ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

Αγώνας των ελλήνων για την ανεξαρτησία

Ίδρυση της Φιλικής ΕταιρίαςΤόπος και ημερομηνία

Ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό της Νέας Ρωσίας (έτσι ονομάζονταν τότε οι περιοχές που είχαν ενσωματωθεί στη Ρωσική Αυτοκρατορία στο τέλος του 18ου αιώνα) μια μυστική εταιρεία για να προετοιμάσει την ελληνική αντιαπολυταρχική εξέγερση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

http://kars1918.wordpress.com/2014/03/30/filiki-etaireia-2/

Οδησσός στον χάρτη

Ιδρυτές της Φιλικής Εταιρίας 3 έλληνες που έζουσαν και ασχολούνταν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία στη Ρωσία.

Αθανάσιος Τσακάλωφ, Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος,

•

Σκοπός της Φιλικής Εταιρείας

- Προετοιμασία των υπόδουλων Ελλήνων για εθνικοαπελευθερωτική εξέγερση

- Η συλλογή χρημάτων για την αντιμετώπιση των οικονομικών αναγκών του Αγώνα

Σκοπός της φιλικής εταιρείας στα «Απομνημονεύματα» του Εμμανουήλ

Ξάνθου «ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας»,

..δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως

από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων».

http://www.mathima.gr/files/25h_Martiou_orkos_filikon.html

Μέλη Αρχικά τα μέλη της Εταιρείας ήταν από τις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Οι ιδρυτές της ξεκίνησαν την εγγραφή μελών στις περιοχές αυτές παίρνοντας θάρρος από το επαναστατικό πνεύμα του Ρήγα Βελεστινλή, τους αγώνες του Λάμπρου Κατσώνη και των Σουλιωτών καθώς και την αναστάτωση που προκαλούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Πασάδες που δεν υπάκουαν πάντοτε στις διαταγές του Σουλτάνου.

http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF%81-%CE%91%CF%80-123.pdf

Χάρτης της Ευρώπης το 1814

http://konmesazos.blogspot.com/2011/12/blog-post_06.html

Πορεία ανάπτυξης•  Το διάστημα 1814-1816 τα μέλη της αριθμούν περίπου 20.

Ως τα μέσα του 1817 αναπτύσσεται κυρίως μεταξύ των Ελλήνων της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας, αλλά και πάλι τα μέλη της δεν υπερβαίνουν τα 30. Όμως, από το 1818 σημειώνονται αθρόες μυήσεις. Κατά το 1820 εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας και τις περισσότερες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Χιλιάδες υπολογίζονται οι μυημένοι, μολονότι είναι γνωστά μόνο 1096 ονόματα. Τους πρώτους μήνες του 1821 τα μέλη της αριθμούν δεκάδες χιλιάδες. Η οργάνωση είχε υπερβεί τα ίδια της τα όρια.

• Στις γραμμές της συσπειρώνονται κυρίως έμποροι και μικροαστοί, αλλά και Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες και κληρικοί, πρόσωπα που θα διαδραματίσουν αγωνιστικό ρόλο (θετικό ή αρνητικό) στον αγώνα για την ανεξαρτησία, όπως οι οπλαρχηγοί Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αναγνωσταράς, ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας), οι Φαναριώτες Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Νέγρης, οι μεγαλοκαραβοκύρηδες Κουντουριώτηδες, οι μεγαλοκoτζαμπάσηδες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός κ.ά.

• http://www.mathima.gr/files/25h_Martiou_orkos_filikon.html

Δομή • Η όλη δομή ήταν πυραμιδοειδής και στην κορυφή δέσποζε η

«Αόρατος Αρχή». Κανείς δε γνώριζε ούτε είχε δικαίωμα να ρωτήσει ποιοι την αποτελούσαν. Οι εντολές της εκτελούνταν ασυζητητί, ενώ τα μέλη δεν είχαν δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις. Η Εταιρεία απεκαλείτο «Ναός» και είχε τέσσερις βαθμίδες μύησης:

