dizel jenerator ana unsurlar

25
 Dizel Jeneratör Nedir? Kısaca mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren elektrik makineleridir.  Ana bileşenleri 1- Tahrik kaynağı dizel motor.  2- Elektrik makinesi alternatör.  3- Kumanda panosu. 4- Kuvvet panosu. 5- Mekanik birleştirme elamanları.  DİZEL MOTORLARDA KLASİK MOTORLARA GÖRE OLMASI GEREKEN FARKLI ÖZELLİKLER a) yakıt pompası regülatöre sahip olmalı.(mekanik, elektronik veya hidrolik): Motor devrindeki değişim direkt olarak frekansı etkileyeceğinden, frekans metre veya takometre ile devir değişikliklerini izlemek mümkün olacaktır. Frekans metresi veya takometre olmayan bir grupta zaman içinde motor devrinin düşmesi fark edilemez.  n=devir(d/d), 2p=kutup sayısı, f=frekans(Hz) olmak üzere devir  n=120f / 2p formülü ile ifade edilir. Frekans ile devrin arasındaki doğrusal ilişki bu formülde açıkça görülmektedir.  Devirin etiket değerinden daha düşük olması halinde voltajın nominal  değerde tutulması, voltaj regülatörünün fazladan ikaz akımı geçirmesi ile mümkün olacaktır. Voltaj regülatörünün büyük akım geçirmesi , alternatörün ikaz sargılarının hasar görmesine neden olur.  Bazı hallerde voltaj regülatörünün fazla akım geçirmesi , voltajın sabit tutulmasına yetmez ve voltajda şmeler meydana gelebilir. Sanayide iş makinelerinin tahrikinde kullanılan asenkron motorlarının momenti gerilimin karesi ile doğru orantılıdır. Dolayısıyla gerilimin düşmesi ise büyük moment kayıpları oluşturur. Motor devrinin düşmesi ile frekans da düşecektir. Bunun sonucunda alternatörün beslediği iş makinelerinin devirleri de frekans ile doğru orantılı şecektir.  Dizel motorun mazot pompasında regülatör olması gerekir. Regülatör  sayesinde ani yük değişimlerinde devir sabit tutulur. Alternatör etiketinde belirtilen nominal yükteki devirdir. Dizele akuple edilen alternatörün boşta çalışma esnasında mekanik regülatörlü motorlarda devir , etiket üzerindeki belirtilen devirden %4,5 fazlasına ayarlanmalıdır. Bunun için alternatör frekansını 52 Hz’ye ayarlamak gerekir. Bu , BS 649 A2 sınıfı dizel hız regülatörünün değerine karş ılık gelir.  Frekansı boşta 52 Hz. ayarlanan alternatör tam yüklendiğinde frekansı 50 Hz. olur. İşletme esnasında devri hiçbir zaman alternatör etiketindeki değerden aşağı olmamalıdır.  Elektronik ve hidrolik regülatörlerde boştaki devir 50 hz olarak ayarlanır çünkü mekanik regülatörler gibi yüke göre değer kaybetmeyecek ve yükte de boş tada 50 hz olacaktır.  

Upload: ademefe

Post on 03-Apr-2018

248 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 1/25

 

Dizel Jeneratör Nedir?

Kısaca mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren elektrik makineleridir. 

Ana bileşenleri

1-  Tahrik kaynağı dizel motor. 2-  Elektrik makinesi alternatör. 3-  Kumanda panosu.

4-  Kuvvet panosu.

5-  Mekanik birleştirme elamanları. 

DİZEL MOTORLARDA KLASİK MOTORLARA GÖRE OLMASI GEREKEN FARKLI ÖZELLİKLER 

a) yakıt pompası regülatöre sahip olmalı.(mekanik, elektronik veya hidrolik): Motor devrindeki

değişim direkt olarak frekansı etkileyeceğinden, frekans metre veya takometre ile devirdeğişikliklerini izlemek mümkün olacaktır. Frekans metresi veya takometre olmayan bir grupta zamaniçinde motor devrinin düşmesi fark edilemez. 

n=devir(d/d), 2p=kutup sayısı, f=frekans(Hz) olmak üzere devir  n=120f / 2p formülü ile ifade edilir.Frekans ile devrin arasındaki doğrusal ilişki bu formülde açıkça görülmektedir. 

Devirin etiket değerinden daha düşük olması halinde voltajın nominal değerde tutulması, voltajregülatörünün fazladan ikaz akımı geçirmesi ile mümkün olacaktır. Voltaj regülatörünün büyük akımgeçirmesi , alternatörün ikaz sargılarının hasar görmesine neden olur. 

Bazı hallerde voltaj regülatörünün fazla akım geçirmesi , voltajın sabit tutulmasına yetmez ve voltajdadüşmeler meydana gelebilir. Sanayide iş makinelerinin tahrikinde kullanılan asenkron motorlarınınmomenti gerilimin karesi ile doğru orantılıdır. Dolayısıyla gerilimin düşmesi ise büyük momentkayıpları oluşturur.

Motor devrinin düşmesi ile frekans da düşecektir. Bunun sonucunda alternatörün beslediği işmakinelerinin devirleri de frekans ile doğru orantılı düşecektir. 

Dizel motorun mazot pompasında regülatör olması gerekir. Regülatör  sayesinde ani yükdeğişimlerinde devir sabit tutulur. Alternatör etiketinde belirtilen nominal yükteki devirdir. Dizeleakuple edilen alternatörün boşta çalışma esnasında mekanik regülatörlü motorlarda devir , etiketüzerindeki belirtilen devirden %4,5 fazlasına ayarlanmalıdır. Bunun için alternatör frekansını 52 Hz’yeayarlamak gerekir. Bu , BS 649 A2 sınıfı dizel hız regülatörünün değerine karşılık gelir.  Frekansı boşta52 Hz. ayarlanan alternatör tam yüklendiğinde frekansı 50 Hz. olur. İşletme esnasında devri hiçbirzaman alternatör etiketindeki değerden aşağı olmamalıdır. 

Elektronik ve hidrolik regülatörlerde boştaki devir 50 hz olarak ayarlanır çünkü mekanik regülatörlergibi yüke göre değer kaybetmeyecek ve yükte de boş tada 50 hz olacaktır. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 2/25

 

b) pervane yapıları üfleyen tip olmalı:Bilindiği üzere araç tipi dizellerde pervane yapısı emen tiptedirbunun amacı hareket halindeki aracın yaratmış olduğu hava akım gücünden faydalanmaktır. Sabit tipdizel motorun pervanesi ise havayı motor üzerinden çekip dışarıya üfleyen tipte olmalıdır. Bunun

amacıda hareket halindeki havanın alternatör gövdesi motor bloğu ve daha sonrada radyatörpeteklerini soğutarak dışarı atılması sayesinde daha verimli bir soğutma gerçekleştirmesidir. 

c)Ağır tip volan kullanılması gereklidir.Dizel-motor silindirlerindeki her patlama devirde ani

değişimlere sebep olur. Bu darbelerin alternatöre etkisini azaltarak voltajdaki düzensizlikleri önlemekiçin ağır tip volan kullanılmalıdır. Böylece volanın savrulma momentinden yararlanılarak dizelmotordaki patlamaların alternatör miline etkisi azaltılır. Gereğinden daha hafif volan kullanılması,alternatörün beslediği lambaların ışıklarında ilk çalışmadan itibaren titreşimlere neden olur. Dizelmotor üreticilerinin kataloglarında savrulma momenti  “GD²” ifadesi ile belirtilir. Birimi kgm² ‘dir. 

Jeneratör uygulamaları için tasarlanmış dizel motorlarda standart olarak ağır tip volan kullanılır.Ancak jeneratör uygulamaları için üretilmemiş, kamyon gibi araçlardan çıkma motorlara güce göreuygun uygun ağırlıkta volan yapılarak bağlanması gerekir. 

