1

แนะนาทากนทวถนไทย� �

การเลยงปทะเล มขอกาจด คอ หากเราจบปจากบอขนมาแลว จาเปนตองนาออกไปขายในทนท เพราะวา ผบรโภตตองการสตวเปน แตถาเปนปนมเราสามารถเกบไวในตแชแขงไดนานนบปเลยทเดยว ซงชวงไหนราคารบซอถก กไมขาย เกบแชแขงไว คอยๆ ทยอยปลอยไปเรอยๆ กยงได โดยทรสชาตคงเดม ไมจาเปนตองงอตลาด พอใจขายกขาย ไมพอใจกไมขาย ซงเปนขอดของการเลยงปนม ตรงกนขามกบปทะเลขน ทไมสามารถนาไปแชแขงได เพราะวาตลาดไมนยม แตทฟารมของผมแชแขงไดไมนานกหมดเสยกอน เนองจากพอคาแมคาตามรานอาหารโทรมาสงเสยตงแตจบขนมาจากบอ

นนคอคาบอกจากปากคณสมปอง อาเอยม หรอทชาวบานใน ต.หาดทรายรและผประกอบธรกจเลยงปรจกในนาม "ออด ปดา" ทปจจบนกลายเปนเกษตรกรผเลยงปนมเพอการสงออกรายใหญของจงหวดชมพร

ปนมทขายกนตามรานอาหารมชอในเมองใหญๆประมาณกโลกรมละ 250-300 บาท สวนราคาหนาฟารมอยระหวาง กโลกรมละ 170-200 บาท ตลาดตางประเทศนนยงไมมการสารวจและเปดตลาดเทาทควร ประเทศทมศกยภาพสงสาหรบปนมของไทยไดแก ญปน สหรฐเมรกา ฮองกง สงคโปร มาเลเซย ไตหวน และจน เจาของฟารมเลยงปนม คณสมปอง อาเอยม บอกเลากบทมงานวา ผมเปนอดตลกชาวนา

2

แนะนาทากนทวถนไทย� �

ใน อ.บางปลามา จ.สพรรณบร ทหนไปเอาดในการเลยงปนมจนประสบความสาเรจในวนนได กเมอครงทเขารบราชการเปนทหารเกณฑ สงกดทหารมหาดเลกรกษาพระองค พน.1 ภปร. ดวยพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทตองการใหทหารเกณฑทกคนมโอกาสเขารบการศกษาวชาชพสาขาใดสาขาหนงกอนปลดประจาการ และไดตดสนใจเลอกเรยนวชาชพประมง จนสาเรจการศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) หลงปลดประจาการ จงตดสนใจนาทกษะความรในวชาชพประมงทไดราเรยนมาเขาสธรกจเลยงกงกลาดาท จ.สมทรสาคร เลยงกงกลาดาอยประมาณ 3-4 ป กประสบภาวะขาดทน เนองจากปญหาโรคระบาด กอนอพยพครอบครวมาอยทบานอเลต ต.หาดทรายรอ.เมองจ.ชมพรจนถงปจจบน

คณสมปองกลาวเพมเตมกอนทตดสนใจมาเปนพอคารบซอปดาจากชาวประมงรายยอยมาเลยงเปนปนมเพอขายตอ ดวยเงนเรมตนเพยง 3,000 บาท กบทกษะวชาชพประมงทไดรบเมอครงยงรบราชการเปนทหารมหาดเลกรกษาพระองค จนกระทงกลายเปนผประกอบธรกจเลยงปนมรายใหญ บนเนอทกวา 12 ไร เลยงปสารพดชนด

แตททารายไดหลกคอ

ทกวนนฟารมของคณสมปองไดรบการคดเลอกจากสานกงานประมงจงหวดชมพรใหเปนจดถายทอดการเลยงปทะเล ปขน และปนมครบวงจรนบเปนแหลงศกษาหาความรเกยวกบธรกจการเลยงปทะเลทดแหงหนงของประเทศทเดยว แตสงทคณสมปองไมลมและพดใหแกผมาเยอนฟงอย เสมอวา ชวตอยไดทกวนน กเพราะเดนตาม แนวพระราชดารเรองเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวนนเอง

คณสทธโณ ลมสวฒน นกวชาการประมงชานาญการ สานกงาน ประมงจงหวดชมพรไดกลาวถงการเลยงปนมกบทมงานวา ปทะเล มชอเรยกแตกตางกนไปตามแตละทองถน เชน ปขาว หรอ ปทองหลาง จะพบมากในแถบจงหวดสราษฎรธาน สวนปดา หรอ ปทองแดง หรอ ปไอเคยม พบไดทวไป และปเบอง หรอ ปเขยว หรอ ปคราม พบไดทางภาคใต แตในปจจบนพบไดนอยมาก ปทะเลเจรญเตบโตโดยวธการลอกคราบเมอเจรญเตบโตเตมทจะมเนอแนนเตมกระดอง กจะมการลอกคราบเพอขยายขนาด เมอปทะเลลอกคราบ กระดองใหมจะนม ผวเปลอกยน เรยกวา “ปนม” คณสทธโณ ยงไดบอกกบทมงานวา สาหรบในจงหวดชมพรน

เกษตรกรผเลยงปนม ทประสบผลสาเรจ คอ ฟารมเลยงปทะเล “ออด ปดา” ซงเปนผประกอบการเลยงปรายใหญ เจาของบอเลยงปนมบนพนทกวา 12 ไร และกระชงลอยสาหรบเลยงปเนอ ปไข อกกวา 25,000 ตว โดยผลผลตทไดจะมบรษทรบซอทงหมด เพอสงออกไปยงตางประเทศ ทาใหแตละเดอนมเงนหมนเวยนเขาออกจานวนนบแสนบาท ซงทางคณสทธโณ ไดใหเจาหนาทของสานกงานประมงจงหวดชมพร คอคณตณ ศรวรรณ และคณสรรคชย พลสวสด เปนผพาทมงานไปดการเลยงปนม ทฟารมออดปดา ดวย

3

แนะนาทากนทวถนไทย� �

ผเขยนและทมงานเยยมชมการเลยงปนมของคณสมปอง อาเอยม

การเลยงปนมยงจากดอยในวงแคบๆ ปรมาณปทผลตไดยงมไมมาก ตลาดตางประเทศกม ฮองกง ญปน และสหรฐอเมรกา ทฟารมปนมใหญๆ สามารถจดสงใหไดตามทสง ปจจบนยงไมมการควบคมคณภาพของปนมทฟารมตางๆ ผลตโดยเฉพาะในชวงหลงการเกบเกยว นอกจากฟารมปนมรายใหญๆ เทานนทมอปกรณและเครองมอตางๆ ทสามารถควบคมผลตภณฑของตนใหไดมาตรฐานตามทประเทศทสงปกาหนดไว

สานกงานประมงจงหวดชมพรแนะนาการเลอกพนททจะใชเลยงป ควรเลอกทาเลทเปนบรเวณชายฝง หรอบรเวณปากแมนา ไมมคลนลมแรง กระแสนาไมเชยว ปลอดภยจากภาวะมลพษ สงสาคญในการเลยงปนม เรมตนท