• α) οι αδελφοποιητοί ή βλάμηδες, β) οι συστημένοι, γ) οι ιερείς και δ) οι ποιμένες. Οι Ιερείς ήταν επιφορτισμένοι με το έργο της μύησης στους δύο πρώτους βαθμούς. Όταν ο Ιερέας πλησίαζε κάποιον, σιγουρευόταν για τη φιλοπατρία του και τον κατηχούσε πλάγια στους σκοπούς της εταιρείας, οπότε το τελευταίο στάδιο ήταν να ορκιστεί. Ο όρκος, ελαιογραφία του Δ. Τσόκου (1849). Τότε τον πήγαινε σε κάποιον κληρικό—κάτι καθόλου εύκολο αν ο ιερέας δεν ήταν ήδη μυημένος. Πήγαινε και έβρισκε τον ιερέα και του έλεγε ότι ήθελε να ορκίσει κάποιον για προσωπική τους υπόθεση, προκειμένου να διαπιστώσει ότι λέει την αλήθεια. Ο κληρικός φορούσε το πετραχήλι και έπαιρνε το Ευαγγέλιο, οπότε ο κατηχητής έπαιρνε παράμερα τον υποψήφιο και του υπαγόρευε ψιθυριστά τον «μικρό όρκο», τον οποίο έπρεπε να τον επαναλαμβάνει ο κατηχούμενος χαμηλόφωνα τρεις φορές.

http://www.mathima.gr/files/25h_Martiou_orkos_filikon.html

Όρκος των μέλων Όρκος Ο όρκος, ελαιογραφία του Δ.

Τσόκου (1849).

http://www.daskalosa.eu/kef.1_filiki_etairia.html

Πορεία προς την εξέγερσηTo 1818 η έδρα της Φιλικής μεταφέρθηκε από την Οδησσό στην Κωνσταντινούπολη, δηλαδή στην καρδιά της Οθωμανικής εξουσίας, κάτι που πιστοποιούσε «την αυτοπεποίθηση των Φιλικών στις συνομωτικές οργανωτικές τους ικανότητες» ενώ ο θάνατος του Σκουφά ήταν σοβαρή απώλεια. Με αφορμή αυτό το γεγονός και με δεδομένη τη ραγδαία εξάπλωσή της, οι υπόλοιποι από τους ιδρυτές επιχείρησαν να βρουν μια μεγάλη προσωπικότητα να αναλάβει τα ηνία, θέλοντας να της προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος και αίγλη. Στις αρχές του 1818 έγινε μια συνάντηση με τον Ιωάννη Καποδίστρια ο οποίος όχι μόνον αρνήθηκε, αλλά αργότερα έγραψε πως θεωρούσε ότι οι Φιλικοί ήταν υπαίτιοι για τον όλεθρο που προμηνυόταν στην Ελλάδα. Τελικά, μετά από αρκετές επαφές, τον Απρίλιο του 1820 ανέλαβε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας οΑλέξανδρος Υψηλάντης

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%95%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B1

Αλέξανδρος Υψηλάντης με το έμβλημα του Ιερού Λόχου. Εθνικό

Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

Τα σχέδια των Φιλικών για τον τόπο έναρξης της Επανάστασης και

λόγουςΣύμφωνα με τα σχέδια των Φιλικών η Επανάστασηεπρόκειτο να ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και στην Πελοπόννησο, ώστε να διασπαστεί ο οθωμανικός στρατός, ο οποίος βρισκόταν ήδη σε πόλεμο με τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων, ενώ θα ξεσπούσαν και ταραχές στην Κωνσταντινούπολη. Ζητήθηκε από τους Σέρβους και τους Βούλγαρους, που ήταν κι αυτοί υπόδουλοι των Τούρκων, να επαναστατήσουν, ενώ πιθανή φαινόταν και η εμπλοκή των Ρώσων , αν οι Τούρκοι περνούσαν το Δούναβη.

http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF%81-%CE%91%CF%80-123.pdf

Το σχέδιο δράσης•  Η Επανάσταση θα ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και στην Πελοπόννησο.

•  Σκοπός: Η διάσπαση του Οθωμανικού στρατού.

•  Στην Κωνσταντινούπολη θα ξεσπάσουν ταραχές.

•  Ζητείται από Σέρβους και  Βούλγαρους να επαναστατήσουνκι    αυτοί.

•  Πιθανή εμπλοκή των Ρώσων, αν οι Τούρκοι κινηθούν βόρεια και    περάσουν τον Δούναβη.

http://www.daskalosa.eu/kef.1_filiki_etairia.html

Κοινωνικές ομάδες στη Φιλική εταιρεία

Επαγγέλματα των συμμετάσχοντων Περιοχές καταγωγής των μελών

http://www.daskalosa.eu/kef.1_filiki_etairia.html

Επανάσταση στη Μολδοβλαχία και δυσκολίες

Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία ξεκίνησεόταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης υπολογίζοντας στη ρωσική βοήθεια, το Φεβρουάριο του 1821 πέρασε τον ποταμό Προύθο (αποτελούσε το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Ρωσία) και μπήκε στη Μολδαβία.

