เอกสารประกอบการสอน - คลัง ความ รู้...

1

เอกสารประกอบการสอน

วชา กฎหมายวาดวยหน Obligations Law

(01453221)

ภาคการศกษาตน ปการศกษา 2556

อ. สรยา กาฬสนธ

คลงคว

ามรดจ

ทล มหาวท

ยาลยเก

ษตรศาสต

ร

หมดอายวนท 07-10-2565

2

ค าน า

เอกสารประกอบการบรรยายรายวชากฎหมายวาดวยหน (รหสวชา 01453221) นเปนการรวบรวมคาบรรยายในการสอนมาแตภาคตน ปการศกษา 2553 โดยไดนาแบบฝกหด และขอสอบเกามารวมเขาไวดวยเพอเปนประโยชนแกนสตในการฝกปรบใชบทกฎหมายทมความซบซอน ทงน ในสวนทายไดนาเอกสารทใชนาเสนอในชนเรยนมาประกอบไวดวย

ขอมอบความดทงหมดอนจะพงมนใหแกบพการและคณาจารยทสอนสงอบรมใหความรมาตลอดระยะเวลาการศกษาทงในและนอกชนเรยน สวนขอผดพลาดประการใดๆ ผเขยนขอรบไวแตเพยงผเดยว

สรยา กาฬสนธ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


3

สารบญ บทท หนา

ค าน า ............................................................................................................................................... 2

สารบญแบบฝกหด ................................................................................................................................ 6

สารบญขอสอบเกา ................................................................................................................................ 7

ประมวลการสอน ................................................................................................................................. 12

1. หลกทวไป ....................................................................................................................................... 12

1.1 ความหมายของ “หน” .............................................................................................................. 12

1.2 มลแหงหน/บอเกดแหงหน ........................................................................................................ 13

1.3 บคคลสทธและทรพยสทธ .......................................................................................................... 15

2. วตถแหงหน .................................................................................................................................... 17

2.1 ความหมายของวตถแหงหน ....................................................................................................... 17

2.2 ทรพยซงเปนวตถแหงการชาระหน ............................................................................................. 17

2.3 วตถแหงการชาระหนเปนเงนตรา .............................................................................................. 18

2.4 วตถแหงหนซงเลอกได ............................................................................................................... 19

3. ผลแหงหน ....................................................................................................................................... 20

3.1 การไมชาระหน .......................................................................................................................... 22

3.2 การชาระหนเปนพนวสย ............................................................................................................ 22

3.3 ลกหนผดนด .............................................................................................................................. 27

3.4 เจาหนผดนด .............................................................................................................................. 34

3.5 การบงคบชาระหน ..................................................................................................................... 38

3.6 คาสนไหมทดแทน ...................................................................................................................... 41

4. การรบชวงสทธและชวงทรพย ....................................................................................................... 42

4.1 การรบชวงสทธ .......................................................................................................................... 42

4.2 ชวงทรพย .................................................................................................................................. 49

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


4


5. มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน ................................................................................. 51

5.1การใชสทธเรยกรองของลกหน .................................................................................................... 51

5.2 การเพกถอนการฉอฉล ............................................................................................................... 53

6. สทธยดหนวง .................................................................................................................................. 56

6.1 หลกเกณฑสทธยดหนวง ............................................................................................................ 56

6.2 กรณไมอาจมสทธยดหนวงได ..................................................................................................... 57

6.3 สทธผทรงสทธยดหนวง.............................................................................................................. 57

6.4 หนาทผทรงสทธยดหนวง ........................................................................................................... 58

6.5 ความระงบแหงสทธยดหนวง ..................................................................................................... 59

7. บรมสทธ ......................................................................................................................................... 59

7.1 ความหมายและลกษณะของบรมสทธ ........................................................................................ 59

7.2 ประเภทของบรมสทธ ................................................................................................................ 59

7.3 ลาดบแหงบรมสทธ .................................................................................................................... 60

8. การโอนสทธเรยกรอง ..................................................................................................................... 60

8.1 หลกเกณฑการโอนสทธเรยกรอง ............................................................................................... 60

8.2 สทธเรยกรองทโอนไมได ............................................................................................................ 60

8.3 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองชาระโดยเฉพาะเจาะจง ................................................... 61

8.4 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองชาระตามเขาสง ............................................................... 63

8.5 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองชาระแกผถอ ................................................................... 64

8.6 ผลของการโอนสทธเรยกรอง ..................................................................................................... 64

9. เจาหนและลกหนหลายคน ............................................................................................................. 65

9.1 หนทแบงชาระได ....................................................................................................................... 65

9.2 หนทแบงชาระได ....................................................................................................................... 66

9.3 ลกหนรวม ................................................................................................................................. 66

9.4 เจาหนรวม ................................................................................................................................. 70

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


5


10. ความระงบแหงหน ....................................................................................................................... 72

10.1 การชาระหน ............................................................................................................................ 72

10.2 การปลดหน ............................................................................................................................. 76

10.3 การหกกลบลบหน ................................................................................................................... 76

10.4 การแปลงหนใหม ..................................................................................................................... 77

10.5 หนเกลอนกลนกน ................................................................................................................... 78

แบบฝกหด ........................................................................................................................................... 79

ขอสอบเกา .......................................................................................................................................... 92

บรรณานกรม ................................................................................................................................. 98

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


6

สารบญแบบฝกหด หนา

ชดท 1 ทรพยเฉพาะสง ................................................................................................................... 80

ชดท 2 ชาระหนเปนพนวสย ............................................................................................................ 81

ชดท 3 การผดนด ........................................................................................................................... 83

ชดท 4 การรบชวงสทธและชวงทรพย .............................................................................................. 85

ชดท 5 มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน ............................................................................ 86

ชดท 6 การโอนสทธเรยกรอง .......................................................................................................... 88

ชดท 7 ลกหน/เจาหนรวม ............................................................................................................... 89

ชดท 8 ความระงบแหงหน .............................................................................................................. 90

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


7

สารบญขอสอบเกา หนา

ขอสอบ ภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2553 .................................................................................. 92


คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


8

ประมวลการสอน

ภาคตน ปการศกษา 2556 1. คณะสงคมศาสตร ภาควชา นตศาสตร 2. รหสวชา 01453221 ชอวชา (ไทย) กฎหมายวาดวยหน จ านวน 3 หนวยกต (องกฤษ) Obligations Law

หม 1 วนพฤหสบด เวลา 08.00 – 11.00 นาฬกา หอง สค. 4-405 หม 160 วนพฤหสบด เวลา 14.00 – 17.00 นาฬกา หอง สค. 4-401

3. ผสอน อ. สรยา กาฬสนธ

4. การใหนสตเขาพบและใหค าแนะน านอกเวลาเรยน ตดตอท [email protected] /[email protected] (facebook) หองพก สค. 2-307

โทร. 0-2561-3480/3484 ตอ 737

5. จดประสงคของวชา เพอใหนสตไดศกษาหลกกฎหมายลกษณะหนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงเปนหลก

พนฐานของหลกกฎหมายแพง

6. ค าอธบายรายวชา วตถแหงหน ผลแหงหน ลกหนและเจาหนหลายคน โอนสทธเรยกรอง และความระงบแหงหน

Subject of obligations, effect of obligations, plurality of debtors and creditors, transfer of claims and extinction of obligations

7. เคาโครงรายวชา 1. หลกกฎหมายทวไปของกฎหมายลกษณะหน 2. วตถแหงหน 3. ผลแหงหน 4. รบชวงสทธและชวงทรพย 5. มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน 6. สทธยดหนวง 7. บรมสทธ 8. การโอนสทธเรยกรอง

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


9

9. ลกหนและเจาหน รวม 10. ความระงบแหงหน

8. วธสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ไดแก การบรรยาย การเรยนการสอนแบบรวมมอ อภปราย ศกษาคนควาดวยตนเอง 9. อปกรณสอการสอน ไดแก คอมพวเตอร สอมลตมเดย เอกสารประกอบการสอน

10. การวดผลสมฤทธในการเรยน สอบปากเปลา 10 คะแนน สอบปลายภาค 90 คะแนน

นสตทขาดเรยนเกนรอยละ 20 ไมมสทธเขาสอบและถอวาไดระดบคะแนน F ในกรณขาดเรยนเกน 20% ของเวลาเรยนทงหมด จะหมดสทธสอบ (นบจากหลง add-

drop) ตามขอบงคบวาดวย การศกษาขนปรญญาตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2521 (ฉบบแกไขปรบปรง) ขอ 9.11 ในกรณลาปวย จะตองนาใบรบรองแพทยมามอบใหอาจารยผสอนในทนททกลบมาเรยนในครงตอไป กรณลากจ จะตองแจงลวงหนาและไดรบอนญาตจงสามารถหยดได นอกจากน จะไมรบฟงไมวากรณใดๆ และจะด าเนนการตามระเบยบอยางเครงครด 11. การประเมนผลการเรยน ตดคะแนนโดยพจารณาจากคะแนนกลมองคเกณฑ ดงนคอ

80 ขนไป A 75 – 79 % B+ 70 – 74 % B 65 – 69 % C+ 60 – 64 % C 55 – 59 % D+ 50 – 54 % D ตากวา 50 % F

การจะเรยนใหไดคะแนนด ไมเฉพาะแตขอสอบปลายภาคทตองอาศยทกษะความรทศกษามาและการน าไปประยกตใชภายใตความซอสตยเทานน แตนสตตองพจารณากรณเหลานประกอบดวย

1. การมวนยในการเรยน เชน การตรงตอเวลา การแตงกายถกระเบยบ เคารพกฎระเบยบและมารยาทในชนเรยน เปนตน

2. การมสวนรวมภายในชนเรยน เชน ความตงใจ การถาม-ตอบ การอภปราย รายงาน (โดยมสวนรวมภายในกลม ไมเอาเปรยบ) การนาเสนองานทไดรบมอบหมาย การไมใชเวลาในหองเรยนไปกบสงไมเปนประโยชน อาท เลนโทรศพทมอถอหรออปกรณอน การฟงเพลง เปนตน

3. ความรบผดชอบ เชน การเขาเรยนสมาเสมอ การสงงานตามกาหนดเวลา ความเรยบรอยในงานทไดรบมอบหมาย การรบผดชอบในคาพดและการกระทา การประเมนการเรยนการสอน เปนตน

4. การมจรยธรรมคณธรรม เชน ความซอสตยในการเรยน การทารายงาน การอางอง การใหเกยรตกบผลงานของผอน/ไมคดลอกผลงานของผอน หากพบวามการคดลอกโดยไมอางอง นสตจะไมไดรบคะแนน (เทากบศนย) สาหรบงานนน เปนตน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


10

การไมปฏบตตามกฎระเบยบขอใดขอหนงขางตน จะพจารณาหกคะแนนคราวละ 1 คะแนน

การศกษาหาความรหาใชมแตเพยงในหองเรยนเทานนไม ในระดบอดมศกษา นสตตองหมนคนควาใฝหาความรเพอมงไปสเปาหมายทตงใจ มใชหวงเพยงแคคะแนน/เกรด โดยไมสนใจวาจะไดความรหรอไม เพยงใด โดยเฉพาะอยางยง โดยไมสนใจวาจะไดคะแนน/เกรดมาโดยวธใด

Re: Harvard Business Review, 2554 (online)

12. เอกสารอานประกอบ 1. กาธร พนธลาภ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย , พมพครงท 9,

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมตรนราการพมพ, 2529. 2. จด เศรษฐบตร , หลกกฎหมายแพง ลกษณะหน, แกไขเพมเตมโดย ดาราพร

ถระวฒน, โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พมพครงท 16, 2549.

3. จตต ตงศภทย, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 มาตรา 241 ถงมาตรา 452, พระนคร : เนตบณฑตยสภา, 2503.

4. จตต ตงศภทย และ ยล ธรกล, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 , กรงเทพมหานคร : เนตบณฑตยสภา, 2503.

5. ไพโรจน วายภาพ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยหน , พมพครงท 8, กรงเทพมหานคร : สานกอบรมเนตบณฑตยสภา, 2552.

6. ภทรศกด วรรณแสง, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน , พมพครงท 9, กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญชน, 2548.

7. เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 1 , พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2505, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

8. เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 2 (จบบรบรณ), พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2505, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

9. โสภณ รตนากร, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน : บทเบดเสรจทวไป, พมพครงท 9, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2551.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


11

13. ตารางกจกรรมการเรยนการสอน* สปดาหท วน/เดอน/ป

(2556) เนอหา กจกรรมการ

เรยนการสอน 1 21 ส.ค. หลกกฎหมายทวไปของกฎหมายลกษณะหน บรรยาย

อภปราย ทาแบบฝกหด ขอสอบเกาและกรณศกษา

2 28 ส.ค. บอเกดแหงหน 3 4 ก.ย. ผลแหงหน : การบงคบชาระหน 4 11 ก.ย. ผลแหงหน : การชาระหนเปนพนวสย 5 18 ก.ย. ผลแหงหน : ลกหนผดนด 6 25 ก.ย. ผลแหงหน : เจาหนผดนด 7 2 ต.ค. การรบชวงสทธและชวงทรพย 8 9 ต.ค. มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน :

การเพกถอนการฉอฉล 9 16 ต.ค. มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน :

การใชสทธเรยกรองของลกหน 10 30 ต.ค. สทธยดหนวง-บรมสทธ 11 6 พ.ย. การโอนสทธเรยกรอง 12 13 พ.ย. ความระงบแหงหน 13 20 พ.ย. ลกหนและเจาหนหลายคน 14 27 พ.ย. ลกหนและเจาหนหลายคน 15 นดเพมเตม ทบทวนกอนสอบ

* ทงน ตารางอาจมการปรบเปลยนตามความเหมาะสม ลงนาม............................................. (อาจารยสรยา กาฬสนธ) วนท....21 สงหาคม 2556..........

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


12

ค าบรรยาย กฎหมายวาดวยหน (Obligations Law)

รหสวขา 01453221 อาจารยสรยา กาฬสนธ

1

1. หลกกฎหมายทวไปของกฎหมายลกษณะหน

1.1 ความหมายของ “หน” ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดใหคานยามไวในมาตราใด แตกไดกาหนดใหสทธเจาหน

ตามมาตรา 194 ไว ดงบญญตวา “ดวยอ านาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนช าระหนได อนง การช าระหนดวยงดเวนการอนใดอนหนงกยอมมได”

จากความในมาตรา 194 ศ. ม.ร.ว. เสนย ปราโมช ไดนยามคาวา “หน” ไววา หมายถง ความผกพนทมผลในกฎหมายซงบคคลฝายหนงเรยกวาเจาหนชอบทจะไดรบชาระหน มวตถเปนการการกระทาหรองดเวนหรอสงมอบทรพยสนจากบคคลอกฝายหนงเรยกวาลกหน2

สวน ศ. จด เศรษฐบตร ไดนยามคาวา “หน” ไววา หมายถง นตสมพนธระหวางบคคลสองฝาย ซงฝายหนงตองการกระทาอยางใดอยางหนงใหแกอกฝายหนง ฝายทตองกระทานน เรยกวา ลกหน สวนฝายทไดรบผลของการกระทานน เรยกวา เจาหนสวนการกระทานน แยกออกเปน 3 ชนด ไดแก (1) กระทาการอยางทเขาใจกน (2) การกระทาละเวนการกระทา และ (3) การกระทาการโอนทรพยสน3

ดงนน เมอพจารณาจากคานยามขางตน จงทาใหทราบถงองคประกอบของ “หน” วาอาจแบงไดดงน 1. เกดจากความสมพนธในทางกฎหมาย (ซงเกดจากมลเหตตางๆ กน มลเหตแหงหน หรอ บอเกดแหงหน) 2. ประกอบดวยบคคลสองฝาย ไดแกเจาหนและลกหน 3. วตถแหงหน คอ การกระทาการ การงดเวนกระทาการ และการโอนทรพยสน

เมอพจารณาตวอยางตอไปน (1) นาย ก ตกลงซอทดนไทรโศกจากนาย ข ในราคา 200,000 บาท วางมดจา 50 ,000 บาท

สวนทเหลอจะชาระในวนโอน (2) นาง ก ยมควายนาย ข ไปไถนา และตกลงจะคนใหเมอหมดฤดทานา (3) นาง ก เจตนาขบรถยนตชนนาย ข ทาใหนาย ข เลกบาดขาหกตองเขารบการรกษาท

โรงพยาบาล 1 อาจารยประจาภาควชานตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2 ศ. ม.ร.ว. เสนย ปราโมช, ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยนตกรรมและหน, หนา 363. อางองใน ไพโรจน วายภาพ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย หน, กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, พมพครงท 8, ธนวาคม 2552. 3 ศ. จด เศรษฐบตร, หลกกฎหมายแพงลกษณะหน, หนา 15 อางองใน ไพโรจน วายภาพ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย หน , กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, พมพครงท 8, ธนวาคม 2552.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


13

(4) นาย ก ตกลงวาจางนางสาว ข จดทาอาหารสาหรบงานเลยงฉลองมงคลสมรส 50 ,000 บาท โดยจะชาระใหเมอเสรจงานแลว

(5) นาย ก ตกลงสงขาวใหนาง ข ภายหลงการเกบเกยวตลอดชวต นาง ข โดยมขอแมวานาง ข จะตองไมแบงขายทดนแกบคคลใดทงสน

(6) นาย ก ชวยชวตนางสาว ข ไมใหถกรถชน (7) นาย ก รบปากวาจะดแลนางสาว ข บตรสาวเพอนเปนอยางดตามคารองขอของเพอนกอน

ตาย ตวอยางขางตน ลวนแตเปน “หน” ทงสน แตตวอยางใดจะเปนหนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและเกดจากมลเหตใดนน จงตองพจารณานยามของคาวา “หน” เสยกอน และจะพบวา ตวอยางขอ (1) – (5) ถอเปน “หน” ตามกฎหมายโดยมมลเหตทแตกตางกนไป สวน ตวอยางขอ (6). และ (7).นน เปนคาวา “หน” ทใชกนอยทวไปอนอาจไมใช “หน” (Obligations) ตามความหมายในกฎหมายกได ซงอาจเรยกวา “หนทางใจ” สวนใหญแลวจะเปนหนทเกดจากความผกพนระหวางกน ความผกพนบางประการทบงคบไมได แตอาจมผลในทางกฎหมายลกษณะหนอยบาง กถอเปน “หน” ดวย ซงเรยกวา “หนธรรมดา” หรอ “หนในธรรม” เชน หนขาดอายความ หนขาดหลกฐานเปนหนงสอฟองรองไมได หนจากการประกนขนตอ เปนตน

1.2 มลแหงหน/บอเกดแหงหน แบงออกไดเปน (1) นตกรรม ไดแก สญญา

(2) นตเหต ไดแก ละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได และบทบญญตของกฎหมาย เหตทพบบอยทกอใหเกดหน คอ มลเหตจากสญญาและละเมด

(1) สญญา

“สญญา ” เปนนตกรรมสองฝาย สญญาทกอใหเกดหนนนจะเปนสญญาทมชอตามเอกเทศสญญา (บรรพ 3) หรอเปนสญญาไมมชอ อาท สญญาประกวดราคา สญญาประมล เปนตน กได ตวอยางสญญาตามเอกเทศสญญา

- สญญาซอขาย มาตรา 453 “อนวาซอขายนน คอ สญญาซงบคคลฝายหนงเรยกวา ผขาย โอนกรรมสทธแหง

ทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนง เรยกวา ผซอ และผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย” -สญญาเชาทรพยสน

มาตรา 537 “อนวาเชาทรพยสนนน คอ สญญาซงบคคลหนงเรยกวาผใหเชา ตกลงใหบคคลอกคนหนงเรยกวาผเชา ไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจากดและผเชาไดตกลงจะใหคาเชาเพอการนน” -สญญาจางทาของ

มาตรา 587 “อนวาจางทาของนน คอ สญญาซงบคคลหนงเรยกวา ผรบจาง ตกลงรบจะทาการงานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผวาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททานน”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


14

-สญญายมใชคงรป มาตรา 640 “อนวายมใชคงรปนน คอ สญญาซงบคคลหนงเรยกวาผใหยม ใหบคคลอกคนหนง

เรยกวาผยม ใชสอยทรพยสน สงใดสงหนงไดเปลา และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนนน เมอไดใชสอยเสรจแลว” -สญญาอนๆ หรอสญญาไมมชอ คาพพากษาฎกาท 1131//2520 จาเลยประมลทากอสรางไดแลวไมยอมทาสญญากอสราง เมอกรณนตามสญญาประกวดราคาระบใหจาเลยผประกวดราคาตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายในการทโจทกตองจางผอนทางานนในราคาสงกวาทจาเลยเสนอราคาจาเลยจงตองรบผดตามสญญา

(2) ละเมด มาตรา 420 “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอทาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแก

ชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทาละเมด จาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”

คาพพากษาฎกาท 4191/2530 ทดนจาเลยอยทางทศใตตดตอกบทดนโจทกและมสภาพเปนทตากวาทดนโจทก มทางนาธรรมชาตกวาง 3 เมตร ผานทดนโจทกไปสทดนจาเลย การทจาเลยทาคนดนกนทางนานนแลวฝงทอระบายขนาดนาขนาดเสนผานศนยกลาง 8 นว ไวแทนทดนจาเลยเปนการฝาฝน ป.พ.พ. มาตรา 1339 วรรคแรกทบญญตใหเจาของทดนจาตองรบนาซงไหลตามธรรมชาตจากทดนสงมาในทดนของตน เมอนาทวมดนโจทกไดรบความเสยหายเนองจากระบายนาไมทน ถอไดวาจาเลยกระทาละเมดตอโจทก โจทกยอมมสทธฟองขอใหศาลบงคบจาเลยรอถอนคนดนกนทางนาออกและเรยกรองคาเสยหายได

(3). จดการงานนอกสง มาตรา 395 “บคคลใดเขาทากจกรรมแทนผอน โดยเขามไดขานวานใชใหทากด หรอโดยมไดม

สทธทจะทาการงานนนแทนผอนดวยประการใดกด ทานวาบคคลนนจะตองจดการงานไปในทางทจะใหสมประโยชนของตวการตามความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตามทจะพงสนนษฐานไดวาเปนความประสงคของตวการ”

(4) ลาภมควรได มาตรา 406 “บคคลใด ไดมาซงทรพยสนสงใดเพราะการทบคคลอกคนหนงกระทาเพอชาระหน

กด หรอไดมาดวยประการอนกด โดยปราศจากมลอนจะอางกฎหมายได และเปนทางใหบคคลอกคนหนงนนเสยเปรยบไซร ทานวาบคคลนนจาตองคนทรพยใหแกเขา...”

(5) บทบญญตแหงกฎหมาย ตวอยางเชน หนาทในการจราจรบทถนนตามกฎหมายจราจร หนาทชาระภาษตามประมวล

รษฎากร สทธหนาทระหวางสาม-ภรรยา หรอบพการ-บตร ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนตน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


15

1.3 บคคลสทธและทรพยสทธ 4 (1) บคคลสทธกอใหเกดความผกพนระหวางบคคลทจากดตว กลาวคอ ระหวาง เจาหน กบ

ลกหน เทานน แต ทรพยสทธ นนไมจากด คาพพากษาฎกาท 2224/28 บรษท ท. จดทะเบยนการเชาตกแถวจากจาเลย ตอมาโจทกเขา

ไปอยในตกแถวดงกลาวและเสยคาเชาใหจาเลย โดยอาศยสทธของบรษท ท. โจทกจาเลยไมมนตสมพนธใดๆ ตอกนเกยวกบตกแถวนน สญญาเชาผกพนคสญญาไดแกบรษท ท. และจาเลยเทานนโจทกจงไมมอานาจฟองบงคบใหจาเลยโอนสทธการเชามาเปนของโจทก

คาพพากษาฎกาท 1610/2512 จาเลยครอบครองทพพาทมากอนโจทกทาสญญาเชากบเจาของ แมตอมา จาเลยจะขอเชาจากเจาของและเจาของไมยอมใหเชา จาเลยกหาไดครอบครองทพพาทโดยอาศยสทธโจทกไม โจทกจาเลยจงไมมนตสมพนธตอกน การทจาเลยคงอยในทพพาทโดยไมมสทธ กเปนการละเมดตอเจาของ มใชละเมดตอโจทกซงยงมไดรบมอบการครอบครองโจทกจงไมมอานาจฟองขบไลจาเลย

คาพพากษาฎกาท 4033/2530 แมโจทกผรบโอนสทธการเชาจากเจาของเดมยงไมเคยเขาครอบครองตกแถวพพาทซงเปนทรพยสนทเชาเลย แตจาเลยผครอบครองตกแถวพพาทไดทาสญญากบโจทกวาจะยอมออกจากตกแถวพพาทภายในเวลาทกาหนด เมอครอบกาหนดแลว จาเลยไมยอมออก จงเปนฝายผดนด โจทกจงมอานาจฟองขบไลจาเลยไดโดยอาศยสทธตามสญญานน

(2) หนาทตามบคคลสทธนนมลกษณะแนนอนวากาหนดไวอยางไร กลาวคอ ตองเปนหนกระทาการ งดเวนกระทาการ หรอการโอนทรพยสน สวนทรพยสทธมลกษณะเปนหนาททเกดแกบคคลทวไปในทางงดเวน จงไมเจาะจง กลาวคอ บคคลทวไปสามารถกระทาการใดๆ ไดโดยอสระ แตตองไมกระทาละเมดตอทรพยสทธของผอน

(3) วตถแหงสทธทจะไดรบจากบคคลสทธมจากดอย 3 ประการ กลาวคอ หนกระทาการ หนงดเวนกระทาการ และหนโอนทรพยสน ทงน ทรพยสนในกองทรพยสนของลกหนสามารถนามาชดใชคนแกเจาหนได สวนทรพยสทธนน การบงคบตามสทธตองบงคบเอากบทรพยทเปนตวรองรบสทธเทานน

(4) บคคลสทธเปนสทธเรยกรอง จงตองมการฟองรองบงคบทางศาล หากลกหนไมชาระหนหรอมการทาผดหนาท ผทรงสทธจะบงคบตามสทธของตนโดยลาพงได

คาพพากษาฎกาท 6894/2544 จาเลยทาสญญาจะซอจะขายทดนพรอมบานของจาเลยแกโจทก และยนยอมใหโจทกเขาครอบครองในวนทาสญญาตอมาจาเลยไดตดโซคลองกญแจทโจทกปดประตหนาบานออกแลวใชกญแจของจาเลยคลองแทนทาใหโจทกเขาบานไมได กญแจพรอมโซของโจทกเสยหายไรประโยชน ยอมมความผดฐานทาใหเสยทรพยตาม ป.อ.มาตรา 358 การทจาเลยสงมอบทดนพรอมบานพพาทใหโจทกเขาครอบครอง โจทกยอมมสทธอยไดโดยชอบ หากโจทกเปนฝายผดสญญา และไมมสทธจะอยตอเปนการโตแยงสทธทางแพง จาเลยชอบทจะดาเนนการตามกฎหมายเพอรกษาสทธของตน ไมมอานาจโดยพลการทจะกระทาการดงกลาว อนเปนการรบกวนการครอบครองของโจทกโดยปกตสข จงมความผดฐานบกรกตามาตรา 362

(5) การบงคบใชบคคลสทธตองดาเนนคดทางศาล มเรองอายความเขามาเกยวของ สวนทรพยสทธไมมการถกจากดดวยเรองอายความ 4 ไพโรจน วายภาพ, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย หน , กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, พมพครงท 8, ธนวาคม 2552.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


16

คาพพากษาฎกาท 4934/2536 โจทกฟองเรยกเงนคนจากจาเลยโดยตงสภาพแหงขอหาฐานลาภมควรไดวา จาเลยไดเงนจากโจทกโดยปราศจากมลเหตอนจะอางกฎหมายได และมคาขอบงคบใหโจทกคนเงนตามสภาพขอหาดงกลาว จาเลยใหการตอสคดวาฟองโจทกขาดอายความตาม ป.พ.พ. มาตรา 419 ดงนน เมอโจทกรวาตนมสทธเรยกเงนคนจากจาเลยเมอวนท 24 ก.ย. 2529 แตฟองเมอวนท 14 พ.ย. 2531 พนกาหนดหนงปนบแตเวลาทโจทกรวาตนมสทธเรยกเงนคน ฟองโจทกจงขาดอายความ ตาม มาตรา419

คาพพากษาฎกาท 4015/2528 โจทกจาเลยไดเลกสญญาซอขายทดนกนแลว คสญญาจงตองกลบคนสฐานะเดมตาม ป.พ.พ. มาตรา 391 แตจาเลยไมคนเงนมดจาและราคาทดนทจาเลยรบไวใหแกโจทก โจทกจงฟองคดเพอเรยกเงนดงกลาวคน เปนกรณทเจาของกรรมสทธตดตามเอาทรพยคน ไมมอายความ

คาพพากษาฎกาท 2882/2539 การทจาเลยตกลงใหบรษท ก. เขาขดคลองในทดนของจาเลยเพอประโยชนของจาเลย ถอไดวาจาเลยตองรเหนและรบผดชอบตอโจทกดวย เมอคลองทขดขนอยหางจากแนวเขตทดนของโจทกไมถง 1 เมตร ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1342 วรรคสอง การกระทาของจาเลยจงเปนการละเมดตอโจทก

โจทกฟองขอใหจาเลยปองกนความเสยหายอนจะเกดแกความอยมนแหงทดนของโจทกทตดตอกบทดนทจาเลยขดคลองมใชเรยกเอาคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดโดยตรง จงไมอยในบงคบแหงอายความ 1 ป ตามมาตรา 448 คดโจทกจงไมขาดอายความ

(6) บคคลสทธนน คกรณจะทาใหเกดความผกพนกนในลกษณะอยางไรกได เปนการกอตงสทธตามสญญา สวนทรพยสทธ ใชยนแกบคคลทวไปได ทงน ตองพจารณาตามมาตรา 1298 ดวย (จะตงขนนอกเหนอจากทกฎหมายบญญตไวไมได)

คาพพากษาฎกาท 711/2484 สทธตามสญญาจางทาของบนทดนไมใชทรพยสทธ ยอมไมตกตดไปกบทดน

(7) กรณมการโอนทรพยสนเปลยนมอไป ทรพยสทธยอมตกตดไปกบตวทรพยสนนนดวย สวนบคคลสทธนน บงคบไดเฉพาะคกรณ ยนบคคลภายนอกไมได บคคลสทธยอมไมตกตดตามไป

(8) บคคลสทธทมทรพยสนเขามาเกยวของในบางกรณนน ทรพยสนดงกลาวไมใชสงจาเปนของความมอยขอบคคลสทธ เชน สญญาซอขายซงเปนบคคลสทธ ขณะทาสญญาซอขายไมตองมทรพยสนอยหรอแมไมเจาะจงวาเปนทรพยสนใด สญญากสมบรณแลว (คาพพากษาฎกาท 2303/2533) สวนทรพยสทธ เปนสทธทตองมทรพยมารบรอง จงตองมตวทรพยกอน

คาพพากษาฎกาท 2303/2533 สญญาจะซอจะขายเปนสญญาทกาหนดใหโอนกรรมสทธในทรพยสนกนภายหนา แมขณะทาสญญาผขายยงไมมกรรมสทธ หรอกรรมสทธในทรพยสนยงไมสมบรณ สญญากมผลบงคบแลว

คาพพากษาฎกาท 515/2525 จาเลยขายฝากเรอนเลขท 126 แกโจทกตอมาระหวางอายสญญา จาเลยรอเรอนแลวสรางเปนเรอนหลงใหมในทดน โดยใชไมของเรอนหลงเดมบางสวนและใชบานเลขท 126 ตามเดม ดงน ถอไดวาเรอนหลงเดมซงตกเปนกรรมสทธของโจทกตามสญญาขายฝากและเปนวตถแหงหนนนไดสนสภาพไปแลว เรอนหลงใหมคอเรอนพพาทยอมไมตกอยในบงคบของสญญาขายฝาก โจทกไมมกรรมสทธในเรอนพพาท ไมมอานาจฟองขบไลจาเลย คงมอานาจทจะวากลาวแกจาเลยในกรณทจาเลยรอเรอนหลงเดมอนเปนวตถแหงหนตามสญญาขายฝากเทานน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


17

ความสมพนธระหวางบคคลสทธและทรพยสทธ5 (1) การเปลยนแปลงทรพยสทธมกจะอาศยสญญาซงเปนบคคลสทธมาเปนเครองมอ เชน การ

โอนกรรมสทธในทดนโดยทาเปนสญญาซอขายหรอให หรอโอนสทธครอบครองโดยทาเปนสญญายมหรอเชาทรพย เปนตน ดงนน จงตองพจารณาทงสองหลกไปดวย

คาพพากษาฎกาท 7144/2528 จาเลยขายทพพาทซงเปนทดนทมหนงสอรบรองการทาประโยชนใหแกผรองโดยไมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนโอนสทธกนตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา4 ทว แตการทผรองไดรบการครอบครองแลว ยอมไดสทธครอบครองไปตาม ป.พ.พ. มาตรา1377 และ 1378

(2) การไดมาซงทรพยสทธในอสงหารมทรพยโดยนตกรรมในกรณทกฎหมายมไดกาหนดแบบไว เพยงแตถาไมไดจดทะเบยนไมบรบรณ ในสวนนตกรรมแมไมไดจดทะเบยนกสามารถบงคบตามนตกรรมนนไดระหวางกนเองในฐานะเปนบคคลสทธ แตไมอาจใชยนบคคลภายนอกไดเทานน เชน สทธเกบกนโดยไมไดจดทะเบยน เปนตน (คาพพากษาฎกาท 1256/2519 2380/2520)

คาพพากษาฎกาท 1256/2519 สญญาตางตอบแทนทจาเลยยอมใหโจทกมสทธอาศยและสทธเกบกนในบานและหองแถวพพาทจนกวาโจทกจะถงแกกรรม เพอตอบแทนทโจทกไมรองคดคานในการทจาเลยรองขอตอศาลเปนผจดการมรดกนน แมไมไดจดทะเบยนการไดมาตาม ป.พ.พ. มาตรา 1299 ไมเปนทรพยสทธทจะใชยนบคคลภายนอกไดทวไป แตกเปนบคคลสทธใชยนระหวางคสญญา สญญานจงมผลบงคบกนได เมอจาเลยจะโอนขายบานและหองแถวพพาทพรอมทดนซงบานและหองแถวนนตงอย โจทกยอมฟองขอใหศาลพพากษาหามมใหจาเลยโอนขายได

(3) การทาใหทรพยสนหรอทรพยสทธเหนอทรพยสนเสยหายยอมเปนละเมดอนเปนมลแหงหนประการหนง ตามาตรา 420 ทจะไดรบคาสนไหมทดแทน การอางความรบผดอนเกดจากการกระทาละเมดตอทรพยสนดงกลาว เปนการอางสทธเหนอทรพยสนในฐานะเปนผทรงทรพยสทธ เปนการอางเพอนามาเปนฐานใหผกระทาตองรบผดตามมาตรา 420 2. วตถแหงหน (Subject of Obligations)

2.1 ความหมายของวตถแหงหน วตถแหงหน หมายถง สงทเจาหนเรยกใหลกหนชาระ (ศ.จด เศรษฐบตร) ซงไดแก 1. กระทาการ 2. งดเวนกระทาการ 3. สงมอบทรพยสน/โอนทรพยสน (อ.กาธร พนธลาภ ใชคาวา “โอนกรรมสทธสงมอบทรพยสน”)6 คาพพากษาฎกาท 2545/2524 จาเลยขบรถยนตประมาทชนรถยนตของโจทกเสยหาย โจทกและจาเลยตกลงเกยวกบคาเสยหายทพนกงานสอบสวนไดบนทกไว และไดลงลายมอชอไวทงสองฝายแลว มความวาจาเลยยนยอมซอมรถยนตของโจทกใหอยในสภาพเดมและชดใชคาเสยหายแกโจทกวนละ 400 บาท จนกวาจะซอมรถยนตเสรจ จงเปนการทาสญญาประนประนอมยอมความระงบขอพพาทอนเกดจากมลละเมดใหเสรจไป ดงน เปนการกาหนดใหจาเลยชาระหนดวยการกระทา ซงอาจมการบงคบ 5 เพงอาง 6 กาธร พนธลาภ, คาอธบายประมวลแพงและพาณชย วาดวยหน, กรงเทพมหานคร : โรงพมพมตรนราการพมพ, 2529.หนา 12.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