ทาเลทเหมาะสมอยใกลทะเล และใหนาทะเลขนลงและนานาทะเลเขามาในบอเลยงไดจะยงด โดยเรมการปรบพนท เตรยมทาบอเลยง โดยแบงพนทออกเปน 2 สวน ทาเปนบอพกนาเพอใชรองรบนาไวกอนจะถายเขาบอเพาะเลยงในบางชวง เวลาทมปรมาณนานอยในบางฤดการผลต"คนดน สรางสะพาน ทาบอเพาะเลยง และบอพกนา การเตรยมบอเพาะเลยง คลายกบการเตรยมบอเลยงกง ซงภายในบอจะประกอบไปดวยประตระบายนาเขา-ออก เพยง 1 หรอ 2 ประต ความลกของบอประมาณ 1.5 เมตร ภายในบอจะมเครองสบนาเขา-ออก 1 ตว (ตวใหญ) ความเคมของนากเปนเรองสาคญดวย สวนใหญบอเลยงปนมระดบความเคมอยท 20-25 พพท" การเปลยนถายหรอเตมนาเขาบอเพาะเลยงแตละครง จะสงเกตนาดานนอกเปนหลก ซงหากชวงไหนนามาก กจะใชวธเปลยนถายนา แตหากชวงไหนทนาดานนอกนอย หรอชวงทนาตาย จะใชวธเตม ประมาณ 20 เปอรเซนต

บรเวณกลางบอ เพาะเลยงจะมสะพานไมความยาวเกอบสดขอบบออกขาง เพอใชเปนทางเดนตรวจเกบปนม ทลอกคราบ รวมถงใชเดนใหอาหารปทเลยงในแตละวน โดยสะพานจะใชวสดธรรมชาตเปนหลก

สาหรบแพรองรบตะกรา จะใชทอพวซสฟา เสนผาศนยกลางขนาด 1-2 นว ปดปลายทง 2 ขาง แลวตอเปนแพยาวประมาณ 80 เมตร กวาง 1 เมตร ใน 1 แพ จะม 3-4 แถว แตละแถวจะวางตะกราเลยงปไดมากถง 300 กลอง ซงเฉลย 1 แพ จะวางกลองเลยงปไดถง 1,200-1,500 กลอง ทงน ขนอยกบความยาวของแพ

4

แนะนาทากนทวถนไทย� �

คณสมปอง แสดงการประกอบตะกราเขากบแพ

การตอแพเขากบตะกราเลยงป

ปทะเลทนามาเลยงเปนปนม

ปทะเล ทสงมาจากแพปทางภาคใตเพอมาเลยงเปนปนม

สาหรบพนธปทใชจะเปนปทะเล โดยสงมาจากแพปทางภาคใต จงหวดสราษฎรธาน และนครศรธรรมราช ผานพอคาคนกลาง แตปจจบนนมปรมาณนอยลง กหนไปสงปจากจงหวดระยอง ซงสวนใหญมาจากพมาผานชายแดนเขามา และสวนหนงมาจากบงกลาเทศดวยเมอไดพนธปแลวควรแยกปตวเมยออกมา เพราะถานาไปเลยงเปนปนมจะใชเวลา นานและไมคอยไดผลดเทาทควร จากนนนาปไปแชในนายาไอโอดนเขมขนนานประมาณ 5-10 นาท เพอกาจดพาราสต

5

แนะนาทากนทวถนไทย� �

แบคทเรย หรอเชอโรคทอาจจะตดตามเหงอกและรยางคตางๆ กอนทนาไปเลยงในบอดน แยกเลยงในตะกราละหนงตว ขนาดของตะกราทใชบรรจปกวางประมาณ 22 เซนตเมตร ยาว 30 เซนตเมตร สงประมาณ 16 เซนตเมตร โดยการเลยงจะใสป 1 ตวตอ 1 ตะกรา ขนาดลกปตงแต 6.0-7.5 เซนตเมตร สาหรบตะกราทใชจะเปนแบบ 2 ใบมาประกบกน เพอปองกนแสงแดดและความรอนทสาคญคอปองกนไมใหปหนออกจากตะกรา ทงนตะกราดานบนควรเจาะรไวสาหรบใหอาหารปดวย

ปทะเลทใสในตะกรา 1 ตวตอตะกราและใชลวดมดปดฝากนปหนออก

คณสมปองแนะนาการปลอยปลงเลยงในตะกราจะตอง มการปรบสภาพของปใหเขากบแหลงนาทจะเลยง กอนโดยการใชนาในบรเวณทเลยงรดตวปใหชม จากนนจงตดเชอกมดปออกแลวปลอยลงกลองเพาะเลยง พนดวยลวด แลวนาไปวางลงบนแพ

