dÜzenleme kuruluormantransportu.org/çalıştaylar/Özetler.pdf · kenan akyÜz øletme paz....

ii

ONUR KURULU

Prof.Dr. Seyit AYDIN Kastamonu Üniversitesi Rektörü

Prof.Dr. Ali Ġbrahim SAVAġ Çankırı Karatekin Üniversitesi Rektörü

DÜZENLEME KURULU

Doç. Dr. Kayhan MENEMENCĠOĞLU Çankırı Karatekin Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Korhan ENEZ Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Burak ARICAK Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Oğuz ALTUNEL Kastamonu Üniversitesi

Hasan KANCA ĠnĢ. ve Ġkmal Dairesi BaĢkanı

Kenan AKYÜZ ĠĢletme Paz. Dairesi BaĢkanı

Ġbrahim ġANLI Bilgi Sis. Dairesi BaĢkanı

Hüseyin DĠNÇER Kastamonu Orm. Blg. Müdürü

Mustafa ÖZKAYA Ankara Orm. Blg. Müdürü

BAġKANLIK KURULU

Prof. Dr. Temel SARIYILDIZ KÜ, Orman Fakültesi Dekanı

Prof. Dr. Sabit ERġAHĠN ÇKÜ, Orman Fakültesi Dekanı

Ġsmail Üzmez Orman Genel Müdürü

iii

BĠLĠM KURULU

Prof. Dr. H. Hulusi ACAR Karadeniz Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Abdullah E. AKAY Bursa Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Hüseyin E. ÇELĠK Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Murat DEMĠR Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Mesut HASDEMĠR Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ayhan KOÇ Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Metin TUNAY Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Abdurrahim AYDIN Düzce Üniversitesi

Doç. Dr. Erhan ÇALIġKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet EKER Süleyman Demirel Üniversitesi

Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Selçuk GÜMÜġ Karadeniz Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Kenan MELEMEZ Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Kayhan MENEMENCĠOĞLU Çankırı Karatekin Üniversitesi

Doç. Dr. Tolga ÖZTÜRK Ġstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKGÜL Ġstanbul Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Oğuz ALTUNEL Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Burak ARICAK Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ayhan ATEġOĞLU Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Sadık ÇAĞLAR Artvin Çoruh Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. H. Oğuz ÇOBAN Süleyman Demirel Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Korhan ENEZ Kastamonu Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. NeĢe GÜLCĠ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Sercan GÜLCĠ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ali KARAMAN Artvin Çoruh Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER OKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yılmaz TÜRK Düzece Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Tuğrul VAROL Bartın Üniversitesi

iv

ÖNSÖZ

Doğal kaynakların baĢında gelen ormanlarımızın, bugünün ve gelecek kuĢakların ihtiyaçlarını

karĢılayabilmesi için hassas ormancılık esaslarına göre yönetilmesi gerekmektedir. Hassas

ormancılık yaklaĢımı; ormancılık çalıĢmalarında ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir kararlar

alınabilmesi için modern teknikler ve teknolojik araçlar kullanarak orman kaynaklarından

optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en aza indirmeyi hedeflemektedir.

Orman ürünlerinin üretimi, hassas ormancılık yaklaĢımı bağlamında ele alındığında; meĢcere

zararlarını dikkate alarak, ürünlerin kalitesini artırmak, kayıpları azaltmak ve ekonomik

değerini yükseltmek amacıyla, modern teknikler ve yeni teknolojiler kullanarak sahaya özel

üretim çalıĢmalarının planlanması ve uygulanması olarak anlaĢılmaktadır.

Dünyada ve ülkemizde, özellikle asli orman ürünlerine olan talebin giderek artacağı göz

önünde bulundurulduğunda, üretim iĢlerinde hassas ormancılık çalıĢmalarının öneminin arttığı

ve konunun düzenli ve daha kapsamlı bir Ģekilde ele alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Bu çerçevede, 30-31 Mayıs 2014 tarihlerinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman

Fakültesi‟nde düzenlenen “III. Orman ĠnĢaatı-Transportu ve Teknolojileri ÇalıĢtayı” nda

düzenlenmesi karara bağlanan “Üretim ĠĢlerinde Hassas Ormancılık Sempozyumu”,

Kastamonu Üniversitesi ile Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakülteleri tarafından 4-6

Haziran 2015 tarihleri arasında Ilgaz‟da gerçekleĢtirilmektedir. Aynı zamanda, “IV. Orman

ĠnĢaatı-Transportu ve Teknolojileri ÇalıĢtayı” da sempozyum programında yer almaktadır.

Sempozyumun baĢarılı geçmesini ve ülkemiz ormancılığına olumlu katkılar sağlamasını diler,

Sempozyuma katkı sağlayan kurumlara ve kiĢilere; bildiri sunarak ya da izleyici olarak

Sempozyuma ilgi gösteren katılımcılara ve Sempozyumda emeği geçen herkese teĢekkür eder,

saygılarımızı sunarız.

SEMPOZYUM BAġKANLIK KURULU

v

ĠÇĠNDEKĠLER

Sayfa ORMAN ÜRÜNLERĠ NAKLĠYATININ EN KISA YOL (SHORTEST PATH) ALGORĠTMASI

TABANLI NETWORK 2000 PROGRAMIYLA PLANLANMASI ...................................................... 2

Abdullah E. AKAY, Hande E. KILIÇ

HASSAS ORMANCILIK KAPSAMINDA DĠNAMĠK PROGRAMLAMA TABANLI OPTĠMUM

BOYLAMA YÖNTEMĠNĠN UYGULANMASI .................................................................................... 3

Abdullah E. AKAY, Hasan SERĠN, Mehmet PAK

YERSEL LAZER TARAYICI SĠSTEMLERLE YÜKSEK HASSASĠYETTE MEġCERE

PARAMETRELERĠNĠN ÜRETĠLMESĠ ................................................................................................ 4

Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN, Serdar AKBURAK, Süleyman ÇOBAN

FARKLI ĠRTĠFALARDA ALINAN ĠHA VERĠLERĠNĠN MEKÂNSAL HASSASĠYETĠNĠN

SAPTANMASI ....................................................................................................................................... 5

Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN, Abdullah E. AKAY, Murat DEMĠR, Tolga ÖZTÜRK,

Sercan GÜLCĠ

ĠNSANSIZ HAVA ARACI SĠSTEMLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ VE ORMANCILIK

ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI ............................................................................ 6

Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN

ORMANLARIMIZIN YÖNETĠMĠNDE BĠR ARAÇ: Google Earth ..................................................... 7

Arif Oguz ALTUNEL, Korhan ENEZ

HASSAS ORMANCILIK, ORMANCILIK ANLAYIġINA YENĠ BĠR YAKLAġIM .......................... 8

Arif Oguz ALTUNEL, Korhan ENEZ

TÜRKĠYE‟DE “A TĠPĠ” ORMAN YOLLARININ PLANLANABĠLĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE BĠR

ARAġTIRMA ......................................................................................................................................... 9

Burak ARICAK, Çiğdem ÖZER

POTANSĠYEL AĞAÇLANDIRMA ALANLARININ (PAS) VE POTANSĠYEL ORMANCILIK

SAHALARININ (POS) BELĠRLENMESĠ PROJELERĠ KAPSAMINDA UZAKTAN ALGILAMA

VERĠ VE YÖNTEMLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ................................................................... 10

Ayhan ATEġOĞLU, Ahmet DOĞAN, Elçin ACAR

ORMANCILIK ÜRETĠM ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KÜLTÜRÜNÜN AHS

(ANALĠTĠK HĠYERARġĠ SÜRECĠ) ĠLE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ ............................................ 11

Seçil AYANOĞLU, Mehmet Ali BĠBERCĠ

AĞAÇ TEPELERĠNĠN HAVASAL LiDAR VERĠSĠ ĠLE ELDE EDĠLMESĠ .................................... 12

Abdurrahim AYDIN, Remzi EKER

ORMAN EKOSĠSTEMLERĠNDEKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK ORGANĠK

KARBONUNA ETKĠSĠ ........................................................................................................................ 13

Emre BABUR, Lokman ALTUN

vi

TÜRKĠYE‟DE ORMAN AMENAJMAN PLANLAMA SÜRECĠNĠN HASSAS ORMANCILIK

AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................................................... 14

Nuri BOZALĠ, Fatih SĠVRĠKAYA, Arif OKUMUġ, E. Çağatay ÇANKAYA

ĠġÇĠ GÜCÜ ĠLE ORMAN YOLU DOLGU ġEVĠNDE FĠDAN DĠKĠMĠ ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME

............................................................................................................................................................... 15

Sadık ÇAĞLAR

ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ÖLÜÖRTÜ VE TOPRAK EKLEMBACAKLI FAUNASINA

ETKĠSĠ .................................................................................................................................................. 16

Meriç ÇAKIR, Figen ÇAKIR

TÜRK YER GÖZLEM UYDU SĠSTEMLERĠ VE ORMANCILIK UYGULAMALARINDA

KULLANIM OLANAKLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................. 17

H. Oğuz ÇOBAN

ORMAN BAKIMININ ÜRETĠMDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLĠġKĠSĠ .......................... 18

Said DAĞDAġ

ORMAN YOLU GEOMETRĠK STANDARTLARININ BÜYÜK TONAJLI, GENĠġ VE UZUN

NAKLĠYAT ARAÇLARINA UYGUNLUĞUNUN SÜRÜġ ANALĠZĠ MODÜLÜ ĠLE

ĠNCELENMESĠ .................................................................................................................................... 19

Murat DEMĠR , Mustafa AKGÜL , Tolga ÖZTÜRK , Hakan TOPATAN

ORMAN ALANLARININ ĠNSANSIZ HAVA ARACI KULLANIMI ĠLE ÜÇ BOYUTLU

MODELLENMESĠ ............................................................................................................................... 21

Nusret DEMĠR, Halil Ġbrahim YOLCU, Batuhan GÜLLÜDERE, SEÇKĠN BATTAL

TOPRAKLARIN BAZI MEKANĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN (ATTERBERG LĠMĠTLERĠ)

ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASINDA KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ ................ 22

Turgay DĠNDAROĞLU, Yasin VERMEZ,

Abdullah E. AKAY, Recep GÜNDOĞAN

ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK VE ĠYĠ ORMANCILIK UYGULAMALARI:

KAVRAMSAL ÇERÇEVE .................................................................................................................. 23

Mehmet EKER

YOL AĞININ ORMANIN KONUMSAL DÜZENĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN ĠRDELENMESĠ

............................................................................................................................................................... 24

Mehmet EKER, H. Oğuz ÇOBAN

EL VĠNCĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTMA FAALĠYERĠNDE KULLANILMASININ

DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ...................................................................................................................... 25

Korhan ENEZ, Burak ARICAK, Hulusi ACAR, Halil DAĞDELEN

ORMANCILIK ÜRETĠM FAALĠYETLERĠ AÇISINDAN Ġġ GÜÇLÜĞÜ ÖLÇMEDE

KULLANILAN YÖNTEMLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................. 26

Korhan ENEZ, Sibel Seçil NALBANTOĞLU

ODUN ÜRETĠMĠNDE ÇALIġANLAR VE ATIK YÖNETĠMĠ .......................................................... 27

Muvaffak Osman ENGÜR

vii

KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANINDA BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARININ


Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Hilal TAYLAN YILDIRIM

KIġ ÜRETĠMĠ ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ANDIRIN-KAHRAMANMARAġ

ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................................ 29

Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Halit BÜYÜKSAKALLI, Dursun ġAKAR

BÖLMEDEN ÇIKARMADAN KAYNAKLANAN FĠZĠKSEL ZARARLARIN TOMRUKLARIN

SATIġ FĠYATLARINA ETKĠSĠ .......................................................................................................... 30

Habip EROĞLU, Atakan ÖZTÜRK, Rahmi YILMAZ, Ufuk DEMĠRCĠ

ORMAN YOLLARININ SU KALĠTESĠNE ETKĠSĠ........................................................................... 31

Habip EROĞLU, Ayhan USTA, Ġbrahim ERGENÇ

ODUN HAMMADDESĠ ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK VE SU KAYNAKLARINA

ETKĠSĠ .................................................................................................................................................. 32

Ayten EROL

ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK YAKLAġIMI ........................................................ 33

NeĢe GÜLCĠ, Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY

YAġAM ALANLARINI BĠRLEġTĠREN SANAT YAPILARI: EKOLOJĠK GEÇĠTLER ................. 34

Sercan GÜLCĠ, Abdullah E. AKAY

BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARINDA TAHRĠKLĠ TRAKTÖR RÖMORKLARININ

KULLANIMININ ĠRDELENMESĠ ...................................................................................................... 35

Selçuk GÜMÜġ

TARĠHSEL SÜREÇTE ULAġIM VE TRANSPORT OLANAKLARI ĠLE ORMANCILIK

POLĠTĠKASI ETKĠLEġĠMLERĠ .......................................................................................................... 36

Cantürk GÜMÜġ

ÜRETĠMĠ YAPILAN ORMAN ALANLARINDA (KASTAMONU- ÇANKIRI- SĠNOP) BÖCEK

ZARARLILARI VE MANTARLARA TARĠHĠ BĠR BAKIġ

( 1930 LU YILLAR) ............................................................................................................................. 37

Fatih GÜREL, Mustafa GEZĠCĠ

ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK KALĠTESĠ VE EKOSĠSTEM SAĞLIĞINA

OLASI ETKĠLERĠ ................................................................................................................................ 38

Uğur KEZĠK, Lokman ALTUN

ORMANLARDAKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN SU KALĠTESĠ VE SUCUL EKOSĠSTEME

OLASI ETKĠLERĠ ................................................................................................................................ 39

Necla KORALAY, Uğur KEZĠK, Ömer KARA

ÇIĞ KONTROL ÇALIġMALARINDA “LĠDAR” KULLANIM ĠMKÂNLARI ............................... 40

Tayfun KURT

viii

TRAKTÖR ĠLE SÜRÜTME ÇALIġMALARINDA TOPRAĞIN NEM ĠÇERĠĞĠNĠN TOPRAK

SIKIġIKLIĞI ÜZERĠNE ETKĠSĠ ......................................................................................................... 41

Kenan MELEMEZ, Ġlyas BOLAT, Davut ÖZER

BÖLMEDEN ÇIKARMADA TARIM TRAKTÖRLERĠNĠN KULLANIMINA YÖNELĠK

EKĠPMANLARIN SANAL GERÇEKLĠK ĠLE TASARIMI ............................................................... 42

Kenan MELEMEZ, Giuseppe DI GIRONIMO, Gianpiero ESPOSITO, Antonio LANZOTTI

HASSAS ORMANCILIK ANLAYIġI ÇERÇEVESĠNDE ÜRETĠM ÇALIġMALARININ


Kayhan MENEMENCĠOĞLU, Ender BUĞDAY, Mesut HASDEMĠR

ODUN HAMMADDESĠNĠN ZEMĠN ÜZERĠNDE SÜRÜTÜLMESĠNDE BAġLIK KULLANIMI . 44

Kayhan MENEMENCĠOĞLU, Ender BUĞDAY, Metin TUNAY

ORMAN YANGINLARI ĠLE MÜCADELEDE KORUYUCU VE ÖNLEYĠCĠ TEDBĠRLERE

ĠLĠġKĠN HARCAMALARIN ANALĠZĠ .............................................................................................. 45

Taner OKAN, Mustafa AKGÜL

ORMANCILIK ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ORMAN HASTALIKLARI ÜZERĠNDEKĠ

ETKĠLERĠ ............................................................................................................................................. 46

Funda OSKAY, Figen ÇAKIR, Asko LEHTĠJÄRVĠ

ADRASAN ORMAN YANGINI SONRASI ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ĠNCELENMESĠ......... 47

Tolga ÖZTÜRK

BARTIN-KUMLUCA YÖRESĠ SARIÇAM (Pinus sylvestris L.)+KAYIN (Fagus orientalis

Lipsky.)+GÖKNAR (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.) KARIġIK

MEġCERELERĠNDE YAPILAN ARALAMA BAKIMI ÇALIġMALARINDA ORTAYA ÇIKAN

ZARARLARIN TESBĠTĠ VE ALINABĠLECEK SĠLVĠKÜLTÜREL ÖNLEMLER .......................... 48

Halil BarıĢ ÖZEL

ORMAN YOLLARI ÜST YAPI ÇALIġMALARINDA BENKELMAN BEAM APARATININ

KULLANIMI ........................................................................................................................................ 49

Tolga ÖZTÜRK, Hakan TOPATAN

BÖLMEDEN ÇIKARMA ĠġLEMLERĠNĠN ORMAN TOPRAĞININ SIKIġMASI ÜZERĠNE

ETKĠSĠ: KASTAMONU ĠLĠ DADAY ÜRETĠM ORMANI ÖRNEĞĠ ................................................ 50

Gamze SAVACI, Temel SARIYILDIZ

ORMAN ASLĠ ÜRÜN ÜRETĠMĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ............................................. 51

Hasan SERĠN

TÜRKĠYE‟DE FSC (FOREST STEWARDSHĠP COUNCĠL) ORMAN YÖNETĠMĠ

SERTĠFĠKASYON SĠSTEMĠ KAPSAMINDA ORMAN ÜRÜNLERĠ ÜRETĠMĠ .......................... 52

Ahmet SIVACIOĞLU, Korhan ENEZ

YANGIN RĠSK HARĠTALARININ KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ: NURDAĞI PLANLAMA BĠRĠMĠ

ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................................ 53

Fatih SĠVRĠKAYA, Nuri BOZALĠ, E. Çağatay ÇANKAYA, Arif OKUMUġ

ix

KORUNAN ALANLARDA YOL AĞLARININ GÖRSEL KALĠTE AÇISINDAN


Dursun ġAKAR, Abdurrahim AYDIN, Abdullah E. AKAY

SÜRÜTME ġERĠTLERĠNDE ORMAN TOPRAĞINI ĠYĠLEġTĠRME ÇALIġMALARI .................. 55

Yılmaz TÜRK, Murat YILDIZ

KARAYOSUNU (BRYOPHYTA-MUSCI) HASADINDA DĠKKAT EDĠLMESĠ GEREKEN

HASSAS NOKTALAR ......................................................................................................................... 56

Serhat URSAVAġ

ÜST YAPISIZ ORMAN YOLLARINDA YÜZEY EROZYONUN HESAPLANMASINDA

KULLANILAN MODELLERĠN KARġILAġTIRILMASI ................................................................. 57

Tuğrul VAROL

ÇOK PERVANELĠ (MULTĠKOPTER) ĠHA SĠSTEMLERĠ ĠLE ELDE EDĠLEN YÜKSEK

ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ VERĠLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ .............................................................. 58

Hüseyin YURTSEVEN, Mustafa AKGÜL, Serdar AKBURAK, Süleyman ÇOBAN

ĠHA VERĠLERĠ ÜZERĠNDEN ĠBRELĠ MEġCELERDE OBJE TABANLI SINIFLANDIRMA

TEKNĠKLERĠ ĠLE AĞAÇ BĠREYĠ BAZINDA VERĠLERĠN ELDE EDĠLMESĠ .............................. 59

Hüseyin YURTSEVEN, Mustafa AKGÜL, Abdullah E.AKAY, Murat DEMĠR, Tolga ÖZTÜRK,

Sercan GÜLCĠ

LAZER TARAMA (LiDAR) TEKNOLOJĠSĠ ĠLE ENTEGRE ĠNSANSIZ HAVA ARAÇLARININ

ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI ............................................... 61

Abdullah E. AKAY

HASSAS ORMANCILIK YÖNTEM VE ARAÇLARI KULLANILARAK PRĠMER TRANSPORT

PLANININ HARĠTALANMASI .......................................................................................................... 62

Abdullah E. AKAY, Orhan ERDAġ, NeĢe GÜLCĠ, Mustafa SERT

ORMAN ÜRÜNLERĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTILMA FAALĠYETĠNE YENĠ YAKLAġIM ....... 63

Korhan ENEZ, Yavuz Selim SAĞLAM

ARAÇ YÖRESĠNDEKĠ ORMANCILIKTA ÜRETĠM ÇALIġMALARINDA DAMGALAMA

FAALĠYETLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ ..................................................................................... 64

Ramazan ERDEM, Korhan ENEZ, Arif Oğuz ALTUNEL

KÜÇÜK ÖLÇEKLĠ ÜRETĠM ÇALIġMASI: KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANI ÖRNEĞĠ .... 65

Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Hilal TAYLAN YILDIRIM

EKOLOJĠK SANAT YAPILARININ KONUMLANDIRILMASINDA ĠNSANSIZ HAVA

ARAÇLARI ĠLE ÜRETĠLEN UZAKTAN ALGILAMA VERĠLERĠNĠN KULLANILMASI ........... 66

Sercan GÜLCĠ, Abdullah E. AKAY

ÜLKEMĠZ ORMANCILIĞINDA ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN

ÇEVRESEL ETKĠLERĠNĠN SWOT ANALĠZĠ ĠLE MĠNĠMĠZE EDĠLEBĠLME OLASILIĞI ........... 67

Uğur KEZĠK, H. Hulusi ACAR

x

SĠNOP YÖRESĠ SARIÇAM MEġCERELERĠ KESME TOMRUKLAMA ÇALIġMALARINDA Ġġ

ETÜDÜ ................................................................................................................................................. 68

Kenan MELEMEZ, Nuray KOÇ

KABUK BÖCEĞĠ SALGINLARINDA ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ROLÜ ..................... 69

Gonca Ece ÖZCAN, Hazan Alkan AKINCI, Mahmut EROĞLU

KABUK BÖCEĞĠ (IPS TYPOGRAPHUS) ZARARI NEDENĠYLE HATĠLLA MĠLLĠ PARKI

LADĠN ORMANLARINDA YAPILAN ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK BESĠN

ELEMENTĠ MĠKTARLARI ÜZERĠNE OLAN ETKĠLERĠ ................................................................ 70

Temel SARIYILDIZ

PEYZAJ ÇALIġMALARINDA AĞAÇLARIN TRANSPLANTASYON ÇALIġMALARININ

ÖNEMĠ .................................................................................................................................................. 71

Necmettin ġENTÜRK, Tolga ÖZTÜRK

1

SÖZLÜ BĠLDĠRĠLER

2

ORMAN ÜRÜNLERĠ NAKLĠYATININ EN KISA YOL (SHORTEST PATH)

ALGORĠTMASI TABANLI NETWORK 2000 PROGRAMIYLA PLANLANMASI

*Abdullah E. AKAY1, Hande E. KILIÇ

1

1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.

Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2243141725 E-mail:

*Sorumlu Yazar: [email protected]

Özet

Orman yollarının yapımı ve bakımı, orman ürünlerinin üretimi sürecinde en yüksek maliyete

sahip aktivitelerdir. Ayrıca, orman ürünlerinin rampalardan depolara kamyonlarla nakliyatı

toplam üretim maliyetinin önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. Bu nedenle, orman

mühendisleri sadece yol yapım ve bakım maliyetini en aza indiren yol ağlarını inĢa etmekle

değil, aynı zamanda transport maliyetini minimize edecek en uygun nakliyat planını

hazırlamakla da yükümlüdür. Çok sayıda alternatif güzergahın değerlendirilmesini ve maliyeti

en aza indiren alternatifin belirlenmesini gerektiren nakliyat problemlerinin çözümünde

planlayıcının tecrübelerine dayalı olan geleneksel yöntemler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle,

orman ürünleri nakliyatının planlanmasında bilgisayar destekli modeller kullanılmaktadır. Bu

çalıĢmada, orman ürünleri nakliyatının planlamasında en kısa yol (shortest path) algoritması

tabanlı çalıĢan Network 2000 programı kullanılmıĢ ve hipotetik bir örnek uygulama ile

yöntemin çözüm kapasitesi incelenmiĢtir. ÇalıĢmada, çeĢitli orman ürünleri, farklı tonajlı

kamyonlar ve alternatif depolar dikkate alınarak nakliyat maliyetini en aza indiren güzergah

araĢtırılmıĢtır. Ayrıca, orman ürünlerinin depo satıĢ fiyatları dikkate alınarak net karı en

yüksek olan güzergah belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Ürünleri Nakliyatı, Transport Maliyeti, Network 2000, En Kısa

Yol Algoritması

mailto:[email protected]

3

HASSAS ORMANCILIK KAPSAMINDA DĠNAMĠK PROGRAMLAMA TABANLI

OPTĠMUM BOYLAMA YÖNTEMĠNĠN UYGULANMASI

Abdullah E. AKAY1, Hasan SERĠN

2, Mehmet PAK

2

1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa

Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2243141725 E-mail: [email protected]* 2KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ

Özet

Orman ürünlerinin üretiminde kesilen emvalden elde edilecek toplam ekonomik değerleri

maksimize etmek için muhtemel boylama kombinasyonlarının tamamı değerlendirilmeli ve

bunlar arasından optimum boylamayı öngören alternatif belirlenmelidir. Birçok alternatif

çözüm içeren problemlerin sistematik olarak çözülebilmesi için bilgisayar destekli yöntemlere

gereksinim duyulmaktadır. Optimum boylama problemlerinin çözülebilmesi için çeĢitli

matematiksel optimizasyon yöntemleri (ağ analizi, dinamik programlama ve sezgisel

yöntemler) kullanılmaktadır. Bu çalıĢmada, Microsoft VBA bilgisayar programla dili

kullanılarak geliĢtirilen Dinamik Programlama tabanlı optimum boylama algoritması

kullanılarak tek ağaç düzeyinde optimum boylama yöntemi uygulanmıĢtır. Uygulama,

Giresun Orman Bölge Müdürlüğü, Espiye Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Esenli Orman ĠĢletme

ġefliği sınırlarında yer alan Sarıçam (Pinus Sylvestris) meĢceresinde gerçekleĢtirilmiĢtir.

Optimum boylama yönteminden elde edilen sonuçlar ile geleneksel boylama yönteminin

sonuçları karĢılaĢtırılarak yöntemin katkısı ortaya konulmuĢtur. Sonuçlar, optimum boylama

yönteminin meĢcerede değerlendirilen örnek ağaçların toplam ekonomik değerlerini ortalama

%9,23 oranında arttırabileceğini göstermiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Optimum Boylama, Hassas Ormancılık,

Sarıçam


4

YERSEL LAZER TARAYICI SĠSTEMLERLE YÜKSEK HASSASĠYETTE

MEġCERE PARAMETRELERĠNĠN ÜRETĠLMESĠ

*Mustafa AKGÜL

1, Hüseyin YURTSEVEN

2, Serdar AKBURAK

3, Süleyman ÇOBAN

4

1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, 34473 Bahçeköy, Ġstanbul,


Özet

Lazer tarayıcı sistemlerde 2000‟li yılların baĢından itibaren önemli geliĢmeler kaydedilmiĢtir.

Bu sistemler, geleneksel ölçme tekniklerine göre çok daha yüksek hızlı ve hassas veri toplama

imkanı sunmaktadır. Günümüzde teknolojideki geliĢmelere paralel olarak Yersel Lazer

Tarama(YLT) cihazları ile 0.1 mm hassasiyete kadar ölçümler yapılabilmektedir. Bu

teknolojik özellikleri nedeniyle; çeĢitli mühendislik uygulamaları, mimarı rölöve ölçümleri,

jeoloji uygulamaları, deformasyon ölçümleri vb. alanlarda yoğun bir Ģekilde kullanılmaktadır.

Ormancılık uygulamalarında ise envanter çalıĢmalarının yanı sıra, kapalılığının belirlenmesi,

bireysel ağaç özelliklerinin tanımlanması, erozyon çalıĢmalarında sediment miktarının

belirlenmesi gibi konularda kullanılmaktadır.

ÇalıĢma kapsamında, YLT cihazlarının ormancılıkta kullanım olanaklarını incelemek

amacıyla Ġstanbul ili Sarıyer ilçesi sınırları içerisindeki Atatürk Arboretumu‟ndaki Doğu

Karadeniz ve Uludağ Göknarı meĢcerelerinde plot alımlar gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmada

Zoller Fröhlich 5010C marka yersel lazer tarayıcı kullanılmıĢtır. 100 x 50 m‟lik örnek alan

içerisine kurulan 17 adet tarama noktasında superhigh modunda gerçekleĢtirilen alımlar ile

ağaçların meĢcere göğüs yüksekliği çapları (d1.30), yaĢ/kuru dal yükseklikleri, birey sayısı,

örnek alan içerisindeki konumları ve yüksek hassasiyette sayısal arazi modeli elde edilmiĢtir.

Elde edilen veriler Autodesk ReCAP üzerinde birleĢtirilmiĢ ve 3B nokta bulutu sahada alınan

fotoğraflarla zenginleĢtirilerek çalıĢma alanı bilgisayar ortamında modellenmiĢtir.

Son yıllarda ülkemizdeki mimarı restorasyon ve mühendislik uygulamalarında yaygın olarak

kullanılmaya baĢlanan bu sistem; orman envanter çalıĢmaları, meĢceredeki servet miktarının

belirlenmesi, biyo-kütle hesaplamaları, meĢcere kuruluĢ özelliklerinin belirlenmesi gibi

konularda önemli kolaylıklar sağlayacaktır. Ayrıca, bilimsel çalıĢmalarda kullanılan sabit

örnek alanlarda (Orman Bakanlığı tarafından yürütülen ICP Forest sahaları gibi)

gerçekleĢtirilen alımlar ile orman kuruluĢ özelliklerindeki doğal ve antropojen etkilerle

meydana gelen değiĢimler daha objektif olarak ortaya konulabilecektir. Ayrıca elde edilen

nokta bulutlarının ülkemiz ormancılık çalıĢmalarında yoğun bir Ģekilde kullanılmasıyla

birlikte detaylı karbon hesaplarının yapılması kolaylaĢacaktır.

Bu bildiride, farklı iki meĢcereden alınan yüksek nokta yoğunluğuna sahip veriler üzerinden

yapılacak değerlendirmelerle, YLT verilerinin entansif ormancılık çalıĢmalarındaki kullanım

alanları tanıtılacaktır.

Anahtar sözcükler: Yersel Lazer Tarama, 3B Nokta Bulutu, MeĢcere KuruluĢ Özellikleri,

Orman Envanteri.


5

FARKLI ĠRTĠFALARDA ALINAN ĠHA VERĠLERĠNĠN MEKÂNSAL

HASSASĠYETĠNĠN SAPTANMASI

*Mustafa AKGÜL1, Hüseyin YURTSEVEN

1, Abdullah E. AKAY

2, Murat DEMĠR

1, Tolga

ÖZTÜRK1, Sercan GÜLCĠ

3

1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Ġstanbul.


3KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ.


Özet

Öncelikli olarak keĢif ve askeri amaçlı olarak ortaya çıkan Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA)

teknolojinin geliĢmesine paralel olarak farklı disiplinler tarafından sivil amaçlı kullanılmaya

baĢlanmıĢtır. Mühendislik uygulamaları, jeolojik araĢtırmalar, envanter hesapları ve mevcut

durum tespiti gibi farklı disiplinlerde kullanım alanı bulan ĠHA sistemleri günümüzde

ormancılık uygulamalarına da farklı bir bakıĢ açısı sunmaktadır. Bu yeni teknolojinin

kullanıldığı çalıĢmaların baĢarısı büyük ölçüde ĠHA sistemleri ile üretilen verilerin mekânsal

hassasiyetine bağlıdır. Bu çalıĢmada, ĠHA kullanılarak elde edilen verilerin mekânsal

hassasiyetinin saptanması amacıyla Ġ.Ü. Orman Fakültesi Eğitim AraĢtırma Ormanı içerisinde

bir deneme alanı oluĢturulmuĢtur. Daha sonra, Trimble UX5 ĠHA sistemi kullanılarak 200,

250 ve 300 metre yükseklikten alımlar gerçekleĢtirilmiĢtir. YaklaĢık 8 hektarlık bir alan

üzerinde gerçekleĢtirilen alımlarda %90 boyuna ve %90 enine bindirme oranları

kullanılmıĢtır. Alımlar sırasında Sony Nex5T kızılötesi kamera kullanılmıĢtır. ĠHA

kullanılarak elde edilen verilerin iĢlenmesi ve fotogrametrik olarak değerlendirilmesi

aĢamasında ise ĠHA sistemi ile entegre çalıĢan Trimble Business Center yazılımının

fotogrametri modülü kullanılmıĢtır. Bu kapsamda üretilen Sayısal Yükseklik Modelinin

kontrolü aĢamasında, yersel olarak alımı gerçekleĢtirilmiĢ veri seti kullanılmıĢtır. Yersel

verilerin araziden toplanması aĢamasında ise GNSS ve total station kombine bir Ģekilde

kullanılmıĢtır. Çıplak orman toprağı üzerinde alımı gerçekleĢtirilen kontrol verileri, 1 m x 1 m

yoğunlukta toplanmıĢ ve fotogrametrik olarak elde edilen sayısal yükseklik modelinin

doğruluğu bu veriler üzerinden kontrol edilmiĢtir. Deneysel olarak gerçekleĢtirilen bu

çalıĢmada farklı yüksekliklerden alımı gerçekleĢtirilmiĢ ĠHA verilerinin mekânsal

hassasiyetleri incelenmiĢtir.

Anahtar sözcükler: Ġnsansız Hava Aracı, Mekânsal Hassasiyet, Orman, Sayısal Yükseklik

Modeli, Sayısal Yüzey Modeli


6

ĠNSANSIZ HAVA ARACI SĠSTEMLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ VE

ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI

*Mustafa AKGÜL

1, Hüseyin YURTSEVEN

1


*ĠletiĢim Yazarı: [email protected]

Özet

ĠHA sistemleri hava aracı, görev sistemleri ve hava yer tümleĢik sistemelerinin birleĢiminden

oluĢan ve görevin yapılmasına yönelik gerekli tüm bileĢenleri kapsayan sistemler Ģekilde

tanımlanmaktadır.

Ġnsansız hava araçları (ĠHA) ilk çıkıĢ amacı olarak keĢif ve taarruz amaçlı olarak karĢımıza

çıkmaktadır. Ġlk ĠHA sistemleri A.M.Low tarafından 1916 yılında gerçekleĢtirilmiĢ ve üretilen

sınırlı sayıda ĠHA 1.Dünya SavaĢı yıllarında askeri amaçlı olarak kullanılmıĢtır. Ancak askeri

kısıtlardan dolayı, sivil amaçlı kullanıma (uygulamalara) yansıması uzun sürmüĢtür. Bununla

beraber teknolojinin geliĢmesine paralel olarak gerek profesyonel gerekse hobi amaçlı ĠHA

sistemlerinin geliĢimi son yıllarda hız kazanıĢtır.

ĠHA sistemleri ile elde edilen veriler, uydu görüntüleri ile karĢılaĢtırıldığında bir takım

üstünlükleri bulunmaktadır. ĠHA verilerinin hem maliyet hem de zaman bakımından bazı

üstünlükleri bulunmaktadır. Hiç Ģüphesiz ki uydu görüntüleri birçok çalıĢmada etkin olarak

hizmet vermektedir. Günümüz teknolojisinde uydulardan elde edilen verilere ait mekansal

çözünürlük değerleri ĠHA kullanımıyla elde edilen verilerin çözünürlüklerindeki yüksek

hassasiyete ulaĢamamıĢtır. ĠHA teknolojisi uydu görüntülerine oranla daha dar alanlardan veri

alımını sağlarken mekansal çözünürlük açısından çok daha üstün niteliklere sahip verilerin

elde edilmesi söz konusu olmaktadır.

ÇalıĢmada öncelikli olarak ĠHA sistemlerinin tarihi geliĢimi incelenmiĢtir. Ayrıca mevcut

ĠHA sistemleri menzil, irtifa yüksekliği ve büyüklüklerine göre sınıflandırılmaları

incelenmiĢtir.

ÇalıĢmada ayrıca sivil amaçlı ĠHA sistemlerinin kullanımının yanında ormancılık

çalıĢmalarında kullanım alanları ve yeni kullanım imkanları incelenmiĢtir.

Anahtar Kelimelere: Ġnsansız Hava Araçları, Kullanım Alanları


7

ORMANLARIMIZIN YÖNETĠMĠNDE BĠR ARAÇ: Google Earth

Arif Oguz ALTUNEL1, Korhan ENEZ

1

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,

37200

Özet

ArcGIS ve benzeri coğrafi bilgi sistemi yazılımları (CBS), mekânsal veri toplama, organize

etme ve karar vermede, haritaların yapımında, uzunca süredir sıklıkla kullanılmaktadırlar.

Bununla beraber, az geliĢmiĢ ve ülkemizin de içinde bulunduğu geliĢmekte olan ülkelerde yer

alan, serbest orman mühendisleri, yukarıda bahsedilen pahalı CBS yazılımlarına eriĢmekte ve

elde etmekte çoğu zaman üstesinden gelemedikleri güçlükler ile karĢılaĢmaktadırlar.

Muhafaza ettikleri, karar verme ve uygulama aktivitelerini yürüttükleri ormanların yönetim ve

idaresinde, pahalı CBS yazılımları olmadan, sağlıklı karar verebilmelerini sağlayan “Google

Earth”, kullanıcılara CBS araçları gibi kullanılabilecek bazı fonksiyonları ve arayüzleri lisans

ücreti ödemeden temin etmektedir. Bu çalıĢma, ana fikrinde ormancılık ve uygulamaları olan

bir örneğin, veri toplama, iĢleme ve istenilen ölçekte harita üretimini Google Earth

kullanılarak nasıl gerçekleĢtirilebileceğini ifade edecektir.

Anahtar Kelimeler: Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS), Karar Destek Sistemi, Mekansal

Ormancılık Uygulamaları, ArcGIS, Google Earth

8

HASSAS ORMANCILIK, ORMANCILIK ANLAYIġINA YENĠ BĠR YAKLAġIM

Arif Oguz ALTUNEL1, Korhan ENEZ

1


37200

Özet

Hassas ormancılık, 21. asrın baĢlarından itibaren Avrupa ve Kuzey Amerika ormancılığında

dile getirilmeye baĢlanmıĢ, çoğumuzun bugün dahi ilk defa duymakta olduğu yeni bir

terimdir. Hassas ormancılık bir Ģekilde tanımlanabilmekle birlikte, hali hazırda küresel

ölçekte fikir birliğine varılmıĢ olan bir tanıma sahip değildir. Hassas ormancılık, kabul edilen

sınırlamalar dahilinde, edinilecek ekonomik faydalanmayı maksimize etmek için sahip olunan

orman varlığı ve bunlardan elde edilen orman ürünleri hakkında güvenilirliği yüksek kaliteli

bilgi sağlamayı amaç edinmektedir. Sık aralıklarla, yüksek hassasiyette veri toplayıp, iyi

kararlar verebilmeyi, bioçeĢitliliği ve diğer kaynakları koruyup geliĢtirirken, ağaçları

yetiĢtirip, hasat edecek yönetim strateji ve uygulamalarını sağlamaktadır. Üretilen ürünlerin

kalitesini ve bunların kullanılabilirliklerini çeĢitlendirip, arttırmak, iĢlemler esnasında oluĢan

atıkları minimize, elde edilecek kazancı maksimize etmek ve bütün bunları yaĢadığımız

çevreye zarar vermeden gerçekleĢtirebilmek, hassas ormancılık konsepti altında eriĢilmek

istenen hedeflerdir. Bu çalıĢma kapsamında hassas ormancılık terimi tanımlanmaya

çalıĢılacak ve bu çerçevede ülkemizdeki düzeyi ile dünyadaki farklı uygulamaları

kıyaslanacaktır. Böylece hassas ormancılık uygulamaları ile üretimimizde sağlanabilecek

iyileĢme ve geliĢmeler ifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Ormancılıkta Üretim, Teknoloji, Türkiye

9

TÜRKĠYE’DE “A TĠPĠ” ORMAN YOLLARININ PLANLANABĠLĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE

BĠR ARAġTIRMA

Burak ARICAK¹, *Çiğdem ÖZER¹

Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Kastamonu

[email protected], [email protected] *Sorumlu yazar: [email protected]

Özet

Üretim fonksiyonuna sahip ormanlardan belirli standartlarda üretilen orman ürünleri

günümüzde tüketicilerin istekleri doğrultusunda farklı boyutlarda da ormanlardan

çıkarılabilmektedir.

Tüketicilerin uzun boylu orman ürünlerine olan taleplerini karĢılamak amacıyla bu ürünlerin

ormandan çıkarılmasında motor güçleri ve taĢıma kapasiteleri yüksek olan, aynı zamanda

daha fazla ürünü bir seferde ormandan çıkartma kabiliyetine sahip uzun nakliyat araçlarının

kullanımı söz konusu olmaktadır. Ayrıca üretim alanından ürünlerin boylu olarak çıkartılması

ile emvallerde değer kaybı ve hacim deformasyonu da azalacağından orman kaynaklarının

etkin ve verimli biçimde kullanılmasında da önemli katkı sağlayacaktır.

Bu amaçla orman alanlarından uzun boylu emvallerin transportu için uzun nakliyat araçlarının

kullanımına uygun A Tipi orman yollarının uygun yerlere planlanması bu çalıĢma ile ele

alınmıĢtır. Yapılan araĢtırma ile ülkemizde uzun, römorklu kamyonların kullanılabileceği A

Tipi orman yolu yapımının veya mevcut B Tipi orman yollarının standartlarının yükseltilerek

A Tipi orman yoluna dönüĢtürülebileceği koĢullar tartıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Bütün Gövde Transportu, Orman Yolu Standardı




10

POTANSĠYEL AĞAÇLANDIRMA ALANLARININ (PAS) VE POTANSĠYEL

ORMANCILIK SAHALARININ (POS) BELĠRLENMESĠ PROJELERĠ

KAPSAMINDA UZAKTAN ALGILAMA VERĠ VE YÖNTEMLERĠNĠN

DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Ayhan ATEġOĞLU1, Ahmet DOĞAN

2, Elçin ACAR

3

1Bartın Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Böl.; [email protected]

2Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü; [email protected]

3 Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü; [email protected]

Özet

2012 yılı ikinci yarısından itibaren Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla

Mücadele Genel Müdürlüğü kapsamında TUBĠTAK-BĠLGEM-YTE tarafından “Potansiyel

Ağaçlandırma Sahaları Veritabanı ile Havza Ġzleme Sisteminin GeliĢtirilmesi Projesi Mevcut

Durum Analizi ve Ġhtiyaçların Tespiti Teknik DanıĢmanlık Hizmeti Projesi” kapsamında bir

havzanın nasıl izlenmesi gerektiği ve Türkiye‟de kurulmak istenen havza izleme sistemine

iliĢkin veri altyapısının durumu ortaya konmuĢtur. Havza Ġzleme ve Değerlendirme Sistemi

(HĠDS) olarak adlandırılan proje kapsamında ülkemizdeki tüm havzaları kapsayan coğrafi

tabanlı bir sistem alt yapısı oluĢturulmuĢtur. Bu projenin paralelinde sırasıyla “CBS Tabanlı

Potansiyel Ağaçlandırma Alanlarının Belirlenmesi (PAS) Projesi” de tamamlanmıĢtır.

Sonrasında “Batı Karadeniz Sel Havzalarında Sel ve Kontrolüne Yönelik CBS Tabanlı Model

OluĢturulması Projesi” “CBS Tabanlı Potansiyel Ormancılık Sahalarının (POS)

Belirlenmesine Yönelik Model ve Modül OluĢturulması Projesi” ve “RASAT Görüntülerinin

Arazi Kullanım Durumu Tespitine Yönelik Kullanılabilirliğinin AraĢtırılması” çalıĢmaları

sonlandırılmıĢtır. GerçekleĢtirilen projeler kapsamında, Uzaktan Algılamanın (UA) teknik

açıdan, zaman ve ekonomik olarak önemli bir katkısının olacağı tespit edilerek, arazi

örtü/kullanım sınıflarının tespiti, değiĢim belirleme çalıĢmalarında kullanılmıĢtır. Elde edilen

sonuç sayısal verilerin Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) aktarılarak model ve modül

oluĢturulma çalıĢmaları gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu çalıĢmada, gerçekleĢtirilen projeler

kapsamında UA veri gereksinimleri yönünde ön çalıĢma sonuçları sunulmuĢtur. Her bir proje

için elde edilen uzaktan algılama verilerinden elde edilen sonuç haritalar üretilmiĢ ve veri

üzerinde değerlendirmeler yapılmıĢtır. UA veri kullanımı yönündeki kısıtlar ve imkanlar,

gerçekleĢtirilen proje bazındaki ürünler ve sonuçları değerlendirilmiĢ, UA teknikleri ile veri

sağlanmadaki ekonomik kazanımlar tespit edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık Projeleri, Uzaktan Algılama ÇalıĢmaları, Model Ve Modül

OluĢturma

11

ORMANCILIK ÜRETĠM ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ

KÜLTÜRÜNÜN AHS (ANALĠTĠK HĠYERARġĠ SÜRECĠ) ĠLE RĠSK

DEĞERLENDĠRMESĠ

*Seçil AYANOĞLU

1, Mehmet Ali BĠBERCĠ

1

1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Yapraklı Meslek Yüksekokulu, Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü, ĠĢçi

Sağlığı Ve ĠĢ Güvenliği Programı (Abdülhalik Renda Mahallesi, Ankara Cad. Ballıca Kampüsü, A Blok

Merkez/Çankırı. *Sorumlu Yazar: [email protected]

Özet

TÜĠK (Türkiye Ġstatistik Kurumu) verilerine göre Türkiye genelinde son 12 ay içerisinde tüm

sektörlerde istihdam edilen kiĢilerin %2,3‟ünün bir iĢ kazası geçirdiği ve sektörel bazda

incelendiğinde tarım ve ormancılık sektöründe çalıĢanların %2‟sinin ise iĢ kazası geçirdiği

tespit edilmiĢtir (Anonim,2014). Ormancılık sektöründe üretim iĢlerinde çalıĢan iĢçilerin

karĢılaĢtıkları kazaların çok düĢük bir bölümü teknik hatalardan, büyük bir bölümü (%85) ise

insan hatalarından kaynaklanmaktadır. ĠĢ kazalarının önlenmesinde bir davranıĢ düzenleyici

olarak Kültür‟ün önemi göz ardı edilemez. Üretim yerlerinde kültürü oluĢturabilmek ve tüm

çalıĢanların ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kültürünü özümsemesi ve yaĢam biçimi haline getirmesi

gerekmektedir.

Bu çalıĢma ile iĢ sağlığı ve güvenliği kültürünün oluĢturulması ile ilgili olarak tespit edilmiĢ

olan girdiler; iĢ ve üretim güvenliği, çalıĢma ortamı, çalıĢanların korunması ve iĢ kazası için

gerekli olan önleyici tedbirleri ve alternatif bakıĢ açıları belirlenmiĢtir. Bu değerlendirme

iĢlemi girdilerine, AHS ile risk değerlendirmesi yapılmıĢtır. Risklerin önem ve öncelik

sıralaması belirlenerek her bir girdi için daha öncelikli olan risk oluĢturabilecek temel

nedenler açısından önem sıralanıĢı tespit edilmiĢ ve AHS puanı toplamda 1 olacak Ģekilde

sonuçlar alınmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık, Analitik HiyerarĢi Prosesi, Üretimde ĠĢ Sağlığı ve

Güvenliği Kültürü, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, Risk Değerlendirmesi


12

AĞAÇ TEPELERĠNĠN HAVASAL LiDAR VERĠSĠ ĠLE ELDE EDĠLMESĠ

Abdurrahim AYDIN1, Remzi EKER

1

1Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Konuralp YerleĢkesi 81620-Düzce

Özet

Pek çok ormancılık uygulaması için ağaç tepelerinin/izdüĢümlerinin belirlenmesi gereklidir.

