dossier - outsourcing portal...Świat afryka Źródło: world investment report 2013 49,7 mld dol....

Dossier

This publicaTion was co-financed by The polish MinisTry of econoMy � coMpliMenTary copy wydawnicTwo współfinansowane ze środków MinisTersTwa Gospodarki rp � eGzeMplarz bezpłaTny

Where to look for business opportunities?Gdzie szukać gospodarczych szans?

POLSKA – RPAPoland – South Africa

150 years – expected viability of mining in South Africa

Area: 1,219,090 km2

) )

1 st place in the world for ease of getting credit

11,375 USD - GDP per

capital (PPP)

5 th largest mining industry in the world

582,4 billion USDGDP (PPP)

3 Nobel Peace Prize winners

in 2012

in 20

12

566 airports, the world’s 11th largest number

th largest producer of wine in the world

49.5 years – life expectancy

8 th largest share of women in parliament in the world (42.3% women)

Table Mountain chosen as one of Wonders of Nature in 2012 7

8

11 languages

29.7 % of the world’s deposits of gold

51.8 mln inhabitants

in 2012

www.mttp.pl

1 2013 THINKTANK dossier Polska • RPA

THINKTANKRECOMMENDATIONS ❖ REKOMENDACJE Poland – South Africa ❖ Polska – RPA

2 Foreword / Słowo wstępne: Donald Tusk, Prime Minister of Poland / prezes Rady Ministrów 4 Fast Facts & Quick Stats /

Fakty i dane: Africa in Numbers / Afryka w liczbach 6 Opinions / Opinie: Janusz Piechociński, Ilona Antoniszyn-Klik, Sławomir

Majman 10 Analysis I / Analiza I: Poland – a Strong Partner in Europe / Polska – silny partner w Europie 24 Fast Facts

& Quick Stats / Fakty i dane: Poland in Numbers / Polska w liczbach 26 Analysis II / Analiza II: A Boom in Rainbow Nation /

Boom w tęczowym kraju 38 Fast Facts & Quick Stats / Fakty i dane: South Africa in Numbers / RPA w liczbach

Contents / spis treści

1] As Poland and south Africa are seeking new growth incentives, both should take a closer look at each other, and discover shared experience in ushering political transformations and building strong economies.

2] Considering that all Polish products are suitable for export to south African market, it provides a test of maturity for the Polish state, as well as a possibility for Polish firms to expand abroad to a degree defined by the strength of the Polish economy. South Africa offers opportunities especially in the food industry, manufacturing of machines and railway equipment, in mining and the power industry, the defense industry, and producers of chemicals and construction materials.

3] Firms from south Africa in turn can enter Polish services market (especially BPo services) as a base from which to service all the european markets. Poland also offers many investment opportunities, such as mergers, takeovers and consolidation. The south Africa could also take advantage of Poland’s recent experience in ter-ritorial administration transformation.

1] Polska i rPA szukają bodźców rozwojowych. to do-bry moment, by lepiej przyjrzały się sobie, odkrywając też wspólne doświadczenia dwóch dekad transformacji politycznej i budowania silnych gospodarek.

2] Zważywszy, że 100 proc. polskich produktów kwa-lifikuje się na eksport na rynek rPA, może on być te-stem dojrzałości polskiego państwa i możliwości do-stosowania działalności zagranicznej firm do poziomu określanego przez siłę polskiej gospodarki. Rynek RPA oferuje możliwości szczególnie w branży spożywczej, pro-dukcji maszyn i sprzętu dla kolejnictwa, górnictwa, ener-getyki i przemysłu obronnego oraz artykułów chemicznych i budowlanych.

3] Firmy z rPA mogą z kolei wejść na rynek usług w Polsce (zwłaszcza serwisy BPo), traktując go jako bazę obsługi rynków całej europy. Polska gospodarka stwarza również wiele okazji do inwestycji: fuzji, prze-jęć i konsolidacji. rPA może zaś czerpać ze świeżych doświadczeń transformacyjnych polskiej administracji terytorialnej.

D E V E L O P M E N T O F C O N T A T C S W I T H A F R I C A ❖ R O z W ó J K O N T A K T ó W z A F R y K ą

3 2013 THINKTANK dossier Polska • RPA2 THINKTANK dossier Poland • South Africa 2013

Africa is presently the fastest growing region on our planet. During the past decade, six of the world’s ten most dynamically developing countries were lo-cated on the African continent. At the same time, the rapid growth in Africa goes in tan-dem with great needs for its absorbent mar-kets. The Polish government and business should take advantage of the opportunities this represents.

in the last few years, Poland’s economic relations with Africa have been guided by a new dynamic. it should be expected that the growth trends in Polish-African coop-eration will continue. Poland has much to offer African countries. some of them al-ready make use of our recent experiences in the introduction of economic and political reforms, the building of a support system for civic society and improvements in hu-man rights standards. We find it necessary to continue our cooperation in the fields of higher and vocational education.

We are aware that building Poland’s po-sition on the African continent depends on bold and well-managed initiatives on the

❖ Afryka jest obecnie najszybciej rozwijającym się regionem nasze-go globu. W ostatniej dekadzie sześć z dzie-sięciu najprężniej rozwijających się krajów świata leżało na kontynencie afrykańskim. szybkiemu rozwojowi w Afryce towarzyszą jednocześnie ogromne potrzeby chłonnych rynków. Polski rząd i biznes powinny reago-wać na te możliwości.

W ostatnich latach stosunki gospodarcze Polski z Afryką zaczęły podlegać nowej dyna-mice. należy oczekiwać, że wzrostowy trend we współpracy polsko-afrykańskiej będzie się utrzymywał. Polska ma wiele do zaoferowania krajom afrykańskim. Z naszych niedawnych doświadczeń dotyczących wprowadzania re-form gospodarczych i ustrojowych, budowy systemu wsparcia dla społeczeństwa obywa-telskiego oraz poprawy standardów przestrze-gania praw człowieka korzystają już niektóre kraje afrykańskie. Uważamy za konieczne kontynuowanie współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego i zawodowego.

Mamy świadomość, iż budowanie polskiej pozycji na kontynencie afrykańskim zależy od odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności

part of Polish investors in Africa. The active-ness of Polish firms in nigeria, Angola, tan-zania, ethiopia or senegal are indicative of the ever growing opportunities for a perma-nent presence on African markets – above all in the fields of mining, energy, trade in spe-cialised equipment, but also high technology. south Africa remains Poland’s most impor-tant trade partner in this region. The value of our trade represents about 20 per cent of all our trade with the African continent.

We are also aware that Polish enterprises interested in cooperation with partners from Africa need to be actively supported by the state administration. With this in mind, we are implementing the Go Africa programme, which was inaugurated during the course of my official visit to nigeria in April this year. The succeeding official visit on the African continent expressed the commitment of Po-land’s government in developing contacts with this part of the world. i am convinced that the synergy of political and business action will lead to specific projects and contracts beneficial to both interested par-ties and, in consequence, to the continued growth of our national economies. •

polskich inwestorów w Afryce. Działania pol-skich przedsiębiorstw w nigerii, Angoli, tanza-nii, etiopii czy senegalu świadczą o stale wzra-stających możliwościach trwałego wejścia na rynki afrykańskie – przede wszystkim w sek-torze wydobywczym, energetycznym, han-dlu sprzętem specjalnym, ale także wysokich technologii. republika Południowej Afryki pozostaje najważniejszym polskim partnerem handlowym w tym regionie. Wartość wymiany handlowej odpowiada ok. 20 proc. całości wy-miany handlowej z kontynentem afrykańskim.

Mamy też świadomość, że polskie przedsię-biorstwa zainteresowane współpracą z partne-rami z Afryki muszą być aktywnie wspierane przez administrację państwową. Dlatego re-alizujemy projekt Go Africa zainaugurowa-ny podczas mojej oficjalnej wizyty w nigerii w kwietniu tego roku. Kolejna wizyta oficjal-na na kontynencie afrykańskim jest wyrazem zaangażowania władz rP w rozwój kontaktów z tym regionem świata. Jestem przekonany, że synergia działań politycznych i biznesowych zaowocuje konkretnymi projektami i kontrak-tami korzystnymi dla obu zainteresowanych stron i w konsekwencji dla dalszego pomyślne-go rozwoju naszych gospodarek narodowych. •PH

OTO

/ FO

T.: T

He

cHa

nce

ller

y O

F TH

e Pr

ime

min

isTe

r

DONALD TuSK, PRIME MINISTER PREzES RADy MINISTRóW

❖ Nowa dynamika stosunków polsko-afrykańskich

A New Dynamic in Polish-African Relations

we are aware that building poland’s position on the african continent depends on bold and well-managed initiatives on the part of polish investors in africa. ◙ Mamy świadomość, iż budowanie polskiej pozycji na kontynencie afrykańskim zależy od odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności polskich inwestorów w Afryce.


1980W tym roku Zimbabwe jako ostatni kraj odzyskało niepodległość dzięki wycofaniu się z jego terenu Europejczyków (Brytyjczyków)

3,4bln dol.Tyle w 2012 r. wyniosło PKB Afryki mierzone parytetem siły nabywczej Źródło: World Development indicators, World Bank

19,7 roku Tyle wynosi mediana wieku Afrykańczyków (połowa z nich nie przekroczyła jeszcze tego wieku, a połowa jest starsza)Źródło: Un Desa, 2012

40% Afrykańczyków mieszka w miastachŹródło: Population reference Buremu 2013

Ameryka Łacińska 63Europa 52Afryka 52Ameryka Płn. 48

Liczba miast z populacją ponad 1 mln osób

Afryka to:

1 mld ludzi

2 tys. języków

3 tys. plemion

FAKTy LICzBy FAKTy LICzBy FAKTy

CHINY

FRANCJA

WŁOCHY

NIEMCY

INDIE

WIELKA BRYTANIA

HOLANDIA

JAPONIABRAZYLIA

USA

Główni partnerzy handlowi

630 mld dol. Tyle wart był eksport Afryki w 2012 r. – przeszło 4 razy więcej niż w 2000 r.

2000 2001 20052002 20062003 20072004 2008 2009 2010 2011 2012

130 135 136 166213

257303

375481

411476

566610

Import

Eksport i import Afryki w latach 2000–2012 (w mld dol.)

Źródło: World Trade Organisation 2013

15,8% O tyle średniorocznie rósł eksport Afryki w ostatnich 10 latachŹródło: World Trade Organisation 2013

Globalne przepływy i napływ do Afryki bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 2008–2012 (w mld dol.)

2008 2009 2010 2011 2012

1790,7

1197,8

13811604,2

135157,8

52,8

43,2 43,4

49,7

Świat

Afryka

Źródło: World investment report 2013

49,7 mld dol.

Tyle wyniósł napływ bezpośrednich

inwestycji zagranicznych w 2012 r. do Afryki

Źródło: World investment report 2013

Źródło: World Population Prospects,: The 2010 revision, United nations 2011

Co7. osoba na świecie mieszka w Afryce, a za 40 lat liczba mieszkańców kontynentu przekroczy 2,3 mld

Procentowy udział w ludności świata

Afryka ma 15,2% ludności

świata

313 mlnczyli 34% – tyle liczy najszybciej rosnąca klasa średnia świata, Afrykańczycy o średnich dochodachŹródło: african Development Bank 2011

Źródło: Wireleless intelligence, za: Frank Knight 2013

Połączenia komórkowe w Afryce

201520132011200920072005200320010

200

400

600

800

1000

0

20

40

60

80

100

liczba połączeń (w mln) penetracja rynku (%)

1960„Rok Afryki” stanowił szczyt dekolonizacji kontynentu, niepodległość uzyskało wówczas 17 państw

Kontynent PKB (w tys. dol.)

Oceania 39,05Ameryka Północna 32,08Europa 25,43Ameryka Południowa 9,02Azja 2,94Afryka 1,58

PKB per capita

Źródło: african economic Outlook, african Development Bank statistical Department i dane z baz imF

4,8 % Na tyle szacuje się dynamikę PKB Afryki w 2013 r.

RPA 592,0Egipt 548,8Nigeria 455,5Algieria 277,4Maroko 174

Pięć największych gospodarek Afryki (PKB w PPP w 2012 r.)

Źródło: cia World Factbook 2012

IMpo

rt

Źródło: rocznik statystyczny handlu zagranicznego, GUs 2012

Wymiana handlowa Afryka – polska (w tys. dol.)

