Ombudsmanlık nedir, tarihsel kökeni & tanımı, Ombudsmanlık kurumlarının ortak özellikleri Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu; Kurumun amacı,

görev alanı, yetkileri Şikayet başvuruları, kimler başvurabilir, başvuru

koşulları, ön inceleme aşaması, inceleme ve araştırmaaşaması, karar türleri

İstatistikler; başvuru sayıları, şikayet konuları, karartürleri,

Sunum Planı

2

OMBUDSMANLIK Nedir & Tarihsel kökeni

İsveç Kralı 12. Karl, Osmanlıdaki Ahilik ve Kadılıkteşkilatlarından etkilenerek 1713 yılında ilk Ombudsmanıatamıştır.

Modern anlamdaki ilk Ombudsmanlık Kurumu 1809yılında İsveç’te kurulmuş ve önce Avrupa'ya sonra tümDünyaya yayılmıştır.

3

OMBUDSMANLIK Nedir ?

Ombudsman, kelime kökeni açısından İsveç dilinde ‘aracı’anlamına gelen ‘ombuds’ ve “kişi” anlamına gelen ‘man’kelimelerinden oluşmakta olup aracı kişi anlamınagelmektedir.

Terim Anlamı: Halkın şikayetlerini izleyen memur. Vatandaşile yönetim arasındaki anlaşmazlıklarda bir çeşithakem rolü oynamakla görevli kimse.

Ombudsmanlık kurumlarına günümüzde Halkın Avukatı,Hakların Savunucusu, Halkın Koruyucusu, AdaletSağlayıcı, Adalet Şansölyesi, Meclis Delegesi ve Arabulucugibi değişik adlar da verilmektedir. 4

Politik olarak tarafsız ve kararlarında bağımsızdırlar. Genel olarak Parlamento tarafından seçilir ve Parlamento desteği

ile çalışırlar. Kamu kurumları ile işbirliği içindedirler. Her açıdan yüksek standartlara sahip kişiler arasından seçilirler. Başvuruların tamamının değerlendirmeye alınmaktadır. Ombudsman tarafından verilen kararlar gerekçelidir. Aldığı kararların bağlayıcılığı yoktur. Ombudsman masrafsızca, kolayca, doğrudan ulaşılabilir

olmalıdır. Medya ile aktif ilişkisi vardır.

DÜNYADA OMBUDSMANLIK KURUMLARIOrtak Özellikler

5

Dünya genelinde 140’a yakın ülkede faaliyette. Ülkemizde kurulması yönünde yürütülen çalışmalar 1990’lı

yılların sonlarında başlamıştır. 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylaması ile Anayasamızın

74. maddesine eklenen hükme göre “Kamu DenetçiliğiKurumu” anayasal bir dayanak elde etmiştir.

29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazetedeyayımlanarak yürürlüğe giren 6328 sayılı Kamu DenetçiliğiKurumu Kanunu ile de TBMM Başkanlığına bağlı, kamu tüzelkişiliğini haiz, özel bütçeli bir kamu kurumu olarak kurulmuştur.

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) Hukuki Dayanak

6

Amacı: 6328 sayılıKanun Madde 1Kamu hizmetlerininişleyişinde bağımsız veetkin bir şikâyetmekanizması oluşturmak.

Kuruluş Amacı

7

Kurumun Görevi

İdarenin işleyişi ile ilgili şikayetüzerine, idarenin her türlü;

- eylem- işlem- tutum ve davranışlarını

insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak.

