اثربخشي شيوههاي فرزندپروري بر خودکارآمدي و سلامت روان...

حسن توزنده جانی و همکاران روان دانشجویان هاي فرزندپروري بر خودکارآمدي و سالمت اثربخشی شیوه

56

روان دانشجویان هاي فرزندپروري بر خودکارآمدي و سالمت اثربخشی شیوه علوم انسانی دانشگاه پیام نور و آزاد نیشابور

3زهرا لگزیان - 2زاده یجهانشیر توکل - 1یجان حسن توزنده

چکیـده ير دوره هـا د یوالدین نقش مهم یکی از وظایف اساسی به عنوان يفرزندپرور يشیوه ها :زمینه و هدف

و يبـر خودکارآمـد يفرزندپرور يشیوه ها یاین تحقیق با هدف تعیین اثربخش. دارد فرزندان یزندگ يبعد در سـال تحصـیلی دانشگاه پیام نـور و دانشـگاه آزاد اسـالمی نیشـابور علوم انسانی دانشجویان یناسالمت رو

.انجام گرفته است 1387- 88 3757 از بـین ) پسـر 105دختـر و 105(دانشجو 210 يبر رو یلیلتح - این پژوهش توصیفی :روش تحقیقند انتخـاب شـد دو مرحلـه اي طبقـه اي تصـادفی گیري نمونهي به شیوه که هاي علوم انسانی دانشجوي رشته

، )تکمیـل شـده توسـط والـدین ( روريهـاي فرزنـدپ شـیوه ي پرسشـنامه سه با پژوهش ي نمونه. انجام گرفتآزمون تحلیـل و SPSSاستفاده از نرم افزار تحقیق با يو داده ها شدندآزمون عمومی تخودکارآمدي و سالم

.تجزیه و تحلیل شد تعقیبی توکی و آزمون) F(واریانس یک عاملی و دو عاملی داري معنـی هاي فرزندپروري والدین بر خودکارآمدي دانشـجویان تـأثیر نتایج تحقیق نشان داد شیوه : یافتهسـهل گیرانـه ي فرزنـدپروري مقتدرانـه نسـبت بـه شـیوه ي شـیوه در ایـن میـان و )p=0064/0( داشته

)001/0=p ( مستبدانه ي و شیوه)01/0=p (همچنـین .ي داشته استعنی داربر افزایش خودکارآمدي تأثیر مـ و ) p=027/0( نیـز تـأثیر معنـی داري داشـت روان هاي فرزنـدپروري بـر سـالمت شیوه ثیر شـیوه هـاي أت

نسـبت بـه مقتدرانـه فرزنـدپروري ي شـیوه که طوريه ب .متفاوت بوده است فرزندپروري بر سالمت روانی بر سالمت )p=018/0(مستبدانه ي سهل گیرانه نسبت به شیوه ي و شیوه )p=0078/0( مستبدانهي شیوه

.گذاشته است تأثیر معنی داريروان دانشجویان مت روانی که اهمیت ویژه اي اي فرزندپروري بر خودکارآمدي و سالر شیوه هبا توجه به تأثی: يگیر نتیجه

.آموزش این شیوه ها براي والدین در سطوح مختلف توصیه می شود ،در دانشجویان دارد هاي فرزندپروري شیوه ؛روان سالمت ؛دانشجویان؛ خودکارآمدي: کلید واژه ها

ـاد پزشکی دانش؛ فصلنامه ي دانشگاه علوم افق ـانی گناب ـتی درم ـتان 2؛ شـماره ي 17دوره ي(و خـدمات بهداش )1390؛ تابس

11/3/1390: پذیرش 31/2/1390 :اصالح نهایی 27/6/1389 :دریافت

واحد نیشابور ،دانشگاه آزاد اسالمی ،ي روانشناسیادکتر ر،استادیا -1 دانشگاه علوم پزشکی گناباد ،سالمتي اجتماعی و ارتقاي مرکز تحقیقات توسعه ، ي روانشناسی تربیتیادکتراستادیار، ؛ولؤمسي سنده نوی -2

سالمت ياجتماعی و ارتقاي مرکز تحقیقات توسعه - دانشگاه علوم پزشکی گناباد - گناباد :آدرس [email protected] :پست الکترونیکی 0533-7223814 :نمابر 0533- 7223028 :تلفن

بیرجند ، واحداسالمی دانشگاه آزاد ،روانشناسی بالینی ،دانشجوي کارشناسی ارشد -3

1390؛ تابستان سال 2ي شماره؛ 17 دوره ي افق دانش؛ فصلنامه ي دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد

57

مقدمهنظران و ها نظر صاحب ارتباط والدین و فرزندان سال موضوع

خـانواده . نموده اسـت متخصصان تعلیم و تربیت را به خود جلبیط اطـراف او نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودك و محـ

ي بـاره کودك در خانواده پندارهاي اولیه در .آورد را به وجود میهنجارهـاي اساسـی و هاي سخن گفتن شیوهو همچنین، جهان ها، اخـالق و روحیـات خـود را شـکل و نگرشگرفته فرا رفتار را

).1(شود ارتی اجتماعی میدهد و به عب میهـاي تحـت عنـوان شـیوه را خاصـی ي شـیوه خانواده هر

ثرأمتـ که ، گرفتهتربیت فرزندان خویش به کار در فرزندپروري و عی، سیاسیجمله عوامل فرهنگی، اجتما عوامل متفاوتی از از