RPA 528 362Algieria 353 554

Egipt 195 788

Maroko 198 948

Nigeria 88 688

416 882 RPA 232 927 Maroko

150 811 Tunezja

101 735 Egipt

187 140 Kości Słoniowej Wybrzeże

region jako % zysku

Ameryka Łacińska 47,20Kraje OECD 42,70Europa Wschodnia i Azja Środkowa 40,50

Azja Wschodnia i Pacyfik 34,50Bliski Wschód i Afryka Północna 32,30

Afryka Subsaharyjska 57,80

Łączne obciążenia podatkowe przedsiębiorców

Źródło: Doing Business 2013

15% W takim tempie będzie rósł rocznie w Afryce rynek usług finansowych do 2020 r.Źródło: african Development Bank Group

EKSp

ort

130 mldbaryłek wynoszą zasoby ropy naftowej AfrykiŹródło: BP statistical review of World energy, 2013 Źródło: BP statistical review of World energy, 2013

7,8% zasoby

10,9% produkcja

13% eksport

Procentowy udział Afryki w ropie naftowej na świecie

629,6mld dol.przekroczyła w 2011 r. wartość wszystkich przedsięwzięć finansowanych z inwestycji zagranicznych w AfryceŹródło: World investment report 2013

50% złoto

74%mangan

60%diamenty

88%platyna

Procentowy udział Afryki w światowych zasobach69,4% udziału w eksporcie Afryki w 2012 r. miały produkty przemysłu wydobywczegoŹródło: World Trade Organisation 2013 Źródło: British Geological survey, UssG

700 mln Tyle telefonów komórkowych,

stanowiących na kontynencie

najlepsze narzędzie rozwoju biznesu,

mają Afrykańczycy

Źródło: Population reference Buremu 2013

149 139 145 179240

371311

437

562511

598 630

Eksport394


❖ RPA: możliwości współpracy dla polskich firm

South Africa: Business Opportunities for Polish Firms

as polish firms become increasingly active on world markets and as the Go Africa programme is beginning to grow, we wish to encourage polish business people to take a more active interest in south africa’s stable market. in 2012 the value of polish-south african trade amounted to 832 million usd. The value of polish exports to south africa in 2012 amounted to 506 million usd, a 56 per cent increase from 330 million usd in 2008. during the same period, poland’s imports from south africa amounted to 326 million usd. south africa is poland’s largest trade partner on the african continent – one that continues to offer many partnership opportunities for polish firms.according to estimates for 2013-2015, the south-african economy will grow at a moderate and stable pace. as compared with the global economy, the south african market shows a decisive edge – its real Gdp growth in the foreseeable future is expected to be greater than the global average, and certainly greater than the european union average. ◙ W ramach procesu internacjonalizacji polskich firm i projektu Go Africa chcemy zachęcić polskich przedsiębiorców do zwiększenia zainteresowania stabilnym rynkiem Republiki Południowej Afryki. W 2012 r. wartość obrotów między Polską a RPA wyniosła 832 mln dol. Wartość polskiego eksportu na rynek południowoafrykański w 2012 r. była równa 506 mln dol. przy 330 mln w roku 2008 (wzrost o 56 proc.). W tym samym okresie import wyniósł 326 mln dol. Republika Południowej Afryki to nasz największy partner handlowy na tym kontynencie, wciąż oferujący wiele możliwości współpracy dla polskich firm. Według prognoz na lata 2013–2015 gospodarka RPA będzie rozwijać się w umiarkowanym, stabilnym tempie. W porównaniu z gospodarką światową obserwujemy zdecydowaną przewagę RPA – realny wzrost PKB powinien kształtować się w najbliższej przyszłości powyżej średniego poziomu gospodarki globalnej, a z pewnością powyżej poziomu Unii Europejskiej.

Janusz Piechociński, Deputy-Prime Minister and Minister of Economy / wicepremier, minister gospodarkiPHOTO / FOT.: THinKTanK

QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE

❖ Potencjał obustronnych inwestycji

Bilateral Investment Potential

why south africa? because this is the richest country on the african continent; because it is one of the G20; because it offers preferential trade terms with eu countries pursuant to an eu-south africa agreement; because it comes 10th in the world in terms of investor protection; and because it is the country that draws the most fdi on the african continent. south africa simply is the place to be.south african firms are already present in poland and are investing actively. one of the largest such investments was the acquisition in 1997 of a 75 per cent stake in Tyskie breweries by south-african breweries (sabMiller) along with euro agro centrum, and the takeover by sabMiller of a 27.5 per cent stake in lech breweries. That same year, the consortium fra-Mondi signed an agreement to purchase shares in the celuloza s.a. pulp and paper works in świecie. south african investors also have capital interests in the polish metalworking and engineering industries, as well as in the catering and hotel sector. in 2008, the firm naspers – in what was a bold move on the polish internet market – took over the Gadu-Gadu chat site and the allegro.pl online auction portal. ◙ Dlaczego Republika Południowej Afryki? Ponieważ jest to najbogatsze państwo na kontynencie afrykańskim, należące do G20, funkcjonujące na preferencyjnych warunkach wymiany handlowej z państwami Unii Europejskiej, w ramach umowy UE – RPA, zajmujące 10. miejsce na świecie pod względem ochrony interesów inwestorów oraz państwo przyciągające najwięcej BIZ na kontynencie afrykańskim. W RPA po prostu trzeba być.Spółki z RPA są już obecne w Polsce i aktywnie inwestują. Do najważniejszych inwestycji należy wykupienie w 1997 r. 75 proc. udziałów w Browarach Tyskich przez Południowoafrykańskie Browary (SABMiller) wraz z Euro Agro Centrum oraz przejęcie przez SABMiller 27,5 proc. udziałów w Browarach Lech. W tym samym roku Konsorcjum Fra-Mondi podpisało porozumienie o wykupieniu udziałów w spółce Zakłady Celulozy i Papieru w Świeciu Celuloza SA. Południowoafrykańscy inwestorzy lokują swój kapitał również w polskim przemyśle metalowym i maszynowym, a także w branży gastronomicznej i hotelarskiej. Odważne wejście na polski rynek internetowy podjęła w 2008 r. firma Naspers, która przejęła m.in. serwis Gadu-Gadu oraz portal aukcyjny Allegro.pl.

Ilona Antoniszyn-Klik, undersecretary of State at the Ministry of Economy / podsekretarz stanu w Ministerstwie GospodarkiPHOTO / FOT.: raDeK PieTrUszKa, PaP

8 THINKTANK dossier Poland • South Africa 2013

POLISH-CONGOLESE ECONOMIC FORUM I 4-5 Nov. 2013, Warsaw A meeting of Polish and Congolese business people on the occasion of the Congolese government delegation's visit to PolandHOST: Polish Ministry of Economy I www.mg.gov.pl

COP-19 CLIMATE SUMMIT I 11-22 Nov. 2013, Warsaw A conference on climate change with the participation of representatives of African countriesHOST: the United Nations I www.cop19.gov.pl

POLANDAFRICA I 26-27 Nov. 2013, Łódź Polish-African Cooperation Congress HOST: Regional Chamber of Commerce in Łódź I www.polandafrica.pl

What, Where, WhenDiscover Africa!

EVENTS IN POLAND

POLSKO-KONGIJSKIE FORUM GOSPODARCZE I 4–5.11.2013, WarszawaSpotkanie biznesu polskiego i kongijskiego przy okazji wizyty delegacji rządu Republiki Konga w PolsceORgANIZATOR: Ministerstwo gospodarki RP I www.mg.gov.pl

SZCZYT KLIMATYCZNY COP-19 I 11–22.11.2013, WarszawaKonferencja w sprawie zmian klimatu z udziałem przedstawicieli krajów afrykańskichORgANIZATOR: ONZ I www. cop19.gov.pl

POLANDAFRICA I 26–27.11.2013, ŁódźPolsko-Afrykański Kongres WspółpracyORgANIZATOR: Regionalna Izba gospodarcza w Łodzi I www.polandafrica.pl

WyDARzENIA W POLSCECo, gdzie, kiedyPoznaj Afrykę

PHOTO / FOT.: Paiiiz

polish business has matured enough to leave the european cocoon. we have finally noticed that the economy, exports, investments go further than the limits of the old world. polish businessmen have started to look around the world. They scout new markets: china, Malaysia. it is high time to take advantage of the opportunities offered by africa: the market with the biggest potential in the world. rankings leave no doubts: 6 out of 10 fastest growing economies in the world are in africa.unfortunately, poland has been late for the african race. when others were entering this continent, our country was fully engaged in political and economic transformation, building a strong position in europe. however, we are quickly making up for the lost time. our companies are now building roads in africa, modernising houses, investing in mines and helping to develop agriculture. we have a great advantage over other international companies entering african markets as we have no colonial past. The image of poland and polish business in africa depends only on us. we have the unique chance to create it from scratch.i believe that the government's programme Go Africa and prime Minister donald Tusk’s visits to nigeria, south africa and zambia will make african doors widely open for polish investors. ◙ Polski biznes dojrzał do wyjścia z europejskiego kokonu. Zauważyliśmy, że gospodarka, eksport, inwestycje nie kończą się na Starym Kontynencie. Polacy rozglądają się po świecie. Robią rekonesans nowych rynków. Chiny, Malezja. Przyszedł czas, by wykorzystać szansę, jaką daje Afryka – rynek zbytu o największym potencjale na świecie. Rankingi pokazują jednoznacznie: sześć na dziesięć najszybciej rozwijających się gospodarek świata pochodzi z tego kontynentu. Niestety Polska spóźniła się na afrykański wyścig, zajęta transformacją i budowaniem silnej pozycji w Europie. Jednak szybko nadrabiamy opóźnienie. Firmy znad Wisły budują drogi, nowoczesne domy, inwestują w kopalnie, pomagają rozwijać rolnictwo. Do Afryki wchodzimy z mocnym asem w rękawie – czystą kartą, bez kolonialnych konotacji. Tylko od nas zależy, jak Polska i polski biznes będą się kojarzyły w Afryce.Wierzę, że rządowy program Go Africa oraz wizyty premiera Donalda Tuska w Nigerii, RPA i Zambii szerzej uchylą drzwi do Afryki dla polskich przedsiębiorców.

Sławomir Majman, Chairman of the Polish Information and Foreign Investment Agency / prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji zagranicznych

❖ Nadszedł czas na globalną ekspansję polskich firm

It's Time to Go Global for Polish Companies

QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE QuOTES, OPINIONS CyTATy, OPINIE


Today’s Poland offers many interesting business opportunities. /Współczesna Polska oferuje wiele atrakcyjnych możliwości biznesowych.

ph

oto

/ F

ot.

: JU

pIt

ER

IMA

GE

s

◙ Po 20 latach transformacji gospodarczej i dziewięciu latach członkostwa w Ue Pol-ska stała się silnym rynkiem Ue. Dobrze radzi sobie w czasach globalnego kryzysu, jest stabilną, szóstą pod względem wielkości gospodarką w europie, ma też spory wpływ na decyzje w Unii europejskiej. Kraje Afryki mogą znaleźć w Polsce nie tylko silnego part-nera biznesowego, lecz także wiarygodnego sprzymierzeńca.

• Jakie jest dziś miejsce Polski w Europie?• Jak Polska myśli o swoim rozwoju?• Gdzie pojawiają się szanse

współpracy gospodarczej krajów Afryki z Polską?

• Dlaczego Polska uruchomiła program Go Africa?

◙ After twenty years of economic transforma-tions and nine years as an eU Member state, Poland has become a strong eU market that has done well in a period of global crisis. Po-land enjoys a stable economy – the sixth largest in europe – and significant influence over de-cision-making in the european Union. south African firms could find in Poland not only a strong business partner, but also a reliable ally.

• What is Poland’s place in Europe today?• How does Poland see its future

development?• In what areas are opportunities emerging

for economic cooperation between south Africa and Poland?

• Why did Poland lanuch Go Africa programme?

Polska – silny partner w Europie

PolandA Strong Partner in Europe

In 2012, the Polish economy fared much better than those of most other large eU member states. The effects of the protracted financial crisis were felt the most by the eU’s older, western members. The continent’s overall economic growth in 2012 was negative – average GDP in the EU fell by 0.3 per cent: the situation in Greece proved to be the most dire, but Germany suffered as well (a mere 0.7 per cent of growth), as did France (no economic growth). Poland’s GDP growth rate of 2 per cent for 2012 is a very good result in the circumstances.

