conservatorium
Opleidingsmanagement
11.45 – 12.30 Gesprek met 10 docenten
Muziek
Gesprek met 6 studenten
Docent Muziek
Docenten c.q. studenten
12.30 – 13.15 Lunch
13.15 – 14.00 Gesprek met 9 studenten
Muziek
Gesprek met 6 docenten
Docent Muziek
Docenten c.q. studenten
14.00 – 15.00 Gesprek met 6 alumni & 6
werkveldvertegenwoordigers
Gesprek met 4 alumni en 4
werkveldvertegenwoordigers
Werkveld- en
afgestudeerden
15.00 – 15.15 Pauze
15.15 – 16.00 Presentaties studenten Muziek (instrumentaal/vocaal &
muziektheater) en Docent Muziek
Visitatiepanel
16.00 – 17.30 Overleg panel
17.30 – 18.00 Terugkoppeling naar management inzake opleiding Docent
Muziek (o.v.b.)
Opleidingsmanagement
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
78/85
Visitatie Fontys Rockacademie op dinsdag 12 mei 2009
Tijdstip Programmaonderdeel Deelnemers
09.00 – 11.00 uur Ontvangst
Materiaalbestudering
(Visitatiepanel)
11.00 – 11.45 uur Gesprek met
opleidingsmanagement
Opleidingsmanagement
11.45 – 12.30 uur Gesprek met studenten
studentenpanel
12.30 – 13.15 uur Lunchpauze
13.15 – 14.00 Gesprek met docenten
Docentenpanel
14.00 – 14.45 uur Gesprek met werkveld en
afgestudeerden
Werkveld- en afgestudeerdenpanel
14.45 – 17.00 uur In te vullen door panel, bv:
Rondleiding/ DVD show /Music Lab
Eventuele extra gesprekken
Materiaal bestuderen
Intern paneloverleg
(Visitatiepanel) en eventueel
management
17.00 – 17.30 uur Terugkoppeling naar management Conservatorium & Rockacademie
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
79/85
Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal
Fontys Conservatorium
- Bijlage Conservatorium 23:.Opleidingsprofiel Muziek vastgesteld door het Netwerk Muziek in
2002.
- Bijlage Conservatorium 24: Beroepskenmerkende situaties, competentiebeschrijvingen en
prestatie-indicatoren, versie 2008/2009.
- Bijlage Conservatorium 25, 26, 27, 28, 29, 30: Competentiekaarten, assessmentmatrix niveau 1,
2, 3: InVo en MuTh
- Bijlage Conservatorium 31: Curricula Muziek 2008-2009
- Bijlage Conservatorium 32: Relatie tussen Dublin Descriptoren en de opleidingskwalificaties
bachelor Muziek: INVO en MUTH.
- Bijlage Conservatorium 33: Notitie en planning Body of Knowledge in de kunsten, FHK concept
2008.
- Bijlage Conservatorium 34: Literatuurlijst INVO
- Bijlage Conservatorium 35: Literatuurlijst MUTH
- Bijlage Conservatorium 36: Relatieschema bij 2.2 en 2.8 voor INVO
- Bijlage Conservatorium 37: Relatieschema bij 2.2 en 2.8 voor MUTH.
- Bijlage Conservatorium 36: Relatieschema bij 2.2 en 2.8 voor INVO
- Bijlage Conservatorium 37: Relatieschema bij 2.2 en 2.8 voor MUTH.
- Bijlage Conservatorium 38: OER Biloba Conservatorium 2008/2009.
- Bijlage Conservatorium 38: OER Biloba Conservatorium 2008/2009
- Bijlage Conservatorium 39: Toetsbeleid van het Conservatorium 2008/2009.
- Bijlage Conservatorium 40, 41, 42: Handleiding Competentie-examen Hoofdfasebekwaam
(niveau 1), Eindfasebekwaam (niveau 2), Startbekwaam (niveau 3).
- Bijlage Conservatorium 43: Overzicht Portfolio Personeel Conservatorium 2008/2009.
- Bijlage Conservatorium 44, 45: Overzicht Gastdocenten Conservatorium 2008/2009: InVo en
MuTh
- Bijlage Conservatorium 46: Studieloopbaanbegeleiding binnen het Conservatorium 2008/2009.
