Actuele Tafel IV “Politieke radicalisering”

Met inleidingen van prof. dr. Bob de Graaff en burgemeester dr. Ruud Vreeman

Politieke radicalisering

Bob de Graaff, Den Haag 2007

Wat is radicalisering?

NCTb: “Een proces van groeiende bereidheid om niet-democratische middelen te gebruiken om politieke of godsdienstige opvattingen aan anderen op te leggen”.

M.a.w.:– Democratie is de norm– Geweld niet noodzakelijk overheid als

ideeënpolitie?

Onderscheid politieke en religieuze radicalisering?

‘Jihad isn’t about religion; if you cut out the Koranic quotes from jihadists’ writing their views sound remarkably like political revolutionaries who have come before them’ (Tom Quiggin, 2007)

Wat is erger: politieke of religieuze radicalisering?

Politiek terrorisme– Nationalisme/onafhankelijkheid afscheiding

(algemeen)– Maatschappijhervorming/gelijkere verdeling van

rijkdommen (links)– Machtsovername + veroorzaken van chaos

(rechts)

Politiek terrorisme:

Nationalisme/onafhankelijkheid afscheiding (algemeen)– Gericht op uiteindelijke onderhandelingen

Maatschappijhervorming/gelijkere verdeling van rijkdommen (links)

– Vereist in beginsel behoudt van sympathie van groot deel van de bevolking (praktijk vaak anders)

Machtsovername + veroorzaken van chaos (rechts)– In laatste instantie coup-karakter, daaraan voorafgaand

creëren van chaos en confrontaties tegenstanders (straatterreur)

Religieus terrorisme

Toename v.a. jaren tachtig:– 1968: geen religieuze terr. groeperingen– 1994: 1/3 van 49 terr. organisaties religieuze

achtergrond

Meer doden:– 1995: ¼ aanslagen is religieus geïnspireerd, maar

verantwoordelijk voor 60% aantal slachtoffers

Wat is erger: links- of rechts-extremisme?

Links:– Vereist behoud sympathie deel van bevolking,

gericht op afzonderlijke individuen

Rechts:– Coup-karakter, maar wel straatterreur. Gericht

tegen grotere groepen, zonder aanzien des persoons, ‘soft spots’.

Hoe groot is actuele dreiging?

Volgorde van ernst:– Jihadistisch terorisme– Rechts-extremisme– Dierenrechtenactivisme– Links activisme

Wapenbezit Effect Wilders? Isolement Interferentie verschillende types radicalisering

Wat is de ideologie van rechts-radicalisme?

Autoritair & atavistisch Oriëntatie op eigene/xenofobie

– Anti-semitisch

Geweld tegen politieke tegenstanders Front stage/backstage

Extreemrechtse verschijningsvormen:

Politieke partijen:– Nationale Alliantie, Nederlandse Volksbeweging, Nieuw Rechts

Organisaties:– Blood & Honour, Racial Volunteer Front, Jeugdstorm Nederland,

Aktiefront Nederland Strijdgroepen: Blood & Honour Subculturen: (Lonsdale, gabber) lastige kwestie Digitale Clustering Concerten, herdenkingen etc. Vandalisme, graffitti

Bronnen van radicalisering 1: ‘political opportunities’ op macro-niveau

Bronnen van radicalisering 2: ‘ondernemers van geweld’ op meso-niveau

Bronnen van radicalisering 3:ontwikkeling van een radicale identiteit op micro-niveau

Waarom stopt het proces niet?

Investering (sociaal, financieel, psychologisch) Angst voor eenzaamheid/niet te kunnen terugkeren in

burgerlijke maatschappij Solidariteit met/gijzeling door ‘peers’ Levensstijl ‘just cause’ blijft bestaan/cyclus van wraak en vergelding Inbedding in familietradities (IRA, ETA) Inspiratie door ‘voorbeelden ‘state sponsoring’ Zwakke of profiterende overheid

Waarom stopt het proces wel?

De 3 W’s Leeftijd Familie Teleurstelling Conflicten Arrestatie Afschrikking (dood mede-terroristen) Exit-mogelijkheiden (pentiti) Counterintelligence door overheid: verstoren,

conflicten bevorderen

Wat kan overheid doen?

Juridische mogelijkheden zijn beperkt. Maar: kroongetuige/pentiti-regelingen zijn idee

Registratie Binding vergroten Stimuleren van participatie Weerstandsvermogen betrokken groepen vergroten Emancipatie van vrouwen Counterintelligence activiteiten/bestuurlijke maatregelen Criminaliteit tegengaan Integrale aanpak Individuele begeleiding/exit-programma’s Risico: overmonitoring

Speciale rol voor lokaal bestuur

Veranderde relatie met rijksoverheid Uitwisseling ervaringen cruciaal: niet 443x wiel

uitvinden Opslaan ervaringen: best & bad practices ‘scholen’ van lokaal personeel Reflectie op beleidsfilosofie:

– Karakter rechtsstaat, ethiek beleidsinterventies, scheiding kerk en staat, reikwijdte vrijheid van godsdienst & meningsuiting

– Wat is (prijs van) veiligheid?