The previous year, Poland’s GDP had risen by 4.3 per cent and grew continu-ously since the global financial crisis began – an exceptional instance in crisis-ridden Europe. From 2008 to 2011, the cumula-tive growth of Poland’s GDP was 15.8 per cent – the highest on the entire continent. Poland’s export figures for 2012 – about

150 billion EUR – are impressive as well. This in turn is due above all to the excellent productivity shown by highly-skilled work-ers and to the very good quality of Polish products in relation to their price.

These impressive objective achieve-ments did not occur as a result of chance. The sources of Poland’s increasing econom-ic strength are, first and foremost, a consis-tent approach to economic change and the country's integration with the european Union, but also the accompanying explo-sion of domestic entrepreneurship follow-ing years of socialist restrictions. sustained and highly effective political, economic and social transformations have been un-der way in Poland for over 20 years. The economy has become flexible and free, and businesses are quickly adapting to chang-ing conditions. This, in conjunction with a relatively low level of public and corporate

15.8%the cumulative growth of Poland’s GDP from 2008 to 2011 – the highest on the European continent.

debt, the inflow of foreign investments, the innovativeness of Polish firms, and relatively low costs of labour and running a business compared with other eU countries, creates an ef-fective model for growth in the european context.

FROM FORMER EuROPEAN POWER TO REBIRTHThis rapid development came with the disintegration of

the soviet Union, in whose sphere of influence Poland had been since 1945. Poland is easy to find on the European map – it lies at the geographical centre of the continent, at the intersection of major european east-West and north-south routes. it is a strategic location which is used skilfully – Po-land has for centuries played the role of a mediator and con-nector between eastern and Western civilisational trends, many of which it adopted for its own use.

Poland’s history spans a period of over a thousand years. The Polish state dates back to the 10th century – quite far back by European standards. From the late 16th to the late 18th centuries, Poland and Lithuania were joined, form-ing the Rzeczpospolita (Commonwealth), geographically

the largest country in europe, a multinational state toler-ant of religious diversity, a well-managed organism based on a unique political system – a gentry democracy with an elected king. indeed, it was Rzeczpospolita that acted as the 'bulwark' of europe for centuries and many a time managed to repel russian and turkish attacks, among other. it also served as the 'granary of europe'. By the 18th century, the Polish-Lithuanian multinational state had begun to decline due to, among other things, the weakening of royal authority, a failure to properly assess external threats and the lack of a modern, standing army. its neighbours, which had dur-ing this time become powerful autocracies, took advantage of this. in the late 18th century, russia, Prussia and Austria divided up the lands of the Rzeczpospolita among themselves, and Poland disappeared altogether from the map of europe for 123 years. Freedom only came with the end of the Great War of 1914-18.

After a short twenty years of independence, Poland was invaded by Nazi Germany. This invasion – which met with stiff resistance – marked the beginning of World War ii. When the war ended in 1945, Poland and the other Central and Eastern

Poland is Central Europe’s largest economy, an important player in the European Union and an attractive economic partner. The south african business sector should take a closer look at the potential of the polish market and at the opportunities for cooperation with polish firms.

1. After more than two decades of political and economic transformations, Poland has become an active member of the european Union and the word’s 20th largest economy, a large and stable market that is growing steadily.

2. The European Union remains the most important reference point for Poles, even as they build relations with other key players from various parts of the world. At the same time, Polish firms are increasingly often seeking business opportunities in foreign markets – including non-european ones. The Polish market also provides opportunities for investment, mergers and takeovers.

3. There are many possibilities for closer economic cooperation between South African and Polish firms, brining business advantages to both sides.

T H E S O u R C E S O F P O L A N D ’ S E C O N O M I C S T R E N G T H S


authors: MAŁGORzATA BONIKOWSKA, PAWEŁ RABIEJ (THINKTANK)

Poland and South Africa High Time to unlock New Potential

european Union – emerging at that time – its main objective. This was stipulated in the 1991 europe Agreement which estab-lished an association between the european Communities and Poland. At the beginning of the 1990s, the european economic Com-munity had the schengen Area, it was final-ising the construction of a unified market and working on the project for a common currency.

Poland’s aspirations to join the West were helped by the radical transformation of its political system (the introduction of political pluralism, among other things) and rapid economic growth. The banking and financial sector grew very quickly. The Warsaw stock exchange was inaugurated in 1992, marking the beginnings of a capi-tal market. today it is the largest stock ex-change in Central europe, larger than the one in Vienna, both in terms of turnover and the number of listed companies and de-buts. it also happens that the number of new company debuts exceeds that at the popular London stock exchange. The privatisation of state enterprises has become a source of revenue for the state, but it has also made it possible to attract foreign investors, thus helping to introduce higher standards in most sectors of the economy.

More than 160 billion EUR in invest-ments has flowed into Poland since the beginning of the transformations, mainly from European countries. Foreign inves-tors have appeared in almost every sector, creating conditions for greater competi-tiveness and higher quality of the products and services offered. initially, firms focused on gaining a share of the sizeable domestic market but, over time, investors who had in-vested in Poland started to expand into oth-er european countries, and innovative prod-ucts and services also appeared (automotive assembly lines, manufacturing of electronic goods, and products whose technology and design were highly advanced, and which held greater added value for customers).

european countries found themselves within the soviet sphere of influence – behind what Winston Churchill called the iron Curtain – and were cut off from the rapidly developing West. An inefficient, centrally planned economy and limited sov-ereignty prevented Poland from fully using its potential for development after the war. The country was formally indepen-dent, however, and enjoyed a degree of self-determination that allowed it to escape the nightmare of soviet collectivisation and many other communist economic experiments.

During this time, Western europe quickly recovered from the war’s destruction, and began to integrate economically. Successive communities were created beginning in the 1950s, leading to the emergence of the concept of the european Union. The integration processes in the West progressed in parallel with the deteriorating political and economic situa-tion in eastern europe.

As the Soviet Bloc started to fall apart in the late 1980s, the leaders of the Polish opposition, centred around the Solidarność trade union created in 1980 and led by Lech Wałęsa, reached an agreement with the authorities during the Round Table talks. This historical agreement – notable for the peaceful manner in which it was achieved – opened the way to political and economic transformations and pre-cipitated change in the rest of Central europe.

in June 1989, free elections were held in Poland for the first time since World War ii. Prime Minister tadeusz

Mazowiecki’s government, formed in september, prepared and put into effect a radical plan of reforms and laid the ground for a free market and the foundations of a new eco-nomic system. These measures – ‘shock therapy’, as it was called – quickly brought the desired results, although these didn’t come without unwelcome side effects.

Most importantly, however, the Balcerowicz Plan created the conditions for unhampered commercial activity and enabled entrepreneurship to grow, both on a small and me-dium scale. Those changes became the driving force behind the Polish economy. In 1990 and 1991, 600,000 businesses were set up in Poland. Today, there are almost 1.8 million and nearly all are privately owned. Poles relied on their own resourcefulness and took matters into their own hands with enthusiasm. The new businesses began to operate in difficult conditions, they had to compete with considerably more ex-perienced Western european firms, and they learned to do so rapidly. new entrepreneurs had to show boldness and initia-tive, seek capital and know-how that was hard to find at that time, and learn the best practices in europe and around the world, including modern management standards.

AIM– Eu MEMBERSHIPFrom the very beginning of the transformations, the grad-

ually unifying Western europe was the Polish government’s most important point of reference and membership of the

Presently, foreign investors invest in, among other things, international services, includ-ing financial services, call centres, shared service centres and technological centres; electronics; and the automotive, biotechno-logical, r&D and aviation industries.

There is increased investment in the offshoring industry as well as in the r&D industry, particularly in areas such as ac-countancy, finance, logistics, software de-velopment, engineering and automation systems, pharmaceuticals and software. Due to a combination of its strengths, Poland has become an offshoring centre for european businesses wishing to reduce costs while re-taining quality of services (outsourcing busi-ness functions and shared service centres). According to the UnCtAD World invest-ment report 2011, Poland is currently the sixth most attractive offshoring location in the world. More than 300 firms have chosen Poland to locate this kind of centres here. Cracow enjoys the position of world’s best place to establish outsourcing centres for BPo projects. This branch of industry cur-rently employs approximately 50,000 peo-ple, and this figure is to increase by a further 20,000 over the next two years.

At the same time, Poland’s five-year-long eU membership negotiations (1999–2004) entailed the necessity to harmonise Polish law with eU law (acquis communautaire) and to carry out administrative and institu-tional reforms. This was a decisive factor for change both in the public and private sec-tors. At the public level, it brought about the modernisation of the state administration and transparency in the rules according to which it functions. in the economy, it created conditions for operation as part of a single european market. it also prepared businesses for tough market competition, forcing them to become innovative and professional in their operations. A large group of firms emerged prior to eU accession: such as the powerful exporters selena, Atlas, Mokate, Comarch, Asseco, nowy styl, Maspex and

More than 160 billion EUR in investments has flowed into Poland since 1989, and foreign investors have appeared in almost every sector.



LPP. Their high quality products and services now started to appear not only in Poland, but also on foreign markets, and they held their own in the global community. The develop-ment of enterprises was also helped along by a technological bonus of sorts: as many firms and institutions on the Polish market had been created from scratch, they immediately reached for the latest technological solutions.

With Poland’s accession to the EU in 2004, Polish firms gained access to the Internal Market and its unrestricted flow of goods, services, people and capital. While this has increased the potential and opportunities for Polish enterprises, it has also exposed them to greater competition from more powerful Western european firms. eU funds have also become a powerful source of growth for the economy. in 2007-2013, Poland was the greatest recipient of such funds (almost 68 billion eUr under the Cohesion Policy and approximately 20 billion eUr under the Common Agricultural Policy). one of the major reasons why Poland’s growth rate has repeatedly reached several percentage points over the past decade is the eU’s co-financing of various developmental projects, especially in infrastructure and innovation.

In political terms, EU membership initi-ated the process of building Poland’s role within EU institutions and as a participant in European policy-making. This entailed a gradual strengthening of Poland’s posi-tion as a major european player and the inclusion on the eU agenda of political initiatives that are important to Poland, such as the eastern Partnership, which is directed at Armenia, Azerbaijan, Belarus, Georgia, Moldova and Ukraine. Poland has consistently been a proponent of the old Continent’s further and deeper integration, of forging ties with eastern and southern neighbourhood countries and of open and active european participation in shaping the new international order.

A DEVELOPMENT STRATEGy FOR THE FuTuREFor the second time, the european

Growth and Jobs Monitor (2009) placed Poland as second, after Finland, in the rank-ing of countries developing in keeping with the Lisbon strategy principles, which define european development goals until 2020. This reflects not only the pace of Poland’s development, but also its innovativeness. This success is built upon four solid bases: high productivity in relation to labour costs (this indicator is almost twice as high as in Western european countries), young and skilled workers (well educated and yearn-ing for success), financial stability and the country’s strong position within the eU.

The World Bank has described Poland as a high-income economy. With a popu-lation in excess of 38 million (7.6 per cent of the EU population), and a GDP per capita of 18,800 USD (PPP) it is the Eu-ropean Union’s 6th and the world's 20th largest economy. According to numerous rankings, Poland remains one of the most attractive foreign direct investment mar-kets in europe. The incentives provided by Poland’s regions and its 14 industrial zones and technological parks are yet another ad-vantage. The average cost of labour remains relatively low compared to Western europe, but higher than in other Central european countries. in conjunction with work quality, it is an attractive combination for investors, however.

The stable and strong position of Polish firms which are leaders in their respective market segments also creates potential for mergers and acquisitions. After two dec-ades of growth, Polish firms themselves are also seeking new areas of expansion and capital ties. one of the factors speed-ing up this process is growing exports. In 2009, Poland’s ratio of exports to GDP reached a level not far behind Germany’s

Poland is the European Union’s 6th and the wolrd's 20th largest economy.



(44.5 per cent), the country that was not long ago the larg-est global exporter. This is a long-term trend that has been accelerating for a number of years. over the last decade, the value of Polish exports of products and services has increased three and a half times – from 201 to 677 billion PLn. The type of products and services being exported is also chang-ing – from cheap to high-quality goods, services and com-modities of added value. Poland’s share in global exports is rising while that of old european countries is dropping (over the last five years, Greece’s share in global exports has fallen by 20 per cent, that of italy and France by 19 per cent, and Germany’s by 8.3 per cent). The increasing importance of exports is encouraging Polish businesses to seek closer alli-ances on established and developing markets.