1-  Güç tespitine etki eden faktörler.

a ) Alternatör verimi 

b) Alternatör çalışma ortam ısısı güç düşümü 

c) Alternatör çalışma ortam yükseklik güç düşümü 

d) Dizel motor çalışma ortam ısısı güç düşümü 

e) Dizel motor çalışma ortam yüksekliği güç düşümü 

f) Dizel motor bir adımda yük alabilme oranı 

g) Alıcılarınızın yük karakteristikleri (salt kapasitif yükler standart alternatörlerle beslenemezler). 

h) Alıcılarınızın çalışma karakteristiklerine bakınız ( demerajlı yüklerin kalkınma anındaki ihtiyacınıbelirleyiniz) belirleyici olan güç bu güçlerdir. Devreye girme sırası da önem taşımaktadır. 

Alternatör örnek kataloguna bakınız 

Dizel motor örnek kataloguna bakınız 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 3/25

 

Alternatör yük oranlarına ve güç faktörüne göre verim çizelgesi 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 4/25

 

Alternatör yükseklik, sıcaklık ve güç faktöründeki güç düşümü 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 5/25

 

Dizel motorun sıcaklık ve yükseklikteki güç düşüm eğrileri 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 6/25

 Dizel motorun çalışma güç değerleri 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 7/25

 

ALTERNATÖR GENEL PRATİK BİLGİLER 

ALTERNATÖRLERDE DEVAMLI( Continuous) ve STANDBY GÜÇ NEDİR? 

Jeneratör veya sadece alternatör almayı düşünenler Alternatör üreticilerinin kataloglarınıincelediklerinde güç konusunda değişik ifadelere rastlarlar. Örneğin 100 KVA gücünde alternatöralmak üzere araştırma yapan bir müşteri kataloglarda aynı alternatör için aşağıdakine benzer birtablo ile karşılaşır. 

Continuous 40°C  STANDBY 40°C  STANDBY 27°C 

F Sınıfı / 105°C  H Sınıfı / 125°C  H Sınıfı / 150°C  H Sınıfı / 163°C 

80 KVA 90 KVA 95 KVA 100 KVA

Müşterinin aklındaki soru şudur: Ben bu alternatörü alırsam kaç KVA güç elde ederim? 80 KVAmı yoksa 100 KVA mı? 

Bu sorunun cevabını anlamak için tablo tabloyu analiz etmek ve ne demek istenildiğini anlamakgerekir. İlk kez jeneratör alacak müşterilerin aldanmaması için bu değerleri dikkatlice incelemesigereklidir. Tabloda geçen terimler IEC- 60034-1, TS3205, VDE0530 ve ISO 8528-3 standartlarınagöre şu şekilde özetlenebilir: 

Continuous 40°C :  Jeneratörün bulunduğu 40°C ortam sıcaklığında, alternatörün tam yükte,devamlı, kesintisiz çalışmaya müsait olması 

Standby 40°C: Makinenin ısıl dengeye erişmesi için gereken süreden daha kısa bir süreçalıştıktan sonra makine durdurulması ve sıcaklık ortam sıcaklığından 2°C fazla ısıya gelince(40+2=42°C) tekrar çalıştırılmaya müsait olması. Yani alternatörün belli bir sure çalıştırıldıktansonra dinlendirilerek soğumaya bırakılması, soğuyan alternatörün tekrar çalıştırılması 

Standby 27°C: Makinenin ısıl dengeye erişmesi için gereken süreden daha kısa bir süreçalıştıktan sonra makine durdurulması ve sıcaklık ortam sıcaklığından 2°C fazla ısıya gelince (27-

2=29°C) tekrar çalıştırılmaya müsait olması. Alternatör ile ilgili hiçbir standartta 27°C ortam

sıcaklığı yer almamaktadır. Dizel motorlar ile ilgili standartlarda 27°C ortam sıcaklığı için verilengüç değerleri düşünülerek, alternatör için de 27°C için güçler belirtilmiştir. 

F Sınıfı/105°C:  F sınıfı tabiri sargı ve izolasyonun direnç yöntemi ile ölçüldüğünde maksimum105°C sıcaklık artışına uygun olması demektir. Ortam sıcaklığı 40°C olduğuna göre sargı veizolasyon 105+40=145°C ‘ye dayanıklı olmalıdır. 

H Sınıfı/125°C:  F sınıfı tabiri sargı ve izolasyonun direnç yöntemi ile ölçüldüğünde maksimum125°C sıcaklık artışına uygun olması demektir. Ortam sıcaklığı 40°C olduğuna göre sargı veizolasyon 125+40=165°C ‘ye dayanıklı olmalıdır. 

H Sınıfı/150°C: ISO 8528-3 'de belirtilen 40°C ortam sıcaklığında H sınıfı alternatörler için

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 8/25

25°C  daha fazla ısınmaya(125+25) müsaade eden kesintisiz AZAMİ beyan değerleridir. Sadece

standby uygulamalar için tavsiye edilir. IEC 60034-1 normlarında bu ibare yer almamaktadır. 

H Sınıfı/163°C: Bu ibare ise hiçbir standartta olmamasına rağmen sadece standby uygulamalariçin bazı üreticiler tarafından tavsiye edilmektedir.  163°C sıcaklık artışı şu şekilde açıklanabilir.

Yukarıda belirtilen ISO 8238-3’e göre 40°C ortam sıcaklığı, H sınıfı izolasyon için azami beyandeğeri 150°C sıcaklık artışına  göre belirtilmişti. Buradaki ortam sıcaklığının 40°C yerine,alternatör ile ilgili standartlarda yer almayan 27°C alınırsa 13°C’lik bir fark ortaya çıkar. Bu fark150°C’ye eklenirse 163°C bulunur. Yukarıdaki tabloda H Sınıfı/163°C ibaresinin altında yazılı 100KVA ancak belirtilen bu şartlarda alternatörden elde edilecek pik güçtür. 

Alternatörlerde ısınma, tel kesitinden geçen akımın şiddeti ile doğru orantılıdır. Alternatörlerinmaliyetini düşürmek için tel kesitinden geçen akım maksimum sınır değerlerde tutulabilir. Budurumda dizayn şartlarını zorlanması alternatörün fazla ısınarak zara görmesine veya istenilengücü verememesine neden olur. Alternatörler tüm bu faktörler göz önünde bulundurularak

tasarlanmışlardır. 27°C’ye göre tasarlanmış bir alternatörün daha sıcak bir ortamdaçalıştırılması, veya standby olarak tasarlanmış alternatörün devamlı çalıştırılması etiket gücünüverememesine neden olur. Bu sebepten dolayı firmamız tekliflerinde F Sınıfı, 105°C sıcaklıkartışı, 40°C ortam sıcaklığı ve devamlı çalışmaya göre güç değerleri vermektedir. 

Bazı üreticiler fiyat verirken 27°C ortam sıcaklığı, H sınıfı ve 163°C sıcaklık artışına göre verilenstandby güçleri kullanmaktadırlar. Bu sayede aynı alternatör daha ucuzmuş gibigösterilmektedir. Bir dizel-motor çalışırken ısı yayar ve bu ısı dizel-motorla aynı ortamda çalışanalternatöre de etki eder. Soğuk iklimlerde çalışacak bir jeneratör için 27°C derece ortam sıcaklığıdoğal karşılanabilir, ancak Türkiye gibi bir ülkede jeneratörün çalıştığı ortam sıcaklığının 27°C

olması beklenemez. İşin bir başka yönü de ihtiyaç duyulan jeneratörün çalışma süresidir.Standby gücü verilen jeneratörün durmaksızın çalışacağı süre veya yıllık maksimum çalışmasüresinin sizin şartlarınıza uygun olup olmadığı araştırılmalıdır. Jeneratörün çalışma rejimisadece alternatör değil dizel motorun çalışma şartlarına da bağlıdır.GÜÇ İHTİYACI NASIL BELİRLE 

GÜÇ İHTİYACI NASIL BELİRLENİRNİR?  GÜÇ İHTİYAC

Toplam kwatt yükünü ve alternatörün KVA değerini hesaplamak için tüm yüklerin toplanmasıgereklidir. Ancak yükler reaktif(KVA) ve aktif(kilowatt) güç olarak ikiye ayrılır. Aktif gücün reaktif güce oranı güç faktörü(cos phi) olarak adlandırılır. Güç faktörü yükün bir özelliğidir ve alternatörtarafından kontrol edilemez. Kilowatt olarak belirtilen aktif güç akım ve  voltajın çarpımındanküçük olacaktır(Tek faz alternatörlerde Güç(KVA)=AkımxVolt, üç faz alternatörlerdeGüç(KVA)=1.732xAkımxVolt). Alternatörler güç faktörü cos phi=0.8 olacak şekilde dizaynedilmişlerdir. Yani 100 KVA gücünde bir alternatör 80 kw aktif güç verebilir. 