8

Görev Alanına Dahil Kurumlar

Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu

İdareleri (Aile ve Sosyal

Politikalar BakanlığıVDK, RTÜK)

Döner Sermayeli Kuruluşlar

(Ankara Üniversitesi Döner Sermaye işletme

Müdürlüğü)

Kamu İktisadi Teşebbüsleri( TCDD, PTT,

BOTAŞ)

Kanunlarla Kurulan Fonlar(TMSF

Sosyal Yrd. ve Teşvik Fonu)

Kamu Tüzel Kişiliğine Haiz Kuruluşlar

(TRT)

Sosyal Güvenlik Kurumları

(Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri, Türkiye

İş Kurumu)

Mahalli İdarelerin Bağlı İdareleri

ve Birlikleri(İSKİ, ASKİ, İETT)

Mahalliİdareler

(Belediyeler, İl Özel İdareleri,

Köyler)

Sermayesinin % 50 den Fazlası Kamuya

Ait Kuruluşlar ile Bunlara Bağlı Ort. ve

Müesseseler(DHMİ, AOÇ, Ziraat

Bankası)

Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek

Kuruluşları(TESK,

Türkiye Barolar Birliği)

Kamu Hizmeti Yürüten Özel Hukuk Tüzel

Kişileri.(Sosyal yardımlaşma

ve Dayanışma Vakıfları)

9

Kurumun Görev Alanı Dışında Kalanlar

6328 sayılı Kanun Madde 5: Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen

imzaladığı kararlar ve emirler, Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar, Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri,

hakkında yapılan şikayetler Kurumun görev alanı dışındadır.

10

İdareden her türlübilgi ve belgeisteme yetkisinesahiptir.

Devlet sırrıniteliğindeki bilgi vebelgeleri yerindeinceleyebilir.

Kurumun Yetkileri (1)

11

Kurumun Yetkileri (2)

Bilirkişi atayabilir ve tanık dinleyebilir.

Yerinde inceleme ve araştırma yapabilir.

12

İdarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum vedavranışlarına karşı menfaati ihlal edilen,

gerçek kişiler, tüzel kişiler (STK, Dernekler, Vakıflar, Şirketler vs.),

Kuruma şikayet başvurusunda bulunabilir.

Kimler Başvurabilir?

13

Başvuru Yolları (1)

ELDEN POSTA

*FAKS

*E-POSTA

ELEKTRONİKSİSTEM

(www.ombudsman.gov.trhttp://www.kdkcocuk.gov.tr)

VALİLİK VE KAYMAKAMLIK

14

Başvuru Yolları (2)

15

Başvuru Yolları (3)

16

Başvuru Yolları (4)

17

Başvuru Türkçe dilekçe ile yapılır.

Tabiiyet ve mütekabiliyet şartı aranmaz.

Başvuruların Özellikleri (1)

18

AD-SOYAD

İMZA

ADRES

VATANDAŞLIK NUMARASI

GERÇEK KİŞİLER İÇİN

TÜZEL KİŞİLER İÇİN

UNVAN

YERLEŞİM YERİ

YETKİLİ KİŞİ İMZASI

YETKİ BELGESİ

Başvuruların Özellikleri (2)

19

Başvuruların Özellikleri (3)

20

Başvuruların Özellikleri (4)

21

Kanuni temsilci veya vekil tarafından da başvuru yapılabilir.Bu durumda geçerli bir yetki veya ispat belgesininsunulması gerekir.

Dava açma süresi içinde yapılan şikâyet başvurusu,işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur.

Başvuruların Özellikleri (5)

22

İdareye yapılacak başvuruya;

İdare tarafından verilecek cevabın tebliği tarihinden, İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde (istek

reddedilmiş sayılır) bu sürenin bittiği tarihten,itibaren 6 ay içinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir.İdarenin tutum ve davranışları ile kanunlarda kesin olduğu belirtilenişlemlere karşı; gerçekleşme, öğrenme veya tebliğden itibaren 6 ayiçinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir.

Kuruma Başvuru Süresi

6 AY İÇERİSİNDE BAŞVURULMALI

23

Ön İnceleme Aşaması (1)

İnceleme ve araştırmaya geçilmeden önce şikayetbaşvurusu, ön incelemeye tabi tutulur.

Ön inceleme neticesinde:

İncelenemezlikGönderme

kararlarından biri veya inceleme ve araştırma aşamasınageçilmesine karar verilebilir.

24

Yargı organlarına intikal etmiş uyuşmazlıklar,

Süresi içerisinde yapılmayan başvurular,

Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olup incelenmekte olan veya daha öncesonuçlandırılan şikâyetler hakkında yeniden yapılan şikayetler,

Belli bir konuyu içermeyen şikâyetler (dilek, temenni, öneri, vb.)