POLAND – AFRICA. A POTENTIAL NEW OPENINGPoland has changed completely in the last two decades.

it has conducted successful political and social transforma-tions and created solid foundations for further sustainable growth. During that time, Poland concentrated on internal reorganisation, on adapting to Western standards and on accession to the european Union. today, after nine years of eU membership and a highly praised 6-month presidency of the eU Council, Poland has a broader vision and wants to play a more active role on the global stage. The world order

is changing, and the old order is gradually being replaced by multilateral network arrangements of political and economic groups. This helps to form broader, multivector international relations, also through the eU and its members. The Pol-ish Foreign Policy Priorities 2012-2016 (Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016) drawn up by the Polish Ministry of Foreign Affairs, stress multi-polarity, among other things. Poland’s foreign policy will also be increasingly concerned with achieving the country’s modernisation goals. one of its priorities is to promote the growth of trade and investments with African countries and a greater commit-ment to developmental aid.

For the moment, Poland’s commercial relations with Af-rican countries are not very extensive. Poland’s trade with Africa in 2011 was worth 2.5 billion EUR – merely 0.97 per cent of Polish exports and 0.79 per cent of imports. Coun-tries with the highest share of this turnover are south Africa (exports: 529 million USD, imports: 413 million USD), and northern African states: Morocco (199 and 232 million UsD, respectively), Algeria (353.6 and 49.8 million USD, respec-tively), Egypt (195.9 and 102.5 million USD, respectively) and Tunisia (67.2 and 150.8 million USD, respectively). Turno-ver with countries of sub-saharan Africa, such as nigeria, Ghana, Kenya, Tanzania and Mozambique is much smaller.

Poland’s somewhat less intensive economic ties and investments in Africa are due to the fact that, for Poland,

Africa remains a remote continent – geo-graphically but especially mentally For example, most of Poland’s economic and political leaders do not have the African sub-saharan countries on their ‘mental map’ because, among other reasons, Po-land has never had colonies, never traded on a global scale, and Poles were not free to travel following World War ii, due to restrictions introduced by the Communist regime. Poles have always been curious about the world, however, – one of the 20th century’s most distinguished authors of documentaries about Africa, reporter and writer Ryszard Kapuściński, was Polish. His books – The Emperor (about ethiopia) and The Shadow of the Sun (about Africa in the late 20th century) brought Africa closer not only to Poles, but to the entire world.

During the Polish economic boom of the last two decades, business activity has been mainly directed at markets in europe, russia and the Us, but some firms ventured further. Among Polish firms now clearly es-tablished on the African market, it is worth-while to mention Kulczyk investments (Ki), owned by the richest Pole, Jan Kulczyk. Ki is conducting 25 oil, gas, iron ore and hard coal exploration and extraction operations in 12 countries. in 18 of these, Ki is a li-censed operator. These investments could form, among other things, opportunities for other investments by Polish firms in the processing of oil derivatives. south Africa’s sABMiller, in turn, is one of the largest foreign investors in Poland, with several hundred million euro invested in Polish breweries, including a controlling share in Kompania Piwowarska. Holding 38 per cent of the Polish beer market, sABMiller is one of the most successful foreign investments in Poland.

Development aid schemes conducted by the Polish government also help to discover contemporary Africa. The African conti-nent is the second destination for Polish de-velopmental aid, after eastern Partnership

countries (eastern europe). Countries to which those initiatives are directed include Burundi, ethiopia, Kenya, rwanda, somalia, south sudan, tanzania and Uganda. Direct aid schemes are also conducted by NGOs – Polska Akcja Humanitarna in Sudan, for example.

one of the strategic programmes launched this year by the Polish Ministry of economy is Go Africa, an initiative aiming to help spread information about the potential for investment and trade on the African con-tinent. The programme’s website encourages Polish firms to invest in Africa’s sub-saharan countries, among others. Go Africa is part of a wider scheme to promote the growth of Polish entrepreneurship and Polish firms’ presence in foreign markets. The scheme provides for, among other things, financial aid and the promotion of exported services and products. This means that in the com-ing years Polish firms will receive additional tools to help them make contacts and invest in African countries. together with the nu-merous planned economic missions, espe-cially in nigeria, south Africa, Kenya and tanzania, this will create good opportunities for Poles and Africans to get to know one another and establish closer ties. Analyses show that the best prospects for Polish firms planning to invest in Africa are to be found in the following sectors: food, pharmaceuti-cals, hotels, and mining and fisheries. These sectors hold the greatest potential for invest-ment and partnerships.

POLAND AND SOuTH AFRICA – POTENTIAL TO BE uNLOCKED it hasn’t been very long since south Africa

and Poland established diplomatic relations, but south Africa is Poland’s largest economic partner in Africa. The first contacts between the two countries were semi-official and were established in 1988. The Protocol on establishing Diplomatic relations between the republic of Poland and south Africa at the embassy level was signed in Pretoria in

Go Africa is part of a wider scheme to promote the growth of Polish entrepreneurship and Polish firms’ presence in foreign markets.



December 1991. The first economic con-sultations between Poland and south Af-rica took place in Johannesburg in 2005 at the ministerial level (the Polish Ministry of economy and the south African Depart-ment of trade and industry.

At the historical level, the two countries share, among other things, the experience of a peaceful political transformation. Lech Wałęsa in Poland and Nelson Mandela in South Africa are political leaders who, dif-ferences in time and place notwithstanding, have become symbols of a miracle – the transition from oppression to liberty without mass bloodletting, without revenge and set-tling accounts in a vigilante manner. in the space of a few years, both Poland and south Africa went through fundamental changes without which it would be impossible to un-derstand the stage at which the two countries are today. in the case of Poland, this were the 1989 political transformations, which sowed the the seeds for the fall of the Ber-lin Wall, the flowering of liberty throughout east-Central europe and breaking the ties of dependence with the Ussr. A few years later, at the southern extremity of the African continent, the black citizens of south Africa, who had for years lived under the system of Apartheid, also won their freedom. in both cases, power was successfully transferred at the critical moment without bloodshed.

SOuTH AFRICA’S STRONG ECONOMIC FOuNDATIONSBoth countries are also the beneficiar-

ies of successful economic transformations. For Poland, it meant the possibility of joining the group of strong european countries. For south Africa it opened the door to the group of the world’s 20 largest economies and to the prestigious BriCs group – the most prom-ising developing economies. Often referred to as 'the Germany of Africa,' South Africa produces almost a quarter of Africa’s GDP measured in PPP terms. in comparison with the region’s other countries, it also stands out

for its developed sector of financial and le-gal services, a mature capital market, a wide industrial base and advanced stage of devel-opment of certain sectors of the economy.

The mining industry (diamonds – 10 per cent of the world’s production, and gold – 50 per cent, among other minerals) holds a key position in the south African economy. south Africa is also the world’s largest producer of chrome, manganese, and platinum, as well as one of the world’s leading exporters of coal. Presently, al-most 70 per cent of South Africa’s GDP is produced in the country’s unusually well-developed services (mainly financial) sector, according to the Global Competi-tiveness report for 2013-2014. south Africa is a leader in terms of the quality of its legal environment, including the protection of intellectual property and other property rights, and the resolution of trade disputes. The effectiveness of its financial sector has earned south Africa first place in the world for ease of obtaining credit according to the Doing Business report. The south African stock exchange is today the world’s 15th largest in terms of market capitalisation. Another advantage is the country’s devel-oped production base, dominated by food-processing, the automotive, chemicals, iCt, metallurgical and textile industries.

Government strategies assume a trans-formation of the economy into one based on knowledge, especially in the production of pharmaceuticals, artificial satellites and environmentally-friendly energy technolo-gies. south Africa can already take pride in its advanced telecommunications sector. it invests more than any other African country in, for example, the development of modern internet infrastructure. south African firms also have access to advanced technologies for the processing of mineral resources (gold, platinum, and also carbon steel or aluminum) as well as in the produc-tion of mining equipment, where it owns many valuable patents.

Polish consumers associate south Africa mainly with its wines, less so with its capital investments, such as the 75 per cent stake the south African Breweries Miller have in tyskie Breweries, the same firm’s 27.5 per cent stake in Lech Brewer-ies, the consortium Fra-Mundi or the firm naspers, which has taken over Gadu-Gadu, an online chat site, and Allegro.pl, Poland’s most popular online auction portal. other sig-nificant south African investors include steinhoff (produc-tion) and DJ Group (distribution) from the furniture sector, or Pepcor, which deals with retail sale of consumer products.

GROWING BILATERAL TRADE AND INVESTMENTSsouth Africa’s strategic location – at the southernmost

edge of the African continent, where shipping routes cross-ing the Atlantic and indian oceans meet – has a global and regional dimension and makes the country the gateway to sub-saharan Africa. its relatively well developed port, air-port, road and rail infrastructure allow south Africa to play the role of a transportation hub in the region. representa-tions of international firms choose Johannesburg as their bridge to the fifteen markets that make up the southern Af-rican Development Community, (sADC) and to all of sub-saharan Africa. This is also a good location for Polish firms which, encouraged by the Go Africa programme, think of

making capital investments and developing export to such countries. Poland in turn, given its large market and key loca-tion in Central europe, can play the role of such a gateway to the whole Central and eastern europe for south African firms. The potential of the merger and takeover market in Poland is also considerable. Companies established after 1989 are today seeking neutral capital and competent busi-ness partnerships to help them grow.

Following Poland’s entry into the european Union, trade between Poland and south Africa has grown considerably due to the free trade area agreement (trade, Development and Cooperation Agreement) presently responsible for 90 per cent of trade between the eU and south Africa. in 2006-2012, trade between the two countries grew from 870 mil-lion PLn to 2.1 billion PLn, of which exports from Poland have grown from 430 million PLN to 1.53 billion PLN. The structure of this trade is shaped by the supply chain of global concerns, mainly in the automotive sector. Polish exports to south Africa in 2012 were dominated by machines and me-chanical equipment (35.5 per cent), vehicles (16.9 per cent), and products of the chemicals industry (10.3 per cent) such as computer parts, personal hygiene products, passenger cars and delivery vehicles, cosmetics, and electric shavers. From south Africa, Poland imports mainly machines, me-chanical equipment and parts for them (38.8 per cent), ve-hicles (13.5 per cent), base metals (11.7 per cent) and plant

The South African stock exchange is the world’s 18th largest in terms of market capitalisation.



products (10.4 per cent), such as automotive vehicles and parts, unprocessed granite, grapes, aluminum and rubber.

The investments made by Polish firms on the south Af-rican market also create new opportunities. Kopex, the Pol-ish supplier of mining machines is present there and, thanks to its takeover of a local firm, can take part in government tenders. in south Africa, it produces and sells electrical and electronic apparatus equipment for the mining industry. The construction group PBG S.A. which builds pipelines and wa-ter treatment installations in Africa has chosen south Africa as the bridgehead from which to pursue business interests in the region, including Mozambique. The Polish producer of cosmetics inglot has also opened its salons there. Polish scientists are working with their south African counterparts, especially in the fields of physics and chemistry. Poland is also the third largest shareholder in the south African astro-nomical research project sALt.

uNTAPPED OPPORTuNITIES FOR POLISH FIRMSAccording to the 2012 calculations of the Department of

trade and industry in Johannesburg, in the period ending in 2017 trade between Poland and south Africa could in-crease fivefold. Factors favouring such growth in trade are: the complementary nature of the two countries’ economies, with a dominant role played by industry and the services

sector (with developed coal and automotive industries), gov-ernment programmes for infrastructure extension, construc-tion and development of the domestic market. opportunities for rapid growth in exports can be found in the food pro-cessing industry, where Polish firms have an edge in terms of quality for price (their offerings are on average 20-30 per cent cheaper than similar products from Western europe).

Thanks to the dominant market position of large com-mercial chains (5 of them control 80 per cent of the mar-ket) which also operate beyond Poland’s boundaries, Pol-ish producers find it easier to reach the market. According to estimates for 2013, this market will be worth 65 billion USD, of which over 5.5 billion will be imported food. Polish products are already present in the offerings of the shoprite chain, which has a 35 per cent share of the South African market, and in 150 shops in 16 countries other than South Africa. The strategy announced by its owners is aimed at maintaining the lowest prices possible despite inflation and augurs well for Polish producers. Growth potential for Polish exports also exists in the automotive sector, especially on the secondary market for vehicles and automotive parts. Pro-ducers of mining equipment and machines can also expand their presence on the market. opportunities for growing ex-ports can also be found in sectors in which Polish firms have considerable foreign trade experience, such as construction (windows, doors, and ready houses), interior furnishings,

furniture, decorative textiles, cosmetics, medical instruments, household appliances, consumer electronics, yachts, motorboats and pharmaceuticals.

