T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ EdebiyatFakültesi Klasik Arkeoloji Bölümü A.B.D.

Doç.Dr.Gonca CANKARDAŞ ŞENOL

3.Sınıf Mozaik Sanatı

Damla Peker 07-10-798

Merve Arınç 07-10-804

Neslihan Atak07-10-808

İzmir - 2014

KADİFEKALE’DEN KAPLANLI MOZAİK

İncelenen mozaik Pagos eteklerindeki Ballıkuyu semtin de kaçak kazı sonucu ele geçmiş olup bugün İzmir Arkeoloji Müzesi’nde giriş katının Taş eserler salonuna girmeden hemen önce orta bölümündeki korkulukduvarlı alandan aşağıya kuşbakışı bir görüşle sergilenmektedir.Mozaik üzerinde ki çalışmalar devam etmek de olup Roma Dönem’i içerisine tarihlense de tarih netlik kazanmamıştır.Restorasyon çalışması yapılmış olan mozaik de getiriliş aşamasında mozaiğin 6 parçaya bölündüğü görülmüştür.Mozaiğin envanter bilgileri güncellenmediğinden dolayı fazla bilgi edinilememiştir.Çalışmalarına hala devam edilmektedir.

Mozaiğin incelenmesi:

Mozaiğin ebatları; 4.80 cm en ve 5.80 cm boyutlarındadır.

Mozaik de düz bantlarda Opus Tesselatum , figürlü sahne, floral ve saç örgüsü bordür Opus Vermiculatum tekniği ile yapılmıştır.Tesserailar ise normal ölçüdeolup 1 cm boyutlarındadır.

Mozaik ortadaki figürler dışındaki yardımcı figürler ile çok yönlü görülmektedir.İzleyiciler mozaiği her yönden de inceleyebilmektedirler.Ancak bu özellik mozaiğin tam ortasında ki figürlerde görülmemektedir.Bu figürler sadece giriş kısmına bakmaktadır. Mozaiğiğin genelinde Roma Dönem’i özelliği olarak ince bordür ve geniş sahne yer alır.Mozaik’de çok renklilik hakimdir.Bu çok renklilikdere taşı ve cam parçacıklarından oluşan tesserailar ile yapılmıştır.Figürlü sahnede zemin beyaz tesserailardan yapılmış olup hayvan figürlerinin çevresinde tüm alana yayılmış asma yaprakları ve bitkisel motifler bulunur.Bitkisel motiflerin aralarında üzüm motifleri göze çarpmaktadır.Panterlerin arasında bulunan krater formundaki kap ,dönem de su kaynaklarını temsil

etmektedir.Arkadaki fonla birlikte olayın dış ortamda , doğada geçtiği anlaşılmaktadır.

Bordürün detaylı incelenmesi ;

Mozaiği çevreleyen bordüre bakıldığında en dışta kalınbeyaz tesserailardan yapılmış bir bant bulunmaktadır.Hemen ardından tek sıra tesserialarla yapılmış ince kırmızı bir bant, beyaz zemin üzerine siyah ile konturlenmiş saç örgüsü , bordürü ayırmaktadır.Bu saç örügüsü bordürde konturler siyah tesserialarla , iç dolgusu ise kırmızı, turuncu, beyazve mavi tonları ile renklendirilmiştir.Hemen ardından turuncu ince bir bant çok renkli bitkisel-floral ve

içerisinde meyve motiflerinin yer aldığı bir bordürü ayırmaktadır.Bu bitkisel bordürde yapraklar yeşil ve mavi tonlarında, meyveler ise turuncu, kırmızı ve sarıtonlarında yapılmış olup her bir detay siyah ile gölgelendirme ve konturleme işlemi görmüştür.Bu geniş bordürlerin ardından biri kırmızı biri siyah olmak üzere iki ince bant ve en sonda da şua yada horoz ayağı diye tabir edilen motifli bir bant figürlü ana sahneyi çevreler.

Ana sahne ;

Beyaz zemin üzerine yerleştirilen figürlü sahnelerin merkez noktasında (olasılıkla bronz) bir Çan Krater bulunmaktadır.Bu kabın yan taraflarında sağ ve solunda olmak üzere bir adet kaplan figürü yer almaktadır. Soldaki kaplan bir elini kabın üzerine koymuştur diğerinin ise (tam korunmamıştır) baş

kısmının kabın arka tarafında kaldığı tahmin edilmektedir.Kaplanlarda ve kapta temelde sarı renk, detaylandırmalarda ise bordo renk hakimdir.Detaylandırmalarda tesserai kullanılmıştır.Gölge geçişleri rengin farklı tonlarıyla gerçekleştirilmiştir.Kaplanların dişlerindeise beyaz tesserailar kullanılmıştır.Ayrıca fonun üzerinde bulunan bitkisel motiflerin kabın içerisindençıkarak etrafa yayılmış tarzda bir izlenim vermektedir.