Gerçek ve tüzel kişiler için başvuruda bulunması gereken ad-soyad, TC Kimlik No,imza, yetki belgesi, tüzel kişilik numarası gibi zorunlu bilgileri içermeyenşikayetler,

Kurumun görev alanına girmeyen,

Menfaat ihlali içermeyen başvurular,

Kurum tarafından incelenmez. İncelenemezlik Kararı verilir.

İncelenemeyecek Başvurular

Ön İnceleme Aşaması (2)

25

Şikayet başvurusunda bulunulması için, kural olarak idaribaşvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir.

İstisna: Telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan

hâllerde, İdarenin tutum ve davranışlarına karşı, İdarenin, kanunlarda açıkça kesin olduğu belirtilen

işlemlerine karşı,idari başvuru yolları tüketilmeden doğrudan Kuruma şikâyetbaşvurusu yapılabilir.

İdari Başvuru Yollarının Tüketilmesi

Ön İnceleme Aşaması (3)

26

İdari başvuru yolları tüketilmeden yapılan şikâyetbaşvurusu hakkında ilgili idareye Gönderme Kararıverilir.

Şikâyet başvurusunun Kurum tarafından ilgili idareyegönderilmesi üzerine;

- İdare tarafından şikâyetçiye verilecek cevabın tebliğitarihinden,

- İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirdebu sürenin bittiği tarihten,

itibaren 6 ay içinde Kuruma yeniden şikâyet başvurusuyapılabilir.

Gönderme Kararı

Ön İnceleme Aşaması (4)

27

İnceleme ve Araştırma (1)

Bilgi-Belge İstenmesi: 30 gün içinde gönderilir.

Göndermeyenler hakkında başvuru üzerine ilgili merci

soruşturma açar.

Devlet sırrı veya ticari sır niteliğindeki bilgi ve belgeler yerinde

incelenebilir.

Şikâyet konusunun insan hakları, temel hak veözgürlükler, kadın ve çocuk hakları ile kamuyuilgilendiren genel konulara ilişkin olması halindeyerinde inceleme ve araştırma yapılabilir.

Bilirkişi görevlendirilebilir. Tanık dinlenebilir.28

İnceleme ve araştırmayı sonlandıran haller:

Şikâyetçinin şikâyetinden vazgeçmesiŞikâyete konu talebin idarece yerine getirilmesiŞikâyetçinin ölümü veya tüzel kişiliğinin sona ermesi İncelenmekte olan şikâyet hakkında dava açılması

İnceleme ve Araştırma (2)

29

İnceleme ve Araştırma Sonucunda Verilecek Kararlar

Tavsiye Kararı neticesinde yapılanişlem veya Karara uymama gerekçesi30 gün içinde Kurumumuza bildirilir.

1-TAVSİYE KARARI

2-RED KARARI

3-KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA DAİR KARAR

Şikayetin yerinde olmadığı (idarikararın yerinde olduğu)

Talebin idarece yerine getirilmesi,şikayetten vazgeçilmesi, konununyargıya taşınması, kişinin ölümü veyatüzel kişiliğin sona ermesi

30

Karar Verme Süresi

31

Kurum Kararının Etkililiği

TBMM’YE SUNULAN RAPORLAR Yıllık Rapor Özel Rapor

KAMUOYU BASKISI

MEDYA İLE PAYLAŞIM

32

Şikayet başvuru sayısı

*2016 Yılında 1290 (10 Mart itibariyle)

