KAZI SONUÇLARITOPLANTISI 2. CİLT

KAZISONUÇLARITOPLANTISI33. 3. CİLT

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

02-06 HAZİRAN 2014GAZİANTEP

36.KAZI SONUÇLARI

TOPLANTISI2. CİLT

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3446-2Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 167-2

YAYINA HAZIRLAYANLARDr. Haydar DÖNMEZ

Kapak ve UygulamaYusuf KOŞAR

ISSN: 1017-7655

Kapak Fotoğrafı: Erksin GÜLEÇ 2013 Yılı Üçağızlı Mağara Kazısı

Not : Kazı raporları, dil ve yazım açısından Klâsik Filolog Dr. Haydar Dönmez tarafından denetlenmiştir. Yayımlanan yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.

İsmail Aygül Ofset MatbaacılıkSan. Tic. Ltd. Şti., ANKARA-2014

Tel: 0312 310 59 95

İÇİNDEKİLER

Mirko NOVáK, Ekin KOZAL Sirkeli Höyük 2013 Yılı Çalışmaları ......................................................................1

Akın ERSOY, Neslihan KAYA, Sibel SELÇUK, Volkan ESEN Antik Smyrna/İzmir, 2011-2013 .......................................................................17

Marc WAELKENS, Julian RICHARD, Jeroen POBLOME, Ine JACOBS, Inge UYTTERHOEVEN, Hendrik ULENERS, Roel VAN BEEUMEN,Peter TALLOEN, Johan CLAEYS, Ebru TORUN, Semih ERCAN The 2013 Excavations And Restoration Activities At Sagalassos ........................35

Aliye ÖZTAN 2013 Yılı Acemhöyük Kazıları ve Sonuçları ........................................................61

Roland R. R. SMITH, Esen ÖĞÜŞ Afrodisias 2013 ................................................................................................73

S. Yücel ŞENYURT, Atakan AKÇAY, Yalçın KAMIŞ Ovaören 2013 Yılı Kazıları ...............................................................................101

Engin AKDENİZ, Mustafa Kemal ŞAHİN, Aydın ERÖN 2013 Yılı Akhisar-Thyateira Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazısı ..................121

Ömer ÖZYİĞİT 2013 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları ..................................................................139

V. Belgin DEMİRSAR ARLI İznik Çini Fırınları Kazısı 2013 Yılı Çalışmaları .................................................165

Marcella FRANGIPANE, Francesca BALOSSI RESTELLI, Hülya ÇALIŞKAN AKGÜL Arslantepe’de 2013 Yılı Kazı Sezonu: İlk Tunç I ve Geç Kalkolitik Tabakalarının Yeni Buluntuları .........................................................................177

Latife SUMMERER, Ferhat ÇEVİK Pompeiopolis 2013 Yılı Kazı Çalışmaları .........................................................191

Aynur ÖZFIRAT Bozkurt Kurgan Mezarlığı Kazısı (2007-2013) ................................................209

Ayla SEVİM EROL, Alper Yener YAVUZ 2013 Yılı Çorakyerler Kazısı ............................................................................227

Ian HODDER, Serap ÖZDÖL 2013 Çatalhöyük Kazıları ................................................................................253

Erkan KONYAR, Can AVCI Eski Van Şehri Kalesi ve Höyüğü Kazıları 2013 Çalışmaları...............................265

Sevinç GÜNEL Çine-Tepecik 2013 Yılı Kazıları .......................................................................287

Masako OMURA Yassıhöyük Kazıları 2013 ................................................................................301

Erksin GÜLEÇ, İsmail ÖZER, Mehmet SAĞIR, Ayşen AÇIKKOL YILDIRIM,İsmail BAYKARA, Serkan ŞAHİN 2013 Yılı Üçağızlı Mağara Kazısı .....................................................................313

Serdar AYBEK, Ali Kazım ÖZ, Aygün EKİN MERİÇYılmaz BALIM, Burak ARSLAN Metropolis Kazısı’nda 2013 Yılı Çalışmaları .....................................................325

K. Aslıhan YENER, Murat AKAR Aççana Höyük/Antik Alalah Kenti 2013 Yılı Çalışmaları ...................................347

