diplomatiya alemi 11 alemi/diplomatiya_alemi_11.pdfya respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ...

178
ÌÖÍÄßÐÈÚÀÒ RßSMÈ XRONÈKA AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛN PREZÈDENTÈ ÈLHAM ßLÈYEVÈN DÈPLOMATÈK FßALÈYYßTÈ Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin sÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 08/04/05 Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Romada Vatikan Dþvlÿtinin baø÷ûsû, Zati-möqÿddÿslÿri Papa ÛÛ Èohann Pavelin dÿfn mÿra- simindÿ iøtirakû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 12-13/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Pakistan Èslam Respublikasûna rÿsmi sÿfÿri ___________________________ 21-22/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Moldova Respublikasûna rÿsmi sÿfÿri _ 22/04/05 Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin GUÞAM þlkÿlÿri dþvlÿt baø÷ûlarûnûn zirvÿ gþröøöndÿ iøtirakû _________________ 09/05/05 Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Áþéöê Ãÿëÿáÿíèí 60 èëëèéèíÿ ùÿñð îëóíìóø òÿäáèðëÿðäÿ èøòèðàêû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15-17/05/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Àâðîïà Øóðàñûíûí öçâö îëàí þëêÿëÿðèí Âàðøàâàäà êå÷èðèëÿí äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûí íþâáÿòè çèðâÿ ýþðöøöíäÿ èøòèðàêû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 10-12/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin Xorvatiya Respublikasûna ðÿñìè sÿfÿri _ 13/06/05 Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin 9-úó Ïåòåðáóðã Áåéíÿëõàëq Èãòèñàäè Ôîðóìóíäà èøòèðàêû ____________________ 16/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Kiéevdÿ êå÷èðèëÿí “Fþvqÿladÿ Ukðaéna dÿéiðmi masasû” adlû beénÿlxalq investisiéa foðumunda iøtiðakû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin gþröølÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Xarici þlkÿlÿrin dþvlÿt vÿ hþkumÿt baø÷ûlarûnûn Azÿrbaycan Respublikasûna sÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24-25/05/05 – Qazaxûstan Respublikasûnûn Prezidenti Nursultan Nazarbayevin Azÿrbaycan Respublikasûna rÿsmi sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 30/06/05 – Törkiyÿ Respublikasûnûn Baø naziri Rÿcÿb Tayyib ßrdoüanûn Azÿrbaycan Respublikasûna rÿsmi sÿfÿri ___________________________ Heydÿr ßlèyev adûna Bakû-Tbèlèsè-Ceyhan ÿsas èxrac boru kÿmÿrènèn Azÿrbaycan hèssÿsènèn èstèfadÿyÿ verèlmÿsè _ Azÿrbaycanûn yeni neft strategiyasûnûn tÿntÿnÿsi – ö÷ dÿnizin ÿfsanÿsi reallûüa ÷evrilmiødir Heydÿr ßliyev adûna Bakû – Tbilisi – Ceyhan ÿsas ixrac boru kÿmÿrinin Azÿrbaycan hissÿsinin istifadÿyÿ verilmÿsinÿ hÿsr olun- muø tÿntÿnÿli mÿrasim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakû biðlÿødiðici dÿmið éolu xÿtti laéiùÿsi ùaqqûnda Bÿéannamÿnií âÿ Øÿðã-Ãÿðá åíåðæè äÿùëèçèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè vÿ geniølÿndiðilmÿsi ùaqqûnda Bakû Bÿéannamÿsiíèí imzalaíìàñû _____ AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛN XARÈCÈ ÈØLßR NAZÈRÈ ELMAR MßMMßDYAROVUN DÈPLOMATÈK FßALÈYYßTÈ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziri Elmar Mÿmmÿdyarovun sÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 3-5/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr na- ziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Oman Sultanlûüûna rÿsmi sÿfÿri ___________________________ 6-7/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Birlÿømiø ßrÿb ßmir- liklÿrinÿ rÿsmi sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29-30/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovun ×ili Ðesïublikasûnäa êå÷èðèëÿí Äåìîêðàòèéà Úÿìèééÿòè öçðÿ õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí 3-úö êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15-16/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Strasburqa iøgözar sÿfÿri ___________________________ 27/06/05 Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Törkiyÿ Respublikasûna iøgözar sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 28/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovun Éÿmÿn Ðesïublikasûnäa êå÷è- ðèëÿí Èñëàì Êîíôðàíñû Òÿøêèëàòû õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí 32-úè êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziri Elmar Mÿmmÿdyarovun gþröølÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 28 MAY – RESPUBLÈKA GÖNÖ Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin 28 may Respublika gönö mönasibÿtilÿ Azÿrbaycan xalqûna tÿbrikè _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Respublika gönö Sÿudiyyÿ ßrÿbistanû Krallûüûnda qeyd edilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ABØ-in bÿzi øÿhÿr vÿ øtatlarû mayin 28-ni “Azÿrbaycan Respublikasûnûn milli gönö” elan etmiødilÿr _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycanûn milli bayramû Cenevrÿdÿ qeyd olunmuødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Kiyevdÿ Respublika gönö øÿrÿfinÿ tÿntÿnÿli qÿbul tÿøkil edilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Ankarada Respublika gönö qeyd olunmuødur _ _ _ _ _ Respublika gönö Strasburqda da qeyd edilmiødir_ _ _ _ Macarûstan paytaxtûnda bayram tÿdbiri_ _ _ _ _ _ _ _ _ Respublika gönö Þzbÿkistanda da qeyd edilmiødir _ _ _ Görcöstanda Respublika gönö qeyd olunmuødur _ _ _ _ Azÿrbaycanûn Misir ßrÿb Respublikasûndakû sÿfirliyin- dÿ rÿsmi qÿbul ke÷irilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycanûn milli bayramû Èslamabadda qeyd olun- muødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Respublika gönö Aøqabadda qeyd edilmiødir _ _ _ _ _ _ Respublika gönö Azÿrbaycanûn Qarsdakû baø konsullu- üunda qeyd olunmuødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Azÿrbaycanûn milli bayramû Almaniyada qeyd olun- muødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005 5 5 5 5 9 12 15 15 15 18 18 18 22 22 25 30 30 41 43 43 43 43 44 45 46 46 47 49 50 50 51 51 51 52 52 52 52 53 53 53 54 54

Upload: others

Post on 27-Oct-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÌÖÍÄßÐÈÚÀÒ

RßSMÈ XRONÈKA

AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛN PREZÈDENTÈÈLHAM ßLÈYEVÈN DÈPLOMATÈK FßALÈYYßTÈ

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevinsÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

08/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Romada Vatikan Dþvlÿtinin baø÷ûsû,Zati-möqÿddÿslÿri Papa ÛÛ Èohann Pavelin dÿfn mÿra-simindÿ iøtirakû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

12-13/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Pakistan Èslam Respublikasûna rÿsmisÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

21-22/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Moldova Respublikasûna rÿsmi sÿfÿri _

22/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin GUÞAM þlkÿlÿri dþvlÿt baø÷ûlarûnûnzirvÿ gþröøöndÿ iøtirakû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

09/05/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Áþéöê Ãÿëÿáÿíèí 60 èëëèéèíÿ ùÿñð îëóíìóøòÿäáèðëÿðäÿ èøòèðàêû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