Bu çalıĢmada LiDAR nokta bulutundan elde edilen Sayısal Arazi Modeli (SAM) ve Sayısal

Yüzey Modeli (SYM) yardımıyla ağaç tepeleri belirlenmiĢtir. Bu amaçla FINT (Find

Individual Trees) yazılımı kullanılmıĢtır. Bu yazılım girdi olarak SAM ve SYM verilerini

veya Normalize Yüzey Modeli (NYM= SYM-SAM)‟ni kullanmaktadır. Yazılım, çalıĢma

alanındaki minimum ağaç boyuna (MAB) göre SYM ve SAM farkını alarak elde edilen fark

dosyasındaki MAB‟nu aĢan her birimi bir ağaç olarak tanımlayacak Ģekilde kodlanmıĢtır.

Bununla birlikte yazılım ayı zamanda göğüs yüksekliği çapını (GYÇ) da otomatik olarak

hesaplayabilmektedir. GYÇ hesabında iki seçenek sunmaktadır. Bu seçenekler ya doğrudan

ağaç boyunun bir fonksiyonu olarak ya da ağaç boyu, yükseltiye (varsa baĢka faktörler) bağlı

olarak hesaplayan seçeneklerdir. Bu bildiride LiDAR verisi kullanılarak Avusturya‟da bir

alanın farklı senaryolar için ağaç tepeleri ve GYÇ‟ı belirlenmiĢ ve sonuçlar tartıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Ağaç, LiDAR, FINT

13

ORMAN EKOSĠSTEMLERĠNDEKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK

ORGANĠK KARBONUNA ETKĠSĠ

*Emre BABUR

1, Lokman ALTUN

1

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü

*Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Karbon, yerkabuğunda en çok bulunan elementlerden biri olup evrende hidrojen, helyum ve

oksijenden sonra kütlece en bol bulunan 4. elementtir. Karbon elementi, tüm canlı aleminde

yer alan organizmaların yapısının temel taĢıdır. Karbon toprak, su ve atmosferde de değiĢik

formlarda bulunabilmektedir. Mineralize olmuĢ toprak karbonu ise besin piramidinin birinci

basamağı olan birincil üreticilerin enerji, besin ve yaĢam alanının temeli olduğu için yaĢamın

ana unsuru olarak tanımlanabilir. Topraktaki organik artıkların ve canlı bitki kök

biyokütlesindeki artıĢ ile toprakta tutulan karbon atmosferdeki sera gazları oranının

azalmasında önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Toprakta karbon tutulması atmosferik

karbonun atmosferden uzaklaĢtırılması olarak tanımlanabilmektedir.

Toprak organik karbonu toprak verimliliği, bitki besin maddesi ve ürün artıĢı açısından

oldukça önemlidir. Toprak organik karbonu ayrıca toprak ve su koruma açısından önemli bir

rol oynar. Toprak organik karbonu erodibiliteyi direkt etkileyen toprak agregat stabilitesiyle

ve yararlanılabilir su kapasitesi ile de doğrudan iliĢkilidir. Bunun yanında, toprak organik

karbonu topraktaki besin döngüsü potansiyelini arttırdığı bildirilmektedir. Toprak

ekosistemine yapılan her bir müdahalenin toprak özelliklerini değiĢtirdiği gibi toprak organik

maddesini ve dolayısıyla da toprak organik karbonunu etkilemektedir.

Orman ekosistemlerindeki üretim faaliyetleri toprak organik maddesini doğrudan ve dolaylı

olarak etkilemektedir. Doğrudan etki birim alandaki biyokütlenin azalması ile birlikte

bağlanan organik karbonda azalma ile ortaya çıkmaktadır. Dolaylı olarak ise uygulanan

üretim yöntemleri toprağın genel fiziksel özelliklerini etkilemekle birlikte toprağın

kompaktlığı üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu üretim faaliyetleri içinde üretim

faaliyetleri amacıyla tesis edilen yollar, sanat yapıları, tıraĢlama kesimi ve sürütme ile orman

ürünlerinin taĢınması yer almaktadır. Ormanlardaki makineli üretim çalıĢmaları toprak hacim

ağırlığını ani olarak arttırmakta, toplam makro boĢluğunu ve infiltrasyon oranını azaltmakta,

yüzeysel akıĢ ve erozyonu hızlandırmakla birlikte toprağın kompaktlığını arttırmaktadır.

Bunun sonucunda da toprak canlılarının aktivitesi ile mikrobiyal biyokütle olumsuz

etkilenerek toprak organik maddesi ve organik karbon da azalmaktadır. Bu çalıĢmada orman

ekosistemlerindeki makineli üretim çalıĢmalarının toprağın organik karbonuna etkisi küresel

çaptaki çalıĢmalarla desteklenerek birlikte değerlendirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Toprak Organik Maddesi, Orman Ekosistemi, Ormancılıkta Üretim


14

TÜRKĠYE’DE ORMAN AMENAJMAN PLANLAMA SÜRECĠNĠN HASSAS

ORMANCILIK AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Nuri BOZALĠ1, Fatih SĠVRĠKAYA

1,Arif OKUMUġ

1, E. Çağatay Çankaya

1

1 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ

[email protected], [email protected], [email protected], [email protected]

Özet

Ormancılıkta amenajman plan yapımı sırasında kullanılan biliĢim teknolojisi ve araç-gereçler

büyük bir öneme sahiptir. Orman amenajman planlarında arazi ve büro çalıĢmalarında

kullanılan aletler ve ölçüm teknikleri ve bu çalıĢmalar sonrasında üretilen haritalar plan

sonuçlarının doğruluk derecesini büyük oranda etkilemektedir. 1960‟lı yıllara kadar Türkiye

orman varlığı ile ilgili sağlıklı bilgiler edinilememiĢtir. 1946 yılında tamamlanan I. Devre

Amenajman Planlarında havza bazında istikĢafla yapılan envanter sonucu orman varlığımız

10.5 milyon hektar olarak belirlenmiĢtir. Bu süreçte amenajman heyetleri öncelikle araziye

gitmeden önce örnek alanları belirlemekte, yol ve transport imkanlarının yetersizliklerinden

dolayı at ve katır sırtında bu örnek alanlara ulaĢmaktaydı. Arazide örnek alanlar arasındaki açı

minkalelerle belirlendikten sonra ip çekilerek bu alanlara gidilmekteydi. Arazide ölçümler

yapıldıktan sonra büroda orman mühendisleri tarafından üretilen meĢcere haritaları

desinatörler tarafından çoğaltılmaktaydı. 1963 yılında planlı döneme geçiĢle birlikte hava

fotoğraflarının ve istatistiğin orman amenajmanına girmesi ile kombine envanter yöntemleri

kullanılmaya baĢlanmıĢ ve bu da plan yapım aĢamalarında hassasiyeti artırmıĢtır. 1963 yılında

baĢlanan ve 1972 yılında 10 senelik süre zarfında tamamlanan envanter çalıĢmalarıyla, orman

varlığımızın 20.2 milyon hektar olduğu anlaĢılmıĢtır. 1991 yönetmeliği ormancılığımıza

model plan anlayıĢını getirmiĢtir. Bilgisayar teknolojilerinin geliĢmesi ile 1998 yılında OGM

ile Finlandiya arasında yapılan FRIS projesi ile Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), modelleme ve

yöneylem teknikleri ormancılığımızda kullanılmaya baĢlanmıĢtır. CBS tekniklerinin

kullanılması ile desinatörler tarafından çizilen haritalar yerini dijital haritalara bırakmıĢtır.

2008 yılında çıkarılan „Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama‟ (ETÇAP) yönetmeliği ile

birlikte ormancılığımız, arazilere kurulan çadır kamplar, kullanılan ipler, alanın noktalı

saydam Ģablonla hesaplanması sürecinden, hava fotoğrafı, uydu görüntüsü ve GPS kullanımı,

dijital meĢcere haritası üretimi, Planların Karar Destek Sistemiyle (KDS) düzenlenmesi

sürecine taĢınmıĢtır.

Bu bildiride, planlı dönem öncesi süreçten günümüze kadar orman amenajman planlama

sürecindeki (arazi öncesi, arazi ve büro çalıĢması) yaĢanan geliĢmeler hassas ormancılık

açısından irdelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: CBS, FRIS, GPS, Amenajman Planlama Süreci, ETÇAP, I. Devre

Amenajman Planı





15

ĠġÇĠ GÜCÜ ĠLE ORMAN YOLU DOLGU ġEVĠNDE FĠDAN DĠKĠMĠ ÜZERĠNE BĠR

ĠNCELEME

Sadık ÇAĞLAR1

1Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği 08000 Artvin

Sorumlu Yazar: [email protected]

Özet

Ormancılık faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesinde, orman yolları temel alt yapı tesislerindendir.

Projelendirilen bir orman yolunda, inĢaat sırasında yapılacak iĢ cinsleri; altyapı, sanat yapıları,

üst yapı, Ģevlerin tahkimi ve yeĢillendirilmesi ile diğer iĢler olarak maliyetler

belirlenmektedir. Bunlardan Ģevlerin yeĢillendirilmesi; yolun estetik görünümü, erozyon ile

doğal su kaynaklarının korunması gibi hususlarda önem taĢımaktadır.

Ülkemizde ağaçlandırma çalıĢmalarının yapıldığı alanlardan biri de yol Ģevlerdir. Yol

Ģevlerinde fidan dikiminde çalıĢan iĢçiler, değiĢen arazi koĢulları etkisinde farklı çalıĢma

verimi gösterirler. Uygulamada çalıĢanların ücretlendirilmesi, dikimi yapılan fidan sayısına

göre hesaplanmaktadır.

Bu çalıĢmada; iki ayrı orman yolu dolgu Ģevlerinde fidan dikimi sırasında iĢçilerin çalıĢma

koĢulları ile verimlerine iliĢkin ölçümler yapılmıĢtır. Ölçümlerde 31 farklı iĢçinin toplamda

930 adet fidan dikimi izlenerek zaman analizleri yapılmıĢtır. El aletleriyle fidan dikimi

sırasında, iĢçilerin çalıĢma zamanını etkileyen bağımsız değiĢkenler belirlenmiĢtir. Arazi, iĢçi

ve kullanılan aletlerin özellikleri belirlenip elde edilen veriler değerlendirilmiĢtir. Sonuçta,

belirlenen çalıĢma koĢulları etkisinde çalıĢan iĢçilerin verimlilikleri hesaplanmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Fidan Dikimi, Zaman Analizi, ĠĢ Verimi, Orman Yol ġevi


16

ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ÖLÜÖRTÜ VE TOPRAK EKLEMBACAKLI

FAUNASINA ETKĠSĠ

*Meriç ÇAKIR1, Figen ÇAKIR

1

1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Toprak Ġlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı, 18100, Çankırı

1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Silvikültür Anabilim Dalı, 18100, Çankırı


Özet

Toprak eklembacaklıları ayrıĢma ve besin döngüsü gibi ekosistem süreçlerinde önemli rolleri

olan canlılardır. Ekosistemin sürekliliği için hayati rolleri olan bu canlılar, sürdürülebilir

orman yönetimi ve biyoçeĢitliliğin korunması söz konusu olduğunda bir kez daha önem

kazanmaktadırlar. Ölüörtü ve toprak içerisinde yaĢayan eklembacaklı komüniteleri, orman

ekosistemlerindeki mevcut durumun ve ekosistem fonksiyonlarındaki değiĢimlerin

izlenmesinde uygun biyogösterge olarak kabul edilirler.

Üretim, saha hazırlığı, bakım, orman yollarının yapımı gibi yoğun faaliyetler sonucunda

toprak ekosisteminde, besin maddeleri ve organik madde kayıpları, toprağın fiziksel ve

biyolojik özellikleri ile toprak besin ağında bozulmalar meydana gelmektedir. Bu durum

yanlıĢ uygulamalar ile birlikte yetiĢme ortamının fakirleĢmesine neden olmaktadır.

TıraĢlama, diri örtü temizliği, ağaçlandırma çalıĢmaları veya tür değiĢimleri gibi faaliyetler

ölüörtü ve toprak içerisinde yaĢayan eklembacaklıların komünite yapılarını, miktarlarını ve

biyoçeĢitliliğini olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca üretim sırasında kullanılan sürütme

yollarında meydana gelen fiziksel etki ile diri örtü ve ölüörtü zarar görmekte, toprak sıkıĢması

sonucunda hacim ağırlığı artmakta, organik ve bitki besin maddeleri ile toplam gözeneklilik

azalmaktadır. Toprak içerisinde sayıları yüzbinleri bulan mikro eklembacaklılar toprak

içerisindeki boĢluklarda ve çatlaklarda yaĢarlar. Toprak sıkıĢmasına bağlı olarak bozulan bu

boĢluk ve çatlaklar toprak canlılarının ölmesine neden olmaktadır. Ormancılık faaliyetleri

sonucunda meydana gelen toprak sıkıĢması ile toprak canlılarının miktar ve çeĢitliliği arasında

negatif bir iliĢki bulunmaktadır.

Sonuç olarak, yapılması gerekli olan bu ormancılık faaliyetleri, toprak ekosistemini bozmakta

ve toprak eklembacaklı faunasının zarar görmesine neden olmaktadır. Komünite yapıları ve

miktarları değiĢen eklembacaklılar toprak sistemi içerisinde iĢleyen ayrıĢma ve besin döngüsü

gibi süreçlerin bozulmasına neden olmaktadır. Bu da dolaylı olarak net birincil üretimin

azalmasına neden olmaktadır. Orman ekosisteminde meydana gelen değiĢimlerin

belirlenmesi, biyogösterge olarak kullanılan mikroeklembacaklıların komünite yapılarının

incelenmesi ile gerçekleĢtirilebilir. Ayrıca ekosistemde meydana gelen bozulmaların

restorasyonunda ve ulaĢılmak istenen baĢarının kontrolünde de bu canlılar kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık Faaliyetleri, Sürütme Yolları, Mikroeklembacaklılar,

AyrıĢma, Biyogösterge.

17

TÜRK YER GÖZLEM UYDU SĠSTEMLERĠ VE ORMANCILIK

UYGULAMALARINDA KULLANIM OLANAKLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

H. Oğuz ÇOBAN1

1Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü 32260 Isparta


Özet

Türkiye‟nin uzayda var olma düĢüncesi 1960‟lı yılların sonlarına dayanmaktadır. Ancak, o

dönemde uydulardan öncelikli olarak iletiĢim amaçlı olarak yararlanılması amaçlanıyordu.

Oysa 1957 yılında Rus uydusu Sputnik-1 ve 1964 yılında ise Amerikan uydusu Nimbus-1

uzaya gönderilmiĢti. Bu uzaktan algılama sistemleri, günümüzde kullanılan yer gözlem

uydularının atalarıydı. Ardından ilk sivil yer gözlem uydusu olarak anılan ERTS-1 (Landsat-

1) 1972 yılında uzaya fırlatılmıĢtır. Bu tarihlerden itibaren baĢ döndürücü bir hızla geliĢen

uzaktan algılama bilim ve teknolojisi, iletiĢim ve küresel konumlama sistemleri dıĢında 60‟ın

üzerinde ülkenin 500‟den fazla deneysel veya ticari uyduyu uzaya fırlatması sonucunu

doğurmuĢtur. Ülkemiz 2003 yılında Bilsat projesi ile yer gözlem uydu teknolojisinde baĢarılı

bir adım atmıĢtır. Edinilen tecrübelerle Türkiye‟de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydumuz

olan Rasat, 2011 yılında uzaya gönderilmiĢtir. YaklaĢık bir yıl sonra da, 2012 yılı sonlarında,

yüksek yersel çözünürlüğe sahip Göktürk-2 uydusu yörüngesine oturtulmuĢtur. Bu

geliĢmelerle birlikte Türkiye, yer gözlem uydu sistemlerinde dünyada önemli bir seviyeye

yükselmiĢ bulunmaktadır. Rasat, pankromatik bantta 7.5 m ve multispektral bantlarda (mavi,

yeĢil ve kırmızı bant) 15 metre yersel çözünürlüğe sahip görüntüler sunmaktadır. Göktürk-2

ise pankromatik bantta 2.5 m ve multispektral bantlarda (mavi, yeĢil, kırmızı ve yakın

kızılötesi bant) 5 metre yersel çözünürlüğe sahip görüntü alımı yapabilmektedir. Bu

çalıĢmada, Rasat ve Göktürk-2 uydu sistemlerinin özellikleri tanıtılarak ormancılık

disiplininde bu uydu görüntülerinden yararlanma olanakları irdelenmiĢtir. Bu uydu

sistemlerinden elde edilen verilerin üniversite, kamu ve özel sektörde kullanması ve

sahiplenilmesi halinde, Ülkemizin yer gözlem uydu sistemlerindeki ilerlemesi ivme

kazanmaya devam edecektir.

Anahtar Kelimeler: Bilsat, Rasat, Göktürk-2, Yer Gözlem Uyduları, Ormancılıkta Uzaktan

Algılama


18

ORMAN BAKIMININ ÜRETĠMDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLĠġKĠSĠ

Said DAĞDAġ1

1 Orman Genel Müdürlüğü-Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı, 21. Kat, A-Blok, Söğütözü-BeĢtepe-Yenimahalle-

Ankara.

Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Üretimde verimlilik, sadece üretilen emvalin niceliğinde artıĢ sağlamak değildir. Verimlilik

kavramı aynı zamanda; üretimde devamlılığı kapsar. Ayrıca hem piyasa talebini, hem de

çeĢitlenen ürün talebini süresi içinde karĢılamayı öngörür. Üretilen emvalin ekonomik

değerini artırıcı düzenlemeler ise “verimlilik” kavramının odağına yerleĢir.

Verimlilik kavramı aynı zamanda, eğitimli iĢ gücü ile çalıĢmayı ilke edinir. ĠĢ sağlığı ve

güvenliği kurallarını gözetmek ise, hem çalıĢan güvenliği, hem iĢ verimliliği, hem de iĢin

maliyet etkin yürütülmesinde vazgeçilmez niteliktedir.

Üretim iĢleri, sadece son hasılatın meĢcereden çıkarılması iĢlemi de değildir. Üretim; hem

meĢcerenin ihtiyaç duyduğu bakımın gereğini süresi içinde yerine getirmek, hem de farklı

piyasa taleplerini karĢılamak amacıyla meĢcere bakımları yoluyla farklı kalemlerde üretimi de

kapsamaktadır.

Orman Genel Müdürlüğünün son yıllarda uygulamaya koyduğu eylem planları ile, üretim

iĢlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği ilkeleri paralelinde bakım müdahalelerinin yürütülmesine

ağırlık verilmeye baĢlanmıĢtır. Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı tarafından hazırlıkları

tamamlanma aĢamasına gelen Orman Ağaçları Budama Eylem Planında da hem meĢcere

sağılığı ve stabilitesi ve hem de iĢ sağlığı ve güvenliği kuralları çerçevesinde üretim iĢlerini

planlamak ve gerçekleĢtirmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Orman Bakımı, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, Verimlilik.


19

ORMAN YOLU GEOMETRĠK STANDARTLARININ BÜYÜK TONAJLI, GENĠġ VE

UZUN NAKLĠYAT ARAÇLARINA UYGUNLUĞUNUN SÜRÜġ ANALĠZĠ MODÜLÜ

ĠLE ĠNCELENMESĠ

*Murat DEMĠR

1, Mustafa AKGÜL

1, Tolga ÖZTÜRK

1, Hakan TOPATAN

1

1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Bahçeköy / Sarıyer / Ġstanbul

*Sorumlu Yazarı: [email protected]

Özet

Ormanlarımızda yürütülmekte olan kesim, taĢıma, ağaçlandırma, silvikültürel meĢçere

müdahaleleri, yangınla mücadele, böcek ve hastalık kontrolü, artım ve hasılat ölçümleri,

orman sağlığının sürekli gözetimi, rekreasyon ve diğer etkinlikler için gerekli olan ulaĢım,

orman yolları aracılığı ile yapılmaktadır.

Tüm bu ihtiyaçların yanında, farklı kullanım fonksiyonlarına sahip olan orman yolları,

karayollarından farklı olarak kullanım amaçlarına göre farklı geometrik standartlara sahip

olmalıdır. Bu amaç ve fonksiyonlara göre belirlenen orman yolu geometrik standartları, yolun

yoğun ve/veya öncelikli olarak kullanacak araç tipine göre belirlenmektedir. Örneğin; salt

odun hammaddesi üretim amaçlı kullanılacak orman yollarının inĢaatı aĢamasında büyük

tonajlı, geniĢ ve uzun nakliyat araçlarına uygun, rekreasyonel amaçlı yollarda ise daha çok

rekreasyonel kullanıcıların bireysel araçlarına (otomobil, pick-up ve 4x4) uygun geometik

standartlarda yollar yapılması amaçlanmaktadır. Mevcut orman yollarında kullanılan sekonder

nakliyat araçları, teknolojinin ilerlemesine paralel olarak geliĢmekte, daha geniĢ, uzun ve ağır

tonajlara sahip araçlar karĢımıza çıkmaktadır. Bu araçların dingil açıklıkları ve aks mesafeleri

gibi özellikleri eskiden yapılmıĢ orman yollarının geometrik özellikleri nedeniyle gerekli

manevra kabiliyetine sahip olamamaktadır.

Orman yolları maliyetler minimumda tutulmak kaydıyla büyük onarım çalıĢmaları ile

geometrik standartları yükseltilmekte ve güzergahlarında değiĢiklik yapılmaktadır. Tüm

çalıĢmalar belirli periyotlarda yapılan yol Ģebeke planlarında belirtilmektedir. Doğa ve iklim

Ģartları, yoğun kullanım vb. nedenlerle trafiğe uygun olmayan bir duruma gelen orman

yollarında büyük onarım çalıĢmaları yapılmaktadır. OGM‟nin 2008 yılında yayınladığı

“Orman Yolları Planlaması, Yapımı ve Bakımı” adlı 292 sayılı tebliğin 1.6.2. numaralı

bölümünde, yol ağı planının düzenlenmesinden önce ormanda yapılmıĢ olan yolların bu plan

içinde kullanmaya, ormancılık hizmetlerinin yapılmasına elveriĢli olup olmadığı yer,

güzergâh, eğim, geniĢlik, kurp ve laseler bakımından incelenmesi gerektiği, bu yolların

yerleri, güzergâhları ve eğimleri bakımından tebliğde verilen ilkelere uygunluğunun

araĢtırılarak, büyük onarımla dahi ıslahı mümkün olmayanların tamamıyla terk edilerek yol

ağı planı dıĢında bırakılacağı belirtilmektedir. Ayrıca 292 sayılı tebliğin 1.6.2.1 numaralı

bölümde ekonomikliği göz önünde tutulmak koĢuluyla, büyük onarımla standart hale

getirilmesi uygun görülen orman yolları, büyük onarım olarak yol ağı planına alınır ifadesi

bulunmaktadır.

Bu çalıĢmada, Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Eğitim AraĢtırma Ormanı Yol ġebeke

Planı kapsamında, büyük onarım çalıĢması yapılması planlanan, 016 kod nolu orman yolunun


20

geometrik standartları Plateia 2014 sürüĢ analizi modülüyle incelenerek büyük tonajlı, geniĢ

ve uzun nakliyat araçlarına uygunluğu irdelenmeye çalıĢılmıĢtır.

Söz konusu orman yolunun uzunluğu 4+622 m‟dir. Pentax SMT 888-3G marka GNSS ve

Pentax W825NX marka total station ile yapılan arazi çalıĢmalarında mevcut orman yolu

üzerinde en küçüğü 5 m, en büyüğü 80 m olan toplamda 66 adet kurp tespit edilmiĢtir.

ÇalıĢma iki aĢamada gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġlk aĢamada, 016 kod nolu yolun mevcut halinin

Normal B-Tipi Tali Orman Yoluna (NBT-4m) dönüĢtürülmesi durumundaki; ikinci

aĢamasında ise Standartları YükseltilmiĢ B-Tipi Tali Orman Yolu (SBT-5 m) haline

dönüĢtürülmesi durumundaki iki farklı durum, Plateia 2014 sürüĢ analizi modülüyle

incelenmiĢtir. Her iki yol standardına göre mevcut yol ana güzergahı değiĢtirilmeden

standartları değiĢtirilerek büyük tonajlı, geniĢ ve uzun nakliyat araçlarına (kamyon ve treyler

için ayrı ayrı) yatay sürüĢ analizi yapılmıĢtır.