Guido ROSADA Tyana-Kemerhisar (Bor-Niğde) 2013 Yılı Kasızı Raporu ...................................359

Felix PİRSON, Martin BACHMANN, Burkard EMME, Arzu ÖZTÜRK Pergamon - 2013 Yılı Çalışmaları ....................................................................373

Nurettin ARSLAN, Beate BÖHLENDORF-ARSLAN, Caner BAKAN, Mehmet AYAZ Assos Kazısı 2013 Yılı Çalışmaları ...................................................................393

Nicholas CAHILL Sardis 2013 ....................................................................................................413

K. Serdar GİRGİNER, Özlem OYMAN-GİRGİNER, Hayriye AKIL,Mehmet CEVHER, İlkay AKLAN, M. Cem FIRAT 2013 Yılı Tatarlı Höyük Kazısı .........................................................................431

Zafer DERİN, Tayfun CAYMAZ, Gülnur SÜMER İzmir’in Prehistorik Yerleşim Alanı-Yeşilova Höyüğü 2013 Yılı Çalışmaları .......447

IX

Helga BUMKE, François BERTEMES, Hüseyin CEVİZOĞLU, Elgin von GAISBERG Didyma 2013 ..................................................................................................467

L. D’ALFONSO, N. HIGHCOCK, A. LANARO, A. MATESSI, B. TOMASSINI PIERI, M. TEKTAŞ, A. TRAMER Kınık Höyük (Niğde), 2013 Yılı Kazısı ..............................................................489

Ertekin M. DOKSANALTI, Deniz SEVMEN, İbrahim KARAOĞLAN,L. Ufuk ERDOĞAN, Christine ÖZGAN Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2012-2013 ........................................................517

Sevil GÜLÇUR, Yasemin YILMAZ, Pınar ÇAYLI, Işıl DEMİRTAŞ Güvercinkayası 2013 Kazısı Ön Rapor .............................................................547

B. Yelda OLCAY UÇKAN, Seçkin EVCİM Olympos Kazısı 2013 Yılı Çalışmaları ..............................................................563

Kaan İREN, Handan YILDIZHAN Daskyleion 2013 Yılı Kazı Çalışmaları ..............................................................577

Sabine LADSTÄTTER Efes 2013 .......................................................................................................601

Philipp NIEWÖHNER Milet 2013 Yılı Çalışmaları .............................................................................617

Bahadır DUMAN, H. Hüseyin BAYSAL Tripolis 2. Sezon Kazı ve Restorasyon Raporu: 2013 .......................................633

Zeliha DEMİREL GÖKALP 2013 Yılı Amorium Kazısı ................................................................................651

Nuran ŞAHİN, Elçin DOĞAN GÜRBÜZER, Onur ZUNAL,Cennet PİŞKİN AYVAZOĞLU, Gülşah GÜNATA, Hüseyin DOĞAN, Cüneyt BALABAN Klaros 2013 ...................................................................................................669

Ali Umut TÜRKCAN 2014 Eskişehir, Kanlıtaş Höyük Kazı Çalışmaları .............................................685

X

1

SİRKELİ HÖYÜK 2013 YILI ÇALIŞMALARI

Mirko Novák* Ekin kozal

Adana İli, Ceyhan İlçesi’ne bağlı, Sirkeli Höyük’te 2013 yılı çalışmaları Bern ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversiteleri ortaklığında yürütülmüştür.1 2006 yılından itibaren Tübingen-Çanakkale Üniversiteleri ortaklığında yürü-tülen çalışmalar, 2011 yılından itibaren projenin Bern Üniversitesine taşınma-sıyla, Bern Üniversitesi başkanlığında, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ortaklığında çalışmalar yapılmaktadır.2

Kazı Çalışmaları

2013 yılı kazı çalışmaları höyüğün plato kesiminde (A Alanı), höyüğün en yüksek tepesinde (D Alanı) ve güneydoğu aşağı şehirde (F Alanı) olmak üze-

* Prof. Dr. Mirko NOVáK, Universität Bern, Institut für Archäologische Wissenschaften, Abtei-lung für Vorderasiatische Archäologie-Bern/İSVİÇRE.