18

ชาระหนกนไดตาม มาตรา 194 และ 213 โจทกจะฟองเรยกคาเสยหายจากจาเลยในมลละเมดอกหาไดไม คาพพากษาฎกาท 4777/2549 ขอสญญาตกลงวาเมอออกจากงานแลวจะไมไปทางานในบรษทอนทมกจการคาแขงกบนายจางเดม คาพพากษาฎกาท 515/2525 จาเลยขายฝากเรอนเลขท 126 แกโจทก ตอมาระหวางอายสญญา จาเลยรอเรอนแลวสรางเปนเรอนหลงใหมในทดน โดยใชไมของเรอนหลงเดมบางสวนและใชบานเลขท 126 ตามเดม ดงน ถอไดวาเรอนหลงเดมซงตกเปนกรรมสทธของโจทกตามสญญาขายฝากและเปนวตถแหงหนนนไดสนสภาพไปแลวเรอนหลงใหมคอเรอนพพาทยอมไมตกอยในบงคบของสญญาขายฝาก โจทกไมมกรรมสทธในเรอนพพาท ไมมอานาจฟองขบไลจาเลย คงมอานาจทจะวากลาวแกจาเลยในกรณทจาเลยรอเรอนหลงเดมอนเปนวตถแหงหนตามสญญาขายฝากเทานน

2.2 ทรพยซงเปนวตถแหงการช าระหน มาตรา 195 วรรคหนง “เมอทรพยซงเปนวตถแหงหนนนไดระบไวแตเพยงเปนประเภทและถาตามสภาพของนตกรรมหรอตามเจตนาของคกรณไมอาจจะก าหนดไดวาทรพยนนจะพงเปนชนดอยางไรไซร ทานวาลกหนจะตองสงมอบทรพยชนดปานกลาง”

“ทรพยทวไป” คอ ทรพยทมลกษณะเหมอนกน เชน ดนสอ ขาวสาร โตะ เกาอ รถยนต ฯลฯ หากพจารณาตามสภาพของนตกรรม จะหมายถง ประโยชนทมงหมายจะไดรบจากนตกรรมนน เชน ซอขาวสารไปเลยงหม กบซอไปทาอาหารขาย คณภาพ/ประเภทของขาวสารยอมตางกน เปนตน แตหากพจารณาตามเจตนาของคกรณ และมขอตกลงกนไว จะสงมอบทรพยชนดปานกลางไมได เชน คกรณผซอระบวาขอซอขาวสารหอมมะลเพอนาไปผลตซชจาหนาย คกรณผขายกจะนาขาวสารทงกลารองไหมาสงมอบใหแทนไมได เปนตน

หากระบประเภทของทรพยโดยละเอยดแลว ยอมไมตองดวยกรณตามวรรคหนง เพราะมใชระบแตเพยงประเภท ดงนน จงตองสงมอบทรพยตามทระบ แตหากกาหนดเพยงประเภทของทรพยเทานน วธการสงมอบ คอ สงมอบทรพยชนดปานกลาง สวนในกรณทมพฤตการณซงเคยตกลงใหสงมอบทรพยชนดใดมากอนอยแลว แมในครงตอไปไมไดตกลงกนไว กถอเปนการตกลงโดยปรยายวาใหสงมอบทรพยชนดเดยวกนทเคยสงนน เชน นาย ก ตกลงซอขาวสารจากรานนาง ข 1 กระสอบ โดยไมไดระบชนด ทงน นาง ข มขาวระดบ 1 2 และ 3 มคณภาพดจากนอยไปมากตามลาดบ ดงน นาง ข กตองสงมอบขาวสารชนด 2 แตหากแตเดมมาสงซอชนดท 3 มาโดยตลอด แมการสงซอครงนจะไมระบประเภท ผขายกตองสงมอบชนดท 3 เทานน เปนตน

ดงนน วธการเปลยนทรพยทวไปเปน“ทรพยเฉพาะสง” จงถกกาหนดไวในตามมาตรา 19 5วรรคสอง ดงบญญตไววา “ถาลกหนไดกระท าการอนตนจะพงตองท าเพอสงมอบทรพยสงนนทกประการแลวกด หรอถาลกหนไดเลอกก าหนดทรพยทจะสงมอบแลวดวยความยนยอมของเจาหนกด ทานวาทรพยนนจงเปนวตถแหงหนจ าเดมแตเวลานนไป”

“การกระทาการอนลกหนจะพงตองทา” นนตองมการนบ ชง ตวง วด ใหตรงตามความประสงคแหงสญญานนดวย ไมใชแตเพยงการแยกทรพยมากองไว หรอทาเครองหมายททรพยไวเทานน เวนแต

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


19

กาหนดไววาจะมการตกลงราคาในภายหลง แมจะไมไดทาการนบ ชง ตวง วด ทรพยทแยกหรอทาเครองหมายไวกเปนทรพยเฉพาะสงแลว7

“การเลอกกาหนดทรพยโดยความยนยอมของเจาหน” เปนความยนยอมใหทาการเลอกกาหนดทรพย ไมตองถงขนาดยนยอมในตวทรพยทลกหนเลอก และทรพยนนถอเปนทรพยเฉพาะสงทนท แมจะยงไมไดสงมอบ

คาพพากษาฎกาท 339/2506 จาเลยตกลงขายไมในโรงเลอยใหโจทก โดยเจาหนาทของโจทกไดวดไมตตราแลว ตองถอวากรรมสทธในไมไดโอนเปนของโจทกแลว หากไฟไหมไมนนเสยหายเพราะเหตอนจะโทษจาเลยมไดแลว การสญหรอเสยหายกยอมตกเปนพบแกโจทก

ผลของการเปนทรพยเฉพาะสง

1. ผลเกยวกบภยพบต ตามมาตรา 370 หากเปนสญญาตางตอบแทนทมวตถประสงคเปนการกอใหเกดหรอโอนทรพยสทธในทรพยเฉพาะสง และตอมามการสญหายหรอบบสลายดวยเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไมไดไซร กตกเปนพบแกเจาหน เพราะกรรมสทธในทรพยเฉพาะสงไดโอนไปยงเจาหนแลวตงแตเปนทรพยเฉพาะสง

2. ผลเกยวกบการชาระหนเปนพนวสย ตามมาตรา 218 มาตรา 219 มาตรา 378(3) (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1074/2546)

3. ผลเกยวกบการรกษาทรพย ตาม มาตรา 323 วรรคสอง ลกหนตองรกษาทรพยไวดวยความระมดระวงเชนวญชนพงสงวนทรพยสนของตนเองจนกวา

จะไดสงมอบทรพยนน 4. ผลเกยวกบการสงมอบทรพย ตามมาตรา 323 วรรคหนง คอตองสงมอบตามสภาพทเปนอย

ในเวลาทพงสงมอบ 5. ผลเกยวกบสถานททจะชาระหน ตาม มาตรา 324 คอตองชาระหน ณ. สถานทททรพยนน

ตงอย 2.3 วตถแหงการช าระหนเปนเงนตรา

มาตรา 196 “ถาหนเงนไดแสดงไวเปนเงนตราตางประเทศทานวาจะสงใชเปนเงนไทยกได การเปลยนเงนน ใหคดตามอตราแลกเปลยน ณ สถานทและในเวลาทใชเงน”

หากระบใหใชเงนตราสกลหนงๆ โดยแจงชด กตองใชตามสกลนน แตหากแสดงมลคาไวเปนเงนตราตางประเทศ โดยไมไดกาหนดใหใชตามสกลเงนตราตางประเทศนน ลกหนยอมมสทธเลอกใชเงนบาทกได

คาพพากษาฎกาท 5020/2547 ป.พ.พ. มาตรา 196 ใหลกหนมสทธทจะเลอกชาระหนเปนเงนตราตางประเทศหรอเงนไทย ศาลไมมอานาจไปบงคบหรอเลอกแทนลกหน เมอหนทเจาหนขอรบชาระในคดลมละลายเปนหนเงนตามคาพพากษาทกาหนดไวเปนเงนตราตางประเทศ ลกหนจงอาจชาระเปนเงนไทยกได

7 โปรดดมาตรา 460 บญญตไวในลกษณะเดยวกนในเรองซอขาย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


20

อตราแลกเปลยน ศาลฎกาใหถอตามอตราแลกเปลยนเสร (ของธนาคารพาณชย) ไมใชอตราของทางราชการ ดงนน อตราแลกเปลยนในตลาดมดยอมอางไมได (โปรดดคาพพากษาฎกาท 3352/2529 939/2537 4609/2540 และ 2886/2545)

คาพพากษาฎกาท 4609/2540 อตราแลกเปลยนเงนตราตาม ป.พ.พ. มาตรา 196 วรรคสองหมายถงอตราทจะแลกเปลยนกนไดโดยเสรในเวลาท จาเลยไดใชเงนจรง ซงตามปกตจะคดตามอตราแลกเปลยนเงนโดยเฉลยทธนาคารพาณชยททาการขายเงนตราตางประเทศใน กทมาตรา เปนเกณฑ แตเพอความสะดวกในการบงคบคดศาลใหคดในวนทอานคาพพากษาของศาล ถาไมมอตราการขายในวนนน กใหถอเอาวนสดทายทมอตราการขายเชนวานนกอนมคาพพากษาแตไมเกนอตราแลกเปลยนตามคาขอของโจทก

อยางไรกตาม ภายหลง ศาลฎกาไดวนจฉยกลบแนวคาพพากษาเดม กลาวคอ มไดระบอตราแลกเปลยนในคาพพากษา และปลอยใหคดตามอตราในวนทมการชาระหนจรง เพอใหเปนไปตามมาตรา 196 วรรคสอง และปองกนมใหเกดความไดเปรยบเสยเปรยบในเรองน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1916/2544 2669/2544 1334/2545 1933/2545 (ปช))

การเรยกคาเสยหายอนเนองมาจากอตราแลกเปลยน

กรณการซอขายระหวางประเทศ ผขายอาจเรยกคาเสยหายกรณผซอไมชาระราคา เนองจากคาของเงนบาทลดลง ศาลฎกาถอวาเปน “คาเสยหายกรณพเศษ” ถาคาดหมายไดลวงหนากตองรบผด ตามมาตรา 222 วรรคสอง (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1310/2480 และ 847/2521)

หนเงนทเปนเงนตราชนดเลกใชแลว มาตรา 197 “ถาหนเงนจะพงสงใชดวยเงนตราชนดหนงชนดใดโดยเฉพาะอนเปนชนดทยกเลกไมใชกนแลวในเวลาทจะตองสงเงนใชหนนนไซร การสงใชเงนทานใหถอเสมอนหนงวามไดระบใหใชเปนเงนตราชนดนน” ดงนน ตองใชเงนตราทใชอย จะนามาอางวาการชาระหนเปนพนวสยหรอทาใหหนระงบไมได เปนหลกปองกนมใหลกหนหนหนนนเอง

2.4 วตถแหงหนซงเลอกได หลกเกณฑของวตถแหงหนซงเลอกได

มาตรา 198 “ถาการอนมก าหนดพงกระท าเพอช าระหนมหลายอยาง แตจะตองกระท าเพยง การใดการหนงแตอยางเดยวไซร ทานวาสทธทจะเลอกท าการอยางใดนนตกอยแกฝายลกหน เวนแตจะไดตกลงกนก าหนดไวเปนอยางอน”

กรณทไมตกอยภายใตมาตรา 198 ไดแก 1. กรณลกหนตองชาระหนทกอยาง 2. การชาระหนหลายอยางตามลาดบ ตองเปนไปตามลาดบ เลอกไมได สวนมากเปนเรองหนตามคาพพากษา (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1988/2522 484/2525 7824/2538 และ 6404/2540) 3. กรณตกลงไววาถาไมทาการชาระหนจะตองเสยคาปรบหรอเบยปรบตามมาตรา 380-381 เปนการเลอกตามมาตรา 198 หรอไม

คาพพากษาฎกาท 1988/2522 ศาลพพากษาวาใหจาเลยแบงทดนมรดกแกโจทกทงสามคน คนละ 1 ใน 4 สวน หรอหาจาเลยชาระเงนคาทดนแกโจทกสวนละ 1 ,250 บาท หรอมฉะนนใหขายทดน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


21

ทงแปลงเอาเงนมาแบงกนตามสวน ในการบงคบคดจาเลยจะตองปฏบตการชาระหนตามลาดบ ทงขอเทจจรงไมปรากฏวาจาเลยไมสามารถจะแบงทดนมรดกใหแกโจทกทงสามตามคาพพากษาได ดงน จาเลยจะเลอกวธการนาเงนคาทดนมาชาระให โจทกสวนละ 1,250 บาท โจทกไมตกลงดวยไมได

วธการเลอก

กรณคกรณเปนผเลอก มาตรา 199 วรรคหนง กาหนดไววา “การเลอกนน ทานใหท าดวยการแสดงเจตนาแกคกรณอกฝายหนง” กรณบคคลภายนอกเปนผเลอก มาตรา 201 กาหนดไววา “ถาบคคลภายนอกจะพงเปนผเลอก ทานใหกระท าดวยแสดงเจตนาแกลกหนและลกหนจะตองแจงความนนแกเจาหน ถาบคคลภายนอกนนไมอาจจะเลอกไดกด หรอไมเตมใจจะเลอกกด ทานวาสทธทจะเลอกตกไปอยแกฝายลกหน”

ก าหนดเวลาทตองเลอก มาตรา 200 “ถาจะตองเลอกภายในระยะเวลาอนมก าหนด และฝายทมสทธจะเลอกมได เลอกภายในระยะเวลานนไซร ทานวาสทธทจะเลอกนนยอมตกไปอยแกอกฝายหนง ถามไดก าหนดระยะเวลาใหเลอกไซร เมอหนถงก าหนดช าระ ฝายทไมมสทธจะเลอกอาจก าหนดเวลาพอสมควรแกเหต แลวบอกกลาวใหฝายโนนใชสทธเลอกภายในเวลาอนนน”

ผลของการเลอก มาตรา 199 วรรคสอง “การช าระหนไดเลอกท าเปนอยางใดแลว ทานใหถอวาอยางนนอยาง

เดยว เปนการช าระหนอนก าหนดใหกระท าแตตนมา” เมอเลอกแลว ตองเปนไปตามทเลอก เวนแต (1) จะมการตกลงกนเปนอยางอน เชน มการแปลงหนใหม เปนตน หรอ (2) ถาลกหนชาระหนทไมไดเลอกและเจาหนยอมรบชาระ กถอเปนการชาระดวยอยางอน ตามมาตรา 321

การเปนพนวสยของวตถแหงหนบางอยางทตองเลอก มาตรา 202 “ถาการอนจะพงตองท าเพอช าระหนมหลายอยาง และอยางใดอยางหนงตกเปน พนวสยจะท าไดมาแตตนกด หรอกลายเปนพนวสยในภายหลงกด ทานใหจ ากดหนนนไวเพยงการช าระหนอยางอนทไมพนวสย อนง การจ ากดอนนยอมไมเกดมขน หากวาการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายทไมมสทธจะเลอกนนตองรบผดชอบ” หากเจาหนและลกหนทาสญญาโดยรมาแตตนวาหนเปนพนวสย สญญาเปนโมฆะตามมาตรา 150 ไมกอใหเกดหน หากคสญญาไมร กจะเปนเรองการชาระหนเปนพนวสยตามมาตรา 218-219 ทาใหลกหนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกเจาหนหรอหลดพนจากหน สดแตวาลกหนมสวนผดหรอไม แลวแตกรณ หรอถาเปนสญญาตางตอบแทนกตองบงคบตามมาตรา 372

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


22

3. ผลแหงหน

ผลแหงหนโดยทวไป

- เมอหนถงกาหนดชาระและลกหนละเลยไมชาระหน - เจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนชาระหน ตามมาตรา 194 - เจาหนมสทธบงคบชาระหน ตามมาตรา 213

- กองทรพยสนของลกหนเปนหลกประกนการชาระหนทงปวงของเจาหน ตาม มาตรา 214 หรอกลาวไดวา เจาหนม “บคคลสทธ” เหนอทรพยสนของลกหนนนเอง

ผลแหงหนในประการอนๆ มหลายประการ เชน รบชวงสทธ การใชสทธเรยกรองของลกหน การเพกถอนการฉอฉล เปนตน ซงจะไดอธบายในลาดบตอไป

3.1 การไมช าระหน อาจแยกพจารณาเปนกรณดงตอไปน 3.1.1 การชาระหนทเปนไปไมได : การชาระหนเปนพนวสย เชน ของทยมมาสญสลายหายไป

แลว เปนตน ทงน อาจเปนการพนวสยทงหมดหรอแตบางสวนกได (คาพพากษาฎกาท 3939/2533) 3.1.2 การชาระหนลาชา เชน ไมชาระหนตามกาหนดเวลาชาระหน เปนตน 3.1.3 การชาระหนไมถกตอง เชน ชาระหนเปนทรพยสนแทนเงน เปนตน 3.2 การช าระหนเปนพนวสย 3.2.1 เวลาทเกดเหตพนวสย (1) การพนวสยทมมากอนหรอในขณะท าสญญา

มาตรา 150 “การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจง โดยกฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ” เมอสญญาไมกอใหเกดหน กไมจาตองพจารณาประเดนการชาระหนกลายเปนพนวสย

(2) การพนวสยภายหลงทเกดหนแลว คาพพากษาฎกาท 7185/2540 ขณะทาสญญาจะซอจะขายทดนพพาทสามารถโอนกรรมสทธกนได เพยงแตกรมทดนใหหมายเหตไวในบญชอายดและกลดตดกบโฉนดวา “เมอมผมาขอจดทะเบยนเกยวกบทดนแปลงน ใหแจงคกรณทราบวากองทพบกอางวาเปนสนามบนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน หากเปนจรง ผรบโอนยอมไมไดสทธในทดนแตอยางใด ถาคกรณทราบแลวประสงคจะใหจดทะเบยนกใหบนทกถอยคาไวแลวดาเนนการจดทะเบยนตอไปได ” ดงนน ในขณะทาสญญาฯ วตถทประสงคของสญญามไดเปนการพนวสยตามมาตรา 150 จงมผลใชบงคบระหวาง โจทกและ จาเลยซงเปนคสญญา

อยางไรกตาม หนเงนยอมไมมทางกลายเปนพนวสย ดวยสามารถใชเงนอนใด เชน สกลเดยวกนแตละคนฉบบ หรอคนละสกล มาชาระหนแทนได เปนตน

ในกรณจะไดศกษาการชาระหนทเปนพนวสยทงกรณทเปนความผดและมใชความผดของลกหนตามมาตรา 218 – 219 ตอไป

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


23

(3) การพนวสยภายหลงจากทลกหนตกเปนผผดนด มาตรา 217 “ลกหนจะตองรบผดชอบในความเสยหายบรรดาทเกดแตความประมาทเลนเลอใน

ระหวางทตนผดนก ทงจะตองรบผดชอบในการทการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะอบตหตอนเกดขนระหวางเวลาทผดนดนนดวย เวนแตความเสยหายนน ถงแมวาตนจะไดช าระหนทนเวลาก าหนดกคงจะตองเกดมอยนนเอง”

คาพพากษาฎกาท 928/2521 นบตงแตจาเลยจดสรรทดนใหเชาซอ และโจทกทาสญญาเชาซอจนสงเงนคาเชาซอครบถวนเปนเวลาหลายป จาเลยมโอกาสขวนขวายจดหาซอวสดกอสราง แตไมขวนขวาย ตอมา วสดกอสรางมราคาแพงขนมใชวาจะหาซอไมไดเสยทเดยว ในกรณเชนน ไมใชเหตสดวสยอนจะทาใหการชาระหนกลายเปนพนวสย อนจะทาใหจาเลยหลดพนจากการชาระหน เมอจาเลยไมไดทาถนนคอนกรตและทอระบายนาตามสญญาเชาซอ จาเลยจงตกเปนฝายผดสญญาตองรบผดตอโจทก

วตถแหงหนทเปนการงดเวนกระทาการ ลกหนตองชาระหนโดยงดเวนกระทาการอยตลอดเวลา การไมงดเวนกระทาการทเกดขนเพยงชวคราวไมอาจถอไดวาการชาระหนเปนพนวสย

วตถแหงหนทเปนการโอนทรพยสน (1) หากทรพยสนนนถกทาลายหรอสญหายกโอนใหไมได (2) การชาระหนกลายเปนพนวสย หรอทรพยสนนนโอนไปยงบคคลภายนอกแลว หรอ (3) มกฎหมายหามโอนกเปนการพนวสยไดเชนกน

หนทเปนการสงมอบทรพยเฉพาะสง ตองเปนการพนวสยทคนทวไปไมสามารถสงมอบทรพยนนได ถาลกหนสงมอบทรพยนนไมไดเพราะทรพยนนเปนของผอนหรอโอนไปใหผอนแลว จะอางวาการชาระหนเปนพนวสยไมได แตถอวาสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบโดยเฉพาะเจาะจงตามมาตรา 213 เทานน

หนทเปนการสงมอบทรพยทวไป จะถอวาพนวสยกตอเมอไมสามารถหาทรพยจากทใดมาสงมอบใหไดเลย ถายงสามารถหาทรพยจากทอนมาสงมอบไดกไมเปนการพนวสย แตกรณทตกลงใหสงมอบทรพยทวไปและไดมการระบแหลงผลตทรพยไวในสญญา ถาแหลงนนผลตไมได กเปนพนวสย (โปรดดคาพพากษาฎกาท 2046/2531 4341/2531 3342/2532 5516/2537)

คาพพากษาฎกาท 2046/2531 จาเลยอางเหตสงมอบดนขาวให โจทกตามสญญาไมไดเพราะมโจรแบงแยกดนแดนขมขเรยกคาคมครองจากโรงงานทผลตดนขาวของ จาเลยจนคนงานไมกลาเขาไปทางาน ดงน เมอตามสญญามไดเจาะจงใหสงมอบดนขาวจากแหลงผลตของโรงงานจาเลย จาเลยยอมจดหาดนขาวจากแหลงอนไดดนขาวมใชทรพยเฉพาะสง จาเลยจะอางวาการชาระหนตกเปนพนวสยและปฏเสธความรบผดไมได

3.2.2 เหตทท าใหการช าระหนเปนพนวสย

(1) เหตตามธรรมชาต คาพพากษาฎกาท 118/2525 การทนาทวมบรเวณโรงงานแตมไดทวมตวโรงงานจนนายจางตอง

ปดโรงงานประกอบกบลกจางพรอมทจะทางานใหแกนายจาง พฤตการณดงกลาวไมถอวาเปนเหตขดขวางในการทนายจางจะจายคาจางแกลกจางและกรณไมถอวาการชาระหนกลายเปนพนวสยเพราะ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


24

พฤตการณอนใดอนหนงซงเกดขนภายหลงทไดกอหน นายจางยงไมหลดพนความรบผดชาระคาจางใหแกลกจาง

(2) เหตเกดจากมนษย คาพพากษาฎกาท 1479/2526 โจทกเปนลกจางจาเลยสญญาจางระหวาง โจทกและจาเลย

เปนสญญาตางตอบแทน โดยโจทกตองทางานใหแกจาเลยและจาเลยตองชาระคาสนจางใหแกโจทกแม จาเลยจะไมมอบงานหรอสงใหโจทกทางาน จาเลยกตองจายสนจางใหตลอดเวลาทจางกนจนกวาจะมการบอกเลกสญญาจาง การทจาเลยหยดกจการเพอซอมแซมโรงงานทถกเพลงไหมมไดเปนเหตขดขวางอยางใดทจะทาใหจาเลยจายสนจางไมได เพราะยงไมพนวสยทจาเลยจะชาระหนแกโจทก

(3) กฎหมายหาม คาพพากษาฎกาท 1718/2539 ตามสญญาจะซอจะขายทดนโจทกและจาเลยตกลงกนวาจาเลย

จะจดทะเบยนโอนขายทดนแกโจทกเมอไดออก น.ส. 3 เสรจเรยบรอยแลว ตอมามการออก น.ส. 3 แตมขอกาหนดหามโอนภายใน 10 ปกรณจงตองดวย ป.พ.พ. มาตรา 219 วรรคหนง คอ การจดทะเบยนโอนขายทดนแกโจทกกลายเปนพนวสยเพราะมขอกาหนดหามโอนอนเปนพฤตการณทเกดขนภายหลงทไดทาสญญาจะซอจะขายจาเลยจงหลดพนจากการชาระหนโดยไมตองจดทะเบยนโอนขายทดนแกโจทกอกตอไป เพราะไมมขอตกลงวาตองรอพนกาหนดหามโอนแลวจงจะจดทะเบยนโอนขาย

ตวอยาง นาย ก ซอขาวหอมมะลเกรดเอจากนาย ข จานวน 10 กระสอบ ราคา 10,000 บาท คาถาม 1 เจาหน-ลกหน 1.1 หนสงมอบขาวสาร เจาหนคอ............... ลกหนคอ................... สทธ..........................หนาท................ 1.2 หนชาระราคา เจาหนคอ............... ลกหนคอ........................ สทธ..........................หนาท................ คาถาม 2 ลกษณะของทรพย 2.1 เปน ทรพยทวไป/ทรพยเฉพาะสง? คาตอบ 2.3 หากไมระบประเภทขาวสาร จะเปนอยางไรและตองสงมอบชนดใด คาถาม 3 การเปนพนวสย 3.1 จากคาถาม หากไฟไหมโรงสรวมถงขาวของนาย ข บางสวนรวมถงขาวของนาย ก ทจดเปน

กระสอบแลวดวย - เปนทรพยเฉพาะสงหรอไม - กรรมสทธโอนหรอยง - เปนการพนวสยหรอไม 3.2 กรณไมระบประเภทขาวสาร หากไฟไหมโรงส - เปนทรพยเฉพาะสงหรอไม - กรรมสทธโอนหรอยง - เปนการพนวสยหรอไม 3.3 หากนาย ก ใหนาย ข เลอกขาวสารชนดปานกลางให นาย ข เลอกแลว ไฟไหมโรงส

บางสวน รวมถงขาวสารทเลอก

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


25

- เปนทรพยเฉพาะสงหรอไม - กรรมสทธโอนหรอยง - เปนการพนวสยหรอไม - ถาไหมทงหมด กรณจะเปนอยางไร 3.4 หากนาย ก กบนาย ข ตกลงจะเลอกขาวสารวนหลง ตอมา ไฟไหมโรงสทงหมด - เปนทรพยเฉพาะสงหรอไม - กรรมสทธโอนหรอยง - เปนการพนวสยหรอไม 3.2.3 ผลของการช าระหนเปนพนวสย (1) กรณทเกดจากพฤตการณท ลกหนตองรบผดชอบ มาตรา 218 “ถาการช าระหนกลายเปนพนวสยจะท าไดเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหน

ตองรบผดชอบไซร ทานวาลกหนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเจาหนเพอคาเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการไมช าระหนนน

ในกรณทการช าระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวน ถาหากวาสวนทยงเปนวสยจะท าไดนนจะเปนอนไรประโยชนแกเจาหนแลว เจาหนจะไมยอมรบช าระหนสวนทยงเปนวสยจะท าไดนน แลว และเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการไมช าระหนเสยทงหมดทเดยวกได”

กรณนอาจเกดกอนหรอหลง ลกหนตกเปนผผดนดกได หากเกดภายหลง ลกหนตองชาระดอกเบยรอยละเจดครงตอปของจานวนคาเสยหายทตองชดใช ตามมาตรา 224 ดวย และถาเปนหนสงมอบทรพยกตองคดดอกเบยตงแต เวลาอนเปนฐานทตงแหงการกะประมาณราคา ตามมาตรา 225 (เทยบคาพพากษาฎกาท 2625/2551) การชาระหนเปนพนวสยเพยงบางสวนเจาหนมสทธปฏเสธไมรบชาระหนไดเมอการชาระหนเปนอนไรประโยชนแกเจาหน (มาตรา 218 วรรคสอง) หรอเปนการผดสญญาทเปนสาระสาคญ (มาตรา 320)

(2) กรณทเกดจากพฤตการณท ลกหนไมตองรบผดชอบ มาตรา 219 “ถาการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงเกดขน

ภายหลงทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซร ทานวาลกหนเปนอนหลดพนจากการช าระหนนน

ถาภายหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลายเปนคนไมสามารถจะช าระหนไดไซร ทานใหถอเสมอนวาเปนพฤตการณทท าใหการช าระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน” การชาระหนตามมาตรา 219 อาจเปนการพนวสยทงหมด/บางสวนกได หากเพยงบางสวน สวนทไมพนวสยและยงเปนประโยชนแกเจาหนอย เจาหนกตองรบไว สวนทเหลอไรประโยชน เจาหน มสทธปฏเสธไมรบชาระหนได นอกจากน อาจพจารณาวาเปนการชาระหนเพยงบางสวนตามมาตรา 320 ซงใหสทธเจาหนปฏเสธไดเชนกน

คาพพากษาฎกาท 282/2525 สญญาเชาซอนน ผเชาซอจะบอกเลกสญญาในเวลาใดเวลาหนงกไดตาม มาตรา 573 กรณทการชาระหนเปนพนวสยตามมาตรา 219 แมสญญายงไมเลกกน กยอมระงบ เพราะไมมผลบงคบตามกฎหมาย แมจาเลยหลดพนจากการชาระหนตามมาตรา 219 แตกไมมสทธไดรบ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


26

ชาระหนตอบแทนตามมาตรา 372 วรรคแรก กรณเชนนไมมบทกฎหมายใดใหสทธจาเลย ทจะไดรบชาระหนฝายเดยวโดยไมตองชาระหนตอบแทน

สวนกรณตามมาตรา 219 วรรคสอง นน เปนกรณทลกหน ตองปฏบตการดวยตนเอง สาหรบลกหนทเปนนตบคคล หากมกฎหมายหามกระทาการอยางใดอยางหนง กถอวากลายเปนบคคลทไมสามารถชาระหนได (คาพพากษาฎกาท 4968-50/2543)

(3) กรณทการช าระหนกลายเปนพนวสยภายหลงทลกหนผดนด (มาตรา 217) คาพพากษาฎกาท 3614/2532 การทโจทกผดนดไมชาระราคาทดนทโจทกเปนผซอจากการ

ขายทอดตลาดได ทาใหตองประกาศขายทอดตลาดทดนนนใหมอกหลายครง ในระหวางนนไดเกดเพลงไหมตนลาไยบนทดนแปลงดงกลาวทาใหราคาทดนลดลง โจทกตองรบผดราคาทดนในสวนทขาดตามมาตรา 516

สาหรบ กรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหนไมตองรบผดชอบ ซงลกหนเปนอนหลดพนจากหนตามมาตรา 219 นน ถาเกดขนภายหลงจากลกหนผดนด ลกหนยงตองรบผดอย ตามมาตรา 217 (คาพพากษาฎกาท 1074/2546) จะอางมาตรา 219 ไมตองรบผดไมได

(4) ผลของการช าระหนเปนพนวสยเกยวกบความผดของตวแทน

มาตรา 220 “ลกหนตองรบผดชอบในความผดของตวแทนแหงตนกบทงของบคคลทตนใชในการช าระหนนนโดยขนาดเสมอกบวาเปนความผดของตนเองฉะนน แตบทบญญตแหงมาตรา 373 หาใชบงคบแกกรณเชนนดวยไม”

เจาหนกบลกหนอาจจะตกลงกนยกเวนไววาไมตองรบผดชอบในความผดของบคคลนน เปนขอตกลงทไมถอวาขดตอกฎหมาย หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

(5) ขอตกลงใหรบผดแมการช าระหนเปนพนวสย

ขอตกลงเชนนสามารถกระทาได ไมถอวาขดตอกฎหมาย หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

คาพพากษาฎกาท 979/2517 ขอความในสญญามวา “แมสญญาฉบบนจะตองผานการโอน การตออาย หรอการเปลยนมออยางใดๆ หรอตวยานยนตอนเปนวตถแหงสญญาตองประสบความสญเสย เสยหาย หรอยอยยบประการใด ผซอกหาหลดพนจากหนาทรบผดตามสญญานแตอยางใดไม ” ซงหมายความวา ผซอจะตองรบผดใชราคาใหกบผขาย ไมวารถยนตจะสญหายไปดวยเหตใดๆ กตาม จงรวมการสญหายไปเพราะเหตสดวสยดวย

(6) ผลของการช าระหนเปนพนวสยเกยวกบการชวงทรพย (มาตรา 228) มาตรา 228 “ถาพฤตการณซงท าใหการช าระหนเปนอนพนวสยนนเปนผลใหลกหนไดมาซงของ

แทนกด หรอไดสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอทรพยอนจะพงไดแกตนนนกด ทานวาเจานหจะเรยกใหสงมอบของแทนทไดรบไวหรอจะเขาเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเสยเองกได

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


27

ถาเจาหนมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพราะการไมช าระหนและถาใชสทธนนดงไดระบไวในวรรคตนไซร คาสนไหมทดแทนอนจะพงใชแกเจาหนนนยอมลดจ านวนลงเพยงเสมอราคมแหงของแทนซงลกหนไดรบไวหรอเสมอจ านวนคาสนไหมทดแทนทลกหนจะเรยกรองไดนน” หากเจาหนใชสทธเรยกเอาของหรอเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากบคคลภายนอกแลว เจาหนจะเรยกรองในสวนทไดรบแลวไมได คงเรยกไดในสวนทขาดอยเทานน ไมใชไดรบทงสองทาง ทงน โดยไมตองคานงวาลกหนจะผดหรอไม เจาหนกชวงทรพยได ถาลกหนเปนผผดนดตามมาตรา 218 หรอ 217 เจาหนกยอมมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนเพราะการไมชาระหนไดดวย แตถาบงคบจากบคคลภายนอกไดแลวเพยงใด สวนนนกเรยกเอากบลกหนไมไดเทานน

คาถาม โจทกท 1 ซอชางจากโจทกท 2 ชาระราคาชางและสงมอบชางกนเสรจเดดขาดแลว แตยงมไดโอนตวพมพรปพรรณ ตอมาโจทกท 1 ขายฝากชางกบจาเลยแตใหโจทกท 2 เปนคสญญาในการทาสญญาขายฝากทอาเภอ เพราะชอเจาของยงเปนโจทกท 2 ตอมา จาเลยผซอฝากใชชางใหทาการงานเกนสมควร แมชางเจบปวยกไมใหหยดพกรกษาใหชางสมบรณดเสยกอนกลบใชงานชางจนตาย โจทกท 1 จะมมาตรการเยยวยาอยางไร

คาตอบ โปรดดคาพพากษาฎกาท 517/2495 (7) ผลของการช าระหนเปนพนวสยเกยวกบมดจ า

หนทมการวางมดจา หากการชาระหนเปนพนวสยกตองมการรบหรอคนมดจา สดแตวาเปนความผดของลกหนหรอไม (ดมาตรา 378) (2) และคาพพากษาฎกาท 9241/2539) นอกจากน เจาหนยงมสทธเลกสญญาตามมาตรา 389 ไดดวย

3.3 ลกหนผดนด 3.3.1 หลกเกณฑ มาตรา 204 “ถาหนถงก าหนดช าระแลว และภายหลงแตนนเจาหนไดใหค าเตอนลกหนแลว

ลกหนยงไมช าระหนไซร ลกหนไดชอวาผดนดเพราะเขาเตอนแลว ถาไดก าหนดเวลาช าระหนไวตามวนแหงปฏทน และลกหนมไดช าระหนตามก าหนดไซร ทานวา

ลกหนตกเปนผผดนดโดยมพกตองเตอนเลย วธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการช าระหนซงไดก าหนดเวลาลงไวอาจค านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาว” ดงนน หลกเกณฑตามวรรคหนง ไดแก 1. หนถงกาหนดชาระแลว (โปรดดหลกเกณฑตามมาตรา 203) มาตรา 203 “ถาเวลาชาระหน ไมมก าหนดไว หรออนมานจากพฤตการณ ทงปวงกไมได เจาหนยอมเรยกใหชาระหนไดโดยพลน และ ลกหนกยอมชาระหนโดยพลนดจกน ถาไดก าหนดเวลาไว แตหาก กรณเปนทสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนจะเรยกใหชาระหนกอนถงเวลานนหาไดไม แตฝายลกหนจะชาระหนกอนกาหนดนนกได”

