اصول پیشگیری و تشخیص زودرس سرطان

گردآوری:علی منتظران )کارشناس بیماریهای غیر واگیر(

سرطاناز • بیش برای س��رطان بیماری 100کلم��ه

مختلف در قسمتهای مختلف بدن بکار می رود. آنچ�ه در هم�ه ای�ن بیماریه�ا مشترک اس�ت نقص •

در مکانیس�م های تنظی�م کننده رش�د طبیعی و تکثیر و مرگ سلول است .

به • تهاج�م قابلی�ت دارای س�رطانی س�لولهای بافتهای مجاور و در نهای�ت گس�ترش ب�ه مناطق

دیگر بدن می باشند.

ت�م�ا�م� ا�ز� ی�ک� س�و�م� ب�ی�ش� ق�ا�ب�ل� م�و�ا�ر�د� س�ر�ط�ا�ن� ه�ا�

پ�ی�ش�گ�ی�ر�ی� ا�س�ت�.ی�ک� س�و�م� د�ی�گ�ر� ب�ه� ش�ر�ط� ه�ن�گ�ا�م�،� ز�و�د� ت�ش�خ�ی�ص� د�ر�م�ا�ن� پ�ذ�ی�ر� م�ی� ب�ا�ش�ن�د�.

تخمین زده می شود:

ایران در بیماری پراکندگی

30000در ایران س�ومین عام�ل مرگ و می�ر اس�ت وس�االنه بیش از نفر در کشور جان خود را در اثر این بیماری از دست می دهند .

موارد جدی�د س�رطان ثب�ت شده توسط پاتولوژیهای 1388در س�ال بیمار بوده است. 404استان قم

. سرطانها دومین علت مرگ و میر در استان قم می باشند: سرطان های شایع استان قم به ترتیب اولویت عبارتند از

س�رطان پوس�ت – س�رطان معده – س�رطان سینه – سرطان کولورکتال - سرطان مری – سرطان مثانه

وزن در طی 10کاهش وزن غیر قابل توجیه بیش از %شش ماه

تب بدون� علت تغییر طوالنی مدت ) بیش از سه هفته( در اجابت مزاج در

فی در مدفوعخافراد مسن و یا وجود خون م خونریزی و ترشح غیرطبیعی خونریزی یا فرورفتگی نوک پستان ، فرورفتگی پوست

پستان و یا وجود توده� ای در پستان که بزرگتر شده و یا در طی دو دوره پیاپی عادت ماهیانه ثابت باقی بماند.

ها سرطان شایع عالئم

وجود غده های زیرجلدی بدون درد و در حال بزرگ شدن) به مدت هفته( به� عنوان نش�انه� ای از لنفوم2بیش از

زخمی که بهبود نیابد) در طی� س�ه ماه( خصوصاً در نواحی� درمعرض نور آفتاب یا در محل عفونت� های طوالنی مدت یا در محل

سوختگی قدیمیهرگونه تغ�ییر در اندازه ، ش�کل، رنگ و ... در خال های پوستی سرفه های طوالنی مدت با یا بدون خلط خونی همراه با کاهش

وزنسیری زودرس و کاهش اشتها به همراه کاهش وزنخش�ونت صدا

ها سرطان شایع عالئم

ها� سرطان به ابتال خطر عوامل

عوامل خطرساز مربوط به رفتار یا روش زندگی:1. مصرف دخانیات)سیگار ی�ا قلیان(: در ارتباط ب�ا سرطان ری�ه ، اشعه

ی ماورای بنفش و افزایش خطر مالنوما ،مص���رف الک���ل: در ارتباط ب���ا س���رطان حفره دهان���ی، حل���ق

حنجره،مری،کبد، پستان و احتماالً کولون و رکتوم موارد س�رطان ه�ا ب�ه انواع رژی�م غذای�ی 30رژی�م غذای�ی: بی�ش از %

انسان بستگی دارد. افزای�ش نمای�ه توده بدن�ی ب�ا افزای�ش خط�ر س�رطان اندومت�ر، پس�تان

)پس از یائسگی( همراه است. ،س��بک زندگ��ی ک��م تحرک ب��ا س��رطان های کولورکتال، پس��تان

پروستات و اندومتر همراهی دارد.

