Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας: διαδικασίες ένταξης μαθητών με ειδικές

μαθησιακές ανάγκες στο σχολικό πρόγραμμαΚων/νος Καλέμης, Μαρία Γεωργοπούλου, Νεφέλη Γκάτσου

Δομή της παρουσίασης

ΕισαγωγήΣκοπός της έρευναςΕυρήματαΣχολιασμός – ΣυμπεράσματαΣυζήτηση

Εισαγωγή

Σύμφωνα με το εθνικό θεσμικό πλαίσιο οι μαθητές και μαθήτριες με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακά προβλήματα, εξαιτίας νοητικής αναπηρίας, αισθητηριακών αναπηριών όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες), ...

Εισαγωγή (2)και ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικών αναπηριών, με χρόνια προβλήματα υγείας, διαταραχών λόγου και ομιλίας, ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (δυσκολίες στην ανάγνωση, γραφή, αριθμητική), διαταραχών ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών (αυτιστικών φάσμα), ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών, καθώς και πολλαπλών αναπηριών.

Εισαγωγή (3)περιπτώσεις με γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά.

Τα παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπ/κές ανάγκες μπορούν να συνεκπαιδεύονται μέσα στην τάξη του γενικού σχολείου με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους με την εφαρμογή προγραμμάτων συνεκπαίδευσης.

(Ν. 3699/2008, άρθρο 3).

Σκοπός της έρευναςΜε την εφαρμογή των διαδικασιών της ΑΕΕ και την ανάλυση δεικτών σχετικά με την σχολική φοίτηση, την σχολική διαρροή αλλά και την παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου ισότιμα σε όλους τους μαθητές, κρίθηκε σημαντικό να διερευνηθεί το κατά πόσο αυτό είναι όχι εφικτό αλλά πρακτέο στη σχολική καθημερινότητα.

Δείκτες της ΑΕΕ3.1. Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών πρακτικών

4.2. Σχέσεις του σχολείου με γονείς και συνεργασίες με εκπαιδευτικούς-κοινωνικούς φορείς

5.1. Εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτομίες, υποστηρικτικές και αντισταθμιστικές παρεμβάσεις

6.3. Ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών

Αναπηρία - ειδική αγωγή - συνεκπαίδευση Η αρχή της συνεκπαίδευσης αποτελεί τη σύγχρονη

τάση εκπαίδευσης παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, τόσο στο σχολείο όσο και στο ευρύτερο εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύστημα,

Για να είναι επιτυχής η συνεκπαίδευση των μαθητών με αναπηρίες είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του παιδιού στην τάξη και η συνύπαρξη με τους συμμαθητές του (χωροταξική ενσωμάτωση),

Η εφαρμογή προγραμμάτων συνεκπαίδευσης παιδιών με και χωρίς αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αυξάνει την ποιότητα της εκπαίδευσης.

Αναπηρία - ειδική αγωγή - συνεκπαίδευση

Η εφαρμογή προγραμμάτων συνεκπαίδευσης γίνεται μέσα στην τάξη του γενικού σχολείου και υποστηρίζεται από εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και από ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό

Η προσπάθεια εφαρμογής μοντέλων συνεκπαίδευσης, μέσα στις τάξεις του γενικού σχολείου, θα πρέπει να στραφεί προς τους ακόλουθους παράγοντες: α) το σχολικό πλαίσιο, β) το οικογενειακό και της τοπικής κοινωνίας, γ) το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και δ) τη θεσμική εκπ/κή πολιτική

Ενδεικτικές ερωτήσεις Πώς εντάσονται στη σχολική σας μονάδα μαθητές με αναγνωρισμένες εκπαιδευτικές αδυναμίες;

Εφαρμόζεται στο σχολείο σας πρόγραμμα συνδιδασκαλίας;

Υπάρχει ειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό;

Σκοπός της έρευνας

Ο σκοπός και ο στόχος ήταν να ελεχθεί το κατά πόσο υπάρχει ελεύθερη επιλογή των τεχνικών και μεθόδων διδασκαλίας και αν υπάρχει η δυνατότητα για ατομική διδασκαλία.

Βασικά ερευνητικά ερωτήματα1)Με ποιους τρόπους μπορούν τα παιδιά να μάθουν αποτελεσματικά σήμερα;

(Ειδικό βάρος δόθηκε σε μαθητές με σημαντικά μαθησιακά προβλήματα τα οποία έχουν όμως διαγνωσθεί)

2)Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί στην χρήση των εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων στη διδασκαλία και μάθηση; (Έμφαση δόθηκε στο μείζον ζήτημα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών)

3)Πώς εντάσσονται στη σχολική σας μονάδα μαθητές με αναγνωρισμένες εκπαιδευτικές αδυναμίες όπως η κώφωση;

4)Εφαρμόζεται στο σχολείο σας πρόγραμμα συνδιδασκαλίας;

5)Υπάρχει ειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό;

6)Συνδυάζονται τα νέα σχολικά εγχειρίδια με την εναλλακτική αυτή διδακτική προσέγγιση;

Στοιχεία συνέντευξης

Ευρήματα συνέντευξης Εντυπωσιακή ήταν η συνεργασία εκπαιδευτικών και γονέων στην ένταξη της μαθήτριας του σχολείου