ดงนน ตามมาตรา 203 วรรคสอง จะเหนไดวาลกหนไดประโยชนจากเงอนเวลา 2. ลกหนไมชาระหน 3. เจาหนตองเตอนลกหนแลว เวนแตหนมกาหนดเวลาชาระแนนอนตามวนแหงปฏทน 4. ลกหนตกเปนผผดนด

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


28

คาพพากษาฎกาท 2103/2535 สญญากยมเงนไมไดกาหนดเวลาชาระตนเงนคนไว โจทกผใหกยอมจะเรยกให จาเลยชาระหนไดโดยพลนตามมาตรา 203 วรรคแรกและมอานาจฟองให จาเลยชาระหนไดโดยไมตองบอกกลาวตามมาตรา 652 กอนกได

คาถาม นาย ก นดนาย ข โอนทดนวนท 13 เมาตราย. 54 ถอเปนหนมกาหนดเวลาหรอไม อยางไร ใหอธบาย

คาตอบ เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 2225/2540 3.3.2 เหตทลกหนตกเปนผผดนด (1) ลกหนผดนดเพราะเจาหนไดเตอนแลว “หนไมไดก าหนดระยะเวลา”

คาพพากษาฎกาท 4573-5228/2545 ขอบงคบของธนาคาร จาเลยทระบวา จาเลยจะพจารณา การจายโบนสใหปละสองครง ภายหลงการปดบญชประจางวดนน แม จาเลยจะจายโบนสครงแรกพรอมเงนเดอนในเดอน ม.ย. โดยตลอด กเปนเพยงวธปฏบต ถอไมไดวาเปนกาหนดเวลาจายเงนโบนสครงแรก หนดงกลาวจงเปนหนทไมมกาหนดชาระ จาเลยจะตกเปนลกหนผดนดตอเมอโจทกไดบอกกลาวทวงถามกอน การผดนดตามมาตรา 204 แตกตางจากมาตรา 203 ทวา กาหนดเวลาตามมาตรา 203 อาจไมใชกาหนดเวลาตามวนแหงปฏทนกได ดงนน ตองมการเตอนกอน จากนน เมอลกหนไมชาระ จงจะตกเปนผผดนด (โปรดดคาพพากษาฎกาท 599/2535 4581/2548 4799/2549)

ก าหนดเวลาทอนมานจากพฤตการณ คาถาม จาเลยยมปยและของอนไปจาก โจทกเพอใชในการทาใบยาสบ แตไมไดทาใบยาสบเอง

โดยไมไดกาหนดเวลาคนสงของไว หลงฤดกาลทาใบยาสบ ของอนทยมนนหมดไปครงหนง แต จาเลยกยงไมคนปยและของอน โจทกจงมหนงสอบอกกลาวให จาเลยคนของทยมภายในวนท 10 มถนายน 2554 จาเลยไมคน โจทกจะทาอยางไร

คาตอบ.................................................................. (เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 599/2535) การเตอน

- เจาหนอาจเตอนโดยการแสดงเจตนาไปยงลกหนโดยทาเปนหนงสอหรอดวยวาจากได (คาพพากษาฎกาท 872/2527) - หากลกหนตาย ตองแจงเตอนไปยงทายาท (คาพพากษาฎกาท 2183/2528) - การเตอนตองมการกาหนดเวลาอนสมควรใหลกหนปฏบตการชาระหนดวย จงจะเปนการเตอนโดยชอบ (คาพพากษาฎกาท 1336/2544) หรอกาหนดวนททแนนอนกได - ตองเปนการเตอนภายหลงหนถงกาหนดชาระแลว หากแจงเตอนกอนหนถงกาหนดชาระ ไมถอเปนคาเตอน/ถอวายงไมเตอน ดงนน ลกหนยงไมผดนด - การเตอนเปนการกระทาเพอใหลกหนตกเปนผผดนด ไมใชประโยชนในการฟองคด เพราะถงอยางไร เจาหนกสามารถฟองคดเรยกใหชาระหนไดอยแลว (คาพพากษาฎกาท 2103/2535) เพยงแตไมมสทธเรยกดอกเบยผดนดกอนวนฟองเทานน (คาพพากษาฎกาท 627/2532 และคาพพากษาฎกาท 400/2545) และการทเจาหนฟองถอเปนการเตอนตามมาตรา 204 วรรคหนงดวย ถอวา ลกหนตกเปนผผดนดนบแตวนฟอง

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


29

คาพพากษาฎกาท 627/2532 โจทกฟองขอใหจาเลยชาระคาระวางพาหนะไมอดทโจทกขนสงให จาเลยจาเลยรบวาไดคางชาระคาระวางพาหนะดงกลา เพราะโจทกไมสงใบเสรจรบเงนไปเรยกเกบจากจาเลยดงน เมอ โจทกไดขนสงไมอดใหจาเลยแลว จาเลยยอมมหนาทชาระคาระวางพาหนะให โจทกโดยไมตองทวงถาม เมอ โจทกฟองคดอนเปนการเรยกใหชาระหนแลว จาเลยกมหนาทตองชาระดอกเบยนบแตวนฟอง (คาพพากษาฎกาท 2400/2545 วนจฉยทานองเดยวกน)

(2) ลกหนผดนดโดยเจาหนไมตองเตอน

(2.1) หนทมก าหนดเวลาช าระตามวนแหงปฏทน “ตามวนแหงปฏทน” หมายถงการกาหนด วน/เดอน/ป รวมถง กาหนดใหชาระหนเปนรายวน (ฎ 5008/2547) หรอภายในกวนนบแตวนทเรมตนนบ (คาพพากษาฎกาท 808/2533 2075/2545) กเดอน กป (คาพพากษาฎกาท 5414/2549) หรอเปนรายเดอนนบแตวนทเรมตนนบ หรอภายในเดอนใดทไมไดระบวนดวย (คาพพากษาฎกาท 3359/2526)

คาถาม สญญาประนประนอมยอมความระหวาง โจทกและจาเลยมขอความวา จาเลยสญญาวาจะชาระหนใหแกโจทก 30,000 บาท โดยจะผอนใหเปนรายเดอน เดอนละ 500 บาทเรมเดอนแรกในวนท 18 พ.ย. 2524 เปนตนไปจนกวาจะชาระเสรจสน เปนการกาหนดใหชาระเปนรายเดอน โดยมไดระบวนทแนนอน คงระบเฉพาะเดอนแรกเทานน ตอมาในเดอนทสาม คอเดอน มาตราค. 2525 จาเลยสงเงนทางธนาณตเพอชาระหนโดยสงในวนท 21 โจทกฟองเรยกคาเสยหายโดยอาง จาเลยผดนด ขออางของโจทกฟงขนหรอไม

คาตอบ กาหนดเวลาเปนไปทกสนเดอน จะชาระหนในวนใดของเดอนกได (เทยบเคยง คาพพากษาฎกาท 3359/2526) (คาพพากษาฎกาท 2161/2542 วนจฉยทานองเดยวกน)

คาถาม สญญากระบวา ผกตองชาระดอกเบยของเงนตนทคางชาระใหแตละวน เมอไมชาระในวนใด ยอมถอวาผดนดนบแตวนนน และยงมขอความใหชาระดอกเบยทคางชาระในวนทาการสดทายของเดอน เมอผกผดนด ผใหกฟองใหผกชาระหนเงนกพรอมดอกเบยผดนดรายวน แตผกตอสวาเรยกดอกเบยผดนดรายวนไมได เพราะกาหนดใหชาระในวนทาการวนสดทายของเดอน ผใหกตองคดจากวนสดทาย ทานเหนวาขอตอสใดถกตอง (คาพพากษาฎกาท 5008/2547)

คาตอบ .................................................................. คาถาม หาก เจาหนยอมผอนผนให ลกหนปฏบตการชาระหนลาชา ทงทเปนหนมกาหนดเวลา

ชาระหนตามวนแหงปฏทน กรณจะเปนอยางไร (คาพพากษาฎกาท 822/2538 คาพพากษาฎกาท 2677/2547 คาพพากษาฎกาท 997/2551)

คาตอบ .................................................................. คาถาม หาก เจาหนยอม ”ผอนเวลา” ให ลกหนในหนมกาหนดเวลาแนนอน กรณผคาประกน

จะเปนอยางไร (มาตรา 700) คาตอบ .................................................................. คาถาม สญญาซอขายทดนระหวาง ก. และ ข. กาหนดโอนวนท 10 มถนายน 2554 แต ก. และ

ข. ตกลงเลอนวนนดจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนตามสญญากนหลายครง ครงลาสด ว. ผรบมอบอานาจ ก. ไดไปพบ ข. ทสานกงานทดนตามกาหนดวนนดในสญญาและไดจดเตรยมแคชเชยรเชคและเงนสดสาหรบชาระคาทดนสวนทเหลอใหแก ข. แลว แตไมอาจโอนกรรมสทธในทดนไดเนองจากแคชเชยรเชคหาย และในขณะนนกเปนเวลาประมาณ 16.00 นาฬกาใกลเวลาเลกงานของทางราชการ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


30

ยอมไมสามารถ แกไขเหตการณไดทน ทงวนนดโอนกเปนวนศกร ก. จงขอเลอนการจดทะเบยนการโอนไปเปนวนจนทรซงเปนวนเรมเปดทาการใหมของทางราชการ ข. อางวา ก ผดนด จงไมยอมโอนกรรมสทธในทดนให พรอมฟองเรยกคาเสยหายและคาสนไหมทดแทนจาก ก. ขออางของ ข ฟงขนหรอไม (เทยบเคยง คาพพากษาฎกาท 822/2538)

คาตอบ .................................................................. การผดนดในหนหลายราย ยอมเปนไปตามหนแตละราย สวนหนรายเดยวทผอนชาระเปนงวดๆ

ตามวนแหงปฏทน ถาผดนดงวดใดงวดหนง กถอวาผดนดทกงวด ไมวาจะมขอตกลงเชนนนหรอไม (โปรดดคาพพากษาฎกาท 521/2510 และ 3027/2528)

คาพพากษาฎกาท 521/2510 จาเลยทาสญญายอมความชาระหนจานองจานวนหนง โดยมขอตกลงวา ตองชาระภายในวนท 1 ของทกเดอน เดอนละ 1,000 บาทแตไมมขอความวาถาผดนดงวดใดงวดหนงใหถอวาผดนดทงหมด เมอ จาเลยไมปฏบตตามขอตกลงน กไดชอวาเปนผผดนดสญญายอม การท จาเลยตกลงกาหนดชาระหนเปนงวดๆ นหาไดแยกหนออกเปนรายๆ ตางรายกนไม เหตนเมอ จาเลยไมชาระหนตามกาหนดเวลาทตกลงไว แมแตงวดหนงงวดใด กยอมตกเปนผผดนดชาระหนจานองรายนนทงหมด หาใชผดนดแตเฉพาะงวดไม

(2.2) หนทมก าหนดเวลาช าระหนโดยค านวณตามปฏทนนบจากวนบอกกลาว

สวนใหญมกจะเปนหนในอนาคตทเกดจากการใชบรการหรอซอสนคาเชอ เชน คาโทรศพทมอถอรายเดอน เปนตน ดงนน จงบอกกลาวเมอใดกไดเมอเกดหนแลวโดยวธการบอกกลาวจะเปนหนงสอหรอวาจากได และวธการนบ ใหนบแตวนทไดรบคาบอกกลาว แตถาบอกกลาวเปนหนงสอ ใหนบแตวนทคาบอกกลาวไปถงลกหน ถาไมมคาบอกกลาว หนนนยอมไมถงกาหนดชาระและลกหนไมอาจตกเปนผผดนดไดเลย

คาถาม ตามสญญาโฆษณากาหนดวนชาระหนไววาชาระหลงวนโฆษณาภายใน 30 วน สวนวนโฆษณาคอวนท 4 และ 9 ธ.ค. 2540 ตอมาพนกงานของ โจทกไปสงใบแจงหนและใบวางบลให จาเลยจาเลยระบในใบรบวางบลวา โปรดมารบเงนวนท 13 ม.ค. 2541 โจทกมไดทกทวง ในภายหลง จาเลยไมชาระหน โจทกคดดอกเบยผดนดไดหรอไม อยางไร

คาตอบ โปรดดคาพพากษาฎกาท 997/2551 (3) ลกหนผดนดตงแตเวลาท าละเมด

มาตรา 206 บญญตวา “ในกรณหนอนเกดแตมลละเมด ลกหนไดชอวาผดนดมาแตเวลาทท าละเมด”

กรณนไมมกาหนดเวลาบงคบโดยสภาพ จงไมนามาตรา 203 มาปรบใช (เทยบเคยง คาพพากษาฎกาท 1812/2535) และถอเปนการผดนดทนทโดยไมตองเตอน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 5156/2542 และคาพพากษาฎกาท 3480/2550) ถอเปนหนทถงกาหนดเวลาชาระโดยพลน ลกหนทตองรบผดในมลละเมด อาจเปนผกระทาละเมดเองหรอเปนผตองรบผดเพอการกระทาของผอนกได เชน นายจาง-ลกจาง (คาพพากษาฎกาท 174/2528) ตวการ-ตวแทน เปนตน หนละเมดรวมถงคาเสยหายในอนาคต เชน คาขาดไรอปการะตามมาตรา 443 เปนตน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 2959/2529 และ 1812/2535)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


31

ผทมสทธคดดอกเบยผดนดตงแตเวลาทาละเมดตองเปนผเสยหายโดยตรงจากการกระทาละเมด นายจางทตองขาดแรงงานของลกจางทถกกระทาละเมดไป ไมมสทธคดดอกเบย (โปรดดคาพพากษาฎกาท 5014/2533)

ผรบประกนภยทชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเอาประกนภยซงถกกระทาละเมด ยอมรบชวงสทธของผเอาประกนภยมาฟองผทาละเมดไดตามมาตรา 880 แตไมมสทธคดดอกเบยตงแตเวลาททาละเมด คดไดตงแตวนทชดใชแทนซงเปนวนทเกดการรบชวงสทธ 8 (โปรดดคาพพากษาฎกาท 4631/2530)

คาพพากษาฎกาท 4015/2548 จาเลยท 3 เปนผรบประกนภยคาจนไมใชผทาละเมดหรอตองรวมรบผดกบผทาละเมด จาเลยท 3 จงไมตองรบผดในดอกเบยนบแตวนททาละเมด ประกอบหนตามสญญาประกนภยคาจนมไดกาหนดเวลาชาระหนไวตามวนแหงปฏทนและโจทกไมไดทวงถามกอนฟอง จาเลยท 3 จงตองชดใชดอกเบยนบแตวนฟอง

คาถาม เมอหนถงกาหนดชาระ และ ลกหนไมชาระหน ลกหนกลายเปนผผดนดทนทหรอไม คาตอบ.................................................................. (พจารณามาตรา 204 ทงสองวรรค) 3.3.3 เหตทไมท าใหลกหนผดนด มาตรา 205 “ตราบใดการช าระหนนนยงมไดกระท าลงเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหน

ไมตองรบผดชอบ ตราบนนลกหนยงหาไดชอวาผดนดไม” “พฤตการณ” อาจหมายถง เหตสดวสยได หรอเกดจากเหตอนๆ เชน จากบคคลภายนอกหรอ

จากเจาหน เปนตน แมเกดพฤตการณใดๆ แตหนาททตองปฏบตการชาระหนยงคงมอยและเจาหนตองใหเวลา

พอสมควรใหลกหนชาระหนตอไป (โปรดดคาพพากษาฎกาท 2189/2523) พฤตการณทลกหนไมตองรบผดชอบอาจเกดกอนหรอหลงจากทหนถงกาหนดชาระแลวกได แต

ตองเกดกอนผดนด พฤตการณนาจะไมถงขนาดททาใหการชาระหนเปนพนวสย ไมเชนนนลกหนยอมหลดพนตาม 219

คาถาม นาย ก ยม notebook นาย ข กาหนดสงมอบ 28 ม.ย. 2556 นาย ก ฝากนาย ค ไปคน นาย ค เอาไปใชกอน และสงคนวนท 29 ม.ย. 2556 (สงมอบลาชา) 1. เปนหนมกาหนดเวลาหรอไม 2. นาย ก ตองรบผดกบการกระทาของนาย ค หรอไม 3. นาย ก จะอางวาไมใชพฤตการณทตนไมตองรบผดและไมตกเปนผผดนดไดหรอไม คาตอบ .................................................................. คาถาม โจทกตกลงขายอะไหลใหจาเลยโดยจะตองสงซอจากตางประเทศ การทโจทกไมสามารถ

สงมอบของใหจาเลยภายในกาหนดระยะเวลา เพราะของสญหายในระหวางทางขนสงมายงประเทศไทย เปนเรองพนวสยทโจทกจะปองกนได ถอวาโจทกผดนดหรอไม

คาตอบ .................................................................. (คาพพากษาฎกาท 2189/2523) 8 ผรบประกนภยคาจนทตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนแกบคคลภายนอกอนเนองมาจากการกระทาละเมดของผเอาประกนภย เปนความรบผดตามสญญาประกนภยคาจนตามมาตรา 887 มใชรบผดในมลละเมดตามมาตรา 420 ถาบคคลภายนอกฟองเรยกคาเสยหายจากผรบประกนภย จะคดดอกเบยตงแตเวลาททาละเมดตามมาตรา 206 ไมได

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


32

3.3.4 ผลของการทลกหนผดนด 3.3.4.1 ลกหนตองชดใชคาสนไหมทดแทน มาตรา 215 “เมอลกหนไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนไซร เจาหน

จะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการนนกได” การผดนดมใชเหตเรยกคาสนไหมทดแทน เพยงไมชาระใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหง

มลหนกเรยกใหชาระหนไดแลว 3.3.4.2 เจาหนบอกปดไมรบช าระหนได มาตรา 216 “ถาโดยเหตผดนด การช าระหนกลายเปนอนไรประโยชนแกเจาหน เจาหนจะบอก

ปดไมรบช าระหนและจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอการไมช าระหนกได” การชาระหนของลกหนกลายเปนอนไรประโยชน เจาหนมสทธไมรบชาระหนได แตหากยงคง

เปนประโยชนอย เจาหนตองรบชาระหน และเรยกคาเสยหายอนเกดจากการชาระหนลาชา (ถาม) 9 3.3.4.3 ลกหนตองรบผดชอบเพมขน มาตรา 217 “ลกหนตองรบผดชอบในความเสยหายบรรดาทเกดแตความประมาทเลนเลอใน

ระหวางเวลาทตนผดนด ทงจะตองรบผดชอบในการทการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะอบตเหตอนเกดขนในระหวางเวลาทผดนดดวย เวนแตความเสยหายนน ถงแมวาตนจะไดช าระหนทนเวลาก าหนดกคงจะตองเดมอยนนเอง”

(1) กรณ ลกหน (หรอบคคลตามมาตรา 220) กระทาโดยประมาทเลนเลอใหเจาหนไดรบความเสยหาย

(2) กรณการชาระหนกลายเปนพนวสย ตางจากกรณมาตรา 218 ลกหนตองรบผดชดใช คาสนไหมทดแทน ไมอาจนามาตรา 217 ตอนทายมาอางไมรบผดได

คาถาม นาย ก ยมรถนาย ข กาหนดสงคน 20 ม.ย. นาย ก ไมสงคนตามกาหนด 1. นาย ก ผดนดหรอไม 2. ตอมา 21 ม.ย. ไฟไหมยานพกอาศยของนาย ก ทาใหไหมรถคนดงกลาวดวย นาย ก ปองกน

ไมทน นาย ก ตองรบผดอยางไร 3. หากบานนาย ข ไหมดวยทงหลง กรณจะเปนอยางไร 4. ถาไฟไหมวนท 19 ม.ย. กรณจะเปนอยางไร คาตอบ .................................................................. 3.3.4.4 หนเงนตองเสยดอกเบย มาตรา 224 “หนเงนนน ทานใหคดดอกเบยในระหวางเวลาผดนดรอยละเจดครงตอป ถาเจาหน

อาจจะเรยกดอกเบยไดสงกวานนโดยอาศยเหตอยางอนอนชอบดวยกฎหมาย กใหคงสงดอกเบยตอไปตามนน

ทานหามมใหคดดอกเบยซอนดอกเบยในระหวางผดนด การพสจนคาเสยหายอยางอนนอกกวานน ทานอนญาตใหพสจนได”

9 ซงจะตางจากกรณมาตรา 388 ซงถอ “เวลา” เปนสาคญ เจาหนบอกเลกสญญาไดทนท จากนน ยอมไมมหนผกพนกน ตอมา หากลกหนขอปฏบตการชาระหน เจาหนปฏเสธไมรบชาระหนไดโดยไมตองพจารณาตามมาตรา 216

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


33

ดอกเบยตามมาตรา 224 และ 225 ซงเปนดอกเบยผดนดนน ถอเปนความเสยหายทเจาหนอาจเรยกได สวนดอกเบยเงนกทเรยกกนนน ถอเปนคาตอบแทนใหเจาหนทเรยกได คดในอตราเดยวกนคอ รอยละเจดครงตอป (มาตรา 7)

ถาตกลงคดดอกเบยสงกวารอยละ 7.5 ตอปโดยมเหตอนจะอางไดตามกฎหมาย10 เมอผดนด คดในอตราทกาหนดนนตอไปได สาหรบหนทเกดจากมลสญญา ถามการตกลงคดดอกเบยไวตากวารอยละ 7.5 ตอปมากอนผดนดเมอผดนด เจาหนคดไดในอตรารอยละ 7.5 ตอปแตถาคดไวสงกวารอยละ 7.5 ตอป ตอมาผดนด เจาหนยงคงคดอตราสงนนไดตอไป (คาพพากษาฎกาท 1916/2544 คาพพากษาฎกาท 2064/2544) การผดนดไมมผลเปลยนแปลงอตราดอกเบย

ถาตกลงคดดอกเบยผดนดสงกวารอยละ 7.5 ตอป สวนทเกน ถอวาเปนเบยปรบ ศาลลดลงไดตามมาตรา 383 (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1021/2547) ถาคดดอกเบยเงนกในอตราทฝาฝนกฎหมาย ขอตกลงสวนดอกเบยถอเปนโมฆะ ผใหกไมมสทธคดดอกเบยสวนน แตยงคงมสทธไดรบดอกเบยอนเกดจากการผดนดนบแตวนผดนด (คาพพากษาฎกาท 2522/2540 470/2548 3375/2549 และ 392/2550)

อยางไรกตาม สามารถนาสบพสจนคาเสยหายอยางอนเพมเตมได ตามวรรคสาม คาถาม จาเลยกเงน โจทกตกลงดอกเบยอตรารอยละ 30 ตอป บงคบใชไดหรอไม คาตอบ .................................................................. (คาพพากษาฎกาท 2522/2540) คาเสยหายทโจทกขอใหชาระเปนรายเดอนนบแตวนฟองจนกวาจะหยดทาละเมดนนไมใชหนใน

อนาคต (โปรดดคาพพากษาฎกาท 5208/2533) ใหคดดอกเบยตงแตเดอนทผดนดจนกวาจะชาระเสรจ การคดดอกเบยซอนดอกเบยตามมาตรา 224 วรรคสอง หามคดดอกเบยซอนดอกเบยระหวางผดนด หากเปนกรณทลกหนเปนหนเงนพรอมดอกเบย

ตอมามการแปลงหนใหม จากนน ลกหนผดนด ยอมคดดอกเบยไดตามมาตรา 224 วรรคหนง มใชการคดดอกเบยซอนดอกเบย (คาพพากษาฎกาท 291/2544) อยางไรกตาม หากมกฎหมายใหอานาจคดดอกเบยซอนดอกเบยได ยอมไมผด (โปรดดคาพพากษาฎกาท 5291/2540)

คาพพากษาฎกาท 291/2544 จาเลยเปนลกหนโจทกตามสญญากยมเงนยงมไดชาระหน การทคสญญาตกลงใหแปลงหนใหมเปนหนตามตวสญญาใชเงน จานวนหนตามตวสญญาใชเงนจงเปนหนใหม โจทกยอมมสทธคดดอกเบยตามทกาหนดไวในสญญาใชเงนได ไมเปนการคดดอกเบยซอนดอกเบยทตองหามตามกฎหมาย

คาพพากษาฎกาท 5291/2540 โจทกเปนสถาบนการเงนคดดอกเบยการกเงนตาม ป.พ.พ. มาตรา 655 วรรคหนง ไมตองหามตามมาตรา 24 วรรคสอง

คาพพากษาฎกาท 1962 /2548 กรณเปนหนเงนและมขอตกลงวาถาไมชาระหนภายในกาหนดตองเสยเงนเพมอตราแนนอนเปนรายเดอนจนกวาจะชาระเสรจ เงนดงกลาวเปนคาเสยหายมใชดอกเบยจากการทลกหนผดนดคดดอกเบยในเงนดงกลาวไดตงแตวนทผดนด ตามมาตรา 224 วรรคหนง ไมถอเปนการคดดอกเบยซอนดอกเบย

10 เชน ตามพระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. 2475 พระราชบญญตดอกเบยเงนใหกยมของสถาบนการเงน พ.ศ. 2523 เปนตน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


34

3.3.4.5 เจาหนมสทธเรยกดอกเบยในคาสนไหมทดแทนเพอราคาวตถ มาตรา 225 “ถาลกหนจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอราคาวตถอนไดเสอมเสยไปในระหวางผด

นดกด หรอวตถอนไมอาจสงมอบไดเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนเดขนระหวางผดนดกด ทานวาเจาหนจะเรยกดอกเบยในจ านวนทจะตองใชเปนคาสนไหมทดแทนคดตงแตเวลาอนเปนฐานทตงแหงการกะประมาณราคมนนกได วธเดยวกนนทานใหใชตลอดถงการทลกหนจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการทราคาวตถตกต าเพราะวตถนนเสอมเสยลงในระหวางเวลาทผดนดนนดวย”

หนตามมาตรา 225 เปนหนสงมอบวตถ ไมใชมลหนเงนมาแตมลหนเดม แตใหถอเสมอนวาเปนหนเงน คดดอกเบยตามมาตรา 224 เชนเดยวกน ลกหนตองใชคาสนไหมทดแทนในกรณ (1) เพอราคาวตถอนไดเสอมเสยไประหวางผดนด (2) เพอราคาวตถอนไมอาจสงมอบไดเพราะเหตอยางใดอยางหนง และ (3) เพอการทราคาวตถตกตาเพราะวตถนนเสอมลง ในระหวางผดนด

3.3.4.6 เจาหนมสทธบอกเลกสญญา มาตรา 387 “ถาคสญญาฝายหนงไมช าระหน อกฝายหนงจะก าหนดระยะเวลาพอสมควร แลว

บอกกลาวใหฝายนนช าระหนภายในระยะเวลานนกได ถาและฝายนนไมช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดใหไซร อกฝายหนงจะเลอกสญญาเสยกได”

มาตรา 388 “ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพหรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลส าเรจไดกแตดวยการช าระหน ณ เวลามก าหนดกด หรอภายในระยะเวลาอนใดอนหนงซงก าหนดไวกด และก าหนดเวลาหรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดช าระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญานนเสยกได มพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรากอนนนเลย”

หากกาหนดเวลาชาระหนเปนสาระสาคญ เจาหนมสทธบอกเลกสญญาไดทนท ตามมาตรา 388 หากกาหนดเวลาไมเปนสาระสาคญ เจาหนจะบอกเลกสญญาไดตอเมอไดบอกกลาวกาหนดเวลาพอสมควรให ลกหนชาระหน หาก ลกหนไมชาระหนภายในกาหนดดงกลาว เจาหนจงมสทธบอกเลกสญญา ตามมาตรา 387

3.4 เจาหนผดนด 3.4.1 เหตทท าใหเจาหนตกเปนผผดนด 3.4.1.1 เจาหนไมรบช าระหน มาตรา 207 “ถาลกหนขอปฏบตการช าระหน และเจาหนไมรบช าระหนนนโดยปราศจาก

มลเหตอนจะอางกฎหมายไดไซร ทานวาเจาหนตกเปนผผดนด” มาตรา 208 “การช าระหนจะใหส าเรจผลเปนอยางใด ลกหนจะตองขอปฏบตการช าระหนตอ

เจาหนเปนอยางนนโดยตรง แตถาเจาหนไดแสดงแกลกหนวา จะไมรบช าระหนกดหรอเพอทจะช าระหนจ าเปนทเจาหน

จะตองกระท าการอยางใดอยางหนงกอนกด ลกหนจะบอกกลาวแกเจาหนวา ไดเตรยมการทจะช าระหนไวพรอมเสรจแลว ใหเจาหนรบช าระหนนน เทานกนบวาเปนการเพยงพอแลว ในกรณเชนนทานวาค าบอกกลาวของลกหนนนกเสมอกบค าขอปฏบตการช าระหน”

มาตรา 207 เปนเหตทลกหนขอปฏบตการชาระหนแลวแตเจาหนไมรบชาระหน โดยปราศจากมลเหตอนจะอางกฎหมายได และตองเปนการขอปฏบตการชาระหนท ไมมเงอนไข ดวย (โปรดดคาพพากษาฎกาท 389/2548)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


35

คาถาม การทลกหนขอชาระหนบางสวนหรอไมเตมตามสทธท เจาหนมสทธไดรบ ถอวาเปนมลเหตอนจะอางกฎหมายไดหรอไม

คาตอบ .................................................................. คาพพากษาฎกาท 1253/2530 จาเลยมหนงสอนดหมายโจทกไปทาการไถถอนจานองและรบ

ชาระหนจากจาเลยทสานกงานทดน โดยจาเลยจะขอชาระหนเพยงบางสวนไมครบถวนตามทตองชาระแกโจทก โจทกยอมปฏเสธไมรบชาระหนได และจะถอวาโจทกผดนดไมได

คาพพากษาฎกาท 5952/2533 จาเลยทงสองคางชาระคาสนคาแก โจทก 161,973.60 บาท หนครบกาหนดชาระแลว จาเลยจะบงคบให โจทกรบชาระหนแตเพยง 65,331 บาท ไมได การท โจทกไมยอมรบชาระจงถอไมไดวา โจทกเปนผผดนด โจทกคงมสทธเรยกดอกเบยในตนเงน 161,973.60 บาท จาก จาเลยทงสองได

คาพพากษาฎกาท 3520/2538 การทคความตกลงกนใหจาเลยชาระคาเชาเขาบญชเงนฝากประจาของสามโจทกเปนวธการชาระหนเพอความสะดวกของโจทกและจาเลยแตเมอ จาเลยนาคาเชาไปขอชาระทบานโจทกโดยตรงภายในเวลาทกาหนด ถอวาจาเลยไดไปขอปฏบตการชาระหนโดยชอบแลว โจทกจะปฏเสธไมยอมรบชาระหนหาไดไม ถอไมไดวาจาเลยตกเปนผผดนด โจทกไมอาจจะดาเนนการขอบงคบคดแกจาเลยได

คาพพากษาฎกาท 8260/2550 จาเลยคางชาระหน โจทกซงเปนหนเงน จาเลยตองชาระเงนใหแกโจทกโดยปราศจากเงอนไขใดๆ เพราะการชาระหนจะใหสาเรจผลเปนอยางใด ลกหนจะตองขอปฏบตการชาระหนเปนอยางนนโดยตรงตามมาตรา 208 วรรคหนง เมอจาเลยเสนอขอชาระหนโดยใหโจทกรบโอนทรพยจานองแทนการชาระหนดวยเงนจงมใชเปนการขอปฏบตการชาระหนได โจทกจงไมตกเปนผผดนดตามมาตรา 207

การช าระหนโดยมเงอนไข ยอมจะถอวาเปนการชาระหนโดยไมชอบดวยมาตรา 208 วรรคหนง เจาหนปฎเสธการรบชาระหนได ไมตกเปนผผดนดตามมาตรา 207

คาถาม หากบคคลภายนอกทเปนผมสวนไดเสยมาขอปฏบตการชาระหน หาก เจาหนไมรบชาระหน เจาหนตกเปนผผดนดหรอไม

คาตอบ .................................................................. คาถาม หาก ลกหนรวมคนหนงขอปฏบตการชาระหน เจาหนไมยอมรบชาระหน

(ก) เจาหนตกเปนผผดนดหรอไม (ข) ลกหนหนรวมคนอน กรณเปนอยางไร (ค) ถาผคาฯ เขาขอปฏบตการชาระหน กรณจะเปนอยางไร

คาตอบ .................................................................. ดงนน อาจสรปไดวา

1. หากบคคลภายนอกทเปนผมสวนไดเสยมาขอปฏบตการชาระหน หากเจาหนไมรบชาระหน เจาหนไมตกเปนผผดนดเพราะบคคลภายนอกไมใชลกหน ดงนน เจาหนไมจาตองรบชาระ 2. หากลกหนรวมคนหนงขอปฏบตการชาระหน เจาหนไมยอมรบชาระหน

(ก) เจาหนตกเปนผผดนดเฉพาะลกหนรวมรายนน ตามมาตรา 207 (ข) สวนลกหนรวมรายอนไดรบประโยชนตามมาตรา 294 (ค) หากผคาประกนเปนผขอชาระหน เจาหนไมรบ ผคาฯ หลดพนความรบผดตาม

มาตรา 701 (คาพพากษาฎกาท 4479/2550)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


36

กรณตวอยางตามมาตรา 208 วรรคสอง ไดแก (ก) นาย ก สงซอขาวสารนาย ข ถงกาหนดสงมอบ นาย ก บอกวาไมซอแลว ดงน นาย ก ผด

นด นาย ข ไมตองสงมอบขาว เพยงบอกนาย ก วาเตรยมขาวสารไวเรยบรอยแลวกเพยงพอ (ข) นาย ก วาจางนาย ข สรางบานในทดนของตน ก มหนาทสงมอบทดนนนให ข หากไมสง

มอบ ข เพยงบอกกลาววาอปกรณพรอมสรางบานแลวกเพยงพอ ก ตกเปนผผดนด 3.4.1.2 เจาหนไมกระท าการเพอรบช าระหนภายในเวลาก าหนด มาตรา 209 “ถาไดก าหนดเวลาไวเปนแนนอนเพอใหเจาหนกระท าการอนใด ทานวาทจะขอ

ปฏบตการช าระหนนนจะตองท ากแตเมอเจาหนท าการอนนนภายในก าหนด” ดงน เจาหนจะตกเปนผผดนดทนทเมอพนกาหนดเวลา เจาหนตกเปนผผดนดโดยลกหนไมตอง

ปฏบตการชาระหน (โปรดเทยบเคยงมาตรา 207-208) แตถาเจาหนกระทาการนนแลว ลกหนไดขอปฏบตการชาระหน เจาหนกลบไมรบชาระหนนนอก เจาหนจะตกเปนผผดนดตามมาตรา 207

3.4.1.3 เจาหนไมช าระหนตอบแทน มาตรา 210 “ถาลกหนจ าตองช าระหนสวนของตนตอเมอเจาหนช าระหนตอบแทนดวยไซร แม

ถงวาเจาหนจะไดเตรยมพรอมทจะรบช าระหนตามทลกหนขอปฏบตแลวนนกด หากไมเสอนทจะท าการช าระหนตอบแทนตามทพงตองท า เจาหนกเปนอนไดชอวาผดนด” กรณนเปนกรณหนตางตอบแทน ซงยอมเปนหนทเกดจากสญญา ทาใหแตละฝายมหนาททตองชาระหนตอบแทนตามมาตรา 369 “ลกหนขอปฏบตการชาระหน” หมายถง การขอปฏบตการชาระหนตามมาตรา 208 วรรคหนง หรอทเสมอกบคาขอปฏบตการชาระหนตามวรรคสอง (โปรดดคาพพากษาฎกาท 3114/2523) รวมถงกรณไมตองขอปฏบตการชาระหนตามมาตรา 209 ดวย

คาถาม โจทกและ จาเลยทาสญญาจะซอจะขายทดนโดยตกลงจะชาระราคาและจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนภายในกาหนด 6 เดอน โจทกผจะซอไดนดหมายให จาเลยไปทานตกรรมโอนขายทดน ณ สานกงานทดนภายในกาหนดแลว แตจาเลยไมกระทาการใดๆ โจทกในฐานะลกหนจะทาอยางไรไดบาง

คาตอบ ........................................................ (เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 3114/2523) คาถาม โจทกไมชาระเงนมดจาให จาเลยท 1 ซงตามสญญาจะซอจะขายทดนกาหนดใหเงนมด

จาเปนสวนหนงของการชาระเงนตามสญญา โจทกไมเสนอชาระเงนมดจา จาเลยท 1 จะมสทธอยางไร คาตอบ ........................................................ (คาพพากษาฎกาท 8086/2538) 3.4.2 เหตทท าใหเจาหนไมตกเปนผผดนด 3.4.2.1 ลกหนมไดอยในฐานะทจะสามารถช าระหนได มาตรา 211 “ในเวลาทลกหนขอปฏบตการช าระหนนนกดหรอในเวลาทก าหนดไวใหเจาหนท า

การอยางใดอยางหนง โดยกรณทบญญ ตไวในมาตรา 209 นนกด ถาลกหนมไดอยในฐานะทจะสามารถช าระหนไดไซร ทานวาเจาหนยงหาผดนดไม”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


37

3.4.2.2 มเหตขดของชวคราวท เจาหนไมอาจรบช าระหนได มาตรา 212 “ถามไดก าหนดเวลาช าระหนไวกด หรอถาลกหนมสทธทจะช าระหนไดกอนเวลาก าหนดกด การทเจาหนมเหตขดของชวคราวไมอาจรบช าระหนทเขาขอปฏบตแกตนไดนน หาท าใหเจาหนตกเปนผผดนดไม เวนแตลกหนจะไดบอกกลาวการช าระหนไวลวงหนาโดยเวลาอนสมควร” อาจสรปไดวา ถาเปนหนไมมกาหนดเวลาแนนอน ลกหนตองบอกกลาวลวงหนากอน ถาเปนหนมกาหนดเวลาแนนอน เจาหนตองรบชาระหน อางเหตขดของไมได และเหตขดของชวคราวไมจาตองเปนเหตทเจาหนไมตองรบผดชอบ เพราะเจาหนไมรมากอนวาลกหนจะขอชาระหนในวนอนไมกาหนดไวนน จะถอวาเจาหนไมสจรตหาไดไม เจาหนจงยกเปนขออางไดเสมอ

3.4.3 ผลของการทเจาหนผดนด (1) ดอกเบยผดนด มาตรา 221 “หนเงนอนตองเสยดอกเบยนน ทานวาจะคดดอกเบยในระหวางท เจาหนผดนดหา

ไดไม” เจาหนตกเปนผผดนดในวนใด เจาหนยอมไมมสทธเรยกดอกเบย ในวนนนเปนตนไป (โปรดดคาพพากษาฎกาท 178/2524 1114/2524)

คาพพากษาฎกาท 1114/2524 การท จาเลยปฏบตการชาระหนแกโจทกแลว แตโจทกไมยอมรบชาระโดยปราศจากมลอนจะอางกฎหมายได โจทกจงตกเปนผผดนดไมมสทธทจะเรยกดอกเบยจากจาเลยตงแตวนทจาเลยปฏบตการชาระ

(2) หากเปนหนอยางอนทไมใชหนเงน ผลจะเปนไปตามมาตรา 330 กลาวคอ ความรบผดชอบอนเกดแตการไมช าระหนเปนอนปลดเปลองไป นบแตเวลาขอปฏบตการชาระหน แตหนไมระงบ หากเปนหนสงมอบทรพย กทาใหหนระงบไดโดยการนาทรพยไปวางไวท สานกงานวางทรพย (มาตรา 331) หรอหากเปนหนตางตอบแทน ลกหนใชสทธบอกเลกสญญาได

คาถาม นาย ก ยมเงนนาย ข เมอถงกาหนดชาระคนคอ สนเดอน พ.ค. นาย ก นาเงนมาคน นาย ข ไมรบคน แตเรยกใหสงมอบเสอเชยรทมองกฤษทนาย ก เพงไดมาจากเทศกาลฟตบอลโลกแทน นาย ข ไดหรอไม นาย ข ตกเปนผผดนดหรอไม นาย ก ควรทาอยางไร

คาตอบ .................................................................. คาถาม จากคาถามท 1 เมอถงกาหนดชาระ นาย ก ไมมเงนคน ขอเปลยนชาระเปนเสอเชยรทม

องกฤษดงกลาวแทนไดหรอไม นาย ข ผดนดหรอไมและมสทธอยางไร คาตอบ .................................................................. คาถาม นางสาว ก ตกลงซอ ป.พ.พ. จากนางสาว ข โดยนางสาว ก ตอง note ยอสาระสาคญ

ในแตละมาตราใหดวย ตอมา นางสาว ข note ยอไมเสรจตามกาหนด ใครเปนผผดนด นางสาว ก มสทธอยางไร

คาตอบ .................................................................. คาถาม นาย ก ทาสญญาจะซอจะขายรถยนต Porsche จากนาย ข ในราคา 22 ลบาทนาย ก

แจงวาพรอมรบรถยนตแลว แตไมแจงเรองชาระราคา ใครเปนผผดนด คาตอบ ..................................................................