).2( اقتصادي استــورد شــیوه ــات معاصــر در م ــدپروري از تحقیق ــاي فرزن ه

ــ ــانواده مطالع ــان و خ ــر روي کودک ــد ب ــان ات بامرین ــاي آن هترکیـب بر یشناخت تیپ يرویکرد بابامریند . گرفته است نشأت

تفـاوت در ترکیـب . کنـد اعمال فرزندپروري متفاوت تأکید مـی ماننـد گـرم بـودن، درگیـر بـودن، (عناصر اصـلی فرزنـدپروري

ــه، نظــارت و سرپرســتی درخواســت ــاي بالغان ــی در ) ه تغییرات ).3( کند ثیر والدین ایجاد میأهاي کودك به ت نگی پاسخچگو

ساله بـا 3ا ت 1تعامالت کودکان بر اساس مشاهدات شیفر رفتـار ي بنـدي مبتنـی بـر دو جنبـه یک طبقـه ها آن مادران

ــی آزادي ـ ــدینی یعن ــرل وال ــهل(کنت ــل س ــري در مقاب گیرا ارائه ) ذیرش در مقابل طردپ(و سردي ـ گرمی ) گیري سختکــه مــادران پذیرنــده یــا طــرد کننــده هو نتیجــه گرفتــ کــرده

).4( گیر باشند گیر یا آسان توانند سخت میهـاي متفـاوتی هاي فرزندپروري والـدین بـه صـورت شیوه

ـ . اسـت شده بندي طبقه ه طـور کلـی، پژوهشـگران متعـددي بمبتنی بر دو شاخص اصـلی فرزندپروري اساسی ي چهار شیوه

3و کنتـرل والـدین ) 2دهی والدینی پاسخ( 1یعنی محبت والدین در. )5,6,7( انـد ریـزي کـرده را طـرح ) 4گیري والـدینی سخت(

سطح و باالیی از کنترلسطوح والدین ،5فرزندپروري مستبدانه

1- Parental Warmth 2- Parental Responsiveness 3- Parental Control 4- Parental Demandingness 5- Authoritarian

خـود ها از فرزنـدان آن. دهی را اعمال می کنند پایینی از پاسخ ،بــراي پیشــگیري از نافرمــانیو اغلــب داشــتهاطاعــت انتظــار

،6هگیرانـ سـهل فرزنـدپروري در .کنند تنبیه میفرزندان خود را دهنـده بـوده و گیـر بسـیار پاسـخ خالف والدین سـخت والدین بر

هـا را ملـزم دهند و آن خودگردانی زیادي به کودکان می ي اجازهــه انجــام رفتــار رشــد ــدپروري ). 8(کننــد یافتــه نمــی ب در فرزن

گیـري در سـطح تی و سـخ دهـ والـدین در پاسـخ 7ورزانه غفلتدر ).9(انـد کننـده یـا مسـامحه کننـده طرد پایینی قرار داشته و

یی از ، والدین داراي سـطح بـاال 8فرزندپروري مقتدرانه ي شیوهعی و بـه طـور اجتمـا آنـان فرزندان دهی بوده و کنترل و پاسخ

را نشــان انــدکی و مشــکالت رفتــاري مــؤثري بــا کفایــت انــد .)10(دهند می

يادر مـــورد شـــیوه هـــ ين مطالعـــات متعـــددنوتـــاکآن و بهداشـت روانـی یروانشـناخت يو پیامـدها يفرزند پـرور هـاي بـه نقـش شـیوه که از جمله می توان ه استتصورت گرف

هـاي منفـی گیرانه مادران در افـزایش هیجـان انضباطی سختي مشارکت، صمیمیت و پـاداش در رابطـه ، کمبود )11(کودکان

بـروز مشـکالت در ي بینـی کننـده پیش ه عنوانوالدین ـ کودك ب ــده ــدین ،)12,13(آین ــش وال ــهل نق ــگري و س ــر در تکانش گی

، )14( در کودکـان پذیري لیتؤاستقالل و مس عدم پرخاشگري،هـاي هـا در اخـتالل تأثیر حمایت مفرط والـدین، یـا طـرد آن

، )15به نقـل از ،اریندل و همکاران( درونی کودکان و نوجوانانهـاي یر فرزندپروري مستبدانه بر هویت زود هنگام و سـبک تأث

افـرادي کـه . اشـاره کـرد )16(گیرانه در آشفتگی هویـت سهلرسـد هستند، به نظر مـی "هویت تعلیق"و "هویت موفق" يدارا

محکمی از عاطفه همراه با آزادي زیاد براي ابـراز نظریـات ي پایه ــد ــدپروري . خــود دارن ــه ســبک فرزن صــمیمی و ایــن ویژگــی ب

کنـد تـا مفهـوم خواه مشابه است و به جوانـان کمـک مـی آزاديي هرز در مطالعـه ).17(پایداري از عزت نفس را به دست آورند

و یهمراه با مراقبـت افراطـ يخود دریافت که سبک فرزندپرور .)18( دارد یسطح پایین پذیرش با عزت نفس ارتباط منف

بـا يفرزنـدپرور يسبک هاکه رسد یچنین به نظر م مفهـوم .افراد نیـز نقـش داشـته باشـد يخودکارآمد يباورها

6- Permissive 7- Neglectful 8- Authoritative


58

اجتماعی بنـدورا مشـتق -شناختیي خودکارآمدي از نظریه هاي خود واناییتي هاي فرد درباره شده و به باورها یا قضاوت

ــ ــایف و مسـ ــام وظـ ــاره دارد ولیتؤدر انجـ ــایش اشـ وي . هـي دربـاره هاي افراد خودکارآمدي را عبارت از باورها و قضاوت