15-17/05/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Àâðîïà Øóðàñûíûí öçâö îëàí þëêÿëÿðèíÂàðøàâàäà êå÷èðèëÿí äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûííþâáÿòè çèðâÿ ýþðöøöíäÿ èøòèðàêû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

10-12/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin Xorvatiya Respublikasûna ðÿñìè sÿfÿri _

13/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn PrezidentiÈlham ßliyevin 9-úó Ïåòåðáóðã Áåéíÿëõàëq ÈãòèñàäèÔîðóìóíäà èøòèðàêû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

16/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùamßliéevin Kiéevdÿ êå÷èðèëÿí “Fþvqÿladÿ Ukðaénadÿéiðmi masasû” adlû beénÿlxalq investisiéa foðumundaiøtiðakû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevingþröølÿri_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Xarici þlkÿlÿrin dþvlÿt vÿ hþkumÿt baø÷ûlarûnûnAzÿrbaycan Respublikasûna sÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

24-25/05/05 – Qazaxûstan Respublikasûnûn PrezidentiNursultan Nazarbayevin Azÿrbaycan Respublikasûnarÿsmi sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

30/06/05 – Törkiyÿ Respublikasûnûn Baø naziri RÿcÿbTayyib ßrdoüanûn Azÿrbaycan Respublikasûna rÿsmisÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Heydÿr ßlèyev adûna Bakû-Tbèlèsè-Ceyhan ÿsas èxrac borukÿmÿrènèn Azÿrbaycan hèssÿsènèn èstèfadÿyÿ verèlmÿsè _

Azÿrbaycanûn yeni neft strategiyasûnûn tÿntÿnÿsi – ö÷dÿnizin ÿfsanÿsi reallûüa ÷evrilmiødir Heydÿr ßliyevadûna Bakû – Tbilisi – Ceyhan ÿsas ixrac boru kÿmÿrininAzÿrbaycan hissÿsinin istifadÿyÿ verilmÿsinÿ hÿsr olun-muø tÿntÿnÿli mÿrasim_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakû biðlÿødiðici dÿmið éoluxÿtti laéiùÿsi ùaqqûnda Bÿéannamÿnií âÿ Øÿðã-Ãÿðáåíåðæè äÿùëèçèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè vÿ geniølÿndiðilmÿsiùaqqûnda Bakû Bÿéannamÿsiíèí imzalaíìàñû _ _ _ _ _

AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛN XARÈCÈÈØLßR NAZÈRÈ ELMAR MßMMßDYAROVUNDÈPLOMATÈK FßALÈYYßTÈ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziriElmar Mÿmmÿdyarovun sÿfÿrlÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

3-5/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr na-ziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Oman Sultanlûüûna rÿsmisÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

6-7/04/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿrnaziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Birlÿømiø ßrÿb ßmir-liklÿrinÿ rÿsmi sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

29-30/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿðnaziði Elmað Mÿmmÿdéaðovun ×ili Ðesïublikasûnäaêå÷èðèëÿí Äåìîêðàòèéà Úÿìèééÿòè öçðÿ õàðèúè èøëÿðíàçèðëÿðèíèí 3-úö êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

15-16/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿrnaziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Strasburqa iøgözarsÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

27/06/05 – Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿrnaziri Elmar Mÿmmÿdyarovun Törkiyÿ Respublikasûnaiøgözar sÿfÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

28/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun Éÿmÿn Ðesïublikasûnäa êå÷è-ðèëÿí Èñëàì Êîíôðàíñû Òÿøêèëàòû õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí32-úè êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasûnûn xarici iølÿr naziriElmar Mÿmmÿdyarovun gþröølÿri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

28 MAY – RESPUBLÈKA GÖNÖ

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Prezidenti Èlham ßliyevin28 may Respublika gönö mönasibÿtilÿ Azÿrbaycanxalqûna tÿbrikè _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Respublika gönö Sÿudiyyÿ ßrÿbistanû Krallûüûnda qeydedilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

ABØ-in bÿzi øÿhÿr vÿ øtatlarû mayin 28-ni “AzÿrbaycanRespublikasûnûn milli gönö” elan etmiødilÿr_ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycanûn milli bayramû Cenevrÿdÿ qeydolunmuødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Kiyevdÿ Respublika gönö øÿrÿfinÿ tÿntÿnÿli qÿbul tÿøkiledilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Ankarada Respublika gönö qeyd olunmuødur _ _ _ _ _

Respublika gönö Strasburqda da qeyd edilmiødir_ _ _ _

Macarûstan paytaxtûnda bayram tÿdbiri_ _ _ _ _ _ _ _ _

Respublika gönö Þzbÿkistanda da qeyd edilmiødir _ _ _

Görcöstanda Respublika gönö qeyd olunmuødur_ _ _ _

Azÿrbaycanûn Misir ßrÿb Respublikasûndakû sÿfirliyin-dÿ rÿsmi qÿbul ke÷irilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycanûn milli bayramû Èslamabadda qeyd olun-muødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Respublika gönö Aøqabadda qeyd edilmiødir _ _ _ _ _ _

Respublika gönö Azÿrbaycanûn Qarsdakû baø konsullu-üunda qeyd olunmuødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycanûn milli bayramû Almaniyada qeyd olun-muødur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

5

5

5

5

9

12

15

15

15

18

18

18

22

22

25

30

30

41

43

43

43

43

44

45

46

46

47

49

50

50

51

515152525252

53

5353

54

54

Page 2: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

MÖSAHÈBßLßR

Azÿrbaycan Respublikasû Prezidenti Èlham ßliyevin Paki-stan Televiziyasûna mösahibÿsi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasû Prezidenti Èlham ßliyev xariciþlkÿ jurnalistlÿri ö÷ön mÿtbuat konfransû ke÷irmiødir _

Azÿrbaycan Respublikasû Prezidenti Èlham ßliyevinTörkiyÿnin “Samanyolu” Televiziyasûna mösahibÿsi _

Azÿrbaycan Respublikasû Prezidenti Èlham ßliyev“ÚNN-Törk” Telekanalûna birbaøa yayûmla mösahibÿvermiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Îòâåòû ìèíèñòðà èíîñòðàííûõ äåë Àçåðáàéäæàíñêîé

Ðåñïóáëèêè Ý.Ìàìåäúÿðîâà íà âîïðîñû èíôîðìàöèîí-

íîãî àãåíòñòâà «Èíòåðôàêñ – Àçåðáàéäæàí» _ _ _ _ _ _

×ÛXÛØLAR

Statement by Mr. Ûlham Aliyev, President of the Republicof Azerbaijan, at the Summit of the GUUAM heads ofstate. Kishinev, 22 April 2005 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Statement by Mr. Ûlham Aliyev, President of the Republicof Azerbaijan, at the Third Summit of Heads of State andGovernment of the Council of Europe. Warsaw, 16-17May 2005 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Âûñòóïëåíèå Ïðåçèäåíòà Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóá-

ëèêè Èëüõàìà Àëèåâà íà Äåâÿòîì Ïåòåðáóðãñêîì

Ìåæäóíàðîäíîì Ýêîíîìè÷åñêîì Ôîðóìå. Ñàíêò-Ïå-

òåðáóðã, 13 èþíÿ 2005 ã. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Statement by Mr. Ûlham Aliyev, President of the Republicof Azerbaijan, at the opening of the first enlarged meetingof Ûnternational Ûnvestment Forum’s “ExtraordinaryUkraine Roundtable”. Kiev, 16 June 2005 _ _ _ _ _ _ _