ها� سرطان به ابتال خطر عوامل

عوامل خطرساز ژنتیکی: - 2

1تغیی��ر در دو ژن-BRCA و 2 -BRCA و افزایش خطر سرطان پستان

های سرطان و فامیل��ی آدنوماتوز پولیپوز دستگاه گوارش

ها� سرطان به ابتال خطر عوامل

- عوامل خطرس�از محیطی:3،س�یلیکا، آمی�ن� های آروماتی�ک کارس�ینوژن های ش�غل�ی�: آزبس�ت

و فلزات سنگین آلودگ�ی های محیط�ی: آلودگ�ی های هوا، آ�ب و خاک، آلودگ�ی

های درون خان�ه مث�ل س�وخت های مورد اس�تفاده در پخ�ت و پ�ز در جوامع روستایی

،آلودگ��ی غذا: مایکوتوکس��ین� ه��ا، آفالتوکس��ین، آس��پرژیلوس  ، ترکیبات نیتریت و نیتراتDDTمواد شیمیایی صنعتی مثل

پرتوهای یون س�از مث�ل پرت�و اشع�ه ایک�س، پرتوهای کیهانی� وماوراءبنفش� خورش�یدی

ها� سرطان به ابتال خطر عوامل

عوامل خطر ساز پزشکی: - 4اشعه درمانی مص�رف برخ�ی داروه�ا مث�ل داروهای ضدبارداری

در افزای�ش مختص�ر س�رطان پس�تان و پیشگیری از س��رطان اندومت��ر و تخمدان، داروهای ض��د س�رطان، آنتاگونیس�ت های هورمون�ی و برخ�ی

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

سرطان به ابتال خطر عواملها

ابتالء به سایر بیماری ها: - 5 .ی�ک چهارم س�رطان ه�ا در جوام�ع در حال توس�عه منتس�ب ب�ه عفون�ت ه�ا هس�تند� ویروس هپاتیتB و Cدر ارتباط با کارسینوم هپا�توس�لوالر کبد� ویروس پاپیلومای انسانی در ارتباط� با سرطان س�رویکس کارسینوم و هوچکی�ن بورکی�ت لنفوم ب�ا ارتباط در بار اپشتی�ن ویروس

نازوفارنکس ویروس لنفوتروپیک T انسانی در ارتباط با لنفوم و لوسمی س�لول Tهلیکوباکترپیلوری و س�رطان معد�ه HIVو س�ارکوم کاپوزی ش�یستوزوما و سرطان مثانه بیماری های همراه با سرکوب سیستم ایمنی و س�ارکوم کاپوزیکانسر پوست غیر مالنومی، لنفوم غیر هوچکین

تشخ�ی��ص زود هنگام ی��ک س��رطان ب��ه دو شیوه ی کل��ی، آموزش و غربالگریاست.

آموزش� ب�ه منظور افزای�ش آگاه�ی در مورد عالی�م و نشان�ه های اولی�ه س�رطان 1.بخص��وص در جمعی��ت در معرض خط��ر، همی��ن طور در بی��ن پزشکان س��طوح

اولیه مراقبت های بهداشتی، پرستاران و پیراپزشکان است.غربالگری فرآیندی اس��ت ک��ه در آ��ن ی��ک آزمای��ش بالین��ی برای جم�عی��ت ب��ی 2.

عالم�ت ام�ا در معرض خط�ر بیماری انج�ام م�ی شود ت�ا امکان تشخی�ص قب�ل از بروز عالیم بیم�اری فراهم شود.

تشخیص زود هنگام سرطان:

عدم استعمال دخانیات . 1مصرف مشروبات الکلی عدم . 2رعای�ت رژی�م غذای�ی مناس�ب : مص�رف س�بزیجات . 3

روزان�ه و ب�ه مقدار کاف�ی ( ، اس�تفاده ) و میوه جاتک�م از غذاهای ب�ا منش�ا چرب�ی حیوان�ی ، عدم مص�رف مواد غذای����ی دارای ماده نگهدارنده نیتری����ت مث����ل س���وسیس و کالباس ، عدم مص���رف غذاهای کپ���ک

زده ، شور ، دوداندود و نمک سود

سرطانها انواع بروز از پیشگیری

نگه داشتن وزن در حد طبیعی . 4انجام فعالیت های ورزشی منظم . 5 محدودیت مواجهه با عوامل شغلی خطر زا . 6جلوگیری از مواجهه طوالنی با نور آفتاب . 7

بعد از ظهر(4 صبح تا 10) بخصوص در ساعات بین پیگیری موارد ژنتیکی و انواع سرطان های خانوادگی . 8رعایت بهداشت جنسی و پیشگیری از بیماری های مقاربتی . 9

سرطانها انواع بروز از پیشگیری

پنج سرطان شایع در استان 1388 سال در: از بودندقم به تفکیک جنسیت عبارت

:سرطانهای شایع زنان

سینه، پوست،روده بزرگ، معده، مری

سرطانهای شایعمردان:

پوست، معده، روده بزرگ، مثانه، مری

س�رطان دهان�ه رح�م در مراح�ل اولی�ه اغل�ب بدون عالم�ت اس�ت ام�ا ب�اپیشرف�ت بیماری م�ی توان عالئم�ی را مشاهده نمود ک�ه شای�ع تری�ن