- Bijlage Conservatorium 47: Handboek voor de docent als slb-er (Fontys)
- Bijlage Conservatorium 48: Handboek Kwaliteitszorg Conservatorium 2007-2011
- Bijlage Conservatorium 49: Samenvatting van de gerealiseerde verbeteringen en ontwikkelingen
sinds de vorige visitatie.
- Bijlage Conservatorium 50: Studiehandleidingen INVO en MUTH
- Didactisch Concept Muziek van het Conservatorium versie 2008/2009.
- Visie, Missie, Strategie Netwerk Opleiding Muziek van de HBO-Raad 2008
- Hoger Muziekvakonderwijs in Beweging, Netwerk Opleiding Muziek van de HBO-Raad 2008
- Conservatorium Minor Onderwijskunde (variant voor de kunsten)
- Studiegids Minor Onderwijskunde algemeen
- Stagewerkboek Minor Onderwijskunde (variant voor de kunsten)
- Conservatorium Minor Creatief Management
- Conservatorium Periode-,jaar-, stage- en studieonderdeel-evaluaties.
- Conservatorium Fontys Studentenenquête 2006.
- Nationale Keuzegids (SKI) 2005.
- HBO-Monitor
- Elsevier onderzoek 2006.
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
80/85
- Startbekwaamhedenonderzoek (SBO) 2007.
- Vragenlijst aan alumni 2008.
- SLB-enquete FHK 2008.
- Verbeterplan
- Recente evaluatierapporten
- Evaluatieresultaten en analyses
Beleidsnotities Fontys Hogescholen
Idealism in learning communities – een kwaliteitsstrategie (2007)
Strategisch Personeelsbeleidsplan van Fontys 2005-2010
Personeeldbeleidsplan Kunsten
Mediatheekbeleid (2002)
Alumnibeleid – Markt in Zicht (2003)
Beleidsacties Kenniscirculatie (2004)
Internationaliseringsbeleid (2003)
Uitgangspunten Studentenbeleid 2004-2007
Huisvestingsbeleid 2005-2009
Kadernotitie Voortdurend Verbeteren (Fontys kwaliteitssysteem) (1999)
Notitie Focus op kwaliteitszorg (2007)
Voorstel Internationalisering Kunsten (2008)
Coördinator Internationalisering (2008)
Afspraken contacten buitenlandse partnerinstellingen (2008)
Documenten n.a.v. studiedag Internationalisering (2008)
Samenwerkingspartners FHvdKunsten (2008)
Uitgangspunten ICT-beleid FHvd Kunsten (2009)
Beleidsnotities Conservatorium
onderwijsontwikkeling 2009-2010 algemeen
keuzeprogramma educatie
keuzeprogramma artististieke verdieping
onderzoekslijn Muziek
vernieuwd curriculum uitstroomprofiel Compositie
algemeen theoretische vakken 2009-2010
ondernemerschap studiejaar 2
body of knowledge Kunsten
personeelsbeleid Fontys Conservatorium
programma visitatie11 mei
minorenbeleid Conservatorium FHvdK
overzicht uitvoerende academies opleiding Muziek: Rockacademie en Conservatorium
managementstructuur FC
overlegstructuur FC
projectorganisatie onderwijsontwikkeling
organogram Fontys Hogeschool voor de Kunsten
overzicht bijlagen Muziek
overzicht samenwerkingen en convenanten FC
overzicht gesprekspanels
gegevens gesprekspartners opleiding Muziek
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
81/85
Alumnibeleid FC - overzicht activiteiten en planning
Brochure, voorlichtingsmateriaal, teksten website
Toelatingsprocedure/instroombeleid
Materiaal
Readers/syllabi/overig studiemateriaal
Stageverslagen
Projectopdrachten en -verslagen
Gemaakte toetsen met beoordeling
Compilatie dvd's met presentaties/activiteiten
Posters/programma's/recensies
Portfolio’s en assessmentverslagen
Verslag Studioproject met cd
Diverse
Beoordelingsformulieren InVo en MuTh
Informatie over Young Musicians Academy
Overzicht gecommiteerden
Informatie over het Impresariaat Kunsten
Jaarplanning, activiteitenrooster Muziek
Informatie themaweek Kunsten
Lijst met gecommiteerden
Overzicht Netwerk Conservatorium
Overzicht met instituten, scholen en organisaties waarmee wordt samengewerkt
Overzicht podia
Convenanten
Verslagen
Examencommissie
Toetscommissie
Werkveldcommissie
Vakgroepoverleg Muziek
IMR
Opleidingscommissie
Assessorenoverleg
Overleg studieloopbaanbegeleiders
Managementteamoverleg
Koepeloverleg Muziek in Brabant
Pilot interdisciplinair werken binnen de Kunsten
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
82/85
Fontys Rockacademie
Doelstellingen
Ontstaansgeschiedenis Fontys Rockacademie; diverse publicaties
Netwerken Div. publicaties en stukken vanuit het werkveld;
Publicaties van Rockacademie aanwezigheid in het werkveld
Alumnibeleid Alumnibeleid Fontys Hogescholen
Beleidstuk licentiehouders Rockacademie,
Alumni beleid RA
Duurzame ontwikkeling Kosovo project.