SürüĢ analizi sonuçlarına göre Normal B tipi orman yolu standardında kamyon için 20

m‟den küçük kurplarda, treyler için 50 m‟den küçük kurplarda araç manevra kabiliyetinin

kısıtlandığı ve ekstra kurp geniĢlemelerinin gerektiği görülmüĢtür. Kurplardaki alansal

geniĢlemelere bakıldığında en küçük 5 m olarak belirlenen kurp yarıçapında tomruk yüklü

kamyonun manevra sağlayabilmesi için 9,97 m2‟lik bir geniĢleme gerekirken, treyler için 27,7

m2‟lik bir kurp geniĢlemesi gerekmektedir.

ÇalıĢmada iki farklı araç tipi için NBT ve SBT orman yolu standartlarına göre kurp

geniĢlemeleri analiz edilmiĢ olup, hazırlanan özet sözlü sunuma kabul edildiğinde elde edilen

tüm sonuçların verilmesi planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Yatay SürüĢ Analizi, Uzun Boy Tomruk Nakliyatı

21

ORMAN ALANLARININ ĠNSANSIZ HAVA ARACI KULLANIMI ĠLE ÜÇ

BOYUTLU MODELLENMESĠ

Nusret DEMĠR1, Halil Ġbrahim YOLCU

2, Batuhan GÜLLÜDERE

1, SEÇKĠN BATTAL

1

1Akdeniz Üniversitesi Uzay bilimleri ve Teknolojileri Bölümü

2Batı Akdeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü

Özet

Ġnsansız hava araçları son yıllarda üç boyutlu haritacılık çalıĢmalarında yoğun bir biçimde

kullanılır olmuĢtur. ĠHA kullanımı ile anlık, hızlı ve ekonomik görüntü verileri toplamak

mümkündür. Bu da uydu görüntüsü ve uçaktan çekilen hava fotoğraflarına göre avantaj

sağlamaktadır. Bu çalıĢmada, Akdeniz Üniversitesi kampüsünde bulunan yaklaĢık 2 hektar

büyüklüğündeki bir fıstık çamı meĢçeresinin balıkgözü kamera ile görüntüleri elde edilmiĢ ve

sayısal fotogrametri tekniği ile sayısal yüzey modeli oluĢturulmuĢtur. Bunun için öncelikle

kullanılan balıkgözü kameranın kalibrasyonu yapılarak iç yöneltme elemanları ve mercek

distorsiyon miktarları hesaplanmıĢtır. Bu iĢlemin ardından, yer kontrol noktaları ile de dıĢ

yöneltme elemanları hesaplanmıĢ, bu görüntülerin karĢılıklı eĢleĢtirmesi ile de sayısal yüzey

modeli oluĢturulmuĢtur. Mevcut sayısal arazi modelinin de kullanılması ile mevcut

biyokütlenin de hesaplanması mümkün olabilmektedir.

Anahtar kelimeler: Ġnsansız Hava Aracı, Fıstık Çamı, Biyokütle

22

TOPRAKLARIN BAZI MEKANĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN (ATTERBERG LĠMĠTLERĠ)

ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASINDA KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ

*Turgay DĠNDAROĞLU

1, Yasin VERMEZ

1, Abdullah E. AKAY

2, Recep GÜNDOĞAN

3

1KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 46100

KahramanmaraĢ 2Bursa Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 16200 Bursa

3KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, 46100

KahramanmaraĢ

* Sorumlu Yazar: [email protected]

Özet Zamansal olarak değiĢiklik gösterebilen su içeriği ile beraber toprak davranıĢları da

değiĢmektedir. Farklı kum, kil ve toz (silt) gibi fraksiyonlardan oluĢan toprakların su

içerikleri; direnç, ĢiĢme, büzülme, akma, plastisite vb. mekanik özellikler üzerine farklı etkiler

yapmaktadır. Silvikültürel müdahaleler ve üretim iĢlerinin orman toprağı üzerine etkisini

ortaya koymak için Andırın Orman ĠĢletme ġefliği 263, 264, 266, 268, 317, 318, 319, 323,

324 ve 366 nolu bölmelerden alınan yüzey toprak örneklerinde atterberg limitleri olarak da

adlandırılan COLE, Likit Limit (LL) ve Plastik Limit (PL) belirlenmiĢtir. Analiz sonuçlarına

göre en yüksek COLE değeri (0.13) 61 nolu bölmede belirlenirken en düĢük COLE değeri

(0,03) ise 103 nolu bölmede tespit edilmiĢtir. LL değerleri % 41,04-62,4 aralığında PL

değerleri ise % 30,27-46,84 aralığında değiĢmiĢtir. Plastiklik indeksi 6,41-15,56 arasında

değiĢmektedir. Sonuçlar, orman topraklarının mekanik özeliklerinin tayininin, silvikültürel

müdahaleler ve üretim iĢleri sırasında orman toprağında oluĢan zararı minimize edecek

Ģekilde meĢcere müdahale zaman aralıklarının belirlenmesi, diğer ormancılık faaliyetlerinin

planlanması ve hassas orman iĢletmeciliği için önemli veriler sunduğunu göstermiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Üretim ĠĢleri, Orman Toprağı, Atterberg Limitleri

23

ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK VE ĠYĠ ORMANCILIK

UYGULAMALARI: KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Mehmet EKER1

1Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 32260, Isparta


Özet

Hassas ormancılık kavramı, ormancılık sektörünün desteklenmesi kapsamında değer

zincirinin arttırılması amacıyla üretim yapılacak alana özgün, ekonomik, ekolojik ve

sürdürülebilir eksenli kararların alınması ve uygulanmasında, doğru ve hassas verilerin elde

edilmesini sağlayacak ileri teknoloji algılayıcıların ve analitik araçların kullanılması

prensibine dayanan ormancılık yaklaĢımı ve aktiviteleridir. Bu durumda hassasiyet, planlama

sırasında alınan kararların tutarlılığını-isabetini arttırmak ve uygulamalarda da verimi

yükseltmek için verinin doğruluğu-kesinliği ve güncelliği üzerinde odaklanmaktadır. Öte

yandan üretim iĢleri baĢta olmak üzere, çeĢitli ormancılık operasyonlarının muhtemel olumsuz

etkilerini azaltmak ya da önlemek amacıyla uygulama hassasiyeti gösterilmektedir. Bu

durumda da orman toprağına, ekosistemin konumsal bütünlüğüne, dikili ağaçlara, yaban

hayatına vb. zarar vermeden duyarlı bir Ģekilde, operasyonun nasıl gerçekleĢtirileceği konu

edilir. Nitekim planlama ve uygulama hassasiyetini içeren konular, “iyi ormancılık

uygulamaları” kapsamında ele alınmakta ve çeĢitli ilkeler ortaya konulmaktadır.

Bu çalıĢmada bir yandan hassas ormancılık terminolojisinin açıklanması, içeriğinin ve

kullanılan teknolojilerin tanıtılması öte yandan da iyi ormancılık uygulamaları ile olan

bağıntısının ortaya konularak farklılıklarının irdelenmesi amaçlanmıĢtır. Böylelikle Türkiye

ormancılık literatürüne yerleĢmesi beklenen hassas ormancılık (precision forestry) terimine

iliĢkin muhtemel kavram kargaĢasının önlenmesi sağlanmaya çalıĢılmıĢtır. Bu amaçla,

planlama ve uygulamada ileri ormancılık teknolojilerinin kullanımını konu edinen çalıĢmalar

analiz edilmiĢ ve iyi ormancılık uygulaması (best management practices) örnekleri

incelenmiĢtir. Gerek mevzuat gerekse uygulamaların değerlendirilmesi sonucunda, Türkiye

ormancılığında üretim iĢlerinde hem hassas ormancılık yaklaĢımının hem de iyi ormancılık

uygulamalarının dikkate alınması gerektiği belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Ġyi Ormancılık Uygulamaları, Bilgi Teknolojileri,

Uygulama Kılavuzu, Üretim ĠĢleri


24

YOL AĞININ ORMANIN KONUMSAL DÜZENĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN

ĠRDELENMESĠ

*Mehmet EKER1, H. Oğuz ÇOBAN

1

1Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 32260, Isparta

E-mail:[email protected]

*Sorumlu Yazar: [email protected],

Özet

Teknik, ekonomik ve sosyal gerekliliklerden dolayı karasal ulaĢımı ve transportu sağlamak

amacıyla orman içinde çeĢitli özelliklerde, yoğunlukta ve geniĢlikte yollar inĢa edilmektedir.

EriĢimin sürdürülebilirliği açısından karayolları ve orman yolları birbirleriyle birleĢerek diğer

alanlarda olduğu gibi orman ekosistemini de bir ağ gibi kavramaktadır. Bir taraftan iĢletmeye

açılan alanları arttırmak ve sürütme mesafesini kısaltmak için yol yoğunluğu arttırılırken diğer

taraftan da sıklaĢan ve standartları geliĢtirilip geniĢletilen orman yollarının olumsuz etkileri

daha fazla hissedilmeye baĢlanmıĢtır. Orman ekosistemi üzerinde uygulanacak her türlü

operasyonun olumsuz çevresel etkileri dikkate alınarak hassas biçimde uygulanması

gerekliliğine dayanan paradigmaya göre, yol ağlarının potansiyel ekolojik etkileri önem arz

etmektedir. Bu çalıĢmanın amacı, yolların ormanın bütüncül yapısını biçimsel olarak nasıl

parçaladığını, parçalılık oranını (fragmantasyonu) nasıl arttırdığını ortaya koymak ve bunun

orman ekosistemi üzerinde doğrudan ve dolaylı hangi potansiyel etkilere neden olabileceğini

tartıĢmaktır. Bu kapsamda, yol ağının orman ekosistemi üzerindeki yapısal etkilerini

değerlendirebilmek amacıyla geliĢtirilen yöntembilim de tanıtılmaya çalıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Orman Yol Ağı, Konumsal Yapı, Ekolojik Etkiler, Hassas Ormancılık

Uygulamaları

25

EL VĠNCĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTMA FAALĠYERĠNDE KULLANILMASININ


Korhan ENEZ1, Burak ARICAK

1, Hulusi ACAR

2, Halil DAĞDELEN

3

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği, Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,

37200 2Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Geodezi ve

Fotogrametri ABD, 61100 3Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü, Tosya Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Tosya Orman ĠĢletme ġefliği,

37300

Özet

Ormancılık, çeĢitlilik gösteren endüstriyel bir sektördür. Teknolojide yaĢanan geliĢmeler

ormancılık sektörüne de yansımaktadır. Teknoloji sektörün amacına uygun kendi

ihtiyaçlarınıza doğru cevap verebilmelidir. Bunun için ülke ve sektör koĢulları iyi bilinmeli ve

buna göre tercihlerde bulunulmalıdır.

Ormancılıkta üretim çalıĢmalarında makine seçimi önemlidir. Makine seçiminde öncelikle

üretilen ürünün ebatları, arazi koĢulları, alan içerisinde orman - sürütme yollarının mevcudiyet

durumu, sürütme mesafesi, ürün cinsi ve maliyet göz önünde bulundurulmalıdır. Bununla

beraber en az düzeyde kalite ve kantite kaybına da neden olmalıdır. Ayrıca mekanizasyon ile

çevreye verilen zarar minimumda olup iĢ güvenliği açısından da kaza riskini azaltmaktadır.

Bu çalıĢma ile ormancılık faaliyetlerinin yoğun olduğu Kastamonu yöresinde el vincinin

kullanılabileceği arazi koĢulları, uygulama yöntemleri ve verimliliğine ait gözlemler

değerlendirilerek ortaya konulacaktır. Böylece el vincinin ülke Ģartlarına olan uyumunun

değerlendirilmesinin yanı sıra teknik özellikleri de dikkate alınarak mevcut ağaç hasat

makinesinin daha verimli çalıĢabileceği ortamlar da belirlemiĢ olacaktır.

Anahtar Kelimeler: El Vinci, Verimlilik, Kastamonu

26

ORMANCILIK ÜRETĠM FAALĠYETLERĠ AÇISINDAN Ġġ GÜÇLÜĞÜ ÖLÇMEDE

KULLANILAN YÖNTEMLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Korhan ENEZ1, Sibel Seçil NALBANTOĞLU

1

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü

E-mail: [email protected] , [email protected]

Özet

Açıkta, hava hallerinin etkisi altında, çoğunlukla dağlık bölgelerde görülen orman iĢleri ağır

ve tehlikeli olup; ormancılıktaki en riskli iĢler üretim iĢleridir. Orman iĢçilerinin hangi

çalıĢma koĢulları altında bulundukları, çalıĢma pozisyonları, vücut yapıları, enerji tüketimleri

ve diğer değiĢkenler ile elde edilen bulgulara göre de orman iĢçiliğinin iyileĢtirilmesi, iĢçilerin

sağlık ve verimliliklerinin artırılması için gerekli ergonomik yaklaĢımların ortaya konulması

amaçlanmıĢtır. Bu kapsamda çalıĢma duruĢlarını bilimsel yöntemlerle incelemek, analiz

etmek, gerekli iyileĢtirme ve düzenlemeleri yapmak çalıĢma performansının kontrol edilmesi

ve kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının azaltılması konularında önemli katkılar sağlanması

bakımından önem taĢımaktadır. ÇalıĢma duruĢlarının uygunluğu, çalıĢma performansının

etkili bir Ģekilde kontrol edilmesini ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının azaltılmasını

sağlamaktadır. Uygun olmayan çalıĢma duruĢlarını önemli kılan faktörler kas-iskelet sistemi

rahatsızlıkları ve bu rahatsızlıkların verimliliğe, kaliteye ve maliyete yansımalarıdır. Bu

çalıĢma ile değiĢken ve etkilenebilir koĢullar altında gerçekleĢtirilen ormancılık iĢlerinden

özellikle üretim iĢleri sırasında çalıĢanların, çalıĢma duruĢlarına yönelik ergonomik

değerlendirme yöntemlerinden ormancılık faaliyetleri açısından uygun özelliklere sahip

yöntemlerden en uygun ve uygulanabilir yöntemin belirlenmesidir.

Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Orman ĠĢçisi, Ergonomi, ÇalıĢma DuruĢu



27

ODUN ÜRETĠMĠNDE ÇALIġANLAR VE ATIK YÖNETĠMĠ

Muvaffak Osman ENGÜR1

1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü 34473 ĠSTANBUL,


Özet

Odun üretim çalıĢmaları toprak, biyolojik çeĢitlilik ve su kalitesi üzerine ciddi etkiler

yapmaktadır. Bu etkilerin bir bölümü de üretim iĢlerinde ortaya çıkan atıklar nedeniyle ortaya

çıkmaktadır. Orman alanında atık yönetimi konusunda kural koyucu ve rehberlik eden ve alt

yapı imkanlarını sağlayan devlet olsa da, ormanı koruma, idareyi yönlendirme ve yanlıĢların

cezasını çekme sorumluluğu hayatını ormandan kazanan kiĢilerin olmaktadır. Özellikle odun

üretiminde çalıĢan ağaç kesme ve boylama operatörleri görevlerini yerine getirirken orman da

yaptıkları faaliyetlerin ve sergiledikleri davranıĢların sağlık, güvenlik ve çevre üzerine

etkilerinin farkında olmalıdır. Üretim sahasında mesleğinin uygulamasında ne yapılmalı, ne

yapılmamalı konusunda etik sorumlulukları bulunmaktadır. Atık, dıĢarıdan taĢınıp, orman

alanında terk edilen ya da tüketim/ kullanım sonucu ortaya çıkan her türlü gereksiz ve /veya

zararlı maddedir. Özellikle üretim çalıĢanlarının yarattığı atık türleri plastik, kauçuk, metal,

selüloz ve bileĢik türde atıklar olmak üzere beĢ grupta ele alınabilir. Ormanı atıklardan

korumak, oluĢan atığı uzaklaĢtırmaktan daha kolay ve ucuz olmaktadır. Bildiri de üretimde

ortaya çıkan katı atıkların neler olabileceği ve çalıĢanlar tarafından nasıl elimine edilebileceği

tartıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Odun Üretimi, Atık, Atık Yönetimi, Çevre Koruma


28

KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANINDA BÖLMEDEN ÇIKARMA

ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

*Orhan ERDAġ

1, Abdullah E. AKAY

2, Hilal TAYLAN YILDIRIM

1

1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ

E-mail: [email protected] 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa


Özet

Ormancılıkta odun hammaddesi üretimi iĢlerinde, bölmeden çıkarma aĢaması en zor ve en

pahalı olduğu gibi, aynı zamanda orman ekosistemine zarar verme potansiyeli yüksek bir dizi

operasyonu içeren üretim safhasıdır. Bölmeden çıkarma çalıĢmalarının gerektiği gibi

planlanmaması durumunda, üretilen odun hammaddelerinde kalite ve kantite kayıpları

görülmekte, organizasyon hataları ortaya çıkmakta ve sezon sonunda odun hammaddesinin

ormanda kalma riski doğmaktadır. Bu nedenle, bölmeden çıkarma aĢamasında yapılacak iĢ

aĢamalarının planlanması ve bu aĢamaların verim üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi

büyük önem arz etmektedir. Bu çalıĢma kapsamında, bölmeden çıkarma çalıĢmasında verim,

zaman etüdü yöntemi kullanılarak belirlenmiĢ ve verim üzerinde etkili olan faktörler

değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢma alanı seçilirken öncelikle arazinin yapısı dikkate alınmıĢ ve düz

alan grubuna giren Karabucak Okaliptüs Ormanı seçilmiĢtir. Bu yönüyle çalıĢma düz

alanlarda üretim iĢleri ile ilgili okaliptüs ormanında gerçekleĢtirilen ilk çalıĢmadır. ÇalıĢma

alanının düz olması nedeniyle depolara taĢıma iĢi orman içinde gerçekleĢmiĢ ve taĢıma iĢlemi

traktör ile yapılmıĢtır. Sonuçlara göre, özellikle parça sayısının verim üzerinde etkili olduğu

belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Bölmeden Çıkarma, Zaman Analizi,

Okaliptüs



29

KIġ ÜRETĠMĠ ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ANDIRIN-

KAHRAMANMARAġ ÖRNEĞĠ

*Orhan ERDAġ

1, Abdullah E. AKAY

2, Halit BÜYÜKSAKALLI

3, Dursun ġAKAR

4

1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ,Tel: +90 3442801711

Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.

3Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Köyceğiz Meslek Yüksekokulu, 48000 Muğla.

4Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, 81620 Düzce.


Özet

Ülkemiz ormancılığında üretim iĢleri genelde Mayıs-Ekim ayları arasında yapılmakta olup, bu

periyodun dıĢında kalan aylarda doğa Ģartlarının ağırlaĢması ile birlikte üretim çalıĢmaları da

hızını kaybetmektedir. Ekim-Mayıs ayları arasında yürütülen ve kıĢ üretimi olarak tanımlanan

üretim çalıĢmaları, yılın her döneminde piyasaya ürün sürmek, orman köylüsüne kıĢ aylarında

da çalıĢma imkanı sunmak ve ürün kalitesini artırmak amacını taĢımaktadır. Ayrıca, üretim

çalıĢmalarının vejetasyon dönemi dıĢında yapılması odun kalitesini de olumlu yönde

etkilemekte, kesilen ağaçlarda kuruma, çatlama ve böcek-mantar zararları gibi olumsuzluklar

azalmaktadır. Diğer taraftan, yüksek rakımlı ve dağlık alanlarda yürütülen kıĢ üretimi

çalıĢmaları çok güç, pahalı ve zaman alıcı operasyonlar gerektirmektir. Bu nedenle, kıĢ

üretimi çalıĢmalarında üretim planlarının hazırlanması, operasyon verimini ve maliyeti

etkileyen faktörlerin ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu çalıĢmada, KahramanmaraĢ

Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarında Andırın Orman ĠĢletme Müdürlüğüne bağlı YeĢilova

Orman ĠĢletme ġefliğinde gerçekleĢtirilen kıĢ üretimi çalıĢmaları kapsamında; kesim, dal

alma, standartlara göre boylama ve kabuk soyma çalıĢmaları değerlendirilmiĢtir. Yapılan

zaman analizleri sonucunda çap sınıfları arttıkça ortalama kesim zamanında artıĢ tespit

edilmiĢtir. Ortalama dal alma, boylama ve kabuk soyma zamanının, ağaç çapı ve dal

yoğunluğuna paralel olarak artıĢ gösterdiği belirlenmiĢtir. ÇalıĢma sırasında, kıĢ üretiminde

üretim kayıplarının ve meĢcere zararlarının düĢük seviyede olduğu gözlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Ürünleri Üretimi, KıĢ Üretimi, Zaman Analizi, KahramanmaraĢ


30

BÖLMEDEN ÇIKARMADAN KAYNAKLANAN FĠZĠKSEL ZARARLARIN

TOMRUKLARIN SATIġ FĠYATLARINA ETKĠSĠ

Habip EROĞLU1, Atakan ÖZTÜRK

2, Rahmi YILMAZ

2, Ufuk DEMĠRCĠ

2

1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]

2AÇÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]



Özet

Bu çalıĢmada, Artvin Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yürütülen odun

hammaddesi üretim çalıĢmalarından kaynaklanan tomruk uç zararlarının açık artırmalı satıĢlar

bağlamında ekonomik etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. Bu amaçla, Artvin OBM

bünyesinde Hamamlı, Ormanlı ve Düzhanlar olmak üzere üç farklı orman deposunda

yürütülen çalıĢmalar sonucunda elde edilen veriler çeĢitli istatistiki yöntemlerle

değerlendirilmiĢtir.

AraĢtırma sonucunda, dağlık bölgelerde yer alan, arazi eğiminin yüksek olduğu, kayalık ve

sarp araziye sahip Artvin yöresinde odun hammaddesi üretim çalıĢmaları sonucunda depoya

kadar getirilen tomruklardan oluĢturulan istiflerde belirli oranda uç zararları görülmüĢtür.

Bununla birlikte, depolardaki tomruk istiflerin hasar oranındaki artıĢın, ürünlerin satıĢ fiyatları

üzerinde azaltıcı etki yaptığı belirlenmiĢtir. Bu sonuçlara bağlı olarak, söz konusu

emvallerdeki fiziksel zararlar ve akabinde DOĠ‟ler için söz söz konusu olacak potansiyel bir

gelir kaybını azaltmaya yönelik çeĢitli önerilerde bulunulmuĢtur.