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


38

3.5 การบงคบช าระหน 3.5.1 การบงคบช าระหนโดยเฉพาะเจาะจง มาตรา 213 “ถาลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตน เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระ

หนกได เวนแตสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนได เมอสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบช าระหนได ถาวตถแหงหนปนอนใหกระท าการอนหนงอน

ใด เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกระท าการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได แตถาวตถแหงหนเปนอนใหกระท านตกรรมอยางใดอยางหนงไซร ศาลจะสงใหถอเอาตามค าพพากษาแสดงเจตนาของลกหนกได

สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนการอนใด เจาหนจะเรยกรองใหรอถอนการทไดกระท าลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคาใชจาย และใหจดการอนสมควรเพอกาลภายหนาดวยกได

อนง บทบญญตในวรรคทงหลายทกลาวมากอนน หากระทบกระทงถงสทธทจะเรยกเอาคาเสยหายไม”

มาตรา 213 วรรคแรก ใหสทธเจาหนใชสทธทางศาลฟองรองบงคบ ลกหนทละเลยไมชาระหนตนและมสทธเรยกคาเสยหายไดดวย สาหรบหนทเกดจากมลสญญา การทลกหนไมชาระหน เจาหนยอมมสทธทจะบงคบชาระหนตามมาตรา 213 หรอใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 386 – 388 อยางใดอยางหนงเพยงอยางเดยว เพราะหากใชสทธบอกเลกสญญา คสญญากลบสฐานะเดมตามมาตรา 391 ยอมไมมมลหนทจะเรยกรองระหวางกน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 510/2545) และหากเลอกฟองคด แมสญญาจะระบใหเรยกคาเสยหายไดเทานน เจาหนกมสทธบงคบตามมาตรา 213 ไดเสมอ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 6705/2540)

“สภาพแหงหนไมเปดชองใหกระท าเชนนนได” หากสภาพแหงหนอนใดไมสามารถบงคบชาระหนโดยเฉพาะเจาะจงไดหรอไมเปดชองใหบงคบชาระหนได เจาหนตองใชวธอนบงคบแทนตามทมาตรา 213 กาหนดหรอเรยกใหชดใชคาเสยหายเทานน จะบงคบเปนอยางอนไมได หากเจาหนจะบงคบเปนอยางอน ตองตกลงเปนแปลงหนใหม ซงสงผลใหหนเดมระงบ หากลกหนชาระหนเปนอยางอนและเจาหนยอมรบ หนกระงบไปตามมาตรา 321

คาพพากษาฎกาท 230/2533 สญญาจะซอจะขายเปนสญญาทกาหนดใหโอนกรรมสทธในทรพยสนกนภายหนา แมขณะทาสญญา ผจะขายยงไมมกรรมสทธหรอกรรมสทธในทรพยสนยงไมสมบรณ สญญากมผลบงคบแลว ผจะซอทดนยอมฟองบงคบใหเจาของทดนไปจดทะเบยนโอนทดนแกตนได แมจะมชอผอนในหนงสอสาคญสาหรบทดนนนแทนเจาของทอยกตาม กรณมใชสภาพแหงหนไมเปดชอง แตเปนเรองการปฏบตทางทะเบยนเทานน

คาพพากษาฎกาท 3407/2529 ศาลพพากษาใหจาเลยจดการโอนกรรมสทธและสงมอบบานให โจทกภายหลง โจทกและจาเลยตกลงกนในศาลวาหากโจทกมสทธในการเชาทปลกบาน จาเลยจะมอบบานพพาทใหโจทกโดยไมตองรอ หากจาเลยมสทธการเชา โจทกตองรอถอนบาน เปนการตกลงเกยวกบวธการสงมอบบานมผลบงคบทงสองฝาย เมอปรากฏวา จาเลยเปนผมสทธการเชาและโจทกไมยอมรอบาน ศาลชนตนมอานาจอนญาตใหจาเลยรอถอนและสงให โจทกเสยคาใชจายไดตามมาตรา 213 สวนคารกษาทรพยทรอถอน หากโจทกมไดตกลงดวย ศาลชนตนกไมมอานาจสงให โจทกชาระ

คาพพากษาฎกาท 1396/2512 กรณทศาลพพากษาและบงคบจาเลยใหรอถอนเรอนสงปลกสรางออกไปจากทดนของโจทกนน แมบานเรอนสงปลกสรางของจาเลยจะถกยดไวในคดอนเพอขาย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


39

ทอดตลาดเอาเงนใชหนแกเจาหนกยงถอไมไดวาสภาพแหงการบงคบคดไมเปดชองใหกระท าได เพราะหากจะมการขายทอดตลาดบานเรอนสงปลกสราง ผซอกจะตองรอถอนออกไปเชนเดยวกน ดงนน โจทกจะเขารอถอนบานเรอนของจาเลยตามคาสงศาล แลวเอาทรพยสนทรอถอนมอบใหเจาพนกงานบงคบคดยดไวตอไปกยอมทาไดโดยชอบ

คาพพากษาฎกาท 315/2534 รถคนพพาททโจทกซอจากจาเลยท 1 เปนของจาเลยท 2 และ จาเลยท 2 มไดเชดจาเลยท 1 เปนตวแทน ดงนน จาเลยท 2 จงไมมนตสมพนธอนใดเกยวกบรถคนพพาทกบโจทกการโอนทะเบยนรถยนตอนเกยวกบทรพยซงเปนวตถแหงหนจงไมอยในอานาจของ จาเลยท 2 ทจะปฏบตตามสญญาซอขายกบโจทกไดตอไป สภาพแหงหนไมเปดชอง ใหโจทกฟองขอใหบงคบจาเลย1 จดทะเบยนโอนรถคนพพาทเปนชอของโจทกได

มาตรา 213 วรรคสอง (ตอนตน) ในกรณเปนหนกระทาการทตองอาศยความสามารถของ ลกหนเชน การวาดรป การแตงกลอน การรองเพลง เปนตน ศาลจะ พพากษาใหบคคลภายนอกกระท าการแทนโดยให ลกหนรบผดชอบคาใชจาย ไมได ไดแตจะเรยกคาเสยหายอนเกดจากการไมชาระหนเลย

คาพพากษาฎกาท 4709/2545 จาเลยเปนตวแทนผมชอถอกรรมสทธในทดนพพาทแทน โจทกซงเปนตวการ จาเลยจงมหนาทตองสงมอบทดนพพาทใหแกโจทกในสภาพทรบไวตามมาตรา 810 วรรคหนง แตจาเลยกลบจดทะเบยนจานองไวแกธนาคารโดยโจทกไมยนยอม จาเลยจงตองจดทะเบยนทดนพพาทคนแกโจทกโดยการปลอดจานองเชนเดม เมอจาเลยไมไดทาการไถถอนจานองโดยการนาเงนไปชาระหนแกธนาคารจนครบถวน จงเปนกรณ สภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบช าระหนได ศาลพพากษาใหโจทกไถถอนจานองไดเองโดยใหจาเลยเปนผเสยคาใชจายทงสนได

มาตรา213 วรรคสอง (ตอนปลาย) ในกรณหนกระทาการเปน การท านตกรรมซงเปนการแสดงเจตนานน ศาลสงใหเอาคาพพากษาแทนการแสดงเจตนาไดหาก ลกหนไมทานตกรรม หากเปนหนอยางอน (คาพพากษาฎกาท 3859/2525 3110/2539 4920/2547) เชน หนจากมลละเมด (โปรดดคาพพากษาฎกาท 7091/2552) เปนตน ศาลกจะพพากษาแทนการแสดงเจตนาไมได

คาพพากษาฎกาท 3859/2525 ศาลพพากษาหามจาเลยขดขวางการขอออกโฉนดทพพาทของโจทกได แตจะใหถอเอาคาพพากษาแสดงเจตนาของจาเลยวาไมขดขวางไมได เพราะไมใชกรณทศาลบงคบจาเลยใหกระทานตกรรมอยางใดอยางหนง

คาพพากษาฎกาท 4920/2547 โจทกฟองบงคบใหจาเลยสงมอบโฉนดทดน ไมใชเปนการใหกระทานตกรรม ศาลจงไมอาจสงใหถอเอาคาพพากษาแทนการแสดงเจตนาของจาเลยได

คาพพากษาฎกาท 3110/2539 การซอทรพยในทองตลาดหมายถงการซอทรพยจากรานคาทตงอยในทองตลาด ไมใชเปนการทรานคาเหลานนซอทรพยจากบคคลทนามาขายแกตนเทานน จาเลยตงรานคาอยในทองตลาดซอสลากกนแบงรฐบาลของ โจทกทถกคนรายลกไปจากผทนามาขาย ถอไมไดวาจาเลยซอสลากกนแบงรฐบาลในทองตลาด จาเลยจงตองคนสลากฯ ใหโจทก วตถแหงหนในการคนสลากกนแบงรฐบาลมใชเปนการบงคบใหกระท านตกรรม จงพพากษาใหถอเอาคาพพากษา ของศาลแทนการแสดงเจตนาในกรณทจาเลยไมยอมคนสลากฯ ให โจทกไมได

สวนการหยา ผมสวนไดเสยสามารถยนสาเนาคาพพากษาถงทสดตอนายทะเบยนเพอบนทกไวไดตาม พ.ร.บ. การจดทะเบยนครอบครว พ.ศ. 2498 ไมจาตองเปนสามหรอภรรยา ในกรณน ศาลจงไมจาตองพพากษาใหใชคาพพากษาแทนการแสดงเจตนา (โปรดดคาพพากษาฎกาท 2141/2531)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


40

หนทเปนการโอนทรพยสน หากเปนการสงมอบทรพยซงเปนการโอนกรรมสทธไปในตว (เชน ซอขายสงหารมทรพยทวไป เปนตน) การโอนกรรมสทธเปนไปโดยอตโนมต เหลอเพยงการสงมอบ แตถาเปนการโอนทรพยสนทตองจดทะเบยน (เชน สงหารมทรพยพเศษ หรอ อสงหารมทรพย เปนตน) หนจะมอยสองอยาง คอ หนสงมอบทรพย และ หนจดทะเบยนโอน หาก ลกหนละเลยไมปฏบตการชาระหน ตองบงคบตามมาตรา 213 วรรคสอง

คาพพากษาฎกาท 483/2480 ศาลพพากษาให จาเลยโอนทดนใหโจทกตามสญญา ถาโอนไมได ใหใชคาเสยหาย ดงน เมอปรากฏวาจาเลยยงสามารถกระทาการโอนใหได และถาจาเลยไมปฏบตตามกยอมถอเอาคาพพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาได

หนทเปนการงดเวนกระท าการ ตามมาตรา 213 วรรคสาม เชน หามกอสรางอาคารปดบงแสงสวางในทดนตดกน หากลกหนฝายหนงไมงดเวน กระทาการสรางอาคารปดบงแสงสวาง สทธตามกฎหมายสารบญญต คอ ตองทาการรอถอนโดยใหลกหนเสยคาใชจายรวมถงใหจดการอนควรเพอกาลภายหนากได แตถามการฟองคด สทธตามกฎหมายวธสบญญต ตองใหเจาพนกงานบงคบคดเปนผดาเนนการรอถอน (คาพพากษาฎกาท 3486/2542) (โปรดดประมวลกฎหมายวธพจารณาคดแพง มาตรา 296 ทว วรรคหนง)

มาตรา 213 วรรคส เปนบทบญญตใหสทธแกเจาหนตางหากจากมลหนเดม หนทเกดจากสญญาจงไมจาเปนตองตกลงกนใหชดใชคาใชจายไว เจาหนกมสทธเรยกได

คาพพากษาฎกาท 3313/2525 กรณโจทกฟองเปนเรองจาเลยละเลยเสยไมชาระหนของตนตามมลหนสญญา Letter of Credit ททาไวกบโจทก โจทกยอมจะฟองศาลขอใหบงคบจาเลยชาระหนเตมตามมลหนนนได กรณมใชเปนเรองฟองเรยกคาเสยหายอนเกดแตการไมชาระหน

3.5.2 การบงคบช าระหนจากทรพยสนของลกหน

นอกจากการทเจาหนจะมสทธบงคบชาระหนโดยเฉพาะเจาะจง ตามมาตรา 213 แลว เจาหนยงมสทธบงคบชาระหนจากทรพยสนของลกหนตามมาตรา 214 อกดวย คอ ไดรบชาระหนจากทรพยสนของลกหนโดยสนเชง และหากลกหนตาย เจาหนยอมมสทธเรยกใหทายาทชาระหนจากทรพยสนในกองมรดกได (คาพพากษาฎกาท 3705/2551) หรออาจกลาวไดวา ทรพยสนของ ลกหนเปนประกนแหงหนทงปวง เวนแตเปนกรณเจาหนมประกน

มาตรา 733 กรณเจาหนจานอง (1) เอาทรพยจ านองหลดและราคาทรพยสนตากวาจานวนเงนทคางชาระ หรอ (2) เอาทรพยจ านองขายทอดตลาด (ตามมาตรา 728) ไดเงนสทธนอยกวาจานวนเงนทคางชาระ ผลกคอ เงนขาดเทาใด ลกหนไมตองรบผดในเงนจานวนนนอกตอไป (โปรดดคาพพากษาฎกาท 40/2513 คาพพากษาฎกาท 7007/2541 (ประชมใหญ) และ คาพพากษาฎกาท 3535/2550

เจาหนมสทธเลอกฟองคดตามมาตรา 733 หรอ 728 กได หากฟองและชนะคดกจะเปน เจาหนตามคาพพากษามสทธยดทรพยสนซงจานองและทรพยสน อนมาชาระหนไดจนครบ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 932/2550) กรณน แมมไดเปนการฟองบงคบจานอง แตถาเจาหนตามคาพพากษายดทรพยจานองออกขายทอดตลาด กยงคงมบรมสทธอยนนเอง

อนง คกรณตกลงยกเวนมาตรา 733 ได มใชกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนตามมาตรา 150 กลาวคอ ใหลกหนรบผดในหนทยงขาดอยได ไมเปนโมฆะ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


41

(โปรดดคาพพากษาฎกาท 168/2518 1507/2538) อยางไรกตาม ยอมใชบงคบไดกบทรพยสนอนของ ลกหนชนตนไดเทานน จะใชกบทรพยสนอนของผจานองเปนประกนซงไมใชลกหนไมได

3.6 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย “คาเสยหาย” (Damages)หมายถง การชดใชเปนเงนแกผเสยหายเพอทดแทนความเสยหาย ท

เกดขนซงตองเปนเงนเทานน “ความเสยหาย” (Damage) กวางกวา “คาเสยหาย” อาจจะเปน ความเสยหายตอรางกาย

อนามย เสรภาพ ทรพยสน. หรอสทธอยางใดอยางหนงกได “คาสนไหมทดแทน ” (Compensation)หมายถง การชดใชแกผเสยหายเพอทดแทนความ

เสยหายทเกดขนทกอยางไมใชเฉพาะแตการชดใชเปนเงน “คาสนไหมทดแทน” มาตรา 222 “การเรยกเอาคาเสยหายนน ไดแก เรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชนท

ตามปกตยอมเกดขนแตการไมช าระหนนน เจาหนจะเรยกคาสนไหมทดแทนได แมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ

หากวาคกรณทเกยวของไดคาดเหน หรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว” มาตรา 222 เปนหลกในการกาหนดคาเสยหาย ใชกบหนทเกดจากมลสญญาเทานน11 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชนทตามปกตยอมเกดขน

ตวอยาง - ผซอเรยกราคาทผซอตองซอทรพยใหมแพงขน เนองจากผขายไมสงมอบทรพยตามสญญาซอ

ขาย รวมถงคาใชจายทเกยวของดวย (โปรดดคาพพากษาฎกาท 47/2489) - ผขายตองขายทรพยใหผอนในราคาตากวาปกต เพราะผซอไมรบซอทรพยนน (โปรดดคา

พพากษาฎกาท 788/2499) - คาขาดประโยชนทผใหเชาไมสามารถนาทรพยออกใหเชาตอไดเนองจากผเชาไมสงมอบทรพย

ทเชาคน ผใหเชาเรยกคาเสยหายไดเทากบคาเชา (โปรดดคาพพากษาฎกาท 804/2497) คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ ตวอยาง

- ผขายสงมอบสนคาลาชาทงทในสญญาระบวาผซอไดตกลงขายใหลกคาแลว หากผขายสงมอบไมทน ผซอจะถกปรบ “คาปรบ”ถอเปนคาเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 270/2521) - ผซอซอสนคาไปขายตอ ผขายสงมอบลาชา ทาใหผซอขาดทนกาไร ซงขณะนน สนคานนขาดตลาด/มโรคระบาด

11 โปรดดหนทเกดจากมลละเมด มาตรา 438-447ประกอบ มาตรา 215 216 217 และ 218 (เจาหนเรยกให ลกหนชดใชคาสนไหมทดแทน)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


42

คาถาม นาย ก รบจางขนสงกระจกซงนาย ข สงซอมาจากตางประเทศ กระจกแตกเสยหายในระหวางขนสง บคคลใดตองรบผดชอบคาใชจายในการออกของและภาษอากรขาเขา นอกจากน ยงไดวาจางบคคลภายนอกมาตดตงกระจกใหทนงานเปดศนยการคา

คาตอบ .................................................................. 1.คาสนไหมทดแทนตามปกต ไดแก 2.คาสนไหมทดแทนทเกดแตพฤตการณพเศษ ไดแก .

มาตรา 223 “ถาฝายผเสยหายไดมสวนท าความผดอยางใดอยางหนงกอใหเกดความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝายผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอส าคญกคอวาความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไร

วธเดยวกนน ทานใหใชแมทงทมความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยง (1) ละเลยไมเตอนลกหนใหรสกถงอนตรายแหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกตซงลกหนไมรหรอไมอาจรได หรอเพยงแต (2) ละเลยไมบ าบดปดปองหรอบรรเทาความเสยหายนนดวย อนง บทบญญตแหงมาตรา 220 นน ทานใหน ามาใชบงคบดวยโดยอนโลม”

สาหรบหนทเกดจากมลละเมด กใหนามาตรา 223 มาใชบงคบโดนอนโลมดวย12 คาสนไหมทดแทนกรณอนๆ กรณหนเงน

- หนเงนทวไป (มาตรา 224) - หนใชราคาทรพย (มาตรา 225)

เบยปรบ - คาเสยหายทกาหนดไวลวงหนา (มาตรา 379-385) - ศาลมอานาจในการปรบลด (มาตรา 383)13 - เบยปรบเรยกไดตามทกาหนดไวลวงหนา (ไมใชการพสจนคาเสยหาย)

4. รบชวงสทธและชวงทรพย 4.1 การรบชวงสทธ มาตรา 226 “บคคลผรบชวงสทธของเจาหนชอบทจะใชสทธทงหลายบรรดาทเจาหนมอยโดย

มลหน รวมทงประกนแหงหนนนไดในนามของตนเอง” มาตรา 227 “เมอเจาหนไดรบคาสนไหมทดแทนเตมราคาทรพยหรอสทธซงเปนวตถแหงหนนน

แลว ทานวาลกหนยอมเขาสฐานะเปนผรบชวงสทธของเจาหนอนเกยวกบทรพยหรอสทธนนๆ ดวยอ านาจกฎหมาย”

“การรบชวงสทธ” หมายถง การทบคคลผมสวนไดสวนเสยอยางใดอยางหนงตามทกฎหมายกาหนดเขามาชาระหนใหแก เจาหนและมผลใหบคคลดงกลาวเขาสวมสทธทงหลายของ เจาหนทมอยใน 12 มาตรา 442 “ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะความผดอยางใดอยางหนงของผตองเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหนาบทบญญตแหงมาตรา 223 มาใชบงคบโดยอนโลม” 13 สาหรบ “มดจา” ศาลมอานาจปรบลดตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาไมเปนธรรม พ.ศ. 2542 ในกรณสญญาระหวางผบรโภคและผประกอบธรกจ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


43

มลหนนนทจะสามารถเรยกรองเอากบ ลกหนแหงสทธนนได เปนการเปลยนตว เจาหนโดยผลของกฎหมาย

เหตทท าใหเกดการรบชวงสทธ เหตเฉพาะททาใหเกดการรบชวงสทธ : คาประกน (มาตรา693) จานอง (มาตรา724 725 และ

734) ประกนภย (มาตรา 880) เปนตน แตเหตตามกฎหมายวาดวยหนมดงน (1) กรณ ลกหนใชคาสนไหมทดแทนแกเจาหนตาม มาตรา 227

มาตรา 227 “เมอเจาหนไดรบคาสนไหมทดแทนความเสยหายเตมราคาทรพยหรอสทธซงเปนวตถแหงหนนนแลว ทานวา ลกหนยอมเขาสฐานะเปนผรบชวงสทธของเจาหนอนเกยวกบทรพยหรอสทธนนๆ ดวยอ านาจกฎหมาย”

• ตองมสองมลหน และตองเปนมลหนทตองรบผดดวย • ตองมความเสยหายเกดขนแลว และมการชดใช คาสนไหมทดแทน • ตองมการชาระหนกอน จงจะรบชวงสทธได

สนขของ ข กด ก

มลหนท 1 (มลละเมด) ก (จน.) ข (ลน.) มลหนท 2

(มลหนตามสญญา ประกนอบตเหต)

ค (ลกหนผรบชวงสทธ)

คาถาม

1. หาก ก ไมไดทาประกนอบตเหตไวกบ ค เกดการรบชวงสทธไดหรอไม 2. ง ภรรยา ก พา ก ไปโรงพยาบาล ง จะรบชวงสทธจาก ก ไปเรยกเอาคารกษาพยาบาลจาก ข ไดหรอไม

คาตอบ .................................................................. ตวอยางคาพพากษาฎกาทเปนการรบชวงสทธ คาพพากษาฎกาท 1732/2529 ผรบประกนภยซงไดชาระคาซอมรถยนตคนทรบประกนภยไว

แกผรบซอมไป เปนการปฏบตหนาทตามสญญาประกนภยเพอประโยชนของเจาของรถยนตผเอาประกนภย จงรบชวงสทธมาฟองเรยกคาซอมรถได

คาพพากษาฎกาท 188/2522 โจทกทาสญญาใชสถานบรการขายนามนของบรษท อ. ในสญญาระบวา หาก ทส. ของบรษทฯ ไดรบ คสห. เนองจากความจงใจหรอประมาทเลนเลอของโจทกหรอจาเลยหรอบคคลอน โจทกตองรบผดชอบคาซอมแซมหรอชดใชราคาทรพยสนนน ตอมา เมอเกดความเสยหาย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


44

บรษทฯ ไดเขาซอมแซมและโจทกไดออกเงนคาซอมใหบรษทฯ ไปแลว โจทกยอมเขาสฐานะเปนผรบชวงสทธทจะเรยกรองใหจาเลยผซงจะตองรบผดในความเสยหายนนใหชาระเงนทจายไปแลวนนได

ตวอยางคาพพากษาฎกาทไมเปนการรบชวงสทธ คาพพากษาฎกาท 4590/2536 โจทกเปนเพยงผรบจางซอมรถยนตแลวรถยนตไดรบความ

เสยหายจากการกระทาละเมดของจาเลยไมปรากฏวามสญญาระหวางโจทกกบผวาจางหรอเจาของรถยนตทรบไวซอมวาโจทกตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เนองจากความประมาทเลนเลอของบคคลภายนอก ทงไมมกฎหมายบญญตใหผรบจางรบชวงสทธในกรณนได โจทกจงไมมอานาจฟองเรยกคาเสยหายในสวนทโจทกไดจายไปแทนผวาจางจากจาเลย

คาพพากษาฎกาท 3451/2524 ในการยมใชคงรปนน มาตรา 647 ไดบญญตใหผยมตองรบผดตอผใหยมเฉพาะแตกรณผยมเอาทรพยทยมไปใชการอยางอนนอกจากการอนเปนปกตแกทรพยสนนน หรอนอกจากการอนปรากฏในสญญา หรอเอาไปใหบคคลภายนอกใชสอยหรอเอาไปไวนานกวาทควรจะเอาไว โจทกเปนแตเพยงผยมรถคนทถกชน ไมไดเปนเจาของและไมปรากฏเหตดงกลาวท โจทกจะตองรบผด ฉะนน โจทกในฐานะผยมจงไมตองรบผดตอเจาของรถ และแมวาโจทกจะไดซอมรถคนดงกลาวแลว โจทกกไมอยในฐานะทจะรบชวงสทธของเจาของรถทจะเรยกรองใหจาเลยรบผดได เพราะการรบชวงสทธจะมไดตอเมอผรบชวงสทธมหนอนจะตองรบผดตอเจาหนคอเจาของรถ เมอ โจทกไมใชผรบชวงสทธ โจทกจงไมมอานาจฟอง

คาถาม นาย ก ยมรถนาย ข เมอวนท 1 ก.ค. กาหนดคน 31 ก.ค. นาย ก ขบไปธระอยางระมดระวงแลว ปรากฏวานาย ค ขบรถมาชนรถทยมมาเสยหาย โดยนาย ก ไมมสวนผด - นาย ก James ผดนดหรอยง - มมลหนกมลหน ไดแกอะไรบาง - นาย ง นารถยนตของนาย ข ไปซอมให นาย ง เปนผมสวนไดเสยหรอไม - นาย ง รบชวงสทธของนาย ข มาเรยกรองจากนาย ค ไดหรอไม - นาย ก นารถไปซอมและนาไปคนนาย ข คาซอมรถทออกไป นาย ก รบชวงสทธมาเรยกจากนาย ค ไดหรอไม - บรษทประกนภยทนาย ข ทาไวซอมรถแลว รบชวงสทธไปเรยกจากนาย ค ไดหรอไม

คาตอบ ..................................................................

(2) กรณมการช าระหนแทนลกหนตาม มาตรา 229 มาตรา 229 “การรบชวงสทธยอมมขนดวยอ านาจกฎหมายและยอมส าเรจเปนประโยชนแก

บคคลดงจะกลาวตอไปน คอ (1) บคคลซงเปนเจาหนอยเองและมาใชหนใหเจาหนอกคนหนงผมสทธจะไดรบใชหน

กอนตนเพราะเขามบรมสทธหรอมสทธจ าน าจ านอง” (2) บคคลผไดไปซงอสงหารมทรพยใดและเอาเงนราคาคาซอใชใหแกผรบจ านอง

ทรพยนนเสรจไป (3) บคคลผมความผกพนรวมกบผอนหรอเพอผอนในอนจะตองใชหนมสวนไดเสยดวย

ในการใชหนนนและเขาใชหนนน”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


45

(2.1) มาตรา 229 (1) เจาหนดอยสทธเขาท าการช าระหน กรณนตองมเจาหนสองคน มลกหนคนเดยวกน หนไมมความเกยวของกน อาศยหลกทรพยสน

ของลกหนเปนประกนการชาระหนตาม มาตรา 214 สทธจ านอง

เปนการเอาทรพยสนตราไวแกผรบจานองเพอเปนการประกนการชาระหน โดยผรบจานองมสทธไดรบชาระหนจากทรพยสนนนกอนเจาหนสามญ ไมวากรรมสทธนนจะโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอไมกตาม (มาตรา 702)14

ข กเงน ก 100,000 บาท (มลหนท 1) ก ข

ข กเงน ค 2 ลานบาท โดยเอาทดนของตนจานองเปนประกนเงนก (มลหนท 2)

ค

ดงน ก เปนเจาหนสามญ หาก ก ชาระหนของ ข ให ค เจาหนจานอง แลว ก ยอมรบชวงสทธจาก ค มาเรยกเอาจาก ข ได

สทธจ าน า ไดแก กรณผจานาสงมอบสงหารมทรพยใหผรบจานาเพอเปนประกนการชาระหน (มาตรา 747)

จานองตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท (มาตรา 714) สวนจานาเพยงสงมอบสงหารมทรพยเทานน

ข กเงน ก 100,000 บาท (มลหนท 1)

ก ข

ข กเงน ค 2 ลานบาท โดยเอาเอาชดเครองเพชรของตนจานาเปนประกนเงนก (มลหนท 2)

ค

ในกรณน ก เปนเจาหนสามญ หาก ก ชาระหนของ ข ให ค เจาหนจานา แลว ก ยอมรบชวงสทธจาก ค มาเรยกเอาจาก ข ได

14 ทรพยสนทจะจานองไดมดงน (มาตรา 703) (1) อสงหารมทรพย (2) สงหารมทรพยดงตอไปน (2.1) เรอมระวางตงแตหาตนขนไป (2.2) แพ (2.3) สตวพาหนะ (2.4) สงหารมทรพยอนๆ ซงกฎหมายบญญตไวใหจดทะเบยนเฉพาะการ เชน เครองจกร รถยนต เปนตน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


46

(2.2) มาตรา 229 (2) การซอทรพยทตดจ านอง กรณนมมลหนอยสองมลหน ไดแก (1) หนจากการจานองอสงหาฯ และ (2) หนซอขาย

อสงหาฯ นน โดยทรพยสนดงกลาวเปนอนเดยวกน ซงตามหลกการโอน ทส. ทจานอง ไมทาใหจานองระงบ (มาตรา 702 วรรคสอง) ดงนน เมอผซอทรพยตดจานองนน และเอาเงนคาซอใชใหแกผรบจานองทรพยนนแลว ผลคอทรพยนนหลดจากจานองและผซอรบชวงสทธมาเรยกเอาจากลกหนได

ข จานองทดนกบ ก (มลหนท 1) ก(เจาหนผรบจานอง) ข (ลกหนผจานอง)

ค ซอทดนดงกลาวจาก ข (มลหนท 2)

ดงน หาก ค เอาเงนราคาคาซอใชให ก แลว ค ยอมรบชวงสทธจาก ก มาเรยกเอาจาก ข ได

คาพพากษาฎกาท 2716/2525 การทผรองซงเปนผซอทรพยทจานองไดชาระหนใหธนาคาร ก

แทนจาเลยเปนการไถถอนจานองทรพยพพาทจนเปนทพอใจของธนาคาร ก และ ธนาคาร ก ไดจดทะเบยนไถถอนจานองให จาเลยแลว ผรองยอมเขารบชวงสทธจานองของธนาคาร ก ทอยเหนอทรพยพพาทในอนทจะไดรบชาระหนจากทรพยสนพพาทกอนเจาหนรายอนตามมาตรา 226 และ 229(2)

(2.3) มาตรา 229 (3) บคคลทมความผกพนรวมกบผอน เชน กรณลกหนรวม โปรดดหลกลกหนรวม มาตรา 296

ข และ ค กเงน ก 100,000 บาท

ก (จน.) ข (ลกหนรวม) ค (ลกหนรวม ผมสวนไดเสย)

ดงน หาก ค เขาชาระหนทงหมดให ก แลว ค ยอมรบชวงสทธจาก ก ไปเรยกเอาจาก ข คาถาม เรยกจาก ข ไดเทาใด คาตอบ.................................................................. คาพพากษาฎกาท 2370/2526 โจทกเอาประกนภยคาจนรถยนตคนเกดเหตไวแกจาเลย ลกจาง

ของโจทกขบรถยนตดงกลาวโดยประมาทไปชนรถยนตของ ร. เสยหาย ร. จงฟองเรยกคาเสยหายจากโจทกและจาเลย คดถงทสดโดยศาลพพากษาใหโจทกและจาเลยรวมกนใชคาสนไหมทดแทนแก ร. ตอมา โจทกและจาเลยไมชาระ ร. จะบงคบคดเอาแกทรพยสนของโจทก โจทกจงชาระหนตามคาพพากษาทงหมดให ร. ไป ดงน โจทกจงยอมเขาสฐานะผรบชวงสทธของ ร. ดวยอานาจของกฎหมายมสทธฟองเรยกรองเงนทโจทกไดชาระใหแก ร. ไปแลวคนจากจาเลยผเปนลกหนรวมได

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


47

• บคคลทมความผกพนเพอผอนในการช าระหนมสวนไดเสย ข และ ค กเงน ก 100,000 บาท ก (จน.) ข (ลน.)