Figürlerde tüm detaylar eksiksiz yapılmıştır.Ana merkezde ki figürlerin etrafında özellikle arka fondaki bitkisel detaylara bakıldığında bu detayların temelde mavi ve yeşilin çeşitli tonlarıyla yapılan asma bitkisi olduğu görülmektedir.Bu bitkilerin aralarında ise bordo renkli üzüm salkımları bulunur.Ana merkezdeki sahneyi bitkisel motiflerin aralarında yer alan çeşitli hayvan figürleri çevreler.Bunlar giriş kısma bakan tavuskuşu,Buzağı , sağ yan tarafa bakan aslan ve boğa mücadelesi , sol yanda bir adet kuş onun üzerinde kaplanın hemen altında koşan mavi bir at figürü, girişin karşı tarafında ki kaplanların üst tarafında ise bir sülün,koşan tazı bir geyiği kovalamaktadır bu sahneninhemen karşısında geyiye doğru koşan bir geyik daha yeralır ve hemen üzerinde bir kuş figürü yer alır, tazının üzerinde ise bir kuş figürü daha yer almaktadır.Sağda kaplanın hemen üzerinde bir sülün figürü yer alır.(Olasılıkla bu hayvan figürlerinin haricinde başka figürlerde olduğu tahmin edilir ancak tam korunamadığı için bunlar net bilgi vermemektedir.)

Fondaki bu hayvan figürlerinin detayları incelendiğinde ;

-Tavuşkuşu;

üzerinde mavi tonları ,bordo ve sarı kullanılmış olupkuyruğundaki ince detay işçiliği dikkat çekicidir.

-Aslan ve boğa mücadelesi ;

Tavuskuşunun üzerinde yer alır.sağ yandan görülen bu sahnede bir aslan boğaya saldırmakta olarak betimlenmiştir.Aslan yeşil ve sarı tonlarında , boğa ise bordo ve kahve tonlarında yapılmış olup aslanın yeleleri ve diğer detaylar bordo tesserailarla verilmiştir.

-Buzağı;

Sol giriş kısma bakar.Otlanır biçimde tasvir edilen bu hayvan figürü konturleri bordo tesserailardan dolgusu ise koyu kahve ve siyah tonlarından yapılmıştır.

-At figürü;

Sol taraftaki panterin altında yer alan at figürü koşar biçimde betimlenmiştir.Konturler siyah iç dolgusu ise lacivert ve mavi tonlarında yapılmıştır.Atın mavi renkte olması dikkat çekicidir. (Fotoğrafta çok net görünmemiştir.)

-Kuş figürü 1 ;

Kaplanın hemen üzerinde yer alan bu figür lacivert konturleriyle içerisinde sarı, bordo, gri ve beyaz tesserailar dan oluşmaktadır.

-Geyik avlayan tazı;

Giriş kısmının ters yönünde karşı tarafta duran bu figürlerde tazı geyiği kovalamaktadır.Tazı da bordo konturlerle siyah detaylandırmalar ve gri iç dolgusu yer alır.Geyikte ise bordo konturler koyu yeşil ve sarı detaylandırmalarla iç dolgusu bulunur.Bu figürlerin tam karşısında ise bu figürlere doğru koşan

bir geyik daha bulunur bu geyikte bordo konturler ve sarı tonlarında dolgu bulunur.

-Kuş 2 ;

Geyiğin üzerinde yer alır.Olasılıkla bir karga betimlenmiştir.Siyah konturler lacivert iç dolgu ve sarı kanat detayı verilmiştir.

-Sülün;

Sağ panterin üzerinde yer almaktadır.Uzun kuyruğu çok renkli bir gövdesi , baş ve boyun kısmında mavi

tonları ,gagasının altında turuncu detaylandırma yer alır.Gövdesinde ise bordo , mavi , turuncu , sarı , açık pembe , beyaz ve gri renklendirmeler bulunur.Bu kadar canlı ve temel renklerin tek bir figürde buluşmuş olması dikkat çekicidir.Detaylandırmalar oldukça başarılıdır.

Sonuç;

İncelediğimiz bu mozaikte bitkisel ve floral bezemeler(asma dal ve yaprakları) figürlerin üzerlerinden altlarından geçerek bir perspektif oluşturmuşlardır.Mozaiğin tamamında bu kadar çok canlının tasvir edilmesi, av sahnelerinin yer alması bitkisel floranın belirtilmesi ve bir su kaynağının temsili ,mozaikteki konunun bir doğa tasviri olduğunu net bir şekilde anlatmaktadır.Mozaiğin çok yönlü olması figürlerin çeşitli yere dağılarak( ana sahne deki figürlerin dışında bütün hayvan figürlerinin yönlerinin farklı olması )yer alması dönemin özelliklerini oluşturmaktadır.Mozaiğin tamamında bir konu bütünlüğünün olmaması da yine dönemin diğer mozaikleriyle karşılaştırılabilir.Ayrıca mozaikte zengin bordür ve sahneli panelin içerisinde kullanılanrenkler, ışık gölge oyunları , detaylandırmalar , perspektif , hayvanların duruşlarındaki doğallık mozaiği duvar resmine benzetmiştir.Bunun dışında ise su etrafındaki ve doğada ki hayvanlarının yanı sıra avsahnelerininde bir arada bulunması doga tasviri açısından oldukça realistir.Bu mozaik dönemin sanatsal

görüşünü ve zenginliğini göstermesi açısından oldukçaönemlidir.

*İzmir Arkeoloji Müzesi - Konak 2014

,