![Page 1: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/1.jpg)
Bert Bekkers, Brabant Water N.V.31 0ktober 2007
De ontdekking van de Ondergrond
Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag
![Page 2: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/2.jpg)
Overzicht waterleidingbedrijven
in Nederland
*aansluitingen x 1000
Brabant Water1050
Evides 970
Vitens2300
DZH580
320
Oasen
270
190
Waternet480*
510
700
![Page 3: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/3.jpg)
Brabant Water• Publiek Maatschappelijke Organisatie (aandelen in handen van
Provincie en 61 gemeenten);
• Bijna 100 jaar ervaring in het benutten van water uit de bodem;
• 34 drinkwaterproductiebedrijven;
• 17.000 km leidingnet in Brabant;
• 180 miljoen m³ drinkwater, ruim 2,2 miljoen inwoners;
• Klantgericht, kostenbewust met moderne techniek en actievezorg voor de omgeving;
• Duurzaamheid en milieubewust zijn belangrijke kernwaarden voor Brabant Water;
![Page 4: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/4.jpg)
Waarom investeert Brabant Water in KWO?
• Milieubewustzijn
• Maatschappelijk belang
• Vervult sterke behoefte in de markt
• Bekend met watertransport¬ Zeer ruime kennis en ervaring in aanleg en beheer van grondwaterputten¬ Zeer ruime kennis en ervaring in de behandeling van grondwater¬ Grote geohydrologische kennis¬ Zeer ruime ervaring in leidingaanleg en beheer
• Investerende partner in duurzaam energiesysteem
• Goede positie voor integrale aanpak
![Page 5: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/5.jpg)
Milieu:Noodzaak reductie CO2 uitstoot
![Page 6: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/7.jpg)
Toenemende behoefte aan comfort; verwarming en koeling
![Page 8: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/8.jpg)
Stijgende energieprijzen
Toekomstverwachting:
• Energieconsumptie zal stijgen• Olieproductie zal dalen• Conventionele energieprijs zal stijgen
![Page 9: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/9.jpg)
Beeldvorming:“Duurzame energie is duur”
![Page 10: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/10.jpg)
Een realistische oplossing: KWO
![Page 11: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/11.jpg)
Koude en Warmteopslag:
Zeer rendabele vorm van duurzame energie
Maar:Het ontbreekt aan inzicht en kennis om vroegtijdig in een project in te passen.
![Page 12: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/12.jpg)
Waarom is Koude- en WarmteOpslag een interessante optie ?
• Energiebesparing (50 tot70%)
• Lagere projectkosten (vermeden kosten, investering en exploitatie GWS door BW);
• Verlaging EPC;
• Koeling en verwarming;
• Verhoging commerciële waarde van het pand;
• Comfortabeler en gezonder binnenklimaat;
• Garanties lange termijn;
• Lagere onderhoudskosten;
![Page 13: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/13.jpg)
Waarom is Koude- en WarmteOpslag een interessante optie ?
• Milieuvoordelen
• Opschaling vergroot de inzetbaarheid (voorkomen van onderlinge beïnvloeding)
• Opschaling maakt kwo ook voor kleinere energievragen mogelijk
• Techniek is zeer betrouwbaar;
• KWO systemen kunnen ook ingezet worden voor o.a. primaire brandblusvoorzieningen.
• Mogelijkheid voor outsourcen van energievoorzieningen.
![Page 14: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/14.jpg)
Meer comfort bij toepassen van KWOKWO altijd in combinatie met laag temperatuur verwarming (LTV)
Vloerverwarming voorkeur:
1. Hoog comfortstralingswarmte,
T-verdeling gelijkmatig
2. Gezond binnen- minder stofcirculatie,milieu mijten
![Page 15: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/15.jpg)
Stappen ter realisatie van een KWO-installatie
Klant
Haalbaarheids-Onderzoek
VoorbereidingFinanciering Realisatie
Monitoringen Beheer
Oriëntatiefase
![Page 16: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/16.jpg)
Haalbaarheid
• TechnischGrondwaterdebietGrondwaterkwaliteit
• JuridischVergunning (beïnvloeding, effect grondwaterstandverlaging,
verordeningsgebied, etc.)
• FinancieelRendabel?