Akkor Flamanlı lambalar, saf ısı enerjisi tüketen ısıtma elemanları, fırınlar sadece aktif yüktüketirler. Bu tip yükler toplanarak basit şekilde hesaplanabilir. Transformatörler, bobinler, havahatları, senkron motorlar, redresörler, endüksiyon ve ark fırınları aktif gücün yanında reaktif güçde çekerler. 

Alternatörün güç tespiti yapılırken, jeneratör tarafından tahrik edilen ve aynı anda çalışacak tüm

elemanların güçleri toplanmalıdır. Ancak alternatör elektrik motoru çalıştıracaksa aşağıdakihususlara dikkat edilmelidir.

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 9/25

Elektrik motorlarını çalıştıracak alternatörün gücünü tespit ederken elektrik motorlarınınçalışma sırasında çektiği güç değil, yol alma sırasında ihtiyaç duyulan güçlerin de tespit edilmesigerekir. İndüksiyon motorlarının çalışma sırasında alternatörden çekeceği güç(Palt.) ;In=nominal akım, U=gerilim olmak üzere, Palt.=1.732 x U x In formülü ile hesaplanabilir. Ancakelektrik motoru çalıştıracak alternatör hesaplanırken çalışma sırasında çekeceği güç yerine,

elektrik motorunun yol alması için gerekli güç hesaplanır. 

Elektrik motorlarının yol alma sırasında çektiği güç elektrik motorunun tipine ve bağlama şeklinegöre değişiklik gösterir. 

Sincap kafesli motorlarda yol alma akımdan dolayı , motor direkt bağlamada nominal akımın 5ila 6 katı, yıldız-üçgen bağlamada nominal akımın 1.7 ila 2 katı akım çeker. Slipring rotorlumotorlarda ise yol alma akımı, nominal akımın 1.3 ila 1.6 katıdır. 

Alternatörler geçici olarak nominal yükün 1.5 katı yükte çalışacak şekilde dizayn edilmiştir. 

Örnek uygulama: 

8 kwatt’lık ışık kaynağı, sıra ile devreye girecek, yıldız-üçgen bağlı 11 kw ve 22 kw gücündetoplam 2 adet sincap kafes elektrik motoru çalıştıracak alternatörün gücü ne olmalıdır ? 

Hesaplamada en fazla güç ihtiyacının gerektiği durum incelenecektir. Buna göre Işık kaynağı ve11 kw'lık motor çalışırken, 22 kw'lık motorun yol aldığı düşünülerek hesaplamalar yapılmalıdır. 

22 kw elk. Motorunun etiket değerleri: 

Gerilim U=380 V ;Nominal Akım In=42,2 A 

Yıldız-üçgen bağlı sincap kafes elektrik motoru nominal akımının 2 katı akım çektiğine göre: 

Yol alma akımı: Iy=2 x In=84,4 A 

Yol alma için gerekli güç: 

Py=1,732 x Iy x U =1,732x84,4x380 = 55549 VA = 56 KVA

Alternatörler geçici olarak %150 yüklenmeye uygun olarak dizayn edildiğinden yol alma içingerekli güç Pya=Py/1.5=56/1.5=37.5 KVA olarak alınabilir. 

11 kw elk. motorunun etiket değerleri: 

Gerilim U=380 V ;Nominal Akım In=23.4 A 

11 kw elk. motorunun çalışması için gerekli güç: 

Pç=1.732 x In x U =1.732x23.4x380 =15400 VA = 15.5 kVA 

Işık kaynağı için gerekli güç: 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 10/25

Pı=8/cos phi=8/0.8=10kVA 

Gerekli toplam güç: Pt=Pya+Pç+Pı=37.5+15.5+10=63 KVA 

Işık kaynağı ve 11 kw'lık motor çalışır durumda iken, 22 kw'lık motora yol verildiğinde geçici

olarak 63kVA güce ihtiyaç duyulacaktır. Motor yol aldıktan sonra sistem41.5KVA(16+15.5+10=41.5kVA) güç çekecektir.Bu durumda 63KVA gücünde alternatörseçilmelidir. 

Alternatör, çevirici makinenin (dizel motor) çıkış miliyle sağladığı mekanik enerjiyi elektrik

enerjisine çeviren makinedir. Üç ana parçadan oluşur. Birincisi, hareketin iletildiği, eksenetrafında döndürülen rotor kısmı; ikincisi  rotorun içinde döndüğü, elektrik bağlantılarınınyapıldığı sabit kısım olan stator; üçüncüsü ise voltajı sabitleyen elektronik voltaj regülatörü vepotansiyometredir. Rotor ve statorda silisli saç paket üzerine sarılmış ve standartlarda belirtilenşartlara göre izole edilmiş emaye bobin telleri mevcuttur. Alternatörlerde ana rotor ve

statordan başka ikaz sistemi mevcuttur. Alternatörler döner rotorlu, çıkık kutuplu makinelerolarak dizayn edilmişlerdir. 

Rotor kısmı silisli sac paketi üzerine sarılmış ana sargı ve ikaz sargılarından oluşur.

Saç paketler rotor miline sıkı geçme ve kamalı olarak geçirilmiştir. Ana rotor sargıları, takozlar

ile sıkılarak sistem rijit hale getirilmiştir. Rotor damper çubukları ile donatılmıştır.  Döner

diyotlar ve diyotları koruyan yüksek gerilim absorve tıkacı rotor üzerindedir. Sisteminsoğutulması için, mile sıkı geçme ve kamalı olarak geçirilen Al. döküm fan kullanılmaktadır.

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 11/25

Rotor dinamik olarak balanslaşmıştır. 

Ana stator, gövde içine yerleştirilmiş silisli saç paket ve paket üzerindeki sargılardan oluşur. İkazstatoru, arka kapak üzerine cıvatalarla bağlanır ve arka kapak gövdeye cıvatalar ile sabitlenir.Gövde üzerinde elektrik bağlantılarının yapıldığı klemens, potansiyo metre ve voltaj

regülatörünü koruyan klemens kutusu mevcuttur.

Klemens kutusu içindeki voltaj regülatörü, kart üzerine yerleştirilmiş elektronik devrelerdenoluşur. Voltaj regülatöründeki elektronik devreler, reçine ile titreşim ve dış etkilerdenkorunmuştur. Voltaj ayarının yapıldığı potansiyo metre, klemens kutusuna dışarıdanulaşılabilecek şekilde yerleştirilmiştir. 

Bu üç ana parça ile birlikte,  mil, fan, rulmanlar, rulman kapakları, ön ve arka kapaklar, panjur

kapakları gibi diğer  parçalar komple alternatörü oluşturur. Rotor milinin yaltaklanmasında 6300

serisi rulmanlar kullanılmaktadır. 