Şikâyet Sayısı/Yüzde 2013 Yılı 2014 Yılı 2015 Yılı GENELTOPLAM

Toplam Gelen 7638 5639 6055 19332

33

Şikâyet konularıŞikâyet Konusu veya Alanı 2013

Sayı 2014 Sayı

2015 Sayı

Toplam 2015 Yüzde

Kamu personel rejimi 2142 1349 1584 5075 26,16Eğitim-öğretim, gençlik ve spor 1203 1056 1296 3555 21,40Çalışma ve sosyal güvenlik 888 419 385 1692 6,36Ekonomi, maliye ve vergi 784 440 295 1519 4,87Mahallî idarelerce yürütülen hizmetler 455 343 329 1127 5,43İnsan hakları 263 423 327 1013 5,40Adalet, milli savunma ve güvenlik 455 283 190 928 3,14DİĞER 141 381 384 906 6,34Orman, su, çevre ve şehircilik 198 186 376 760 6,21Mülkiyet hakkı 239 144 188 571 3,10Ulaştırma, basın ve iletişim 271 125 95 491 1,57Sağlık 158 131 130 419 2,15Enerji, sanayi, gümrük ve ticaret 166 64 111 341 1,83Engelli hakları 87 106 111 304 1,83Kadın ve çocuk hakları 32 40 103 175 1,70Sosyal hizmetler 46 73 52 171 0,86Nüfus, vatandaşlık, mülteci ve sığınmacı hkl. 37 17 26 80 0,43Ailenin korunması 13 28 37 78 0,61Bilim, sanat, kültür ve turizm 32 13 22 67 0,36Gıda, tarım ve hayvancılık 28 18 14 60 0,23TOPLAM 7638 5639 6055 19332 100,00

34

Şikâyet konuları 2015

Kamu personel rejimi26,16%

Eğitim-öğretim, gençlik ve spor

21,40%

Çalışma ve sosyal güvenlik

6,36%

Orman, su, çevre ve şehircilik

6,21%

İnsan hakları5,40%

Mahallî idarelerce yürütülen hizmetler

5,43%

Diğer29,03%

35

2015 Yılı Bölgelere Göre Başvuru Dağılımı (%)

İÇ ANADOLU BÖLGESİ28,46%

MARMARA BÖLGESİ24,38%

KARADENİZ BÖLGESİ11,58%

EGE BÖLGESİ12,58%

AKDENİZ BÖLGESİ11,54%

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ5,60%

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

5,35%YURTDIŞI

0,51%

36

2013 YILIİl Sayı Yüzde

İstanbul 1337 18Ankara 965 13İzmir 371 5Konya 275 4Erzurum 193 3Antalya 172 2Bursa 172 2Kocaeli 170 2Adana 151 2Diğer 3295 43

Adres Yok 537 1

Toplam 7638 100,00

2014 YILI İl Sayı Yüzde

Ankara 1156 20,50

İstanbul 1020 18,09

İzmir 275 4,88Antalya 183 3,25Adana 122 2,16Bursa 118 2,09Konya 118 2,09Ordu 108 1,92Kayseri 99 1,76Kocaeli 98 1,74Diğer 2342 41,53Toplam 5639 100,00

2015 YILI

Başvuruların İl Bazında Dağılımı

İl Sayı YüzdeAnkara 1048 17,31İstanbul 1026 16,94İzmir 290 4,79Antalya 289 4,77Giresun 241 3,98Afyonkarahisar 212 3,50Çankırı 140 2,31Konya 127 2,10Bursa 120 1,98Adana 95 1,57Diğer 2467 40,74Toplam 6055 100,00

37

Karar Türleri

Karar Türleri 2013 Sayı

2014 Sayı

2015 Sayı

Genel Toplam

2015 Yüzde

Gönderme Kararı 2155 2323 2205 6683 37,39

İncelenemezlik Kararı 2240 2147 1759 6146 29,83

Başvurunun Geçersiz Sayılması 329 80 42 451 0,71

Birleştirme Kararı 522 806 1025 1975 17,38

Mahalli İdarelere İlişkin Başvurular* 432 80 - 1328 -Karar verilmesine Yer Olmadığına İlişkinKarar 307 643 675 1187 11,45

Tavsiye Kararı 64 93 56 213 0,95

Ret Kararı 37 150 109 296 1,85

Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı 11 26 26 63 0,44

Toplam 6097 6348 5897 18342 100,0038

TEŞEKKÜR EDERİM…

39