Anahtar Kelimeler: Bölmeden Çıkarma, Fiziksel Zarar, Uç Zararı, SatıĢ Fiyatı, Artvin


31

ORMAN YOLLARININ SU KALĠTESĠNE ETKĠSĠ

Habip EROĞLU1, Ayhan USTA

1, Ġbrahim ERGENÇ

1

1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü

E-mail: [email protected]



Özet

Ormancılık faaliyetlerinin etkin ve verimli yapılabilmesine önemli katkıda bulunan orman

yolları aynı zamanda odun hammaddesinin düzenli bir Ģekilde piyasaya sunulmasını da

sağlamaktadır. Orman yolları uygun inĢa edilmediklerinde çevreyi olumsuz

etkileyebilmektedir. Son yıllarda yapılan çalıĢmalarda; yollardaki araç trafiği ve sürekliliği,

yağıĢların miktarı ve özelliği (yoğunluğu, sürekliliği), yolun eğimi, drenaj yönetimi (tekerlek

izleri, akıĢ konsantrasyonu, yol kenarı drenajı vs) ve yüzey alanının erodibilitesinin; yol

yüzeyinde toprak erozyonuna, taĢınan sediment miktarına ve suyun kalitesi üzerine olumsuz

etkiye sebep olduğu belirtilmektedir. Orman yolları üzerinde hareket eden araçlar toprağı

sıkıĢtırarak permeabilitesini ve infiltrasyon kapasitesini azaltmakta ve buna bağlı olarak

yağıĢların etkisiyle, yol platformundan, hendeklerden, banketlerden akan sediment miktarı da

artmaktadır. Bu durum dere sularının kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ayrıca

orman yolları inĢası neticesinde oluĢan kazı Ģevlerinde infiltrasyon kapasitesi açısından düĢük

olduğundan yüzeysel akıĢlar meydana gelmekte, böylece çizgi ve oyuntu erozyonu oluĢmakta

bu da su döngüsünde aksamalara neden olmaktadır. Orman yollarının sebep olduğu bu etkileri

azaltmak için orman yolların eğimleri ve üzerlerinde inĢa edilecek sanat yapıları iyi

planlanmalı, Ģev tahkimatı yapılmalı ve yollar üst yapıya kavuĢturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Orman Yolları, Su Kalitesi, Sediment, Erodobilite, Erozyon

32

ODUN HAMMADDESĠ ÜRETĠM ÇALIġMALARININ

TOPRAK VE SU KAYNAKLARINA ETKĠSĠ

Ayten EROL1

1SDÜ Orman Fakültesi, Orman Müh. Bölümü, Havza Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta

Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Toprak ve su kaynaklarının yönetimi doğa bilimlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Arazinin

kullanım Ģekli ne olursa olsun toprak ve su kaynakları korunmadıkça istenilen amaca sosyal

ve ekonomik düzeyde eriĢilemeyeceği bir gerçektir. Bu ilke doğrultusunda, doğal kaynakların

sürdürülebilirliğinin sağlanmasını amaçlayan uygulamalarda; toprak ve su kaynaklarının

korunarak kullanılması çalıĢmalarına öncelik verilmelidir. Ormancılıkta odun hammaddesi

üretimi faaliyetlerinin toprağa ve dolaylı olarak da su kaynaklarına önemli ölçüde zarara

verdiği bilinmektedir. Ülkemizde ormanlık alanların dağlık alanlarda olduğu dikkate alınırsa

konunun önemi de ortaya çıkmaktadır. Öte yandan ülkemiz topraklarının erozyona duyarlı

olması, konun önemle incelenmesi ve yeni tekniklerin geliĢtirilmesi çalıĢmalarında bu

durumun dikkate alınmasını gerektirmektedir. Ormancılık uygulamaları, toprak erozyonu ve

su kaynakları bakımından değerlendirildiğinde hidrolojik bir birim olan su toplama

havzalarının önemi ortaya çıkmaktadır. Nitekim bu durum 1950‟li yıllardan itibaren

ormancılığın esaslarını oluĢturmuĢ, su kaynaklarının miktar ve kalite bakımından

korunmasında en etkili yolun hidrolojik birimler ölçeğinde çalıĢılması olduğuna dikkat

çekilmiĢtir.

Bu bildiride, ormancılıkta odun hammaddesi üretimi faaliyetlerinin toprak ve su kaynaklarına

etkisi; havza yönetimi ilkeleri kapsamında ele alınmıĢ, konunun önemi ülkemiz koĢulları

bakımından değerlendirilmiĢ, mevcut uygulamalar havza ölçeğinde değerlendirildiğinde

sağlayacağı katkılara yer verilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Havza Yönetimi Ġlkeleri, Erozyon, Toprağın Fiziksel Özellikleri, Odun

Hammaddesi Üretim Faaliyetleri

33

ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK YAKLAġIMI

*NeĢe GÜLCĠ

1, Orhan ERDAġ

1, Abdullah E. AKAY

2

1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ Tel: +90 3442801711

Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.


Özet

Son yıllarda artan nüfus oranı ve tüketici talepleri doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmıĢ

ve bu durum özellikle orman kaynaklarının daha verimli, etkin ve sürdürülebilir Ģekilde

yönetilmesini zorunlu hale getirmiĢtir. Doğal kaynakların baĢında gelen ormanların bugünün

ve gelecek kuĢakların ihtiyaçlarını karĢılayabilmesi için hassas ormancılık esaslarına göre

yönetilmesi gerekmektedir. Hassas ormancılık yaklaĢımı; ormancılık çalıĢmalarında

ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir kararlar alınabilmesi için modern teknikler ve teknolojik

araçlar kullanarak orman kaynaklarından optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en

aza indirmeyi amaçlamaktadır. Dünyada ve ülkemizde özellikle asli orman ürünlerine olan

talebin giderek artacağı düĢünüldüğünde, özellikle üretimde hassas ormancılık çalıĢmalarının

ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu çalıĢma kapsamında hassas ormancılık

yaklaĢımı ile hedeflenen temel amaçlar üzerinde durulmuĢtur. Ayrıca, asli orman ürünleri

üretiminde hassas ormancılık araçları ve bu kapsamda meĢcere zararı, zaman etüdü ve

optimum üretim yönteminin belirlenmesi gibi alt baĢlıklar irdelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Hassas Ormancılık, Zaman Analizi,

MeĢcere Zararı, Optimum Üretim Yöntemleri


34

YAġAM ALANLARINI BĠRLEġTĠREN SANAT YAPILARI: EKOLOJĠK GEÇĠTLER

*Sercan GÜLCĠ

1, Abdullah E. AKAY

2


Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.


Özet

Doğal kaynakların önemli bir bölümünü oluĢturan ormanlık alanların planlanması,

yönetilmesi ve hizmete açılmasında önemli fonksiyonlara sahip yol ağlarının potansiyel

ekolojik etkileri son zamanlarda gündeme gelen ve tartıĢılan bilimsel konulardan biri

durumundadır. Orman içi ve kenarından geçen yolların potansiyel ekolojik etkilerinin

değerlendirilmesi yol ekolojisi kavramı altında uluslararası boyut kazanmıĢ ve çok disiplinli

araĢtırmalar gerektiren bir bilim alanı haline gelmiĢtir. Uzun vadeli gözlemlerde yolların

ayırdığı doğal yaĢam alanlarında meydana gelen parçalanmaların sonucunda yaban

hayvanlarının olumsuz yönde etkilendiği belirlenmiĢtir. Ayrıca, ekolojik etkilerin yanı sıra

yollarda meydana gelen yaban hayvanı kökenli kazalar yüksek maliyetli kayıplara ve kimi

zaman can kayıplarına neden olmaktadır. Bu nedenle yolların yaban hayvanlarının doğal

yaĢam alanları üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması ve yaban hayvanı kökenli kazaları

önlemek için ekolojik amaçlı sanat yapıları değerlendirilmektedir. Günümüzde bu amaçla

geliĢtirilen sanat yapıları; ekosistem köprüsü, yaban hayvanı geçitleri, ekoloji köprüsü gibi

kavramlar altında tartıĢılmaktadır. Bu çalıĢmada; yaĢam alanı parçalanmalarının

önlenmesinde kullanılan sanat yapılarına ekolojik geçit olarak yer verilmiĢ ve bütün

yönleriyle tanıtılmıĢtır. Ayrıca, çevre dostu yolların planlanmasında ve inĢasında kullanılan

farklı tiplerde ve boyutlarda ekolojik sanat yapılarına örnekler verilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Yol Ağları, Yol Ekolojisi, Ekolojik Sanat Yapıları, YaĢam Alanı

Parçalanmaları


35

BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARINDA TAHRĠKLĠ TRAKTÖR

RÖMORKLARININ KULLANIMININ ĠRDELENMESĠ

Selçuk GÜMÜġ1

1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 61080, Ortahisar, Trabzon


Özet

Bölmeden çıkarma çalıĢmaları odun hammaddesi üretim faaliyetleri içerisinde teknik açıdan

en zor, en pahalı ve iĢ güvenliği açısından da en riskli aĢamayı oluĢturur. Ülkemizde olduğu

gibi yüksek eğimli arazide yer alan ormanlarda makine gücüne bağlı teknoloji kullanımı bu

konuda avantajlar sağlamaktadır.

Bilindiği üzere ülkemizdeki bölmeden çıkarma çalıĢmaları, zemin üstünde kaydırma, Plastik

oluklar içerisinde kaydırma, hayvan gücü ile sürütme, traktörlerle sürütme veya kablo çekimi

ve hava hatları ile bölmeden çıkarma Ģekillerinde yürütülmektedir. Orta eğimli (% 21 – 33) ve

dik arazi (% 34 - 50) eğim gruplarında makine gücü ile çalıĢmalarda genellikle tarım

traktörleri ile sürütme veya orman traktörleri ile kablo çekimi yöntemleri tercih edilmektedir.

Tahrikli traktör römorkları orta ve yüksek eğim gruplarında ve kötü zemin koĢullarında

oldukça etkin bir Ģekilde kullanılabilen ve verimli çalıĢabilen bölmeden çıkarma araçlarından

birisidir. Genellikle dört tekerlek tahrikli traktörler tarafından çekilen ve hidrolik tahrik

sistemi ile kullanılabilen bu römorklar, sahip oldukları yükleme vinci sayesinde verimli ve

güvenli bir Ģekilde bölmeden çıkarma çalıĢmalarında kullanılabilmektedirler.

Tahrikli traktör römorkları tasarım Ģekilleri ve kullanıldıkları arazi koĢullarına göre bir defada

12 tona kadar yük taĢıyabilmekte ve yurt dıĢı satıĢ fiyatları ise £9200 - £17000 arasında

değiĢmektedir.

Ülkemiz yasal mevzuatında römorkler “motorlu araçla çekilen insan veya yük taĢımak için

imal edilmiĢ motorsuz taĢıttır” Ģeklinde tanımlanmıĢtır. Tahrikli römorkların ülkemiz

ormancılığında kullanımı için yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır.

Tahrikli römorkların yurt içinde üretim koĢulları araĢtırılmalı ve kullanımları teĢvik

edilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Tahrikli Traktör Römorkları, Bölmeden Çıkarma, Yüksek Eğimli Arazi

36

TARĠHSEL SÜREÇTE ULAġIM VE TRANSPORT OLANAKLARI ĠLE

ORMANCILIK POLĠTĠKASI ETKĠLEġĠMLERĠ

1Cantürk GÜMÜġ

1KTÜ Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon

Özet

Toplumun orman ve orman ürünlerine olan ihtiyacının sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde

karĢılanması amacıyla yürütülen etkinliklere “ormancılık” denilmektedir. Ormancılık politikası

ise toplum ile orman kaynakları arasında denge kurmak için ülke düzeyinde ormancılığın uzun

zaman dönemleri dikkate alınarak planlanması amacıyla siyasi otoritenin izlediği yoldur.

Osmanlı döneminden itibaren ülkemizde izlenen ormancılık politikaları üzerinde ulaĢım sistem

ve olanaklarının önemli bir yeri olduğu değerlendirilmektedir. Bu bildiride tarihsel süreç

içerisinde ormancılık etkinlikleri ile ulaĢım ve transport olanaklarının ormancılık politikaları,

ormancılık politikalarının da ulaĢım ve transport olanakları üzerine etkileri bazı örnekler

verilmek suretiyle ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık Politikası, UlaĢım ve Transport, Tarihsel Süreç

37

ÜRETĠMĠ YAPILAN ORMAN ALANLARINDA (KASTAMONU- ÇANKIRI- SĠNOP)

BÖCEK ZARARLILARI VE MANTARLARA TARĠHĠ BĠR BAKIġ

( 1930 LU YILLAR)

Fatih GÜREL ¹, Mustafa GEZĠCĠ ²

1TKDK Kastamonu Ġl Koordinatörlüğü, [email protected], Kastamonu, TÜRKĠYE

2Milli Eğitim Müdürlüğü. Kastamonu, TÜRKĠYE

Özet

Türkiye ormanlarında, 1937 T.C. Yüksek Ziraat enstitüsü çalıĢmalarından Y.Z.E. Orman

Fakültesi, Orman Koruması ve HaĢarati Direktörü Prof. Dr. Ing. Erwin Schmitshek‟ e göre

Kastamonu ve civarı Orman haĢarati tespitleri ile son yıllardaki veriler karĢılaĢtırılacaktır.

1-Acarina. Milben (Eriophyes avellanae)

2-Orthoptera. Doğru kanadlılar (Gryllotalpa vulgaris Latr., Buprestis sp., Elater

sanguineus Lin., Elater elangatulus Schhönh., Thanasimus (Clerus) formicarius Lin.,

Hylecoetus dermestoides Lin., Calopus serraticomis Lin., Harpium inquisitor Lin., Rhagium

bifasciatum Fbr., Cerambyx cerdo Lin., Cerambyx Scopolii Füssl., Monochamus sp.,

Morimus asper Sulz., Dorcadion arenarium Scopoli., Acanthocinus aedilis Lin., Saperda

populnea Lin., Polydrosus (Eudipnus) mollis Ström., Pissodes piceae III., Pissodes notatus

Fabr., Orchestes fagi L., Myelophilus piniperda L., Myelophilus minör Htg., Hylurgops

palliatus Gyll., Xyloterus lineatus Pliv., Pityophthorus micrographus L., Ips sezdentatus

Boerner., Ips acuminatus Gyll, Ips curvidens Germ, Ips Vorontzowi Jakobs., Ips erosus

Wollast,)

3-Lepidoptera (Lymantria monacha L., Thaumetopoea pityocampa Schiff.)

4-Hymenoptera (Tenthredo (Strongylogaster) cingulaía F., Paururus sp., Cynips gallae

tinctoria Htg., Megastigmus piceae Seitner., Xylocopa sp.,

5-Diptera (Hypoderma)

6-Homoptera (Philaenus spumarius L., )

7-Parazit nebatlar ve mantarlar (Viscum albüm L., Lophodermium nervisequium.,

Peridermium pini Willd. f. acicola., Peridermium pini Willd. f. corticola., Gymnosporangium

Sabinae Wint., Trametes pini Fr., Agaricus melleus Vahi.)

Sonuç olarak söz konusu çalıĢmada Kastamonu ve civarında Orman alanlarında uzun yıllar

içerisinde meydana gelen Orman zararlılarının değiĢimi ve etkileri kaynaklar ve belgeler

dikkate alınarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Kastamonu Orman Zararlıları, Zararlı Böcekler

38

ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK KALĠTESĠ VE EKOSĠSTEM SAĞLIĞINA

OLASI ETKĠLERĠ

*

Uğur KEZĠK1, Lokman ALTUN

1


Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D. Trabzon *Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Karasal ekosistemlerin en önemli bileĢenini, farklı biyom ve envai çeĢit yaĢam alanına ev

sahipliği yapan toprak parametresi oluĢturmaktadır. Ormanlara yaĢam alanı sağlayan ve aynı

zamanda orman ekosistemini oluĢturan faktörlerin baĢında edafik faktörler gelmektedir.

Edafik faktörlere dâhil olan toprağın değiĢkenlerini araĢtırırken çevresel faktörlerden kalite

durumunun ve buna bağlı olarak ekosistem sağlığının da nasıl etkilendiğinin araĢtırılması

önemlidir. Bu da orman ekosistemlerinin yapı ve bileĢenlerini daha iyi anlamak ve analiz

etmek için gereklidir.

Orman ekosistemleri günümüz ormancılık anlayıĢı ile ekolojik, ekonomik ve sosyal

fonksiyonlara sahip açık sistemler bilinmektedir. Ormanlarda üretim için birçok yöntem

kullanılmakla birlikte en çok çevresel zararı yapan zeminde sürütme olarak karĢımıza

çıkmaktadır. Öncelikle ormanda üretim teknikleri, toprağın fiziksel kalite göstergelerini

etkilemektedir. Toprağın fiziksel kalitesinin etkilenmesi ile beraber biyolojik ve kimyasal

kalite özellikleri de önemli derecede etkilenecektir. Bunun sonucunda da toprağın karbon

bağlama potansiyeli ve ortamdaki bireylerin fizyolojik aktiviteleri etkilenmekte, net birincil

üretim ve dolayısıyla da atmosferik CO2 bağlama potansiyeli azalmaktadır. Karasal

ekosistemin önemli bir parçasını oluĢturan orman alanlarının da iklim değiĢikliği ve küresel

ısınmadaki rolü, toprak kalitesinin dolayısıyla da yetiĢme ortamının olumsuz yönde değiĢmesi

ile birlikte olumsuz etkilenecektir.

Bu çalıĢmada, üretim çalıĢmalarının toprak kalite ve ekosistem sağlığını nasıl etkilediği

üzerinde durulmuĢtur. Farklı ekolojik bölgelerde üretim çalıĢmaları literatürle birlikte

değerlendirilerek toprağın kalitesine ve ekosistem sağlığına olası etkileri ortaya konulmuĢtur.

Bu araĢtırma orman ekosistemlerindeki üretim iĢlerinde daha da hassas davranılması

konusunda ilgi gruplarına yol gösterici olabilir.

Anahtar Kelimeler: Toprak Kalitesi, Ekosistem Sağlığı, Üretim ÇalıĢmaları, Orman

Ekosistemi


39

ORMANLARDAKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN SU KALĠTESĠ VE SUCUL

EKOSĠSTEME OLASI ETKĠLERĠ

*Necla KORALAY

1, Uğur KEZĠK

1, Ömer KARA

1

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon


Özet

Bir yağıĢ havzasında ana deredeki suyun özellikleri ve kalitesi, içinde bulunduğu karasal

ekosistemin ekolojik özelliklerinden doğrudan etkilendiği gibi etkileĢim içinde olduğu o bölge

ormanlarının tür bileĢiminden ve yapısal değiĢiminden de dolaylı olarak etkilenebilmektedir.

Bu yapısal değiĢimin baĢında ise silvikültürel müdahaleler ve üretim faaliyetleri gelmektedir.

Günümüzde, ekonomik, ekolojik ve sosyal fonksiyonlara sahip ormanlarımız ekosistem

tabanlı planlarla sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde yönetilmektedir. Ancak, orman

ekosistemlerine yapılan her bir müdahale o meĢçerenin yapısını değiĢtirdiği gibi bunun

çevresel bir etkisi de olacaktır. ĠĢte bu bağlamda bir havzada ana deredeki suyun kalitesi,

ormancılık aktivitelerinden özellikle de üretim faaliyetlerinden dolaylı bir Ģekilde etkilenirken

bundan sucul habitat da önemli derecede etkilenecektir. Bu etkinin dolaylı olması ve doğanın

karmaĢık iliĢkilerini bünyesinde barındıran karasal ve sucul ekosistemler arasındaki çok yönlü

etkileĢimlerin varlığı sebebiyle, günümüzde bu konu net olarak ortaya henüz konulmuĢ

değildir. Bununla ilgili küresel ölçekte uzun soluklu çalıĢmalar son yıllarda yaygınlaĢmaya

baĢlamıĢtır ki bu da içinde bulunduğumuz yüzyılda önemi giderek artan su kaynaklarının

kalitesi ve özelliklerinin çevresel etkilerle nasıl değiĢtiğini anlamada çevre ve doğa

bilimcilerine yol gösterici olabilecektir.

Ormancılık faaliyetleri havza bazında değerlendirildiğinde, özellikle de su kenarındaki

(riperian zon) üretim ve aralama çalıĢmalarından sonra ana deredeki akıĢ rejimi değiĢmekte

suyun sıcaklığı yükselmekte ve alg popülasyonu artmaktadır. Bunun yanı sıra havzadaki

orman vejetasyonunun azalmasından dolayı ana dereye taĢınan sediment ve organik madde

miktarında artıĢ olmaktadır. Bu durum suyun kalitesini düĢürmekte, omurgasızları, balıkları

ve diğer sucul organizmalar olumsuz etkilemektedir.

Bu çalıĢmada üretim faaliyetlerinin su kaynaklarının kalitesi ve sucul ekosistem üzerinde

dolaylı olarak nasıl bir etki oluĢturduğu olgusu, yapılan ilgili çalıĢmalarla desteklenmiĢ ve

birlikte değerlendirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Havza Yönetimi, Sucul ve Karasal Ekosistemler, Ormancılık

Faaliyetleri, Odun Üretimi

40

ÇIĞ KONTROL ÇALIġMALARINDA “LĠDAR” KULLANIM ĠMKÂNLARI

Tayfun KURT1

1Ġstanbul üniversitesi Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı,


Özet

Çığ kontrol odaklı büro çalıĢmalarında gerçekleĢtirilen CBS tabanlı topografik analizler;

genellikle çığ havzasının yüz ölçümü; eğimi, yükseltisi, bakısı ve çığ risk senaryolarının

simülasyonları (modellemeler) gibi parametreleri kapsamaktadır. Bu çalıĢmaların

gerçekleĢtirilmesinde kullanılan verilerin (sayısal arazi modeli vb.); yüksek çözünürlükte

olması sonuçların güvenirliğini arttırmaktadır. Örneğin yapılan araĢtırmalara göre çığların 28o

-55o eğimli çığ baĢlama bölgelerinden baĢladığı görülmektedir. Çığ baĢlama bölgelerinin

doğru bir Ģekilde tespit edilip, uygun önlemlerin planlanması ile çığ riskinin en aza indirilmesi

beklenmektedir. Bu amaçla büro çalıĢmalarında yapılacak topografik analizlerin (eğim

analizi, çığ simülasyonu vb.) lidar verisi ile yapılması durumunda, doğruluk oranı yüksek

sonuçların elde dileceği düĢünülmektedir. Bu çalıĢmada Avusturtya Tirol eyaleti, Innsbruck

Acheense‟de bulunan bir turistik otel ve kara yolunun çığlara karĢı güvenliğini sağlamak için

lidar verileri kullanılarak gerçekleĢtirilen çığ kontrol çalıĢması anlatılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Çığ kontrol, CBS, LĠDAR


41

TRAKTÖR ĠLE SÜRÜTME ÇALIġMALARINDA TOPRAĞIN NEM ĠÇERĠĞĠNĠN

TOPRAK SIKIġIKLIĞI ÜZERĠNE ETKĠSĠ

Kenan MELEMEZ1, Ġlyas BOLAT

1, Davut ÖZER

1

*Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın

Özet

Bu çalıĢmada, orman içerisinde gerçekleĢtirilen üretim çalıĢmaları sırasında traktör ile

sürütme çalıĢmalarında toprağın nem içeriğinin toprak sıkıĢıklığı üzerine etkileri ile diğer bazı

bazı toprak özellikleri incelenmiĢtir. Bu kapsamda, Bartın yöresinde traktör ile sürütme

çalıĢmalarının yapıldığı bir bölmede, sürütme yolu, traktör yolu, kesim yapılan arazi ve

kontrol alanlarında toprak örneği alınmıĢtır. Ayrıca, toprak sıkıĢıklığının belirlenebilmesi

amacıyla penetrometre aleti ile 0–5 cm ve 5-10 cm derinliklerde toprak sıkıĢıklığı

ölçülmüĢtür. Nem içeriğinin %20-30, sonra %30-40 ve en son %40-50 arasında değiĢiklik

gösterdiği farklı günlerde toprak sıkıĢıklık ölçümleri yapılmıĢtır. Bouyoucos hidrometre

yöntemi ile tekstür analizi yapılmıĢ ve toprak türü ağır kil olarak belirlenmiĢtir. ÇalıĢmada

elde edilen veriler yardımıyla 0–5 cm ve 5–10 cm derinliklerde nem içeriğine göre sıkıĢıklık

değerleri arasında istatistiki bir fark olup olmadığı sürütme yolu, traktör yolu, kesim yapılan

arazi ve kontrol alanları için Varyans Analizi ile ayrı ayrı belirlenmiĢtir. Toprak sıkıĢıklığının

toprağın nem içeriğinin artması ile azaldığı, en yüksek sıkıĢıklık değerlerinin sürütme yolu ve

sonra kesim yapılan alanlarda olduğu belirlenmiĢtir. Elde edilen veriler önceki çalıĢmalar göz

önünde bulundurularak karĢılaĢtırmalı olarak değerlendirilmiĢ, ormancılık faaliyetinin

sürütme çalıĢmalarında traktör kullanımının orman toprağı üzerine etkileri ile ilgili öneriler

sunulmuĢtur.

Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Traktör, Sürütme, Toprak SıkıĢıklığı

42

BÖLMEDEN ÇIKARMADA TARIM TRAKTÖRLERĠNĠN KULLANIMINA

YÖNELĠK EKĠPMANLARIN SANAL GERÇEKLĠK ĠLE TASARIMI

Kenan MELEMEZ1, Giuseppe DI GIRONIMO

2, Gianpiero ESPOSITO

2, Antonio

LANZOTTI2

1Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın

2Department of Industrial Engineering, University of Naples Federico II, Naples, Italy

Özet

Bu çalıĢmanın amacı, Türkiye ormancılığında bölmeden çıkarma çalıĢmalarında satın alma

maliyeti yüksek orijinal orman traktörleri yerine tarım traktörlerinin etkin bir Ģekilde

kullanımına yönelik traktör ekipmanlarının sanal gerçeklik ile tasarımıdır. Konu ile ilgili

uzman görüĢleri, çalıĢan iĢçilerin istekleri ve bilimsel ilkeler göz önünde bulundurularak

mevcut olarak kullanılan ekipmanların belirlenen eksiklikleri mühendislik tasarım yöntemleri

uygulanarak bilgisayar ortamında modellenen tasarımlar değerlendirilmiĢtir. Bu amaçla

öncelikle, bilgisayar ortamında endüstriyel ürün tasarımı hakkında temel bilgiler sunulmuĢtur.

Orman içerisinde kablo çekimi ile tomrukların bir araya toplanmasını sağlayacak bir traktör

sürütme vinci ve belirli yerlerde toplanan tomrukların taĢınmasını sağlayacak bir römork

tasarımı hakkında bilgiler verilmiĢtir. Traktör ve ekipmanlarının devrilmeden çalıĢabilecek ve

belirli boyutlardaki tomrukların taĢınmasını sağlayacak özellikte yapılan tasarımlar

açıklanmıĢtır. Sonuç olarak, bölmeden çıkarma çalıĢmalarının ormana, ürünlerine ve toprağa

hasar vermeden, ergonomik, ekonomik ve verimli bir Ģekilde gerçekleĢtirilebildiği, Türkiye

ormancılığına uygun traktöre monteli sürütme ve taĢıma ekipmanları tasarım modelleri ile

ilgili öneriler sunulmuĢtur.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık, Römork, Üretim, Tasarım, Traktör, Vinç

43

HASSAS ORMANCILIK ANLAYIġI ÇERÇEVESĠNDE ÜRETĠM

ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Kayhan MENEMENCĠOĞLU1,

*Ender BUĞDAY

1, Mesut HASDEMĠR

2

1Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi, Çankırı

2Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Ġstanbul


Özet

Ülkemizde ormancılık üretim çalıĢmaları çeĢitli yöntemlerle üretilen odun hammaddesinin

bulunduğu yerden en yakın orman yoluna (primer transport), sonrasında da ana depo ya da

iĢlem göreceği fabrikalara (sekonder transport) taĢınması Ģeklinde yürütülmektedir. Bu

süreçte, özellikle primer transport aĢamasında bölmeden çıkarma yöntemi, topoğrafya, iklim

gibi biyotik ve abiyotik faktörlere bağlı olarak meĢcerede kalan ağaçlarda ve gençlikte

kırılma, yaralanma; odun hammaddesinde kalite ve kantite kayıpları ile orman toprağında

sıkıĢma ve üst toprakta bozulma gibi çeĢitli çevresel zararlar meydana gelebilmektedir. Bu

zararların en az seviyeye indirilebilmesi için üretim çalıĢmalarının belirli bir plana uygun

olarak gerçekleĢtirilmesi gerekmektedir. Planın uygulanması ve baĢarıya ulaĢması, daha

sağlıklı ve doğru bilginin varlığıyla mümkündür. Bu açıdan değerlendirildiğinde “Hassas

Ormancılık” anlayıĢı, teknolojik imkanlarla elde edilen bilgilerin belirlenen hedeflere

ulaĢılmasında etkin kullanımı prensibine dayanmaktadır. Bu amaçla Coğrafi Bilgi

Sistemleri‟nin (CBS) kullanımı ile üretim sürecinin her aĢamasında daha isabetli karar

alınması ve uygulanmasına öncülük edilmektedir. Modern ve teknolojik araç ve gereçlerle

desteklenerek daha sağlıklı ve detaylı bilgilerin elde edilmesi, bu bilgilerin çeĢitli araçlarla

iĢlenerek daha isabetli karar verilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalıĢmada hassas

ormancılık anlayıĢı tanımlanarak mevcut kullanılabilir teknolojik araç ve gereçler hakkında

güncel bilgi verilerek farkındalık oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Ormancılık ÇalıĢmaları, Çevresel Zarar, Primer Transport, Hassas

Ormancılık

44

ODUN HAMMADDESĠNĠN ZEMĠN ÜZERĠNDE SÜRÜTÜLMESĠNDE BAġLIK

KULLANIMI

Kayhan MENEMENCĠOĞLU1,

*Ender BUĞDAY

1, Metin TUNAY

2

1Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi, Çankırı

2Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Bartın *Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Türkiye‟de her yıl yaklaĢık 22 milyon ha‟lık alanda 10 milyon m3 civarında odun

hammaddesi üretimi gerçekleĢmektedir. Bu üretim operasyonlarında bölmeden çıkarma

çalıĢmalarının belirli bölümlerinde çoğunlukla zemin üzerinde sürütmeye baĢvurulmaktadır.

Bu üretim faaliyetleri esnasında arazinin topoğrafik özelliklerine ve üretim yöntemlerine bağlı

olarak çeĢitli çevresel zararlar meydana gelmektedir. Bu zararların minimize edilmesi ve

üretilen odunun zarar görmeden, hızlı bir Ģekilde bölmeden çıkarılması büyük önem

taĢımaktadır. Bu zararların önüne geçebilmenin yollarından biri de sürütme sırasında

sürtünmeyi azaltan, plastik esaslı baĢlık kullanılmasıdır. BaĢlık sayesinde sürütülen odun

toprak yüzeyine daha az zarar vermekte ve önüne çıkan tümsekleri kolaylıkla aĢarak

ilerleyebilmektedir. Hem çevresel hem de iĢ verimliliği açısından olumlu faydaları göz

önünde bulundurulduğunda bu tip uygulamaya yardımcı ekipmanların kullanımının

yaygınlaĢması hassas ormancılık anlayıĢı çerçevesinde büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Odun Hammaddesi, Sürütme, Plastik BaĢlık

45

ORMAN YANGINLARI ĠLE MÜCADELEDE KORUYUCU VE ÖNLEYĠCĠ

TEDBĠRLERE ĠLĠġKĠN HARCAMALARIN ANALĠZĠ

*Taner OKAN

1, Mustafa AKGÜL

1

1 Ġ.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 34473 Bahçeköy/Ġstanbul,

*Sorumlu Yazar: e-mail:[email protected]

Özet

Akdeniz iklim kuĢağında yer alan Türkiye‟de orman ekosistemini tehdit eden unsurların

baĢında orman yangınları gelmektedir. 1937-2013 yılları arasında yıllık ortalama yangın

sayısı 1.257 adet olarak gerçekleĢirken, 2004-2013 arasında ise yıllık ortalama 2.230 adet

orman yangını çıktığı görülmektedir. Bu durum karĢısında orman yangınları ile mücadele

masrafları da artmaktadır. Orman yangınlarıyla mücadelede söz konusu harcamalar; koruyucu

ve önleyici tedbirler için yapılan harcamalar, yangını söndürmek için yapılan harcamalar ve

yangın sonrası zararın maliyeti Ģeklinde sıralanmaktadır. Orman yangınları ile mücadelede

koruyucu önlemler olarak eğitim, yasal düzenlemeler ve orman halk iliĢkilerinin

düzenlenmesine yönelik faaliyetler söz konusudur. Önleyici tedbirler ise; silvikültürel

önlemler, yangın emniyet Ģeridi tesis ve bakımı, yangın gözetimi, haberleĢme, yangın

söndürme ekiplerinin oluĢturulması ve ulaĢım olarak gruplandırmaktadır. Türkiye‟de orman

yangınlarına iliĢkin tartıĢmalarda genellikle söndürme sırasındaki harcamalar ile yangın

sonrası ortaya çıkan zararlara değinilmekte, yangının çıkmasını önlemek üzere kurulan

organizasyon ve bunlara iliĢkin maliyetlere ise çok fazla yer verilmemektedir.

Bu kapsamda bildirinin amacı; Türkiye‟de orman yangınlarıyla mücadelede koruyucu ve

önleyici tedbirler kapsamında yapılan harcama kalemlerini tanıtmak, bu harcamaların

ekonomik boyutunu ortaya koymak ve orman yangınlarıyla savaĢımda gerçekleĢtirilen

harcamaların hangi bütçe tipleri itibariyle karĢılandığını belirlemektir.

Anahtar Kelimeler: Orman Yangını, Yangın Harcamaları, Koruyucu Tedbirler, Önleyici

Tedbirler.

46

ORMANCILIK ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ORMAN HASTALIKLARI

ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ

*Funda OSKAY

1, Figen ÇAKIR

1, Asko LEHTĠJÄRVĠ

2

1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi,18100, Çankırı, Türkiye

2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200, Osmangazi, Bursa, Türkiye

*Sorumlu yazar: [email protected]

Özet

Bitki patojenleri, orman ekosistemlerinin bütünleyici bileĢenleridir ve bu ekosistemlerin

çeĢitlilik ve diğer özelliklerini etkileyen, sağlıklı doğal ormanların ayrılmaz bir parçasıdırlar.

Bununla birlikte, insan aktiviteleri, orman dinamiklerinin bozulmasına sebep olarak, doğrudan

ya da dolaylı yollarla patojen populasyonlarının artıĢına yol açarak hastalıkların ortaya

çıkmasına sebep olurlar.

Ormanlarda hastalıkların ortaya çıkıĢ ve yayılıĢları; patojen, konukçu ve çevre koĢullarını

etkileyen çok sayıda faktörün etkisindedir. Bu bağlamda silvikültürel uygulamalar ve

ormancılık faaliyetleri, hem çevre koĢullarını, hem de konukçu özelliklerini ve patojenleri

doğrudan ve/veya dolaylı yollardan etkileyerek hastalıklar üzerinde önemli etkilerde

bulunurlar.

Ormanlardan aĢırı faydalanma ve meĢcerelerin karıĢım, sıklık ya da yaĢ gibi özelliklerinin

değiĢtirilmesi, hastalıkların ortaya çıkıĢı, Ģiddeti ve yayılıĢı üzerinde etkili olan faaliyetlerdir.

Diğer taraftan ağaçlandırmalarda, egzotik türlerin ya da yetiĢme ortamına uygun olmayan

türlerin kullanımı, bu alanlarda daha önce görülmeyen hastalık problemleri ile karĢı karĢıya

kalınmasının önemli nedenleri arasındadır. Yol yapımı ya da üretim faaliyetleri sırasında

ağaçların mekanik olarak yaralanmasına yol açan faaliyetler, odun çürüklükleri ve kansere

neden olan patojenler gibi ağaçlara giriĢinde mutlak yaralara gereksinim duyan birçok hastalık

etmeninin yayılıĢını önemli derecede etkilemektedir.

Bu çalıĢma da, silvikültürel uygulamalar ve ormancılık faaliyetlerinin orman hastalıkları

üzerindeki etkileri açıklanmıĢ, ülkemizde geçmiĢten günümüze orman hastalıkları üzerinde

ormancılık faaliyetleri ve silvikültürel uygulamaların olası etkileri tartıĢılmıĢtır. Bununla

birlikte, küresel ısınma ve küreselleĢme süreçlerinde ülkemiz ormanlarının orman

hastalıklarından daha az etkilenmesi adına dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Orman Hastalıkları, Kök Ve Alt Gövde Çürüklükleri, Orman Bakımı,

Yabancı Türler

47

ADRASAN ORMAN YANGINI SONRASI ÜRETĠM ÇALIġMALARININ

ĠNCELENMESĠ

Tolga ÖZTÜRK1

1Ġ.Ü.Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul


Özet

Orman yangınları diğer birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de büyük bir sorun olarak

karĢımıza çıkmaktadır. Yıllarca emek verilerek yetiĢtirilen ormanlık alanlar birkaç saat veya

birkaç gün içerisinde yanarak kül olabilmektedir. Özellikle son yıllarda Orman Genel

Müdürlüğü‟nün olumlu çalıĢmaları ve yangın konusunda uzman kadrosu nedeniyle orman

yangınlarında büyük baĢarılar elde edilmektedir. Orman yangınlarının bir çok çıkıĢ nedeni

olması yanında insan etkisiyle olan yangınlar çok daha fazla yer tutmakta ve ormanlık

alanlarımıza büyük zararlar vermektedir. Orman yangınlarından sonra yanan alan içerisindeki

tüm orman ürünleri alan dıĢına çıkarılmakta ve yanan alanlar bir yıl içerisinde ağaçlandırma

yapılmaktadır. Yanan alan içerisinden orman ürünlerini hazırlamak ve bölmeden çıkarmak

oldukça zor ve zahmetli bir üretim çalıĢmasıdır.

Bu çalıĢma, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü, Kumluca Orman ĠĢletme Müdürlüğü Adrasan

Orman ĠĢletme ġefliği sınırları içerisinde kalan ve 28.06.2014 tarihinde çıkan orman yangını

sonucunda yaklaĢık 140 ha orman alanı yanmıĢ olan Adrasan bölgesinde yapılmıĢtır. Adrasan

bölgesi tamamen turistik bir alan olup, alan içerisinde kızılçam meĢçereleri bulunmaktadır.

Yanan alanda arazi eğimi %20-70 arasında değiĢmekle birlikte, özellikle yangının çok hasar

verdiği kısım dik yamaçlardır. Yangın alanı içerisinde orman yolu sadece deniz kenarında ve

yanan alanın alt kısmında bulunmaktadır.

Yangın sahasında ağaçların bir kısmı tamamen yanmıĢ bir kısmının sadece gövdesinde hasar

meydana gelmiĢ ve bir kısmında da tepe kısmında alevlerden dolayı renk değiĢikliği olmuĢtur.

Yangın sonrasında, yanık saha üretime açılmıĢ ve kesim ekipleri oluĢturulmuĢtur. Alanda

üretilen ürünler lif-yonga odunu, tomruk ve yakacak odun Ģeklindedir. Yanık saha içerisinde

belirli yerlere sürütme Ģeritleri açılmıĢ ve bu Ģeritler üzerinde odun ürünleri traktörler

yardımıyla sürütülmüĢ ve taĢınmıĢtır.

Bu çalıĢmada, Adrasan yangını sonrasında üretim amaçlı yapılan çalıĢmalar yerinde

incelenmiĢ, yangın sonrası üretim çalıĢmalarında uygulanan sürütme yol ve Ģeritlerinin

planlanması, üretim çalıĢmalarında traktörlerin kullanımı ve verimlilikleri gibi konular

incelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Adrasan, Orman Yangını, Sürütme ġeriti, Traktör, Lif-Yonga


48

BARTIN-KUMLUCA YÖRESĠ SARIÇAM (Pinus sylvestris L.)+KAYIN (Fagus

orientalis Lipsky.)+GÖKNAR (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.)

KARIġIK MEġCERELERĠNDE YAPILAN ARALAMA BAKIMI

ÇALIġMALARINDA ORTAYA ÇIKAN ZARARLARIN TESBĠTĠ VE

ALINABĠLECEK SĠLVĠKÜLTÜREL ÖNLEMLER

Halil BarıĢ ÖZEL1

1Bartın Üniversitesi, Orman Fakültesi, Silvikültür Anabilim Dalı, Ağdacı Kampüsü, 74100/BARTIN


Özet

Orman bakımı teknikleri, ormanların sağlık durumunun iyileĢtirilmesi ve ağaçların gövde

kalitelerinin artırılması açısından büyük önem taĢımaktadır. Bu amaçla ormanın geliĢim

çağları dikkate alınarak uygun bakım tedbirlerinin zamanında ve tekniğine uygun olarak

gerçekleĢtirilmesi gerekmektedir. Bu durum karıĢık meĢcerelerde daha da büyük önem

kazanmaktadır. Bu amaçla Bartın-Kumluca yöresi Kumluk makası mevkisinde bulunan ve

sınırlı bir alanı kaplayan sarıçam+kayın+göknar karıĢık ormanında 2013 yılında mutedil

yüksek aralama Ģeklinde gerçekleĢtirilen orman bakımı çalıĢmaları sırasında ve sonrasında

yaĢanan devrilme ve bölmeden çıkarma zararları incelenmiĢtir. Sahada yapılan ölçüm, sayım

ve gözlemler sonucunda elde edilen verilere uygulanan varyans analizi ve Duncan testi

sonucunda P>0.05 güven düzeyinde en fazla gövde yaralanması, gövde kırılması ve mekanik

ezilme zararının %57.8 ile kayın bireylerinde, en az zararın ise %13.7 ile göknar bireylerinde

meydana geldiği belirlenmiĢtir. Diğer taraftan söz konusu bakım çalıĢmaları

gerçekleĢtirildikten sonra ortaya çıkan emvalin bölmeden çıkarılmasında insan gücü ve traktör

ile kablolu çekim yöntemi uygulanmıĢtır. Uygulanan varyans analizi ve Duncan testi

sonucuna göre inceleme materyalini oluĢturan bu karıĢık meĢcerede bölmeden çıkarma

yöntemleri içinde özellikle sürütme zararı yönünden %63.8 ile insan gücü ile yapılan

bölmeden çıkarmanın birinci grupta yer aldığı, %63.2 ile traktör yardımıyla bölmeden

çıkarmanın ikinci grupta yer aldığı ortaya çıkmıĢtır. Bu sonuçlara göre karıĢık meĢcerelerde

aralama çalıĢmaları yapılırken çıkarılacak ağaçların kesim ve bölmeden çıkarma sırasında en

az zarar meydana getirecek bireylerden seçilmesi ve kesim sırasında mümkün olduğunca

modern teknikler ile meĢcere boĢluklarına ağaçların devrilmesi uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler: KarıĢık MeĢcere, Aralama, Bölmeden Çıkarma, Kesim Ve Sürütme

Zararı


49

ORMAN YOLLARI ÜST YAPI ÇALIġMALARINDA BENKELMAN BEAM

APARATININ KULLANIMI

*Tolga ÖZTÜRK

1, Hakan TOPATAN

1

1Ġ.Ü.Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul


Özet

Orman yollarının yapım çalıĢmalarından sonra belirli periyodlarda bakım ve onarım

çalıĢmalarının yapılması gerekmektedir. Üretim çalıĢmaları sırasında orman yollarında taĢıma

yapan ağır kamyonlar nedeniyle ve doğa olayları sonucunda yol üst tabakası büyük zarar

görmektedir. Üretim çalıĢmaları bitirilip üretim alanından ayrıldıktan ve kıĢ sezonu bittikten

sonra yeni üretim sezonundan önce mutlaka yolun bakımı yapılmalıdır. Orman yollarının

bakım çalıĢmaları, kenar hendeklerinin düzeltilmesi ve açılması, yol üst yapısının inĢası veya

yenilenmesi, yol güzergahında yer alan sanat yapılarının bakımlarının yapılması, yol

üzerindeki çukur ve tümseklerin düzeltilmesini içermektedir. Bakım ve onarım çalıĢmalarının

düzenli ve planlı olarak yapılması yolun kullanım ömrünü uzatmaktadır.

Yol yapım ve bakım çalıĢmalarında, yol üst yapısının esneme miktarını bulmak için

Benkelman Beam isimli bir araç kullanılmaktadır. Benkelman Beam ile yol yüzeyinde ağır

tonajlı araçlar geçerken oluĢan esnemeler bir kayıt ölçer ile kayıt edilmekte ve araç ağırlığına,

lastik basıncına göre yol zeminindeki esnemeler ölçülebilmektedir. Yol yüzeyindeki esneme

miktarı büyüdükçe, yol yüzeyinin deformasyon miktarı artmaktadır.

Bu çalıĢma, Kırklareli Orman ĠĢletme Müdürlüğü‟ne bağlı Orman ĠĢletme ġeflikleri

içerisindeki farklı orman yollarında yapılmıĢtır. Üst yapı çalıĢması için yıllık program

içerisine alınan orman yollarında üst yapı çalıĢmalarından önce Benkelman Beam aparatı ile

ölçümler yapılmıĢ ve yollardaki esneme miktarları bulunmuĢtur. Ġncelenen orman yollarının

üst yapı ihtiyacının olup olmadığı araĢtırılmıĢ ve öneriler getirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Benkelman Beam, Üst Yapı, Bakım-Onarım


50

BÖLMEDEN ÇIKARMA ĠġLEMLERĠNĠN ORMAN TOPRAĞININ SIKIġMASI

ÜZERĠNE ETKĠSĠ: KASTAMONU ĠLĠ DADAY ÜRETĠM ORMANI ÖRNEĞĠ

*Gamze SAVACI

1, Temel SARIYILDIZ

1

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü,

Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D.

[email protected], [email protected] *Sorumlu Yazar: [email protected]

Özet

Türkiye ormanlarının yaklaĢık %6‟sını oluĢturan Kastamonu ormanlarında, üretim iĢlemleri

sırasında tomrukları bölmeden çıkarmak için genellikle insan ve hayvan gücü kısmen de

makinelerden yararlanılmaktadır. Özellikle üretim faaliyetleri sırasında yapılan orman

yüzeyinde tomrukların sürütme iĢlemleri ve çok ağır yüke sahip araçların kullanılması orman

yüzey topraklarında çeĢitli Ģekil ve düzeylerde zararların meydana gelmesine neden

olmaktadır. Meydana gelen bu zararların baĢında “orman yüzey topraklarının sıkıĢması” yer

almaktadır. Toprak sıkıĢması, toprakların hacim ağırlığını, sertliğini, gözenek hacmini,

havalanmasını ve geçirgenliğini etkileyen en önemli faktörler arasında yer almaktadır.

SıkıĢmanın olduğu topraklarda yetiĢen ağaçların köklerinin ilerlemesi ve büyümesi

yavaĢlamakta, kötü havalanma ve drenaj yüzünden köklerin ihtiyaç duyduğu hava, su ve besin

elementlerinin sağlanması engellenebilmekte, bunun sonucunda da fidan ve ağaç geliĢimi

önemli derecede yavaĢlamaktadır. Burada sunulan çalıĢmamızda, FSC Sertifikasına sahip

Kastamonu Ġli Daday ĠĢletme Müdürlüğü sınırları içinde yer alan ormanlık alanlarda yapılan

üretim faaliyetlerinin, toprak sıkıĢması üzerine olası etkilerinin sayısal olarak ortaya

konulması amaçlanmıĢtır. Bu amaçla, insan gücü, hayvan gücü ve traktörlerle zemin üstünde

yapılan sürütme çalıĢmalarının baĢladığı ve sona erdiği alanların yanında bu iki güzergâh

arasında kalan alanların ve kontrol amaçlı hiçbir faaliyetin olmadığı alanların topraklarının

pH, tekstür, organik madde, nem, hacim ağırlığı, infiltrasyon hızı, boĢluk yüzdesi ve erozyon

oranları belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: Toprak SıkıĢması, Ġnfiltrasyon, Üretim faaliyetleri, Kastamonu


51

ORMAN ASLĠ ÜRÜN ÜRETĠMĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ

Hasan SERĠN1

1KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi - KahramanmaraĢ

Özet

Ġnsanoğlu, yenilenebilir doğal kaynaklarından olan ormanları, beslenme, barınma, ısınma ve

değiĢik amaçlar için kullanmaktadır. DeğiĢik arazi ve iklim Ģartlarında bulunan ormanlar,

çalıĢanlar için çok farklı çalıĢma ortamı ve zorluklarını barındırmaktadır. Ormanda yapılan

baĢlıca çalıĢmalar; yetiĢtirme, kesme-tomruklama, yükleme- boĢaltma, taĢıma, depolaması ve

satıĢ, olarak sıralayabiliriz. Ormanlardan faydalanma yollarından en önemlisi, asli orman

ürünleri üretimidir. Son yıllarda üretim karar sürecinde ve kesiminde hassas ormancılık

yaklaĢımı kullanılmaktadır.