هاي خـاص تکالیف خاص در موقعیتهایشان در انجام توانایی يدهد که خودکارآمد ینشان م نتایج مطالعات. )19( داند می

، اسـترس و )و کـوپمن اهرنبـرگ، کـاکس ( یپایین با افسردگو عـزت ) يعزیـز -يکاردماس،کـاالنتز ( یروانشـناخت یسالمت

همکـاران؛ بـه نقـل از جـاج و ( ینفس پایین و روان نژندخویاگرچــه .)20بــه نقــل از(باشــد ینیــز در ارتبــاط مــ) الــیس

شیوه هـاي فرزنـدپروري ي تحقیقات آشکاري در مورد رابطه ــدارد ــود ن ــدي وج ــدین و خودکارآم ــا ،وال ــام ــل ش واهد قاب

مالحظه اي وجود دارد مبنی بر این که خودکارآمدي بـاال بـه حساسـیت، گرمـی ) 21(کودك -کیفیت باالي تعامالت مادر

این ویژگی هاي . مربوط است) 23(و پاسخدهی مادرانه ) 22(والدینی می توانـد بـا سـبک هـاي فرزنـدپروري مختلفـی در

ر رشد کـودك و عوامل محافظتی مهمی در براب و هارتباط بودعـزت نفـس کـودك، ي، ارتقا)24( مشکالت رفتاري نوجوان

عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی و سطوح پایین اضـطراب توافق بر ایـن اسـت کـه ). 25(و افسردگی محسوب می شود

سبک فرزنـدپروري بـا پیامـدهاي مختلفـی از قبیـل آسـیب شناسی روانی، مشکالت رفتاري و پیشرفت تحصـیلی ارتبـاط

در برخــی مطالعــات نشــان داده شــده اســت کــه بــین . داردســبک هــاي فرزنــدپروري و آســیب شناســی روانــی والــدین

تامپســون و همکــاران از .)26-29(ارتبــاطی وجــود دارد هاي فرزندپروري مستبدانه به عنوان یک خطـر بـراي نگرش

ــرده ــاد ک ــلوکی ی ــکالت س ــاران در و )30(مش ــر و همک ترنسبک فرزندپروري مقتدرانه ي عیین رابطه پژوهشی با هدف ت

با پیشرفت تحصیلی، خودکارآمـدي و انگیـزش پیشـرفت بـر مشخص ساختند که فرزندپروري مقتدرانـه ،روي دانشجویان

هم بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشـگاه و هـم انگیـزش اویسـرمن و . )31( درونی و خودکارآمدي تحصیلی تأثیر دارد

فرزنـدپروري ي اي نشان دادند که شیوه همکاران در مطالعه گیر با عالیم بیشـتر افسـردگی و اضـطراب نوجوانـان و آسان

ــر ــم کمت ــا عالی ــودي ب ــت و رهنم ــدپروري مثب ــبک فرزن س

وستانیس و همکاران در . )26( افسردگی در ارتباط بوده استهمزمـان از تشـویق و ي مطالعه اي نشان دادند که اسـتفاده

م بـا وأوانی و سبک هـاي فرزنـدپروري تـ تنبیه با اختالالت رعدم تنبیه با فقدان اختالالت روانی در ارتبـاط و تشویق زیاد

برخی از مطالعات مؤیـد وجـود رابطـه همچنین). 29(می باشد بین وضعیت بهداشت روانی افراد و سبک هاي فرزندپروري آنـان

هاي فرزنـدپروري والـدین بـر شیک در تحقیقی تأثیر شیوه .استاو در تحقیق خود . مت روان نوجوانان را مورد مطالعه قرار دادسال

هـاي والـدین بـا سـالمت روان به این نتیجه رسـید کـه ویژگـی هـاي پـدر بـر نوجوانان همبستگی دارد، اما به طور کلـی ویژگـی

در ري و پـالپ ).32(سالمت روان نوجوانان تأثیر بیشـتري دارد دین بر نوجوانان مبـتال پژوهشی تأثیر کیفیت فرزندپروري وال

و هاي و رفتاري را مورد بررسی قـرار داد هاي مقابله به اختاللوالـدین خـود را بـه عنـوان ،که نوجوانـان بهنجـار ندنشان داد

).33( دانستند احساس می کننده و بی افرادي کنترلانجـام پژوهشـی در مـورد یادشـده، ينظر یبا توجه به مبان

ســالمت روانــی و خودکارآمــدي در شــیوه هــاي فرزنــد پــروري،دانشجویان که از نیروهاي سازنده و فعال کشور هستند و تـامین سالمت روانی آنان و همچنین افزایش خود کارآمدي بویژه خـود کارآمدي تحصیلی نقش اساسی در تربیت هر چه بهتر این قشـر

اهمیت می یابد از ایـن رو، پـژوهش . سرنوشت ساز خواهد داشتآزمـایش ي زیـر را بـه بوتـه ي فرضـیه چهـار صد داردحاضر ق

:گذارد که عبارتند ازب .دانشجویان اثر دارد يبر خودکارآمد يفرزندپرور يشیوه ها - 1نه و سهل گیرانه، مستبدا(مختلف يفرزندپرور يشیوه ها -2

.دارد یدانشجویان اثر متفاوت يبر خودکارآمد) مقتدرانه .دانشجویان اثر دارد یبر سالمت روان يفرزندپرور يشیوه ها - 3سهل گیرانه، مستبدانه و (مختلف يفرزندپرور يشیوه ها -4