Tek rulmanlı alternatörlerde, alternatör kaplin diski, tahrik makinesinin volanına; alternatöradaptörü, motorun volan muhafazasına  direkt bağlanır. Motor volanı ve volan muhafazasınınSAE numarasına göre uygun kaplin disk ve adaptörlü alternatör seçilmelidir. 

Çift rulmanlı alternatörlerde ise kaplin aracılığı ile bağlama yapılır. Kaplinin bir parçası motorvolanına bağlanır, diğer parçası ise alternatör miline kama ile sıkı geçirilir. Alternatörün önkapağı ve motorun volan muhafazasını birbirine bağlayan ara flanş, motor ile alternatörün aynıeksene getirilmesi için gereklidir. İstenildiği taktirde kendi imalatımız olan kaplin ve ara flanşfirmamızdan temin edilebilir. Kayış kasnak mekanizması kullanılması durumunda, özellikle

büyük güçlerde firmamıza danışılmalıdır. 

Alternatör çalışma prensibine göre ana ve ikaz sistemi olarak ikiye ayrılabilir. Ana sisteminhareketli kısmı olan ana rotor devir sayısına göre değişen sayıda kutuplardan oluşur. Rotordakiana kutuplar çevirici makinenin devrinde döndürülür. Kutuplarda manyetik akının oluşması içindoğru akım gereklidir. Ana kutuplara doğru akım  ikaz sistemi tarafından verilir. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 12/25

 

Yukarıdaki şekilde kutuplar ve kutup etrafındaki sargılar şematik olarakgösterilmiştir. Stator sargıları 1, 2, 3, 4 ve 5 ile gösterilen pozisyonlarıdüşünülürse, N kutbunun karşısında kalan 1 nolu pozisyonda magnetik alanetkisi maksimum olur. 2 nolu pozisyonda magnetic akıyı kesmez ve endüklenenvoltaj sıfır olur. 3 nolu pozisyonda maksimum akıyı keser ancak kutup S kutbukarşısında olduğundan akış yönü terstir. Voltaj sinüs eğrisi çizecek şekildedevam eder. N kutbundan diğer N kutbuna gidiş süresi bir periyottur. 50Hz

frekanslık bir alternatörde bu periyot saniyede 50 kez tekrarlanır. 

Magnetik akıyı kesen teller stator paketindeki oluklara yerleştirilmiştir. Sargılar istenilen voltajdeğerini vermek için uygun şekilde yerleştirilerek, bağlantıları yapılmıştır. 

Genel olarak alternatörlerde fırçasız ikaz sistemi kullanılmaktadır. İkaz sisteminin çalışmaprensibi ana sistemle aynı olmakla beraber kutup ve sargılar ters çevrilmiştir. Yani, ikazsisteminde kutuplar hareketsiz olan ikaz statoru üzerinde, sargılar ise dönen ikaz rotoruüzerinde bulunur. 

Ana statordaki bağımsız yardımcı sargılardan geçen akım voltaj regülâtöründe doğrultularak,ikaz statorundaki kutup sargılarına verilir. Kutuplardan çıkan manyetik akıyı kesen ikaz rotoru

üzerindeki bobinlerde üç faz alternatif akım oluşur. Alternatif akım, rotordaki döner köprüdiyotlarda doğrultularak ana rotora(ana kutuplara) doğru akım olarak aktarılır. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 13/25

Fırçasız alternatörlere yük uygulandığında, voltaj düşümü önlemek ve voltajı istenilen seviyedetutmak için voltaj regülatörü kullanılır. Kullanılan senkron alternatörlerde voltaj regülatörü üçfazdan referans alarak çıkış voltajını ölçer ve bu değeri arzulanan değer olan nominal voltaj ilekarşılaştırır. Alternatör çıkış voltajının istenilen değerde tutulması için ana rotora verilecek akım,voltaj regülâtörünün ikaz sistemini uyarması ile otomatik olarak ayarlanır. Fırçalı tip

alternatörlerde ise devirle birlikte voltajda değişir.

MEKANİK ÖZELLİKLER 

1. KONSTRÜKSİYON

Tüm senkron alternatörler fırçasız ve döner alanlı makineler olarak dizayn

edilmişlerdir. Alternatörler döner kutuplu ana makine, sabit kutuplu ve daimimıknatıslı ikaz makinesi, voltaj regülatörü olmak üzere üç ana elamandan oluşur.

Ana stator düşük kayıplı silisli çelik saçlardan imal edilmiş, kaburgalarladesteklenerek, çelik gövde içine çakılmıştır. Stator olukları ve ana rotor kutuplarıdalga formundaki distorsiyonları minimum seviyede tutacak şekilde tasarlanmış veana stator sargıları, dalga şeklini bozan  hamonikleri engelleyecek şekilde kısa adımolarak yerleştirilmiştir.

Rotorlar çıkık kutuplu olarak dizayn edilmiş, paralel çalışma ve dengesiz yükler içinana rotora standart olarak damper kafesleri yerleştirilmiştir. Fan, ana rotor, ikazrotoru, döner diyotlar mile kama ile sıkı geçme olarak geçirilmiş, tüm rotor dinamikolarak balanslanmıştır.

İkaz statoru üç fazlı sargıdan oluşur. İkaz rotorunun çıkışına bağlı üç fazlı köprüşeklindeki döner diyotları , oluşabilecek ani voltaj yükselmesinden korumak içinyüksek gerilim tıkacı mevcuttur. Diyotlar arka kapaktan kolaylıkla ulaşılabilecekşekilde yerleştirilmiştir. 

Voltaj regülatörü, klemens tablası ve potansiometreyi barındıran klemens kutusuçelik gövde üzerindedir. Pik döküm arka kapak, ikaz statorunu taşımaktadır. Çiftrulmanlı alternatörlerin tahrik edilen ön tarafında, yüzeyleri flanş ile direktbağlamaya uygun pik ön kapak, tek rulmanlı alternatörlerde ise SAE adaptörübulunur. Çift rulmanlı alternatörlerde mil, tahrik makinesine kaplin ile, tek rulmanlı

alternatörlerde ise alternatör üzerindeki standart kaplin disklerle bağlanır. Standartimalatımız direkt akupleye göredir. Kayış-kasnak uygulaması gerektiğindefirmamızdan bilgi alınmalıdır.

2. MİL Alternatör milleri yüksek kaliteli çelikten imal edilmişlerdir. Mil çıkışlarına,kasnak, kaplin, rulman ve benzeri elemanların takılması için DIN 332 normuna göreD formunda diş açılmıştır. Çift rulmanlı alternatörlerlesin mil çıkışlarında DIN 6685normuna göre kama bulunmaktadır.

3. SOĞUTMA

Sargıların uygun şekilde soğutulması için optimum hava akışını sağlayacak şekilde

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 14/25

hava emişi dizayn edilmiştir. Uygun şekilde soğutmanın sargı ömrünün arttırıcıetkisi vardır. Fan yüksek verim, minimum güç kaybı ve düşük gürültü seviyesi içinuygun bir şekilde dizayn edilmiştir. Hava giriş ve çıkışları alternatörün üniformşekilde soğutulmasını sağlayacak şekilde yerleştirilmiştir.

4. DONÜŞ YÖNÜ

senkron tip alternatörler hava emişini etkilemeyecek biçimde her iki yönde dedönebilir. Çıkış terminalindeki U-V-W yerleşimi, alternatörün arka kapak tarafındanbakıldığında saat yönü tersi dönüş yönüne karşılık gelmektedir.

5. AŞIRI HIZ

Alternatör VDE 0530 ' a göre nominal hızın %120 'sinde 2 dakika çalışacak şekildedizayn edilmiştir. 

6. ÇIKIŞ KLEMENSİ

6 kutupludur, standart olarak, çıkış yıldız bağlanmıştır. Stator çıkışını üçgen olarakbağlamak da mümkündür. Ancak, üçgen bağlantı durumunda çıkış gücü, alternatöretiketindeki gücü bir katsayı ile çarparak tespit edilir. Bu uygulama için  firmamızadanışınız.