Statement by Mr. Elmar Mammadyarov, Minister ofForeign Affairs of the Republic of Azerbaijan, at thePanel discussion “Regional Organizations. Respondingto threats to democracy and promoting democracy”. San-tiago, 29 April 2005 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Statement by Minister of Foreign Affairs of the Republicof Azerbaijan Mr. Elmar Mammadyarov at the Ûnter-national Conference on Ûraq. Brussels, 21-22 June 2005

Statement by Mr. Elmar Mammadyarov, Minister ofForeign Affairs of the Republic of Azerbaijan, at the XXÛÛConference of the OÛC Foreign Ministers. Sanaa, 28-30June 2005 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

ERMßNÈSTAN – AZßRBAYCANMÖNAQÈØßSÈ

ØUØA Vß LA×ÛN ØßHßRLßRÈNÈN ERMßNÈSTANSÈLAHLÛ QÖVVßLßRÈ TßRßFÈNDßN ÈØÜALÛNÛN13-cö ÈLDÞNÖMÖ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Øuøa øÿhÿrinin Ermÿnistan silahlû qövvÿlÿri tÿrÿfindÿniøüalûnûn 13-cö ildþnömö ilÿ ÿlaqÿdar AzÿrbaycanRespublikasû Milli Mÿclisinin bÿyanatû_ _ _ _ _ _ _ _ _

Statement by the Milli Mejlis of the Republic ofAzerbaijan on the occassion of the thirteenth anniversaryof the occupation of Shusha by the armed forces of Arme-nia _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Qahirÿdÿ Øuøanûn iøüalû ilÿ baülû tÿdbir ke÷irilmiødir _

Kiyevdÿ Øuøanûn iøüalûnûn 13-cö ildþnömö ilÿ ÿlaqÿdartÿdbir ke÷irilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Fransada Øuøanûn iøüalûnûn 13-cö ildþnömö ilÿ baülûtÿdbir ke÷irilmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Kiyevdÿ La÷ûnûn iøüalûnûn ildþnömö ilÿ baülû anûm tÿdbirike÷irilmiødir_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

BßYANATLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasû Xarici Èølÿr Nazirliyininbÿyanatû_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Statement of the Ministry of Foreign Affairs of the Re-public of Azerbaijan _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

MÖRACÈßTLßR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Avropa Øurasûnûn Parlament Assambleyasûna Azÿrbay-can Respublikasû Milli Mÿclisin möraciÿti _ _ _ _ _ _ _

Appeal of the Milli Mejlis of the Republic of Azerbaijanto the Parliamentary Assembly of the Council of Europe

ERMßNÈSTAN – AZßRBAYCAN MÖNAQÈØßSÈMßTBUATDA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

ATßT-in Minsk qrupunun hÿmsÿdrlÿri bÿyanat yayûblar

V.Oskanyan E.Mÿmmÿdyarovla gþröødÿn nþvbÿti dÿfÿyayûndû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Frankfurt gþröøöndÿ sölh planûnûn konkret detallarûmözakirÿ edilibdir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Prezidenti Èlham ßliyevin ErmÿnistanPrezidenti Robert Ko÷aryanla gþröøö_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Xarici Èølÿr Nazirliyindÿ brifinq ke÷irilmiødir _ _ _ _ _

AØPA-nûn börosu qondarma “Daülûq Qarabaü Respub-likasû”nûn möraciÿtini rÿdd etmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Törkiyÿnin Xarici Èølÿr Nazirliyi qondarma “DaülûqQarabaü Respublikasû”nda ke÷irilmÿsi planlaødûrûlanse÷kilÿri qeyri-qanuni hesab etmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Xarici Èølÿr Nazirliyindÿ brifinq ke÷irilmiødir _ _ _ _ _

Azÿrbaycanûn Sÿudiyyÿ ßrÿbistanû Krallûüûndakû sÿfirliyiseparat÷û ermÿni rejiminin Daülûq Qarabaüda ke÷irdiyi“se÷kilÿri” iføa edÿn bÿyanat yaymûødûr _ _ _ _ _ _ _ _

GUAM tÿøkilatû ATßT-in konfransûnda Daülûq Qarabaümönaqiøÿsinin Azÿrbaycanûn ÿrazi bötþvlöyö ÷ÿr÷ivÿ-sindÿ hÿllinÿ dair bÿyanatla ÷ûxûø etmiødir _ _ _ _ _ _ _

Ermÿnistan – Azÿrbaycan, Daülûq Qarabaü problemiözrÿ AØPA alt komitÿsinin iclasû ke÷irilmiødir _ _ _ _ _

AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛ ÕÀÐÈÚÈ ÈØËßÐÍÀÇÈÐËÈÉÈ STRATEJÈ ARAØDÛRMALARMßRKßZÈNÈN ARXÈV MATERÈALLARÛ _ _ _ _ _

Ðàññêàç Ìåøàäè Àáóøáåêà Íîâðóçîâà, î÷åâèäöà ÷å-

òûðåõ àðìÿíî-àçåðáàéäæàíñêèõ ñòîëêíîâåíèé â ãîðîäå

Øóøå _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

XARÈCÈ ÈØLßR NAZÈRLÈYÈNDß

Xarici iølÿr nazirinin möavini MDB-nin Ècraiyyÿ Ko-mitÿsinin sÿdri - icra÷û katibini qÿbul etmiødir _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasû ilÿ Rusiya Federasiyasû ara-sûnda dþvlÿt sÿrhÿdinin delimitasiyasû özrÿ iki þlkÿninDþvlÿt Komissiyalarûnûn 9-cu birgÿ iclasû ke÷irilmiødir

Azÿrbaycan BMT-nin Èqtisadi vÿ Sosial Øurasûnûn ÈnsanHöquqlarû öçðÿ Komissiyasûnûn 15 yeni özvöndÿn birise÷ilmiødir_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Xarici iølÿr nazirinin möavini Törkiyÿ RespublikasûnûnAzÿrbaycan Respublikasûndakû fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtlisÿfiriíè qÿbul etmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasû hþkumÿti ilÿ ABØ hþkumÿtiarasûnda narkotiklÿrÿ nÿzarÿt vÿ höquq-möhafizÿfÿaliyyÿtinÿ yardûm haqqûnda saziø èìçàëàíìûøäûð _ _ _

Azÿrbaycan ilÿ Yaponiya arasûndakû mönasibÿtlÿrinmöqavilÿ-höquq bazasûnûn tÿmÿli qoyulmuødur _ _ _ _

BMT-nin Uøaq höquqlarû haqqûnda Konvensiyasû özrÿAzÿrbaycan Respublikasû hþkumÿtinin mÿruzÿsiÁÌÒ-íèí Áàø êàòèáèíÿ òÿãäèì îëóíìóøäóð _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasû vÿ Misir ßrÿb RespublikasûXarici Èølÿr Nazirliklÿri arasûnda siyasi mÿslÿhÿtlÿømÿlÿrhaqqûnda Anlaøma Memorandumu ÷ÿr÷ivÿsindÿ siyasidialoq davam etdirilmiødir_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