.دارد یدانشجویان اثر متفاوت یبر سالمت روان) مقتدرانه تحقیق روش

ــر ــق حاض ــه تحقی ــیفیتي امطالع ــی و - وص ــس تحلیل پ انشـجویان آماري این پژوهش شامل دي جامعه .رویدادي است

هـاي کارشناسـی علـوم انسـانی مشغول به تحصـیل در رشـته به تعـداد ی واحد نیشابوردانشگاه آزاد اسالم دانشگاه پیام نور و


59

ي نمونـه .باشـد مـی ) پسـر 1305دختر و 2452( نفر 3757 لــذا. شــد نفــر بــرآورد 208 پــژوهش بــا اســتفاده از فرمــول

صیل دانشجوي دختر و پسر مجرد و متاهل مشغول به تح 210ـ در رشته اي صـورت نمونـه گیـري طبقـه ههـاي کارشناسـی ب

تصادفی از بین رشته هاي مورد نظـر بـا توجـه بـه نسـبت هـر .آماري از کالس ها انتخاب شدندي رشته به کل جامعه

هـاي شـیوه ي نامهدر این پـژوهش ابتـدا والـدین پرسشـ هــا ســپس، فرزنــدان آن . فرزنــدپروري را تکمیــل نمودنــد

فرزندپروري والدین در یکـی از ي بر حسب شیوه) دانشجویان(گیرانــه، مســتبدانه و مقتدرانــه ســه گــروه فرزنــدپروري ســهل

ســـالمت عمـــومی و ي گماشـــته و توســـط دو پرسشـــنامههاي شیوه يپرسشنامه . خودکارآمدي مورد آزمون قرار گرفتند

یـن ا .سـاخته شـد 1967توسط بامریند در سـال ، فرزندپروريیـک از هـر يبـرا مـاده 10 یمـاده یعنـ 30پرسشنامه شـامل

.قاطعانـه اسـت و گیرانه، مستبدانه هاي فرزندپروري سهل شیوههـاي میزان اعتبار این مقیاس در تحقیق اسفندیاري براي شیوه

، 69/0قاطعانه به ترتیـب مستبدانه و ،گیرانه فرزندپروري سهل ).34(به دست آمد 73/0و 77/0

بامریند میزان اعتبار ایـن پرسشـنامه را بـا روش بازآزمـایی مسـتبدانه و قاطعانـه گیرانـه، هاي فرزنـدپروري سـهل براي شیوهدر چنـین هـم وي .گزارش نمـود 92/0و 85/0، 81/0به ترتیب

مستبد بودن مـادر که گزارش نمودمورد میزان پایایی پرسشنامه ــا ســهل ي رابطــه ) 52/0(و اقتــدار منطقــی او ) 50/0(گیــري ب

ی در پژوهشـی کـه توسـط رئیسـ ).34بـه نقـل از (معکوس دارد اي از مـادران بـه انجام شد، پایایی آزمون بر روي نمونـه ) 1383(

گیرانـه، هـاي سـهل شـیوه بازآزمـایی بـه ترتیـب بـراي ي شیوه .)35( گزارش شد 73/0و 77/0، 69/0 مستبدانه و قاطعانه

توسـط گلـدبرگ )GHQ(سـالمت عمـومی ي پرسشنامه هـاي ابداع شد و هدف از طراحی آن کشف و شناسایی اخـتالل

هـاي سـؤال . هاي مختلـف بـوده اسـت روانی در مراکز و محیطي پرسشنامه که به بررسی وضعیت روانـی فـرد در یـک ماهـه

هـاي اننـد افکـار و احسـاس هایی م پردازد، شامل نشانه اخیر میبـه همـین . باشد هایی از رفتار قابل مشاهده می نابهنجار و جنبه

بـه نقـل (ها به موقعیت اینجا و اکنون تأکید دارند جهت، سؤالچهـار سؤالی این پرسشنامه 28ي ریابی شده فرم هنجا ).36از

خـوابی، هـاي جسـمانی، اضـطراب و بـی ه مقیاس فرعـی نشـان کشی رکرد اجتماعی و افسردگی و گرایش به خودکا اختالل در

فـرا تحلیـل ي نتایج مطالعـه ).37به نقل از (گیرد ا در بر میرویلیامز، گلـدبرگ و مـاري نشـان داد کـه متوسـط حساسـیت

و متوسط ویژگی آن برابر بـا 84/0برابر با GHQ ي پرسشنامه ).38به نقل از ( می باشد 82/0

؛ به نقل 2000شوارزر، (ومی خودکارآمدي عمي پرسشنامه ــو، ــریفی و نیکخ ــ 10 داراي) 1374از پاشاش ــه ؤس ــت ک ال اس

اي لیکرت بـه آن هـا پاسـخ آزمودنی بر اساس مقیاس پنج درجهو بـاالترین درجـه بـراي هـر 1نمـره ي کمترین درجه . دهد میپایایی ایـن پرسشـنامه در . )39به نقل از ( است 4ي ال نمره ؤس

نشـگاه اهـواز بـر روي دانشـجویان دا ران و همکـا پژوهش رجبیتجزیه و تحلیل داده ها با اسـتفاده .)40( گزارش شده است 82/0

و انجام آزمون هـاي تحلیـل واریـانس یـک SPSSاز نرم افزار .تعقیبی توکی صورت گرفت و آزمون) F(عاملی و دو عاملی

ها یافته

ــیه ــابی فرض ــراي ارزی ــدول ي ب ــا ج ــابق ب ز ا 1اول، مط .تحلیل واریانس یک عاملی استفاده شده است

ها آزمودنی کارآمدي- هاي فرزندپروري بر خود تأثیر شیوه انس یک عاملی مربوط بهیل وارینتایج تحلي خالصه :1جدول

F p ن مجذوراتیانگیم آزادي ي درجه مجموع مجذورات ــراتییمنبع تغ 0064/0 780/3 96/58 2 92/117 گروهی بین 211/21 207 58/4390 گروهی ندرو

209 50/4508 کل

بر اساس نتایج جدول، فرضیه اول تحقیق تأیید مـی شـود هـاي شـیوه درصد اطمینان نتیجه گرفته می شود کـه 95و با

ــدي ــر خودکارآمـ ــدپروري بـ ــأثیر دارد فرزنـ ــجویان تـ دانشـ)0064/0=p(.