Well-established financial institutions and a highly dependable legal climate are conducive to Polish investments in South Africa. Government investment plans made as part of the 2012 national infrastructure Plan should be an additional incentive. in 2012, President Jacob Zumba announced that investments in infrastructure would amount to 450 billion USD over 15 years, of which 95 billion would be spent on the expansion of roads, ports and railways by 2015. Despite difficulties in the execution of this plan, Polish firms have an opportunity to take part in projects as sub-contractors or partial suppliers of technology. Partnerships in the sectors of railways (the supply of ma-chines and modernisation of rolling stock), shipbuilding and chemicals (fertilisers) seem particularly interesting. Poland can also use its considerable experience in the mining sector. Polish firms have advanced technologies that can be used in the modernisation of existing mines or the con-struction of new ones. it is also worth-while to follow the path taken by the AGH

THINKTANK RECOMMENDATIONS 1 . R e l aT I o N S b e T W e e N P o l a N D a N D a f R I c a N c o U N T R I e S , e S P e c I a l ly S U b - S a h a R a N o N e S , a R e N o T v e R y W e l l

D e v e l o P e D b U T T h e y h o l D G R e aT P o T e N T I a l , both in the areas of the economy and in developmental cooperation making use of Polish transformation experience.

2 . T h e G o A f r I c A P R o G R a M M e N o W b e I N G l a U N c h e D b y P o l a N D e N c o U R a G e S P o l I S h f I R M S T o Ta k e a G R e aT e R I N T e R e S T I N e c o N o M I c c o o P e R aT I o N W I T h a f R I c a N c o U N T R I e S . This creates a good potential for future common undertakings between Polish and South African companies and for increasing export of high quality Polish goods and services to South Africa, as well as a good climate for a better use of the hitherto undiscovered potential of African and European markets, and for building more intensive economic relations between Polish and African firms.

3 . S o U T h a f R I c a N f I R M S c a N a l S o M a k e U S e o f T h e P o S S I b I l I T I e S o f f e R e D b y T h e P o l I S h M a R k e T I N T e R M S o f M e R G e R S a N D Ta k e o v e R S . Such possibilities pertain to, among other things, the acquisition of shares in key Polish corporations and mergers and takeovers in the well developed sector of medium size firms.

University of science and technology, where south African metallurgy and tita-nium processing specialists are to undergo training. Just as in the 1970s and 1980s, Pol-ish institutions of higher learning continue to provide a high level of education at a cost that is competitive in comparison with insti-tutions in Western europe. if there is a sig-nificant barrier making the establishment of ties between Polish and south African firms difficult, that barrier is mostly ignorance. Polish firms have no idea of the potential of the south African market, of the role that this country plays in the region, and of the degree to which it might be the key to expansion in the region of sub-saharan Africa. similarly, the growth of the Polish market could go unnoticed by south Afri-can firms, who have a much wider – global – investment and cooperation perspective. it is not, however, a barrier that is insur-mountable. overcoming it will certainly be helped by closer political relations between Poland and south Africa. •

Investments in South Africa’s infrastructure will amount to 450 billion USD over 15 years.



PHOTO: JUPiTer imaGes

25 2013 THINKTANK dossier Polska • Afr yka24 THINKTANK dossier Poland • Africa 2013

POLAND: FAST FACTS QuICK STATS FAST FACTS QuICK STATS

1989beginning of political and market reforms in Poland

2004Poland joins the European Union

800.9

billion USDPoland’s gDP (PPP) in 2012 source: imF

In thousand USD as % of EU average (PPP)2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ue-27 29.7 34.2 36.6 32.6 32.4 34.9 32.8 100 100 100 100 100 100 100euro zone 33.0 37.8 41.2 37.5 36.7 39.4 36.5 109 109 109 109 108 108 108czech Republic 14.5 17.5 21.7 18.9 19.0 20.6 18.5 80 83 81 83 80 80 79Germany 35.2 40.3 43.9 40.0 40.2 43.9 41.4 115 115 116 115 119 121 122hungary 11.2 13.6 15.4 12.7 12.8 13.9 12.7 63 61 64 65 65 66 66Poland 8.9 11.1 13.9 11.3 12.3 13.4 12.7 52 54 56 61 63 64 66

Per capita GDP of chosen eU countries in 2006–2012

source: UncTaD/eurostat, 2012

2 % Poland’s gDP growth

in 2012; it fell in Europe as a whole by 0.3%

+2% Poland

+0.7% Germany

+0% France

CzechRepublic -1.3%

Greece -6.4%

57.1

billion USDvalue of direct investment of Polish firms abroad source: nBP, 2012

128.5% Poland’s gDP increase in 1999–2011

Gross Domestic Product (in billion UsD)

source: UncTaD, 2012

1999 2011

514

168

1331new firms registered in Poland every day (one every 22 seconds)

source: PKPP lewiatan

Unprecedented growth of incomein the post-WWII periodgrowth of per capita GDP in the 1988–2011 (in UsD)

source: World Bank

0

8000

2000

10 000

4000

12 000

6000

14 000

1988 1992 1996 2000 2004 2008 2011

6.8% Poland’s highest gDP growth rate (in 2007)

66%Poland’s

per capita gDP as a percentage

of the EU average

14.rank takes Poland

among most attractive globally

places to invest in 2013-2015

source: World investment report, 2013

source: eurostat 2012

Czech Republic 79 Hungary 66 Poland 66

Japan 103 Spain 95

uK 111

2012 per capita GDP (% of eU average)

2012 per capita GDP as a percentageof the eU average

Netherlands 130united States 153Luxembourg 271

Denmark 125Austria 128

Germany 122

poland has

38.5 million

inhabitants. germany has 81.8 million, France – 65.3 million, UK – 63.4 million and Italy – 59.4 million inhabitants

source: eurostat 2012

country Ranking Position

Switzerland 1Singapore 2Germany 4USA 5Poland 42Turkey 44Czech Republic 46Italy 49South Africa 53Hungary 63

Poland’s competitiveness

source: Global competitiveness report 2013-2014, WeF

source: eurostat

1st Poland’s place in the ranking of the most attractive investment locations in Central and Eastern Europe. Voting global firm managers rated Poland as high as germanysource: 2013 european attractiveness survey, ernst and young

Networkingpercentage of the Polish populationwith access to the internet in 2004–2012

source: eurostat

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

8 1622

3038

51 57 616793%

of Poland’s firms have access to the Internetsource: Społeczeństwo informacyjne w Polsce, GUs, 2012

Internet

79%of foreign investments made by Polish firms involved building businesses from the ground upsource: Paiiiz

foreign subsidiaries and branches of Polish firms

Romania

Other

1073

Turkey20Austria20

Luxembourg71

Belarus78

Cyprus131Slovakia

150159

Czech Republic 242

Russia 270

ukraine 355

Germany 427

China41uSA68

Netherlands73

Total 3178

source: GUs, 2011

Investment

507

millionpeople live in the EU 7.6% of whom are Poles

60% of Poles are of productive age, the EU’s second highest ratesource: GUs, 2012

75.8% of Polish exports go to the European Union

breakdown of exports (in %)

4.5-fold is how much the value of Poland’s exports has grown since 2002 – to 183 billion USD todaysource: GUs, 2013

source: GUs

Industrial products

and goods

Transportmachinery

and equipment

Chemicalsand related products

Mineral fuels, greases andrelated products

Food and livestockOther

34.1

38.9

8.9

4.99.3

3.9233.3 billion USDvalue of direct investment by foreign firms since 1990 source: nBP, 2012

Germany 25.1%

united Kingdom 6.7%

France 5.8%

Czech Republic 6.3%

Russia 5.4%

21.1% Germany

14.3% Russia

5.1% Italy

9.0% China

4.0% France

source: GUs, 2012

poland’s main trade partners

EXpo

rt

á

á

IMpo

rt

Which region is the most attractive investment destination? (in %)

source: 2013 european attractiveness survey, ernst and young

China 43

Brazil 26

North America 29

India 19

Western Europe 37

Russia 20

Central nad Eastern Europe 28

GDP growth in 2000–2012 (%)

2000 20062001 20072002 20082003 20092004 20102005 2011

6.85.1

4.3

6.2

source: GUs

4.3 3.9 3.95.3

3.6

1.2 1.4 1.6 2

2012


RPA jest dojrzałym rynkiem i gospodarczym liderem Afryki./South Africa is a mature market and an economic lider in Africa.

ph

oto

/ F

ot.

: JU

pIt

ER

IMA

GE

s

◙ A decade after the peaceful overthrown of the Apartheid system, south Africa be-came a regional leader, and as a member of the G20 has a say in global affairs. It pro-duces a quarter of Africa’s entire GDP. The advantages for Polish firms entering this market include: market’s consolidation, growing consumer demand and planned investments in many fields. However, the south African market requires also consid-erable outlays.

• How does South Africa see its place in the world and what are its growth ambitions?

• The pillars of economic growth in south Africa

• Opportunities for Polish goods and services on the south African market

• An effective expansion strategy in south Africa: challenges and barriers.

◙ Po dekadzie od pokojowego obalenia systemu apartheidu rPA jest regionalnym liderem, a jako członek G20 współdecy-duje o kwestiach globalnych. Wytwarza około 25 proc. PKB całej Afryki. Polskim firmom planującym ekspansję na ten ry-nek sprzyja jego konsolidacja, rosnące potrzeby konsumpcyjne oraz planowane inwestycje w wielu sferach. skuteczne działanie na rynku rPA wymaga jednak znacznych nakładów.

• Jak RPA postrzega swoje miejsce w świecie i aspiracje rozwojowe?

• Filary wzrostu południowoafrykańskiej gospodarki

• Szanse dla polskich towarów i usług na rynku rPA

• Skuteczna strategia ekspansji w RPA: wyzwania i bariery

A Boom in Rainbow Nation

Boomw tęczowymkraju

W życiu państw i społeczeństw ważną rolę odgrywają sym-bole. nelson Mandela i Lech Wałęsa to nie tylko liderzy zmian w rPA i Polsce, ale także laureaci Pokojowej nagrody nobla i bohate-rowie, o których młodzież XXi w. uczy się na całym świecie. Choć działali na różnych kontynentach i w odmiennych warunkach politycznych, wyznawali te same wartości. Polacy wspierali lidera związku zawodowego „solidarność”, gdy czarni obywatele rPA pod przywództwem szefa Kongresu Afrykańskie-go walczyli z rasizmem białej mniejszości w swoim kraju. obie organizacje wygrały, bo walczyły o słuszną ideę, miały za sobą większość społeczną i poparcie społeczności międzynarodowej. Liderzy przemian, którzy

potem zostali prezydentami swoich państw, nigdy się nie spotkali. Ale z ich doświadcze-nia mogą czerpać następne pokolenia.

W ciągu ostatnich trzech dekad Repu-blika Południowej Afryki i Polska przeszły pokojowe rewolucje, a potem radykalną transformację ustrojową i gospodarczą. odbyło się to bez rozlewu krwi, co szcze-gólnie warto podkreślić w kontekście turbulencji obecnie dotykających kraje arabskiej wiosny. Dziś oba kraje utrzymu-ją wzrost gospodarczy mimo światowego kryzysu i poszukują nowych bodźców rozwoju na następne dekady. Mogą być dla siebie partnerami gospodarczymi i poli-tycznymi, czerpiącymi także ze wspólnych doświadczeń transformacyjnych.

Tak jak w Polsce, przeszłość wciąż ma wielki wpływ na teraźniejszość RPA.

OD APARTHEIDu DO DEMOKRACJIPodobnie jak w Polsce, przeszłość wciąż ma wielki

wpływ na teraźniejszość rPA i mapy mentalne jej obywateli. Przez prawie pół XX stulecia głównym czynnikiem deter-minującym wewnętrzną i zewnętrzną politykę rządu był rasistowski system apartheidu. Jego celem było utrzyma-nie podziału społeczeństwa na podporządkowaną czarną większość i dominujących w życiu politycznym oraz gospo-darczym państwa potomków holenderskich kolonizatorów. Zbudowany przez białą mniejszość i strzeżony przez aparat państwowy system opierał się na ponad stu ustawach i re-gulował każdy element życia mieszkańców, czyniąc z rPA państwo de facto totalitarne.

Wraz z narastaniem tendencji dekolonizacyjnych w Afry-ce republika Południowej Afryki popadała w coraz większą izolację zarówno ze względu na apartheid, jak i rosnący po-lityczny dystans do nowo tworzonych państw afrykańskich. Zimnowojenna rywalizacja Zsrr i stanów Zjednoczonych, silnie odczuwalna na kontynencie afrykańskim, pomagała kolejnym koloniom zachodnich mocarstw ogłaszać niepod-ległość, ale w rPA przedłużała życie reżimu. Południowa Afryka stanowiła przyczółek Zachodu na kontynencie zdo-minowanym przez wpływy Zsrr, a interesy ekonomiczne stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii łagodziły presję społeczności międzynarodowej na rasistowski rząd.