55

58

63

68

75

78

80

81

83

84

86

87

89

89

94

98

99

99

99100

100

100101

101

102

103103

103

104

104105

105

105105

106

107

107

108

108

112

112

112

113

113

113

114

114

Page 3: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

2007-ci ildÿ Bakûda Avropa Èttifaqûnûn nömayÿndÿliyia÷ûlacaq _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Xarici iølÿr nazirinin möavini þlkÿmizÿ yeni tÿyinolunmuø sÿfirlÿri qÿbul etmiødir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

BRÈFÈNQLßR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

TßDBÈRLßR_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

“Cÿnubi Qafqazda tÿhlökÿsizlik vÿ sabitlik” mþv-zusunda konfrans. Bakû, 20-21 may 2005 _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycanda “NATO hÿftÿsè”. Áàêû, 6-12 èéóí 2005 _

AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛNXARÈCDßKÈ DÈPLOMATÈK

NÖMAYßNDßLÈKLßRÈNDß

TßYÈNATLAR_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

F.È.Qurbanovun Beynÿlxalq Mölki Aviasiya Tÿøkilatûn-da Azÿrbaycan Respublikasûnûn daimi nömayÿndÿsi tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin sÿrÿncamû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Fÿxrÿddin Qurbanov: Tÿrcömeyi-hal_ _ _ _ _ _ _ _ _ _

È.B.Vahabzadÿnin Azÿrbaycan Respublikasûnûn Moldo-va Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin sÿrÿncamû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Èsfÿndiyar Vahabzadÿ: Tÿrcömeyi-hal _ _ _ _ _ _ _ _ _

T.N.Zölföqarovun Azÿrbaycan Respublikasûnûn Latvi-ya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin sÿrÿncamû _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Tofiq Zölföqarov: Tÿrcömeyi-hal _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

ETÈMADNAMßLßRÈN TßQDÈM EDÈLMßSÈ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Avstriya Respublikasûn-dakû sÿfiri Avstriya Prezidentinÿ þz etimadnamÿsinitÿqdim etmiødir_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Vatikan Dþvlÿtindÿki sÿ-firi Roma Papasûna þz etimadnamÿsini tÿqdim etmiødir

Azÿrbaycan Respublikasûnûn Misir ßrÿb Respublika-sûndakû sÿfiri Misir Prezidentinÿ þz etimadnamÿsini tÿq-dim etmiødir_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

MßQALßLßR

Àëèìèðçàìèí Àñêåðîâ, Îñíîâíûå íàïðàâëåíèÿ äåÿ-

òåëüíîñòè êîíñóëüñêîé ñëóæáû Àçåðáàéäæàíñêîé

Ðåñïóáëèêè íà ñîâðåìåííîì ýòàïå _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Eldar Øahbazov, Azÿrbaycanda milli tÿhlökÿsizliyintÿmin îlunmasû baõûmûndan ÿsas iõrac nåft vÿ qaz bîrukÿmÿrlÿrinin istismar risklÿrinin qiymÿtlÿndirilmÿsi_ _

Hÿsÿn Mÿmmÿdzadÿ, Kÿømir mönaqiøÿsi vÿ onuntÿnzimlÿnmÿsinÿ dair sÿslÿnÿn bir sûra tÿkliflÿr _ _ _ _

Mammad Ahmadzada, Azerbaijan – Ûtalian relations _

Hikmÿt Hacûyev, Saloülu “NATO/Sölh naminÿ tÿrÿf-daølûq Etimad fondu” layihÿsi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Nösrÿt Söleymanov, Øimali Atlantika Alyansûnûn rÿh-bÿrliyi ilÿ ßfqanûstanda hÿyata ke÷irilÿn missiya, Bey-nÿlxalq Tÿhlökÿsizliyÿ Yardûm Qövvÿlÿrinin fÿaliyyÿti

YENÈ NßØRLßR

T. Kocharli, Armenian Deception (continuation) _ _ _

AZßRBAYCAN DÈPLOMATÈYASÛNÛN TARÈXÈ

Azÿrbaycanûn Èstiqlal Bÿyannamÿsi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Declaration of Ûndependence of Azerbaijan _ _ _ _ _ _ _

Àêòú íåçàâèñèìîñòè Àçåðáàéäæàíà _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

AZßRBAYCAN RESPUBLÈKASÛNÛN XARÈCÈÈØLßR NAZÈRLßRÈ_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Tofiq Nadir oülu Zölföqarov_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Vilayÿt Muxtar oülu Quliyev_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

115

115116116

116117

119

119

119

120120

121121

122

122

122

122

123

127

133138

144

146

148

171172173

174

174174

Page 4: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

ÐÅÄÀÊÑÈÉÀ ØÓÐÀÑÛ

Åëìàð ÌÿììÿäéàðîâÍàçèð (Áàø ðåäàêòîð)

Íîâðóç Ìÿììÿäîâ, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí Èúðà ÀïàðàòûíûíÕàðèúè ÿëàãÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðèÀðàç ßçèìîâ, Íàçèð ìöàâèíè,Õÿëÿô Õÿëÿôîâ, Íàçèð ìöàâèíè,

Ìàùìóä Ìÿììÿä-Ãóëèéåâ, Íàçèð ìöàâèíè,Âàãûô Ñàäûãîâ, Íàçèð ìöàâèíè

ÐÅÄÀÊÑÈÉÀ ÙÅÉßÒÈ

Ñàìèð Ìÿëèêîâ, Ìÿòáóàò âÿ èíôîðìàñèéà ñèéàñÿòè èäàðÿñèíèí èêèíúè êàòèáèÑàìèð Ìÿëèêli, Ìÿòáóàò âÿ èíôîðìàñèéà ñèéàñÿòè èäàðÿñèíèí ö÷öíúö êàòèáè

Åë÷èí Ùöñåéíëè, Õàðècè ñèéàñÿòèí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ ñòðàòåjè àðàøäûðìàëàð èäàðÿñèíèí (Ìÿðêÿç) àòòàøåñèCàâèä Íÿñèðîâ, Õàðècè ñèéàñÿòèí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ ñòðàòåjè àðàøäûðìàëàð èäàðÿñèíèí (Ìÿðêÿç) ðåôåðåíòè

Nurlan ßlèyev, Õàðècè ñèéàñÿòèí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ ñòðàòåjè àðàøäûðìàëàð èäàðÿñèíèí (Ìÿðêÿç) ðåôåðåíòè (ìÿñóë êàòèá)Kamèlÿ Mÿmmÿdova, Õàðècè ñèéàñÿòèí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ ñòðàòåjè àðàøäûðìàëàð èäàðÿñèíèí (Ìÿðêÿç) ðåôåðåíòè

© Ìöÿëëèô ùöãóãëàðû ãîðóíóð.Ìöÿëëèôëÿðèí ìþâãåéè ðåäàêñèéàíûí ìþâãåéè èëÿ óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð.Ãåéðè-äÿãèã ôàêòëàðà ýþðÿ éàçûëàðûí ìöÿëëèôëÿðè ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð.“Äèïëîìàòèéà Àëÿìè” æóðíàëû 2002-úè èëäÿí ÷ûõûð.Ãåéäèééàò ¹ 1161, 14 éàíâàð 2005-úè èë