60

کارآمديها در آزمون خود گروه هاي میانگیني مقایسهنتایج آزمون تعقیبی توکی براي ي خالصه :2جدول

تفاوت میانگین معیارانحراف میانگین تعداد ها گروهp مقتدرانهي شیوه مستبدانهي شیوه گیرانه سهلي شیوه

15/0 - - 24/4 - 94/2 63/27 68 گیرانه سهلي شیوه 001/0 - 85/19* - - 35/6 53/23 129 مستبدانهي شیوه 01/0 - - - 5/15* 07/6 04/43 13 مقتدرانهي شیوه

.اند مشخص شده* آماري معنادار هستند با 05/0هایی که در سطح مقایسه

والـدین در سـبک فرزنـدپروري دهد نشان می 2نتایج جدول ، سـهل گیرانـه )نفـر 129(خود به ترتیب از شیوه هاي مسـتبدانه

بـه عبـارت دیگـر .اده کرده انـد استف) نفر 13(و مقتدرانه ) نفر 68(سبک فرزنـدپروري مسـتبدانه و مقتدرانـه بـه ترتیـب بیشـترین و

ایـن در حـالی اسـت کـه . کمترین مورد اسـتفاده را داشـته اسـت فرزنـدپروري مقتدرانـه ي خودکارآمدي در شیوه ي میانگین نمره

ــاالتر از میــانگین نمــره خودکارآمــدي در شــیوه هــاي ) 04/43( ب. اسـت ) 53/23(و مسـتبدانه ) 63/27( سـهل گیرانـه فرزندپروري

همچنین با توجه به نتایج آزمون تعقیبـی تـوکی میـانگین نمـرات ــدي ــتبدانه خودکارآم ــه و مس ــدپروري مقتدران ــاي فرزن ــیوه ه ش

)001/0=p ( ــاي ــیوه هـ ــرات خودکارآمـــدي شـ ــانگین نمـ و میـتفاوت معنـی داري ) p=01/0(فرزندپروري مقتدرانه و سهل گیرانه

امـا ایـن تفـاوت در میـانگین نمـرات خودکارآمـدي ،ود داشتهوجشیوه هاي فرزندپروري سهل گیرانه و مسـتبدانه معنـی دار نبـوده

دوم پژوهش مبنی بر ایـن کـه ي بنابراین، فرضیه). p=15/0( استشیوه هاي فرزنـدپروري سـهل گیرانـه، مسـتبدانه و مقتدرانـه بـر

تأییـد شـده و نتیجـه ،اردخودکارآمدي دانشجویان اثـر متفـاوتی د فرزنـدپروري مقتدرانـه نسـبت بـه ي گرفته می شـود کـه شـیوه

باعـث افـزایش ي فرزندپروري سـهل گیرانـه و مسـتبدانه شیوه ها خودکارآمدي شده است

)مقیاس کلي نمره( ها آزمودنی روان سالمت فرزندپروري بر هاي شیوه تأثیر انس یک عاملی مربوط بهیل واریتحل نتایج ي خالصه :3جدول

F p ن مجذوراتیانگیم آزادي ي درجه مجموع مجذورات ــراتییمنبع تغ

470/194 207 21/40255 گروهی درون 027/0 694/3 441/718 2 88/1436 گروهی بین 209 09/41692 کل

ــر ــاي ب ــاس داده ه ــاس ــیه ، 3دول ج ــق ي فرض ــوم تحقی س گیـري درصـد اطمینـان نتیجـه 95این بـا بنـابر . تأیید مـی شـود

ــود ــی ش ــیوه م ــه ش ــالمت ک ــر س ــدپروري ب ــاي فرزن روان ه .)p=027/0( تأثیر دارد دانشجویان )مقیاس کلي نمره(

روان سالمت کل مقیاس ي ها در نمره گروه هاي میانگیني نتایج آزمون تعقیبی توکی براي مقایسه ي خالصه :4جدول

تفاوت میانگین معیار انحراف گینمیان تعداد ها گروهp مقتدرانهي شیوه مستبدانه ي شیوه گیرانه سهل ي شیوه

018/0 - - 59/9* - 75/11 18/27 68 گیرانه سهلي شیوه 0078/0 - 11* - - 88/14 77/36 129 مستبدانهي شیوه 797/0 - - 41/1 88/14 77/25 13 مقتدرانهي شیوه

.اند مشخص شده* آماري معنادار هستند با 05/0هایی که در سطح مقایسه

در GHQي دهـد کـه میـانگین نمـره نشان می 4جدول پـایین تـر از میـانگین ) 77/25(فرزندپروري مقتدرانه ي شیوه و ) 18/27( فرزندپروري سـهل گیرانـه ي در شیوه GHQنمره