ค ผคาประกน(ผมสวนไดเสย) ดงน หาก ค เขาชาระหนทงหมดให ก แลว ค ยอมรบชวงสทธจาก ก ไปเรยกเอาจาก ข คาถาม เรยกจาก ข ไดเทาใด คาตอบ.................................................................. กรณผคาประกนหลายคน ยงคงตองรบผดอยางลกหนรวม ตาม มาตรา 682 วรรคสอง ถาผคา

ประกนคนหนงชาระหน กรบชวงสทธไปไลเบยลกหนไดทงหมด ตาม มาตรา 229 (3) นอกจากน ยงรบชวงสทธไปเรยกเอาจากผคาประกนคนอนๆ ไดดวย ตาม มาตรา 229(3) และ 296 ดวย แลวแตจะเลอก (คาพพากษาฎกาท 5035/2549 คาพพากษาฎกาท 2111/2551)

คาพพากษาฎกาท 3716/2525 เดมจาเลยทาสญญาเชาซอรถพพาทจากโจทก ตอมา โจทกขายรถพพาทใหแก บรษท ค โดยใหจาเลยไปทาสญญาเชาซอกบบรษท ค และโจทกทาหนงสอรบรองวาจะตดตามเรยกเกบใหและจะจายเงนแทนใหกอน หากผใหเชาซอบอกเลกสญญาเชาซอ โจทกตองมหนาทตดตามยดรถ และรบซอรถคนในราคาท จาเลยคางชาระ ดงน โจทกจงมสวนไดเสยดวยในสญญาเชาซอระหวางจาเลยกบบรษท ค โดยมความผกพนเพอจาเลยในอนจะตองใชหนและมสวนไดเสยดวยในการใชหนนน เมอ บรษท ค บอกเลกสญญาฯ และโจทกตองชาระเงนให ค ไป โจทกยอมรบชวงสทธมาไลเบยเอาแกจาเลยได

คาพพากษาฎกาท 800/2533 เมอ โจทกซงมความผกพนรวมกบจาเลยท 1 ไดใชหนของ จาเลยท 1 ใหแก ธนาคารผใหกไปแลว โจทกยอมรบชวงสทธของธนาคารผใหกทมตอจาเลยทงสอง แม จาเลยท 2 จะไมมนตสมพนธกบโจทก แตจาเลยท 2 เปนลกหนรวมกบจาเลยท 1 จงรบผดตอโจทกดวย

(3) กรณผจะเสยสทธในทรพยช าระหนแทน ลกหนตาม มาตรา 230 มาตรา 230 “ถาในการทเจาหนบงคบยดทรพยอนหนงอนใดของลกหนนน บคคลผใดจะตอง

เสยงภยเสยสทธในทรพยอนนนเพราะการบงคบยดทรพยไซร ทานวาบคคลผนนมสทธจะเขาใชหนเสยแทนได อนงผครองทรพยอนหนงอนใดถาจะตองเสยงภยเสยสทธครองทรพยนนไปเพราะการบงคบยดทรพย กยอมมสทธจะท าไดเชนเดยวกบทวามานน

ถาบคคลภายนอกผใดมาใชหนแทนจนเปนทพอใจของเจาหนแลว บคคลนนยอมเขารบชวงสทธเรยกรองของเจาหน แตสทธเรยกรองอนนจะบงคบใหเปนทเสอมเสยแกเจาหนหาไดไม”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


48

ก ฟองคด ข และนาบงคบคดทดน ข ก (จน.) ข (ลน.) ค เขาชาระหน รบชวงสทธมาเรยกจาก ข แทน ข

ค เชา (หรอซอ) บานและทดน จาก ข (บคคลภายนอก)

เจาหนอาจเปนเจาหนตามคาพพากษาหรอเจาหนตามกฎหมายใหอานาจ เชน เจาหนภาษอากร ทสามารถยดทรพย ลกหนไดโดยไมตองฟองศาล ทงน ผครองทรพย หมายถง ผครองทรพยตามความเปนจรง

สรปขนตอนการเกดการรบชวงสทธ - มหนระหวาง เจาหนและ ลกหน - บคคลภายนอกมสทธในทรพยของ ลกหนเปนผมสวนไดเสย (ไมมสวนเกยวของกบหน

ระหวาง เจาหนและ ลกหนเลย) - เจาหนบงคบยดทรพยนน - บคคลภายนอกเสยงภยเสยสทธในทรพยนนหรอเสยงภยเสยสทธครองทรพยนน - บคคลภายนอกเขาชาระหนแทน - บคคลภายนอกเขารบชวงสทธจากการชาระหนนน

ผลของการรบชวงสทธ 1. รบชวงสทธเตมจ านวน มาตรา 226 วรรคหนง “บคคลผรบชวงสทธของเจาหนชอบทจะใชสทธทงหลายบรรดาท

เจาหนมอยโดยมลหนรวมทงประกนแหงหนนนไดในนามของตนเอง” ผรบชวงสทธ คอ ผทรงสทธแทนเจาหนเดม มสทธในหนประธานและหนอปกรณ เจาหนเดม

หมดสทธเรยกรองตอลกหน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 2949/2524) ลกหนกชาระใหเจาหนเดมไมได

2. รบชวงสทธบางสวน หากไดรบชวงสทธมาเทาใด กเรยกรองไดเทานน และการบงคบตามสทธเรยกรองตองไมเปนท

เสอมเสยกบเจาหนกลาวคอ เจาหนยงคงมสทธเรยกรองเหลออยและมลาดบในการชาระหน กตองใหเจาหนนนไดรบชาระหนกอนผรบชวงสทธ (มาตรา 230 วรรคสอง)

การรบชวงสทธตามมาตรา 227 อายความเปนไปตามมลหนเดม แตถารบชวงสทธตาม มาตรา 229(3) ใชอายความทวไปตาม มาตรา 193/30 โดยเรมนบอายความตงแตวนทชาระหนใหแก เจาหน (โปรดดคาพพากษาฎกาท 4117/2550)

ผรบชวงสทธมสทธไดรบ ดอกเบยนบแตวนทรบชวงสทธ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 961/2535)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


49

ตวอยาง

ก ทาประกนอบตเหตกบบรษทประกน ข 40,000 บาทตอมาถกแมวบานนาย ค กด เพราะนาย ค ไมนาแมวฉดยาปองกนตามทควรปองกน นาย ก ตดเชอบาดทะยก เสยคารกษาพยาบาล 50,000 บาท

คาถาม 1. ก เรยกจาก ข ได เทาใด 2. สวนทเหลอ ก จะทาอยางไร

คาตอบ..................................................................

— 4.2 ชวงทรพย มาตรา 226 วรรคสอง “ชวงทรพย ไดแก เอาทรพยสนอนหนงเขาแทนททรพยสนอกอนหนงใน

ฐานะนตนยอยางเดยวกบทรพยสนอนกอน” — ในกรณน ตองมหนเดม ตองมทรพยเฉพาะสงเขามาเกยวของ บทบญญตมาตรานเปนการ

ชวงทรพยเกดโดยผลของกฎหมาย เปนการเปลยนทรพยสนโดยเอาทรพยสนอกอนหนงเขามาแทนททรพยสนอนเดม หรอเปนการชวงทรพยในสทธเรยกรองกได — คาพพากษาฎกาท 3023/2530 การททรพยสนของสามจาเลยและของจาเลยตกไปเปนของ

รฐบาลตามคาสงของนายกรฐมนตรเปนไปตามกฎหมายและนโยบายรฐบาล ไมใชเปนการชวงทรพย — — (1) ชวงทรพยอนเนองมาจากการช าระหนเปนพนวสย — มาตรา 228 วรรคหนง “ถาพฤตการณซงท าใหการช าระหนเปนอนพนวสยนน เปนผลให — ลกหนไดมาซงของแทนกด หรอไดสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอทรพยอนจะพงไดแกตน

นนกด ทานวาเจาหนจะเรยกใหสงมอบของแทนทไดรบไวหรอจะเขาเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเสยเองกได” — กรณมสองมลหน ไดแก มลหนเดม (ทมวตถเปนการสงมอบทรพยสนและมลหนใหม (เกดจาก

การกระทาของบคคลภายนอกททาใหการสงมอบทรพยเปนพนวสย) ผลคอทาใหเจาหนสทธเรยกให ลกหนสงมอบทรพยทไดมาแทนหรอใช คาสนไหมทดแทนแกทรพยทสญหายหรอบบสลาย — มาตรา 228 วรรคสอง “ถาเจาหนมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพราะการไมช าระหน และ

ถาใชสทธนนดงไดระบในวรรคตนไซร คาสนไหมทดแทนอนจะพงใชแกเจาหนนนยอมลดจ านวนลงเพยงเสมอราคาแหงของแทนซงลกหนไดรบไว หรอเสมอจ านวนคาสนไหมทดแทนทลกหนจะเรยกรองไดนน” — กรณทลกหนเปนฝายผดตามมาตรา 217 หรอ 218 นน เจาหนอาจเลอกฟองเรยกคาสนไหม

ทดแทนหรอเลอกใชสทธตามมาตรา 228 วรรคหนงกได แตถาเลอกใชสทธตามวรรคหนง คอ บงคบเอากบบคคลภายนอกแลว ไดรบชาระหนเพยงใด เจาหนกเรยกเอาจากบคคลภายนอกและลกหนอกไมไดเทานน (ทงน มความเหนทางวชาการอกความเหนหนงทเหนวายงเรยกจากลกหนในสวนทขาดได) —

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


50

ตวอยาง ก. ยมควาย ข. ระหวางการลงแขกทานา ควายของ ข. ตดเชอจากควาย ค. ตาย – ค. จงนาควายทใชทานาอกตวหนงมาให ก. แทน — คาถาม การชาระหนเปนพนวสยหรอยง ข. มสทธเรยกรองอะไรไดบาง และหาก ก. ไมรกษา

ทรพยอยางระมดระวง โดยเอาควาย ข. ไปอยรวมกบควาย ค. ทาใหตดเชอ การชาระหนเปนพนวสยหรอยง ตามมาตราอะไร และ ข. มสทธเรยกรองอะไรไดบาง — คาตอบ........................................................................................ — คาถาม กรณจะเปนอยางไร หาก ค. ใชเงนมา 1,000 บาท แทน (มลคาควายหนงตวราคา

10,000 บาท) — คาตอบ........................................................................................ — (2) ชวงทรพยของ เจาหนบรมสทธ — มาตรา 231 วรรคหนง “ถาเอาทรพยสนจ านอง จ าน าหรออยในบงคบบรมสทธประการอน — นนเปนทรพยอนไดเอาประกนภยไวไซร ทานวาสทธจ านอง จ าน าหรอบรมสทธอยางอนนน

ยอมครอบไปถงสทธทจะเรยกรองเอาแกผรบประกนภยดวย” — ข. เอาบานจานองไวกบ ก. เปนประกนเงนกทก ก. มา

— มลหนท 1 (จานอง จานา บรมสทธ)

— ก (จน.) ข (ลน.)

— บานไฟไหม ข ทาประกน

ก มสทธเรยกรอง อคคภยบานไวกบ ค.

— ตามมาตรา 231 มลหนท 2

— (มลหนตามสญญาประกนภย)

— ค (ผรบประกนภย)

— (1) กรณอสงหารมทรพย — มาตรา 231 วรรคสอง “ในกรณทเปนอสงหารมทรพย ถาผรบประกนภยไดรหรอควรจะไดรวาม

จ านองหรอบรมสทธอยางอน ทานยงมใหผรบประกนภยใชเงนใหแกผเอาประกนภย จนกวาจะไดบอกกลาวเจตนาเชนนนไปยงผรบจ านองหรอเจาหนมบรมสทธคนอนแลว และมไดรบค าคดคานการทจะใชเงนมาภายในเดอนหนงนบแตวนบอกกลาว แตสทธอยางใดๆ ทไดไปจดทะเบยน ณ หอทะเบยนทดนนน ทานใหถอวาเปนอนรถงผรบประกนภย วธเดยวกนนทานใหใชตลอดถงการจ านองสงหารมทรพยทกฎหมายอนญาตใหท าไดนนดวย”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


51

— มาตรา 232 “ถาตามความในมาตรากอนนเปนอนวาจะเอาเงนจ านวนหนงใหแทนทรพยสนทท าลายหรอบบสลายไซร เงนจ านวนนทานยงมใหสงมอบแกผรบจ านอง ผรบจ าน า หรอเจาหนมบรมสทธคนอน กอนทหนซงไดเอาทรพยนเปนประกนไวนนจะถงก าหนดและถาคกรณไมสามารถตกลงกบลกหนไดไซร ทานวาตางฝายตางมสทธทจะเรยกรองใหน าเงนจ านวนนนไปวางไว ณ ส านกงานวางทรพยเพอประโยชนอนรวมกนเวนแตลกหนจะหาประกนใหไวตามสมควร” —

— สรปหลกเกณฑการรบชวงสทธ — 1. ผรบประกนภยร/ควรจะรถงการจานอง/บรมสทธ — 2. ผรบประกนภยตองบอกกลาวเจตนาทจะใชเงนใหผเอาประกนภยใหผรบจานอง/เจาหน

บรมสทธทราบเพอคดคาน — 3. หากไมคดคานภายใน 1 เดอนนบแตวนบอกกลาว ผรบประกนภยใชเงนได — 4. หนทเอาทรพยเปนประกนตองถงกาหนดชาระ — 5. การวางทรพย เมอตกลงกนไมได — — (2) กรณสงหารมทรพย

— มาตรา 231 วรรคสาม “ในกรณทเปนสงหารมทรพย ผรบประกนภยจะใชเงนใหแกผเอาประกนภยโดยตรงกได เวนแตตนจะไดรหรอควรจะไดรวาทรพยนนตกอยในบงคบจ าน าหรอบรมสทธอยางอน” — หากทรพยสนทเอาประกนภยไวไดคนกลบมาหรอมการจดของแทนให ผรบประกนภยกไมตอง

รบผดตอเจาหนตามมาตรา 231 วรรคส — กรณตามมาตรา 231 วรรคหนงถงวรรคส ใหนามาใชบงคบกบกรณการบงคบซอ (เชน การ

เวนคนทดน เปนตน) และกรณทตองใชคาเสยหายอนควรจะไดแกเจาของทรพยสนเพราะเหตทรพยสนทาลายหรอบบสลายดวย (มาตรา 231 วรรคหา)

5. มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน 5.1 การใชสทธเรยกรองของลกหน (มาตรา 233 ถง 236)

โดยหลกแลว เจาหนยอมใชสทธเรยกรองของตนทมอยเหนอลกหนของตนไดอยแลว โดยการฟองคดตามมาตรา 213 ซงเมอชนะคด เจาหนในฐานะเจาหนตามคาพพากษายอมยดทรพยสนของลกหนและอายดสทธเรยกรองของลกหนทมตอบคคลภายนอกไดโดยผานเจาพนกงานบงคบคด หรอ ในอกทางหนง เจาหนอาจเลอกใชสทธเรยกรองของบคคลภายนอกตามมาตรา 233 กได (โปรดด คาพพากษาฎกาท 773/2549)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


52

5.1.1 หลกเกณฑการใชสทธเรยกรองของลกหน มาตรา 233 “ถาลกหนขดขนไมยอมใชสทธเรยกรองหรอเพกเฉยไมใชสทธเรยกรองเปนเหตให

เจาหนตองเสยประโยชนไซร ทานวาเจาหนจะใชสทธเรยกรองนนในนามของตนเองแทนลกหนเพอปองกนสทธของตนในมลหนนนกได เวนแตในขอทเปนการของลกหนสวนตวโดยแท”

หลกเกณฑ 1. มมลหนอย 2 มลหน มลหนท 1 ระหวาง............. กบลกหน มลหนท 2 ระหวางลกหนกบ........................... คาถาม - ถาสทธเรยกรองของลกหนยงไมถงกาหนด บงคบไดหรอไม - มลหนท 1 จาตองเกดกอนมลหนท 2 หรอไม คาตอบ........................................................................................ 2. ลกหนขดขนไมยอมใชหรอเพกเฉยไมใชสทธเรยกรอง (ในมลหนท 2)

ขดขน = จงใจ เพกเฉย = ละเลย/ไมเอาใจใส เชน ปลอยจนหนขาดอายความ เปนตน

3. เปนเหตใหเจาหนเสยประโยชน หากลกหนมทรพยสนเพยงพอตอการชาระหน ถอเปนการทาใหเจาหนเสยประโยชนหรอม ตอง

พจารณาเปนกรณๆ ไป ตวอยาง ผจะขายไมยอมไถถอนทดนทขายฝาก ผจะซอใชสทธไถถอนของผจะขายได (คา

พพากษาฎกาท 294/2492) ผเชาใชสทธผใหเชาฟองขบไลผบกรก (คาพพากษาฎกาท 736/2518) ผจะซอฟองบงคบใหผจะขายขอบงคบไถถอนจานองและโอนทดนทจะซอใหตนได (คาพพากษาฎกาท1829/2519)

4. สทธเรยกรองนนตองไมเปนการสวนตวของลกหนโดยแท 5. เจาหนใชสทธเรยกรองของลกหนในนามตนเองได (ผล) 5.1.2 วธการใชสทธเรยกรองของลกหน 1. เจาหนใชสทธในนามตนเอง (มาตรา 233) 2. เจาหนตองขอหมายเรยกลกหนเขามาในคด (มาตรา 234) มาตรา 234 “เจาหนผใชสทธเรยกรองของลกหนนนจะตองขอหมายเรยกลกหนเขามาในคดนน

ดวย” 3. เจาหนเรยกรองไดเตมจานวน (มาตรา 235) -- ตองเปนหนเงนดวยกน

มาตรา 235 “เจาหนจะใชสทธเรยกรองของลกหนเรยกเงนเตมจ านวนทยงคางช าระแกลกหน โดยไมตองค านงถงจ านวนทคางช าระแกตนกได ถาจ าเลยยอมใชเงนเพยงเทาจ านวนทลกหนเดมคางช าระแกเจาหนนน คดกเปนอนเสรจกนไป แตถาลกหนเดมไดเขาชอเปนโจทกดวย ลกหนเดมจะขอใหศาลพจารณาพพากษาตอไปในสวนจ านวนเงนทยงเหลอตดคางอยกไดแตอยางไรกด ทานมใหเจาหนไดรบมากไปกวาจ านวนทคางช าระแกตนนนเลย”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


53

5.1.3 ขอตอสของจ าเลย (ลกหนของลกหน) (1) ขอตอสของตนเองตอลกหน (เจาหนของตน) มาตรา 236 “จ าเลยมขอตอสลกหนเดมอยอยางใดๆ ทานวาจะยกขนตอสเจาหนไดทงนน

เวนแตขอตอสซงเกดขนเมอฟองแลว” (2) ขอตอสลกหนตอเจาหน คาพพากษาฎกาท 5806/2534 โจทกฟองขอใชสทธเรยกรองแทนบรษท บาทโดยอางวากอนท

จาเลยจะพนจากการเปนกรรมการบรษท บ. นน จาเลยเบยดบงทรพยสนของบรษท บ. ไปโดยทจรต บรหารงานหรอจดการทรพยสนกอใหเกดความเสยหายซงเทากบกลาวอางวาจาเลยกระทาละเมดตอ บรษท บ. ดงนน บรษท บ. ชอบทจะฟองรองเอาคาสนไหมทดแทนจากจาเลยได โจทกเปนเจาหนของบรษท บ. ชอบทจะใชสทธตามมาตรา 1169 ฟองเรยกรองบงคบเอาจากจาเลยแทนบรษท บ. เทาทโจทกมสทธเรยกรองแกบรษท บ. อย

5.1.4 ผลของการใชสทธเรยกรองของลกหน เจาหนมสทธไดรบชาระหนโดยตรง (มาตรา 235) 5.2 เพกถอนการฉอฉล 5.2.1 หลกเกณฑการเพกถอนการฉอฉล (มาตรา 237) มาตรา 237 “เจาหนชอบทจะรองขอใหศาลเพกถอนเสยไดซงนตกรรมใดๆ อนลกหนได

กระท าลงทงรอยวาเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบ แตความขอนทานมใหใชบงคบ ถาปรากฏวาในขณะทนตกรรมนน บคคลซงเปนผไดลาภงอกแตการนนมไดรเทาถงขอความจรงอนเปนทางใหเจาหนตองเสยเปรยบนนดวย แตหากกรณเปนการท าใหโดยเสนหา ทานวาเพยงแตลกหนเปนผรฝายเดยวเทานนกพอแลวทจะขอเพกถอนได

บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบแกนตกรรมใดอนมไดมวตถเปนสทธในทรพยสน”

หลกเกณฑ (1) มหนระหวางเจาหนและลกหน

( 2) ลกหนทานตกรรมทมวตถเปนสทธในทรพยสนในภายหลง ( 3) นตกรรมนนทาใหเจาหนเสยเปรยบ ( 4) ลกหนรวาเปนการทาใหเจาหนเสยเปรยบ ( 5) หากมผไดลาภงอก ผไดลาภงอกนนตองรวาเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบ เวนแตเปน

การใหโดยเสนหา การรของผไดลาภงอกไมใชสาระสาคญลกหนรฝายเดยวกเพยงพอ (6) เจาหนตองฟองศาล

( 1) มหนระหวางเจาหนและลกหน คาพพากษาฎกาท 1400/2551 อานาจฟองขอใหเพกถอนการฉอฉลตามมาตรา 237 เปน

อานาจของเจาหน โจทกท 1 อางวาไดภารจายอมโดยอายความในทางเดนผานทดนของจาเลยท 1 อนเปนการกลาวอางวาตนมสทธในทรพยของผอนในลกษณะของทรพยสทธ เมอเปนเรองของทรพยสทธโจทกท 1 จงไมอาจฟองขอใหเพกถอนการฉอฉลตามมาตารา 237 แตตองไปวากลาวเอาตาม ป.พ.พ.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


54

บรรพ 4 ในสวนทวาดวยภารจายอม สวนโจทกท 2 นนไดความเพยงวาเปนผเชาทดนจากโจทกท 1 โดยไมปรากฏวามนตสมพนธใดๆ กบจาเลยท 1 ดงนน โจทกท 2 จงไมใชเจาหนทจะมสทธฟองใหจาเลยท 1 และจาเลยท 2 เพกถอนการฉอฉลไดเชนกน

กรณไมจาตองเปนเจาหนตามคาพพากษา (คาพพากษาฎกาท 3726/2530) ไมจาตองใชสทธทางศาลแลว (คาพพากษาฎกาท 2269/2543) เปนเพยงเจาหนธรรมดากได

คาถาม เจาหนตามคาพพากษาเพกถอนการฉอฉลไดหรอไม คาตอบ........................................................................................ (2) ลกหนท านตกรรมทมวตถเปนสทธในทรพยสนในภายหลง

- ตองเปนนตกรรมตามมาตรา 149 - ลกหนตองเปนผทานตกรรม - ตองเปนนตกรรมทเกดขนภายหลงหนระหวางเจาหนและลกหน - ตองมวตถแหงสทธในทรพยสน เชน ลกหนจดทะเบยนโอนทดนใหบคคลภายนอก เปนตน

คาพพากษาฎกาท 3726/2530 จาเลยท 1 กเงนโจทกตามสญญากระบเอาบานพพาทเปนประกน ตอมา จาเลยท 1 ไมมเงนชาระหนจงตกลงจะไปจดทะเบยนโอนบานพพาทแกโจทกแตจาเลยท 1 กลบทาสญญาซอขายโอนทะเบยนบานพพาทใหแกจาเลยท 2 นตกรรมดงกลาว จาเลยท 1 กระทาลงทงรอยวาเปนทางใหโจทกผเปนเจาหนเสยเปรยบ และจาเลยท 2 ซอบานพพาทจากจาเลยท 1 โดยไมสจรต ดงน โจทกยอมฟองขอใหเพกถอนการฉอฉลเสยไดตามมาตรา 237

หากนตกรรมทมวตถประสงคตองหามตามกฎหมาย หรอนตกรรมอนทมผลเปนโมฆะ ตองฟองเพกถอนการฉอฉลหรอไมนน ตองตามบทบญญตแหงมาตรา 150 วาถอเปนโมฆะอยแลว จงไมตองฟองเพกถอนการฉอฉล แตสาหรบนตกรรมทไมเกยวกบทรพยสนแตมผลกระทบกบกองทรพยสนของลกหนในบางกรณนน กไมอาจฟองเพกถอนการฉอฉลได เชน ลกหนจดทะเบยนรบรองบตร การจดทะเบยนหยา เปนตน

(3) นตกรรมนนท าใหเจาหนเสยเปรยบ เชน การจาหนายจายโอนทรพยสน การกยมเงน การ

จานอง การจานา การปลดหน การจดทะเบยนใหเชาอสงหาฯ เปนตน ในกรณน แมหนยงไมถงกาหนด เจาหนกฟองเพกถอนได

หากลกหนทานตกรรมกอใหเกดประโยชนตอกองทรพยสนของลกหน กยอมไมเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบอยเอง ดงนน เจาหนกฟองเพกถอนไมได (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1868-9/2516) หรอหากทรพยทจานองเพยงพอตอการชาระหนของเจาหนผรบจานอง ลกหนไปทานตกรรมอนทาใหเจาหนเสยเปรยบ เจาหนกอาจฟองเพกถอนไดหากวาทาใหเจาหนเสยเปรยบในทรพยสนนนๆ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 266/2537)

(4) ลกหนรวาเปนการท าใหเจาหนเสยเปรยบ ลกหนตองรในขณะทานตกรรม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


55

คาพพากษาฎกาท5371/2534 แมจาเลยท 3 จะเปนนองรวมบดามารดาเดยวกบทนายความซงเปนหวหนา สนง. ทแกตางคดใหแก จาเลยท 1 และจาเลยท 2 ในคดเดมกตาม แตจาเลยท 3 มอาชพคาขายอยคนละอาเภอกบ สนง. ทนายความดงกลาว และไมปรากฏขอเทจจรงวาจาเลยท 3 ไดเกยวของกบ สนง. ดงกลาว ทงการซอขายทดนกปรากฏวาจาเลยท 3 ซอจากจาเลยท 1 จานวน 5 แปลง ซงเปนของภรยาจาเลยท 1 จานวน 4 แปลง เปนของ จาเลยท 1 1 แปลง พฤตการณดงกลาวถอไดวา จาเลยท 3 ซอทดนจากจาเลยท 1 และจาเลยท 2 โดยมไดรเทาถงขอความจรงอนเปนทางใหโจทกซงเปนเจาหนของจาเลยท 1 และจาเลยท 2 ตองเสยเปรยบตามมาตรา 237 วรรคแรก

(5) หากมผไดลาภงอก ผไดลาภงอกนนตองรวาเปนทางใหเจาหน เสยเปรยบ เวนแตเปน

การใหโดยเสนหา การรของผไดลาภงอกไมใชสาระส าคญ ลกหนรเพยงคนเดยวกเพยงพอ ผไดลาภงอกททานตกรรมโดยสจรตและเสยคาตอบแทน (รวมถงกรณเสยคาตอบแทนใหบคคล

อนดวย) จะไดรบความคมครอง เพราะเกดความเสยหาย (6) เจาหนตองฟองศาล โดยฟองทงตวลกหนและผไดลาภงอกเปนจาเลยรวมกนเพราะคา

พพากษาไมอาจมผลถงบคคลภายนอกทมใชคความได (ประมวลวธพจารณาความแพง มาตรา 142 และ 145)

5.2.2 ผลของการเพกถอนการฉอฉล

(1) ผลตอลกหน : ลกหนไมตองผกพนตามนตกรรมทถกเพกถอน และทรพยสนของลกหนตองชาระแกเจาหน

(2) ผลระหวางเจาหนดวยกน : เจาหนทกคนไดประโยชนจากกองทรพยสนของลกหน (มาตรา 239) (3) ผลกบผไดลาภงอก : บงคบตามนตกรรมนนไมได หากผไดลาภงอกชาระราคาแกลกหน กเรยก

คนฐานลาภมควรได (4) ผลตอบคคลภายนอก : บคคลภายนอกทไดสทธมาโดยสจรตกอนเรมฟองคดยอมไดรบความ

คมครอง แตถาไดมาโดยเสนหา กเพกถอนได(มาตรา 238)

5.2.3 อายความของการเพกถอนการฉอฉล มาตรา 240 “การเรยกรองการเพกถอนนน ทานหามมใหฟองรองเมอพนปหนงนบแตเวลาท

เจาหนไดรตนเหตอนเปนมลใหเพกถอน หรอพนสบปนบแตไดท านตกรรมนน” การแสดงเจตนาลวงโดยสมรกนเปนโมฆะตามมาตรา 155 วรรคหนง มใชการฉอฉลตามมาตรา

237 จงไมอยในบงคบอายความตามมาตรา 240 (คาพพากษาฎกาท 2041/2547) คาพพากษาฎกาท 3591/2538 โจทกเปนนตบคคลประเภทกรม มอธบดเปนผแทน และม

อานาจฟองคดแทน แมนาย ส. และนาย พ. เจาพนกงานของโจทกทราบเรองกอนฟองเกน 1 ป แตบคคลทงสองกไมใชผแทนโจทกผมอานาจฟองคด จงยงไมเรมนบอายความ

คาพพากษาฎกาท 289/2537 เมอโจทกไดวาจางสานกงานกฎหมาย ท. สบหาทรพยสนของลกหนของโจทก สานกงาน ท. มอบหมาย อ. ไปสบหา เมอ อ. สบทราบวาลกหนมทรพยสนเปนบานและ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


56

ทดนแตไดยกใหแกจาเลยท 2 ซงเปนบตร อ. กตองรายงานสานกงาน ท. เพอใหสานกงาน ท. รายงานตอโจทกเพยงแต อ. ทราบมไดถอวาโจทกทราบดวย เมอสานกงาน ท. รายงานใหโจทกทราบวนท 10 ม.ย. 2530 ถอวาโจทกไดรตนเหตอนเปนมลใหเพกถอนการฉอฉลในวนนน เมอโจทกฟองขอใหเพกถอนการฉอฉลในวนท 8 ม.ย. 2531 จงยงไมพน 1 ป คดโจทกยงไมขาดอายความ

คาพพากษาฎกาท 8033/การทคสมรสฝายหนงทานตกรรมจาหนายจายโอนสนสมรสโดยปราศจากความยนยอมของคสมรสอกฝายหนง คสมรสอกฝายหนงนนมสทธขอใหเพกถอนนตกรรมดงกลาวไดภายในกาหนด 1 ป นบแตเวลาทรเหตอนเปนมลใหเพกถอน หรอ 10 ป นบแตไดทานตกรรมดงกลาว เมอปรากฏวาชวงเวลานบแตวนทเจามรดกซงเปนคสมรสฝายหนงโอนทดนพพาทซงโจทกอางวาเปนสนสมรสระหวางเจามรดกกบโจทกใหแกฝายจาเลย จนถงวนทโจทกยนฟองขอใหเพกถอนนตกรรมดงกลาวลวงพนกาหนด 10 ป นบแตไดทานตกรรมนน คดโจทกจงขาดอายความ

6. สทธยดหนวง สทธยดหนวงถอเปนมาตรการคมครองใหเจาหนไดรบชาระหนประการหนง มาตรา 241 “ผใดเปนผครองทรพยสนของผอน และมหนอนเปนคณประโยชนแกตนเกยวดวย

ทรพยสนซงครองนนไซร ทานวาผนนจะยดหนวงทรพยสนนนไวจนกวาจะไดช าระหนกได แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบเมอหนนนยงไมถงก าหนด

อนง บทบญญตในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบถาการทเขาครอบครองนนเรมมาแตท าการอนใดอนหนงซงไมชอบดวยกฎหมาย”

6.1 หลกเกณฑสทธยดหนวง ถาลกหนไมยอมชาระหนเจาหนจะบงคบเอากบทรพยทยดหนวงไวไมได มเพยงสทธยดหนวงให

ไดรบชาระหนเทานน (1) เจาหนครอบครองทรพยสนของผอน ทรพยสนมกจะเปนทรพยสนของลกหน เชน นาย ก สงทาแหวนเพชร แตไมชาระคาแหวน เปน

ตน กรณเปนทรพยสนของผอนนอกจากลกหน เชน นาย ก ยมรถเพอนมาแตขบรถคนนนชน จงนามาซอมทอนาย ข เปนตน เมอการครอบครองสญสนไป สทธยดหนวงกเปนอนระงบไปดวย เวนแตทรพยสนนนไดใหเชาไปหรอจานาไวดวยความยนยอมของลกหน (มาตรา 250)

(2) การเขาครอบครองชอบดวยกฎหมาย การครอบครองทไมชอบดวยกฎหมาย ยอมไมกอใหเจาหนเกดสทธยดหนวงได เชน นาย ก นา

รถไปซอม นาย ข ผซอมซอมแลว สงมอบรถคนนาย ก ไปแลว จะไปขโมยรถนาย ก กลบมายดหนวงไมได เปนตน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


57

(3) มหนอนเปนคณประโยชนแกเจาหนเกยวดวยทรพยสนซงครอบครองนน การมหนอนเปนคณประโยชน คอ หากไมมหนน ไมมสทธยดหนวง เฉพาะหนทเกยวกบ

ทรพยสนทเจาหนครอบครองเทานน เชน นาย ก ยมรถนาย ข มาขบ นาย ข ไมจายเงนกคน นาย ก ยดรถทยมมาไมได เปนตน เพราะไมใชหนอนเปนประโยชนแกเจาหนในทรพยสนทครอบครอง

คาถาม ลกหนมอบโฉนดทดนหรอทดนใหเจาหนยดเปนประกนเงนก เจาหนมสทธยดหนวงหรอไม (โปรดดคาพพากษาฎกาท 545/2504 229/2522 และ 1748/2500)

คาตอบ.................................................................................... คาถาม หากมขอตกลงใหเจาหนยดถอโฉนดทดนไวจนกวาลกหนจะชาระหนเสรจ เจาหนมสทธ

ยดหนวงหรอไม (คาพพากษาฎกาท 416/2499 1369/2510 และ 442/2527) คาตอบ....................................................................................