Με το που άρχισε η Επανάσταση φάνηκαν και οι πρώτες δυσκολίες. Τότε ο Υψηλάντης με τους περίπου 2000 άντρες που συγκέντρωσε, στράφηκε προς το Βουκουρέστι. Στις 24 Φεβρουαρίου κυκλοφόρησε μια προκήρυξη με τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» και κάλεσε στα όπλα τους Έλληνες της περιοχής. Λίγες μέρες αργότερα οι επαναστάτες κατέλαβαν το Βουκουρέστι, αλλά τελικά αποσύρθηκαν στα ορεινά περιμένοντας τις εξελίξεις.

http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF%81-%CE%91%CF%80-123.pdf

Αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων, του Πατριάρχη και της Ρωσίας απέναντι στην

εξέγερση αυτή

Οι Μεγάλες Δυνάμεις καταδίκασαν την εξέγερση στη

Μολδοβλαχία, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ αναγκάστηκε να αφορίσει τον Υψηλάντη και το κίνημά

του, επειδή φοβόταν τα αντίποινα των Τούρκων

εναντίων των Ελλήνων και η Ρωσία που δεσμευόταν

από την Ιερή Συμμαχία, όχι μόνο δεν έστειλε βοήθεια ,

αλλά επέτρεψε στα τουρκικά στρατεύματα να μπουν

στις Ηγεμονίες. Τέλος ο τσάρος διέγραψε τον Υψηλάντη

από τον κατάλογο των αξιωματικών.

http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF%81-%CE%91%CF%80-123.pdf

Αντιμετώπιση του Υψηλάντητον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό Ο Υψηλάντης με μερικές χιλιάδες πεζούς και λιγοστούς ιππείς αντιμετώπισε τον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό δίνοντας πολλές μάχες. Η πιο αποφασιστική από τις μάχες αυτές ήταν αυτή που δόθηκε στο χωριό Δραγατσάνι τον Ιούνιο του 1821 και τελείωσε με ήττα των Ελλήνων. Ιδιαίτερα ο Ιερός λόχος, το στρατιωτικό σώμα που αποτελούνταν από εθελοντές Έλληνες σπουδαστές των παροικιών, έχασε περισσότερα από τα μισά μέλη του.

http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF%81-CE%91%CF%80-123.pdf

θετική πλευρά της εξέγερσης στη Μολδοβλαχία

Η επτάμηνη εξέγερση στη Μολδοβλαχία μπορεί

να τερματίστηκε, κατάφερε όμως να διασπάσει

τα οθωμανικά στρατεύματα και να επιταχύνει

την επανάσταση στην Ελλάδα. Συνέβαλε έτσι

Αποφασιστικά στην απελευθέρωση του Έθνους.

Επανάσταση στην ΠελοπόννησοΗ επιλογή της Πελοποννήσου για την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821

δεν ήταν τυχαία. Στην Πελοπόννησο οι Έλληνες υπερτερούσαν αριθμητικά, πολλοί ένοπλοι

Τούρκοι της Πελοποννήσου Είχαν μετακινηθεί στην Ήπειρο για να πολεμήσουν τον Αλή Πασά,

το ορεινό έδαφος της ήταν ένας Ευνοϊκός Παράγοντας όπως και η απόστασή της από

τηνΚωνσταντινούπολη και τέλος η Φιλική Εταιρεία είχε εξαπλωθεί στους προκρίτους και τους

κληρικούς του τόπου.

Στα τέλη του 1820 και στις αρχές του 1821 οι Φιλικοί Παπαφλέσσας και Κολοκοτρώνης έφτασαν

Στη Πελοπόννησο και συνεργάστηκαν με τους πρόκριτους και τους αρχιερείς της περιοχής για το

συντονισμό του Αγώνα. Ο Παπαφλέσσας ασυγκράτητος, διαδίδοντας ότι όλα είναι έτοιμα,

σκορπούσε τον ενθουσιασμό. Ο Οπλαρχηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πάλι, παλιός κλέφτης και

αξιωματικός βρετανικών και γαλλικών στρατιωτικών σωμάτων στα Επτάνησα, πέρασε στη Μάνη

ξεσηκώνοντας τους Έλληνες.

Οι Τούρκοι βλέποντας τις ύποπτες κινήσεις, κάλεσαν στην Τριπολιτσά (Τρίπολη) τους αρχιερείς

και τους προεστούς για σύσκεψη. Όσους πήγαν τους φυλάκισαν. Οι περισσότεροι όμως που δεν

πήγαν, γιατί ήξεραν τι τους περίμενε, πραγματοποίησαν σύσκεψη στις 10 Μαρτίου στη μονή της

Αγίας Λαύρας και στη συνέχεια επέστρεψαν στις πατρίδες τους για να στρατολογήσουν

παλικάρια.