Doç. Dr. Ekin KOzAL, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Çanakkale/TÜRKİYE.

1 2011 yılı çalışmalarına birçok kurum ve kişi destek olmuştur. Sirkeli Höyük ekibi bu kurumlara ve kişilere teşekkür eder: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Mü-dürlüğü, Bakanlık temsilcisi Cihat Çakır, Adana Müze Müdürü Kazım Tosun ve müze yetkili-leri, Adana Valisi Hüseyin Avni Coş, Adana İl Kültür ve Turizm Müdürü Nuh Yıldız, TCDD 6. Bölge Müdürü Mustafa Çopur, Emlak ve İnşaat Müdürü Hasan Mutluay, Ceyhan Belediye Başkanı Hüseyin Sözlü, İskenderun Enerji Fiması, Şeref Hacıoğulları, İsviçre Milli Fonu.

2 2013 yılı çalışmaları 12. Temmuz 2013 tarihinde Türk-İsviçre ekibinin Sirkeli Höyük’e gelmesiyle başlamış ve 13. Eylül’de kazı evinden ayrılmasıyla sonlandırılmıştır. Kazı Başkanı: Prof. Dr. Mir-ko Novák (Bern), Kazı Başkan Yardımcısı: Doç. Dr. Ekin Kozal (Çanakkale), Kazı Çalışmaları: Alexander Ahrens M.A. (Bern), Merve Aşçı (İzmir), Jonathan Gerber (Bern), Guggisberg, Patric (Bern), Janßen, Ursula M.A. (Bern), lic.-phil. Susanne Rutishauser (Bern), Sebastian von Peschke (Bern), Selim Yıldız (Çanakkale), Seramik, Küçük Buluntu ve Restorasyon Çalışmaları: Dorothee Brück (Paderborn), Gabriele Elsen-Novák M.A. (München/Bern), Nicole Gäumann (Bern), Dr. Natascha Kreutz (Tübingen), Dr. Sabina Kulemann-Ossen (Bern), Moira Looney (Bern), Lena Papailiou (Bern), Ursin Raffainer (Bern), Laura Simons M.A. (Tübingen), Ulrike Wischnewski M.A. (Bern).

2

re üç ayrı alanda yürütülmüştür (Resim: 1). 2006 yılından itibaren kazılan A Alanında çalışmalar devam etmiştir. D Alanı ise uydu fotoğraflarında ve jeo-fizik taramalarda tespit edilen büyük boyutlu yapının araştırılması için 2012 yılından itibaren kazılmaktadır. F Alanı’nda 2012 yılında yapılan jeofizik tara-mada tespit edilen, güneydoğu aşağı şehri çevreleyen sur duvarının ve nehir kenarına ulaşan kapının araştırılması için 2013 yılında yeni bir açma açılmıştır. 2012 yılında yapılan jeofizik ölçümlerde güneydoğu aşağı şehirde yerleşimin en azından 275 m. uzunluğunda ve 100 m. genişliğinde olduğu anlaşılmıştır.

a alanı

A Alanında 2006 yılından itibaren dört açmada toplam 400 m2lik bir alan ve bu alanın hemen kuzeyinde 2006-2009 yıllarında da bir yamaç açması açıl-mıştır. Tüm, bu çalışmalar höyüğün kuzeybatı terasının tabakalanması ve kronolojisi hakkında bilgi vermektedir. A Alanında bugüne kadar yapılan kazılarda 5 tabaka ve 9 evre tespit edilmiştir. Orta Tunç Çağı sadece yamaç açmasında tespit edilmiştir. Terastaki açmalarda Geç Tunç Çağı I tabakasına kadar inilmiştir (tabaka V, evre A9). IV. tabaka, A8 evresi Geç Tunç II Dönemi yapısını ve A7 evresi ise aynı yapının Erken/Orta Demir Çağı eklentilerini temsil etmektedir (A1 yapısı). III. tabakaya ait A5 ve A6 evreleri ise Helle-nistik Dönem tabakaları tarafından tahrip edildiğinden, az korunmuş duvar kalıntılarından ve çukurlardan oluşmaktadır (A3 yapısı). Bu evrelere ait bir duvar temeli, kireç sıvalı bir taban ve bu yapının çökmüş kerpiç duvarlarına ait bir dolgu 2013 yılında bulunmuştur. Bu dolgu tabakası içerisinde hayvan kemikleri, çanak çömlek ve sık sık kül birikintilerine rastlanmıştır. Demir Ça-ğına ait bu duvarın büyük bir avluya ait olduğu tahmin edilmektedir. Duva-rın uzunluğu 7 m.ye ulaşmakta ve ara duvarlar bulunmamaktadır.