Światowa recesja lat 80. i międzynarodowe sankcje wpły-nęły na wzrost skali i liczby protestów dyskryminowanej ludności rPA, co przyniosło trwającą przez dekadę sta-gnację gospodarczą. Upadek bloku wschodniego i koniec

zimnej wojny zwiększyły z kolei presję rządów zachodnich na zmiany polityczne w Afryce Południowej. Przełomowym momentem było dojście w 1989 r. do władzy nastawionego reformatorsko prezydenta Frederika Willema de Klerka, który wkrótce po objęciu urzędu uwolnił więźniów politycz-nych, w tym nelsona Mandelę. Ukoronowaniem negocjo-wanej rewolucji były wybory w 1994 r., w których zwyciężył kierowany przez Mandelę Afrykański Kongres Narodowy.

Podobnie jak w Polsce, po początkowej euforii nowy po-łudniowoafrykański rząd zetknął się z problemami odzie-dziczonymi po poprzednim systemie. nowi liderzy musieli zreformować system ekonomiczny stanowiący podstawę apartheidu – zamkniętą gospodarkę opartą na wyzysku słabo wyedukowanej czarnoskórej ludności i utrzymywaniu głębo-kich nierówności społecznych między czarnymi i białymi.

siła moralna związana z pokojowym obaleniem aparthe-idu oraz siła ekonomiczna, wzmacniana przez wprowadza-ne reformy, pozwoliły rPA stać się liderem na kontynencie afrykańskim. Zaledwie po dekadzie od przemian kraj ten wszedł do grona 20 największych gospodarek świata oraz do prestiżowej grupy najbardziej perspektywicznych gospoda-rek (BriC) obejmującej najpotężniejsze wschodzące rynki: Brazylię, rosję, indie i Chiny. Wobec znacząco mniejszego rozmiaru gospodarki i liczby ludności w porównaniu z „wiel-ką czwórką” głównym argumentem przemawiającym za włą-czeniem rPA do BriC była właśnie jego rola w Afryce. Jako największa gospodarka kontynentu, członek G20 i niestały członek w radzie Bezpieczeństwa narodów Zjednoczonych (w latach 2011-2012) rPA pozostaje jedynym krajem mogą-cym prezentować afrykański punkt widzenia na globalnym

Polskę i RPA dzielą tysiące kilometrów oraz odrębne warunki geopolityczne i gospodarcze. łączą natomiast świeże doświadczenia transformacyjne, „twórcze napięcie” i chęć wprowadzania rozwojowych zmian. Merrill lynch wskazuje rpa jako jeden z trzech rynków, które w najbliższej dekadzie osiągną największy wzrost gospodarczy. szukająca nowych partnerów i rynków zbytu polska może na tym skorzystać.

Choć rPA wciąż boryka się z problemami odziedziczonymi po apartheidzie, bez wątpienia jest gospodarczym i politycznym liderem kontynentu.

Praktycznie wszystkie towary produkowane przez polskie firmy odpowiadają zapotrzebowaniu rynku południowoafrykańskiego. stosunek ceny do jakości stanowi zaś ich główną przewagę konkurencyjną.

R O z W I N I ę T y R y N E K I B R A M A D O A F R y K I


autorzy: ANDRzEJ TuRKOWSKI, MAŁGORzATA BONIKOWSKA, PAWEŁ RABIEJ (THINKTANK)

Republika Południowej Afryki jak daleko – jak blisko

inaugurację ściganego przez Międzynaro-dowy trybunał Karny prezydenta sudanu omara al-Baszira, któremu jednocześnie nieoficjalnie dano do zrozumienia, że przy-jęcie tego zaproszenia może skutkować aresztowaniem i wydaniem go trybunało-wi. tego rodzaju pragmatyzm, choć wywo-łuje kontrowersje, wydaje się niezbędny do realizacji priorytetowego celu polityki za-granicznej rPA, jakim jest wspieranie roz-wiązywania kryzysów, zacieśniania inte-gracji na poziomie regionalnym (w ramach Wspólnoty rozwoju Afryki Południowej) i całego kontynentu (Unii Afrykańskiej), jak również rozwijanie wewnątrzafrykań-skiego handlu, w tym poprzez wcielenie w życie priorytetowego programu rozbu-dowy infrastruktury północ – południe.

Z kolei pozycja jednej z największych gospodarek wschodzących i członka BriCs ustawia rPA w roli kontestatora powojennego porządku międzynarodo-wego. Mimo że światowa dominacja sta-nów Zjednoczonych oraz ich sojuszników nie jest podważana tak silnie jak w rosji czy Chinach, władze w Pretorii nie waha-ły się krytykować przebiegu interwencji nAto w Libii czy odmawiać wsparcia rezolucji potępiającej prezydenta syrii Ba-szara al-Asada. Jednocześnie RPA stara się uzyskać statut stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ i odgrywa istotną rolę mediatora w regionalnych konflik-tach, m.in. wysyłając w rejony zapalne siły pokojowe. Jak deklarują południowo-afrykańscy dyplomaci, w sporach państw rozwiniętych i rozwijających się rPA dąży do wypracowania kompromisowego stano-wiska między Zachodem a wschodzącymi mocarstwami nowej ery.

ta gra nie jest wolna od napięć, o czym świadczą m.in. kontrowersje wokół unie-możliwienia przyjazdu do rPA Dalajla-mie. W 2011 r. miał on uczestniczyć w 80. urodzinach weterana walki z apartheidem i laureata Pokojowej nagrody nobla, bisku-pa Desmonda tutu. Decyzja o odmowie

forum, pomimo całego zróżnicowania tego kontynentu. Do-datkowym potwierdzeniem rosnącej roli rPA w świecie oraz w samej Afryce było zorganizowanie tam mistrzostw świata w piłce nożnej w 2010 r.

DzIEDzICTWO PRzESzŁOśCI I TęCzOWA PRzySzŁOśćChoć rPA jest dziś gospodarczą potęgą, wciąż boryka

się z dziedzictwem apartheidu, co prowadzi do niepokojów społecznych. Mimo relatywnie dużych nakładów socjal-nych problemem RPA są potężne nierówności społeczne (55 tys. farmerów jest w posiadaniu 85 proc. ziemi upraw-nej) oraz bezrobocie na poziomie ok. 25 proc. W połącze-niu z utrzymującym się deficytem wykwalifikowanej siły roboczej i niskim ogólnym poziomem edukacji tworzy to poważne strukturalne bariery rozwoju.

na ich przezwyciężeniu skupia się narodowy Plan roz-woju 2030 (2030 National Development Plan). Jego strate-giczne cele to podwojenie PKB do 2030 r., eliminacja ubó-stwa oraz zmniejszenie nierówności społecznych. realizacja tych celów ma być możliwa m.in. poprzez inwestycje w po-prawę infrastruktury, wsparcie dla sektora wydobywczego i rolniczego, dywersyfikację eksportu oraz redukcję kosztów prowadzenia działalności biznesowej.

Mimo powyższych problemów rPA ma także wie-le atutów, które pozwalają je pokonać. Jest m.in. jednym z 11 państw afrykańskich uznanych przez Freedom House za

zapewniające największy poziom swobód demokratycznych. W rankingu zarządzania w Afryce sporządzanym przez Mo ibrahim Foundation zajmuje wysoką, piątą pozycję nie tylko pod względem wskaźników biznesowych, ale także w pod-kategorii mierzącej przestrzeganie praw człowieka i party-cypację obywatelską (trzecie miejsce). to dobrze wróży dla wykorzystania potencjału tego kraju wciąż tkwiącego w jego etnicznej i wielokulturowej różnorodności, dzięki której zy-skał miano tęczowego społeczeństwa (rainbow nation).

WSCHODząCE MOCARSTWO REGIONALNEW polityce zagranicznej rPA wciąż są obecne tradycyjne

dylematy relacji z innymi państwami, zwłaszcza z sąsiadami oraz krajami Brytyjskiej Wspólnoty narodów (The Com-monwealth), do której to państwo należy. Jednocześnie rady-kalne zmiany w międzynarodowym układzie sił i zależności wymuszają wypracowywanie nowych strategii. Wciąż silne jest dziedzictwo pokojowej walki z apartheidem i przekonań nelsona Mandeli, że „kwestie praw człowieka zajmują cen-tralne miejsce w stosunkach międzynarodowych”, ale jedno-cześnie doświadczenia kolejnych rządów, w tym z okresu pre-zydentury Mandeli, pokazały, że ideały demokracji w Afryce są często naruszane i wymagają politycznego pragmatyzmu.

Jak trudne są to dylematy, pokazał rok 2009, kiedy chęć utrzymania wpływów w sąsiednim państwie skłoniła no-wego prezydenta Jacoba Zumę do zaproszenia na swoją

wydania wizy wywołała oskarżenia o ustęp-stwo rządu rPA pod presją Chin będących największym partnerem handlowym Afryki Południowej. Mimo różnic w odniesieniu do praw człowieka oba państwa na pozio-mie globalnym starają się zwiększać wpływ krajów rozwijających się w światowych insty-tucjach finansowych (Międzynarodowy Fun-dusz Walutowy) i gospodarczych (Światowa Organizacja Handlu).

GOSPODARCzy POTENTATChoć rPA wciąż boryka się z dziedzic-

twem apartheidu, gospodarczo jest świa-tową potęgą, najlepiej rozwiniętym krajem kontynentu. Nazywana „Niemcami Afryki” wytwarza 25 proc. PKB Afryki mierzone-go parytetem siły nabywczej. na tle innych państw regionu wyróżnia ją ponadto rozwi-nięty sektor usług finansowych i prawnych, dojrzały rynek kapitałowy, rozwinięty prze-mysł i zaawansowany rozwój niektórych sektorów gospodarki. Dodatkowym atutem jest dobrze rozwinięta produkcja, w której dominują przetwórstwo rolno-spożywcze, przemysł samochodowy, chemiczny, iCt, metalurgiczny oraz odzieżowy. Jednocze-śnie rPA ma zasoby surowców mineralnych dorównujące czołowym „surowcowym” krajom Afryki. Umiejętnie też wykorzystu-je swe strategiczne położenie na południo-wym krańcu Afryki, gdzie łączą się szlaki przecinające oceany Atlantycki i spokojny. relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktu-ra portowa, lotniskowa, drogowa i kolejowa pozwala rPA odgrywać rolę regionalnego hubu transportowego. Położone pod Jo-hannesburgiem lotnisko jest największe na całym kontynencie pod względem liczby obsługiwanych pasażerów i odgrywa klu-czową rolę w afrykańskim transporcie lotni-czym. Przedstawicielstwa światowych firm zazwyczaj wybierają właśnie Johannesburg jako swój przyczółek w Afryce subsaharyj-skiej, a zwłaszcza na 15 rynkach tworzących Wspólnotę rozwoju Afryki Południowej.

Polityka zagraniczna RPA nie jest wolna od dylematów i napięć.



W budowie silnej gospodarki RPA czo-łową rolę odgrywał przemysł wydobywczy, którego początki związane były z wydo-bywaniem diamentów i złota. Południo-woafrykańskie zasoby złota szacowane są między 30 a 50 proc. światowych pokła-dów, wydobycie diamentów zaś pokrywa ok. 10 proc. światowej produkcji. rPA jest też największym na świecie producentem m.in. chromu, manganu oraz platyny, a tak-że światowym liderem pod względem ilości eksportowanego węgla.

Będący kołem zamachowym południo-woafrykańskiej gospodarki przemysł moto-ryzacyjny odpowiada za 12 proc. eksportu wyrobów przemysłowych. na tamtejszym rynku obecni są nie tylko tradycyjni po-tentaci: BMW, Ford, General Motors, Mer-cedes-Benz, nissan, renault, toyota czy Volkswagen, ale także indyjskie firmy mo-toryzacyjne tata Motor oraz Mahindra & Mahindra. Zainteresowanie otworzeniem fabryki wyraża również Maruti suzuki. We-dług rządowych planów do 2020 r. w rPA ma być produkowanych 1,2 mln samocho-dów rocznie.

także sektor chemiczny, skoncentro-wany na produkcji paliw, plastiku i farma-ceutyków oraz wyznaczony w rządowych planach na główny motor wzrostu, nie ma sobie równych na kontynencie afrykańskim. Jego cechą charakterystyczną jest dobrze rozwinięty upstream oraz duże potrzeby in-westycyjne w downstream (przetwórstwo, dystrybucja i handel). sprzyjający klimat i żyzne gleby, przeciwsezonowość w sto-sunku do europy, a także bogate łowiska stanowią główne przewagi konkurencyjne południowoafrykańskiego rolnictwa.