![Page 17: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/18.jpg)
Beïnvloeding van systemen
![Page 19: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/19.jpg)
Stappen ter realisatie van een KWO-installatie
Deskundige en risicodragende
partij
Haalbaarheids-Onderzoek
VoorbereidingFinanciering Realisatie
Monitoring en Beheer
Oriëntatiefase
Klant
Ontzorging en zekerheid rendement
![Page 20: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/20.jpg)
Financiering, Voorbereiding & Realisatie• Financiering
Vrijmaken middelenSubsidie mogelijkheden
• VoorbereidingVergunningOntwerpBegroting
• RealisatieConstrueren van puttenAanleg leidingen en kabelsInrichten technische ruimteKoppelen gebouwbeheerssysteem en grondwatersysteem
![Page 21: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/21.jpg)
Stappen ter realisatie van een KWO-installatie
Deskundige en risicodragende
partij
Haalbaarheids-Onderzoek
VoorbereidingFinanciering Realisatie
Monitoring en Beheer
Oriëntatiefase
Klant
Ontzorging en zekerheid rendement
![Page 22: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/22.jpg)
Monitoring & Beheer
• Onderhoud en bediening
• Monitoren putten
• Leveren informatiestroom in verband met eisen vergunning
• Procescontrole
• Storingen
![Page 23: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/23.jpg)
Goed functionerend grondwatersysteem de basis voor een succesvolle toepassing KWO
en daarmee de garantie voor lage energietarieven.
![Page 24: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/24.jpg)
Onbezorgd door goed onderhoud met
kennis van zaken !
Onbezorgd door goed onderhoud met
kennis van zaken ?
![Page 25: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/25.jpg)
BVoorbeeld intergrale aanpak
• Chassépark, Breda
• Citadel, Assen
• Arnhem Centraal
![Page 26: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/27.jpg)
Citadel, Assen160 appartementen, 70 woningen, 13.000 m² winkelenen parkeergarageVermogen: 3.000 kWEnergievoordeel: € 165.000,-
![Page 28: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/28.jpg)
Arnhem CentraalBruto vloeroppervlak: 108.000 m²Vermogen: 3.550 kW
![Page 29: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/29.jpg)
Chassépark, Breda
![Page 30: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/30.jpg)
Voorbeeld besparingsmogelijkhedenChassépark, Breda
• Vermogen 3840 KWt
• Energievraag grondwatersysteem 3840 MWht
• Maximaal grondwaterdebiet 415 m3/h
• Verplaatste grondwaterhoeveelheid 440.000 m3/jaar
• Energiebesparing (aardgas) 70 %
• Reductie schadelijke stoffen
¬ Reductie uitstoot CO2 458 ton/jaar
circa 23.000 bomen
of 2,4 miljoen km autorijden¬ Reductie uitstoot NOx 122 kg/jaar
• Investering € 1.600.000,-
• Vermindering jaarkosten door KWO 25 %
![Page 31: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/31.jpg)
In de planfase de juridische, technische en financiële mogelijkheden nagaan
Denk exploitatiegericht.
Randvoorwaarden integrale aanpak:
![Page 32: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/32.jpg)
Knelpunten:
Steeds meer systemen ondergrondse energieopslag.
Integrale benadering noodzakelijk voor optimaal gebruik.
Co2 reductie bij grootste energieverbruiker (huishoudens)
Energiebalans
![Page 33: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/33.jpg)
Beïnvloeding van systemen
![Page 34: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/34.jpg)
Dilemma:
Overheid kan zich niet binden aan commerciële partijen
Overheid stimuleert inzet KWO maar is op veel plaatsen niet vergunbaar
(waterwingebieden, verordeningen, maximale diepte, bodemvervuiling, etc)
Bedreiging vervuiling grondwater
Leveringszekerheid
![Page 35: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/36.jpg)
Pilotproject:Hightech Campus EindhovenBruto vloeropp: 200.000 m²Vermogen 14.000 kWBesparing op aardgas: 850.000 m³Vermindering jaarlasten: € 450.000
![Page 37: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/37.jpg)
Principe gesloten systeem
Bodemwarmtewisselaarsysteem
![Page 38: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/38.jpg)
Bodemwarmtewisselaarsysteem
• Risico’s:¬ Kans op lekkage. Gevolg: verontreiniging van de
bodem en het grondwater met o.a. glycol.¬ Doorboren van afsluitende lagen. Gevolg:
vermenging van waterkwaliteiten uit verschillende watervoerende pakketten.
• Opmerkingen:¬ Provincie onderkent de bedreiging van de
grondwaterkwaliteit en raadt de toepassing af. ¬ Systeem wordt door Brabant Water niet toegepast.
![Page 39: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/39.jpg)
Dilemma:
Overheid kan zich niet binden aan commerciële partijen
Overheid stimuleert inzet KWO maar is op veel plaatsen niet vergunbaar
(waterwingebieden, verordeningen, maximale diepte, bodemvervuiling, etc)
Bedreiging vervuiling grondwater
Leveringszekerheid
![Page 40: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/40.jpg)
• Bodemopbouw
• Waterkwaliteit (REDOX reactie)
• verstopping door gasbellen i.v.m.
ontgassing
• Verstopping door bacteriële groei
• Verstopping door colloïdale delen
Putverstopping
![Page 41: Bert Bekkers, Brabant Water N.V. 31 0ktober 2007 De ontdekking van de Ondergrond Gebiedsgerichte aanpak Koude- en WarmteOpslag](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b9c54/html5/thumbnails/41.jpg)
Mogelijke oplossing:
Nutsvoorziening ??