A Alanı’nda 2012 yılında kazı alanının genişletilmesi sonucunda ortaya çıkarılan duvarlar ve çukurlar höyüğün en geç tabakası olan Hellenistik Dö-neme aittir (II. tabaka). 2013 yılında bu yapıların ortaya çıkarılmasına devam edilmiştir. Bu çalışmalarda Hellenistik Döneme ait tabakalanma detaylı bir şekilde incelenmiş ve bu tabakaya ait 3 evre tespit edilmiştir (A4-A2 evre-

3

leri). A2 evresi yüzeye çok yakın olduğu için bu evreye ait mimarî kısmen korunmuş bir şekilde ortaya çıkarılmıştır. Bu duvarlar konut mimarîsini yansıtmaktadır. A2 evresi altından gelen A3-A4 evrelerine ait mimarî ise iyi korunmuş durumdadır (A2 yapısı, Resim: 2-3). Burada ortaya çıkarılan du-varlar iki evreyi temsil eden konut mimarîsine aittir. Bu evrede dört mekân kazılmıştır (A-D odaları). Odaların içinde kil ve taştan mimarî öğelere rast-lanmaktadır. Ayrıca, farklı alanlarda kireç sıvalı tabanlar da görülmektedir. Odalarda bulunan pişmiş toprak tezgâh ağırlıkları, ağırşaklar ve kemik bızlar bu mekânların tekstil üretimi ile ilişkisini göstermektedir. Bu yapıda bulunan Seleukoslar Dönemine ait gümüş sikke (Si13-A40) üzerinde II. Antiochus’un (261-246) ismi geçmektedir.

A Alanı tabakalanması aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

EVRE TABAKA MimarîA9 V-Geç Tunç Çağı IA8 IV-Orta-Erken Demir / Geç Tunç Çağı II A1 yapısıA7A6 III-Demir Çağı A3 yapısıA5A4

II-Hellenistik A2 Yapısı/Yapıları (?)A3A2A1 I-Modern

D alanı

D Alanı’ndaki çalışmalar, bu alanda yürütülen jeofizik taramalarda ve uydu fotoğraflarında tespit esilen yapının kazılarak araştırılmasına yönelik-tir. 2012 yılında bu alanda kazı çalışmalarına başlanmıştır. 2013 yılında kazı çalışmalarına devam edildi ve açmalar batıya doğru genişletilmiştir. En üst tabakada yüzeye yakınlığı dolayısıyla iyi korunmamış Hellenistik duvarlara rastlandı. Hellenistik tabakanın altından kuzeyde Demir Çağında da kullanıl-dığı anlaşılan büyük bir yapıya ait iki paralel duvar ve koridora benzeyen bir oda ortaya çıkarıldı (Resim: 4-5, oda D1:B). Bu odada iki evreyi temsil eden iki

4

taban tespit edildi. Alttaki tabanın altında bulunan Geç Tunç Çağına ait çanak çömlek topluluğu, yapının alt evrelerinin Geç Tunç Çağına ait olduğunu gös-termektedir (Resim: 6). Ancak, yapının en eski evrelerinin tarihlendirilmesi için kazılara devam edilmesi gerekmektedir. Alttaki taban üzerinde ise yak-laşık M.Ö. 850 yıllarına tarihlenen Kıbrıs etkili boyalı ve yalın mallardan olu-şan Orta Demir Çağı çanak çömleği ele geçirilmiştir. Bu dönemde henüz Geç Assur etkili çanak çömlek Sirkeli’de görülmemektedir. Üst taban üzerinde ise Kıbrıs etkili çanak çömleğin devam etmediği ve M.Ö. 8 yy.ın ikinci yarısına ait Geç Assur etkili çanak çömleğin ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Önümüzde yıllarda yürütülecek kazılarda Demir Çağına ait evrelerin ve Demir Çağından Geç Tunç Çağına geçiş evresinin araştırılmasına devam edilecektir.