7. RULMANLAR VE YAĞLAMA

GSA 27 tip alternatörler yağlamaya ihtiyaç duymayan bilyeli rulmanlarladonatılmıştır. 34, 42 e 53 tip alternatörlerde yağlanabilir bilyeli rulmanlar ilebirlikte gres regülatörleri mevcuttur. Rulmanlardaki gres miktarı otomatik olarakayarlanır ve aşırı ısınmalar önlenir. 

ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER 

1. ALTERNATÖR

Ana makine G1 üzerindeki yardımcı sargı, voltaj regülatörü G3 üzerindeki kontrolelamanı üzerinden fırçasız ikaz makinesinin G2 statorunu besler. İkaz rotorundaüretilen voltaj silikon diyotlu köprü tarafından doğrultularak ana makinenin G1rotoruna DC akım verir. Yük değişikliklerinde, voltaj regülatörü tarafından ikazakımı otomatik olarak değiştirilerek, voltaj stabilizasyonu tam bir mükemmelliklesağlanır. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 15/25

 

2. VOLTAJ VE FREKANS

VDE 0530 ve uluslararası standartlara uygun olarak alternatörler 695 V'a kadar imal

edilir. Standart uygulamamız 400 V - 50 Hz. 'dir. Değişik voltaj ve frekans istenmesihalinde özel olarak imal edilir.

3. VOLTAJ REGÜLATÖRÜ Senkron alternatörün en önemli elemanıdır. Alternatöründengesiz yüklendiği şartlarda, voltaj regülatörü üç fazı referans olarak gördüğü içinvoltaj asimetrikliği maksimum %6 dır. Alternatöre monte edilmeden önce elektrikve ısınma testleri yapılmıştır. Alternatör voltajı, alternatör üzerindekipotansiyometre ile nominal voltajın ±%5 veya ±%10 limitleri içerisinde elle

ayarlanabilir. Voltaj ayarının uzaktan ayarlanabilmesi için potansiyometre bağlantı

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 16/25

klemensleri konulmuştur.

4. STATİK VOLTAJ DÜŞÜMÜ

Aşağıdaki şartlarda nominal voltajın değişim hassasiyeti ±%1.5’dir:

-Boştan nominal yüke kadar sabit yüklerde

-Güç faktörü Cos phi=0.8 – 1 arasında

-Alternatörün soğuk veya sıcak olmasına bakılmaksızın

-Nominal hızın 3% düşümünde

5. DİNAMİK VOLTAJ DÜŞÜMÜ

Magnetik devre ve sargılar ani yük değişikliklerinde minimum dinamik voltajdüşümü için dizayn edilmiştir. Ani yük değişikliklerinde, alternatörün tekrarnominal voltaja erişmesi için geçen süre 0.2 - 0.4 saniye arasındadır. Alternatörüngüç faktörü cos phi=0.8’de, nominal yük ile yüklendiğinde geçici voltaj düşümü%15'den azır.

6. AŞIRI YÜKLEME

Alternatörler, içten yanmalı makinelerin aşırı yüklenme kapasitelerine uygun

olarak, 6 saatlik çalışma periyodunda %110 yükle ile bir saat çalışacak şekildedizayn edilmiştir. VDE 0530’a göre  %150 yüklemede 2 dakikaya kadar çalışmayauygundurlar.

7. DALGA FORMU

Alternatörün fazlar arası çıkış voltajının dalga formu sinus eğrisi şeklindedir. VDE0530’a uygun olarak boşta, sinus dalga formundan sapma, fazlar arasında %5 'denazdır. Güç faktörü cos phi= 0.8 – 1 arasında, boşta, fazlar arası voltajın harmonikyapısındaki distorsiyon %3’den azdır.

8. KISA DEVRE AKIMI

Uygun parametrelerin seçimi ile ani kısa devre akımı mümkün olduğu kadar düşüktutulmuştur. Sürekli kısa devre akımı nominal akımın 2.5 - 4 katıdır.

9. PARAZİT BASTIRMA

Standart alternatörlerde VDE 0875 'e göre parazit bastırma derecesi “N” ’dir. İstekhalinde K derecesi mümkündür. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 17/25

 

PARALEL ÇALIŞMA 

Alternatörlerin paralel çalışma ve dengesiz yükler için rotorları standart elemanolarak damper sargıları ile teçhiz edilmiş olup, başka alternatörlerle paralel çalışmaimkanı sağladığı gibi şebeke ile de paralel çalışması mümkündür. 

Paralel çalışmada en önemli husus aktif ve reaktif yükün paylaşımıdır. Aktif yükünpaylaşımını için alternatörleri tahrik eden motorların devir regülatörleri devirdüşüm grafiklerinin doğrusal ve eğimlerinin birbirine eşit olması gerekir. 

Reaktif yükün paylaşılmasının miktarı alternatörlerin ikazlarına bağlı olup, her iki

alternatörün ikaz regülatörlerinin azalan karakteristik ve bu azalma da birbirine eşitolmalıdır. 

Reaktif güç paylaşımını daha düzenli hale getirilmesi için alternatör V fazına monteedilen akım trafosunun sekonderinde endüklenen voltaj bir yük direnci üzerindenvoltaj regülatörünün referans voltajına vektörel olarak ilave edilir. İlave edilen buvoltaj, alternatör yük akımının Cos phi 'si bozuldukça, daha etkin olur. 

ALTERNATÖR SEÇİMİ 

Ürünler bölümünde her alternatör için gerekli bilgiler sağlanmıştır. Verilen değerler1000 m yükseklik 40 °C çevre sıcaklığı ve Cos phi=0,80 içindir. Yükseklik 1000 m'dençevre sıcaklığı farklı ise Tablo 2 ve Tablo 3 deki güç düzeltme katsayıları tespitedilerek gerekli alternatör gücü hesaplanabilir. Yükünüz ve çevre koşullarınızhakkında gerekli bilgi verildiği taktirde tarafımızdan ihtiyacınız olan alternatör tipiseçilebilir. 

ÖRNEK : 

Güç ihtiyacı: 50 KVA 

Yük ve çevre koşulları: Yükseklik 2000 m , sıcaklık 50 C 

Yükün güç faktörü Cos=0,70 

TABLO 2 Yükseklik ve Sıcaklık güç düşümü 

P/Pn Çevre Sıcaklığı 

Yükseklik  40 °C  45 °C  50 °C  55 °C 

H=0-1000 m 1.00 0.96 0.92 0.86

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 18/25

H=1000-2000 m 0,96 0,92 0,86 0,79

H=2000-3000 m 0,92 0,86 0,79 0,72

H=3000-4000 m 0,86 0,79 0,72 0,64

Yükseklik ve sıcaklıktan dolayı düzeltme katsayısı 0,86 (Tablo 2'den) 

TABLO 3 Cos phi ile güç düşümü 

Cos phi1-

0.80.7 0.6 0.5 0.4 0

P/Pn 1.00 0.95 0.88 0.84 0.80 0.72

Güç faktöründen dolayı düzeltme katsayısı 0,95 (Tablo 3 'den )

Seçilecek alternatör gücü (Ns) 

Ns=Güç İhtiyacı / (0,86*0,95) = 50/(0,86*0,95) = 61,2 KVA 

Hesaplanan değere en yakın güç olan 63 KVA seçilir. 

2-Jeneratör seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterler 

A-Çalışma zamanın özelliği 

a) CONTİNUOS GÜÇ: DEVAMLI (Continuous) veya TEMEL(Base) GÜÇ: Devamlı yükte sınırsız çalışma için

verilen güç değeridir. Aşırı yüklemeye izin verilmez.Her dizel bu calışlma durumunda kullanılamazseçimi yapılan dizel kataloglarından bu calışmaya uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. 

b) PRIME GÜÇ: Prime güç elektrik kesintilerinde şebekenin yedeği olarak çalışmasına izin verilen güçdeğeridir. Aşağıdaki şartlardan bir tanesine uygun olmalıdır. 