میـانگین ن درهمچنـی . اسـت ) 77/36(بویژه شیوه مسـتبدانه

مسـتبدانه شیوه هـاي فرزنـدپروري مقتدرانـه و GHQنمرات )0078/0=p( و شــیوه هــاي فرزنــدپروري ســهل گیرانــه و

میـانگین درامـا بـوده، تفاوت معنی دار) p=018/0(مستبدانه گیرانـه شیوه هاي فرزندپروري مقتدرانه و سـهل GHQنمرات


61

)79/0=p( بنـابراین، . تاسـ داشـته نتفاوت معنـی داري وجـودشــیوه هــاي چهــارم پــژوهش مبنــی بــر ایــن کــه ي فرضــیه

فرزندپروري سهل گیرانه، مسـتبدانه و مقتدرانـه بـر سـالمت نتیجه گرفتـه روانی دانشجویان اثر متفاوتی دارد تأیید شده و

سـهل گیرانـه و فرزنـدپروري مقتدرانـه ي که شـیوه می شودث افزایش سالمت باعمستبدانه فرزندپروري ي نسبت به شیوه

فرزنــدپروري ي بــه عبــارت دیگــر شــیوه. روانــی شــده اســتمستبدانه در مقایسـه بـا سـایر شـیوه هـا بـدترین تـأثیر را بـر

.گذشته است داشته وضعیت بهداشت روانی دانشجویان

بحث هـاي قبلـی نتایج پژوهش حاضر همسو بـا نتـایج پـژوهش

رزندپروري بـر هاي ف شیوهنشان داد )3,11,21,22,23,25,44(تأثیر معناداري داشـته دانشجویان و سالمت روان خودکارآمدي

چنین بیانگر این است کـه میـانگین نمـره کـل نتایج هم. است وري مقتدرانـه نسـبت پر فرزندي آزمون خودکارآمدي در شیوه

گیرانـه و مسـتبدانه بـاالتر بـوده پروري سـهل فرزندي به شیوه 1387حسینی نسـب و همکـاران ين یافته با مطالعه یا. است

ــوانی دارد ــن. همخ ــی از ای ــیوه رو، م ــه ش ــت ک ــوان گف ي تفرزنـدپروري ي پروري مقتدرانه در مقایسـه بـا دو شـیوه فرزند

کارآمــدي خــود گیرانــه و مســتبدانه تــأثیر بیشــتري بــر ســهلــته ــري .اســت دانشــجویان داش ــوق و برت ــایج ف ــین نت در تبی

ي نســبت بــه دو شــیوه فرزنــدپروري مقتدرانــه ي شــیوهگیرانه و مستبدانه باید گفت که این والـدین داراي سـطح سهل

ه فرزندان خود را ب ها آن. باشند دهی می باالیی از کنترل و پاسخبـا هـا مطـابق و از آن عنوان افرادي با کفایت و موفق نگریسته

چنین، این والـدین بـه شخصـیت هم. توانایی شان انتظار دارندمسـتقل، گـرم، هـا نآرزندان احترام گذاشته و ف دخو فرزندان

و توانـایی همکاري بیشتري هستند ي صمیمی و داراي روحیه چنین رویـه اي دارند کهپیشرفت باالیی ي ابراز وجود و انگیزه

.احتماالً به خودکارآمدي باال منجر شده استیافته هاي این پژوهش همچنین هماهنگ با یافته هـاي

)43و 42و 41، 30، 29، 25، 24( بلـــیپـــژوهش هـــاي ق سـالمت وضـعیت هاي فرزندپروري بـر شیوه نمود کهمشخص

اثـر کـه بـه گونـه اي .اسـت روانی دانشجویان نیز مؤثر بـوده

هرکدام از شیوه هاي فرزندپروري بر سـالمت روانـی متفـاوت تأثیر سهل گیرانه و بوده و در این میان فرزندپروري مقتدرانه

الی در حـ . یشتري بر سالمت روانی گذاشـته اسـت معنی دار باشت روانـی تـأثیر شیوه فرزندپروري مستبدانه از نظر بهدکه

این یافته ها بـا نتـایج پـژوهش .اشته استجا گذ نامطلوبی برــی ــا )11,13,18,30,31,43(قبل ــا ب ــته ام ــاهنگی داش همچنین بـه نظـر . ناهماهنگ است) 26,14(هاي دیگر پژوهش

ــا ســبک وانــان و جوانــان در خــانوادهنوجمــی رســد هــایی بفرزندپروري مقتدرانه متکی بـه خـود، آرام و امیـدوار بـوده و

ـ .بیند ها آسیب نمی هویت شخصی آن ه همچنین این شـیوه بنظر می رسد با دلبستگی بیشتر به والدین به ویـژه در دوران

همـراه بـوده و کودکی و احساس رضـایت بیشـتر از زنـدگی بیشتر نوجوان و عزت نفس راي احساس ارزشمنديزمینه را ب

ــراهم ــر ف ــوب ت ــی مطل و در نتیجــه وضــعیت بهداشــت روان برخوردهـاي مسـتبدانه بـا فرزنـدان در صورتی که .می سازد

،می تواند با اثرات نامطلوب هیجانی و اعتماد به نفـس پـایین شـفتگی هـاي روانـی فـراهم آزمینه را براي بروز اختالالت و

ر این راستا برخی از صاحب نظران عقیـده دارنـد کـه د .سازدمستبدانه بـا ي فرزندپروري مقتدرانه بر خالف شیوه ي شیوه

فردیت و حس استقالل کودك در خانواده مربوط بوده که در ارتقاء سالمت روانی و بهزیستی روانشناختی اهمیت عمده اي