Koridor biçimli odanın güneyinde ise 2012 yılında ortaya çıkarılan güney odasının diğer iki köşesi saptanmıştır (oda D1:D). Bu oda, ortada geçişi sağla-yan bir girişi olan iki bölümlü bir odadır. Odanın son kullanım evresine ait bir taban üzerine bir öğütme kabı ve kabın içinde havan eli in situ bulunmuştur (Resim: 7). Bu taban ve evre Orta Demir Çağına tarihlenmektedir. Bu alan-da Helenistik Döneme ait bir çukur, Demir Çağı tabakalarını kısmen tahrip etmiştir. Bu odanın güneyinde ise birbiri üzerine gelen çakıl taşı tabanlar ka-zılmıştır. En üstte yer alan taban bir kanal ile bağlantılıdır. Bu tabanlar üze-rinde bulunan çanak çömlek bu alanın da Orta Demir Çağına tarihlendiğini göstermektedir.

D Alanındaki yapılan jeofizik çalışmalarında yapının büyük boyutlu ol-duğu görülmektedir. 2012-13 yılı kazı çalışmaları kapsamında yapının hem batıda hem de doğuda devam ettiğini ve jeofizik verilerini doğruladığı gö-rülmektedir. Yapının büyüklüğü ve planı göz önüne alındığında, yapının son evresinin bir hizmet (kamu) binası olduğu tahmin edilmektedir.

F alanı

F Alanı’nda 2012 yılında yürütülen jeomanyetik ve jeoelektrik ölçümler-de güneydoğu aşağı şehirde yoğun bir yapılaşmaya rastlandı ve bu alanda

5

yerleşimin en azından 275 m. uzunluğunda ve 100 m. genişliğinde olduğu anlaşılmıştır (Resim: 8). Ayrıca, ölçümlerde güneydoğu aşağı şehrin birbirine paralel, birbirinden yaklaşık 8 m. mesafede iki sur duvarı tarafından çevre-lendiği ve şehre girişi sağlayan kapının yeri yerleşimin doğusunda Ceyhan Nehri yatağının 40 m. batısında tespit edildi. Sirkeli’de çift duvarlı savunma sisteminin ise bir hendekle çevrelendiği gözlemlenmiştir. Bu yapıları tarih-lemek amacıyla iç sur duvarının ve kent kapısının bulunduğu alanda 2013 yılında iki açma açılmıştır. Sirkeli Höyük’te jeoelektrik ölçümlerde duvarın üst sırasının yüzeyin 80 cm. altında olduğu anlaşıldı ve kazılarda bu dolgu toprak kaldırıldıktan sonra duvara ulaşıldı. Kazılarda 4 m. genişliğinde bir sur duvarı ile karşılaştık (Resim: 9-10). Duvarın kazılan yüksekliği 1.30 olma-sına rağmen, 2013 yılında duvarın alt sırasına ulaşılamadı. Duvarın zaman içerisinde değişikliklere uğradığı, ona eklemeler yapıldığı görülmektedir. Bu değişimler kazı sezonunda ulaşılan derinliğe kadar beş ayrı evre olarak nite-lendirilmiştir. Sur duvarın en geç evresinin Orta Demir Çağına ait olduğu ve höyüğün en geç tabakası olan Helenistik Dönemin güneydoğu aşağı şehirde temsil edilmediği anlaşılmaktadır.

Orta Demir Çağında iki taban ve bu tabanlara ait tüme yakın çanak çöm-lek ortaya çıkarılmıştır. Black-on-red testi, White Painted derin kâse, pişirme kabı ve kırmızı astarlı bir sığ kâse üçüncü evreye ait taban üzerinde toplu ola-rak bulundu ve M.Ö. 9./8. yüzyıla tarihlenmektedirler (Resim: 11). Bu çanak çömlek topluluğu Kıbrıs ile kültürel ilişkilere işaret etmektedir. Burada bulu-nan sarı renkli halkalarla bezeli siyah cam benzeri bir malzemeden üretilmiş bir Fenike boncuğu ise aynı dönemde Levant Bölgesi’ne uzanan bağların bir kanıtıdır.

