วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 1
เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป
เรอง ร าวงมาตรฐาน
โดย
นางสาวพนมพร ชนชนะ
ครช านาญการพเศษ
โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ
ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 2
ค าน า
เอกสารประกอบการเรยน เรอง ร าวงมาตรฐาน ไดจดท าขนเพอ
แกไขปญหาเกยวกบการเรยนการสอนวชา นาฏศลป ระดบชน
มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายซงสามารถใชควบค
ประกอบกจกรรมการเรยนการสอนไดในขณะเวลาเดยวกน ชวยใหนกเรยน
มความรความเขาใจไดอยางรวดเรว โดยมภาพประกอบทชดเจนมากขน
ผจดท าไดรวบรวมและสรปเนอหาสาระจากแหลงขอมลตางๆมาจดท าเปน
รปเลมทสมบรณ ซงนกเรยนสามารถน าไปศกษาทงในหองเรยนและนอก
หองเรยนไดในโอกาสตอไป
พนมพร ชนชนะ
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 3
ร าวงมาตรฐาน
ร าวงมาตรฐาน ศลปะแหงการฟอนร าทงดงาม พรอมทงเปนการละเลนพนบานอยาง
หนงทบงบอกถงความสนกสนาน จากการฟอนร ากนเปนค ๆ เขาจงหวะหญง-ชาย เพลงท
เปนทรจกในร าวงมาตรฐานกเชนเพลงงามแสงเดอน เพลงร ามาซมาร า ซงเชอวาหลาย ๆ
คนคงไดเรยนผานหผานตาในวชานาฏศลปกนมาบางแนนอน
ประวตความเปนมาของร าวงมาตรฐาน
"ร าวงมาตรฐาน" เปนการแสดงทมววฒนาการมาจาก "ร าโทน" (กรมศลปากร,
2550 : 136-143) เปนการร าและการรองของชาวบานซงมผร าทงชายและหญง ร ากนเปน
ค ๆ รอบ ๆ ครกต าขาวทวางคว าไว หรอไมกร ากนเปนวงกลม โดยมโทนเปนเครองดนตร
ประกอบจงหวะ ลกษณะการร าและรองเปนไปตามความถนด ไมมแบบแผนก าหนดไว คง
เปนการร าและรองงาย ๆ มงเนนทความสนกสนานรนเรงเปนส าคญ เชน เพลงชอมาล เพลง
ยวนยาเหล เพลงหลอจรงนะดารา เพลงตามองตา เพลงใกลเขาไปอกนด เปนตน ดวยเหตท
การร าชนดนมโทนเปนเครองดนตรประกอบจงหวะ จงเรยกการแสดงชดนวา ร าโทน
ตอมา เมอป พ.ศ.2487 ในสมยจอมพล ป.พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร รฐบาล
ตระหนกถงความส าคญของการละเลนรนเรงประจ าชาตและเหนวาคนไทยนยมเลนร าโทน
กนอยางแพรหลาย ถาปรบปรงการเลนร าโทนใหเปนระเบยบทงเพลงรอง ลลาทาร า และ
การแตงกายจะท าใหการเลนร าโทนเปนทนานยมมากยงขน จงไดมอบหมายใหกรมศลปากร
ปรบปรงร าโทนเสยใหมใหเปนมาตรฐาน มการแตงเนอรองท านองเพลง และน าทาร าจาก
เพลงแมบทมาก าหนดเปนทาร าเฉพาะ แตละเพลงอยางเปนแบบแผน
ทงน การร าวงมาตรฐานประกอบดวยเพลงทงหมด 10 เพลง โดย กรมศลปากรแตง
เนอรองจ านวน 4 เพลง ดงตอไปน
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 4
1. เพลงงามแสงเดอน (Ngam Sang Duan)
ค ารอง : จหมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม
ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : ยามทแสงจนทรสองมายงโลกท าใหโลกน ดสวยงาม ผคนทมา
เลนร าวงยามทแสงจนทรสองกมความงดงามดวย การร าวงนเพอใหมความสนกสนาน ม
ความสามคคกน และละทงความทกขใหหมดสนไป
เนอเพลง:
งามแสงเดอนมาเยอนสองหลา งามใบหนาเมออยวงร า (ซ า)
เราเลนกนเพอสนก เปลองทกขวายระก า
ขอใหเลนฟอนร า เพอสามคคเอย
ทาสอดสรอยมาลา
ภาพประกอบ เพลง งามแสงเดอน
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 5
2. เพลงชาวไทย (Chaw Thai)
ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม
ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : หนาททชาวไทยพงมตอประเทศชาตนน เปนสงททกคนควร
กระท า อยาไดละเลยไปเสย ในการทเราไดมาเลนร าวงกนอยางสนกสนาน ปราศจากทกข
โศกทงปวงนกเพราะวาประเทศไทยเรามเอกราช ประชาชนมเสรในการคดจะท าสงใด ๆ
ดงนนเราจงควรชวยกนเชดชชาตไทยใหเจรญรงเรองตอไป เพอความสขยง ๆ ขนของไทย
เราตลอดไป
เนอเพลง :
ชาวไทยเจาเอย ขออยาละเลยในการท าหนาท
การทเราไดเลนสนก เปลองทกขสบายอยางน
เพราะชาตเราไดเสร มเอกราชสมบรณ
เราจงควรชวยชชาต ใหเกงกาจเจดจ ารญ
เพอความสขเพมพน ของชาวไทยเราเอย
ทาชกแปงผดหนา ภาพประกอบ เพลงชาวไทย
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 6
3. เพลงร าซมาร า (Ram ma si ma ram)
ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม
ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : ขอพวกเรามาเลนร าวงกนใหสนกสนานเถดในยามวางเชนนจะ
ไดคลายทกข ถงเวลางานเรากจะท างานกนจรง ๆ เพอจะไดไมล าบาก และการร ากจะร า
อยางมระเบยบแบบแผน ตามวฒนธรรมไทยของเราแลวจะดงดงามยง
เนอเพลง :
ร ามาซมาร า เรงระบ ากนใหสนก
ยามงานเราท างานกนจรง ๆ ไมละไมทงจะเกดเขญขก
ถงยามวางเราจงร าเลน ตามเชงเชนเพอใหสรางทกข
ตามเยยงอยางตามยค เลนสนกอยางวฒนธรรม
เลนอะไรใหมระเบยบ ใหงามใหเรยบจงจะคมข า
มาซมาเจาเอยมาฟอนร า มาเลนระบ าของไทยเราเอย
ทาร าสาย ภาพประกอบ เพลง ร าซมาร า
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 7
4. เพลงคนเดอนหงาย (Ken Dern Ngai)
ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม
ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : เวลากลางคน เปนคนเดอนหงาย มลมพดมาเยนสบายใจ แตก
ยงไมสบายใจเทากบการทไดผกมตรกบผอน และทรมเยนไปทว ทกแหงยงกวาน าฝนทโปรย
ลงมา กคอการทประเทศไทยเปนประเทศทเปนเอกราช มธงชาตไทยเปนเอกลกษณ ท าให
รมเยนทวไป
เนอเพลง :
ยามกลางคนเดอนหงาย เยนพระพายโบกพรวปลวมา
เยนอะไรกไมเยนจต เทาเยนผกมตรไมเบอระอา