آنها عبارتند از: اغل�ب وخونریزی غیرطبیع�ی و ترش�ح واژینال غیرطبیع�ی

بدبو سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه که بهترین راه شناسایی

است.انجام تست پاپ اسمیر اغلب بدون عالمت نیز می باشد

سرطان دهانه رحم )سرویکس(

دهانه س�رطان زودرس تشخی�ص انجام ب�ا را پاپ تسترح�م های

.پیگیری کرد ساالنه اسمیر ک�ر )شری�ن رفتارهای پرخط�نداشت

یک���ی از مهمتری���ن جنس���ی متعدد( راههای پیشگیری از س�رطان دهان�ه

رحم می باشد.

پیشگیری و تشخیص سرطان دهانه رحم

: معده سرطان:عالئم و نشانه های آن:س��وء هاضم��ه و ناراحت��ی مراح��ل اولی��ه

معده، احس����اس نف����خ و تهوع خفی����ف، کاهش اشتها و سوزش سر دل

:خون در مدفوع، مراحل پیشرفته استفراغ، کاهش وزن بدون علت، آسیت،

درد معده، ایکتر، دیسفاژی

سرطان� تشخی���ص زودرس :معده

:معاینه بالینی

ارزیاب��ی عادات و وضعی��ت س��المت بیمار، انجام معاینات بالینی

بررسی پاراکلینیکی :شمارش کام�ل س�لول های خون�ی، آندوس�کوپی،

س�ی ت�ی اس�کن، آزمون گایاک )وجود خون مخف�ی در مدفوع(

:ی سرطان پستانعالئم و نشانه ها.توده یا تومور پستان1-. ترشح از نوک سینه2-. تغییرات پوست و نوک پستان3-. بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل4-. تورم ی�ک طرف�ه بازو و اندام فوقان�ی 5- . تغییر اندازه در پستان6 -

عوامل افزایش خطر سرطان پستان:ابتال به سرطان پستان

سن باال-سن پایین بلوغ-اولین زایمان در سن باال، عدم حاملگی و زایمان-سابقه سرطان پستان-ابتال مادر یا خواهر فرد به سرطان پستان و سابقه خانوادگی و ژنتیک-اشعه درمانی در ناحیه سینه-وجود نسج متراکم پستان در ماموگرافی-مص��رف هورمون های اس��تروژن و پروژس��ترون و مص��رف نوشیدن��ی -

های الکلی

: سرطان پستان پیشگیری

ورزش و کاهش وزن-شیردهی-قطع مصرف الکل-رعایت رژیم غذایی: -

ارتباط شدی��د بی��ن س��رطان پس��تان ب��ا میزان چربی رژیم غذایی وجود دارد.

کاهش وزن-

: زودرس سرطان پستان تشخیصتشخیص - برای روش تری��ن مفی��د خودآزمای��ی

زودرس است.روش اولی�����ه: عک�����س برداری، ماموگراف�����ی، -

س��ونوگرافی، مهمتری��ن روش تشخی��ص قطع��ی بیوپسی می باشد.

روش تکمیل�ی: اس�کن اس�تخوان، س�ی ت�ی اس�کن -و MRIشک�م جه�ت شناس�ایی متاس�تاز سرطان،

آزمون گیرنده استروژن پروژسترون

س��������رطان کولورکتال )روده بزرگ و رکتوم(

:عوامل افزایش ابتال سالگی افزایش می یابد.50سن: بعد از -سابقه فامیلی-سابقه ابتال به پولیپ بخصوص انواع بزرگ و متعدد-سابقه بیماری روده-رژی�م غذای�ی و ک�م تحرک�ی و وزن زیاد و مص�رف الک�ل نی�ز -

تأثیر زیادی در ایجاد سرطان کولورکتال دارد.دیابت-کشیک های شبانه-ابتال به دیگر سرطان ها-

عالئم و نشانه های سرطان کولورکتال

تغییر در عادات روده ای: اسهال یا یبوست-احس�اس دف�ع مدفوع ک�ه ب�ا انجام ای�ن کار -

هم برطرف نشود.خونریزی از رکتوم یا وجود خون در مدفوع-درد ممتد یا متناوب معده-ضعف و خستگی-

: سرطان روده بزرگتشخیص زودرس

آزمای���ش وجود خون در مدفوع: اگ���ر جواب ای���ن -آزمای�ش مثب�ت شود از روشهای زی�ر برای تشخی�ص نهای��ی و کش��ف عل��ت اص��لی خونریزی اس��تفاده

میشود.انجام کولونوسکوپی1.بیوسپی و نمونه برداری2.سونوگرافی و سی تی اسکن- ام آر آی3.