KüÇüK Buluntular

a alanı

A Alanı’nda 2013 yılında az sayıda küçük buluntu ele geçmiştir. Pişmiş toprak buluntular yedi ağırşak ve yedi tezgâh ağırlığından oluşmaktadır. Bu

6

buluntular Helenistik Döneme tarihlenmektedir. Ayrıca, bu alanda madeni eşyalara ait işlevi ve formu belirsiz parçalar da bulunmuştur. Bu madeni bu-luntular arasında ise Seleukoslar Dönemine ait gümüş bir sikke önem taşımak-tadır (Si13-A40). Sikkenin ön yüzünde elinde yay tutan Apollon tasviri, arka yüzde ise olasılıkla II. Antiochos’a ait profilden gösterilmiş diademli bir baş görülmektedir (Resim: 12a-b). Karneol taşından oval bir boncuk (Si13-A66) ve kazıma bezekli kemik bir levha (Si13-A106) A Alanında bulunan diğer önemli buluntulardır.

D alanı

D Alanı’nda çok sayıda küçük buluntu ele geçmiştir: ağırşaklar, tezgâh ağırlıkları, tüm ve tüme yakın çanak çömlekler, demir objeler. Tüm ve tüme yakın seramik buluntuları arasında çömlek Si13-D120, Demir Çağı tabağı Si13-D127, kâse Si13-D154, çömlek Si13-D155 ve fincan Si13-D193 göze çarp-maktadır (Resim: 13). Si13-D61 envanter numaralı Orta Demir Çağına tarih-lenen amphoranın boynu amphora kırıldıktan sonra kap altlığı olarak kulla-nılmıştır. Hellenistik Döneme tarihlenen Si13-D189 numaralı amphora kulbu üzerinde mühür baskısı görülmektedir. Önemli madeni buluntular arasında kazıma bezekli kemik saplı demir bız (Si13-D30) ve üç demir bıçak (Si13-D192, Si13-D113) yer almaktadır (Resim: 14). Taş buluntular arasında ise Si13-D110 envanter numaralı taş balta dikkat çeker.

F alanı

F Alanı’nda küçük buluntular arasında Orta Demir Çağına tarihlenen tüm ve tüme yakın seramikler başta gelmektedir: Black-on-red testi (Si13-F76), Whi-te Painted derin kâse (Si13-F79), pişirme kabı (Si13-F85) ve kırmızı astarlı bir sığ kâse (Si13-F86). F Alanı’nda sarı renkli konsantrik dairelerle bezeli siyah cam benzeri bir malzemeden üretilmiş bir Fenike boncuğu dikkat çekmek-tedir (Si13-F46), (Resim: 15). Bu alanda bulunan pişmiş toprak heykelcikler arasında Si13-F3 numaralı bir baş parçası burada örnek olarak gösterilebilir.

7

SonuÇlar

2013 yılı çalışmaları sonucunda Sirkeli Höyük’ün tabakalanması ve şehir-cilik gelişimi konusunda bilgilere ulaşılmıştır. Geç Tunç Çağı tabakalarına henüz ulaşılmamasına rağmen, A Alanı’nda taş levhalarla döşenmiş taban üzerinde, D Alanı’nda ise ortaya çıkarılan yapının koridor biçimli odasındaki Orta Demir Çağı tabanının altında Geç Tunç Çağı çanak çömlek toplulukla-rı bulunmuştur. Geç Tunç Çağı tabakaları üzerinde ise Orta Demir Çağına tarihlenen mimarî görülmektedir. Erken Demir Çağına ait mimarî kazılan alanlarda tespit edilmemiştir. Ancak, Orta Demir Çağı dolgusu içinde ender olarak Erken Demir Çağı seramiği görülmektedir. Orta Demir Çağında şe-hir yapısı ve kronolojisi ile ilgili önemli bilgilere ulaşılmıştır. Jeofizik ve kazı çalışmaları Demir Çağında höyüğün güneydoğusunda etrafı surla çevrili bir aşağı şehrin varlığını göstermektedir. Höyükte yürütülen kazılarda ise M.Ö. 9 yy.da başlayan Kıbrıs etkili çanak çömleğin M.Ö. 8. yüzyılın ikinci yarısından itibaren görülmediği, yerini Assur etkili çanak çömlek grubuna bıraktığı göz-lemlenmiştir. Hellenistik Dönemde ise höyüğün M.Ö. 1. yy.ın ortalarında terk edildiği anlaşılmaktadır. Yerleşimde bulunan en geç sikke Anazarboslu Tar-kodimotos Dönemine aittir. Sirkeli Höyük Helenistik Dönem seramikleri de M.Ö. 1. yy.ın ortalarından sonra yerleşimin terk edildiğini doğrulamaktadır.