ــیوه . دارد ــه ش ــالی ک ــا ي در ح ــتبدانه ب ــدپروري مس فرزنوردهاي خشن، محدودکننده و کنترل افراطی به فردیـت برخ

). 44(و استقالل فرزندان در خانواده آسیب می زند ــه خــاطر فرصــت ي احتمــاالً شــیوه ــز ب ــه نی ســهل گیران

خــودگردانی بیشــتر بــراي فرزنــدان و همچنــین محبــت بیشــتر ها به جـاي برخورهـاي خشـن و تنبیـه کننـده در والدین به آن

فرزندپروري مستبدانه وضعیت مطلـوب تـري ي سه با شیوه یمقاهمچنـین . از نظر بهداشت روانی بـراي فرزنـدان رقـم زده اسـت

هـاي انضـباطی داراي ، اسـتفاده از روش دهـد تحقیقات نشان میاخالقی بـویژه کنترل کم و پذیرش باال با درونی کردن معیارهاي

ل بـه هنگـام حـ مثبت داشته وي ساله رابطه 19و 18در افراد هاي بین والدین و نوجوانان اسـتفاده از کنتـرل پـایین در تعارض

میـز و آ هاي خشونت مقایسه با کنترل باال کمتر باعث کاربرد شیوه ).45(شود مخرب می


62

نتیجه گیري دست آمده از این تحقیق، شیوه هاي ه با توجه به نتایج ب

فرزندپروري والـدین تـأثیرات مختلفـی بـر سـالمت روانـی و بنابراین توصیه مـی شـود بـه . ارآمدي دانشجویان داردخودک

در عنوان یک راهبرد پیشگیرانه و ارتقـابخش سـالمت روانـی برنامه هاي بهداشت روانی براي تمامی زنـان و مـردان بـویژه

ازدواج هسـتند آمـوزش شـیوه هـاي ي کسانی که در آستانهاده فرزندپروري در نظر گرفته شود تا والدین با آگاهی و اسـتف

)ماننـد سـبک مقتدرانـه (از سبک هاي مناسب فرزنـدپروري سالمت روانی فرزندان خـویش و هـم يبتوانند هم در ارتقا

.موفق باشندها در پیشگیري از اختالالت روانی در آن

تشکر و قدردانی

11226ي این مقاله بر اساس طرح پژوهشی شـماره ــه ــا اعت 1388/ 5/ 10يمورخ ــالی ب ــار م ــگا ب ه آزاد دانش

از همکــاري . اســالمی واحــد نیشــابور انجــام شــده اســت ریاسـت محتـرم (زاده صمیمانه جناب آقاي دکتـر متـولی

ــت محتــرم پژوهشــ(، دکتــر مهــرزاد )دانشــگاه و ) یمعاوندل، کـاظم همکاران محترم طرح جناب آقاي دکتـر زنـده

.شود تشکر می پور نسرین کمال و صدیقی

References: 1- Hergenhan B, Alson M H. An introduction to learning ideas. Translated by: Seif A A. Tehran: Dana publications; 2003. [In Persian]

2- Hardy D F, Power T G, Jadedicke S. Examining the relation of parenting to children's coping with everyday stress. Child develop 1993; 64(6): 18-48

3- Darlying N. Parenting style and fits correlates. 2007. Available at: WWW. Othealth. Com/ partitioner/ceduc/parentingstyles.

4- Laible D, Thompson R. Mother-child infliction toddler year: lessons in emotion morality and relationships. Child development 2002; 73(4): 1187-1203.

5- Baumrind D. The effects of authoritative parental control on child behavior. Child development 1996; 37(2): 887-907.

6- Scheafer E SA. Circumflex model for maternal behavior. Journal of abnormal and social psychology 2003; 59(2): 226-235.

7- Zimmerman B J, Bandura A, Martinez P M. Self-motivation for academic attainment. The role of self-efficacy beliefs and personal goal setting. American educational research journal 2003; 26(3): 663-676.

8- Sayad shirazi M. The relationship between parents' educational styles and youths’ formation of religious identity type. Unpublished master’s Thesis in counseling. Allameh University; 2004. [In Persian]

9- Alizadeh H, Yari M. The study of parenting styles in families of youths with behavior disorder and families without behavior disorder. Pajohesh dar Heyte e Kodakan e Estesnai 2006; 20(2): 697-704. [In Persian]

10- Bigham H. The relationship between obsessive- compulsive disorder and parenting styles of authority rational democratic and despotic. [Thesis]. Tehran Psychiatry Institute; 2000. [In Persian]

11- Florsheim P. Chinese adolescent immigrants: factors related to psychosocial adjustment. Journal of Youth and Adolescence; 1997; 26(2): 143-163.

12- Betz N E, Hackett G. The relationship of career-related self-efficacy expectations to perceive career options in college of woman and men. Journal of counseling psychology 1981; 28(5): 399-410.

13- Barber B K, Stolz H E, Olsen J A. Trajectories of physical aggression from toddlerhood to middle childhood. Monogram soc res child dev 2005; 70(4): 1-137.

14- Baumrind D. Peering competent children. In: Damon (editor) child development today and tomorrow. San Francisco: Jossey Bass; 1989: 349-378.

15- Bronte-tinkew J, Moore K A, Carrano J. The father-child relationship parenting styles and adolescent risk behaviors in intact families. J Famil Issues; 2006: 27(6): 850-881.