-Limitsiz prime güç: Limitsiz prime güç, motorun değişken yüklerde devamlı, kesintisiz çalışmasına izinveren güç değeridir. Değişken prime güç, 250 saat çalışma süresince, hiçbir zaman aralığında nominalyükün %70 ortalamasını geçemez. Tam yükte çalışma yılda 500 saati geçemez. 

-Limitli prime güç: Limitli prime güç, sabit yüklerde limitli çalışmaya izin veren güç değeridir. Eğerşebeke elektriğinin ne zaman kesileceği belli ise veya motorun çalışması planlanabilirse bu güç değerikullanılabilir. Nominal yükü geçmemek şartıyla, tam yükte yılda 750 saate kadar paralel çalıştırılabilir.Prime güçte, yılda 750 saatten fazla çalışma durumunda devamlı(continuous) güç değerikullanılmalıdır. 

STANDBY GÜÇ: Şebeke gücü kesildiği zaman, şebeke devre dışı kaldığı sürede,  acil güç .sağlamakamacı ile verilen güçtür. Standby güçte aşırı yükleme yapılamaz. Hiçbir durumda standby güçte

 jeneratörün şebeke ile paralel çalışmasına izin verilmez. 

Standby güç yedek güç olarak kullanılır. Maksimum ortalama %80 yük ile yılda 200 saat (Nominalstandby yük yani %100 yük ile yılda 25 saat çalışma  süresi dahil) çalıştırılmalıdır. Standby güç acil

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 19/25

durumlar hariç elektrik kesintilerinde kullanılmamalıdır. Önceden belirlenmiş güç kesintileri acildurum sayılamaz. 

B_ Kontrol çalışma özelliği 

a)  Manuel olarak kontrol: Jeneratörün çalışma ve durdurulma zaman seçenekleri personeltarafından yapılır. Bu kontrol tipin dede mutlaka dizel korumaları düşük yağ basıncı, aşırı susoğutma sıcaklığı, aşırı devir ve alternatörde voltaj korumaları bulunması gerekmektedir. Ölçüelemanları olarak işletme zaman saati, frekans metre , yağ basın göstergesi, su sıcaklık göstergesivolt metre ampermetreler ve akü gerilim voltmetresi bulunmalıdır. Sistemin korunması içindemutlaka uygun amperajda termik manyetik şalterler kullanılmalıdır.

b)  Otomatik olarak kontrol: Jeneratörün çalışma ve durdurulma zaman seçenekleri otomatik kontrol

ünitesi tarafından yapılır. Sistemin korunması içinde mutlaka uygun amperajda şebeke vealternatör girişine kontaktörler ile termik manyetik şalterler kullanılmalıdır. 

Not: Otomatik kontrol paneli arızalı veya sökülmüş olsa bile sistemde herhangi bir değişikliğeihtiyaç göstermeksizin manuel olarak çalıştırılabilmeli ve önemli arıza kontrolleri yapılabilmelidir.  

Kontrol edilecek arızalar 

-Şarj Arızası. -Aşırı Yük. -Start Arızası. -Düşük Yağ Basıncı. -Yüksek Hararet 

-Aşırı / Düşük Hız. -Alternatör gerilimi Düşük /Yüksek. -Acil Durdurma.

Set edilebilir parametreler

-Marş Gecikmesi. -Marş Sayısı. -Marş Basma Süresi. -Stop Süresi. -Şebekeye Geçiş Süresi. -Soğutma Süresi. 

-Alternatör Kontaktör Gecikmesi. -Frekans Alt Sınır. -Frekans Üst Sınır. -Alternatör Gerilimi Alt Sınır. -Alternatör Gerilimi Üst Sınır. -Alternatör Hata Gecikmesi. -Şebeke Gerilimi Alt Sınır. -Şebeke Gerilimi Üst Sınır. -Şebekeye Dönüş gerilimi. -Programlama Şifresi. 

Panoda bulunması gerekenler -Otomatik kontrol ünitesi 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 20/25

- Şarj redresörü 

-AC Voltmetre.

- Voltmetre Komütatörü. -Şebeke / Alternatör Seçici Komütatör. -3 Adet Ampermetre.

-Frekans metre.-DC Voltmetre.

-Yağ Basınç Göstergesi. -Hararet Göstergesi. -Çalışma Zaman Saati. -Elle Çalıştırma Anahtarı. -Alternatör ve Şebeke Şalterleri Elle Kumanda Anahtarları. -Alternatör ve Şebeke Devrede lambaları. -Isıtıcı Anahtarı. -Isıtıcı Devrede Lambası. 

-Acil Durdurma Mantar Tipi Buton.

c)  Senkronize çalışma Birden fazla jeneratörün bir biriyle ve şebekeyle birlikte çalışması anlamınagelir. Avantajları. Gün içerisinde değişken yüklere ihtiyaç duyulan bir işletmede örneğin 1000 KVAmaksimum güç ihtivacınız bulunmakta ancak diğer zamanlarda 500 KVA güç size yetmektedir bu

durumda iki adet 500 KVA senkron çalışan sistem seçildiğinde işletme masrafları düşmekte ve arızadurumun dada yedek bir güç kaynağı olanağı sunmaktadır 

SENKRONİZE SİSTEM ÇALIŞMA PRENSİPLERİ: 

Gruplar şebekeye Emerjensi olarak bağlanacak, şebeke geriliminin tamamen veya fazlardanbirinin kesilmesi veya gerilimin nominal değerlerin ( Ayarlanabilir ) % 10 dışına çıkması halinde;Önceden seçilmiş olan çalışma şekline göre Start alarak 0-15 saniyede sistemi besleyecektir. Şehirşebekesinin gelmesi ve nominal değerlere ulaşması halinde Grup Seti ayarlanabilir bir süre ( 1- 10

dakika ) daha yükte kalacak müteakiben yükü şebekeye transfer edecek, yine ayarlanabilir bir süre ( 1-

10 dakika ) daha boşta çalıştıktan sonra motor stop edecektir. Bu süreler içerisinde şebekenin yenidenkesilmesi veya nominal değerlerin dışına çıkması halinde Grup Seti yeniden sistemi beslemeyegeçecektir.

Gruplar kumanda paneli üzerinden " Test " amacı ile çalıştırılabilecek ve bu çalışma esnasındaşehir şebekesinin kesilmesi veya nominal değerlerin dışına çıkması halinde " Otomatik " programındaki

işlemler uygulanacaktır. Şehir şebekesinin çok kısa süreli kesilmelerinde grubun kararsız duruma düşmemesi için gereklitedbir alınacaktır. 

Her iki trafoda ayrı baraları besleyecek hangi trafonun enerjisi kesilirse o bara jeneratördendiğer bara ise şebekeden beslenecektir. Her iki trafonun da enerjisi kesik ise tüm sistem

 jeneratörlerden beslenecektir.

Bir trafonun enerjisi kesilmiş ve jeneratörlerde herhangi bir sebeple bu barayı besleyemiyor iseilk aşamada 150 ve 250 kva jeneratörlerin öncelik bir nolu ana baradan beslenen çıkışları kesilerek yükatma verilir. Şayet yinede güç ölçümünde set edilen değerin üzerinde güç mevcut ise üçüncü önceliklibaranın enerjisi kesilerek yük atılır ve kuplaj şalteri kapatılarak tüm kalan yükler tek trafodan beslenir 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 21/25

SENRONİZE ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ: MANUEL ÇALIŞMA: Şehir şebekesi var veya yok iken Kumanda Panosu üzerinden “MANUEL”

Çalışma şekli seçilerek Grup Seti “EL” ile çalıştırılıp şebeke ve alternatör şalterlerine el ile kumandaedilmek sureti ile sistem beslenebilecektir. Bu çalışma şeklinde Otomatik kontrol ünitesi ve P L Ckullanılmayacak olup manuel kontrol sistemi PLC ve otomatik kontrol ünitesi arızalı veya sökülmüş

olsa bile sistemde her hangi bir değişikliğe ihtiyaç göstermeksizin otomasyondaki çalışma modlarınıteknisyen marifetiyle yerine getirebilecektir ve önemli arıza ihbarları izlenebilecektir. 