เนอปลาทใชเลยงหนเปนชนใหตะกราละ1-2ชน วนเวนวน

สวนอาหารทใชเลยงจะใหเนอปลาทหนเปนชนเลกๆ (ปลาขางเหลอง หรอปลากมซว) ขนาดเทาเหรยญ 5 บาท ใสลงไปกลองละ 1 ชน ลกปลานล เพราะวาราคาถก โดยเฉลยแลวอย ท 6 บาท ตอกโลกรม สวนปลาอนๆ อาท ปลาท ปลาขางเหลอง ซงเปนปลาทะเลนน ราคาไมตากวา 10 บาท ตอกโลกรม โดยวนหนงๆ จะใชไมตากวา 1000 กโลกรม เลยทเดยว การดแลและการใหอาหารทกวน คอ เดนตรวจเชกวาปทเลยงลอกคราบหรอยง โดยชวงเวลากลางวนจะเดนด 3 รอบ กลางคน 3 รอบ และสวนรอบ 15.30 น. ซงเปนชวงเวลาใหอาหารจะดอกรอบหนง (การใหอาหารจะใหวนเวนวน)

การปลอยใหปลอกคราบตามธรรมชาตนนตองใชเวลาเลยงปแตละรนนานถง 1-2 เดอน ดงนน ตองใชวธกระตนใหปลอกคราบเรวขน คณสมปอง บอกวาใหใชคมจบ “รยางค” ทตองการตดไวเฉยๆ แลวปลอยใหตวปเปนอสระ โดยสญชาตญานเอาตวรอด ปจะปลอยรยางคสวนนนทงเองโดยอตโนมต การทปสญเสยรยางคสวนใดสวนหนงใน

6

แนะนาทากนทวถนไทย� �

ระยะกอนลอกคราบ จะไปกระตนกลไกการสรางขาทดแทนทางาน ถารยางคทสญเสยไปพรอมกนสามคหรอมากกวานน กลไกในการสรางขาทดแทน จะไปชวยเรงใหปลอกคราบเรวขน ซงผมและทมงานเหนขนตอนนแลวรสกเสยวๆ กลวปเจบและตาย แตคณสมปองบอกวาเปนธรรมชาตของปจะสรางขาใหมทดแทนเอง

การกระตนใหปลอกคราบเรวขน

โดยธรรมชาตปจะลอกคราบประมาณ ไมเกน 15 วน ในชวงนาขนลงเตมทในชวงระหวางขน 15 คา และแรม 3 คา ในการดแลหรอการเลยงปนมนนทสาคญจะตองขยนหมนเดนตรวจทกๆ 4 ชวโมง โดยดการลอกคราบของป ซงจะตองเขาไปนงทศาลาหรอตามทางเดน จากนนกดงแพเขามาหาตวเองอยางชาๆ สายตามองภายในตะกรา หากพบวามปอย 2 ตว กจะยกตะกราขนเพราะวาปลอกคราบเปนปนมแลว แสดงวาตวหนงจะเปนคราบและอกตวหนงจะเปนปนมทลอกคราบ

ควรใชไฟสองสวางเพองายตอการมองเหนการลอกคราบ

หากปลอยไวโดยไมตรวจเชคการลอกคราบ กเปนการทาใหกาไรหายหมด เพราะวาปทะเล หลงลอกคราบ 1-2 ชวโมง อวยวะทกสวนกเรมแขงตวแลว โอกาสทจะเปนปนมกหลดลอยไป ตองใชระยะเลยงหรอใหอาหารอก 2-4 สปดาห ถงจะลอกคราบใหมอกครง ถาเปนไปไดควรทาทกๆ 2-3 ชวโมง ถาสงเกตวาปเรมหยดกนอาหารแสดงวาปจวนจะลอกคราบ หลงจากปลอกคราบแลว 6 ชวโมง กระดองปจะเรมแขงไมสามารถนาไปทาปนมได ปสวนใหญจะลอกคราบในเวลากลางคน