เยนรมธงไทยปกไปทวหลา เยนยงน าฟามาประพรมเอย
ทาสอดสรอยมาลาแปลง ภาพประกอบ เพลง คนเดอนหงาย
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 8
ทานผหญงละเอยด พบลยสงครามแตงเนอรองเพมอก 6 เพลง ดงน
5. เพลงดวงจนทรวนเพญ (Dong jan wan pen)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : พระจนทรเตมดวงทลอยอยบนทองฟานนชางดสวยงาม เพราะ
เปนพระจนทรทรงกลด คอมแสงเลอมกระจายออกรอบดวงจนทรทงดวง แตถงจะงาม
อยางไรกยงไมเทาความงามของดวงหนาหญงสาว ทดผดผองมน ามนวล อกทงรปรางกดสม
สวน กรยาวาจากออนหวานไพเราะ สมแลวกบทเปรยบวาหญงไทยนคอดอกไม
เนอเพลง :
ดวงจนทรวนเพญ ลอยเดนอยในนภา
ทรงกลดสดส รศมทอแสงงามตา
แสงจนทรอราม ฉายงามสองฟา
ไมงามเทาหนา นวลนองยองใย
งามเอยแสงงาม งามจรงยอดหญงชาตไทย
งามวงพกตรยงดวงจนทรา จรตกรยานมนวลละไม
วาจากงวาน ออนหวานจบใจ
รปทรงสมสวน ยวยวนหทย
สมเปนดอกไม ขวญใจชาตเอย
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 9
ทา แขกเตาเขารง ทาผาลาเพยงไหล
ภาพประกอบ เพลงดวงจนทรวนเพญ
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 10
6. เพลง ดอกไมของชาต (Dok mai kong chat)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงคราม
ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท
ความหมายเพลง : ผหญงไทยเปรยบเสมอนดอกไมอนเปนเอกลกษณของประเทศไทย
การรายร าดวยการแสดงออกอยางออนชอย งดงามตามรปแบบความเปนไทยแสดงใหเหน
ถงความเจรญทางดานวฒนธรรมของคนไทย นอกจากผหญงจะดเดนทางดานความงาม
แลวยงมความอดทน สามารถท างานบาน ชวยเหลองานผชายหรอแมงานส าคญ ๆ
ระดบประเทศกสามารถชวยเหลอไดเปนอยางดไมแพผชาย
เนอเพลง : (สรอย)
ขวญใจดอกไมของชาต งามวลาศนวยนาดรายร า (ซ า)
เอวองคออนงาม ตามแบบนาฏศลป
ชชาตไทยเนาวถน เจรญวฒนธรรม (สรอย)
งามทกสงสามารถ สรางชาตชวยชาย
ด าเนนตามนโยบาย สทนเหนอยยากตรากตร า (สรอย)
ทาร ายว ภาพประกอบเพลง ดอกไมของชาต
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 11
7. เพลงหญงไทยใจงาม (Ying Thai Jai Ngam)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงคราม
ท านอง : ครเออ สนทรสนาน
ความหมายเพลง : ดวงจนทรทสองแสงอยบนทองฟามความงดงามมาก และยงได
แสงอนระยบระยบของดวงดาวดวยแลว ยงท าใหดวงจนทรนนงามเดนยงขน เปรยบ
เหมอนกบดวงหนาของหญงสาวทมความงดงามอยแลว ถามคณความดดวย กจะท าให
หญงนนงามเปนเลศ ผหญงไทยนเปนขวญใจของชาต เปนทเชดหนาชตาของชาต รปรางก
งดงาม จตใจกกลาหาญ ดงทมชอเสยงปรากฏอยทวไป
เนอเพลง :
เดอนพราว ดาวแวววาวระยบ
แสงดาวประดบ สงใหเดอนงามเดน
ดวงหนา โสภาเพยงเดอนเพญ