Mimo że historycznie gospodarka rPA opierała się na przemyśle wydobywczym i wykorzystywaniu bogactw naturalnych, rządowe strategie zakładają przekształce-nie jej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, szczególnie w dziedzinie produkcji farmaceutyków, sztucznych satelitów oraz zielonych technologii energetycznych. Już

teraz Południowa Afryka może się po-chwalić wysokim rozwojem w sektorze telekomunikacji – w porównaniu z inny-mi krajami Afryki inwestuje np. najwięcej w rozwój nowoczesnej infrastruktury in-ternetowej. Południowoafrykańskie firmy dysponują również zaawansowanymi tech-nologiami w zakresie obróbki surowców mineralnych (złota, platyny, a także stali niestopowej czy aluminium) oraz w pro-dukcji sprzętu górniczego, gdzie mają wiele cennych patentów.

obecnie jednak prawie 70 proc. PKB wytwarzane jest w dobrze rozwiniętym sektorze usług, w tym przede wszystkim usług finansowych. o sprawności sektora finansowego świadczy pierwsza pozycja na świecie pod względem łatwości otrzy-mania kredytu wg raportu Doing Business. Południowoafrykańska giełda zajmuje zaś 15. miejsce na świecie pod względem kapitalizacji rynkowej. Jednocześnie rPA jest czwartym krajem globu o najbardziej transparentnym budżecie (ranking open Budget index).

Jak wskazuje Global Competitiveness Re-port 2013–2014, na tle państw regionu oraz BriCs republika Południowej Afryki przo-duje pod względem jakości prawa, w tym ochrony własności intelektualnej i innych praw własności oraz skuteczności rozwią-zywania sporów handlowych. stabilizacja finansowa i prawna oraz wciąż niskie kosz-ty pracy to główne powody tego, że rPA zajmuje 18. miejsce w rankingu najbardziej atrakcyjnych miejsc do inwestycji zagra-nicznych na świecie (ranking A.t. Kearney).

NAJWAżNIEJSzy PARTNER HANDLOWy POLSKI W AFRyCE RPA jest najważniejszym partnerem

gospodarczym Polski w Afryce. Wstą-pienie Polski do Ue i oparcie stosunków dwustronnych na umowie o strefie wolne-go handlu (Trade, Development and Coope-ration Agreement), obejmującej obecnie

Kołem zamachowym południowo- afrykańskiejgospodarki jest przemysł motoryzacyjny.



90 proc. wymiany handlowej między Ue i rPA, umożliwiło intensyfikację wymia-ny handlowej. Wzrosła ona z 870 mln zł w roku 2006 do 2,1 mld zł w 2012 r., z czego eksport z Polski – z 430 mln zł do 1,53 mld zł. Mimo tej dynamiki RPA wciąż nie odgrywa kluczowej roli w wymia-nie handlowej Polski ze światem. Jest na 26. miejscu pod względem eksportu z Pol-ski oraz 29. pod względem importu.

struktura wymiany handlowej między Polską a rPA kształtowana jest przez łańcu-chy dostaw globalnych koncernów, głównie w przemyśle motoryzacyjnym. W polskim eksporcie w 2012 r. dominowały maszyny i urządzenia mechaniczne (35,5 proc.), po-jazdy (16,9 proc.) oraz produkty przemy-słu chemicznego (10,3 proc.); w tym części komputerowe, środki higieny osobistej, samochody osobowe i dostawcze, kosme-tyki. Polska importuje natomiast przede wszystkim maszyny i urządzenia mecha-niczne oraz pojazdy nieszynowe i ich części (38,8 proc.), pojazdy (13,5 proc.), metale nieszlachetne (11,7 proc.), a także produk-ty pochodzenia roślinnego (10,4 proc.); w tym samochody i części do nich, granit surowy, winogrona, aluminium i kauczuk.

Polskie inwestycje w rPA są niewielkie. Działa tam polski dostawca maszyn górni-czych – spółka Kopex, która dzięki przeję-ciu lokalnej firmy może brać udział w rzą-dowych przetargach. W rPA prowadzi produkcję i sprzedaż urządzeń aparatury elektrycznej i elektronicznej dla przemy-słu górniczego. Z kolei grupa budowlana PBG SA, która w Afryce zajmuje się bu-dową rurociągów i instalacji oczyszczania wody, wybrała rPA na przyczółek do reali-zacji interesów w regionie (w tym w Mo-zambiku). swoje salony otworzył tam też producent kosmetyków inglot. W Polsce z kolei inwestują międzynarodowe koncer-ny z udziałem kapitału południowoafry-kańskiego, m.in. sABMiller z branży piwo-warskiej, Steinhoff (produkcja) i JD Group (dystrybucja) z branży meblarskiej, Pepcor

zajmujący się handlem detalicznym towara-mi konsumpcyjnymi oraz naspers z branży telekomunikacyjnej.

SzANSE DLA POLSKICH FIRM – GDzIE ICH SzuKAć?Dojrzały rynek rPA, który oprócz wspo-

mnianych zalet w postaci rozwiniętych insty-tucji prawnych i finansowych odznacza się wysoką kulturą biznesową, stwarza ogromne szanse dla polskich przedsiębiorców. naj-większą sprzedaż eksportową w rPA mają jednak te kraje, które prowadzą sprzedaż i dystrybucję bezpośrednią przez własne firmy. takich firm zagranicznych działa na południowoafrykańskim rynku kilka tysię-cy. Polskich przedsiębiorstw w zasadzie nie ma, poza kilkoma opisanymi wyżej wyjąt-kami. Tymczasem praktycznie wszystkie polskie towary mogą być przedmiotem eksportu do RPA, bez ryzyka większego niż przy wymianie wewnątrzwspólnotowej z krajami UE. Zgodne z priorytetowymi pozycjami importu RPA jest 75 proc. pol-skiej oferty eksportowej. Z kolei polski rynek mógłby przyjąć 45 proc. priorytetowych po-zycji eksportu rPA.

Według obliczeń Wydziału Promo-cji Handlu i Inwestycji w Johannesburgu z 2012 r. w okresie do 2017 r. realny jest pięciokrotny wzrost obrotów handlowych między Polską i rPA. Czynnikami sprzyjają-cymi rozwojowi współpracy handlowej jest komplementarność gospodarek, z domina-cją usług i sektora przemysłowego (z rozwi-niętym przemysłem węglowym i samocho-dowym), rządowe programy rozbudowy infrastruktury i budownictwa oraz rozwój rynku wewnętrznego.

szanse na intensywny wzrost eksportu istnieją w branży spożywczej, gdzie pol-skie firmy dysponują przewagą w zakresie stosunku jakości do ceny (ich oferta jest średnio o 20–30 proc. niższa od produktów firm z zachodniej europy). Dzięki domi-nacji na rynku wielkich sieci handlowych (pięć z nich kontroluje 80 proc. rynku),

Rynek RPA odznacza się wysoką kulturą biznesową.



REKOMENDACJE THINKTANK 1 . P o l S k I e f I R M y P o W I N N y Pa M I ę Ta ć , ż e R Pa j e S T k R a j e M R o z W I N I ę T y M G o S P o D a R c z o, N a S y c o N y M

R y N k o W o, z o R G a N I z o W a N y M W e D ł U G z a c h o D N I c h W z o R c ó W P R a W N y c h I f I N a N S o W y c h , a l e l e ż y W a f R y c e . Kluczem do powodzenia w biznesie jest więc nie tylko innowacyjność podejścia i doskonała znajomość rynku, ale także cierpliwość i umiejętne budowanie bezpośrednich relacji.

2 . D o b R y M P o c z ąT k I e M W S P ó ł P R a c y j e S T z N a l e z I e N I e W I a R y G o D N e G o l o k a l N e G o Pa R T N e R a b I z N e S o W e G o, k T ó R y z N a S P e c y f I k ę R y N k U I M e N Ta l N o ś ć l U D z I , co minimalizuje problemy związane z różnicami kulturowymi. W zleceniach dla publicznego sektora niezbędne jest działanie w zgodzie z rządową strategią wzmacniania ekonomicznego czarnych obywateli (Black Economic Empowerment), nastawione na włączanie czarnoskórych przedsiębiorców w główny nurt gospodarki.

3 . R y N e k R Pa j e S T ł aT W I e j S z y N I ż W e U R o P I e , b o j e S T b a R D z I e j S k o N S o l I D o W a N y. Firmy są z reguły większe niż w Polsce. O ile towary konsumpcyjne mogą być sprzedawane przy wykorzystaniu standardowych narzędzi promocji (jak nawiązanie kontaktów korespondencyjnie, udział w misjach, targach, konferencjach branżowych czy bezpośrednia akwizycja po zakupieniu analiz rynku, osiągalnych w podobnym zakresie jak dla rynku polskiego), o tyle w przypadku towarów przemysłowych niezbędna jest obecność w RPA w formie własnej firmy, przedstawicielstwa lub biura handlowego.

FOT.: JUPiTer imaGes

które operują także poza granicami kraju, polscy producenci mają szansę na dostęp do ogromnego rynku. Według prognoz na 2013 r. będzie on wart 65 mld dol., z czego po-nad 5,5 mld przypadnie na żywność importo-waną. Już teraz polskie produkty znajdują się np. w ofercie sieci Shoprite, która ma 35-pro-centowy udział w rynku południowoafry-kańskim oraz ponad 150 sklepów w 16 kra- jach poza rPA. Zapowiadana przez właści-cieli tej sieci strategia nastawiona na utrzy-mywanie maksymalnie niskich cen mimo rosnącej inflacji dobrze wróży polskim producentom.

Potencjał wzrostu polskiego eksportu ist-nieje także w branży samochodowej, w tym w szczególności na rynku wtórnym samo-chodów i części motoryzacyjnych. obec-ność na rynku mogą rozszerzyć producenci urządzeń i maszyn górniczych. szanse na ekspansję eksportową są także w branżach, w których polskie firmy mają duże doświad-czenie w handlu zagranicznym, w tym:

• branża budowlana (okna, drzwi, gotowe domy),

• wyposażenie wnętrz,• meble,• tkaniny dekoracyjne,• kosmetyki,• narzędzia medyczne,• AGD,• elektronika,• jachty i łodzie motorowe,• farmaceutyki.

Dobrze rozwinięte instytucje finansowe oraz wysokiej jakości ochrona prawna inwe-stycji sprzyjają inwestowaniu w rPA. Dodat-kową zachętą powinny być rządowe plany inwestycyjne w ramach przyjętego w 2012 r. narodowego Planu infrastrukturalnego. W 2012 r. prezydent rPA Jacob Zuma ogło-sił, że w ciągu 15 lat inwestycje w infrastruk-turę wyniosą 450 mld dol., z czego do 2015 r. na rozbudowę dróg, portów i kolei przezna-czonych będzie 95 mld dol. Mimo kłopotów

z realizacją planu polskie firmy mają szansę na uczestnictwo w tych projektach w cha-rakterze podwykonawców czy też dostaw-ców cząstkowych technologii. szczególnie interesująca wydaje się współpraca w prze-myśle kolejowym, stoczniowym (w zakre-sie dostaw maszyn i modernizacji taboru), chemicznym (nawozów).

W relacjach gospodarczych z rPA Pol-ska powinna wykorzystać swoje bogate doświadczenie w branży wydobywczej. nasze firmy dysponują zaawansowanymi technologiami, które mogą zostać wyko-rzystane w modernizacji istniejących ko-palni lub przy budowie nowych. Warto też pójść śladem Akademii Górniczo-Hutni-czej, w której szkoleni będą południowo-afrykańscy specjaliści w zakresie hutnictwa i obróbki tytanu. Polskie uczelnie podobnie jak w latach 70. i 80. oferują wysoki poziom nauczania znacznie mniejszym kosztem niż uczelnie na zachodzie europy.