(4) หนถงก าหนดช าระแลว เจาหนปฏเสธไมสงคนทรพย อางสทธยดหนวงเมอหนยงไมถงกาหนดไมได เวนแตลกหนเปนคน

สนลนพนตวไมสามารถใชหนไดตามมาตรา 243 “ในกรณทลกหนเปนคนสนลนพนตวไมสามารถใชหน เจาหนมสทธยดหนวงทรพยสนไวไดแมทง

ทยงไมถงก าหนดเรยกรอง ถาการทลกหนไมสามารถใชหนนนไดเกดเปนขน หรอรถงเจาหนตอภายหลงเวลาทไดสงมอบทรพยสนไซร ถงแมวาจะไมสมกบลกษณะทเจาหนรบภาระในมลหนไวเดม หรอไมสมกบค าสงอนลกหนไดใหไวกด เจาหนกอาจจะใชสทธยดหนวงได”

6.2 กรณไมอาจมสทธยดหนวงได (มาตรา 242) (1) ไมสมกบลกษณะทเจาหนรบภาระในมลหน (2) ไมสมกบคาสงอนลกหนไดใหไวกอนหรอใหไวในเวลาทสงมอบทรพยสน (3) ขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน 6.3 สทธของผทรงสทธยดหนวง (1) ยดหนวงทรพยสนนนจนกวาจะไดรบชาระหนสนเชง (มาตรา 244) มาตรา 244“ผทรงสทธยดหนวงจะใชสทธของตนแกทรพยสนทงหมดทยดหนวงไวนนจนกวา

จะช าระหนสนเชงกได” คาถาม หากสญญาระบคาจางเปนงวดๆ ตามงวดงานแยกออกจากกน เชน สงทาอาหารสาหรบ

การประชมของคณะกรรมการรายเดอนโดยจะชาระคาอาหารทกสนเดอน ผทาอาหารไมสงอาหารเดอนสงหาคมเพราะผสงอาหารไมชาระคาอาหารงวดเดอนกรกฎาคมไดหรอไม (โปรดดคาพพากษาฎกาท 4897/2544)

คาตอบ.................................................................................... คาถาม หากสญญาระบวาตองชาระคาอาหารงวดกอน กอนการสงมอบอาหารงวดตอไป กรณ

จะเปนอยางไร (โปรดดคาพพากษาฎกาท 178/2526) คาตอบ.................................................................................... (2) เกบดอกผลแหงทรพยสนทยดหนวง

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


58

มาตรา 245 “ผทรงสทธยดหนวงจะเกบดอกผลแหงทรพยสนทยดหนวงไวและจดสรรเอาไว เพอการช าระหนแกตนกอนเจาหนคนอนกได

ดอกผลเชนวานจะตองจดสรรเอาช าระดอกเบยแหงหนนนกอนถายงมเหลอจงให จดสรรใชตนเงน”

คาถาม รวม “ดอกเบยผดนด” ดวยหรอไม คาตอบ.................................................................................... คาถาม เมอชาระหนแลว ตองสงคนทรพยสนทยดหนวงหรอไมและตองสงคนดอกผลดวยหรอไม คาตอบ.................................................................................... (3) ใชสอยทรพยทยดหนวง (มาตรา 246) มาตรา 246 วรรคสอง “อนง ทรพยสนซงยดหนวงไวนนถามไดรบความยนยอมของลกหน

ทานวาผทรงสทธยดหนวงหาอาจจะใชสอยหรอใหเชาหรอเอาไปท าหลกประกนไดไม แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบไปถงการใชสอยเชนทจ าเปนเพอจะรกษาทรพยสนนนเอง”

(4) เรยกใหเจาทรพยชดใชคาใชจายทจาเปนเกยวดวยทรพยสนอนตนยดหนวงไว มาตรา 247 “ถาผทรงสทธยดหนวงตองเสยคาใชจายไปตามทจ าเปนเกยวดวยทรพยสนอนตน

ยดหนวงไวนนเพยงใด จะเรยกใหเจาทรพยชดใชใหกได” (5) ใชสทธยดหนวงไดโดยไมทาใหอายความสะดดหยดลง เจาหนยอมมสทธบงคบชาระหนจาก

ทรพยทยดไวแมสทธเรยกรองหลกจะขาดอายความ แตใชบงคบใหชาระดอกเบยทคางยอนหลงเกน 5 ปไมได

มาตรา 248 “ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 193/27 การใชสทธยดหนวงหาท าใหอายความแหงหนสะดดหยดลงไม”

6.4 หนาทของผทรงสทธยดหนวง (1) จดการดแลรกษาทรพยทยดหนวงไวตามสมควร (มาตรา 246 วรรคหนง) (2) งดเวนไมใชสอยหรอใหเชาทรพยสนทยดหนวง หรอเอาไปทาเปนหลกประกน เวนแตจะ

ไดรบความยนยอมจากเจาหน หรอใชสอยเทาทจาเปนเพอรกษาทรพยนน (มาตรา 246 วรรคสอง) หากฝาฝน ลกหนมสทธเรยกรองใหระงบสทธยดหนวงนนได (มาตรา 246 วรรคสาม) มาตรา 246 “ผทรงสทธยดหนวงจ าตองจดการดแลรกษาทรพยสนทยดหนวงไวนนตามสมควร

เชนจะพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะเชนนน อนง ทรพยสนซงยดหนวงไวนนถามไดรบความยนยอมของลกหน ทานวาผทรงสทธยดหนวงหา

อาจจะใชสอยหรอใหเชาหรอเอาไปท าหลกประกนไดไม แคความทกลาวนทานมใหใชบงคบไปถงการใชสอยเชนทจ าเปนเพอจะรกษาทรพยสนนนเอง

ถาผทรงสทธยดหนวงกระท าการฝาฝนบทบญญตใดทกลาวมาน ทานวาลกหนจะเรยกรองใหระงบสทธนนเสยกได”

6.5 ความระงบแหงสทธยดหนวง (1) เมอเจาหนไดรบชาระหนจนสนเชง (2) ลกหนเรยกรองใหระงบ เพราะเจาหนฝาฝนหนาทในการดแลรกษาทรพยและการใชทรพย

(มาตรา 246)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


59

(3) ลกหนเรยกรองใหระงบ เพราะลกหนไดจดหาประกนแหงหนตามสมควร (มาตรา 249) (4) การครอบครองทรพยของเจาหนสญสนไป เวนแตทรพยนนไดเชาไปหรอจานาโดยความ

ยนยอมของลกหน (มาตรา 250) (5) ทรพยทยดหนวงสญหายหรอถกทาลาย สาหรบ “สทธยดหนวง” นยงมบญญตอยในกฎหมายแพงและพาณชยเรองอนๆ ดวย อาท ซอ

ขาย (มาตรา 468) ขนสง (มาตรา 630) ฝากทรพย (มาตรา 670) เจาสานกโรงแรม (มาตรา 679) ตวแทน (มาตรา 819) เปนตน

7. บรมสทธ เปนมาตรการคมครองใหเจาหนไดรบชาระหนประการหนง 7.1 ความหมายและลกษณะบรมสทธ มาตรา 251 “ผทรงบรมสทธยอมทรงไวซงสทธเหนอทรพยสนของลกหนในการทจะไดรบ

ช าระหนอนคางช าระแกตนจากทรพยสนนนกอนเจาหนอนๆ โดยนยดงบญญตไวในประมวลกฎหมายน หรอบทกฎหมายอน”

7.2 ประเภทของบรมสทธ (1) บรมสทธสามญ : มอยเหนอกองทรพยสนทงหมดของลกหน มาตรา 253 “ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาวตอไปน บคคล

ผนนยอมมบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของลกหน คอ (1) คาใชจายเพอประโยชนรวมกน 15 (2) คาปลงศพ 16 (3) คาภาษอากร 17และเงนทลกจางมสทธไดรบเพอการงานทไดท าใหแกลกหนซงเปนนายจาง18 (4) คาอปโภคบรโภคอนจ าเปนประจ าวน 19” (2) บรมสทธพเศษ : มอยเหนอทรพยสนเฉพาะเจาะจง (2.1) บรมสทธพเศษเหนอสงหารมทรพย มาตรา 259 “ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาวตอไปน

บคคลผนนยอมมบรมสทธเหนอสงหารมทรพยเฉพาะอยางของลกหน คอ (1) เชาอสงหารมทรพย (2) พกอาศยในโรงแรม (3) รบขนคนโดยสารหรอของ (4) รกษาสงหารมทรพย (5) ซอขายสงหารมทรพย

15 โปรดด มาตรา 254 16 มาตรา 255 17 มาตรา 256 18 มาตรา 257 19 มาตรา 258

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


60

(6) คาเมลดพนธ ไมพนธ หรอปย (7) คาแรงงานกสกรรมหรออตสาหกรรม ” (2.2) บรมสทธพเศษเหนออสงหารมทรพย มาตรา 273 “ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาวตอไปน บคคล

ผนนยอมมบรมสทธเหนออสงหารมทรพยเฉพาะอยางของลกหน คอ (1) รกษาอสงหารมทรพย (2) จางท าของเปนการงานท าขนบนอสงหารมทรพย (3) ซอขายอสงหารมทรพย ”

7.3 ล าดบแหงบรมสทธ (1) ระหวางหนบรมสทธกบเจาหนสามญ (มาตรา 251) ถอวาเจาหนบรมสทธมสทธ

ไดรบชาระหนกอนเจาหนสามญ (2) ระหวางหนบรมสทธสามญดวยกน (มาตรา 253 277 วรรคแรก และ 280) กรณ

เจาหนในลาดบทจะไดรบชาระหนลาดบเดยวกน ใหเฉลยสทธในการรบชาระหนเทาๆ กน (3) ระหวางหนบรมสทธสามญกบหนบรมสทธพเศษ (มาตรา 277 วรรคสอง และ 280)

ถอวาเจาหนบรมสทธพเศษมสทธไดรบชาระหนกอนเจาหนบรมสทธสามญ (4) ระหวางหนบรมสทธพเศษเหนอสงหารมทรพย (มาตรา 278 และ 280) กรณ

เจาหนในลาดบทจะไดรบชาระหนลาดบเดยวกน ใหเฉลยสทธในการรบชาระหนเทาๆ กน (5) ระหวางหนบรมสทธพเศษเหนออสงหารมทรพย (มาตรา 279 และ 280) กรณ

เจาหนในลาดบทจะไดรบชาระหนลาดบเดยวกน ใหเฉลยสทธในการรบชาระหนเทาๆ กน

8. การโอนสทธเรยกรอง 8.1 หลกเกณฑการโอนสทธเรยกรอง

เจาหน ลกหน

ผรบโอน เกดจากการตกลงกนระหวางเจาหนเดมกบเจาหนใหม ผล คอ ผรบโอนเขามาเปนเจาหนแทนเจาหนเดม (เปลยนตวเจาหนโดยผลของกฎหมาย : สญญา)

8.2 สทธเรยกรองทโอนไมได (1) สภาพแหงสทธนนเองไมเปดชองใหโอนแกกนได (มาตรา 303 วรรคหนง) เชน สทธเกบกน

สทธอาศย เปนตน เปนเรองเฉพาะตว เชน คาอปการะเลยงด เปนตน (2) คกรณมขอตกลงหามโอนไว (มาตรา 303วรรคสอง) ยกตอสผรบโอนโดยสจรตไมได (ผรบ

โอนไมร ลกหนตองชาระ แลวไปฟองเรองผดสญญากนเอง)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


61

(3) สทธเรยกรองทศาลยดไมได (มาตรา 304) เชน เงนเดอนขาราชการ คาจาง สทธในการถอนการวางทรพย เปนตน

มาตรา 303 “สทธเรยกรองนน ทานวาจะพงโอนกนได เวนแตสภาพแหงสทธนนเองไมเปดชองใหโอนแกกนได

ความทกลาวมานยอมไมใชบงคบ หากคกรณไดแสดงเจตนาเปนอยางอน การแสดงเจตนาเชนวานน ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรต”

มาตรา 304 “สทธเรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรองเชนวานน ทานวาจะโอนแกกนหาไดไม”

8.3 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองช าระโดยเฉพาะเจาะจง

ตองมการโอนระหวางเจาหน (ผโอน) กบผรบโอน โดยตองทาเปนหนงสอ ไมทาไมสมบรณ เพยงลายมอชอของผโอนฝายเดยวกสมบรณ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1893/2512 และ 4139/2532) ไมจาตองบอกกลาวแกลกหน/ไดรบความยนยอม ของลกหน และยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกไดตอเมอ ไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนยนยอมเปนหนงสอดวยในการโอน (มาตรา 306 วรรคหนง)

เมอบอกกลาวแลว มผลผกพนลกหน โดยลกหนไมจาตองใหความยนยอม (โปรดด คาพพากษาฎกาท 5561-7/2530) ถาลกหนชาระหนใหกบเจาหนเดมกอนการบอกกลาวโดยชอบ ลกหนกหลดพนจากหน (มาตรา 306 วรรคสอง)

มาตรา 306 “การโอนหนอนจะพงตองช าระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจงนน ถาไม ท าเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ อนงการโอนหนนน ทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกไดแตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหนหรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน ค าบอกกลาวหรอความยนยอมเชนวาน ทานวาตองท าเปนหนงสอ

ถาลกหนท าใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอกกลาว หรอกอนไดตกลงใหโอนไซร ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน”

เมอมการบอกกลาวโดยชอบแลว ผรบโอนเทากบเปนเจาหนคนใหม เมอลกหนไดรบหนงสอบอกกลาว ตองชาระหนใหแกผรบโอน แตถาชาระใหผโอน (เจาหนเดม) หนจะไมระงบ ผรบโอนเรยกใหชาระหนได ถาลกหนยงไมไดใหความยนยอม ลกหนยอมยกขอตอสทมตอเจาหนเดม (ผโอน) ทมกอนไดรบคาบอกกลาว ขนตอสเจาหนใหม (ผรบโอน) ได (มาตรา 308วรรคสอง) กลาวคอ ลกหนไมมหนาทตองชาระซา

มาตรา 308วรรคสอง “ถาลกหนเปนแตไดรบค าบอกกลาวการโอน ทานวาลกหนมขอตอสผโอนกอนเวลาทไดรบค าบอกกลาวนนฉนใด กจะยกขนเปนขอตอสแกผรบโอนไดฉนนน ถาลกหนมสทธเรยกรองจากผโอน แตสทธนนยงไมถงก าหนดในเวลาบอกกลาวไซร ทานวาจะเอาสทธเรยกรองนนมาหกกลบลบกนกได หากวาสทธนนจะไดถงก าหนดไมชากวาเวลาถงก าหนดแหงสทธเรยกรองอนไดโอนไปนน”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


62

1 ลานบาท เจาหนเดมลกหน เจาหนใหม (ผโอน) -

ชาระใหเจาหน โอนสทธเรยกรองให เดม 2 ส.ค. 54 เจาหนใหมเปนหนงสอ 50 ,000 บาท เมอวนท 1 ส.ค. 54

(ผรบโอน) - ไดรบคาบอกกลาว 5ส.ค. 54

เจาหนเดม (ผโอน) คางชาระคาสนคาลกหน 10,000 บาท กอนลกหนไดรบการบอกกลาว คาถาม การโอนสทธเรยกรองสมบรณหรอไม เจาหนใหมเรยกใหลกหนชาระเงน 50,000บาทใหแกตนไดหรอไม ผลการชาระหนแกเจาหนเดมเปนอยางไร ลกหนหลดพนหรอไม หากเจาหนเดม (ผโอน) คางชาระคาสนคาลกหน 10 ,000 บาท กอนลกหนไดรบการบอกกลาว ลกหนยกขนตอสไดหรอไม ถาลกหนยงไมไดใหความยนยอม ลกหนมสทธขอหกกลบลบหนกบสทธเรยกรองทโอนไปกบผรบโอนได

-หากลกหนมสทธเรยกรองกบเจาหนเดม (ผโอน) -แมสทธยงไมถงกาหนดชาระในขณะทมการโอน -แตถงกาหนดไมชากวาหนทลกหนตองชาระแกผโอน -หกกลบลบหน มาตรา 308 วรรคสอง ตองถงกาหนดชาระไมชากวาเวลาถงกาหนด

แหงสทธเรยกรองทโอนไป คาตอบ ..........................................................................

เจาหนเดมใหลกหนก 1 ลานบาท

เจาหนเดมจางลกหนทาของ คางชาระ 20,000 บ.

ถงกาหนดชาระ เจาหนเดมโอนสทธเรยกรอง ลกหนไดรบ ยกขนเปนขอตอสได ใหเจาหนใหมเปนหนงสอ คาบอกกลาว

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


63

เปนหนงสอ

- ถาลกหนใหความยนยอมเปนหนงสอโดยมไดอดเออน (มาตรา 308 วรรคหนง) - ถอวาลกหนยอมสละขอตอสทเคยมตอเจาหนเดม (ผโอน) - ลกหนไมอาจยกขนเปนขอตอสเจาหนใหม (ผรบโอน) ได - ถาลกหนไดใชหนใหเจาหนเดม (ผโอน) แลว ลกหนมสทธเรยกเงนคนจากผโอนได หรอ

รบภาระเปนหนขนใหมตอผโอน ถอเสมอนวาหนไมไดกอขน - ถอเอาเฉพาะขอตอสทมในขณะทาการโอนสทธเรยกรองเทานน (โปรดดคาพพากษาฎกาท

9206/2538) หากเปนขอตอสทเกดขนหลงการโอนสทธเรยกรอง ลกหนยอมยกขนตอสได

มาตรา 308วรรคหนง “ถาลกหนไดใหความยนยอมดงกลาวมาในมาตรา 306โดยมไดอดเออน ทานวาจะยกขอตอสทมตอผโอนขนตอสผรบโอนนนหาไดไม แตถาเพอจะระงบหนนน ลกหนไดใชเงนใหแกผโอนไปไซร ลกหนจะเรยกคนเงนนนกได หรอถาเพอการเชนกลาว มานน ลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยางหนงขนใหมตอผโอน จะถอเสมอนหนงวาหนนนมไดกอขนเลยกได”

เจาหนเดมใหลกหนก 1 ลบ. ลกหนชาระหนเจาหนเดม 50 ,000 บ.

เจาหนเดมโอนสทธเรยกรอง ลกหนยนยอม ใหเจาหนใหมเปนหนงสอ เปนหนงสอโดยไมอดเออน คาถาม เจาหนใหมเรยกใหลกหนชาระ 1 ลานบาทใหตนไดหรอไม คาตอบ .............................................................................. คาถาม-ลกหนอางชาระเจาหนเดมแลวบางสวนไดหรอไม คาตอบ ..............................................................................

การอางสทธในการโอนสทธเรยกรองตางราย มาตรา 307 “ถาพพาทอางสทธในการโอนตางราย โอนรายใดไดบอกกลาวหรอตกลงกนกอนโอ น

รายนนมสทธดกวาโอนรายอนๆ” 8.4 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองช าระตามเขาสง กรณตองมตราสารแสดงสทธของเจาหน ททาใหลกหนตองชาระหนแกผทเจาหนสงใหชาระ เชน เชค

ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน ทระบชอผรบเงน พรอมกบคาวา “หรอตามคาสง” หรอ ใบตราสง หรอ ใบ

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


64

ประทวนสนคา เปนตน โดยการโอนสทธเรยกรองทาไดโดยการโดยสลกหลงไวในตราสาร และสงมอบตราสารนนใหแกผรบโอน จงจะยกตอสได

มาตรา 309 “การโอนหนอนจะพงตองช าระตามเขาสงนน ทานวาจะยกเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกคนอนไดแตเฉพาะเมอการโอนนนไดสลกหลงไวในตราสารและตวตราสารนนไดสงมอบใหแกผรบโอนไปดวย”

สาหรบสทธของลกหนกอนการชาระหนใหแกผรบโอนนนเปนไปตามมาตรา 301 “ในมลหนอนพงตองช าระตามเขาสงนน ลกหนมสทธทจะสอบสวนถงตวผทรงตราสาร หรอสอบสวนความถกตองแทจรงแหงลายมอชอหรอดวงตราของผทรงได แตกหามความผกพนทจะตองท าถงเพยงนนไม แตถาลกหนท าการโดยทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงไซร การช าระหนนนกไมเปนอนสมบรณ”

ขอตอสของลกหนตอผรบโอนเปนไปตามมาตรา 312“ในมลหนอนพงตองช าระตามเขาสงนน ลกหนจะยกขอตอสซงมตอเจาหนเดมขนเปนขอตอสผรบโอนโดยสจรตหาไดไม เวนแตทปรากฏในตวตราสารนนเองหรอทมขนเปนธรรมดาสบจากลกษณะแหงตราสารนน”

ก สงจายเชคให ข (หรอตามคาสง ข) เปนคาบรการ ระบวนทตองชาระ คอ 5 ก.ย. 56

ก ข

ข สลกหลงและ สงมอบเชคให ค ค นาเชคมาขนเงนกบ ก ใชหนเงนก

ค กรณถา ค สจรต ก จะยกขอตอสทมตอ ข มาอางกบ ค ไมได เวนแตเขาขอยกเวนตาม มาตรา 312

8.5 การโอนสทธเรยกรองในหนอนพงตองช าระแกผถอ การโอนสทธเรยกรองกรณนเพยงสงมอบกสมบรณ ใหนาบทบญญตเรองการโอนสทธเรยกรอง

ในหนอนพงตองชาระตามเขาสง (มาตรา 309-312) มาใชบงคบ มาตรา 313“บทบญญตแหงมาตรากอนนทานใหใชบงคบตลอดถงหนอนพงตองช าระแกผถอนน

ดวย แลวแตกรณ”

8.6 ผลของการโอนสทธเรยกรอง เจาหนใหม (ผรบโอน)สวมสทธของเจาหนเดม (ผโอน) มสทธเรยกใหลกหนชาระหนในนาม

ตนเอง และลกหนกมหนาทตองชาระใหผรบโอน จะชาระใหเจาหนเดมไมได

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


65

(คาพพากษาฎกาท 890/2540) สทธเกยวกบการประกนแหงหน ยอมตกไปอยกบผรบโอนดวย เพราะหนประกนเปนหนอปกรณ

ของหนประธานทโอนไป (สทธจานองหรอจานา หรอสทธอนเกดจากการคาประกน ยอมโอนไปดวย ตามมาตรา 305) – เปนการโอนโดยผลของกฎหมาย จงไมตองทาสญญาในสวนประกนใหม ไมตองจดทะเบยน และไมจาตองแจงผประกนทราบ รวมถงไมตองไดรบความยนยอมจากเจาของทรพยสนซงเปนบคคลภายนอก

9. ลกหนและเจาหนหลายคน

9.1 หนทแบงช าระได มาตรา 290 “ ถาการช าระหนเปนการอนจะแบงกนช าระไดและมบคคลหลายคนเปนลกหนกด

มบคคลหลายคนเปนเจาหนกด เมอกรณเปนทสงสย ทานวาลกหนแตละคนจะตองรบผดเพยง เปนสวนเทาๆ กนและเจาหนแตละคนกชอบทจะไดรบแตเพยงเปนสวนเทาๆ กน”

มาตรา 141 “ทรพยแบงได หมายความวา ทรพยอนอาจแยกออกจากกนเปนสวนๆ ไดจรงถนดชดแจง แตละสวนไดรปบรบรณล าพงตว” กรณตกลงกน เปนไปตามทตกลง เชน กาหนดให - เจาหนท 1 ไดรบชาระหนกอนในอตรารอยละ 50 - เจาหนท 2 ไดรบชาระหนลาดบตอมาในอตรารอยละ 30 และ - เจาหนท 3 ไดรบชาระหนเปนลาดบสดทายในอตรารอยละ 20

เมอกรณเปนทสงสย - ลกหนรบผดเพยงสวนทเทาๆ กน - เจาหนแตละคนไดรบเพยงสวนเทาๆ กน - ลกหนไมใชลกหนรวม ตางคนตางเปนลกหน (อธบายกรณเจาหนไดเชนเดยวกน) - ลกหนแตละคนมขอตอสอยางไร อางไดเฉพาะตน ไมมผลผกพนลกหนรายอน (อธบายกรณเจาหนไดเชนเดยวกน)

ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2

ลกหนท 3 คาถาม 1. แตละคนรบผดเทาใด 2. หากลกหนคนท 1 ชาระแลว 1 ลานบาท เจาหนเรยกอก 2 ลานบาทจากลกหนท 1 ได

หรอไม 3. จากคาถามขอ 2 เจาหนเรยกลกหนท 2 อก 2 ลานบาทไดหรอไม 4. หากเจาหนเรยกจากลกหนท 2 ทงหมด 3 ลานบาท ลกหนท 2 อางวาลกหนท 1 ทาสญญา

หกกลบลบหนกบเจาหนแลวไดหรอไม คาตอบ......................................................................................

ลกหนท 1-3 กเงนเจาหนสรางบานจานวน 3 ลานบาท คล

งความร

ดจทล ม

หาวทยาล

ยเกษตรศ

าสตร


66

9.2 หนทแบงช าระไมได (1) หนแบงชาระไมไดโดยสภาพแหงหน เชน หนงดเวนกระทาการ หนทสงมอบทรพยแบงไมได

“ทรพยแบงไมได ” (มาตรา 142) หมายความวา “ทรพยอนจะแยกออกจากกนไมไดนอกจากเปลยนแปลงภาวะของทรพย และหมายความรวมถงทรพยทมกฎหมายบญญตวาแบงไมไดดวย”

(2) หนทแบงชาระไมได โดยเจตนาของคกรณ

9.3 ลกหนรวม ลกหนรวมโดยสญญา มาตรา 297“ถาในสญญาอนหนงอนใดมบคคลหลายคนรวมกนผกพนตนในอนจะท าการช าระ

หนไซร หาก กรณเปนทสงสย ทานวาบคคลเหลานนจะตองรบผดเชนอยางเปนลกหนรวมกน แมถงวาเปนการอนจะแบงช าระหนได” ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2 ลกหนท 3

คาถาม 1. แตละคนรบผดเทาใด : ............................... 2. หากลกหนคนท 1 ชาระแลว 1 ลานบาท เจาหนเรยกอก 2 ลานบาทจากลกหนท 1 ได

หรอไม 3. จากคาถามขอ 2 เจาหนเรยกลกหนท 2 อก 2 ลานบาทไดหรอไม 4. หากเจาหนเรยกจากลกหนท 2 ทงหมด 3 ลานบาท ลกหนท 2 อางวาลกหนท 1 ทาสญญา

หกกลบลบหนกบเจาหนแลวไดหรอไม คาตอบ......................................................................................

ลกหนรวมโดยบทบญญตของกฎหมาย เชน นายจาง-ลกจาง (มาตรา 425) บดามารดาของ

ผเยาวหรอผอนบาลของผวกลจรต (มาตรา 429) ครบาอาจารย นายจางห หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลไรความสามารถ (มาตรา 430) ผรวมกระทาผดดวยกน (มาตรา 432) ผขนสงหลายทอด (มาตรา 618) ความรบผดรวมกนระหวางผคาประกนดวยกน. (มาตรา 682) หรอลกหนในตวเงน (มาตรา 967)

ลกหนรวมในหนอนจะแบงช าระไมได มาตรา 301“ถาบคคลหลายคนเปนหนอนจะแบงกนช าระมได ทานวาบคคลเหลานนตองรบผด

เชนอยางลกหนรวมกน” ผลของการเปนลกหนรวม (1) เจาหนเรยกจากลกหนรวมคนใดคนหนงใหช าระหนโดยสนเชงกได

ลกหนท 1-3 กเงนเจาหนสรางบาน 3 ลานบาท ระบในสญญา เปนลกหนรวม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


67

มาตรา 291 “ถาบคคลหลายคนจะตองทาการชาระหนโดยทานองซงแตละคนจาตองชาระหนสนเชงไซรแมถงวาเจาหนชอบทจะไดรบชาระหนสนเชงไดแตเพยงครงเดยว (กลาวคอ ลกหนรวมกน) กด เจาหนจะเรยกชาระหนจากลกหนคนใดคนหนงสนเชงหรอแตโดยสวนกไดตามแตจะเลอก แตลกหนทงปวงกยงคงตองผกพนอยทวทกคนจนกวาหนนนจะไดชาระเสรจสนเชง” ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2 ลกหนท 3 - เจาหนจะเรยกใหลกหนคนใดคนหนงเพยงคนเดยวใหชาระหนทงหมดกได

คาถาม :หากไดรบชาระยงไมครบ เจาหนจะเรยกลกหนคนเดมหรออกสองคนทเหลอใหชาระจนตนเองไดรบชาระจนสนเชงไดหรอไม

คาตอบ................................................................................ คาถาม :ลกหนรวมทชาระทงหมด สามารถไปไลเบยกนเอาเองไดหรอไม คาตอบ................................................................................

(2) ประโยชนทลกหนรวมจะไดรบรวมกน (2.1) ลกหนรวมคนหนงชาระหน/กระทาการแทนการชาระหน/วางทรพยสนแทนการชาระหน/

หกกลบลบหนใหเจาหน มาตรา 292 “การทลกหนรวมกนคนหนงช าระหนนนยอมไดเปนประโยชนแกลกหนคนอนๆ

ดวย วธเดยวกนน ทานใหใชบงคบแกการใดๆ อนพงกระท าแทนช าระหน วางทรพยสน แทนช าระหน และหกกลบลบหนดวย ลกหนรวมกนคนหนงมสทธเรยกรองอยางไร ลกหนคนอนๆ จะเอาสทธอนนนไป ใชหกกลบลบหนหาไดไม” ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2 ลกหนท 3 พจารณากรณตอไปน

คาถาม 1. ลกหนท 1 ชาระหนแลว 1 ลานบาท ผลจะเปนอยางไร 2. ลกหนท 2 นาเครองเพชรมลคา 2 ลานบาทมาชาระหน 3. ลกหนท 3 ใชสทธหกกลบลบหนจากหนทเจาหนคางชาระตนคาใหคาปรกษากฎหมาย

1 ลานบาท คาตอบ................................................................................



คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


68

(2.2) เจาหนปลดหนใหลกหนรวมคนหนงถอเปนประโยชนเพยงเทาทปลด มาตรา 293 “การปลดหนใหแกลกหนรวมกนคนหนงนน ยอมเปนไปเพอประโยชนแกลกหนคน

อนๆ เพยงเทาสวนของลกหนทไดปลดให เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอน” มาตรา 296“ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคนตางตองรบผดเปนสวนเทาๆ

กน เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหนรวมกนคนใดคนหนงจะพงช าระนน เปนอนจะเรยกเอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจ านวนอยเทาไร ลกหนคนอนๆ ซงจ าตองออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคนใดเจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนอนรวมกนนนแลว สวนทลกหนคนนนจะพงตองช าระหนกตกเปนพบแกเจาหนไป”

ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2 ลกหนท 3

คาถาม

- หากเจาหนปลดหนใหลกหนท 1 จานวน 1 ลานบาท ผลคอ .............................................หากเจาหนปลดหนใหลกหนท 1 จานวน 500,000 บาท ผลคอ ........................................

- หากเจาหนปลดหนใหลกหนท 1 โดยตกลงวาใหลกหนท 1 คนเดยวหลดพน ผลคอ ............... คาตอบ................................................................................

(2.3) เจาหนผดนดตอลกหนรวมกนคนหนง มาตรา 294 “การทเจาหนผดนดตอลกหนรวมกนคนหนงนนยอมไดเปนคณประโยชนแกลกหน

คนอนๆ ดวย” ลกหนท 1 เจาหน ลกหนท 2 ลกหนท 3 คาถาม หากลกหนท 1 ไปชาระหนตามกาหนด แตเจาหนไมยอมรบ อางวาใหทกคนมาชาระ

ทงหมดพรอมกน เพอจะคดดอกเบยผดนด กรณจะเปนอยางไร คาตอบ................................................................................ (3) ประโยชนทลกหนไดรบเปนการเฉพาะตว

ลกหนท 1-3 กเงนเจาหนสรางบาน 3 ลานบาท ระบในสญญาเปนลกหนรวม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


69

มาตรา 295 “ขอความจรงอนใด นอกจากทระบไวในมาตรา 292-294 นน เมอเปนเรองเทาถงตวลกหนรวมกนคนใดกยอมเปนไปเพอคณและโทษแตเฉพาะแกลกหนคนนน เวนแตจะปรากฏวา ขดกบสภาพแหงหนนนเอง

ความทวามาน เมอจะกลาวโดยเฉพาะกคอวาใหใชแกการใหค าบอกกลาว การผดนด การทหยบยกอางความผด การช าระหนอนเปนพนวสยแกฝายลกหนรวมกนคนหนงก าหนดอายความหรอการทอายความสะดดหยดลง และการทสทธเรยกรองเกลอนกลนกนไปกบหนสน” เชน 1. การบอกกลาวและการผดนด จากกรณตวอยาง หากสญญามกาหนดเวลาตามมาตรา 204 เจาหนเรยกใหลกหนท 1 ชาระหน ลกหนท 1 ปฏเสธ ใหเจาหนไปเรยกเอาจากคนอนกอน - “การเตอน” มผลเฉพาะกบลกหนคนท 1 ผล คอ ................... - เจาหนเรยกใหใครชาระหนไดอก............................................... - เจาหนเรยกไดในจานวนเทาใน.................................................. - เจาหนเรยกดอกเบยผดนดจากใครไดบาง.................................... 2. อายความ หากอายความของมลหนทมลกหนรวมถงกาหนดไมพรอมกน เชน หนจากมลละเมดทเจาหนทราบตวผกระทาผดในเวลาตางกน เปนตน หรอ ลกหนบางคนรบสภาพหนทาใหอายความสะดดหยดลง การนนยอมเปนการเฉพาะตว ลกหนรวมรายอนยกขนอางไมได

(4) ผลระหวางลกหนรวมดวยกนเอง มาตรา 296 “ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคนตางตองรบผดเปนสวนเทาๆ

กนเวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหนรวมกนคนใดคนหนงจะพงช าระนน เปนอนจะเรยกเอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจ านวนอยเทาไร ลกหนคนอนๆ ซงจ าตองออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคนใดเจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนอนรวมกนนนแลว สวนทลกหนคนนนจะพงตองช าระหนกตกเปนพบแกเจาหนไป”

9.4 เจาหนรวม เจาหนรวม (1)โดยสญญา (2)โดยผลของกฎหมาย เชน การรบมรดก : ทายาทของเจาหนยอมเปนเจาหนของลกหนของเจา

มรดกของตน เปนตน ผลของการเปนเจาหนรวม (1) เจาหนแตละคนตางกมสทธเรยกรองตอลกหนใหช าระหนแกตนโดยสนเชง

มาตรา 298 “ถาบคคลหลายคนมสทธเรยกรองการช าระหนโดยท านองซงแตละคนอาจจะเรยกให ช าระหนสนเชงไดไซร แมถงวาลกหนจ าตองช าระหนสนเชงแตเพยงครงเดยวกด ทานวาลกหน จะช าระหนใหแกเจาหนแตคนใดคนหนงกไดตามแตจะเลอก ความขอนใหใชบงคบได แมทงท เจาหนคนหนงจะไดยนฟองเรยกช าระหนไวแลว”

มาตรา 300 “ในระหวางเจาหนรวมกนนน ทานวาตางคนชอบทจะไดรบช าระหนเปนสวนเทาๆ กน เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน”

เจาหนท 1

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


70

เจาหนท 2 ลกหน เจาหนท 3

- เจาหนคนใดคนหนงจะเรยกใหลกหนชาระหนโดยสนเชงกได - ลกหนจะไปชาระใหเจาหนคนใดคนหนงโดยสนเชงกได

(2) ประโยชนทเจาหนรวมจะไดรบรวมกน (มาตรา 299) (2.1) เจาหนผดนด มาตรา 299 วรรคหนง “การทเจาหนรวมกนคนหนงผดนดนน ยอมเปนโทษแกเจาหนคนอนๆ

ดวย”

เจาหนท 1 เจาหนท 2 ลกหน

เจาหนท 3

- หากเจาหนท 1 แจงกบลกหนวาพรอมจะรบชาระคากอสรางแลว แตไมยอมกอสรางบานใหตามสญญา เจาหนผดนดตามมาตรา 210 การทเจาหนท 1 ผดนด เจาหนท 2-3 จงตองรบผลแหงการผดนดนนดวย (2.2) หนเกลอนกลนกน มาตรา 299 วรรคสอง “ถาสทธเรยกรองและหนสนนนเปนอนเกลอนกลนกนไปในเจาหน

รวมกนคนหนง สทธของเจาหนคนอนๆ อนมตอลกหนกยอมเปนอนระงบสนไป” เจาหนท 1 เจาหนท 2 ลกหน

เจาหนท 3 - หากเจาหนท 1 ไดรบมรดกทงหมดของลกหนเมอลกหนตาย = สทธและหนาทในหนราย

เดยวกนตกอยกบเจาหนท 1 = หนเกลอนกลนกน ตามมาตรา.......... เจาหนท 2-3 ตองรบผลนนดวย - เจาหนท 2-3 จะเรยกใหทายาทของลกหนชาระหนไดหรอไม ?...........

(2.3) การชาระหน มาตรา 299 วรรคสาม “นอกจากน ทานใหน าบทบญญตแหงมาตรา 292 293 และ 295 มาใช

บงคบดวยโดยอนโลม .........................”

เจาหนท 1 เจาหนท 2 ลกหน เจาหนท 3

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


71

- หากลกหนโอนทดนใหเจาหนท 1 แทนการชาระหนเงน ตามมาตรา292 เจาหนท 2-3 ไดรบผล

นนดวย เรยกไดเพยงสวนทลกหนยงขาดชาระเทานน

(2.4) การปลดหน มาตรา 299 วรรคสาม ใหนามาตรา 293 มาใชบงคบโดยอนโลม เจาหนท 1 เจาหนท 2 ลกหน เจาหนท 3

- หากเจาหนท 1 ปลดหนใหลกหน 1,000 บาท ตามมาตรา 293 เจาหนท 2-3 ไดรบผลนนดวย - เจาหนท 2-3 เรยกใหลกหนชาระหนไดเทาใด .....................