Επανάσταση του 1821Η Επανάσταση ξεκίνησε το Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο,

με επιθέσεις εναντίον Οχυρωμένων Τούρκων στα Καλάβρυτα και

στη Βοστίτσα (Αίγιο). Στις 23 Μαρτίου παραδόθηκε στους Έλληνες

η Καλαμάτα και άρχισε η πολιορκία των κάστρων όπου κατέφευγαν οι

Οθωμανοί. Έλληνες που είχαν συγκεντρωθεί στην Πάτρα, ύψωσαν τη

σημαία της Ελευθερίας και ψήφισαν επαναστατική επιτροπή με ηγέτη το

μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό. Τον επόμενο μήνα οι Τούρκοι

νικήθηκαν ακόμη μια φορά στο Λεβίδι της Αρκαδίας.Με την εξάπλωση της Επανάστασης σε ολόκληρη την

Πελοπόννησο φάνηκε ότι χρειαζόταν ένα συντονισμένο σχέδιο, γιατί ο

ενθουσιασμός των οπλαρχηγών δεν ήταν από μόνος του αρκετός. Την ηγεσία των

Ενόπλων ανέλαβε τότε ο Κολοκοτρώνης που πίστευε πως για να πετύχει

η Επανάσταση έπρεπε να πάρουν την Τριπολιτσά που ήταν το

διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της Πελοποννήσου. Αν έπεφτε η

Τριπολιτσά, τα άλλα κάστρα δε θα μπορούσαν να αντέξουν. Τον Ιούνιο του 1821

έφτασε στην Πελοπόννησο ο Δημήτριος Υψηλάντης, στη θέση του

Φυλακισμένου αδερφού του Αλέξανδρου, για να αναλάβει την αρχηγία της

Επανάστασης.

Τα κάστρα που κατέλαβαν οι εξεγερμένοι Έλληνες με τη βοήθεια των Επτανήσιων

εθελοντών;

Με τη βοήθεια των Επτανησίων εθελοντών, οι Εξεγερμένοι Έλληνες κατέλαβαν τη Μονεμβασιά και το

Νεόκαστρο(Ναυαρίνο), κάστρα στη νότια Πελοπόννησο.

Η Επανάσταση είχε σημειώσει τις πρώτες της επιτυχίες.

( slides 18-21)http://blogs.sch.gr/katvasil/files/2013/01/%CE%95%CF

%81-%CE%91%CF%80-123.pdf

ΜονεμβασιάΤότε Σήμερα

Πολιορκία του Νεοκάστρου

Φιλική Εταιρεία και Κύπρος

Τον Οκτώβριο του 1820, καταστρώθηκε το «Γενικόν Σχέδιον» της εξέγερσης, που έμελλε να εκδηλωθεί την Άνοιξη του 1821. Ένα από τα 23 άρθρα του «Σχεδίου», το 15ο, ήταν αφιερωμένο στην Κύπρο.

http://www.philenews.com/el-gr/p-papapolyviou/1419/193529/filiki-etaireia-kai-kypros#sthash.KwU6Sg0I.dpuf

Αρχιεπίσκοπος ΚυπριανόςΑρχιεπίσκοπος Κυπριανός  μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και δέχθηκε να στηρίξει τα σχέδια της,  αλλά διατύπωσε επιφυλάξεις σχετικά με τις πιθανότητες επιτυχίας, που θα είχε μια επαναστατική κίνηση στην Κύπρο, καθώς ο λαός ήταν άοπλος και απειροπόλεμος. Το κυριότερο, η γεωγραφική γειτνίαση της Κύπρου με τις ακτές της Μικράς Ασίας, της Συρίας και της Αιγύπτου καθιστούσε καταδικασμένο εκ των προτέρων οποιοδήποτε επαναστατικό εγχείρημα. Έτσι ο Κυπριανός βοήθησε υλικά την Φιλική Εταιρεία.

http://www.agiasofia.org.cy/17.html

Άλλα στοιχείαΣφραγίδα Τής Φιλικής

Εταιρείας

Κρυπτογραφημένο κείμενο της Φιλικής Εταιρείας με το

έμβλημα της

Μουσεία για τη Φιλική Εταιρεία

Το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό, Ουκρανία

Κερινα ομοιώματα Μουσείο Βρέλλη Ιωάννινα, Ελλάδα