Polski rząd rozpoczął program Go Africa, którego celem jest zwiększenie wy-miany handlowej między Polską a Afryką, zwłaszcza strefą subsaharyjską. rPA jest jednym z krajów nim objętych (są w nim również nigeria, Angola, Kenia i Mozam-bik). Łączna liczba mieszkańców w tych państwach to ponad 300 mln osób. Pro-gnozy dla tego regionu na najbliższe dzie-sięciolecia wskazują wzrost gospodarczy na poziomie przekraczającym 7 proc. rocz-nie. Jest to również region intensywnych inwestycji. Bezpośrednie inwestycje zagra-niczne w regionie subsaharyjskim wzrosły z 29,5 mld dol. w 2010 r. do 36,9 mld dol. w 2011 r.

rPA powinno stać się zatem jednym z kluczowych rynków dla polskich firm zainteresowanych obecnością na konty-nencie afrykańskim. Przewagą polskich firm jest z jednej strony wysoka jakość oferowanych produktów i usług, z drugiej – niższe ceny niż u niektórych partnerów zachodnioeuropejskich.

to, czy szanse te zostaną wykorzystane, w dużej mierze zależy od samych firm i ich chęci wychodzenia poza rynki europejskie, ale również od głębszych działań wspierają-cych polski eksport. Już teraz jednak polskie firmy zaintere-sowane eksportem i inwestycjami w rPA mogą skorzystać z instrumentów oferowanych w programie Go Africa, m.in. kredytów Banku Gospodarstwa Krajowego oraz gwarancji udzielanych przez KUKe. W przypadku rynków tak dużych

i o takim potencjale jak rPA być może potrzebne są bardziej zaawansowane formy wsparcia eksportu, np. pomoc w kon-solidacji eksportowej branż o szczególnym potencjale na tym rynku. Bez takiego innowacyjnego wsparcia polskie firmy mogą być skazane na działania w mikroskali, nie dyskontując przewag swojej oferty i nie przebijając się z nią dostatecznie mocno na najważniejszym i stwarzającym największe dziś szanse afrykańskim rynku. •

RPA powinna stać się kluczowym rynkiem dla polskich firm zainteresowanychobecnością w Afryce.




RPA jest numerem

na świecie pod względem rozwoju turystyki winiarskiejŹródło: Global Traveler’s magazine, international Wine review 2012

1.

1

RPA: FAKTy LICzBy FAKTy LICzBy FAKTy LICzBy

219 090km2 ma powierzchnia RPA. To blisko 4 razy tyle co PolskaŹródło: south africa yearbook 2012/2013

5,9%W takim tempie średnio rosło PKB RPA w ciągu ostatnich 10 lat (w PPP) Źródło: mFW 2013, obliczenia własne

3 stolice:Pretoria [administracyjna]Cape Town [legislacyjna]Bloemfontein [sądownicza]Źródło: south africa yearbook 2012/2013

Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do RPA (w mld dol.)

2003 20082004 20092005 20102006 20112007 2012

0,730,80

6,65

-0,53

5,69

1,23

9,01

5,376,00

4,57

Źródło: UncTaD 2013

139 mld dol. Tyle warte były w 2012 r. wszystkie firmy, które powstały w RPA w ramach bezpośrednich inwestycji zagranicznychŹródło: UncTaD 2013

Johannesburg 3,61Cape Town 3,35Ekurhuleni 3,14Durban 2,84Pretoria 1,40

Największe miasta RPA liczba mieszkańców w mln

Źródło: cia World Factbook 2013

1994W tym roku odbyły się pierwsze wybory w RPA otwarte dla wszystkich ras, co symbolizowało koniec apartheidu

IMpo

rt

Źródło: WTO, GUs 2012

Główni partnerzy handlowi rpA w 2011 r.uE 30,6%

Chiny 14,2%

Japonia 4,7%

uSA 8,0%

Arabia Saudyjska 4,5%Polska 0,43%

22,3% uE

13,4% Chiny

8,2% Japonia

3,6% Indie

0,42% Polska

9,0% uSA

Towary rolno-spożywcze 8,4

Surowce z wyjątkiem paliw 18,5

Paliwa mineralne i pochodne 10,1

Chemikalia i pochodne 7,1

Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy 18,8

Produkty przetwórstwa przemysłowego i inne 37,2

Struktura towarowa eksportu RPA (w %)

Źródło: GUs 2012

100,7 mld dol. Tyle wart był eksport RPA w 2012 r.Źródło: cia World Factbook 2013

EKSp

ort

RPA ma 5. największy sektor wydobywczy na świecieŹródło: south africa yearbook 2012/2013Źródło: World-mining-Data, international Organizing committee for the World mining congresses, 2013

83,99% rodu

75,26% platyny

40,90% chromu

39,04% palladu

34,27% wanadu

Udział RPA w światowych zasobach surowców to m.in.:

582,4mld dol.Tyle wyniosło w 2012 r. PKB RPA (w PPP)Źródło: mFW 2013

Na 150 lat szacuje się ekonomiczną opłacalność eksploatacji złóż mineralnych RPAŹródło: south africa yearbook 2012/2013

87,7% platynowców

72,4%chromu

80%manganu

29,7%złota

Udział RPA w światowych zasobach surowców to m.in.:

Źródło: south africa yearbook 2012/2013

11 375 dol. wyniosło w RPA w 2012 r. PKB w przeliczeniu na mieszkańca (PPP)Źródło: mFW 2013

rand rpA to 2. najbardziej niedowartościowana waluta świata. Big Mac jest tu aż o 54% tańszy niż w USA (w Polsce o 33%)Źródło: BiG mac index 2013, The economist

Popyt w RPa rośnie szybciej niż Pkb

Źródło: imF 2012

-4%

2%

-2%

6%

0%

8%

2%

10%

2007 2008 2009 2010 2011 2012

51,8 mln osób liczy populacja RPAŹródło: south africa yearbook 2012/2013

RPA jest krajem o 3. największym rozwarstwieniu dochodów gospodarstw domowych na świecieŹródło: Pocket World in Figures 2014, The economist

25,5% Tyle wyniosło bezrobocie w RPAŹródło: statistics south africa, 09.2013

14,5 mln Na tyle prognozuje się liczbę użytkowników internetu w RPA w 2013 r.Źródło: www.budde.com, 2013

Na 78 mln szacuje się liczbę telefonów komórkowych w RPA w 2013 r., co oznacza penetrację rynku na poziomie 151%Źródło: www.budde.com, 2013

Nagroda: offshoring Destination of the year 2013

Tytuł: afrykański kraj Przyszłości dla bezpośrednich Inwestycji zagranicznych 2013/2014

11Tyle jest języków oficjalnych w RPA, z których każdy ma zagwarantowany równy statusŹródło: south africa yearbook 2012/2013

Poziom kosztów życia(w porównaniu z Usa)

Źródło: Pocket World in Figures 2014, The economist

Wielka Brytania 112

Rumunia 54

Polska 72uSA 100

RPA 71

łatwość prowadzenia biznesu w RPa według Doing Business 2013

Pozycja kraju na 186 państw:

Dostęp do elektryczności 150.Handel ponadgraniczny 115.Ogłaszanie upadłości 84.Dochodzenie praw kontraktowych

82.

Rejestrowanie własności 79.Zakładanie biznesu 53.Pozwolenia na budowę 39.Płacenie podatków 32.Ochrona inwestora 10.Dostęp do kredytów 1.Pozycja w rankingu ogólnym 39.

Źródło: Bank Światowy 2012Źródło: World economic Forum, 2012

*im wyższy wynik, tym lepiej

RPa i Polska według Global competitiveness report 2013/2014*

RPa

Polska

Instytucje

Infrastruktura

Otoczenie makroekonomiczne

Zdrowie i edukacja podstawowa

Szkolnictwo wyższe i szkolenie

Efektywność rynku dóbr

Efektywność rynku pracy

Rynki finansowe

Gotowość technologiczna

Wielkość rynku

Zaawansowanie biznesu

Innowacyjność 65

43

21

0

Źródło: european Outsourcing association (eOa)/ Fdiintelligence 2013

Społeczeństwo RPA jest bardzo młode

Źródło: http://populationpyramid.net, 2010

7,5% 7,5%5% 5%2,5% 2,5%

Popyt wewnętrzny PKB

15

30

46

60

lata

40 THINKTANK dossier Poland • South Africa 2013

A u T H O R SA A u TO R z y

P u B L I S H E R : THinKTanK sp. z o.o. ul. mińska 25, 03-808 Warszawa

E D I T O R I A L C O N C E P T : dr małgorzata Bonikowska, Paweł rabiejC O N S u LT A T I O N : agata mężyńska

P u B L I S H I N G C O O R D I N A T O R : anna chyckowska A R T I S T I C D I R E C T O R : Katarzyna zbytniewskaG R A P H I C S : monika chylińska T R A N S L A T I O N : Jean-Jacques Granas et al. I S B N : 978-83-63460-26-6

Dossier

THe DOssier POlanD – sOUTH aFrica, prepared by the THinKTanK analytical centre, is part of the GlOBalna Firma programme whose aim is to support the expansion of Polish enterprises abroad. This programme is conducted by THinKTanK and its partners under the patronage of the ministry of administration and Digitisation, the ministry of agriculture and rural Development, the ministry of economy, the ministry of Foreign affairs, the ministry of sports and Tourism and the ministry of Treasury.

Dossier POlsKa – rPa, opracowane przez ośrodek analityczny THinKTanK, jest częścią programu GlOBalna Firma mającego na celu wspieranie polskich przedsiębiorstw w ekspansji zagranicznej. Program jest realizowany przez THinKTanK i partnerów pod patronatem ministerstwa administracji i cyfryzacji, ministerstwa Gospodarki, ministerstwa skarbu Państwa, ministerstwa sportu i Turystyki, ministerstwa spraw zagranicznych oraz ministerstwa rolnictwa i rozwoju Wsi.

The mission of the THinKTanK analysis and research centre is to provide Polishleaders in business and public administration with the inspiration and tools for decision-making. THinKTanK conducts programmes and projects relating to public policies issues as well as management, leadership and innovations in private and public institutions. moreover, the institute publishes the THinKTanK quarterly and several other publications, organises conferences, conducts research and runs its own database of knowledge.

misją ośrodka analitycznego THinKTanK jest dostarczanie polskim liderombiznesu i administracji publicznej inspiracji i narzędzi do podejmowania decyzji.THinKTanK prowadzi programy i projekty dotyczące m.in. polityk publicznych, spraw międzynarodowych, zarządzania, przywództwa oraz innowacjiw firmach i instytucjach. Ośrodek wydaje także kwartalnik THinKTanK i inne publikacje, organizuje konferencje, prowadzi badania i ma własną bazę wiedzy.

dr Małgorzata BonikowskaManaging Partner of THINKTANK, President of Centre for International RelationsPartner zarządzający THINKTANK, prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych Dr małgorzata Bonikowska specialises in international relations and social communication. she studied at the University of Warsaw, the sorbonne in Paris, and new york’s columbia University (Fulbright Grant). she was head of the european information centre at the Office of the committee for european information. she acted as an expert and head of the european commission information and communication Programme in Poland and Bulgaria, and took part in eU projects, among others in india.

specjalizuje się w problematyce stosunków międzynarodowych i komunikacji społecznej. absolwentka m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, paryskiej sorbony i Uniwersytetu columbia w nowym Jorku (stypendium Fulbrighta). Przed wejściem Polski do Ue kierowała centrum informacji europejskiej w Urzędzie Komitetu informacji europejskiej. Była ekspertem i szefem Programu informacji i Komunikacji Komisji europejskiej w Polsce i Bułgarii. Uczestniczyła w projektach unijnych m.in. w indiach.

Paweł RabiejManaging Partner of THINKTANK / Partner zarządzający THINKTANKPaweł rabiej specialises in innovation and strategy issues and in the processes of globalisation of Polish business. He headed the consortium drawing up and implementing Poland’s communication strategy for the Polish ministry of Foreign affairs prior to eU accession, and was co-author of strategies for Polish towns, cities and regions.

specjalizuje się w problematyce innowacyjności i strategii, a także w procesach globalizacji polskich firm. Kierował konsorcjum opracowującym i realizującym na zlecenie ministerstwa spraw zagranicznych rP strategię komunikacji Polski przed jej wejściem do Unii europejskiej; współtworzył strategie promocji polskich miast i regionów.

Współpraca: Andrzej Turkowski, analityk ośrodka analitycznego THinKTanK. Politolog, doktorant na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracował m.in. z carnegie moscow center oraz Polskim instytutem spraw międzynarodowych.

In cooperation with: Andrzej Turkowski, analyst at the THinKTanK analytical centre, political scientist and doctoral student at the University of Warsaw. He has worked with the carnegie moscow centre and the Polish institute of international affairs, among other institutions.

w w w . m t t p . p l

dossier - outsourcing portal...Świat afryka Źródło: world investment report 2013 49,7 mld dol....

Documents