(3) ประโยชนทเจาหนไดรบเปนการเฉพาะตว (มาตรา 299 วรรคสาม) (3.1) ใหนามาตรา 295 มาใชบงคบโดยอนโลม อธบายไดเชนเดยวกนกบประโยชนทลกหนไดรบ

เปนการเฉพาะตว (3.2) การโอนสทธเรยกรองของเจาหนรวมกนคนหนงใหแกบคคลอนไมกระทบถงสทธของ

เจาหนรวมคนอนๆ มาตรา 295 วรรคสาม ตอนทาย “...กลาวโดยเฉพาะกคอ แมเจาหนรวมกนคนหนงจะโอนสทธ

เรยกรองใหแกบคคลอนไปกหากระทบกระทงถงสทธของเจาหนคนอนๆ ดวยไม”

(4) ผลระหวางเจาหนรวมดวยกนเอง มาตรา 300 “ในระหวางเจาหนรวมกนนน ทานวาตางคนชอบทจะไดรบช าระหนเปนสวน

เทาๆ กน เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน”

10. ความระงบแหงหน 10.1 การช าระหน ก าหนดเวลาช าระหน20 บคคลผช าระหน

ลกหนชาระหนดวยตนเองกได รวมถงทายาทและผแทนของลกหนไดดวย นอกจากน บคคล ผมสวนไดเสยหรอบคคลภายนอกชาระแทนกได จากกรณการรบชวงสทธทไดศกษามาจากมาตรา 227 มาตรา 229 และมาตรา 230 และกรณตามมาตรา 314 ยกเวนในบางกรณ เชน ตองอาศยความสามารถเฉพาะตวของ ลกหนขดกบเจตนาของคกรณ เปนตน และการชาระหนนนตองชาระใหแก เจาหนโดยตรง รวมถงทายาทหรอบคคลผมอานาจรบชาระหนแทน ตามมาตรา 315

มาตรา 314 “อนการช าระหนนน ทานวาบคคลภายนอกจะเปนผช าระกได เวนแตสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหบคคลภายนอกช าระ หรอจะขดกบเจตนาอนคกรณไดแสดงไว

20 โปรดดมาตรา 203-204

ลกหนเปนหน เจาหน 1-3 รวม 3,000 บาท

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


72

บคคลผไมมสวนไดเสยดวยในการช าระหนนนจะเขาช าระหนโดยขนใจลกหนหาไดไม” (1) ลกหน รวมถง ทายาทหรอผแทน (2) บคคลผมสวนไดเสย : ผทหากมหนนนอยจะไดรบผลกระทบตอกองทรพยสน เชน ผคา

ประกน เปนตน (3) บคคลภายนอก ตามมาตรา 314 เวนแต สภาพแหงหนไมเปดชอง (วรรคหนง) ขดกบเจตนา

คกรณไดแสดงไว (วรรคหนง) หรอบคคลผไมมสวนไดเสยเขาชาระหนโดยขนใจลกหน (วรรคสอง) มาตรา 315 “อนการช าระหนนน ตองท าใหแกตวเจาหนหรอแกบคคลผมอ านาจรบช าระหน

แทนเจาหน การช าระหนใหแกบคคลผไมมอ านาจรบช าระหนนน ถาเจาหนใหสตยาบนกนบวาสมบรณ” ตวอยาง เชน นาย ก. ซอทดนของนาย ข. แตชาระราคาใหมารดาของ ข. โดยแจง ข. และ ข.

มไดทกทวง และยงให ก. เขาอยอาศยในทดนดงกลาว ตอมาอก 8 ป ข. ฟองเรยก ก. ใหชาระหนตามสญญา เชนน ถอวา ก. ใหสตยาบนแลวโดยปรยาย (โปรดดคาพพากษาฎกาท 1075/2515)

บคคลผรบช าระหน (1) เจาหน (มาตรา 315) รวมถง ทายาท (2) ผมอานาจรบชาระหนแทนเจาหน (มาตรา 315) ไดแก ผทไดรบมอบอานาจจากเจาหน

โดยตรง ผมอานาจรบชาระหนตามกฎหมาย เชน ผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาล เปนตน (3) บคคลอน ไดแก ผไมมอานาจรบชาระหน (มาตรา 315) ผครอง (มาตรา 316) บคคลผไมม

สทธจะรบ (มาตรา 317) ผถอใบเสรจเปนสาคญ (มาตรา 318) มาตรา 316 “ถาการช าระหนนนไดท าใหแกผครองตามปรากฏแหงสทธในมลหน ทานวาการ

ช าระหนนนจะสมบรณกแตเมอบคคลผช าระหนไดกระท าการโดยสจรต” ผชาระหนโดยไมทราบวาผครองไมใชผทรงสทธ เชน ผยม ผครองสงหารมทรพยซงถกทาละเมด

(ดมาตรา 441 ประกอบ) มาตรา 317 “นอกจากกรณทกลาวไวในมาตรากอน การช าระหนแกบคคลผไมมสทธจะไดรบ

นน ทานวายอมสมบรณเพยงเทาทตวเจาหนไดลาภงอกขนแตการนน” ถาผไดรบชาระหนนาไปใหเจาหนทแทจรง เจาหนนนไดรบประโยชนเทาใด ถอเปนลาภงอก

เทานน มาตรา 318 “บคคลผถอใบเสรจเปนส าคญ ทานนบวาเปนผมสทธจะไดรบช าระหน แตความท

กลาวน ทานมใหใช ถาบคคลผช าระหนรวาสทธเชนนนหามไมหรอไมรเทาถงสทธนน เพราะความประมาทเลนเลอของตน”

ตองเปนใบเสรจตนฉบบ (โปรดดคาพพากษาฎกาท 945/2527) ผชาระหนตองไมรวาผนนไมมสทธ เจาหนไมมสทธเรยกรองอะไรไดอก กฎหมายไมใหประโยชนแกเจาหนเพราะถอวาเจาหนมความผดพลาดทปลอยใหใบเสรจไปอยกบผอน

การชาระหนเมอลกหนไดรบคาสงอายดจากศาล มาตรา 319 “ถาศาลสงใหลกหนคนทสามงดเวนท าการช าระหนแลวยงขนช าระหนใหแกเจาหน

ของตนเองไซร ทานวา เจาหนผทรองขอใหยดทรพยจะเรยกใหลกหนคนทสามนนท าการช าระ หนอกใหคมกบความเสยหายอนตนไดรบกได

อนง ขอความซงกลาวมาในวรรคขางตนน หาเปนขอขดขวางในการทลกหนคนทสาม จะใชสทธไลเบยเอาแกเจาหนของตนเองไม”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


73

เจาหนผรองขอใหยดทรพยจะเรยกใหลกหนคนทสามทาการชาระหนตามทตนเสยหายได

หนคากอสรางบาน 1 ลานบาท ก (เจาหน) ข (ลกหนตามคาพพากษา) หนกเงน 400,000 บาท

ค (ลกหนคนทสาม) (ลกหนของลกหนตามคาพพากษา)

สงทช าระหน - การชาระหนจะใหผลเปนอยางใด ลกหนตองปฏบตการชาระหนเปนอยางนนโดยตรง (มาตรา

208) - บงคบใหเจาหนรบชาระหนเพยงบางสวน หรอรบชาระหนเปนอยางอนผดไปจากทตองชาระ

ไมได (มาตรา 320) หากเจาหนยอมรบชาระหนอยางอน หนระงบ (มาตรา 321) มาตรา 320“อนจะบงคบใหเจาหนรบช าระหนแตเพยงบางสวน หรอใหรบช าระหนเปนอยางอนผด

ไปจากทจะตองช าระแกเจาหนนน ทานวาหาอาจจะบงคบไดไม” มาตรา 321 วรรคหนง “ถาเจาหนยอมรบการช าระหนอยางอนแทนการช าระหนทไดตกลงกน

ไว ทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป” หนเงนก: หากผใหกยอมรบเอาทรพยสนอยางอนแทนเงน หนระงบเทากบราคาทองตลาดของ

ทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ (มาตรา 656 วรรคสอง) กรณลกหนรบภาระเปนหนใหม มาตรา 321 วรรคสอง “ถาเพอทจะท าใหพอแกใจเจาหนนนลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยาง

หนงขนใหมตอเจาหนไซร เพอกรณเปนทสงสย ทานมใหสนนษฐานวาลกหนไดกอหนนนขน แทนการช าระหน”

การชาระหนดวยตวเงนและประทวนสนคา มาตรา 321 วรรคสาม “ถาช าระหนดวยออก-ดวยโอน-หรอดวยสลกหลงตวเงนหรอประทวน

สนคา ทานวาหนนนจะระงบสนไปตอเมอตวเงนหรอประทวนสนคานนไดใชเงนแลว” กรณมทงหนเดมและหนตามตวเงนหรอประทวนสนคา ถายงไมใชเงน หนเดมยงไมระงบ

เรยกรองจากมลหนใดกได กรณชาระหนเปนทรพยเฉพาะสง มาตรา 323 “ถาวตถแหงหนเปนอนใหสงมอบทรพยเฉพาะสง ทานวาบคคลผช าระหนจะตองสง

มอบทรพยตามสภาพทเปนอยในเวลาทจะพงสงมอบ ลกหนจ าตองรกษาทรพยนนไวดวยความระมดระวงเชนอยางวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของ

ตนเองจนกวาจะไดสงมอบทรพยนน”

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


74

สถานทช าระหน - กาหนดไวทใด ชาระทนน มาตรา 324 “เมอมไดมแสดงเจตนาไวโดยเฉพาะเจาะจงวาจะพงช าระหน ณ สถานทใดไซร

หากจะตองสงมอบทรพยเฉพาะสง ทานวาตองสงมอบกน ณ สถานทซงทรพยนนไดอยในเวลาเมอกอใหเกดหนนนสวนการช าระหนโดยประการอน ทานวาตองช าระ ณ สถานทซงเปนภมล าเนาปจจบนของเจาหน”

คาใชจายในการช าระหน กาหนดไวอยางใด เปนไปอยางนน มาตรา 325 “เมอมไดมแสดงเจตนาไวในขอคาใชจายในการช าระหน ทานวาฝายลกหนพงเปนผ

ออกคาใชจายแตถาคาใชจายนนมจ านวนเพมขนเพราะเจาหนยายภมล าเนากดหรอเพราะการ อนใดอนเจาหนไดกระท ากด คาใชจายเพมขนเทาใด เจาหนตองเปนผออก”

หลกฐานการช าระหน มาตรา 326 “บคคลผชาระหนชอบทจะไดรบใบเสรจเปนสาคญจากผรบชาระหนนน และถาหน

นนไดชาระสนเชงแลว ผชาระหนชอบทจะไดรบ เวนคนเ อกสารอนเปนลกฐานแหงหน หรอให ขดฆาเอกสารนนเสย ถาและเอกสารนนสญหาย บคคลผชาระหนชอบทจะให จดแจงความขอระงบหนลงไวในใบเสรจหรอในเอกสารอกฉบบหนงตางหากกได

ถาหนนนไดชาระแตบางสวนกด หรอถาเอกสารนนยงใหสทธอยางอนใดแกเจาหนอยกด ทานวาลกหนชอบแตทจะไดรบใบเสรจไวเปนคมอและใหจดแจงการชาระหนนนลงไวในเอกสาร”

มาตรา 327 “ในกรณช าระดอกเบย หรอช าระหนอยางอนอนมก าหนดช าระเปนระยะเวลานน ถาเจาหนออกใบเสรจใหเพอระยะหนงแลวโดยมไดอดเออน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนไดรบช าระหนเพอระยะกอนๆ นนดวยแลว

ถาเจาหนออกใบเสรจใหเพอการช าระตนเงน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนไดรบดอกเบยแลว

ถาเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนไดเวนคนแลวไซร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาหนนนเปนอนระงบสนไปแลว”

ล าดบการช าระหน มลหนหลายราย (เจาหนลกหนรายเดยวกน) และลกหนชาระไมเพยงพอทจะใหหนระงบทกราย

ถาลกหนชาระหนรายใด รายนนระงบ ถาไมระบลาดบ เปนไปตามมาตรา 328 ดงน (1) หนทถงกาหนดชาระหนกอน (2) หนทมประกนนอยทสด (3) หนทตกเปนภาระหนกทสดแกลกหน (4) หนทเกดขนกอน (5) เฉลยตามสดสวน ถาหนรายหนงๆ มทงหนประธาน ตองชาระดอกเบยและคาฤชาธรรมเนยม (มาตรา 329)

ตามลาดบดงน (1) คาฤชาธรรมเนยม (2) ดอกเบย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


75

(3) หนประธาน ผลของการขอปฏบตการช าระหนโดยชอบ ความรบผดชอบอนเกดแตการไมชาระหนกเปนอนปลดเปลองไป นบแตเวลาทขอปฏบตการ

ชาระหนนน ลกหนยงตองปฏบตการชาระหนในโอกาสตอไปอก เพยงแตไมตองรบผด หากมคาเสยหายเกดขนจากการไมชาระหน ตามมาตรา 330

การวางทรพย (มาตรา 331) (1) เจาหนบอกปดไมยอมรบชาระหน (2) เจาหนไมสามารถรบชาระหน (3) กรณไมสามารถหยงรถงสทธ หรอไมรตวเจาหนไดแนนอน โดยมใชความผดของลกหน

วธการวางทรพย วางตามสถานททกฎหมายกาหนด = สานกงานวางทรพย (มาตรา 333 วรรคหนง) ตองวางโดย

ไมมเงอนไข ยกเวนกรณทเจาหนตองชาระหนตอบแทน (มาตรา 332-การกาหนดเงอนไขในการรบทรพย)

หนาทของผวางทรพย ตองบอกกลาวใหเจาหนทราบถงการวางทรพยโดยทนท (มาตรา 333 วรรคสาม) บอกใหเจาหน

ทราบถงกรณทเอาทรพยออกขายทอดตลาด (มาตรา 337) กรณทมการถอนทรพยทวาง ลกหนเปนผออกคาฤชาธรรมเนยมในการวางทรพยหรอขายทอดตลาด (มาตรา 338)

ผลของการวางทรพย

- ลกหนหลดพนจากหน (มาตรา 331) - เจาหนมสทธรบทรพยทวาง (มาตรา 339) - เจาหนอนไมอาจยดทรพยทวางได (มาตรา 335) - ความเสยงภยและความเสยหายในทรพยตกแกเจาหน - เจาหนตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมเวนแตลกหนถอนทรพย (มาตรา 338) - สทธของเจาหนเหนอทรพยทวางระงบเมอพน 10 ป นบแตไดรบคาบอกกลาวการวางทรพย

(มาตรา 339)

การถอนทรพยทไดวางไว (มาตรา 334) ลกหนมสทธถอนได ถอเสมอนวาไมไดวางทรพยนนไวเลย แตสทธในการถอนทรพยจะหมดไป

ในกรณดงน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


76

(1) ลกหนแสดงตอสานกงานวางทรพยวาตนยอมสละสทธทจะถอน (2) เจาหนแสดงตอสานกงานวางทรพยวาจะรบเอาทรพยนน (3) ถาการวางทรพยนนเปนไปโดยคาสงหรออนมตของศาล และไดบอกกลาวความนนแกสานกงานวางทรพย

มาตรา 340“ถาเจาหนแสดงเจตนาตอลกหนวาจะปลดหนให ทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป ถาหนมหนงสอเปนหลกฐาน การปลดหนกตองท าเปนหนงสอดวย หรอตองเวนคนเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนใหแกลกหน หรอขดฆาเอกสารนนเสย”

10.2 การปลดหน

ถา เจาหนแสดงเจตนาปลดหนให ลกหนหนกเปนอนระงบสนไป (มาตรา 340) เปนการแสดงเจตนาฝายเดยวของเจาหน หากหนตองมหนงสอเปนหลกฐาน การปลดหนกตอง (1) ทาเปนหนงสอ (2) เวนคนเอกสารอนเปนหลกฐานใหลกหน หรอ (3) ขดฆาเอกสารนน ผล คอ หนระงบเทาทปลด

10.3 การหกกลบลบหน คกรณฝายใดฝายหนงแสดงเจตนาหกกลบลบหนโดยไมมเงอนไขหรอเงอนเวลา หนระงบ (มาตรา 341) ตองเปนเจาหนลกหนระหวางกนในหนตางราย หนทงสองตองมวตถเปนอยางเดยวกน หนทงสองรายตองถงกาหนดชาระแลว และหนนนไมตองหามใหหกกลบลบหน

มาตรา 341 “ถาบคคลสองคนตางมความผกพนซงกนและกนโดยมลหนอนมวตถเปนอยางเดยวกน และหนทงสองรายนนถงก าหนดช าระไซร ทานวาลกหนฝายใดฝายหนงยอมจะหลดพนจากหนของตนดวยหกกลบลบหนกนไดเพยงเทาจ านวนทตรงกนในมลหนทงสองฝายนน เวนแตสภาพแหงหนฝายหนงจะไมเปดชองใหหกกลบลบหนกนได

บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนนทานมใหใชบงคบหากเปนการขดกบเจตนาอนคกรณไดแสดงไว แตเจตนา เชนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรต” ก ให ข กเงน 1 ลานบาทเปดรานคอมพวเตอร กาหนดชาระ 20 ส.ค. เจาหน ลกหน ก ข ลกหน เจาหน ก สงซอคอมพวเตอรพรอมโปรแกรมและตดตง คางชาระ 5 แสนบาท กาหนดชาระ 29 ส.ค.

หนทไมอาจหกกลบลบหนได - สภาพแหงหนไมเปดชอง (มาตรา 341 วรรคหนง) - ขดกบเจตนาของคกรณ (มาตรา 341 วรรคสอง) - สทธเรยกรองยงมขอตอสอย (มาตรา 344) - หนเกดจากการอนมชอบดวยกฎหมาย (มาตรา 345) - สทธทศาลสงยดไมได (มาตรา 346) - หนทศาลหามลกหนชาระ (มาตรา 347)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


77

มาตรา 342 “หกกลบลบหนนน ท าไดดวยคกรณฝายหนงแสดงเจตนาแกอกฝายหนง การแสดงเจตนาเชนน ทานวาจะมเงอนไขหรอเงอนเวลาเรมตนหรอเวลาสนสดอกดวยหาไดไม

การแสดงเจตนาดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานวามผลยอนหลงขนไปจนถงเวลาซงหน ทงสองฝายนนจะอาจหกกลบลบกนไดเปนครงแรก”

วธการหกกลบลบหน (มาตรา 342) ทาไดโดยคกรณฝายหนงแสดงเจตนาแกอกฝายหนง อกฝายไมจาตองยนยอม ไมมแบบ การ

แสดงเจตนาตองไมมเงอนไขหรอเงอนเวลา

ผลของการหกกลบลบหน หนระงบเทาจานวนทตรงกนในมลหนสองฝายทมาหกกลบลบหนกน (มาตรา 341) ความระงบ

แหงหนมผลยอนหลง (มาตรา342) หากมหนตองหกกลบลบหนหลายราย หนทจะระงบพจารณาจาก (1) การแสดงเจตนาของผขอหกกลบระบไว หรอ (2) กรณไมไดระบหรอมฝายหนงขดของ นามาตรา 328 วรรคสองมาใชโดยอนโลม การขอหกกลบลบหนตางสถานทชาระ กสามารถหกได โดยผขอหกเปนผออกคาเสยหาย (มาตรา 343)

10.4 การแปลงหนใหม มาตรา 349 “เมอคกรณทเกยวของไดท าสญญาเปลยนสงซงเปนสาระส าคญแหงหนไซร ทานวา

หนนนเปนอนระงบสนไปดวยแปลงหนใหม ถาท าหนมเงอนไขใหกลายเปนหนปราศจากเงอนไขกด เพมเตมเงอนไขเขาในหนอนปราศจาก

เงอนไขกด เปลยนเงอนไขกด ทานถอวาเปนอนเปลยนสงซงเปนสาระส าคญแหงหนนน ถาแปลงหนใหมดวยเปลยนตวเจาหน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวล

กฎหมายนวาดวยโอนสทธเรยกรอง” มาตรา 350 “แปลงหนใหมดวยเปลยนตวลกหนนนจะท าเปนสญญาระหวางเจาหนกบลกหนคน

ใหมกได แตจะท าโดยขนใจลกหนเดมหาไดไม” หลกเกณฑการแปลงหนใหม (1) มหนเดมทคกรณประสงคจะใหระงบ (2) คสญญาทาสญญาแปลงหนเดมเปนหนใหม (3) มการเปลยนสาระสาคญของหนเดม

สงทไมเปนสาระสาคญแหงหน เชน สถานทชาระหน เวลาชาระหน วธการชาระหน เปนตน (5) เกดหนใหมแทนหนเดม

วธการแปลงหนใหม : ทาเปนสญญาระหวางคกรณ ผล คอ หนระงบ ยกเวนกรณมาตรา 352 กรณจานาจานอง คกรณตกลงโอนสทธจานาจานองจากหนเดมไปเปนประกนหนใหมไดเทาทเปนประกนวตถแหงหนเดม ถาเปนบคคลภายนอกใหไว ตองไดรบความยนยอมของบคคลภายนอกดวย

10.5 หนเกลอนกลนกน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


78

ถาสทธและความรบผดในหนรายใดตกอยแกบคคลคนเดยวกน หนรายนนระงบ เวนแต หนนนตกอยในบงคบแหงสทธของบคคลภายนอก หรอ เมอสลกหลงตวเงนกลบมา (มาตรา 353)

มาตรา 353 “ถาสทธและความรบผดในหนรายใดตกอยแกบคคลคนเดยวกนทานวาหนรายนนเปนอนระงบสนไป เวนแต เมอหนนนตกไปอยในบงคบแหงสทธของบคคลภายนอก หรอเมอสลกหลงตวเงนกลบคนมาตามความในมาตรา 917 วรรคสาม”

หนเงนก

ก เจาหน ข ลกหน ก ตายโดยไดทาพนยกรรมยก ทรพยสนทงหมดให ข ค ไดรบประกนจาก ก โดย ก เอาสทธในหนเงนกกบ ข มาเปนประกนหนตนกบ ค

-----------------------------------------------------------------------

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


79

แบบฝกหด ชดท 1 ทรพยเฉพาะสง ................................................................................................................... 80

ชดท 2 ชาระหนเปนพนวสย ............................................................................................................ 81

ชดท 3 การผดนด ........................................................................................................................... 83

ชดท 4 การรบชวงสทธและชวงทรพย .............................................................................................. 85

ชดท 5 มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน ............................................................................ 86

ชดท 6 การโอนสทธเรยกรอง .......................................................................................................... 88

ชดท 7 ลกหน/เจาหนรวม ............................................................................................................... 89

ชดท 8 ความระงบแหงหน .............................................................................................................. 90

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


80

ชดท 1 ทรพยเฉพาะสง

ใหนสตอานแบบฝกหดดงตอไปน และวนจฉยพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง ขอ 1. นายหมมนกยงสองตว ตกลงขายใหนายหม 1 ตว ราคา 200,000 บาท นายหมไดชาระราคาเรยบรอยแลวในวนทาสญญาซอขาย โดยขอตกลงใหนายหมมารบนกยงตวใดกไดทนายหมถกใจหลงวนทาสญญาซอขาย 1 อาทตย ในระหวางทนกยงยงอยกบนายหม นกยงตวทหนงตาย เพราะนายหมไมทาความสะอาดและปลอยไกทมเชอโรคเขาไปอยปะปนกบนกยงตวดงกลาว เมอถงกาหนดวนทนายหมจะมารบนกยง นายหมเลอกนกยงตวทสอง แตนายหมไมยอมสงมอบให เพราะตนจะไมเหลอนกยงอก และพรอมจะคนเงนใหนายหมถานายหมตองการ ใหวนจฉยวา นายหมมสทธเรยกรองใหนายหมสงมอบนกยงตวทสองทเหลออยใหตนหรอไม เพราะเหตใด

ขอ 2. นาย ก ตกลงขายแจกนลายครามใหนาย ข 1 แจกน จากทมอย 3 อน เปนรนสโขทย อยธยา และรตนโกสนทร ในราคา 500,000 บาท ใหนาย ข เปนคนเลอก ภายในวนท 1 ส.ค. เมอถงกาหนดเลอก นาย ข ไมไดไปเลอกแจกน วนท 10 ส.ค. บานนาย ก ถกขโมยขน โดยมใชความผดนาย ก ทาใหแจกนรนอยธยาหายไป วนท 12 ส.ค. นาย ก แจงนาย ข วาเลอกแจกนรนอยธยาใหนาย ข ไปแลว แตถกขโมยไป และเรยกใหนาย ข ชาระราคา นาย ข ไมชาระ

ใหวนจฉยวา นาย ก จะเรยกใหนาย ข ชาระราคาไดหรอไม เพราะเหตใด

ขอ 3. นองจาสญญาจะขาย jet ski ของตนซงมสแดงและสดาใหกบนองวนเสน โดยใหนองวนเสนเปนผเลอก ในวนทาสญญา นองวนเสนเลอก jet ski สแดง ชาระราคาแลว นองจาตกลงจะนาไปสงใหในวนรงขน หลงจากทาสญญา 3 วน นองวนเสนเดนทางไปถายทารายการทประเทศสงคโปรเปนเวลา 1 เดอน เมอกลบมาประเทศไทย นองจาแจงวา jet ski สแดงนนถกขโมยไปเมอสองอาทตยกอน ซงนองจาบอกวาตนกถกขโมยของรายการอนไปอกหลายรายการ ซงไมใชกรณทนองจาตองรบผดชอบเลย ใหวนจฉยวา (1) นองวนเสนมสทธเรยกรองใหนองจาปฏบตการชาระหนสงมอบ jet ski สดาใหแทนไดหรอไม เพราะเหตใด (2) นองวนเสน มสทธเรยกรองคาเสยหายจากนองจาทไมสงมอบ jet ski สแดง ไดหรอไม เพราะเหตใด

อาจารยสรยา กาฬสนธ 7 กนยายน 2553

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


81

ชดท 2 การช าระหนเปนพนวสย (ขอสอบเนตบณฑตยสภา)

ใหนสตอานแบบฝกหดดงตอไปน และวนจฉยพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง ขอ 1. นายสมชายทาสญญาซอไกพนธพเศษทเพาะเลยงจากฟารมไกของนายพนจเทานนจานวน 1,000 ตว ในราคา 50,000 บาท โดยวางเงนมดจาไว 5,000 บาท ตกลงจะมการสงมอบและชาระราคาทเหลอในอก 1 เดอน กอนวนสงมอบประมาณ 1 สปดาห ปรากฏวามโรคไขหวดนกระบาดเขาไปถงทองทฟารมไกของนายพนจ เปนเหตใหไกทนายพนจเลยงอยประมาณ 10,000 ตว ตายไปประมาณครงหนง ทางการไดประกาศใหทองทดงกลาวเปนเขตไขหวดนกระบาดและมคาสงใหนาไกในเขตนนไปทาลายโดยเรว ครนถงวนสงมอบไก นายพนจไมสงมอบไกแกนายสมชาย แตขอใหนายสมชายชาระราคาทเหลอ นายสมชายไมยอมชาระราคาไกทเหลอ และเรยกรองใหนายพนจคนเงนมดจาและชดใชคาเสยหายทนายสมชายไมไดกาไรจากการซอขายครงน 10,000 บาท ใหวนจฉยวา นายพนจมสทธเรยกรองราคาไกทเหลอจากนายสมชายหรอไม และนายพนจตองรบผดตอนายสมชายหรอไม เพยงใด

ขอ 2. นางสาวเจนนยมชดสรอยเพชรจากนางสาวแพนเคกใสไปงาน Grand Opening เปดผบของนายเวยรยานหมอชตในวนท 1 สงหาคม 2553 โดยบอกวาจะคนใหเมอเสรจงานแลว นางสาวแพนเคกสงมอบสรอย ตางห แหวนและกาไลใหนางสาวเจนน หลงเสรจงานไมไดสงคน นางสาวแพนเคกจงทวงคน แตนางสาวเจนนบอกวานาชดสรอยเพชรไปทาความสะอาดทรานเพชรนายฟลม นางสาวพลอยลกจางนายฟลมขโมยแหวนและกาไลและหนออกจากรานไป นางสาว นางสาวเจนนจงเลาเหตการณใหฟง แสดงความเสยใจอยางสดซง และบอกวาไมใชความผดของตน จงคนใหไดเฉพาะสรอยและตางหเทานน สวนนายฟลมตดตามนางสาวพลอยแตไมพบ จงมอบชดสรอยโคตรเพชรทมมลคามากกวาแหวนและกาไลทหายไปใหกบนางสาวเจนน

ใหวนจฉยวา นางสาวแพนเคกจะมสทธเรยกรองตอนางสาวเจนนและตอนายฟลมหรอไม เพยงใด

ขอ 3. นาย ก ทาหนงสอสญญาจะซอจะขายทดนของตนทนนทบรใหนาย ข โดยตกลงวาหากนาย ก ผดสญญาไมจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหนาย ข นาย ก ยอมชาระเบยปรบใหนาย ข ตอมา นาย ค เสนอขอซอทดนจากนาย ก ในราคาสงกวาทตกลงจะขายใหนาย ข สามเทา นาย ก จงยอมเสยคาปรบใหนาย ข และขายทดนแปลงดงกลาวใหนาย ค

ใหวนจฉยวา นาย ข จะมสทธดาเนนการในการทนาย ก ไมยอมจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหตนเองตามสญญาไดอยางไรบาง

ขอ 4. นายตตกลงซอทดนจากนางหมวย 2 แปลงยานรชดา เปนเงน 60 ลานบาท โดยในวนดงกลาวนายตไดมอบเงนใหนางหมวย 10 ลานบาทเพอเปนประกนวาจะทาสญญาจะซอขายทดนดงกลาว และใน

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


82

วนทาสญญานายตไดมอบเงนอก 10 ลานบาท และตกลงวาจะชาระเงนคาทดนทเหลอในวนโอนกรรมสทธซงจะถงกาหนดใน 3 เดอนขางหนา นอกจากนในสญญาจะซอจะขายยงกาหนดวาหากนางหมวยไมอาจขายทดนใหไดเพราะความผดของนางหมวยไมวาจะดวยเหตใดๆ นางหมวยจะตองชาระคาปรบใหแกนายตเปนเงน 1 ลานบาท ปรากฏวากอนถงวนครบกาหนดโอนกรรมสทธทดนประมาณ 1 เดอน กรงเทพมหานครไดเวนคนทดนของนางหมวยแปลงทจะขายใหนายตทงหมด เพราะจะกอสรางรถไฟฟา เมอถงวนโอนกรรมสทธทดน นางหมวยไมอาจโอนทดนใหนายตได นายตจงเรยกใหนางหมวยคนเงนทงหมดทไดรบไปและคาปรบ 1 ลานบาทดวย

ใหวนจฉยวา นางหมวยมความรบผดอยางไร (ฎ. 89/2536 และ ฎ. 9241/2539)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


83

ชดท 3 การผดนด

ขอ 1. ย. วาจาง ง. ทาการปลกดอกลลลและสงมอบให ย. เพอจดงานวนมหกรรมพชสวนโลกครงท 2 ในวนท 1 ก.ค. 53 กาหนดชาระเงนภายใน 15 วนนบแตวนสงมอบ เมอถงกาหนดชาระเงน ย. ยงไมชาระและแจง ง. วาใหลกจาง ง. มารบในวนท 31 ก.ค. 53 ง. ไมทกทวง กรณน ย. ผดนดตงแตเมอใดและ ง. มสทธอะไรบาง ใหอธบาย ขอ 2. เมอวนท 15 พ.ค. 53 นายดนยมรถนางฟาไปใช กาหนดสงคนวนท 20 พ.ค. 53 ในวนท 16 พ.ค. 53 ระหวางการชมนมเสอมวง นายดนขบรถไปซอกวยเตยวบรเวณทมการชมนม ผชมนมเสอมวงและบคคลไมทราบกลมเผาทรพยสนรอบบรเวณทชมนม รถของนางฟาถกเผามอดไปทงคน เมอถงกาหนดคน นายดนไมสามารถคนรถใหได นายดนผดนดหรอไม การชาระหนเปนพนวสยหรอไม อยางไร ใหอธบาย ขอ 3. (1) เมอวนท 1 ม.ค. 53 นางเขยวกเงนนายเหลอง 50,000 บาท ถงกาหนดชาระในวนท 30 ม.ย. 53 นางเขยวไมยอมชาระ นายเหลองจางทนายความตดตามทวงหนเมอวนท 15 ก.ค. 53 นางเขยวกยงไมชาระ นายเหลองจงฟองนางเขยวเมอวนท 30 ก.ค. 53 เสยคาจางทนายความ 20,000 บาท แยกเปนคาทวงหน 3,000 บาท คาฟองคด 17,000 บาท ศาลพพากษาใหนายเหลองชนะคด นายเหลองจงดาเนนการบงคบคด ถาทานเปนผพพากษา ทานจะตดสนใหนายเหลองมสทธเรยกรองคาใชจายหรอคาสนไหมทดแทนประการใดไดบาง (2) ถานางเขยวรบจางนายเหลองทาอาหารสาหรบงานเลยง 500 กลองในราคา 25,000 บาท แตไมสามารถจดสงอาหารใหนายเหลองไดทน นายเหลองตองวาจางนายแดงจดการแทนในราคา 50,000 บาท นายเหลองดาเนนการตามขอ ( 1) กบนางเขยว กรณน ถาทานเปนผพพากษา ทานจะตดสนเปนประการใด (3) จากขอ ( 2) ถานางเขยวจดสงอาหารทน แตคนงานของนายเหลองทาอาหารหกเสยหายไป 250 กลอง ทานจะตดสนเปนประการใด ขอ 4. นายเทพยมเงนนางฟา 10,000 บาท บอกนางฟาวามเมอใดจะเอามาคน นางฟามไดทกทวง ตอมาวนท 1 ก.ค. 53 นายเทพถกลอตเตอร นางฟาจงบอกนายเทพใหคนเงนใหแกตน นายเทพไมคน บอกวาไมอยากคน อยากไดใหไปฟองเอา นางฟามสทธอยางไรบาง ขอ 5. นางฟาตกลงขายรถยนตของตนใหนายเทพ 1 คนจากทมอยทงหมด 3 คน กาหนดใหนายเทพเปนผเลอก และนายเทพไดเลอกคนท 1 เปนทเรยบรอยและแจงแกนางฟาแลวโดยกาหนดใหนางฟานารถไปสงใหทบานนายเทพวนรงขน

(1) ในคนนนเอง พายพดรถคนทนายเทพเลอกปลวหายไป นายเทพมสทธเรยกรองใหนางฟารบผดอยางไรไดบาง จะเรยกใหนางฟาสงมอบรถอกคนหนงไดหรอไม และเรยกคาเสยหายไดหรอไม เพยงใด

(2) หากนางฟายงไมสงมอบ อกสองวนตอมา พายพดรถคนทนายเทพเลอกปลวหายไป กรณจะเปนอยางไร แตกตางจากกรณ (1) หรอไม อยางไร

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


84

(3) หากนางฟานาไปสงในวนรงขนตามกาหนด แตนายเทพไมอย ไปภเกต 3 วน ตอมา พายพดรถคนทนายเทพเลอกปลวหายไป กรณจะเปนอยางไร ขอ 6. นาย ก ยม mp 4 นาย ข ไปอดการบรรยายวชาหน และจะนามาคนใหวนท 5 ส.ค. 53 หลงอดแลว นาย ก ยงไมนา mp 4 มาคนนาย ข ทนท แตนามาคนในสปดาหตอมา ซงนาย ข ไมมาเรยนเนองจากไปทวรยโรปกบครอบครว 10 วน จากนน ในวนท 14 ส.ค. 53 บานนาย ก ถกขโมยขนและ mp 4 หายไปในวนดงกลาว นาย ก บอกนาย ข วา mp 4 ถกขโมยไปแลว จงไมสามารถจะคนใหได และนาย ข กไมอยตอนทนาไปคนให นอกจากน ระหวางท mp 4 อยกบตน ตนกไดใชความระมดระวงเชนวญชนจะพงรกษาแลว ใหวนจฉยวา (1) ขออางของนาย ก ฟงขนหรอไม เพราะเหตใด