63

16- Ghasemi M, Arefi M, Sheikholeslami R. The study of relationship between identity and values in youngsters. Special editorial of educational sciences and psychology faculty of Ferdowsi University 2004; 7(1): 245-263. [In Persian]

17- Leilabadi L. The study and comparison of personality qualities and mothers' parenting styles of normal and affected to behavioral disorder students in Tehran boy primary schools. [Unpublished Master’s Thesis] Tehran: Tehran University; 2004. [In Persian]

18- Herz L, Gullone E. The relationship between self-esteem and parenting style: a cross-cultural comparison of Australian and Vietnamese adolescents. J Cross-Cult Psych 1999; 30(6): 742-761.

19- Bandura A. Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. Handbook of principles of organization behavior. Oxford: Blackwell; 2000: 120-139.

20- Tavakolizadeh J, Ebrahimi S, Farokhi N, Golzari M. Effect of teaching of self-regulated learning strategies on mental health attribution styles and self-efficacy in 2nd grade junior-high school boys. [Thesis] Allameh Tabatabaei University; 2010. [In Persian]

21- Tucker S, Gross D, Fogg L, Delaney K, Lapporte R. The long-term efficacy of a behavioral parent training intervention for families with 2-year old. Res Nur H 1998; 21(3): 199-210.

22- Teti D M, Gelfand D M. Behavioral competence among mothers of infants in the 1st year: the meditational role of maternal self-efficacy. Child Development 1991; 62(5): 918-929.

23- Stifter C A, Bono M A. The effect of infant colic on maternal self-perceptions and mother-infant attachment. Child Care Health and Development 1998; 24(5): 339-351.

24- Pettit G S, Bates J E. Family interaction patterns and children’s behavior problems from infancy to four years. Develop Psych 1989; 25(3): 413-420.

25- Patterson G R. De Baryshe B D, Ramsey E A. Developmental perspective on antisocial behavior. Ame Psycho 1989; 44(2): 329-335.

26- Oyserman D, Bybee D, Mowbray C. Influences of maternal mental illness on psychological outcomes for adolescent children. J Adolescence 2002; 25(6): 587-602.

27- Ackerson B. Coping with the dual demands of severe mental illness and parenting. Parents’ perspective. Families in Society 2003; 84(1): 109-118.

28- Berg-Nielsen T, Vikan A, Dahl A. Parenting related to child and parental psychopathology: a descriptive review of the literature. Clin Child Psychol Psychiatry 2002; 7(4): 529-552.

29- Vostanis P, Graves A, Meltzer H, Goodman R, Jenkins R, Brugha T. Relationship between parental psychopathology parenting strategies and child mental health. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2006; 41: 509-514.

30- Thompson A, Hollis C, Richards D. Authoritarian parenting attitudes as a risk for conduct problems: results from a British national cohort study. Eur Child Adol Psychiatry 2003; 12: 84-91.

31- Turner A. Chandler M, Heffer W. The influence of parenting styles achievement motivation and self-efficacy on academic performance in college students. J College Student Development 2009; 50(3): 337-346.

32- Shieck N. Parenting style and is correlates. Genetic social, general psychology monographs 2006; 125(3): 269-297.

33- Rey J M, Plop J M. Quality of perceived parenting in positional and conduct disorder adolescents. J Ame Acad Child Adoles Psychiat 2004; 29: 382-389.

34- Esfandiari G H. The study and comparison of parenting styles of affected children's mothers to conduct disorder and normal children's mothers and the effect of mothers' training on conduct disorders of children. Tehran: Tehran Psychiatry Institute; 1992. [In Persian]

35- Raisi A. The study of relationship between parents' parenting styles with mental health of girl students in grade 1 at high school in Isfahan. [Unpublished Master’s Thesis] Isfahan: Isfahan University; 2005. [In Persian]


64

36- Erkman F, Rohner R P. Youths' perceptions of corporal punishment parental acceptance and psychological adjustment in a Turkish metropolis. Cross-cult Res 2006; 40(3): 250-267.

37- Bahrami Ehsan H, Bagherpour komachali S, Fathiashtiani A, Ahmadi A A. The study of relationship between parenting styles with mental health and academic success of children. Psycho educa sci J 2009; 38(4): 87-100. 38- Goldenberg I, Goldenberg H. Family therapy. In: R J Corsini, wedding (eds), Current psychotherapies (pp.375-406). Itasca IL: F E. Peacock publication; 2002.

39- Psha sharifi H, Nikkhoo M R. Mental assessment guide. Tehran: Roshd Publications; 1995. [In Persian]

40- Rajabi A, Attari Shokrkon H. Validation and comparison of vocational self-efficiency expectations in boy and girl students at Shahid Chamran University in Ahvaz. The university psychological and educational sciences J 2005; 11(1, 2): 71-100 [In Persian]

41- Smits I, Soenens B, Luyckx K, Duriez B, Berzonsky M, Goossens L. Perceived parenting dimensions and identity styles: exploring the socialization of adolescents processing. J adolescence; 2008; 31(2): 151-164. 42- Havasi N. The study and comparison between parenting styles in families with addicted youth and families with normal youth. [Thesis] Tehran: Alzahra University; 2007. [In Persian]

43- Hosseininasab D, Ahmadian F, Ravanbakhsh M. The study of relationship between parenting styles with self-efficacy and mental health of students. Edu Psycho Stud 2009; 2: 21-37. [In Persian]

44- Barber B. Adolescent socialization in context: the role of connection regulation andautonomy in the family. J Adol Res 1997; 12(1): 5-11.

45- Speara C A. Review of the relationship among parenting practices parenting styles and adolescent school achievement. Edu psych review 2005; 17(2): 125-146.

اثربخشي شيوههاي فرزندپروري بر خودکارآمدي و سلامت روان...

Documents