Ormancılık iĢlerinde kazalar, kesim iĢleri ile yangın mücadelesinde yoğunlaĢmaktadır.

Kazalar sonucu çoğunlukla yaralanmalar, kesik ve kırık Ģeklinde olmaktadır. Her iĢ kolunda

olduğu gibi bu iĢ kolunda da iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri yeterince alınmamakta veya

denetlenmemektedir. Bu nedenle değiĢik arazi ve iklim Ģartlarında güvensiz bir çalıĢma

ortamında iĢçiler can kaybına kadar varacak kazalar yaĢamaktadırlar.

Bu çalıĢmada, orman asli ürün üretimde en çok yaĢanan iĢ kazaları, iĢ sağlığı ve güvenliği

tedbirleri anlatılmıĢtır. Ayrıca, iĢ ortamı güvenlik Ģartlarının iyileĢtirilmesi için alınacak

önlemler ile iĢçi, iĢveren ve diğer kiĢilerin hak, sorumluluk ve yükümlülükleri belirtilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Orman, Üretim, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği,

52

TÜRKĠYE’DE FSC (FOREST STEWARDSHĠP COUNCĠL) ORMAN YÖNETĠMĠ

SERTĠFĠKASYON SĠSTEMĠ KAPSAMINDA ORMAN ÜRÜNLERĠ ÜRETĠMĠ

*Ahmet SIVACIOĞLU

1, Korhan ENEZ

1



Özet

Orman sertifikasyonu, orman iĢletmelerindeki bütün faaliyetlerin bağımsız bir kurum

tarafından, standartla belirlenen ölçüt ve göstergelere göre tetkik sürecidir. Orman

sertifikasyonunda değiĢik sistemler bulunmakta olup, Türkiye‟de 2010 yılında Bolu-Aladağ

(7587 ha) pilot projesi ile baĢlayan sertifikasyon sürecinde FSC (Forest Stewardship Council)

sistemi kullanılmaktadır. Mevcut durumda yaklaĢık 2.2 milyon ha orman alanı bu sisteme

göre sertifikalandırılmıĢtır. Bu sistemde 10 prensip, 56 kriter kapsamında, sertifikasyon

kuruluĢları değiĢik sayıda gösterge içeren, paydaĢ katılımı ile oluĢturulan adapte standartlar

ilgili orman iĢletmelerinin sistemi ile karĢılaĢtırılarak tetkik yapılmaktadır. ILO

sözleĢmelerine uyum, iĢçi eğitimleri, iĢ sağlığı ve güvenliği, kiĢisel koruyucu ekipman

kullanımı, iĢçi barınakları, risk değerlendirmeleri gibi konular üretim iĢçiliğine yönelik olarak

da tetkiklerde irdelenmektedir. Ayrıca, üretimde ormandan optimal faydalanma, çöp yönetimi,

ürüne ve ormana zararı en az düzeye indirecek üretim tekniklerine sahip olma, ürün değerinin

korunmasına yönelik önlemler, üretimde kabul edilebilir hasar oranları, çevreye duyarlı

üretim ve çevresel etki değerlendirmesi, üretimin orman hizmet ve diğer orman kaynakları

üzerindeki etkisini azaltma, üretim çalıĢmalarının izlenmesi, üretim sırasında yüksek koruma

değerli alanların korunmasına yönelik önlemler v.b. sertifikasyon tetkiklerinde incelenen konu

baĢlıklarındandır. Bu çalıĢmada yukarıda belirtilen konu baĢlıkları yönünden Türkiye‟de

yapılan orman ürünleri üretim çalıĢmaları irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: FSC, Sertifikalandırma, Orman Yönetimi, Üretim


53

YANGIN RĠSK HARĠTALARININ KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ: NURDAĞI

PLANLAMA BĠRĠMĠ ÖRNEĞĠ

Fatih SĠVRĠKAYA1, Nuri BOZALĠ

2, E. Çağatay ÇANKAYA

3, Arif OKUMUĢ

4

1 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected] )


3 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected])


Özet

Son yıllarda küresel ısınma, iklim değiĢikliği ve kuraklık olguları ile birlikte artan hava

sıcaklıkları havanın nemini ve buna bağlı olarak da yanıcı maddenin nemini azaltarak orman

yangınlarını son derece ciddi boyutlara ulaĢtırmaktadır. Her yıl binlerce hektar orman alanı

yanmaktadır. Bu yanan alanlar ekolojik, ekonomik ve sosyokültürel açıdan tahribatlara ve

hatta insan ölümlerine neden olmaktadır. Ġçinde barındırdığı bitki kompozisyonlarının neticesi

olarak, Akdeniz tipi ekosistemler orman yangınlarına son derece hassastırlar. Akdeniz iklim

kuĢağı içinde yer alan ülkemizde özellikle Hatay‟dan baĢlayıp Akdeniz ve Ege sahil

bölgelerinden Ġstanbul‟a kadar uzanan kıyı bandı yangın açısından en riskli bölgeyi

oluĢturmaktadır. Bu nedenle yangın yönetim planlarının hazırlanması ve bu planların

uygulanması, yangın tehlike riskinin haritalanması, çıkan yangınların izlenmesi, yangına

hassas olan alanların belirlenmesi ve önlemler alınması önemli konuların baĢında gelmektedir.

Bu açıdan değerlendirildiğinde yangın risk haritalarının hazırlanması yangın afetini ve

yangının neden olabileceği zararları minimuma indirebilecek temel altlık vazifesi

görmektedir. GeliĢen bilgisayar teknolojileri ile birlikte artan Coğrafi Bilgi Sistemi

(CBS) uygulamaları, yangın risk haritalarının hazırlanmasında yaygın olarak kullanılmakta ve

uygulanabilir sonuçlar vermektedir. Yangına riskli alanların belirlenebilmesi için geçmiĢte

meydana gelen yangınların sıklığının ve konumsal dağılımının da bilinmesi gerekmektedir.

Bu çalıĢmada, orman yangınlarını etkileyen eğim, bakı, ağaç türü, tarım alanlarına olan

uzaklık ve yerleĢim birimlerine olan uzaklık parametreleri kullanılarak KahramanmaraĢ

Orman Bölge Müdürlüğü Nurdağı planlama biriminin yangın risk haritası Coğrafi Bilgi

Sistemi (CBS) ortamında oluĢturulmuĢtur. Yangın sicil fiĢlerinden de yanan alanların

mekânsal dağılımları bölme numarası, meĢcere tipi, yükselti, eğim, bakı ve diğer yardımcı

veriler ile kontrol edilerek belirlenmiĢtir. Daha sonra ArcGIS 10TM

yazılımı içerisinde yer

alan yoğunluk analiz yöntemlerinden Kernel Density yöntemi kullanılarak yangın risk haritası

oluĢturulmuĢ ve bu iki yangın risk haritası birlikte değerlendirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Yangın Risk Haritalaması, CBS, Kernel Density, KahramanmaraĢ





54

KORUNAN ALANLARDA YOL AĞLARININ GÖRSEL KALĠTE AÇISINDAN


*Dursun ġAKAR

1, Abdurrahim AYDIN

1, Abdullah E. AKAY

2

1Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, 81620 Düzce

Tel: 0 380 5421137 Faks: 0 380 5421136 E-mail: [email protected] 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa


Özet

Dünyada korunan alanlar üzerine yapılan çalıĢmalar bu alanların ekonomik, ekolojik, kültürel

ve sosyal birçok faydası olduğunu göstermektedir. Türkiye‟de korunan alanlar kapsamında;

estetik, bilim, doğa koruma ve doğal güzellikler açısından özellikli alanlar belirlenmiĢtir.

Korunan alanların planlanması, hizmete açılması ve yönetilmesinde önemli fonksiyonlara

sahip yol ağlarının bu önemli alanlar üzerinde potansiyel etkileri kaçınılmazdır. Son

zamanlarda hassas ormancılık kapsamında gündeme gelen ve tartıĢılan bilimsel konulardan

biri korunan alanlarda yol ağlarının görsel etkileridir. Bu çalıĢmada, korunan alanlarda inĢa

edilecek yol ağlarının planlama, yapım ve kullanım aĢamalarında görsel kalite açısından

nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde durulmuĢtur. Bu kapsamda, planlama aĢamasında

görsel kalite unsurları dikkate alınarak yol güzergahının belirlenmesi, yol yapım aĢaması

süresince yol inĢaatının korunan alanlarda görsel kalite üzerindeki negatif etkisinin minimuma

indirilmesi ve ayrıca yollar kullanıma açıldıktan sonra yollarda seyahat eden kullanıcıların

maksimum görsel kalite deneyimi yaĢaması gibi konular değerlendirilmiĢtir.

Anahtar kelimeler: Yol Ağları, Korunan Alanlar, Görsel Kalite, Görsel Etki Değerlendirmesi



55

SÜRÜTME ġERĠTLERĠNDE ORMAN TOPRAĞINI ĠYĠLEġTĠRME ÇALIġMALARI

*Yılmaz TÜRK1, Murat YILDIZ

2

1DÜ Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD, Düzce

2Düzce Orman ĠĢletme Müdürlüğü Aksu Orman ĠĢletme ġefliği, Düzce


Özet

Ormanlardan yararlanma ile orman koruma yaklaĢımı; ormancılık operasyonları ile ilgili

kararların alınmasını zorlaĢtırmaktadır. Odun hammaddesi üretimi; toprakta, meĢcerede ve

üretilen üründe farklı oranlarda zararlar oluĢturmaktadır.

Ormancılıkta sürütme Ģeritleri özellikle düĢük eğimli arazide meĢcereyi iĢletmeye açmak

amacıyla uygulanan bir iĢletmeye açma tesisidir. Sürütme Ģeritleri, meĢcerelerin içinde orman

yollarından ayrılarak istenilen yöne doğru yöneltilen, ağaçlardan arındırılmıĢ, üzerinde

sürütme yapılan Ģeritlerdir. Sürütme Ģeritleri üzerinde yapılan sürütme yöntemi; sürütme

güzergâhında bulunan ağaç ve fidanlar üzerinde kırılma, sökülme ve yaralanmalara, orman

toprağında fiziksel ve kimyasal bozulmalara, toprak canlılarının biyolojiksel yapısı üzerinde

zararlara, taĢınan üründe ise kalite ve miktar kayıplarına neden olmaktadır.

Bu çalıĢmanın amacı, sürütme Ģeritlerindeki orman toprağında fiziksel ve kimyasal

bozulmaları ortaya koymak ve bu bozulmaları en aza indirici tedbirleri araĢtırmaktır.

ÇalıĢma sonucunda, odun hammaddesinin zemin üzerinde sürütülerek bölmeden

çıkarılmasının toprak üzerine olan doğrudan etkileri; toprak sıkıĢması, yüzeysel akıĢ ve

erozyonla toprak kaybı gibi fiziksel; toprakta denitrifikasyon yoluyla azot kayıpları, toprak

verimliliği, besin maddesi içeriği ve kapasitesi gibi kimyasal zararlara neden olduğu

belirlenmiĢtir. Ayrıca Düzce Ġli Asar Bölgesi sürütme Ģeritlerindeki orman toprağında

meydana gelen fiziksel ve kimyasal bozulmaları en aza indirmede sürütme Ģeritlerine örtülen

talaĢ (cipper) ve dal-yaprak gibi kesim artıklarının (slash) durumu değerlendirilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Sürütme ġeritleri, Orman Toprağı, ĠyileĢtirme


56

KARAYOSUNU (BRYOPHYTA-MUSCI) HASADINDA DĠKKAT EDĠLMESĠ

GEREKEN HASSAS NOKTALAR

1Serhat URSAVAġ

1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Orman Botaniği Ana Bilim

Dalı, 18200, Çankırı,


Özet

Briyofit terimi, ciğerotları, boynuzlu ciğerotları ve karayosunlarını da içerisine alan geniĢ bir

bitki grubu için kullanılır. Briyofitler, bazen göze çarpmayan küçük boyutları ile birçok

botanikçi tarafından ihmal edilmiĢ, bitkiler aleminin 15.000 – 25.000 üyesi olan özel bir

grubunu teĢkil etmektedir. Her ne kadar bazı yabancı ve yerli botanikçiler tarafından

yurdumuzun çeĢitli bölgelerinde karayosunu florası üzerine çeĢitli çalıĢmalar yapılmıĢ ise de

bunlar; Türkiye Karayosunu florasını ortaya çıkaracak ölçekte olmamıĢtır. YapılmıĢ olan bu

çalıĢmalar sonucunda Ģimdiye kadar: Boynuz otlarından 4, ciğerotlarından 177,

karayosunlarından ise 750-800 arası tür ve tür altı taksonun kaydı verilmiĢ olup bu sayı birçok

Avrupa ülkesinden fazladır. Ülkemizde yıldan yıla değiĢmekle birlikte, ortalama olarak her yıl

180 ton civarında karayosunu hasadı yapılmaktadır. ġimdiye kadar; Balıkesir, Bursa, Ġzmir,

Çanakkale, Adana, Kütahya, Isparta, Denizli, Mersin, Muğla ve Kastamonu Orman Bölge

Müdürlüklerinden, odun dıĢı orman ürünü olarak karayosunları verilen izinler kapsamında

toplanıp değerlendirilmiĢtir. Fakat bu hasat yapılırken biyolojik zenginliğimiz ve orman

ekosisteminin sürdürülebilirlik ilkesi dikkate alınmadan gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu çalıĢmada;

Nerelerden hasat yapılamalı, nerelerden hasat yapılmamalı, ağaç üzerinden, kaya üzerinden ve

orman toprağı üzerinden karayosunu hasadı yapılırken nelere dikkat edilmeli, hangi türler

hasat edilmeli, nasıl hasat yapılmalı vb. konularında temel bilgiler verilecektir.

Anahtar Kelimeler: Briyofit, Karayosunu, Hasat, Ekosistem, Sürdürülebilirlik.


57

ÜST YAPISIZ ORMAN YOLLARINDA YÜZEY EROZYONUN

HESAPLANMASINDA KULLANILAN MODELLERĠN KARġILAġTIRILMASI

Tuğrul VAROL1

1B.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100 BARTIN


Özet

Üst yapısız orman yolları bozulmamıĢ yamaç arazilere göre daha yüksek erozyon oranlarına

sahiptir. Bu nedenle, çalıĢmada üst yapısız orman yolları kaynaklı sedimentasyon ve yüzey

erozyonunun tahmininde kullanılan modeller incelenmiĢtir. Söz konusu tahmin modelleri

arazi planlamasında maliyet etkinliği olan efektif bir planlama yapabilmesi için bizlere sayısal

değerler sağlamaktadır. Devam eden araĢtırmalara ve geliĢtirilecek modellere katkı

sağlayabilmek adına bilinen metodlar özetlenmiĢ ve modellerin değerlendirilmesinde

kullanılabilecek bir yapı oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır. Ampirik ve fiziksel tabanlı yol

modellerinin incelenmesinde, sediment üretim süreci, sediment üretiminin tahmini ve kısıtları

dikkate alınmıĢtır. Genellikle basit modellerin çok daha kullanıĢlı ve kolay uygulanabilir

olduğu düĢünülmekle beraber kompleks modeller bilimsel bilgi birikimi sağlamakta daha

etkin bir rol oynamaktadır. Söz konusu incelemeler erozyon belirleme modellerinin kısıtlarını,

sediment üretimi ile erozyon süreci arasındaki dengesizliği, yüzey altı akıĢların temsil

edilememesinin eksikliğini ve belirsizlik analizlerini kapsamaktadır. Birçok konuda olduğu

gibi yol kaynaklı erozyonlar ile sediment üretimini belirlemede karĢılaĢılan en temel

kısıtlayıcılardan biri de uygun standartlarda verilere eriĢilememesidir.

Anahtar Kelimeler: Orman Yolları, Erozyon, Sedimentasyon, Tahmin Modelleri.

58

ÇOK PERVANELĠ (MULTĠKOPTER) ĠHA SĠSTEMLERĠ ĠLE ELDE EDĠLEN

YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ VERĠLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

*Hüseyin YURTSEVEN

1, Mustafa AKGÜI

1, Serdar AKBURAK

1, Süleyman ÇOBAN

1

1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, 34473 Bahçeköy, Ġstanbul,


Özet

Ġnsansız hava araçları (ĠHA), içerisinde uçuĢ ekibi (pilot) olmadan, aerodinamik uçuĢ

prensiplerine uygun olarak aralıksız otomatik ya da yarı otomatik olarak uçabilme özelliğine

sahiptir. ĠHA‟lar daha çok keĢif ve izleme amaçlı olarak kullanılmıĢlardır. Teknolojinin

geliĢmesine paralel olarak ĠHA‟ların baĢta askeri uygulamalar olmak üzere, jeolojik ve

meteorolojik araĢtırmalar, arkeolojik alanların incelenmesi, radyasyon seviyesinin

belirlenmesi, heyelan alanlarının incelenmesi, doğal afet yönetimi, uluslararası sınır devriyesi,

orman yangınları, deformasyon analizi, harita yapımı ve 3 boyutlu Ģehir veya arazi

modelleme gibi kullanım alanları bulunmaktadır.

Uydu görüntüleri ile karĢılaĢtırıldığında ĠHA sistemlerinin maliyet ve görüntü kalitesi

açısından birçok üstünlükleri bulunmaktadır. Son yıllarda ileri ormancılık tekniklerini

kullanan geliĢmiĢ ülkelerde; “tek ağaç morfolojik özelliklerinin belirlenmesi”, “orman

yollarındaki deformasyon analizi”, “orman yangınları sonrası yanan alanların tespiti” gibi

farklı ormancılık çalıĢmalarında da kullanılmaya baĢlamıĢtır.

Bu çalıĢmada, multikopterlerden elde edilen verilen ağaçlık alanlarda kullanılabilirliği

denenmiĢtir. Bu kapsamda Aibotix X6 marka çok pervaneli insansız hava aracı ile Ġstanbul ili

Sarıyer ilçesindeki Ġ.Ü. Orman Fakültesi kampüsünde 200x150 m‟lik alan üzerinde alım

gerçekleĢtirilmiĢtir. % 90 ileri ve yanal bindirmeli olarak tamamlanan uçuĢ sonrası, saha

içerisine homojen bir Ģekilde dağıtılan 7 adet yer kontrol noktası (GNSS) ile ölçümler

gerçekleĢtirilmiĢtir.

YaklaĢık 10 dakika süren uçuĢ sonrasında elde edilen fotolar birleĢtirilerek 1cm

çözünürlüğünde ortofoto ve nokta bulutu elde edilmiĢtir. Elde edilen yüksek çözünürlüklü

ortofotoda kontrollü sınıflandırma ile saha içerisinde ağaçların boyları, tepe geniĢlikleri, ağaç

boyları, sert zemin alanları ve kotları belirlenmiĢtir.

Anahtar sözcükler: Ġnsansız Hava Aracı, Multikopter, Orman


59

ĠHA VERĠLERĠ ÜZERĠNDEN ĠBRELĠ MEġCELERDE OBJE TABANLI

SINIFLANDIRMA TEKNĠKLERĠ ĠLE AĞAÇ BĠREYĠ BAZINDA VERĠLERĠN ELDE

EDĠLMESĠ

*Hüseyin YURTSEVEN

1, Mustafa AKGÜL

1;Abdullah E.AKAY

2; Murat DEMĠR

1; Tolga

ÖZTÜRK1, Sercan GÜLCĠ

3



3KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ.

*Sorumlu Yazar : [email protected]

Özet

Günümüzde bilgisayar teknolojilerinde yöntemsel, yazılımsal ve donanımsal boyutta hız

kazanan geliĢmelere paralel olarak Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama

teknolojilerinde de önemli geliĢmeler yaĢanmaktadır. Bu geliĢmeler arasında öne çıkan

teknolojilerden Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA), taĢıyıcı gövdeye yerleĢtirilen algılayıcı

sistemler sayesinde yeryüzüne ait sayısal verileri yüksek doğrulukta, hızlı ve düĢük maliyetle

sağlayabilmektedir. ĠHA sistemleri kullanılarak yüksek iĢlem gücü gerektiren bir takım

analizler daha kolay yapılabilmektedir. Ayrıca, Uzaktan Algılama teknolojilerindeki

geliĢmeler kapsamında, literatürde geleneksel piksel tabanlı yöntemlere kıyasla yeni

sayılabilecek bir yöntem olan obje (nesne) tabanlı sınıflandırma yöntemleri önemli avantajlar

sağlamaktadır. Bu çalıĢmada, Ġ.Ü. Orman Fakültesi AraĢtırma Ormanı içerisinde tesis edilen

test alanında, Trimble UX5 ĠHA sistemine yerleĢtirilen kızılötesi algılayıcı sistem ile görüntü

alımları gerçekleĢtirilmiĢtir. Orto rektifikasyonu ve mozaiklemesi gerçekleĢtirilen veri seti

üzerinden obje tabanlı olarak seçilen meĢcere için sınıflandırma iĢlemleri gerçekleĢtirilmiĢtir.

Sınıflandırma sonucunda hektardaki ağaç sayısı ve her bir ağaca ait tepe çapı geniĢliği

saptanmıĢtır. GerçekleĢtirilen bu çalıĢmada yüksek mekânsal çözünürlüğe sahip veri setleri

üzerinden ibreli meĢcerelerde hassas ormancılık çalıĢmaları için ne gibi verilerin hangi

doğrulukta üretilebileceği ortaya konulmuĢtur. Sonuçlar, ĠHA tabanlı verilerin fotogrametrik

olarak değerlendirilmesi ile envanter çalıĢmalarında bir taraftan yersel ölçüm iĢlemlerinin

minimize edildiğini diğer taraftan ise yüksek hassasiyette verilerin hızlı ve düĢük maliyetle

üretilebildiğini göstermiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Ġnsansız Hava Aracı, Obje Tabanlı Sınıflandırma, Ġbreli Orman


60

POSTER BĠLDĠRĠLER

61

LAZER TARAMA (LiDAR) TEKNOLOJĠSĠ ĠLE ENTEGRE ĠNSANSIZ HAVA

ARAÇLARININ ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI

*Abdullah E. AKAY

1


*SorumluYazar: [email protected]

Özet

Ülkemizde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin kullanıldığı

ormancılık uygulamalarının sayısının giderek arttığı gözlenmektedir. Bu artıĢa paralel olarak

orman kaynakları hakkında yüksek hassasiyete ve çözünürlüğe sahip konumsal verilere olan

ihtiyaç da artıĢ göstermektedir. GeniĢ alanlarda faaliyet gerektiren ormancılık çalıĢmalarında

kullanılan konumsal veriler, çoğunlukla hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri temelli

üretilmektedir. Son yıllarda Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA) ve bu araçlara monte edilebilen

sensörler kullanılarak ormanlık alanlara ait hassas ve yüksek çözünürlüklü veriler düĢük

maliyetle elde edilebilmektedir. Son geliĢmelerle birlikte, havadan lazer tarama sistemi olarak

da bilinen ve özellikle “ormanlık alanların” yüksek çözünürlüğe ve doğruluğa sahip Sayısal

Arazi Modellerinin (SAM) ve Sayısal Yüzey Modellerinin (SYM) üretilmesini sağlayan

LiDAR (Light Detection And Ranging) sistemleri Ġnsansız Hava Araçlarına (ĠHA) monte

edilebilmektedir. LiDAR teknolojisi ile entegre ĠHA‟lar kullanılarak yüksek çözünürlükte

sayısal veriler çok daha düĢük maliyetlerde üretilebilmektedir. Bu çalıĢma kapsamında,

LiDAR teknolojisi ile entegre insansız hava araçlarının tanıtılması ve bu sistemin ormancılık

çalıĢmalarında kullanım olanaklarının sunulması amaçlanmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Uzaktan Algılama Verileri, LiDAR, UAV


62

HASSAS ORMANCILIK YÖNTEM VE ARAÇLARI KULLANILARAK PRĠMER

TRANSPORT PLANININ HARĠTALANMASI

Abdullah E. AKAY1, Orhan ERDAġ

2, NeĢe GÜLCĠ

2, Mustafa SERT

2


Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2443141725



Özet

Hassas ormancılık kapsamında CBS teknikleri kullanılarak örnek bir çalıĢma alanında arazi

eğim sınıflarına göre en uygun bölmeden çıkarma yöntemlerinin belirlenmesi hedeflenmiĢtir.