Öíâàí: Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéè, Õàðèúè ñèéàñÿòèí ïëàíëàøäûðûëìàñû âÿ ñòðàòåæè àðàøäûðìàëàð èäàðÿñè (Ìÿðêÿç),Ø.Ãóðáàíîâ êö÷. 4, Áàêû AZ 1009;Òåë.: 492 73 28; 492 80 35; e-ïî÷ò: [email protected]

Æóðíàëûí ñàòûøû, íÿøðè, àáóíÿ éàçûëìàñû âÿ éà äèýÿð òåõíèêè ìÿñÿëÿëÿð:Òåë. 492 96 92 (21-28), Ñÿëèì ßëèçàäÿÊîððåêòîð: Íàçèð Ìÿììÿäîâ

Page 5: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÐßSMÈ XÐONÈKA

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN

ÏÐEZÈDENTÈ ÈLÙAM ßLÈÉEVÈN

DÈÏLOMATÈK FßALÈÉÉßTÈ

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLIKASÛNÛN ÏÐEZIDENTIÈLÙAM ßLIÉEVIN SßFßÐLßÐI

08/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Ðomada VatikanDþvlÿtinin baø÷ûsû, Zati-möqÿddÿslÿði Ïaïa ÛÛ Èoùann Ïavelin dÿfn mÿðasimindÿ iøtiðakû

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev aïðelin 8-dÿ Ðomada VatikanDþvlÿtinin baø÷ûsû, Zati-möqÿddÿslÿði Ïaïa ÛÛÈoùann Ïavelin dÿfn mÿðasimindÿ iøtiðaketmiødið.

Ïaïa ilÿ vidalaømaq ö÷ön Ðomaéa 200-dÿn÷ox nömaéÿndÿ ùeéÿti gÿlmiødið. Mÿðasimdÿmöxtÿlif þlkÿlÿðdÿn 70-dÿn ÷ox dþvlÿt vÿùþkumÿt baø÷ûøû, dþðd kðal vÿ beø kðali÷a iøtiðaketmiødið.

Matÿm ibadÿti baøa ÷atdûqdan sonða Ïaïa ÛÛÈoùann Ïavelin cÿnazÿsi olan tabut ÷iéinlÿðdÿMöqÿddÿs Ïéotð mÿbÿdinÿ gÿtiðilmiødið. Cÿna-zÿ ïalûddan, sinkdÿn vÿ sÿðv aüacûndan ùazûð-lanmûø i÷-i÷ÿ ö÷ tabuta qoéulmuøduð.

Mÿbÿdin qaðøûsûndakû ö÷saatlûq matÿm li-tuðgiéasû baøa ÷atdûqdan sonða kaðdinallaðkollegiéasûnûn dekanû Éozef Ðatzingeð vida sþzö

sþélÿéÿðÿk, baø÷ûsûnû itiðmiø kilsÿéÿ Tanðûdanömid vÿ inam tÿsÿllisi dilÿmiødið. Ïaïa ÛÛ ÈoùannÏavelin cÿnazÿsi toðïaüa taïøûðûlmûødûð.

Dönéanûn möasið taðixindÿ misli gþðön-mÿmiø, miléonlaðla insanûn iøtiðak etdiéi matÿmmÿðasimi 150 þlkÿnin televiziéa kanallaðû ilÿbiðbaøa éaéûmlanmûødûð.

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevmÿðasim zamanû Almaniéanûn kansleði GeðùaðdØðþdeð, Fðansanûn Ïðezidenti Æak Øiðak, BþéökBðitaniéanûn Baø naziði Toni Bleéeð, TöðkiéÿninBaø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan vÿUkðaénanûn Ïðezidenti Viktoð Éuøøenko ilÿ gþ-ðöømöødöð.

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéev aïðelin8-dÿ gecÿ Bakûéa qaéûtmûødûð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin09.04.05 taðixli mÿlumatû

5

12-13/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéevin Ïakistan Èslam Ðesïublikasûna ðÿsmi sÿfÿði

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Ïakistan Èslam Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Xuðøid Maùmud Kasuðini ilÿ gþðöøÏakistan Èslam Ðesïublikasû ïaðlamentinin Milli Assambleéa ïalatasûnûn sïikeði ×oudði ßmiðÙöseén ilÿ gþðöøÏakistan Èslam Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Ïÿðviz Möøÿððÿf ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöøÏakistan Mödafiÿ Naziðliéinin nÿzdindÿ Ùÿðbi ixðaca éaðdûm tÿøkilatûnda gþðöøÏakistan Èslam Ðesïublikasûnûn Baø naziði Øþvkÿt ßziz ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöø

Sÿfÿð zamanû imzalanmûø sÿnÿdlÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda mÿ-dÿniééÿt saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziø

Page 6: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Nÿqliééat Naziðliéi vÿ Ïakistan Èslam ÐesïublikasûnûnKommunikasiéa Naziðliéi aðasûnda nÿqliééat saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda memoðandumAzÿðbaécan Ðesïublikasû Tÿùsil Naziðliéi vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû Tÿùsil Naziðliéiaðasûnda tÿùsil saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda ðabitÿvÿ infoðmasiéa texnologiéalaðû saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû Maliééÿ Naziðliéi vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû Maliééÿ Naziðliéiaðasûnda ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû aviasiéa ùakimiééÿtlÿði aðasûndaÿmÿkdaølûq ùaqqûnda àíëàøìà ìåìîðàíäóìó

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ Ïakistan Èslam Ðesïublikasû

Ïðezidenti Ïÿðviz Möøÿððÿfin biðgÿ mÿtbuat konfðansû

Aïðelin 12-dÿ Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnÏðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Ïakistan Èslam Ðes-ïublikasûnûn Ïðezidenti Ïÿðviz Möøÿððÿf Èslam-abadda biðgÿ mÿtbuat konfðansû ke÷iðmiølÿð.Dþvlÿt baø÷ûlaðû ÿvvÿlcÿ nitqlÿ ÷ûxûø etdilÿð.

Ïakistan Èslam Ðesïublikasû ÏðezidentiÏÿðviz Möøÿððÿfin nitqi

Bismillaùið-ðÿùmanið-ðÿùim!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti

Zati-alilÿði cÿnab Èlùam ßliéevi buðada salamla-éûðam. Ïðezident ßliéev mÿnim dÿvÿtimlÿ Ïakis-tana sÿfÿðÿ gÿlmiødið. Mÿn bu dÿvÿti þtÿn iliniéul aéûnda Azÿðbaécan kimi gþzÿl þlkÿéÿ sÿ-fÿðim zamanû etmiødim.

Siz ùamûnûz biliðsiniz ki, Ïakistan vÿAzÿðbaécan qaðdaø þlkÿlÿðdið. Bizim ömumibaxûølaðûmûz, mÿdÿniééÿtimiz vÿ taðiximiz vað.Mÿùz buna gþðÿ dÿ iki mÿmlÿkÿtin mönasibÿt-lÿðinin bötön saùÿlÿðdÿ – ùÿm siéasi, ùÿm dÿticaðÿt-iqtisadi saùÿlÿðdÿ bu qÿdÿð éaxûnolmasûnûn sÿbÿbini ÿlavÿ izaù etmÿéÿ eùtiéacéoxduð. Biz ÿmÿkdaølûüûmûzûn bötön mömkönsaùÿlÿðini mözakiðÿ etdik. Èki tÿðÿf aðasûndasiéasi ÿlaqÿlÿðin vÿ siéasi, diïlomatik anlaø-manûn sÿviééÿsindÿn mÿmnun olduüumuzuvuðüuladûq.