(2) นาย ก ตองรบผดตอนาย ข หรอไม เพราะเหตใด

ขอ 7. นางสาวนาตาลยมกระเปาเดนทาง LV ของนางสาวนาหวานเพอไปทวรยโรปตงแตวนท 6 ส.ค. 53 โดยตกลงวาจะคนกระเปาหลงนาตาลกลบมา จากนน เมอนาตาลกลบมาวนท 29 ส.ค. 53 นางสาวนาใจนองสาวนาตาลยมกระเปาดงกลาวเพอเดนทางไปประชมทหาดใหญและจะกลบมากรงเทพฯ วนท 2 ก.ย. 53 นาตาลกใหยมตอ นาหวานมาทราบทหลง จงโทรไปทวงกระเปาจากนาตาลในวนท 1 ก.ย. 53 บอกใหนามาคนภายในวนท 3 ก.ย. 53 ตอมา ในคนวนทนาใจกลบมากรงเทพฯ สนามบนสวรรณภมถกเสอเทาปดทางเขา-ออก นาใจตดอยในสนามบนออกมาไมไดจนถงวนท 6 ก.ย. 53 เมอสนามบนเขา-ออกไดแลว นาตาลจงนากระเปามาคนนาหวานในวนดงกลาว นาหวานเรยกคาเสยหายทนาตาลไมสงกระเปาคนหลงกลบมาจากทวรยโรป นาตาลจงผดนดรวม 31 วน คดเปนคาสนไหมทดแทน 20,000 บาท นาตาลไมยอมชดใชให อางวาสงคนไมไดเพราะไมใชความผดของตน เปนเหตพนวสย และตนไมไดผดนด จงไมตองชดใชคาสนไหมทดแทน

ใหวนจฉยวา ขออางของนาตาลฟงขนหรอไม เพราะเหตใด

ขอ 8. นายเขยวทาสญญาจางนายเหลองซงมอาชพทนายความฟองนายมวงใหชาระหนตามเชคจานวน 100,000 บาท แกนายเขยว โดยตกลงวานายเหลองตองฟองรองและวาความใหจนกวาคดจะถงทสด คดคาจาง 100,000 บาท จะชาระคาจางทงหมดในวนทคดถงทสด นายเหลองไดฟองนายมวงและวาความใหนายเขยวโดยใชความรความสามารถตามหนาทตลอดมาจนถงชนฎกา นายเหลองแจงใหนายเขยวทราบวา ศาลชนตนนดฟงคาพพากษาศาลฎกาในวนท 1 กนยายน 2544 ใหนายเขยวไปฟงคาพพากษาและนาคาจางไปชาระใหนายเหลองดวย ครนถงวนนด นายเหลองไปฟงคาพพากษา สวนนายเขยวไมไป ปรากฏวา ศาลฎกาพพากษายกฟองโดยฟงวา นายมวงชาระหนใหนายเขยวครบถวนแลว ตอมาวนท 1 ธนวาคม 2544 นายเหลองแจงผลคดใหนายเขยวทราบและขอใหชาระคาจางจานวน 100,000 บาทพรอมดอกเบยรอยละเจดครงตอปนบแตวนท 2 กนยายน 2544 เปนตนไป นายเขยวไมยอมชาระเงนดงกลาวอางวานายเขยวไมตองรบผดชาระเงนนน เนองจากนายเขยวแพคดและนายเขยวยงไมตกเปนผผดนดใหวนจฉยวา นายเขยวตองรบผดชาระคาจางและดอกเบยผดนดรอยละเจดครงตอปนบแตวนท 2 กนยายน 2544 แกนายเหลองหรอไม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


85

ชดท 4 การรบชวงสทธ-ชวงทรพย

ใหนสตอานแบบฝกหดดงตอไปน และวนจฉยพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง ขอ 1. นาย ส. ซอรถยนตคนใหม และไดทาประกนภยชนหนงไวกบบรษท มาไวไปไว จากด วนท 29 ก.ค. 53 หลงจากนาย ส. ไปสงสรรคกบเพอนทซอยทองหลอ นาย ส. ดมเบยรและไวนตลอดระยะเวลาสงสรรคจนหนาแดงกา ระหวางขบรถกลบบาน นาย ส. พยายามขบอยางระมดระวงแลว แตนาย ล. ขบรถมาดวยความเรวสง ฝาไฟแดง และชนรถนาย ส. เสยหาย นาย ส. ไดรบบาดเจบ (ฎ. 288/2551 และ ฎ. 2766/2551) (1) นาย ส. มสทธเรยกรองอะไร จากใครไดบาง เพยงใด (2) หากบรษท มาไวไปไว จากด ไดชดใช คสท. ใหนาย ส. แลว บคคลใดมสทธเรยกรองไดบาง จากบคคลใดและเพยงใด

(3) หากนาย ส. ยมรถมาจากนาง ม. มารดาของตน นาย ส. นารถไปซอมใหแลว กรณจะเปนอยางไร

ขอ 2 . นายแดงยมคอมพวเตอรนายเขยวไปใชทารายงานจนถงสนเดอนมกราคม 2553 เนองจากคอมพวเตอรของตนเองนาไปซอมอย ตอมาในวนท 25 มกราคม 2553 นายสมมาหานายแดงเพอถามปญหาในการทารายงาน ขณะนายแดงเผลอ นายสมรบ copy ขอมลรายงานของนายแดงมายง mp 3 ของตน แต mp 3 ของนายสมม virus ทาใหคอมพวเตอรไดรบความเสยหาย และนายแดงไมสามารถใชงานคอมพวเตอรไดอกเลยหลงนายสมกลบไป นายแดงจงนาคอมพวเตอรของนายเขยวไปซอมเสยคาซอมไป 2,000 บาท

ใหวนจฉยวา นายแดงจะไปเรยกเอาคาซอมคนจากนายสมไดหรอไม เพราะเหตใด

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


86

ชดท 5 มาตรการคมครองกองทรพยสนของลกหน

1. นาย ก ไดทาสญญาวาจางให หจก. โกงแลวรวย จดการประชมระดบนานาชาต แต หจก. ไดไปวาจางนาย ค ใหดาเนนการแทน นาย ค ไมสามารถจดการประชมนานาชาตไดทนตามกาหนดเวลา เกดความเสยหายขน แต หจก. โกงแลวรวยยงมไดดาเนนการใดๆ กบนาย ค

ใหวนจฉยวา นาย ก จะมสทธทาอยางไรไดบางเพอควบคมทรพยสนของ หจก.ฯ แลวนามาชาระหนใหตนเอง

2. นาย ก เปนหนนาย ข 1 ลานบาท นาย ก นาเครองเพชรไปขายนาย ค ในราคาตากวาทองตลาดสองในสาม นาย ค รบรบซอเพราะราคาถกและรวาหากไมซอ นาย ข จะบงคบเอาไปชาระหน ตอมา นาย ก ไปยมเงนนาย ง อก 500,000 บาท แลวไมยอมชาระหนตามกาหนด นาย ก ไมมทรพยสนใดๆ เหลออกแลว

ใหวนจฉยวา นาย ข และ นาย ง มสทธฟองนาย ก และนาย ค ไดหรอไม อยางไร ใหอธบาย 3. นายแสนเปนหนนายสอนสาหรบคาผอนชาระคาบาน 3 ลานบาท นายแสนผดนดชาระหนตงแต 1 ม.ค. 2553 นายแสนมทรพยสนเพยงบานและทดนทผอนอยกบนายสอนเทานน นายสอนฟองคดเมอวนท 1 ก.ย. 2553 นายแสนกลวบานและทดนจะถกนายสอนเจาหนผเปนโจทกฟองเปนคดอยมายดไป จงเสนอขายบานและทดนดงกลาวใหแกนายสนในราคา 1 ลานบาทในวนท 5 ก.ย. 2553 นายสนไมทราบวาบานและทดนดงกลาวกาลงจะถกยดบงคบคด จงตกลงซอ โดยไดชาระราคาใหแกนายแสนเรยบรอยแลวและตกลงกนวาจะไปโอนใหในวนรงขน ใหวนจฉยกรณตอไปน (1) นายสอนฟองเพกถอนการซอขายบานและทดนไดหรอไม เพราะเหตใด (2) หากนายแสนโอนขายทดนใหแกนายสนในวนท 1 ม.ค. 2553 กรณจะเปนอยางไร (3) หากนายสนโอนขายทดนใหแกนายแสบตอไปในวนท 15 ม.ค. 2553 นายสอนฟองเพกถอนการซอขายบานและทดนไดหรอไม เพราะเหตใด 4. ก เปนลกหนซอของเงนเชอ ข อย 6 แสนบาท ตอมากจการของ ก ตองขาดทนลง ก มทรพยสนอยเพยงอยางเดยวคอบานของตนเอง ก เกรงวา ข จะมาบงคบชาระหน จงไดโอนบานใหแกมารดาซงไมมทพกอาศยเปนของตนเอง โดยมไดบอกเรองหนสนของตนเอง เพราะเกรงวามารดาจะเสยใจ เมอ ก ทาการโอนบานใหแกมารดาไปแลว 2 ป ข จงไดรวาบานไมไดเปนของ ก เสยแลว ข มาปรกษาทานเพอจะบงคบชาระหนรายนทานจะใหคาปรกษา ข อยางไร

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


87

5. เอกเปนเจาหนโทอยหนงแสนบาท แตโทไมมทรพยสนใดๆ เลย โทมอาชพขายขาวแกงมรายไดเพยงวนละหนงรอยบาท ตอมาปรากฏวาโทไดจดทะเบยนรบตรเปนบตรบญธรรมของตน ซงเปนผลทาใหโทจะตองมภาระเพมขน คาใชจายในการอปการะเลยงด และคาใชจายในการใหการศกษาแกตรผเปนบตรบญธรรม ทาใหทรพยสนของโทตองหมดเปลองและลดนอยลงยงขนอก ดงน เอก สมควรจะใชมาตรการใดทางกฎหมาย เพอเปนมาตรการในการควบคมกองทรพยสนของโทไดบางหรอไม เพราะเหตใด

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


88

ชดท 6 การโอนสทธเรยกรอง

1. นายคมยมเงนนายจาง 20,000 บาท ถงกาหนดชาระ 10 ส.ค. 2553 นายคมไมมเงนคน จงทาหนงสอโอนหนนายหวงทมกบตนจานวน 20,000 บาทใหนายจาง โดยนายจางไดโทรไปบอกนายหวงเรยบรอยแลวเมอวนท 12 ก.ย. 2553

ใหวนจฉยกรณตอไปน (1) การโอนสทธเรยกรองสมบรณหรอไม (2) คาบอกกลาวบงคบใชไดหรอไม (3) นายจางบงคบใหนายหวงชาระหนแกตนไดหรอไม (4) หลงจากนายจางไดโทรไปบอกนายหวงแลว หากนายจางแจงนายหวงเปนหนงสอเมอวนท

15 ก.ย. 2553 แลว แตนายหวงไปชาระหนใหแกนายคมตงแตวนท 14 ก.ย. 2553 เรยบรอยแลว การชาระหนของนายหวงชอบดวยกฎหมายหรอไม นายจางจะเรยกใหนายหวงมาชาระหนใหแกตนไดหรอไม

(5) หลงจากนายจางไดโทรไปบอกนายหวงแลว นายหวงใหความยนยอมเปนหนงสอเมอวนท 15 ก.ย. 2553 นายจางจะเรยกใหนายหวงมาชาระหนใหแกตนไดหรอไม นายหวงจะตอสวาตนไดชาระใหแกนายคมไปแลวไดหรอไม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


89

ชดท 7 ลกหนและเจาหนหลายคน

ใหนสตอานแบบฝกหดดงตอไปน และวนจฉยพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง

1. ก ข และ ค เปนลกหนรวมกนกเงน ง ไป 30,000 บาท ในภายหลง ก ถกศาลสงใหเปนคน ไรความสามารถ ตอมา เมอหนถงกาหนดชาระ ง ฟอง ก ข และ ค ใหชาระหนแกตน ผอนบาลของ ก อางวา ก หลดพนจากการชาระหน เพราะนตกรรมเปนโมฆยะ ข และ ค กอางวาตนหลดพนจากความรบผดชอบเชนกน เพราะ ข และ ค เปนลกหนรวมกบ ก เมอ ก มสทธอยางใด ข และ ค กมสทธเชนเดยวกบ ก ดงนทานเหนดวยกบขออางของ ก ข และ ค หรอไม เพราะเหตใด 2. ก ข และ ค รวมกนกเงน ง ไป 60,000 บาท เพอจะไปลงทนกจการคารวมกน ตอมาหนถงกาหนดชาระ ทง ก ข และ ค เพกเฉยไมชาระหน ง จงฟอง ก และ ข ใหชาระหนใหแกตน คนละ 30,000 บาท สวน ค นนเปนนกศกษานตศาสตร มก. ง สงสารไมอยากให ค เปนความในศาล จงไมฟอง ค สวน ก และ ข ตอส ง วาตางรบผดเปนจานวนเทา ๆ กน คอ คนละ 20,000 บาท ดงน ก และ ข จงรบผดชอบรวมกนเพยง 40,000 บาท อก20,000 บาท ง ตองไปฟอง ค อกตางหาก ดงน ทานเหนดวยกบขออางของ ก และ ข อยางไรหรอไมเพราะเหตใด 3. ศาลพพากษาใหเขยวและฟารวมกนชดใชคาสนไหมทดแทนแกมวง ในกรณทเขยวและฟารวมกนทารายมวงจนไดรบบาดเจบเปนเงน 10,000 บาท มวงซงเปนเจาหนในหนมลละเมด เหนวาเขยวมฐานะทางการเงนดกวาฟามาก จงเรยกรองเอาจากเขยวคนเดยว เขยวยอมชดใชใหมวงเพยงครงหนงคอ 5,000 บาท อางวาความจรงตนเปนผชกตอยมวงเทานน สวนฟาเปนผแทงทารายมวงจนมวงไดรบบาดเจบหนก ทงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 432 วรรคสาม กบญญตไววา ในระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนตองรบผดเปนสวน ๆ เทากน จงขอใหมวงไปเรยกรองเงนทเหลออกครงหนง 5,000 บาท จากฟาโดยตรง ทานเหนดวยกบขออางของเขยวหรอไม

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


90

ชดท 8 ความระงบแหงหน

ใหนสตอานแบบฝกหดดงตอไปน และวนจฉยพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง

1. จนทรและองคารเปนเจาหนรวมของพธในหนเงนสองแสนบาท ตอมาองคารตาย และพธไดเปนผรบมรดกทงหมดขององคารโดยพนยกรรม ดงน ใหวนจฉยวาจนทรจะเรยกรองใหพธชาระหนสองแสนบาทดงกลาวนน ไดหรอไม เพยงใด เพราะเหตใด

2. นาย ก เปนหนเงนกยมนาย ข 500,000 บาท นาย ก ขอทาสญญาระงบหนเงนกดวยการซอขายรถยนตแทน โดยมขอตกลงวาในระหวางทนาย ก ยงไมไดสงมอบรถยนตทซอขายใหแกนาย ข ใหถอวายงไมมการซอขายเกดขน นาย ข ตาย ใหวนจฉยวาทายาทของนาย ข จะฟองเรยกใหนาย ก ใหสงมอบรถยนตแกตนไดหรอไม (ฎ. 2675/2548)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


91

ขอสอบเกา



คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


92

ภาควชานตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ขอสอบปลายภาค ภาคตน ปการศกษา 2553

วชา กฎหมายวาดวยหน (01453221) หม 1 และหม 160 วนท 4 ตลาคม 2553

ค าสง ใหนสตวนจฉยขอเทจจรงตอไปนพรอมยกขอกฎหมายอธบายใหถกตอง

ผออกขอสอบ อาจารยสรยา กาฬสนธ ขอ 1 นาย ก ขอซอภาพวาดซงวาดโดยศลปนแวนโกะทนาย ข สะสม 1 ภาพจากจานวนทมอย 2 ภาพ โดยใหนาย ข เปนคนเลอก และขอซอภาพวาดทนาย ข กาลงวาดอยเพราะนาย ก ชนชมในฝมอของนาย ข มาก นาย ข ตกลงขายแตขอเวลาตดสนใจเลอกภาพวาดของแวนโกะภายในวนท 25 กนยายน 2553 กาหนดสงมอบภาพทงสองวนท 4 ตลาคม 2553 นาย ก ไดชาระเงนคาภาพวาดทงสองภาพแลวในวนตกลงซอขาย ในวนท 24 กนยายน 2553 นาย ข ตดสนใจเลอกภาพวาดของแวนโกะภาพท 1 ใหนาย ก แตยงไมไดแจงนาย ก ตอมาบานนาย ข ถกโจรปลนเมอวนท 30 กนยายน 2553 ภาพวาดของแวนโกะภาพท 1 ถกขโมยไปดวย สวนนาย ข แขนหกวาดภาพไมได นาย ข บอกนาย ก วาการชาระหนเปนพนวสย ทาใหไมสามารถสงมอบภาพวาดของแวนโกะภาพท 1 และไมตองสงเงนคนได สวนภาพวาดทตนวาดอยนน ขอสงมอบภาพวาดของนาย ค แทน ดงน ใหวนจฉยดงตอไปน (1) นาย ก จะเรยกรองใหนาย ข สงมอบภาพไดเปนประการใด กลาวคอ จะเรยกใหสงมอบภาพวาดแวนโกะอกภาพหนงทเหลออยไดหรอไม นาย ข อางการชาระหนเปนพนวสยดงกลาวไดหรอไม (10 คะแนน) (2) นาย ก ปฏเสธไมรบภาพทนาย ค วาดไดหรอไม และเรยกเงนสวนภาพวาดของนาย ข คนไดหรอไม (10 คะแนน) ขอ 2 นายฟลมกเงนนายจน 2 ลานบาท กาหนดชาระคน 10 กนยายน 2553 นายฟลมนาเงนชาระงวดสดทายไปชาระแกนายจนทบานในวนท 10 กนยายน 2553 แตนายจนไมอยไปเชยงใหมเพอเจรจาธรกจ จะกลบมาวนท 15 กนยายน 2553 นายฟลมจงเดนทางไปทางานทเกาหลและกลบมาวนท 11 กนยายน 2553 ใหวนจฉยกรณตอไปน (1) นายฟลมไมยอมชาระหนใหนายจน อางวานายจนผดนด ขออางของนายฟลมฟงขนหรอไม (6 คะแนน)

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


93

(2) หลงจากนายฟลมไปชาระหนและไมพบนายจน นายฟลมจงฝากเงนทจะชาระหนนนไวกบนางสาวแอนนหลานของนายจนทอยทบานนายจน นางสาวแอนนวางเงนไวใหนายจน 1 ลานบาท แลวหนออกจากบานพรอมเงน 1 ลานบาทไปดวย นายจนมาเรยกใหนายฟลมชาระหนอก 1 ลานบาทไดหรอไม (6 คะแนน) (3) นายจนกลบมา จงไปทวงหนนายฟลม นายฟลมไมยอมชาระหน นาย จนฟองและศาลไดพพากษาตามสญญาประนประนอมยอมความวาใหนายฟลมชาระหนทกสนเดอนจนกวาจะชาระครบตามกาหนด หากผดนดการชาระหนงวดใดงวดหนง ถอวาฟลมผดนดการชาระหนทกงวด ยอมใหจนบงคบคดได หลงศาลพพากษา นายฟลมชาระหนไมเคยตรงตามกาหนด แตนายจนกรบชาระหนมาตลอด โดยไมคดดอกเบยผดนด การทนายฟลมชาระหนดงกลาวถอวาเปนลกหนผดนดหรอไม เพราะเหตใด (8 คะแนน) ขอ 3 นางเหมยเปนเจาหนนางนาหวาน 5 ลานบาท นางนาหวานมรายไดไมแนนอน บดามารดาของนางนาหวานกเลนการพนนและมหนสนมากมาย นางนาหวานมทรพยสนเพยงบานและทดนทอาศยอยหนงแปลงและทดนวางเปลาอกหนงแปลง นางนาหวานตองการหนหนนางเหมยเพราะอจฉาทนางเหมยมชอเสยงโดงดงกวา นางนาหวานจงโอนขายทดนแปลงวางเปลาของตนใหนายไมค นายไมคชาระคาทดน 1.5 ลานบาท พรอมจดทะเบยนรบโอนเรยบรอยแลว นายจอหนเพอนของนายไมคมาบอกนายไมควานางนาหวานขายทดนหนหน นายไมคจงขายทดนตอใหนายจอหนเพราะกลวจะถกเรยกคนภายหลง นายจอหนชาระคาทดนพรอมจดทะเบยนรบโอนเรยบรอยแลว การทนางนาหวานไมชาระหนนางเหมยทงทครบกาหนดชาระตามวนแหงปฏทนแลว ทาใหนางเหมยเดอดรอน ตองกเงนมาใชจายในครอบครวเปนเงน 200,000 บาท นางเหมยจงจางทนายความตดตามทวงหน คดเปนคาทวงหน 5,000 บาท คาจางฟองคด 100,000 บาท ใหวนจฉยวา นางเหมยจะเพกถอนนตกรรมการซอขายทดนไดหรอไม เพราะเหตใด และเรยกคาใชจายหรอคาสนไหมทดแทนประการใดไดบาง (20 คะแนน) ขอ 4 นางฟาและนายเทพรวมกนตงวงแชรขน แลวชวยกนหาผเลนมารวมเลนในวงแชรทตงขนดวยกน นางอปสรลกแชรในวงเรยกใหนางฟาและนายเทพชาระคาแชรในงวดทตนจะไดรบเปนจานวน 200,000 บาท เนองจากนางฟาและนายเทพเกบคาแชรมาแลวไมยอมนาสงนางอปสร นางฟาเกรงใจนางอปสรเพราะตนกตดคางคาเชาบานกบนางอปสรอย 5,000 บาทและเปนญาตกน จงใชเงนคนไป 30,000 บาทกอน บอกวาจะรบหามาคนให สวนนายเทพอางวาใหไปเรยกเอากบนางฟากอน ตนไมจาเปนตองชาระใหนางอปสรเพราะตนไมใชลกหนรวมและนางอปสรกมหนคางชาระตนอย 60,000 บาท นางอปสรโมโหนายเทพ จงทาหนงสอแจงนางฟาวาตนลดหนให 70,000 บาท ถานางอปสรมาปรกษาทานเพอใหไดรบชาระหน ทานจะใหคาปรกษาวาอยางไร (20 คะแนน) ขอ 5 นายตนเปนหนนายปลาย 1 ลานบาท กาหนดชาระหน 4 ตลาคม 2553 นายปลายไดโอนสทธเรยกรองของตนทมตอนายตนทงหมดใหนายกลาง ลงชอนายปลายเพยงคนเดยวเมอวนท 1 กนยายน 2553 และไดโทรแจงนายตนแลวเมอวนท 10 กนยายน 2553 แตนายตนไดนาเงนไปชาระแกนายปลาย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


94

แลวเมอวนท 8 กนยายน 2553 จานวน 500,000 บาท นายกลางทราบขาว จงไปตอวานายตนและเรยกใหมาชาระหนใหตน นายตนเกดความกลว จงทาหนงสอยนยอมทจะใชหนใหนายกลาง แตนายตนไมมเงนสดเหลออกแลวและไมมทรพยสนอนใดอก มเพยงหนคาชาระคาบรการทนายเสยวยงคางชาระแกตน ซงหนถงกาหนดชาระแลวตงแตวนท 30 มกราคม 2553 แตนายตนสงสารนายเสยวทไมสบายและมรายไดเพยงเลกนอย จงยงไมไดดาเนนการใดๆ ใหวนจฉยวา นายปลายเปนเจาหนทมสทธไดรบชาระหนหรอไม เพยงใด และโดยวธใด (20 คะแนน)

ทกคะแนนไดมาโดยนสตเอง เปรยบเสมอนการพจารณาพพากษาคด ทนายความ จะชนะคดหรอไม ความส าคญเรมตงแตการเตรยมคดของทนายความ แมผพพากษาจะเปนผตดสน แตค าพพากษายอมอยบนฐานแหงพยานหลกฐานททนายความผนนเปนผเพยรน าเสนออยางเตมความสามารถและมน าหนกจะพจารณาใหไดเทานน

** ขอใหโชคดในการสอบ จงม “สตและสมาธ” ในทกสนามสอบ **

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


95

ภาควชานตศาสตร คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน ขอสอบปลายภาค ภาคตน ปการศกษา ๒๕๕๔

วชา กฎหมายวาดวยหน (๐๑๔๕๓๒๒๑) หม ๑ และ ๑๖๐ วนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๔ เวลา ๐๘.๐๐-๑๑.๐๐ นาฬกา

ค าสง ๑. ขอสอบมทงหมด ๕ ขอ ใหขนหนาใหมส าหรบค าตอบในแตละขอ ๒. เขยนเลขทะเบยนและล าดบทในขอสอบ

๓. หามเขยนชอ-สกล ในสมดค าตอบ ๔. สงขอสอบพรอมกระดาษค าตอบ

ค าแนะน า ใหจดสรรเวลาท าขอสอบใหเหมาะสม

ขอ ๑ นายหลวงตกลงจะซอรถยนตเปอรโย EX1 จากรานนายเอกซงมอยสามส คอ บรอนซเงน แดง และดา สละ ๑ คน นอกนนตองรอสงกอน โดยจะใหเปนของขวญวนเกดนางสาวบลกสาวและจะใหลกสาวเปนผเลอก นายหลวงทาสญญาเรยบรอยแลว เหลอแตชาระราคาในวนทนางสาวบจะมาเลอก กาหนดไวไมเกนวนท ๒๓ กนยายน ๒๕๕๔ แตนางสาวบมสอบวชากฎหมายวาดวยหนในวนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๔ จงไมมาเลอก ในยามรงสางของวนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๔ รานนายเอกถกขโมยรถไปหลายคนรวมถงรถยนตเปอรโย EX1 สบรอนซเงน และดาดวย ในเวลา ๐๙.๐๐ นาฬกาของวนท ๒๔ กนยายน ๒๕๕๔ นายเอกโทรแจงนายหลวงวาเลอกรถยนตเปอรโย EX1 สบรอนซเงนใหแลว แตรถถ กขโมย จงไมสามารถสงมอบได และเรยกใหนายหลวงชาระราคา นายหลวงโมโหมากโตแยงวานายเอกไมมสทธทาเชนนน ลกสาวจะเลอกสแดงและใหนายเอกสงมอบใหกบตน ดงน ใหวนจฉยกรณตอไปน พรอมยกเหตผลประกอบ (๑) ขออางของนายหลวงและนายเอกฟงขนหรอไม อยางไร (๑๕ คะแนน) (๒) ใหเลอกทาขอใดขอหนงตอไปนเพยงขอเดยว หากเขยนมาทงสองขอ จะใหคะแนนขอแรกทเขยนเทานน

(๒.๑) หากนางสาวบไปเลอกตามกาหนดโดยเลอกสแดง แตลกจางนายเอกฯ ซอมรถลกคารายอนและทดลองเครองแลวขบไปชนรถคนทนางสาวบกาลงทดลองขบเชนกน โดยนางสาวบขบผดเสนทาง ทาใหรถเสยหายไปทงคน เหตเกดกอนวนชาระราคาและสงมอบ เชนน กรณจะเปนอยางไร(๕ คะแนน)

(๒.๒) หากนางสาวบเลอกตามกาหนดโดยเลอกสแดง และแจงแกทงนายหลวงและนายเอก แลว แตนายหลวงไมสามารถชาระราคาได เพราะศาลสงใหพทกษทรพยนายหลวงชวคราว ซงสงผลใหนาย

สอเจตนาทจรต พกการศกษา ๑ ภาคการศกษา ทจรต พกการศกษา ๑ ปการศกษา/สอทจรตหรอทจรต ครงท ๒ ใหออก

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


96

หลวงไมสามารถประกอบธรกรรมทางการเงนได นายหลวงจงแจงนายเอกวาตนไมตองรบผดเพราะการชาระหนเปนพนวสย ขออางของนายหลวงฟงขนหรอไม (๕ คะแนน)

ขอ ๒ นายรงสทาสญญาวาจางนายวทยากอสรางโรงงานในทดนของตน โดยตกลงจะชาระราคาเปน ๓ งวด งวดละ ๑ ลานบาท ตามรายงานการกอสรางของนายวทยา กาหนดกอสรางแลวเสรจภายในเดอนสงหาคม ๒๕๕๔ และกาหนดอตราดอกเบยผดนดรอยละ ๒๐ ในงวดสดทาย นายวทยาไดรายงานการกอสรางแลวเสรจไปยงนายรงสแลว ตอมา เมอวนท ๒๐ สงหาคม ๒๕๕๔ นายรงสสงใหนายสารพนกงานบญชของตนนาเงนสดไปชาระใหนายวทยา แตนายสารกลบนาเงนนนหนไปโดยนายรงสยงไมทราบเพราะลมปวยเขาโรงพยาบาล และในวนท ๗ กนยายน ๒๕๕๔ นายวทยาโทรสอบถามใหนายรงสชาระเงน นายรงสแจงวาใหนายสารนาไปชาระตามกาหนดแลว และจะไมยอมชาระอก นายวทยาจงฟองเรยกใหนายรงสชาระราคาพรอมเรยกดอกเบยผดนดนบแตวนท ๑ กนยายน ๒๕๕๔ ดงน ใหวนจฉยกรณตอไปน พรอมยกเหตผลประกอบ (๑) หากทานเปนผพพากษา ทานจะพจารณาคดนเปนอยางไร จงอธบาย (๑๐ คะแนน) (๒) หากในวนทนายวทยาทวงถามนน นายรงสแจงวายอมและพรอมชาระใหนายวทยา แตนายวทยาไมยอมรบอางวานายรงสผดนด และตองชาระดอกเบยผดนดดวย รวมถงคาเสยหายทนายวทยาตอง กเงนมาประกอบธรกจในชวงเศรษฐกจไมด ในชวงดงกลาว ดวย ทานเหนวาขอเรยกรองของนายวทยาถกตองหรอไม (๑๐ คะแนน)

ขอ ๓ ทานเขาใจคาวา “รบชวงสทธ” อยางไร จงอธบาย พรอมยกตวอยางใหเขาใจพอสงเขปวามกรณอะไรบาง อยางไร (๒๐ คะแนน) ขอ ๔ นายรนทาสญญาขายบานและทดนจงหวดเชยงใหมใหนางสาวบวในราคา ๕ ลานบาท กาหนดชาระเงน ๓๑ สงหาคม ๒๕๕๔ แตในระหวางนน นายรนไดวาจางนางสาวบวเปนแมบานดแล ความเรยบรอยในบานดวยโดยกาหนดคาจางเปนรายเดอนเดอนละ ๑๐,๐๐๐ บาท ในชวงระยะเวลาทนายรนเดนทางประชมตางประเทศ นางสาวบวไดซอมแซมบานและพนททไดรบความเสยหายจากนาทวมและแผนดนไหวในชวงสนป ๒๕๕๓ เสยคาใชจาย ไปรวม ๕๐๐,๐๐๐ บาท ตอมา นายรนไดรบคาสงใหไปประจาทสถานฑต ณ กรงปราก ตงแตวนท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๔ เปนตนไป จงคดวาไมนาจะไดกลบมาประเทศไทยบอยนกประกอบกบตนมบานอยทกรงเทพฯ ซงสะดวกกวามาก จงทาหนงสอโอนสทธเรยกรองทตนมตอนางสาวบวใหนายเพชรเมอวนท ๕ มกราคม ๒๕๕๔ และสงอเมลแจงนาวสาวบวในวนเดยวกน นางสาวบวแอบหลงรกและเฝารอนายรนจงสงจดหมายมาตดพอนายรนททงกนไป แตตนกจะรออยทบานหลงนและจะดแลตามทนายรนแจงมาทกประการ นายรนโกรธมากเมอไดอานจดหมายของนางสาวบว จงโทรมาตอวานางสาวบวเมอวนท ๓๐ สงหาคม ๒๕๕๔ วนตอมา นายเพชรมาทวงเงนนางสาวบว นางสาวบวโมโหนายรนมากเชนกน จงบอกนายเพชรวาตนไมไดรบแจงจากนายรน เปนหนงสอ และนายรนไมชาระคาจางการทางานของตนรวม ๑๒,๐๐๐ บาท

ดงน ใหวนจฉยวา ขออางของนางสาวบวถกตองหรอไม และกรณจะเปนเชนไร หากนางสาวบวยอมชดใชเงนใหนายเพชรโดยขอหกเงนคาจางทนายรนคางชาระแกตน (๒๐ คะแนน) ขอ ๕ นางสาวยงลกษณและนายทกษณตกลงวาจางนายเฉลมและนายณฐวฒวาดรปวปโยคทะเลไทยโดยตกลงคาจาง ๑๐๐ ลานบาท กาหนดสงมอบภาพวาดและชาระราคาวนท ๑๕ กนยายน ๒๕๕๔ โดย

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


97

ตางฝายตางเปนลกหนรวมและเจาหนรวมซงกนและกน กอนครบกาหนดเวลา นายเฉลมขอเบกคาจางลวงหนา ๕๐ ลานบาทและนางสาวยงลกษณไดสงจายเชคใหนายเฉลมเมอวนท ๑๐ สงหาคม ๒๕๕๔ ในขณะเดยวกน นายทกษณและนางสาวยงลกษณไดทาหนงสอตกลงกบนายสนธวานายสนธจะยอมชาระหนแทนนายณฐวฒโดยมขอตกลงวานายทกษณตองยอมปลดหนทนายสนธทาละเมดนายทกษณ ตอมา นายเฉลมนาภาพวาดมาสงใหนางสาวยงลกษณและนายทกษณ แตไมมใครอยจงสงมอบใหนางพจมานคนใชประจาบาน ในวนเดยวกน เมอนายทกษณกลบมาบานนางพจมานไดแจงวานายเฉลมนาภาพวาดมาสงแลว นายทกษณพยกหนา วนรงขน นายเฉลมโทรมาทวงคาจางวาดภาพ

ดงน ใหพจารณากรณตอไปน พรอมยกเหตผลประกอบ (๑) นายทกษณปฏเสธและบอกวาไมไดรบภาพวาดตามสญญา พรอมกบอางดวยวานายเฉลมไดรบชาระหนสวนของตนเรยบรอยแลว ไมมสทธมาเรยกไดอก ขออางของนายทกษณฟงขนหรอไม อยางไร (๑๐ คะแนน) (๒) นายณฐวฒมาเรยกใหนางสาวยงลกษณและนายทกษณชาระคาจาง ๑๐๐ ลานบาท โดยไมทราบวานายเฉลมไดเบกลวงหนาไปกอนแลว นางสาวยงลกษณบอกวาไดชาระใหนายเฉลมไปแลวครงหนง สวนอกครงหนงนน นางสาวยงลกษณขอหกกลบลบหนจากหนทนายณฐวฒไมสงมอบงานตามทวาจางอกงานหนงซงคดเปนราคา ๕๐ ลานบาท และมกาหนดชาระตงแตวนท ๑๐ กนยายน ๒๕๕๔ ขออางของนางสาวยงลกษณฟงขนหรอไม อยางไร (๑๐ คะแนน)

ทกคะแนนไดมาโดยนสตเอง เปรยบเสมอนการพจารณาพพากษาคด ทนายความ จะชนะคดหรอไม ความส าคญเรมตงแตการเตรยมคดของทนายความ แมผพพากษาจะเปนผตดสน แตค าพพากษายอมอยบนฐานแหงพยานหลกฐานททนายความผนนเปนผเพยรน าเสนออยางเตมความสามารถและมน าหนกจะพจารณาใหไดเทานน

** ขอใหโชคดในการสอบ จงม “สตและสมาธ” ในทกสนามสอบ **

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


98

บรรณานกรม

1. กาธร พนธลาภ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย , พมพครงท 9, กรงเทพมหานคร : โรงพมพมตรนราการพมพ, 2529.

2. จรญ ภกดธนากล, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย ผลและความระงบแหงหน, กรงเทพมหานคร : สานกพมพ พลสยาม พรนตง (ประเทศไทย), 2555.

3. จด เศรษฐบตร , หลกกฎหมายแพง ลกษณะหน, แกไขเพมเตมโดย ดาราพร ถระวฒน , โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พมพครงท 16, 2549.

4. จตต ตงศภทย, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 มาตรา 241 ถงมาตรา 452, พระนคร : เนตบณฑตยสภา, 2503.

5. จตต ตงศภทย และ ยล ธรกล, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 , กรงเทพมหานคร : เนตบณฑตยสภา, 2503.

6. ไพโรจน วายภาพ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยหน , พมพครงท 8, กรงเทพมหานคร : สานกอบรมเนตบณฑตยสภา, 2552.

7. ภทรศกด วรรณแสง, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน , พมพครงท 9, กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญชน, 2548.

8. เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 1, พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2505, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

9. เสนย ปราโมช, ม.ร.ว., ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 2 (จบบรบรณ), พทธศกราช 2478 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2505, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2520.

10. โสภณ รตนากร, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน : บทเบดเสรจทวไป, พมพครงท 9, กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2551.

คลงคว

ามรดจ


ยาลยเก


ร


เอกสารประกอบการสอน - คลัง ความ รู้...

Documents