คณความดทเหน เสรมใหเดนเลศงาม
ขวญใจ หญงไทยสงศรชาต
รปงามพลาศ ใจกลากาจเรองนาม
เกยรตยศ กองปรากฏทวคาม
หญงไทยใจงาม ยงเดอนดาวพราวแพรว
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 12
ทาพรหมสหนา ทายงฟอนหาง
ภาพประกอบเพลง หญงไทยใจงาม
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 13
8. เพลง ดวงจนทรขวญฟา (Dong Jan Kwan Fa)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง
ท านอง : ครเออ สนทรสนาน
ความหมายเพลง : ในเวลาค าคนทองฟามดวงจนทรประจ าอย ในใจของชายกม
หญงอนเปนสดทรกประจ าอยเชนกน สงทเทดทนยกยองไวกคอ ชาตไทยทเปนเอกราช ม
อสระแกตนไมขนกบใคร และสงทแนบสนทอยในใจของชายกคอหญงอนเปนสดทรก
เนอเพลง :
ดวงจนทรขวญฟา ชนชวาขวญพ
จนทรประจ าราตร แตขวญพประจ าใจ
ทเทดทนคอชาต เอกราชอธปไตย
ถนอมแนบสนทใน คอขวญใจพเอย
ทาชางประสานงา ทาจนทรทรงกรด
ภาพประกอบเพลง ดวงจนทรขวญฟา
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 14
9. เพลงยอดชายใจหาญ (Yod Shy Jai Han)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง
ท านอง : ครเออ สนทรสนาน
ความหมายเพลง : ขอผกมตรไมตรกบชายผกลาหาญ และจะขอมสวนในการท า
ประโยชนท าหนาทของชาวไทย แมจะล าบากยากแคน กจะขอชวยเหลอจนเตม
ความสามารถ
เนอเพลง :
โอยอดชายใจหาญ ขอสมานไมตร
นองขอรวมชว กอรปกรณกจชาต
แมสดยากล าเคญ ไมขอเวนเดนตาม
นองจกสพยายาม ท าเตมความสามารถ
ชาย จอเพลงกาฬ หญง ชะนรายไม
ภาพประกอบเพลงยอดชายใจหาญ
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 15
10. เพลงบชานกรบ (Boo Cha Nak Rop)
ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง
ท านอง : ครเออ สนทรสนาน
ความหมายเพลง : นองรกและบชาพ เพราะมความกลาหาญ เปนนกสทเกงกลา
สามารถสมกบเปนชายชาตนกรบทมความมานะอดทน แมวาจะยากเยนแสนเขญ พกตอส
จนชอเสยงเลองลอไปทว นอกจากน ยงขยนขนแขงในงานทกอยาง อตสาหสรางหลกฐานให
มนคง และพยงมความรกในชาตบานเมองยงกวาชวต ยอมสละไดแมชวตและเลอดเนอ
เพอใหชาตไทยคงอยคโลกตอไป
เนอเพลง :
นองรกรกบชาพ ทมนคงทมนคงกลาหาญ
เปนนกสเชยวชาญ สมศกดชาตนกรบ
นองรกรกบชาพ ทมานะทมานะอดทน
หนกแสนหนกพผจญ เกยรตพขจรจบ
นองรกรกบชาพ ทขยนทขยนกจการ
บากบนสรางหลกฐาน ท าทกดานท าทกดานครนครบ
นองรกรกบชาพ ทรกชาตทรกชาตยงชวต
เลอดเนอพพลอทศ ชาตยงอยยงอยคพภพ
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 16
ชาย ทาจนทรทรงกลด ชาย ทาขอแกว
หญง ทาขดจางนางสลบจบสองมอ หญง ทาลอแกว
ภาพประกอบเพลง บชานกรบ
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 17
ทาร า เพลงร าวงมาตรฐาน ทก าหนดไวเปนแบบแผนทง 10 เพลง ดงน