ARIZA YEDEKLİ : Kumanda Panosu üzerinden bu çalışma şekli seçildiğinde; Şehir şebekesininkesilmesi veya kullanım limitleri dışına çıkması halinde öncelikli seçilen grup çalışarak yükü üzerinealacak, bu grupta bir arıza olması veya oluşması durumunda ise yedekte bekleyen diğer grup çalışaraksistemi beslemeye devam edecektir. Arızalanan grubun arızası giderilerek reset edildiğinde şayetöncelik halen kendisinde ise; Grup yeniden start alarak çalışmakta olan grup ile senkronize olacak, senkronizasyon sonrasında önceliksiz grup devreden çıkarak yükü öncelikliye devredecek, soğutmaçalışmasını müteakip yedekte beklemeye devam edecektir. 

Gruplardan herhangi biri sistemi beslemekte iken pano üzerinden öncelik değiştirildiği takdirde;

Yedekte bekleyen grup start alarak çalışmakta olan grup ile senkronize olacak, senkronizasyonsonrasında önceliksiz grup devreden çıkarak yükü öncelikliye devredecek, soğutma çalışmasınımüteakip yedekte beklemeye devam edecektir. şebekenin normal sınırlarına dönmesi durumundabelirlenen süre sonunda şebeke ile senkron olarak kesintisiz yumuşak geçiş ile yük şebekeyedevredilerek soğuma süresi sonunda guruplar stop eder. 

GÜÇ YEDEKLİ: Kumanda Panosu üzerinden bu çalışma şekli seçildiğinde; Şehir şebekesinin kesilmesi

veya kullanım limitleri dışına çıkması halinde her iki grup start alarak çalışır; Şebeke şalteri açtırılaraköncelikli seçilen grup çıkış şalterini kapatarak sistemi besler, bu esnada yük atma çıkışı verilir, çalışandiğer grup senkronize olur, yük atma çıkışı kesilir ve sistem her iki grup tarafından beslenir. Yük

paylaştırma ünitesi vasıtası ile otomatik olarak yük paylaşımı sağlanır, PC-PLC vasıtası ile yük kontrolüyapılır, yükün ayarlanan değerden az olması durumunda öncelikli grup devrede kalır diğer grupsoğutma çalışmasını müteakip stop ederek yedekte bekler. Sürekli yapılan güç analizi sonucundayükün gerektirdiği güce göre önceliksiz grup devreye girer veya çıkar. 

Öncelikli grup çalışırken, önceliksiz grup yük artışından dolayı çağırıldığında; Yük atma çıkışıönceliksiz grup senkron oluncaya kadar verilir. İşlem tamamlanınca kesilir.

Grup Seti: Şalter, Senkronizasyon veya Ters Güç arızasından dolayı tek grup olarak çalışırken;Sürekli yük atma çıkışı verilir.

Gruplardan herhangi biri sistemi beslemekte iken pano üzerinden öncelik değiştirildiği takdirde;Yedekte bekleyen grup start alarak çalışmakta olan grup ile senkronize olacak, senkronizasyon

sonrasında önceliksiz grup devreden çıkarak yükü öncelikliye devredecek, soğutma çalışmasınımüteakip yedekte beklemeye devam edecektir. şebekenin normal sınırlarına dönmesi durumundabelirlenen süre sonunda şebeke ile senkron olarak kesintisiz yumuşak geçiş ile yük şebekeyedevredilerek soğuma süresi sonunda guruplar stop eder.

KOŞULSUZ SENKRONİZE: Kumanda Panosu üzerinden bu çalışma şekli seçildiğinde; Şehirşebekesinin kesilmesi veya kullanım limitleri dışına çıkması halinde her iki grup start alarak çalışır;senkronizasyon sağlandıktan sonra Şebeke şalteri açtırılarak gruplar sistemi besler. Yüke bakılmaksızınsürekli olarak senkron çalışma devam eder. Senkronize çalışma sırasında oluşan grup veya şalterarızalarında, yük atma çıkışı verilerek sağlam grup yükü tek başına beslemeye devam eder. Budurumda arıza re set edilirse; Re set edilen grup tekrar senkronizasyona girer. Arıza re set edilmeden

şebeke gelirse yük yumuşak geçiş senkronize olarak şebekeye transfer edilir, ancak şebekenin tekrarkesilmesi halinde sistem bloke olur ve gruplar start almaz.

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 22/25

YÜKTE TEST: Şebekenin sınırlar dahilinde olduğu sürelerde, sistemin yüke aktarılarak testedilebilmesi için istenen bir çalışma şeklidir. Otomatik çalışmada geçerli olan genel prensipler buradada geçerlidir. Tek farkla; Otomatik çalışmada, şebeke kesildiğinde önce şebeke şalteri açtırılır,ardından gruplar devreye alınır. Yükte Testte ise, gruplar hazır olduktan sonra şebeke şalteri açtırılır vegruplar devreye girer. Amaç sistemi en az sürede beslemektir. 

OTOMATİK KONTROL VE ARIZA İHBAR ÜNİTESİ: Yukarıda tarif edilen çalışma prensiplerini yerine getirebilecek, meydana gelebilecek arızaları

arıza tipine göre değerlendirerek motoru, alternatörü veya enerji verilen sistemi devre dışı bırakarakkoruma altına alabilecek, meydana gelebilecek arızaları ünite üzerindeki göstergeler vasıtası ilebelirterek sesli ve ışıklı ikaz verecek ve "Arıza silme" işlemine kadar hafızada saklayacak, verilenŞebeke, Alternatör, Arıza ihbar ve Çalışma parametrelerinin değiştirilmesini sağlayacak ve bu değerlerile çalışma Mod'larını, Şebeke, Alternatör gerilimi ile Hız ve arıza bilgilerini bir renkli grafik LCD ekranyardımı ile gözlenebilmesini sağlayacak Elektronik Kontrol Ünitesi, PC, PLC, Senkronizasyon veOtomatik aktif, reaktif Yük Paylaştırma üniteleri ve Özel SCADA Yazılımı olacaktır. Kullanılacak

otomatik kontrol ünitesi arızalı , sökülmüş veya kapatılmış olmasına rağmen manuel çalışma yerinegetirebilecektir. Kullanılacak cihazların marka ve tipi ile teklifte belirtilecektir. 

Otomatik Kontrol Ünitesi ön panelinde çalışma Mod'larının seçimi, Korna susturma, Arıza silme,Lamba test ve Programlama Mod'u için dokunmatik tuşlar, arıza ve çalışma mod' larının gösterimi içinrenkli grafik LCD ekran olacaktır. Ayrıca Şebeke, Alternatör ve Yük durumlarını ifade eden bir renli

grafik LCD ekranda Mimik diyagram bulunacaktır. Manuel, Otomatik, Test mod'ları arasında herhangi bir zamanda geçiş mümkün olacak ancak bu

geçiş esnasında beslenmekte olan sistem kesintiye uğramayacaktır. 

UZAKTAN İZLEME: 

Sistem uzaktan jeneratör mahalli teknisyen odası ve bir başka binada mevcut elektrikteknisyenleri odasından olmak üzere iki ayrı noktadan aynı anda izlenebilecektir. Bunun için gerekliPC, PC Müştemilatı, UPS,Prınter, Modem, vs. satıcı tarafından temin ve tesis edilecektir. Kablo hattıkurum tarafından dahili hat tahsisi yapılarak çözülecektir. Kullanılacak masa üstü PC servisi bulunanbelirli markalarda olacak olup, sistemin Süper Vizyonu için konuya uygun SCADA program seçilecektir. 