Mÿn Ïakistana Kÿømið mÿsÿlÿsindÿ veðdiéidaimi dÿstÿéinÿ gþðÿ Ïðezident ßliéevÿ tÿøÿkkö-ðömö bildiðdim. Eéni zamanda, biðmÿnalû vÿaédûn øÿkildÿ bÿéan etdim ki, Ïakistan daDaülûq Qaðabaü mÿsÿlÿsindÿ Azÿðbaécanû, buþlkÿdÿki qaðdaølaðûmûzû daim dÿstÿklÿéÿcÿkdið.×önki ùaqq-ÿdalÿt Azÿðbaécanûn tÿðÿfindÿdið.Bu iødÿ ÿdalÿt zÿfÿð ÷almalûdûð. Ïakistan DaülûqQaðabaü ïðoblemi ilÿ baülû Azÿðbaécanû bötönbeénÿlxalq foðumlað ÷ÿð÷ivÿsindÿ dÿstÿklÿmÿk-dÿ davam edÿcÿkdið.

Eéni zamanda biz möÿééÿn etdik ki, siéasimönasibÿtlÿðimizin ÿn éöksÿk sÿviééÿdÿ ol-masûna baxmaéaðaq, iki þlkÿ aðasûndakû iqti-sadi-ticaðÿt ÿlaqÿlÿði ÷ox zÿif inkiøaf etmiødið.Belÿliklÿ, biz ùÿð iki tÿðÿfin þzÿl sektoðununnömaéÿndÿlÿðini bið aðaéa gÿtiðmÿklÿ bu ÿlaqÿ-lÿði göclÿndiðmÿliéik. Onlað þzlÿði qaðøûlûqlûmaðaq doüuðan saùÿlÿði möÿééÿn edÿ bilÿð vÿbu éolla ticaðÿt ÿlaqÿlÿðinin dÿ geniølÿndiðil-mÿsinÿ nail olmaq mömkön olað. Èø adamlaðûbiðgÿ möÿssisÿlÿðin éaðadûlmasû imkanlaðûnû dabið éeðdÿ aðaødûða bilÿð.

Eéni zamanda biz mödafiÿ saùÿsindÿÿmÿkdaølûüûmûzû mözakiðÿ etdik. Mÿn Ïðezidentßliéevÿ bildiðdim ki, Ïakistan tÿùsil kuðslaðûnûnke÷iðilmÿsi saùÿsindÿ iøbiðliéinÿ ùazûðdûð. Bizimbötön ùÿðbi tÿlim institutlaðûmûz ùÿðbi tÿùsilsaùÿsindÿ Azÿðbaécan ö÷ön a÷ûqdûð. Bizim ùÿðbisÿnaée imkanlaðûmûz vað. Mÿn Ïðezidentÿbildiðdim ki, biz istÿnilÿn ùÿðbi saùÿdÿ qaðøûlûqlûfaéda mÿqsÿdi ilÿ ÿmÿkdaølûq ö÷ön qaïûlaðûmûzûa÷ûq saxlaéacaüûq.

Belÿliklÿ, bu ÿmÿkdaølûq saùÿlÿði mÿnim tÿ-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

6

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Azÿrbaycan Prezidenti Èlham ßliyevin vÿ Pakistan PrezidentiPÿrviz Möøÿrrÿfin tÿkbÿtÿk gþröøö

Page 7: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ðÿfimdÿn bÿéan edildi. Ïðezident ßliéev bildiðdiki, þlkÿlÿðimiz tuðizm vÿ tuðistlÿðin möbadilÿsisaùÿsindÿ biðgÿ iølÿéÿ bilÿð. Tÿðÿflÿð tÿùsilsaùÿsindÿ, xösusÿn elm vÿ texnologiéa saùÿ-sindÿ dÿ ÿmÿkdaølûq edÿ bilÿðlÿð.

Nÿùaéÿt, sonda onu demÿk istÿéiðÿm ki, bizsiéasi ÿlaqÿlÿðimizi daùa da göclÿndiðmÿk nié-éÿtindÿéik. Bundan baøqa, ikitÿðÿfli mönasibÿt-lÿðimizi, – o cömlÿdÿn iqtisadi vÿ ticaðÿt saùÿlÿ-ðindÿ, tÿùsil, tuðizm vÿ mÿdÿniééÿt saùÿlÿðindÿ,– mþùkÿmlÿndiðmÿk ÿzmindÿéik. Biz bið-biði-mizÿ éaðdûm÷û olacaüûq. Biz Azÿðbaécandakûqaðdaølaðûmûzla olan ÿlaqÿlÿðimizi gÿlÿcÿkdÿdaùa da geniølÿndiðmÿk ÿzmindÿéik.

Xanûmlað vÿ cÿnablað, ÷ox saü olun.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli Ïðezident!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!ßvvÿlcÿ, qaðdaø Ïakistan þlkÿsindÿ olma-

üûmdan ÷ox mÿmnun olduüumu bildiðmÿk istÿ-éiðÿm. Mÿni sÿfÿðÿ dÿvÿtinÿ gþðÿ Ïðezident Mö-øÿððÿfÿ minnÿtdaðam. Sÿfÿðin ilk anlaðûnda mÿ-nÿ gþstÿðdiéiniz xoø qonaqïÿðvÿðliéi duédum.

Cÿnab Ïðezidentin þtÿn ilin iéulunda Azÿð-baécana sÿfÿðini ùamûmûz ÷ox éaxøû xatûðlaéûðûq.Sÿfÿð zamanû iktÿðÿfli mönasibÿtlÿðÿ, ðegionalÿmÿkdaølûüa, ðegionda tÿùlökÿsizlik vÿ sabitliéÿaid bið ÷ox mÿsÿlÿlÿð ÿtðafûnda geniø mözakiðÿ-lÿð aïaðdûq. Mÿn ÷ox øadam ki, bu iki sÿfÿðaðasûndakû möddÿt ÿðzindÿ þlkÿlÿðimizin dia-loqu davam etdiðilmiø vÿ daùa da intensivlÿø-miødið. Biz qaðøûlûqlû maðaq doüuðan mÿsÿlÿlÿðlÿvÿ ðegional ïðoblemlÿðlÿ baülû ÷ox sûx önsiééÿt-dÿ olmuøduq.

Azÿðbaécan möstÿqilliéini bÿéan etdikdÿnsonða biz ùÿð zaman Ïakistanûn dÿstÿéini ùissetmiøik. Ïakistan bizi möstÿqil þlkÿ kimitanûéan ilk dþvlÿtlÿðdÿn biði olmuøduð. Ùÿminvaxtdan etibaðÿn iki þlkÿ aðasûndakû ÿlaqÿlÿð÷ox uüuðla inkiøaf etmiødið. Biz þlkÿlÿðimiz ö÷önvacib ùesab olunan mÿsÿlÿlÿðdÿ bið-biðimizidaim dÿstÿklÿéiðik. Azÿðbaécan Kÿømið mÿsÿ-lÿsindÿ Ïakistanû ùÿmiøÿ dÿstÿklÿéib vÿ dÿstÿk-lÿéÿcÿkdið. Eéni zamanda, Eðmÿnistan – Azÿð-baécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsindÿ Azÿð-baécanûn mþvqeéini daim dÿstÿklÿdiéinÿ gþðÿbiz Ïakistana minnÿtdaðûq.