Σχεδιάστηκαν μάσκες που φορούσαν στο σχολείο, δίνοντας σε κάθε μαθητή την εικόνα που μπορούσε να βλέπει η συμμαθήτριά τους ενώ έφτιαξαν και ακουστικά τα οποία τους «άφηναν» να ακούνε το ίδιο με την συμμαθήτριά τους

Εξαιρετικά αποτελέσματα σε γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο για τη μαθήτρια

Κοινός τόπος των εκπαιδευτικών: η επιμόρφωσή τους σε τέτοια θέματα είναι αναγκαία

Ευρήματα συνέντευξης Η υλικοτεχνική υποδομή είναι βασικός παράγοντας για την εφαρμογή του μοντέλου της συνεκπαίδευσης

Η ετοιμότητα του γενικού σχολείου δεν είναι ικανοποιητική για να εφαρμόσει μοντέλα συνεκπαίδευσης

Ελλείψεις σημειώνονται σε ειδικά διαμορφωμένους αθλητικούς χώρους, τουαλέτες, αίθουσες διδασκαλίας, εποπτικό υλικό και σχολικά εγχειρίδια, Η/Υ και εργαστήρια

Η παροχή βοήθειας από ειδικό προσωπικό κρίνεται ικανοποιητική όπως και η ασφάλεια των μαθητών εντός του σχολείου.

Δείγμα της ΈρευναςΣτην έρευνά μας συμμετείχαν 48 εκπαιδευτικοί της Ανατ. Αττικής και άλλοι 14 της ευρύτερης περιοχής της Μεσσηνίας.

Τα σχολεία ήταν τυχαίας επιλογής και η έρευνα έγινε τόσο με συνεντεύξεις εκπαιδευτικών όσο και με τη βοήθεια ερωτηματολογίων.

Σε όλες τις σχολικές μονάδες, υπήρχαν μαθητές με διαγνωσμένες μαθησιακές δυσκολίες.

ΕυρήματαΤα ευρήματα και τα πορίσματα της έρευνάς έδειξαν ότι σε μεγάλο ποσοστό οι δάσκαλοι που στελεχώνουν τα διάφορα τμήματα αντιμετώπισης μαθητών με εμφανείς μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν την αντίστοιχη επιμόρφωση σε αυτό που κάνουν.

Με επιμόρφωση ήταν 14 στους 62 εκπ/κούς.

Ευρήματα (2)

Το ποσοστό του ειδικευμένου προσωπικού ανέρχεται σε μόλις 22 % του συνόλου του δείγματός μας.

Τα αποτελέσματα του σχολικού εγγραμματισμού των μαθητών αυτών, απέχουν από τα αντίστοιχα που θέτει το ΑΠΣ.

Η στελέχωση των τμημάτων ολοκληρώθηκε μετά τη λήξη του Α΄τριμήνου στο 40 % των σχολικών μονάδων.

Συμπεράσματα - ΠροτάσειςΚρίνεται απαραίτητο να δοθεί από την πλευρά της Υπηρεσίας προσοχή ώστε τα άτομα που στελεχώνουν τις αντίστοιχες μονάδες να έχουν ένα ελάχιστο ποσοστό γνώσης του αντικειμένου και το μάθημα να γίνεται δημιουργικό και ευχάριστο και όχι να περιορίζεται σε φύλαξη.

Συμπεράσματα – Προτάσεις (2)Να εφαρμοστούν καλές πρακτικές στην σχολική ένταξη των μαθητών αυτών που ίσως να στερούνται κάποιας δυνατότητας στα μαθήματα αλλά έχουν πολλαπλάσιες στην δημιουργικότητα.

Να παρέχεται πολλαπλής μορφής υποστήριξη στους μαθητές αυτούς.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία1. Barton, L. (1989). Disability and Labour Market: A socio-political perspective. Integration

at Work. Rotterdam: Pedagogisch Instituut. 2. Bunch, G. (1994). An Interpretation of Full Inclusion. American Annals of

the Deaf, 139 (2), 150-152. 3. Fuchs, D. & Fuchs, L. (1994). Inclusive schools movement and the

radicalization of special education reform. Exceptional Children, 60 (4), 294-309.

4. Gliedman, J, & Roth, W. (1980). The Unexpected Minority. Handicapped Children in America. New York: Harcourt Brace, Jovanovich.

5. Hasler, G. (1996). Development in the disabled people’s movement. In J. Swain, V. Finkelstein, S. French and M. Oliver, Disabling Barriers- Enabling Environments. London: Sage Publ. Ltd.

6. Kyle, J. (1993). Integration of deaf children. European Journal of Special Needs Education, 8 (3), 201-220.

7. Lampropoulou, V. (1995). The Integration of Deaf Children in Greece: Results of a Needs Assessment Study. In Weisel, A. (Ed.), Proceedings of the 18th International Congress on Education of the Deaf Vol.1. Tel- Aviv, Israel.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΗΣας ευχαριστούμε πολύ

Κων/νος Καλέμης D.Ed., M.Sc., M.A.Ed kkalemis@primedu.uoa.gr Μαρία Γεωργοπούλου M. Sc mariageorg9@hotmail.comΝεφέλη Γκάτσου M. Sc Gatsou_nefeli@hotmail.com