KaynaKça

Yeni Dönem Kazıları

AHRENS A., E. KOzAL , C. KÜMMEL, I. LAUBE, M. NOVáK

2008a “Sirkeli Höyük - Kulturkontakte in Kilikien. Vorbericht über die Kampagnen 2006 und 2007 der deutsch-türkischen Mission”, ıstanbuler mitteilungen 58, 67-107.

AHRENS A., E. KOzAL, C. KÜMMEL, I. LAUBE, M. NOVáK

2008b “Sirkeli Höyük in Kilikien – Festung oder Kultstadt?”, antike Welt 2008/3, 42-46.

8

AHRENS, A., E. KOzAL, M. NOVáK

2010 “The Archaeology of Sirkeli Höyük. A General View from the 4th to the 1st Millennium B.C”. P. Matthiae, F. Pinnock, L. Nigro, N. Marchetti (Eds.), Proceedings of the 6th International Congress on the Archaeology of the Near East, May 5th-10th 2008, “Sapienza” – Università di Roma, Vol. 2, 55-74, Wiesbaden 2010.

KOzAL, E. “Exploring Sirkeli Höyük in the Late Bronze Age and its Inter-regional Connections” in A. Yener (Ed.) Across the Border. Late Bronze-Iron Age Relations between Syria and Anatolia, Ancient Near Eastern Studies, Supplement 42, Leuven 2013, 215-227.

KOzAL E., M. NOVáK

2009 “Sirkeli Höyük, Kilikya’da Bir Yerleşim”, arkeoatlas 2009, 36-41.

2010 “Sirkeli Höyük. A Bronze and Iron Age Settlement in Plain Cili-cia” anatolian metal VI, (Ed.) Ü. Yalçın, Bochum, 229-238.

2014 “Sirkeli Höyük 2013 Yılı Çalışmaları” in K. Dörtlük, T. Kaya, R.B. Seyhan, T. Ertekin (Eds.), ANMED 12, Anadolu Akdenizi Arkeo-loji Haberleri, 114-117.

2014 “Sirkeli Höyük: Güneydoğu Aşağı Şehirdeki Çalışmalar” aktüel arkeoloji Temmuz 2014, 16-17.

KREUTz, N.

2012 “Die Siedlung auf dem Sirkeli Höyük (Prov. Adana) in hellenis-tischer zeit”, Hoffmann, A., R. Posamentir, M. H. Sayar (Eds.), Hellenismus in der Kilikia Pedias (Byzas 14), İstanbul, 139-155.

NOVáK M., E. KOzAL, C. KÜMMEL, A. AHRENS, I.LAUBE

2009 “2006-2007 Yıllarında Sirkeli Höyük’te Yapılan Türk-Alman Kazı-ları”, 30. Kazı Sonuçları toplantısı 3. cilt, Ankara, 297-310.

NOVáK M., E. KOzAL

2010 “Sirkeli Höyük’te 2008 Yılı Çalışmaları”, 31. Kazı Sonuçları toplan-tısı 3. Cilt, Ankara, 477-490.

9

2010 “Sirkeli Höyük”, aktüel arkeoloji Temmuz 2010-16, 34-37.

2011 “Sirkeli Höyük 2009 Yılı Çalışmaları”, 32. Kazı Sonuçları toplantısı 4. Cilt, Ankara, 42-50.