Cÿnab Ïðezident ÷ûxûøûnda mözakiðÿ etdiéi-miz mÿsÿlÿlÿðin ùamûsûnû ÿùatÿ etdi. Mÿn onlaðûtÿkðað etmÿk istÿmiðÿm. Sadÿcÿ, xatûðlatmaqistÿéiðÿm ki, þlkÿlÿðimiz aðasûnda siéasi möna-

sibÿtlÿð ÿn éöksÿk sÿviééÿdÿdið. Biz ikitÿðÿflimÿsÿlÿlÿð özðÿ ÷ox sûx iølÿéiðik. Möxtÿlif beé-nÿlxalq tÿøkilatlað ÷ÿð÷ivÿsindÿ biðgÿ iølÿéiðik.Bu éaxûnlaðda Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatûndaaïaðûlmûø mözakiðÿlÿð zamanû Daülûq Qaðabaümÿsÿlÿsindÿ Ïakistan qÿtiééÿtlÿ bizim mþvqe-éimizi dÿstÿklÿdi. Bu dÿstÿk ÿlaqÿlÿðimizinsÿmimi olduüunu, qÿlblÿðimizin bið-biðinÿ a÷ûqolduüunu bið daùa tÿsdiq edið. Biz dost vÿqaðdaøûq.

Cÿnab Ïðezident qeéd etdi ki, éeganÿ÷atûømazlûq biðgÿ sÿðùÿdimizin olmamasûdûð.Lakin nÿ edÿ bilÿðik, bu, coüðafiéadûð. Ùesabediðÿm ki, bu mÿsafÿ bizi bið-biðimizdÿn uzaüasalmûð. Ùazûðkû sÿfÿðim, aïaðdûüûmûz mözakiðÿlÿðvÿ cÿnab Ïðezidentlÿ sûx sÿmimi mönasibÿt-lÿðimiz gÿlÿcÿk inkiøaf ö÷ön ÷ox göclöïotensialûn olmasûndan xÿbÿð veðið.

Èqtisadi ÿlaqÿlÿðimiz qaðøûlûqlû maðaq doüu-ðan mÿsÿlÿdið. Onlað siéasi mönasibÿtlÿðimizinsÿviééÿsinÿ uéüun deéildið. Ùesab ediðik ki, busaùÿdÿ ÷ox ÷alûømalûéûq. Biz iqtisadi ÿlaqÿlÿðininkiøafûna tÿkan veðÿcÿk ïðaktiki tÿdbiðlÿðinùÿéata ke÷iðilmÿsini mözakiðÿ etdik. Belÿliklÿ,biz iqtisadi mönasibÿtlÿðimizin sÿviééÿsinisiéasi mönasibÿtlÿðin sÿviééÿsinÿ ÷atdûða bilÿ-ðik. Bizim bið ÷ox oxøaðlûqlaðûmûz vað. Ömumitaðiximiz vÿ adÿt-ÿnÿnÿlÿðimiz vað. ßlbÿttÿ ki,Azÿðbaécan vÿ Ïakistan xalqlaðû bið-biðini daùaéaxûndan tanûmalûdûð. Sÿéaùÿtlÿð olmalûdûð,önsiééÿt saxlanûlmalûdûð, qaðøûlûqlû gþðöølÿðke÷iðilmÿlidið. Xalqlaðûmûz mönasibÿtlÿðimizinéöksÿk olmasûndan vÿ sÿmimi ÿlaqÿlÿðdÿn bÿù-ðÿlÿnmÿlidið. Mÿn tamamilÿ ÿminÿm ki, gÿlÿ-cÿkdÿ Ïakistan vÿ Azÿðbaécan bu mösbÿtÿlaqÿlÿði daùa da inkiøaf etdiðÿcÿk vÿ þlkÿ-lÿðimiz bið-biðinÿ daùa da éaxûn olacaqdûð.

Mÿni þlkÿsinÿ dÿvÿt etdiéinÿ vÿ mÿnÿ,ùabelÿ nömaéÿndÿ ùeéÿtimizin özvlÿðinÿ gþs-tÿðilmiø qonaqïÿðvÿðliéÿ gþðÿ cÿnab Ïðezidentÿbið daùa tÿøÿkköðömö bildiðiðÿm. Tam ÿminolduüumu bildiðmÿk istÿéiðÿm ki, gÿlÿcÿkdÿÏakistan vÿ Azÿðbaécan ðegional inkiøafa,ðegiondakû sabitliéÿ vÿ tÿùlökÿsizliéÿ þz tþù-fÿsini veðÿcÿk vÿ bunun nÿticÿsindÿ xalqlaðûmûzdaùa éaxøû éaøaéacaq, Ïakistan vÿ Azÿðbaécan÷i÷ÿklÿnÿn þlkÿëÿðÿ ÷evðilÿcÿkdið.

×ox saü olun.

Ïÿðviz Möøÿððÿf: Saü olun. Suallaða ke÷-mÿzdÿn ÿvvÿl mÿn iki ÿlavÿni etmÿk istÿðdim.Ïakistan vÿ Azÿðbaécan Biðlÿømiø MillÿtlÿðTÿøkilatû Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn tÿðkibiningeniølÿndiðilmÿsinÿ mösbÿt éanaøûð. Mÿn eéni 7

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 8: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

zamanda, Ïakistanûn TÐASEKA nÿqliééatdÿùlizinÿ qoøulmasûna veðdiéi dÿstÿéÿ gþðÿ vÿbu il aïðelin 21-22-dÿ TÐASEKA-nûn Bakûdake÷iðilÿcÿk illik iclasûna Ïakistanû da dÿvÿtetdiéinÿ gþðÿ cÿnab Ïðezidentÿ tÿøÿkköðömöbildiðmÿk istÿéiðÿm. Cÿnab Ïðezident, mÿn Sizÿminnÿtdaðam.

Sonða Azÿðbaécan vÿ Ïakistan ïðezidentlÿðijuðnalistlÿðin suallaðûna cavab veðdilÿð.

Sual: Cÿnab Möøÿððÿf vÿ cÿnab ßliéev, Sizqeéd etdiniz ki, gþðöøönöz zamanû DaülûqQaðabaü ïðoblemini mözakiðÿ etdiniz. Sizinfikðinizcÿ, BMT Daülûq Qaðabaü vÿ Kÿømiðïðoblemlÿðinin ùÿllindÿ ùansû ðolu oénaéa bilÿð?