Uzaktan asgari aşağıdaki bilgiler görülebilecektir.

-Seçilmiş olan çalışma şekli. -Şebeke voltajları. -Jeneratör voltajları. -Şebeke ve Jeneratör Frekansları. 

-Şebeke ve Jeneratör Yük analizi. -Yük akımları -Çekilen aktif ve reaktif yükler. -Dizel Motor devri.

-Kontrol Panosu üzerindeki tüm sinyaller. -Mimik Diyagram üzerinde Şalterlerin pozisyonu. Yeni yapılacak dağıtım panosundaki

kompact şalterler de buna dahildir 

-PLC Sinyalleri.

-Grup Setinin en az son altı aylık çalışmadaki devreye girme ve çıkma tarih ve zamanlarıile çalışma ve arıza bilgileri. 

- Yüklenici Firmaca gerekli görülen diğer bilgiler. OTOMATİK KONTROL ÜNİTESİNİN İZLEDİĞİ ARIZALAR: 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 23/25

  GENEL ARIZALAR:Bu arızalar sistemin genelini ilgilendiren arızalar olup arızanın resetlenmesisenkronizasyon panosu üzerindeki “Arıza Re set “ butonu ile yapılacaktır. 

-Senkronizasyon arızası -Şebeke Şalteri açmadı arızası -Şebeke Şalteri kapatmadı arızası 

-Grup 1 Şalteri açmadı arızası -Grup 2 Şalteri açmadı arızası -Grup 1 Şalteri kapatmadı arızası -Grup 2 Şalteri kapatmadı arızası -Acil Durdurma

-Şebeke Bloke 

-Gruplar Bloke

SADECE SESLİ VE IŞIKLI İHBAR VERİLEN ARIZALAR: -Şarj Arızası. 

-Batarya Gerilimi Düşük. 

ALTERNATÖR ÇIKIŞ ŞALTERİNİ AÇTIRAN ANCAK MOTORU STOP ETTİRMEYEN ARIZALAR ( SARIİKAZ ) 

-Aşırı Yük. ALTERNATÖR

ÇIKIŞ ŞALTERİNİ AÇTIRAN VE AYNI ZAMANDA MOTORU STOP ETTİREN ARIZALAR: (KIRMIZI İKAZ )  

-Start Arızası. -Düşük Yağ Basıncı. -Yüksek Hararet 

-Aşırı / Düşük Hız. -Alternatör gerilimi Düşük /Yüksek. -Acil Durdurma.

Arıza hallerinde önce kesik kesik sesli ve ışıklı ihbar verilecek, " Korna Susturma " Butonunabasıldığında ihbar kalıcı hale dönecek ve LCD ekrandan okunacak arızanın giderilmesini müteakip "Arıza Silme " bu tonu vasıtası ile normal hale dönülecektir. Sistem üzerinde oluşan ve panel tarafındantespit edilen arızalar "Arıza Silme " işleminden sonrada hafızada saklanacak ve daha sonra sisteminhangi arızadan devre dışı kaldığı bu bilgiler yardımı ile öğrenildikten sonra silinebilecektir.

PROGRAM PARAMETRELERİ: -Marş Gecikmesi. -Marş Sayısı. -Marş Basma Süresi. -Stop Süresi. -Şebekeye Geçiş Süresi. -Soğutma Süresi. -Alternatör Kontaktör Gecikmesi. -Frekans Alt Sınır. -Frekans Üst Sınır. 

-Alternatör Gerilimi Alt Sınır. -Alternatör Gerilimi Üst Sınır. 

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 24/25

-Alternatör Hata Gecikmesi. -Şebeke Gerilimi Alt Sınır. -Şebeke Gerilimi Üst Sınır. -Şebekeye Dönüş gerilimi. -Programlama Şifresi. 

Otomatik Kontrol Ünitesi üzerindeki program parametreleri ünite üzerinde bulunanprogramlama butonları vasıtası ile istenildiğinde görevli personelin yetki limitlerine göre girilen şifreile değiştirilebilecektir. 

KONTROL PANOSU:

Çelik sacdan mamul kilitli kapaklı yer (Dolap) tipi pano olacak, koruma sınıfı IP 32 olacaktır. Kumanda ve Kontrol Panosu DC Beslemesi Start Akülerinden bağımsız olacaktır.Pano ön yüzünde her grup için aşağıdaki 96X96 Ölçü aleti, Gösterge ve Kumanda Anahtarları

olacaktır. 

-Otomatik Kontrol ve Arıza İhbar Ünitesi. -Voltmetre.

-Voltmetre Komütatörü. -Şebeke / Alternatör Seçici Komütatör. -3 Adet Ampermetre.

-Frekans metre.

-Watt metre.

- Cos Q metre

-DC Voltmetre.

-Motor Devir Göstergesi. 

-Yağ Basınç Göstergesi. -Hararet Göstergesi. -Şarj Akım Ampermetresi. -Çalışma Zaman Saati. -Elle Çalıştırma Anahtarı. -Alternatör ve Şebeke Şalterleri Elle Kumanda Anahtarları. -Alternatör ve Şebeke Devrede lambaları. -Isıtıcı Anahtarı. -Isıtıcı Devrede Lambası. -Acil Durdurma Mantar Tipi Buton.

Senkronizasyon Panosu ön yüzünde: -Dijital Operatör ve Diyalog Panelleri -Dual Voltmetre

-Dual Frekans metre

-Yük ampermetreleri -Şebeke voltmetresi ve komütatörü 

-Kumanda gerilimi voltmetresi

-Şebeke ve Alternatör şalterleri elle kumanda anahtarları ve lambaları. -Şebeke ve Alternatör şalterleri arıza sinyal lambaları. 

-Öncelik ve Senkron seçme anahtarları. -Her iki grup için gerilim ve frekans ayar potansiyo metreleri. (On turlu,kilitli)

7/28/2019 Dizel Jenerator Ana Unsurlar

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-jenerator-ana-unsurlar 25/25

-PLC Sistem kesici anahtarı. -Yük atma şalter ve sinyal lambaları

Pano içerisinde: -Şebeke ve Alternatör Şalteri 

-PLC,Senkronizasyon ünitesi veYük paylaştırma üniteleri. -Tampon Şarj Redresörü. -Zaman ve Yardımcı Röleler, Sigortalar, Termikler, Ters güç röleleri,

-Bağlantı Klemensleri ve diğer cihazlar. -Pano içi DC Aydınlatma-Pano içerisindeki tüm bağlantı ve kumanda kabloları Projelerine göre numaralandırılmış

olacaktır. C- Çalışma ortam özellikleri a) Kapalı korunaklı yerde çalışacak : Standard donanımlı grup 

b) Harici mekanda çalışacak kabinli gruplar. Kabinli gruplar

SES İZALASYON KABİNLERİ 

Bütün güçlerdeki jeneratörlere ses izolasyon kabini yapabilmektedir. Yapılan ses izolasyon kabinleribelediyenin belirlediği gürültü seviyesinin altına olmalıdır. Buda 7 metre çapında bir dairesel mesafede75 dB geçmemektedir. Şayet daha sessiz bir çalışma istenirse. Hastane okul ve buna benzeri sessiz

çalışmalarda ek önlemler alınarak bu ses seviyeleri sağlanmalıdır.Kabin dizaynında jeneratör marka veözellikleri dikkate alınarak, gerekli hava sirkülasyonu sağlanıp, iyi bir soğutma yapılması teminedilirken, gürültü seviyesi de azamiye indirilir. Kabin iç yüzeyi yanıcı ve de dayanıksız sünger ve benzerimaddeler yerine taş yünü yüksek densli yanmaz sünger ve perfore saç ile kaplanır.Kabinler gürültü

seviyesini düşürme görevi yanı sıra yer problemi olan durumlar için özel kapak ve ölçülerdeyapılmalıdır.