Bu amaçla, öncelikle yüksek çözünürlüklü SYM yardımıyla çalıĢma alanı IUFRO tarafından

belirlenen eğim sınıflarına ayrılmıĢtır. Daha sonra, iki farklı senaryo için (maksimum verim

ve minimum kalan ağaç zararı) mevcut koĢullara en uygun primer transport planı haritası

geliĢtirilmiĢtir. ÇalıĢma kapsamında, dört farklı bölmeden çıkarma yöntemi

değerlendirilmiĢtir (TaĢınabilir vinç ve sürütme konisiyle sürütme, Tarım traktörüyle çekme,

Oluk sistemiyle yamaç aĢağı kaydırma, TaĢınabilir vinçle oluk sisteminde kontrollü

kaydırma). Bölmeden çıkarma yöntemlerinin verim ve kalan ağaç zararı açısından

değerlendirilmesi aĢamasında, benzer meĢcere tipi özelliklerine ve topografik yapıya sahip

alanlarda yürütülen önceki çalıĢmaların sonuçlarından elde edilen ortalama değerler

kullanılmıĢtır. Sonuçlar, maksimum verimin taĢınabilir vinçle oluk sisteminde kontrollü

kaydırma yöntemiyle sağlandığı, minimum kalan ağaç zararını ise taĢınabilir vinç ve sürütme

konisiyle sürütme yöntemiyle sağlandığı belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Primer Transport Planı, Operasyon Verimi, Kalan

Ağaç Zararı


63

ORMAN ÜRÜNLERĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTILMA FAALĠYETĠNE YENĠ

YAKLAġIM

Korhan ENEZ1, Yavuz Selim SAĞLAM

2

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, KASTAMONU

E-mail: [email protected] 2Kastamonu Orman Bölge Müd., Boyabat Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Boyabat/SĠNOP


Özet

Ülkemizde ormanların yaklaĢık %99‟unun devlete ait olması iĢletilmesinin de devlet eliyle

yürütülmesini zorunlu kılmaktadır. Orman iĢletmelerinin en büyük gelir kalemini oluĢturan

üretim faaliyetleri belirli kurallar çerçevesinde vahidi fiyat denilen akort ücretlendirme

sistemine göre sürdürülmektedir. Ücretlendirme 1996 tarihli 288 sayılı Asli Orman

Ürünlerinin Üretim ĠĢlerine Ait Tebliğ ile düzenlenmiĢ bulunmaktadır. Ancak tebliğ zamana

ayak uyduramamıĢ bazı üretim alanlarında üretim iĢçileri hak kaybına uğrarken bazılarında

haksız kazanç sağlamalarına neden olmuĢtur. Bu anlamda bölmeden çıkarma birim fiyatı bir

çift öküz veya manda, katır, at, traktör, sürütücü vinç ve havai hat gibi değiĢik güçlerden

yararlanılarak yapılacakmıĢ gibi hesaplanmaktadır. Ancak günümüzde en yaygın sürütme

traktörlerle yapıldığından birim maliyet ve çalıĢma zamanları buna göre hesaplanmalıdır. Bu

çalıĢma ile Kastamonu yöresinde traktör çalıĢma zamanı ve iĢçi çalıĢma zamanı çap grupları

da dikkate alınarak ölçümlendirilmiĢ. Böylece fiyat karĢılaĢtırılması yapılmaya çalıĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler: Standart zaman, birim fiyat, ormancılıkta üretim, bölmeden çıkartma

64

ARAÇ YÖRESĠNDEKĠ ORMANCILIKTA ÜRETĠM ÇALIġMALARINDA

DAMGALAMA FAALĠYETLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ

Ramazan ERDEM1, Korhan ENEZ

2, Arif Oğuz ALTUNEL

2

1Kastamonu Üniversitesi, Araç Rafet Vergili Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü


37200

Özet

Ormancılıkta üretim faaliyetleri silvikültürel amaçları gerçekleĢtirmek için amenajman

planları doğrultusunda damga ile baĢlar. Ġnsanoğlunun sonsuz isteklerine cevap vermeye

yönelik kıt kaynak kullanımını ifade eden üretim; ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir

olmalıdır. Her ne kadar amenajman planlarındaki etalar damga faaliyetinin esasını oluĢtursa

da, damga yapılacak bölmeye önceden gidilerek tamamen gezilmesi ve sınırlarına bakılması

gerekir. Bununla birlikte silvikültürel açıdan genel değerlendirmelere tabi tutularak

incelenmesi ve alınacak olan etanın bölmeye uygunluğunun kontrolü gereklidir. Üretimin

ilerleyen aĢamalarındaki süreçler dikkate alınarak bölmenin içinden geçen sürütme yoları, ana

yollar, bölmenin genel yapısı (eğimi, bakısı vb) göz önünde bulundurularak

değerlendirilmelidir. Böylece üretim faaliyetlerinin tamamında modern teknikler ve teknolojik

araçlar kullanarak orman kaynaklarından optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en

aza indirmeyi hedefleyebiliriz. Üretimin diğer aĢamalarını Ģekillendiren damga faaliyeti

sadece eta almaktan ibaret olmayıp organizasyon yapısının baĢlangıcını da ifade eder. Bu

çalıĢmada geliĢen teknoloji imkanları kullanılarak ormancılık operasyonlarının baĢlangıcı

olan damga faaliyetlerinin meĢçerenin geneline mi dağıtıldığı ya da damganın baĢladığı

yerden eta dolana kadar sıradan mı yapıldığını iĢletme Ģefinin damga rotası takibi ile ortaya

konulmaya çalıĢılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Amenajman, Eta, Damga

65

KÜÇÜK ÖLÇEKLĠ ÜRETĠM ÇALIġMASI: KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANI

ÖRNEĞĠ

*Orhan ERDAġ

1, Abdullah E. AKAY

2, Hilal TAYLAN YILDIRIM

1


Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.


Özet

Ormancılıkta odun hammaddesi üretimi; teknik ya da biyolojik olarak kesim çağına gelmiĢ

olan ağaçların kesilip devrilmesiyle baĢlamakta ve bölmeden çıkarma iĢleriyle

tamamlanmaktadır. Ülkemizde, odun hammaddesi üretim sisteminde kesme süreci, ağacın

dikili bulunduğu yerde kesilip devrilmesi, dal, tepe ve uçlarının alınması, ölçülüp

iĢaretlenmesi, tomruklara bölünmesi ve kabuklarının soyulması iĢlerinden ibarettir. Bu iĢ

aĢamaları arasında en fazla zamanı alan ve operasyon verimini etkileyen aĢamalar kesim ile

dal alma ve standartlara göre boylamadır. Bu çalıĢmada, Tarsus Orman ĠĢletme Müdürlüğüne

bağlı Karabucak Orman ĠĢletme ġefliğinde gerçekleĢen üretim çalıĢmaları sırasında yürütülen

kesim iĢleri ile dal alma ve standartlara göre boylama çalıĢmaları analiz edilmiĢtir. Bu

kapsamda, kesim, dal alma, ölçme-iĢaretleme ve boylama iĢlerinde toplam zaman ile çap,

boy, hacim, diri örtü oranı ve yürüme mesafesi arasındaki iliĢkiler incelenmiĢtir. Sonuçlar

üretim çalıĢmalarında kesim, dal alma, boylama aĢamalarında toplam zaman üzerinde en fazla

süreyi % 39,7 ile boylama zamanının, daha sonra % 35,42 ile dal alma zamanının aldığını

göstermiĢtir. Ayrıca, boylamada bölünen parça sayısı ve hacim değerinin toplam zaman

üzerindeki etkili olduğu belirlenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Küçük Ölçekli Üretim, Zaman Analizi, Okaliptüs


66

EKOLOJĠK SANAT YAPILARININ KONUMLANDIRILMASINDA ĠNSANSIZ

HAVA ARAÇLARI ĠLE ÜRETĠLEN UZAKTAN ALGILAMA VERĠLERĠNĠN

KULLANILMASI

*Sercan GÜLCĠ

1, Abdullah E. AKAY

2


Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712



Özet

GeniĢ alanlara ait verilerin takibini ve analizini gerektiren ormancılık çalıĢmalarında

çoğunlukla hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri kullanılmaktadır. Günümüzde Ġnsansız Hava

Araçları (ĠHA) ve bu araçlara monte edilebilen sensörler sayesinde geniĢ alanlara ait hassas ve

yüksek çözünürlüklü uzaktan algılama verileri daha düĢük maliyetle elde edilebilmektedir.

Ayrıca, ĠHA sistemleri kullanılarak ormanlık alanlara ait veriler istenilen zaman aralığı (farklı

mevsimlerde veya günün farklı saatlerinde) için üretilebilmektedir.

Son yıllarda yaban hayvanlarının yaĢam alanlarında meydana gelen parçalanmaların kontrol

altına alınması ve planlanmasında yaban hayvanı geçit koridorlarının tespitine yönelik

çalıĢmalar önem kazanmaktadır. Yaban hayvanı geçit koridorları; yol ağlarının planlanması

ve ekolojik geçitlerin konumlarının belirlenmesinin yanı sıra orman içi su kenarı zonları gibi

özellikli alanların da değerlendirilmesinde önemli bir altlık oluĢturmaktadır. Yaban hayvanı

geçit koridorlarının belirlenmesinde yersel gözlemlerin ve görüntüleyicilerin (fotokapan

vb.)yanı sıra ĠHA sistemleri ile üretilen uzaktan algılama verileri kullanılarak geniĢ alanların

kısa sürede değerlendirilmesi mümkündür. Yaban hayvanları türlerinin farklı ekolojik

davranıĢları ve aktiviteleri (barınma, beslenme, üreme, gezinme ve saklanma) zamansal olarak

farklılıklar göstermektedir. Bazı türler gündüz saatlerinde aktif olarak yaĢam alanlarında

bulunabilirken, bazı türler geceleri aktif olarak yaĢamlarını sürdürmektedirler. Geceleri aktif

olarak gezinen türlerin değerlendirilmesinde en etkin yöntemlerden biri termal kızılötesi

aralıkta veri toplama özelliğine sahip, gece görüĢlü ve ısıya duyarlı termal kameraların

kullanılmasıdır.

Hava koĢullarının uçuĢ için uygun olduğu durumlarda günün her saatinde ĠHA sistemleri ile

hareket halinde bulunan yaban hayvanları için geçit koridorları etkin ve doğru olarak

belirlenebilmektedir. Daha sonra, bu koridor bilgileri kullanılarak ekolojik sanat yapıları için

en uygun lokasyonlar belirlenebilmektedir. Bu çalıĢmada, ekolojik sanat yapılarının

konumlandırılmasında insansız hava araçları ile üretilen uzaktan algılama verilerinin kullanım

olanakları üzerinde durulacaktır.

Anahtar kelimeler: Ġnsansız Hava Araçları, Ekolojik Sanat Yapıları, Yol Ağları, Yaban

Hayvanı Geçit Koridorları


67

ÜLKEMĠZ ORMANCILIĞINDA ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN

ÇEVRESEL ETKĠLERĠNĠN SWOT ANALĠZĠ ĠLE MĠNĠMĠZE EDĠLEBĠLME

OLASILIĞI

* Uğur KEZĠK

1, H. Hulusi ACAR

1


Trabzon * Sorumlu Yazar:[email protected]

Özet

Karasal ekosistemlerin önemli bir parçasını oluĢturan ormanlar, bitkisel biyokütlenin büyük

bir kısmını oluĢturmaktadırlar. Küresel endüstrinin odun hammaddesi ihtiyacını karĢılamak

için ormanların oluĢturduğu biyokütlenin bir kısmı her yıl ormanlardan hasat edilmektedir.

Ülkemizin odun hammaddesi ihtiyacını yerli kaynaklar, yaklaĢık 2/3 oranında

karĢılamaktadır. Bu ihtiyacı karĢılarken üretim çalıĢmalarında kullanılan yöntemlerin negatif

bir çevresel etkisi vardır. Bu etkilerin analiz edilip minimize edilmesi, ormanlarımızın

sürdürülebilirliği ve ortamda bırakılan bireyler açısından önem arz etmektedir.

Ülkemizde transport çalıĢmaları incelendiğinde, ağırlıklı olarak üretim iĢlerinde kullanılan

aletler ile yapılan iĢlerin verimliliği üzerinde durulmaktadır. Bunun yanı sıra, üretim iĢlerinin

çevresel etkileri de bazı çalıĢmalara konu edilmiĢtir. Fakat üretim iĢlerinde kullanılan

yöntemlerin çevresel etkilerinin nasıl minimize edileceği hususunda ayrıntılı olarak ortak bir

çalıĢmaya ihtiyaç duyulmaktadır. ĠĢ verimi ile birlikte üretim faaliyetlerinin ekolojik

etkilerinin SWOT analizi ile birlikte değerlendirilip çevresel etkilerin minimize edilmesi

orman ekosistemleri açısından büyük önem taĢımaktadır. SWOT analizi yaparak

ormanlarımızdan alınması gereken eta belirlenirken çevresel etki değerini bir formül

yardımıyla hesap edip bu payı düĢerek alınması gerekir. Bu pay orman ekosistemlerine

ve ekolojik özelliklere göre farklılıklar gösterebilir.

Bu çalıĢmada üretim çalıĢmalarının çevresel etkilerinin SWOT analizi yardımıyla minimize

edilmesi olasılığı üzerinde durulmuĢtur. Belki de ileride orman yol ağları ile kullanılan

ekipmanların iĢ verimliliği ile çevresel etkiler açısından birlikte değerlendirmesine imkan

veren entegre programlar geliĢtirilecektir. Bu da gelecekte orman transportu ve mekanizasyon

konuları ile ilgilenenler açısından çalıĢılması gereken konular arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, SWOT Analizi, Çevresel Etki, Orman Ekosistemi


68

SĠNOP YÖRESĠ SARIÇAM MEġCERELERĠ KESME TOMRUKLAMA

ÇALIġMALARINDA Ġġ ETÜDÜ

Kenan MELEMEZ1, Nuray KOÇ

1

1Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın

Özet

Bu çalıĢma ormancılık üretim çalıĢmaları sırasında motorlu testere ile sarıçam ağaçlarının

kesme-tomruklama iĢ zamanlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleĢtirilmiĢtir. Sinop

yöresinde bir Çscd3 meĢceresinde 22 adet sarıçam ağacının kesme tomruklama iĢlemleri

sırasında zaman ölçümleri yapılmıĢtır. Kesme tomruklama kabuk soyma çalıĢmaları iĢ

aĢamaları tek bir operatörün baĢtan sona belirli bir iĢ sırası dahilinde bir deneme düzeni

oluĢturularak gerçekleĢtirilmiĢtir. Elde edilen zaman değerlerine ait tanıtıcı istatistiki bilgiler

sunulmuĢ, arazi ölçüm ve gözlem verileri kullanılarak iĢ dilimleri üzerinde etkili faktörlerin

belirlenmesi amacıyla korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıĢtır. ĠĢ zaman ölçümleri

sonucu, en fazla süreyi alan iĢ dilimleri olarak kesme zamanı (3 dak 29 sn), tomruklama

zamanı (6 dak 44 sn) ve kabukların soyma zamanı (13 dak) belirlenmiĢtir. Elde edilen veriler

önceki çalıĢmalar ve standart zamanlar göz önünde bulundurularak karĢılaĢtırmalı olarak

değerlendirilmiĢtir. Sonuç olarak, ülkemizde üretim iĢlerinde kesme tomruklama

çalıĢmalarının daha hassas bir Ģekilde yapılabilmesi için öneriler sunulmuĢtur.

Anahtar kelimeler: Ormancılıkta Üretim, ĠĢ Etüdü, Kesme-Tomruklama, Motorlu Testere

69

KABUK BÖCEĞĠ SALGINLARINDA ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ROLÜ

*Gonca Ece ÖZCAN

1, Hazan Alkan AKINCI

2, Mahmut EROĞLU

3

1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü

2Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü



Özet Ġnsan gücünün, ekipman ve makinelerin yoğun olarak kullanıldığı üretim iĢleri ve yol yapımı

gibi ormancılık faaliyetleri, orman ekosisteminde yer alan canlı ve cansız birlikler üzerinde

önemli bir etkiye sahiptir. Bu faaliyetler sırasında ağaçlar üzerinde oluĢabilecek yaralanmalar,

kabuk böceklerine karĢı duyarlılığın artmasına neden olmaktadır. Kabuk böcekleri gibi çok

önemli orman zararlılarının üremelerine ve yerleĢmelerine uygun konukçu ağaçların sayısının

artması salgın oluĢumuna/geliĢimine ve geniĢ alanlarda ağaç ölümlerine neden olmaktadır.

Avrasya ladin ormanlarının en önemli zararlılarından biri olan Dendroctonus micans

(Kugelann) (Coleoptera: Curculionidae), ülkemizde tespit edildiği günden itibaren

milyonlarca ağacın kurumasına yol açmıĢtır. D. micans çoğunlukla yaralı ve çatal ağaçlara

saldırmıĢ ve bu ağaçlara baĢarılı Ģekilde yerleĢmiĢtir. Ağaçlar üzerindeki yaralar gençleĢtirme,

bakım ve aralama sırasında kesme, sürütme, bölmeden çıkarma iĢlemleri ve yol yapımı

çalıĢmaları gibi ormancılık faaliyetleri sırasında ağaçlarda meydana gelen mekanik yaralardır.

Kabuk böceklerinin yayılıĢ gösterdiği ormanlarda, ormancılık faaliyetleri sırasında ağaçların

yaralanmalarını en aza indirmek için gerekli önlemlerin alınması ve bu konuda azami

hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda ormanların sağlığı açısından üretim

faaliyetleri sonrasında üretim artıklarının meĢcereden uzaklaĢtırılması ve temiz bir

iĢletmecilik yapılması kabuk böceklerinin kontrolü açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Kabuk Böceği, Dendroctonus Micans, Böcek Salgını, Yaralı Ağaç





70

KABUK BÖCEĞĠ (IPS TYPOGRAPHUS) ZARARI NEDENĠYLE HATĠLLA MĠLLĠ

PARKI LADĠN ORMANLARINDA YAPILAN ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN

TOPRAK BESĠN ELEMENTĠ MĠKTARLARI ÜZERĠNE OLAN ETKĠLERĠ

*Temel SARIYILDIZ

1


Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D. *Sorumlu Yazar: [email protected], [email protected]

Özet

Toplam 17000 hektar alanıyla, 1994 tarihinde Milli Park olarak ilan edilen Hatila Vadisi Milli

Parkı sınırlarında yer alan saf Doğu ladini ormanları, varlığı 1984 yılında Artvin‟de tespit

edilen Ips typographus kabuk böceği zararlısından en çok etkilenen orman ekosistemleridir.

1998 yılından sonra, Ips typographus kabuk böceği ilk kez yoğun bir Ģekilde 1500 ha‟lık bir

alanda etkili olmuĢ ve bu alanda yaklaĢık 140 000 m3 dikili kuru ağaç tespit edilmiĢtir. 2003

yılına kadar hiçbir üretim faaliyetinin yapılmadığı bu alanlara, sonradan yoğun bir üretim

müdehalesi yapılmıĢ ve 2003-2004 yılları arasında yaklaĢık 60 000 m3 tomruk kabuklu olarak

alan dıĢına çıkarılmıĢtır. Ġlerleyen yıllarda bu alanlarda üretim faaliyetleri devam ettirilmiĢtir.

2006-2008 yılları arasında TÜBĠTAK destekli “Artvin Yöresi Doğu Ladini (Picea orientalis

(L.) Link.) Ormanlarının Ips typographus (L.) Saldırısına Maruz Kalmasında Ağaçların

Fizyolojik Durumu, YetiĢme Ortamı ve MeĢcere Silvikültürel Özelliklerinin Etkisi” baĢlıklı

proje kapsamında, üretim yapılan Doğu ladini altındaki topraklar birçok özellik bakımından

analiz edilmiĢtir. Burada sunulan çalıĢmada, üretim amaçlı müdehale edilen ve edilmeyen

Doğu ladini orman topraklarının 3 farklı derinlik kademelerindeki (0-15 cm, 15-35 cm ve 35-

65 cm) besin elementleri (P, K, Ca, Mg, Na, Fe, Zn, Cu and Mn), pH, tektür ve organik

madde miktarları, Doğu ladininin topografik yetiĢme ortamıda dikkate alınarak (bakı ve

yükselti) karĢılaĢtırmalı olarak verilecektir.

Anahtar Kelimeler: Ips typographus, Picea orientalis, Topografya, Üretim Faaliyetleri,

Toprak Besin Elementleri


71

PEYZAJ ÇALIġMALARINDA AĞAÇLARIN TRANSPLANTASYON

ÇALIġMALARININ ÖNEMĠ

*Necmettin ġENTÜRK

1, Tolga ÖZTÜRK

1

1Ġ.Ü.Orman Fakültesi, Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul

[email protected]


Özet

Peyzaj çalıĢmalarında ağaç transplantasyon (taĢıma) çalıĢmaları son yıllarda çok önemli bir

yer tutmaktadır. Özellikle büyük illerimizde ve aynı zamanda peyzaj çalıĢmalarının yoğun bir

Ģekilde uygulandığı turistik alanlarda ağaç transplantasyonu ile sıkça karĢılaĢılmaktadır.

Büyük Ģehirlerde site bahçelerinde, parklarda, büyük tüzel kiĢiliklerin bahçelerinde, kamu

alanlarında uygulanacak olan inĢaat faaliyetleri ve aynı zamanda yapılacak olan peyzaj

çalıĢmalarında ağaç taĢıma çalıĢmaları gerekli olmaktadır. Özellikle görsel bakımdan

kusursuz olan ağaçlar veya nadir bulunan türlerden taĢınması gerekli olan ve taĢınabilecek

ağaçlar alan içerisinde bir yerden baĢka bir yere nakledilmektedirler. Bunun dıĢında, bazı

ağaçlar ise bulundukları bir yerden baĢka bir yere taĢınabilmektedirler.

Bu taĢınma iĢlemlerinde önemli olan taĢınacak ağacın çap ve boyuna göre taĢınma Ģeklini iyi

bir Ģekilde belirlemektir. Daha sonra bu ağacın boyutlarına göre kullanılacak ekipmanlar

belirlenmektedir. TaĢıma sonrasında ise ağacın yerine naklinden sonra ağacın hayatına devam

edebilmesi için yapılması gerekli olan çalıĢmalar yerine getirilmektedir. TaĢınacak ağaçların

çap, boy ve tepe tacı olarak boyutlarının artması hem kullanılacak makinaların daha büyük

boyutlu olmasına neden olmakta, hem de taĢıma öncesinde ve sırasında yapılacak iĢleri

arttırmaktadır.

Günümüzde çevreye duyarlı çalıĢmalar büyük önem kazanmaktadır. Bundan dolayı, çevresel

çalıĢmalarda ağaçların taĢınması da hem çevreye olan saygıdan dolayı hem de yetiĢmesi uzun

süreler alan doğal kaynaklarımız olan ağaçların korunması ve yaĢamlarına devam etmesi için

önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Ağaç Transplantasyonu, Peyzaj, Budama.



dÜzenleme kuruluormantransportu.org/çalıştaylar/Özetler.pdf · kenan akyÜz øletme paz....

Documents