Musicians without borders
Intern beleid Sponsoring&partnership, PR en Studiebijdragen
Programma
Studierichtingen Portal toegang voor alle 4 de studierichtingen. Ter inzage foldermateriaal en
werkmappen.
Map met Werving en selectie materiaal
BOK Alle in de literatuurlijst genoemde boeken en publicaties,
Map met gegevens lectoraat voor de Kunsten,
Publicaties lectoraat Kunst en Samenleving
Cursus Business As Usual – G. Keunen,
Portal toegang CA theorie,
Opdrachten: Portal toegang projectopdrachten,
Map met alle opdrachten bij de 4 verschillende profielen,
Music Company: een map met vacatures, opdrachten, producten van de
Music Company.
Map en portal toegang Education (delen van minor Onderwijskunde)
Studiegidsen Propedeuse en hoofdfase nieuwe major
Hoofdfase oud onderwijs
Examencommissie: toegang tot de portal en werkruimte Examencommissie,
toegang tot Skills Band: 1 uitgeprint exemplaar van afgewerkt verzoek aan de
examencommissie van een student. (met toestemming van betreffende
student)
Diverse eindexamenwerkstukken
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
83/85
Toetsingsformulieren Map met voortgang toetsingsformulieren skills community (de leerdoelen skills
S1 en S2, skills en CA, S3, S4 en S5 alle disciplines)
Mappen met beoordeelde toetsen van Skills community (HvdH), Music Lab
(WM), Muzikale Roots (GK), Muziekpraktijk (JvdP), BOK N2 (GK),
stageverslagen (TKe).
Stages: Toegang Portal RA-Connect en een aantal stageverslagen en cd’s.
Personeel
Beleidstukken Handleiding personeelsbeleid Fontys Hogescholen
Personeelsbeleidsplan Fontys Rockacademie
Netwerken, publicaties en werkveld medewerkers Fontys RA
Analyse netwerken personeelsleden RA
Voorzieningen
Beleidstuk Fontys beleid SLB
Portal toegang SLB Fontys Rockacademie,
Map met SLB ontwikkelingen (formulieren en verslagen)
Kwaliteit
Beleidstukken Handboek kwaliteitzorg Fontys Rockacademie
Activiteitenplan Kwaliteitzorg 2007-2009 (verbetertrajecten)
Zichtmapjes verbeterplannen SLB, Studievoortgang, Klimaatbeheersing.
Enquêtes ter inzage SBO 2009
periode enquêtes en jaar enquêtes RA
Fontys SLB enquête
Tevredenheidsonderzoek FHK Resultaten
Verbetertrajecten en acties Kwaliteitzorg; diverse mappen
Rendementgegevens
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
84/85
© NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Conservatorium & Rockacademie Tilburg;
hbo-bacheloropleiding Muziek (vt)
85/85
Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties
Het domeinspecifieke referentiekader is te vinden op de website van de HBO-raad:
www.hbo-raad.nl.