2012 “Der Sirkeli Höyük in Kilikien. Ein türkisch-schweizerishes Pro-jekt”, Schweizer Arbeitsgemeinschaft für Klassische Archäologie (Ed.), treffpunkt agora. aktuelle Schweizer ausgrabungsprojekten im mittelmeerraum, Bern, 11-16.

2013 “Sirkeli Höyük 2011 Yılı Çalışmaları”, 34. Kazı Sonuçları toplantısı 1. Cilt, 413-428.

2013 “Sirkeli Höyük”, aktüel arkeoloji Mayıs 2013, 102-107.

Eski Dönem Kazıları

EHRİNGHAUS, H.

1995a “Hethitisches Felsrelief der Grossreichszeit entdeckt“, antike Welt 26/1, 66.

1995b “Ein neues hethitisches Felsrelief am Sirkeli Höyük in der Çuku-rova”, antike Welt 26/2, 118–119.

1999a “Vorläufiger Bericht über die Ausgrabung auf dem Sirkeli Höyük, Provinz Adana / Türkei im Jahre 1997”, ıstanbuler mitteilungen 49, 83–140.

1999b “Grabungen am Sirkeli Höyük 1997”, 20. Kazı Sonuçları toplantısı, 383–397.

2005 Götter, Herrscher, ınschriften. Die Felsreliefs der hethitischen Großreichszeit in der türkei, Mainz (= zaberns Bildbände der Archäologie).

GARSTANG, J.

1937 “Explorations in Cilicia. The Neilson Expedition: Preliminary Re-port I” liverpool annals of archaeology and anthropology 24, 52-64.

1938 “Explorations in Cilicia. The Neilson Expedition: Preliminary Re-port II” liverpool annals of archaeology and anthropology 25, 12-23.

10

HROUDA, B.

1997a “Vorläufiger Bericht über die Ausgrabungsergebnisse auf dem Sirkeli Höyük / Südtürkei von 1992–1996”, ıstanbuler mitteilungen 47, 91–150.

1997b “»Damnatio memoriae ?« Neue Beobachtungen am Relief Nr. 2 bei Sirkeli/Türkei”, antike Welt 28/6, 471–474.

1997c “Vorläufiger Bericht über die Ausgrabungsergebnisse auf dem Sirkeli Höyük / Südtürkei von 1992–1995”, 28. Kazı Sonuçları top-lantısı, 291–311.

1998 “Survey in der Umgebung von Sirkeli Höyük 1994”, G. Arsebük, M. J. Mellink, W. Schirmer (Ed.), light on top of the Black Hill. Stu-dies presented to Hâlet Çambel, Istanbul, 427–433.

11

Resim 1: Sirkeli Höyük genel plan ve A, D, F Alanları.

Resim 2: A Alanı, Hellenistik Dönem, A3-4 evresine ait A2 yapıları.

12

Resim 3: A Alanı, Hellenistik Dönem, A3-4 evresine ait A2 ya-pıları (Foto: Laura Simons).

Resim 4: D Alanı, Demir Çağı yapısı.

13Resim 7: D Alanı, Orta Demir Çağı havan ve havan eli (Foto: Laura Simons).

Resim 5: D Alanı, Demir Çağı yapısı (Foto: La-ura Simons).

Resim 6: D Alanı, Geç Tunç Çağı çanak çöm-leği (Çizim: Gabriele Elsen-Novák, Nicole Gäumann).

14

Resim 8: F Alanı, Jeofizik tarama sonuçları.

Resim 9: F Alanı, Demir Çağı sur duvarı.

15

Resim 10: F Alanı, Demir Çağı sur duvarı (Foto: Laura Simons).

Resim 11: F Alanı, Orta Demir Çağı çanak çömleği (Foto: Laura Simons).

Resim 12: A Alanı, II. Antiochos sikkesi (Foto: Laura Simons).

16

Resim 13: Demir Çağı çanak çömleği (Çi-zim: Gabriele Elsen-Novák, Nicole Gäumann).

Resim 14: Madeni buluntular (Çizim: Gabriele Elsen-Novák, Nicole Gäumann).

Resim 15: F Alanı, Fenike boncuğu (Foto: Laura Si-mons).