ทงน ผคดประดษฐทาร าประกอบเพลงร าวงทง 10 เพลงนนคอ คณะอาจารยดาน
นาฏศลปของกรมศลปากรไดชวยกนคดประดษฐทาร าใหงดงามถกตองตามหลกนาฏศลป
ก าหนดใหเปนแบบมาตรฐาน ผคดประดษฐทาร าของร าวงมาตรฐาน คอ หมอมตวน (นาง
ศภลกษณ ภทรนาวก) ครมลล คงประภศร ครลมล ยมะคปต และครผน โมรากล ตอมาได
มการน าร าวงนไปสลบกบวงลลาศ ท าใหชาวตางประเทศรจก ร าวง เพอใหประชาชนชาว
ไทยไดเลนกนแพรหลาย และมแบบแผนอนเดยวกน กรมศลปากรจงเรยกวา "ร าวง
มาตรฐาน"
รปแบบและลกษณะการแสดง
ร าวงมาตรฐาน เปนการร าหมประกอบดวยผแสดง 8 คน ทาร าประดษฐขนจาก
ทาร ามาตรฐานในเพลงแมบท ความสวยงามของการร า อยทกระบวนทาร าทม
ลกษณะเฉพาะในแตละเพลงและเครองแตงกายไทยในสมยตาง ๆ รวมทงรปแบบการแสดง
ในลกษณะการแปรแถวเปนวงกลม การร าแบงเปนขนตอนตาง ๆ ได ดงน
ขนตอนท 1 : ผแสดงชายและหญง เดนออกมาเปนแถวตรง 2 แถว หนหนาเขาหา
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 18
กน ตางฝายท าความเคารพดวยการไหว
ขนตอนท 2 : ร าแปรแถวเปนวงกลมตามท านองเพลงและร าตามบทรอง รวม 10
เพลง โดยเปลยนทาร าไปตามเพลงตาง ๆ เรมตงแตเพลงงามแสงเดอน เพลงชาวไทย เพลง
ร าซมาร า เพลงคนเดอนหงาย เพลงดวงจนทรวนเพญ เพลงดอกไมของชาต เพลงหญงไทย
ใจงาม เพลงดวงจนทรขวญฟา เพลงยอดชายใจหาญ และเพลงบชานกรบ
ขนตอนท 3 : เมอร าจบบทรองในเพลงท 10 ผแสดงร าเขาเวททละค ตามท านอง
เพลงจนจบ
การแตงกาย
มการก าหนดการแตงกายของผแสดง ใหมระเบยบดวยการใชชดไทย และ
ชดสากลนยม โดยแตงเปนค ๆ รบกนทงชายและหญง ซงสามารถแตงได 4 แบบ คอ
แบบท 1 แบบชาวบาน
ชาย : นงผาโจงกระเบน สวมเสอคอพวงมาลย เอวคาดผาหอยชายดานหนา
หญง : นงโจงกระเบน หมผาสไบอดจบ ปลอยผม ประดบดอกไมทผมดานซาย
คาดเขมขดใสเครองประดบ
แบบท 2 แบบรชกาลท 5
ชาย : นงผาโจงกระเบน สวมเสอราชปะแตน ใสถงเทารองเทา
หญง : นงผาโจงกระเบน สวมเสอลกไม สไบพาดบาผกเปนโบว ทงชายไวขางล าตว
ดานซาย ใสเครองประดบมก
แบบท 3 แบบสากลนยม
ชาย : นงกางเกง สวมสท ผกเนคไท
หญง : นงกระโปรงปายขาง ยาวกรอมเทา ใสเสอคอกลมแขนกระบอก
แบบท 4 แบบราตรสโมสร
ชาย : นงกางเกง สวมเสอคอพระราชทาน ผาคาดเอวหอยชายดานหนา
วชานาฏศลป เรอง ร าวงมาตรฐาน โดย ครพนมพร ชนชนะ โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ สพม.27 หนา 19
หญง : นงโปรงยาวจบหนานาง ใสเสอจบเดฟ ชายผาหอยจากบาลงไปทางดาน
ลาง เปดไหลขวา ศรษะท าผมเกลาเปนมวยสง ใสเกยว และเครองประดบ
ภาพการแตงกายร าวงมาตรฐาน
ขอขอบคณขอมลจาก
gotoknow.org
thaidance11.blogspot.com
thaigoodview.com
https://sites.google.com/site/ajanthus/rawng-matrthan