عوامل افزایش خطر ابتال: :سرطان پوست

مواجه�ه ب�ا اشع�ه ماوراء بنف�ش و عدم حفاظ�ت پوست -از آن

رویارویی شغلی با زغال، ترکیبات ارسنیک یا رادیوم-سابقه ابتال خانوادگی-ظهور خال های متعدد یا غیرمعمول-آفتاب سوختگی شدید در دوران کودکی-

پوست:نشانه های سر�طانعالئم و

ه�ر تغیی�ر در اندازه ی�ا رن�گ خال ی�ا جوش ی�ا محل تیره ای -که در پوست وجود دارد.

پوس�ته پوس�ته شدن، ترش�ح، خونریزی ی�ا تغیی�ر در ظاه�ر به -صورت یک توده یا ندول

انتشار رنگدان�ه مح�ل تیره پوس�ت مث�ل رن�گ نقره ای که از -لبه خال فراتر رفته باشد.

تغییر در محل، خارش و درد-

پوست سرطان تشخیص

خودآزمای�ی:• خود ال�ف: توسط پوس�ت معاین�ه رفتن حمام از بع�د آ�ن زمان بهتری�ن ک�ه فرد اندازه، ب�ه تغییرات جدید در بایس�تی اس�ت ک�ه شک�ل ، رن�گ و ی�ا وجود زخ�م بهبود نیافت�ه توجه

نمود.تشخی�ص:• تأیی�د راه ب: تنها برداری نمون�ه

تشخیص نهایی است.

پوست سرطان از پیشگیری

4 تا 11عدم روياروي�ي ب�ا نور آفتاب از س�اعت -بعدازظهر

پوشيدن لباس هاي آستين بلند-معیار - با ضدآفتاب هاي كرم از SPFاس�تفاده

15باالتر از اس�تفاده از کاله لب�ه دار و عين�ك هاي آفتاب�ي با -

%100 الي 99جذب اشعه ماوراء بنفش

ريه سرطان

:عالئم و نشانه های سرطان ریهسرفه هاي طول كشيده-درد قفسه سينه كه با نفس عميق بدتر مي شود.-عفونت هاي مثل برونشيت و پنوموني كه مدام تكرار شود.-خشونت صدا-كاهش وزن و كاهش اشتها-خلط خوني و يا خاكستري-

عوامل افزايش خطر ابتال سرطان ریه

س�يگار كشيدن: اصلي تري�ن ريس�ك فاكتور سرطان ريه -به ابتال خط�ر س�ني ه�ر در س�يگار ترك باشد. م�ي

سرطان ريه را كاهش مي دهد.ارسنيك-آزبس�ت: كس�اني ك�ه ب�ا آزبس�ت كار م�ي كنند در معرض -

سرطان ريه قرار دارند.طبيعي - شكس��ت از ك��ه راديواكتيوي گاز رادون:

اورانيوم حاصل مي شود.مصرف ماري جوانا-اشعه درماني - آلودگي هوا-بيماري هاي ريوي و تاريخچه فاميلي-رژیم غذایی که میوه و سبزی کمتری دارد.-

پیشگیری از سرطان ریه

ي از سرطان در جهان�ت مرگ ناش�ن عل�اولياس�ت و نس�بت ب�ه س�ایر س�رطانها مرگ و میر

بیشتری دارد. مصرف عدم پيشگيري براي كار بهتري��ن

سيگار است. م غذايي�بزي در رژي�تفاده از ميوه و س�اس

روزان�ه میتوان�د در پیشگیری از س�رطان ریه کمک کننده باشد.

عوامل افزايش خطر ابتال به سرطانمری:

سن باال ، جنس و نژاد-چاقی-مصرف چای داغ -غذای�ی:- و رژی�م شور کلم زده، کپ�ک غذاهای س�وخته، روغ�ن از اس�تفاده

خیارشور مصرف مشروبات الکلی-اعتیاد به دخانیات-

سرطان مری

با افراد معموالً و ندارد عالئم�ی پیشرفت�ه مراح�ل ت�ا ب�ی اشتهایی ، زی�ر جناغ س�ینه ، درد بل�ع غذا اشکال در کاهش وزن و گرفتگی و خشونت صدا مراجعه می کنند.

پیشگیری عدم استعمال دخانیات راه و بهتری�ن و داغ چای الکلی، مشروبات مص��رف از پرهی��ز

خوراکیهای نمک سود است.

پیشگیری و تشخیص زودرس سرطان مری

پیشگیری و تشخیص زودرس

کلید مبارزه با سرطان

شما • توجه از تشکر با