ปทลอกคราบแลวมปอย 2 ตว ระยะเวลาทปทะเลลอกคราบ ตงแตปกระดองเกาเรมลอนจากเยอหมตว จนกระทงปดดตวเองออกจากคราบเกาจะใชเวลาประมาณ 10-15 นาท ซงปจจยการลอกคราบน ไมเพยงเรองอาหาร

7

แนะนาทากนทวถนไทย� �

การกนเทานน เมอพบวาปไดลอกคราบแลวควรเรมทยอยเกบปทลอกคราบ จากนนนาไปลางและแชนาจดประมาณ 30 นาท เพอลางเมอกและความเคมตามตวปกอนทจะนาไปบรรจในกลองพลาสตกทเตรยมไว กลองหนงจะบรรจปประมาณ 1-2 ตว แลวแตขนาดจากนนนาไปแชแขงในตแชทอณหภม 4 องศาเซลเซยส

นาปนมไปแชในถงนาจดเพอใหคลายความเคมออกและชะลอการแขงตวของกระดอง

ปนมทผานกระบวนการผลตทมคณภาพเปนปนมทสด สะอาด โดยรปแบบการจาหนายนนจะบรรจใสกลองพลาสตกกลองละ 1 -2ตว และนาแชแขงไวในหองเยน อณหภม -18 องศา จะนาใสตะแกรงคลมดวยผาขาวบางเพอ ปองกนความสะอาดจงไดรบความไววางใจจากผบรโภคเปนจานวนมาก

ราคาปนม จาหนายประมาณกโลกรมละ 250 บาท ถาเปนปขนาด รนจมโบจะจาหนายไดราคามากหนอย คอ กโลกรมละ 270-280 บาท

ปญหาและอปสรรคในการเลยงปนมนน คณสมปองกลาววา ทสาคญไดแกพนธปทนามาใชเลยง ปจจบนมแนวโนมวามจานวนลดนอยลงทกปและในการสงปเขามาแตละครงมกมนอกจากน บางครงลกนองตรวจเชคปนมไมทน หรอดแลไมทวถงกกลายเปนปแขง หากนามาเลยงเปนปนมตอตองใชระยะเวลานาน

สาหรบ การดแลบอจะใชปนขาวและจลนทรยเปนตวยอยสลายเศษอาหารทตกลงพน ซงเปนการเอาธรรมชาตบาบดธรรมชาต นอกจากน ยงปลอยปไขลงไปภายในบอเลยง เพอใหเกบเศษซากอาหารทหลดออกจากกลอง จนสามารถจบปไขจาหนายไดอกทางหนง อปกรณ ตะกราทใชเลยง เมอปลอกคราบแลว กจะนาขนมาทาความสะอาด ใชแปรงขดและนาไปตาก

แดดฆาเชอโรคกอนทจะนากลบไปใชใหมอกครง สวนทอ พวซ ทใชทาเปนแพ สวนใหญแลวจะใชไดระยะเวลาทนาน ไมคอยพบปญหาชารด

8

แนะนาทากนทวถนไทย� �

สนใจเยยมชมการเลยงปนม “ฟารมออด ปดา” เลขท 9/3 ม.2 ต.หาดทรายร อ.เมอง จ.ชมพร โทรศพท 08-1978-8266

สามารถสอบถามขอมลเพมเตมไดท สานกงานประมงจงหวดชมพร เลขท 217 ถนนประชาอทศ ตาบลทาตะเภา อาเภอเมองชมพร จงหวดชมพรโทรศพท : 077-511298 โทรสาร : 077-504823 ในวนและเวลาราชการ.

แหลงขอมลเพมเตม

ความรเกยวกบการเลยงสตวนา “เทคนคการเลยงปนม” ศนยพฒนาประมงพนทลมนาปากพนง อนเนองมาจากพระราชดาร http://www.fisheries.go.th/cf-pak_panang/index.php