![Page 1: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/1.jpg)
Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – сяр.
XVI стст.
![Page 2: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/2.jpg)
Пачатак кіравання Казіміра1440 г. – князь ВКЛ – Казімір IV(сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай)
1447 г. – Казімір – кароль Польшчы
Адноўлена персанальная ўнія ВКЛ і Польшчы
![Page 3: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/3.jpg)
Прывілей 1447 г.
Умовы:• Землі і пасады ў ВКЛ –
толькі ўраджэнцам ВКЛ;• Поўная ўласнасць
феадалаў на зямлю
Пачатак запрыгоньвання сялян
![Page 4: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/4.jpg)
Судзебнік 1468 г.3 віды пакарання: грашовы
штраф, пабоі, смерць;Феадалам – права судзіць
сялян.
На старабеларускай мове
![Page 5: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/5.jpg)
Знешняя палітыка Казіміра
1470 г. – саюз з Ардой супраць Масквы
Разрыў з крымскім ханам Менглі-Гірэем(вёў барацьбу супраць Арды)
Масква і Крымскае ханства – саюз супраць ВКЛ
![Page 6: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/6.jpg)
Дынастычная барацьба• Спачатку – супраць Міхала
Жыгімонтавіча;• Пасля – супраць слуцкага князя
Алелькі (Аляксандра) Уладзіміравіча
1481 г. – змова Алелькавічаў супраць Казіміра.
Выкрыта, змоўшчыкі – у Маскву.
![Page 7: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/7.jpg)
Вышэйшыя дзяржаўныя пасады ў ВКЛПасада Функцыя
Ваяводы Замест намеснікаў (з ХV ст.);Узначальвалі ваяводствы – буйнейшыя тэратарыяльныя адзінкі ВКЛ:Адміністратыўная, ваенная, судовая ўлада ў ваяводстве.
Старосты Адміністратыўная, ваенная, судовая ўлада ў паветах.Падстаросты Намеснікі старостаў.Кашталяны Кіраўнікі вялікакняжацкіх замкаў.Канцлеры Спачатку – толькі ажыццяўлялі справаводства (узначальвалі канцылярыю і
адказвалі за выдачу дакументаў);З сярэдзіны ХVІ ст. – намеснікі вялікага князя.
Маршалак Кіраваў гаспадарскім дваром;Прымаў паслоў;Сачыў за прыдворным этыкетам;Кіраваў гвардыяй і прыдворнай стражай;Адказваў за бяспеку манарха.
Вялікі гетман Кіраўнік войскаПалявы гетман Намеснік вялікага гетманаЗемскі падскарбі Загадваў дзяржаўным скарбамДворны падскарбі Намеснік земскага падскарбія
![Page 8: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/8.jpg)
Рада ВКЛРада – вышэйшы дарадчы орган дзяржавы.Рада:• ХІV ст. –дапаможны орган пры
вялікім князі. • XV ст. – самастойнае значэнне.Паны-рада:Буйнейшыя феадалы;Каталіцкія біскупы;Вышэйшыя службовыя асобы.
![Page 9: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/9.jpg)
Правы рады:Выбранне князя;Арганізацыя абароны;Міжнародныя справы;Выданне законаў;Найважнейшыя
судовыя справы.
![Page 10: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/10.jpg)
Вузкі склад радных паноў (для тэрміновых пытанняў):
Віленскі ваявода;Троцкі ваявода;Віленскі кашталян;Троцкі кашталян;Віленскі біскуп;Гетман;Канцлер;Маршалак.
![Page 11: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/11.jpg)
1492 г. – смерць Казіміра. Князь – Аляксандр.
1492 г. – прывілей Александра:• Вялікі князь не робіць
расходы, не раздае пасады, не выдае законы, не праводзіць знешнюю і ўнутраную палітыку без згоды рады.• Рада – орган дзяржаўнага
кіравання.
![Page 12: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/12.jpg)
СоймСойм – з’езд шляхты ВКЛ.
Вядзенне войн
Неабходна згода шляхты
Трэба ўлічваць яе меркаваннеСойм:Паны-рада і ўсе жадаючыя феадалыХVІ ст. – сойм – найвышэйшы дзяржаўны і кантралюючы орган.1564—1566 гг. – утвораны павятовыя соймікі і павятовыя суды.
![Page 13: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/13.jpg)
Заканадаўства ВКЛ
1529 г. – I Статут ВКЛ.Складаўся з:• Судзебніка 1468 г.;• Прывілеяў;• Дзяржаўных пастаноў;• Старых звычаяў.
![Page 14: 14. Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – XVI ст](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022050900/58ce65cd1a28ab2f268b68b9/html5/thumbnails/14.jpg)
Статут 1529 г.Змест:Самастойнасць ВКЛ ад Польшчы;Абавязкі князя (ахоўваць дзяржаву і
інтарэсы яе жыхароў);Ахова інтарэсаў баяр;Бяспраўе простых людзей і г.д.
Падрыхтаваны пад кіраўніцтвам канцлера ВКЛ Альбрэхта Гаштольда.