Ïÿðviz Möøÿððÿf: Biðlÿømiø MillÿtlÿðTÿøkilatû dönéa tÿøkilatû saéûlaðaq, ùÿð ùansûmönaqiøÿnin ùÿll olunmasûnda mÿsuliééÿtlidið.Azÿðbaécan da belÿ bið mönaqiøÿ ilÿ özlÿømiødiðvÿ BMT bu ïðoblemin aðadan qaldûðûlmasûndamöÿééÿn ðol oénamaüa ÷alûømûødûð. Ùazûðkûvÿziééÿti nÿzÿðÿ alsaq, mÿnÿ elÿ gÿlið ki, butÿøkilat ÷ÿð÷ivÿsindÿ ÿmÿkdaølûüûmûzû davametdiðmÿliéik. Biz Azÿðbaécanûn bu mönaqiøÿninùÿll olunmasûnda tutduüu mþvqeéinin BMT÷ÿð÷ivÿsindÿ daùa da mþùkÿmlÿndiðilmÿsinÿ þzéaðdûmûmûzû gþstÿðmÿliéik. Mÿùz buna gþðÿ dÿmÿn BMT-nin bötön iclaslaðûnda Azÿðbaécanûdÿstÿklÿéÿcÿéimizÿ Ïðezident ßliéevi ÿminetdim. Biz ÿminik ki, bu tÿøkilat DaülûqQaðabaü ïðobleminin ùÿllindÿ daùa da bþéökðol oénaéacaqdûð.

Èlùam ßliéev: Ùesab ediðÿm ki, BMT tÿ-ðÿfindÿn qÿbul olunmuø qÿtnamÿlÿðin ùÿéatake÷iðilmÿsi mexanizmlÿðinin möÿééÿn edilmÿsi÷ox vacibdið. Cÿnab Ïðezidentlÿ BMT-dÿ möm-kön olacaq islaùatlað mÿsÿlÿsini mözakiðÿetdikdÿ, biz bu ïðoblemÿ dÿ toxunduq. ßfsuslaðolsun ki, BMT-nin Tÿùlökÿsizlik Øuðasû tÿ-ðÿfindÿn qÿbul edilmiø qÿtnamÿlÿð bu gön kaüûzözÿðindÿ qalmaqdadûð. Bu qÿtnamÿlÿðin ùÿéatake÷iðilmÿsi mexanizmlÿði mþvcud deéildið.Kÿømið vÿ Daülûã Qaðabaüla baülû qÿtnamÿlÿðvað. Lakin ùe÷ bið iðÿlilÿéiø vÿ éa ùÿéatake÷iðilmÿ mexanizmi éoxduð. Bu qÿtnamÿlÿðinùansû foðmada ùÿéata ke÷iðilmÿsi mexanizmlÿðiùÿlÿ ki, mþvcud deéildið.

Belÿliklÿ, belÿ mönaqiøÿlÿðin ùÿllindÿBMT-nin oénaéacaüû ðolun vacibliéini nÿzÿðÿalaðaq, biz bu qÿtnamÿlÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsi

ùaqqûnda döøönmÿliéik. Biz qÿbul olunmuø sÿ-nÿdlÿðÿ mövafiq mþvqeéin bildiðilmÿsi mÿqsÿdiilÿ islaùatlað zamanû ùansû addûmlaðûn atûlmasûnûbilmÿliéik.

Sual: Mÿnim sualûm Azÿðbaécan Ïðezi-dentinÿdið. Zati-alilÿði, Ïðezident Möøÿððÿfinðÿùbÿðliéi altûnda Ïakistan beénÿlxalqteððoðizmÿ qaðøû elan edilmiø qlobal möùaðibÿ dÿþn cÿbùÿ xÿttindÿdið. Bu baxûmdan SizÏakistanûn gþstÿðdiéi sÿélÿði necÿ qiémÿt-lÿndiðiðsiniz? Bu bÿla nÿinki Ïakistana,ömumiééÿtlÿ, bötön ðegiona tÿsið edið. Mÿnbilmÿk istÿðdim ki, ðegiondakû dþvlÿtlÿð buïðoblemin tam aðadan qaldûðûlmasû ö÷ön ùansûömumi mþvqe tutmalûdûð?

Èlùam ßliéev: Biz Ïakistanûn teððoðizmÿ qaðøûmöbaðizÿdÿ oénadûüû ðolu éöksÿk qiémÿt-lÿndiðiðik. Ùesab ediðÿm ki, Ïakistanûn ðoluvacibdið vÿ ùÿlledicidið. Ïakistan konkðetaddûmlaðû ilÿ onu gþstÿðdi ki, beénÿlxalqteððoðizmÿ qaðøû möbaðizÿ ÷ox þnÿmlidið.Azÿðbaécan vÿ Ïakistan beénÿlxalq teððoðizminquðbanû olmuøduð. Eðmÿnistanûn teððoð÷utÿøkilatlaðû Azÿðbaécanda 32 teððoð aktû tþ-ðÿtmiølÿð. Bunun nÿticÿsindÿ 2000 nÿfÿðAzÿðbaécan vÿtÿndaøû ùÿlak olmuø, minlÿðlÿùÿmvÿtÿnimiz éaðalanmûødûð.

Éÿni biz bu bÿlanûn nÿ olduüunu éaxøûbiliðik. Eéni zamanda, onu da anlaéûðûq ki,éalnûz bötön beénÿlxalq ictimaiééÿtin biðgÿ sÿé-lÿði nÿticÿsindÿ biz bu bÿla ilÿ möbaðizÿ aïaðabilÿðik. ßfsuslað olsun ki, bÿzÿn möÿééÿntÿøkilatlaðda teððoð÷ulaða fÿðqlÿð qoéuluð.Teððoð÷u éalnûz o øÿxs deéil ki, tÿkcÿ þz þlkÿsinÿqaðøû teððoð aktû tþðÿtsin, qonøu xalqlaða vÿ dþv-lÿtlÿðÿ qaðøû cinaéÿtlÿð tþðÿtmiø øÿxslÿð dÿteððoð÷uduð. Éalnûz sÿélÿðimizi biðlÿødiðÿðÿk, sÿ-fÿðbÿð edÿðÿk vÿ teððoð÷unun möÿééÿn olunmasûmÿqsÿdi ilÿ ömumi meéaðlaðdan istifadÿ etmÿkéolu ilÿ bu saùÿdÿ uüuðlu möbaðizÿ aïaðabilÿðik. Azÿðbaécan bu möbaðizÿéÿ veðdiéi tþù-fÿni davam etdiðmÿéÿ ùazûðdûð. Biz antiteððoðkoalisiéasûnûn fÿal özvlÿðiéik. Bu bÿlanûn aðadanqaldûðûlmasû ö÷ön ÷ox ÷alûømûøûq. Bið daùadeéiðÿm ki, beénÿlxalq sÿviééÿdÿ Ïakistanûn busaùÿdÿ oénadûüû ðol möùömdöð.

“AzÿðTAC” 14.04.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

8

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 9: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

21-22/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevinMoldova Ðesïublikasûna ðÿsmi sÿfÿði

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Moldova Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Vladimið Voðonin ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöøMoldova Ðesïublikasûnûn Baø naziði Vasile Taðlev ilÿ gþðöøMoldova Ðesïublikasû ïaðlamentinin sÿdði Maðian Luïu ilÿ gþðöøDaùi Azÿðbaécan øaiði vÿ mötÿfÿkkiði Nizami Gÿncÿvinin abidÿsinin tÿntÿnÿli a÷ûlûømÿðasimdÿ iøtiðak

Sÿfÿð zamanû imzalanmûø sÿnÿdlÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Moldova Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda MoldovaÐesïublikasûnûn ÿðazisindÿ mövÿqqÿti iølÿéÿn Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿtÿndaølaðûnûn vÿAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÿðazisindÿ mövÿqqÿti iølÿéÿn Moldova Ðesïublikasû vÿ-tÿndaølaðûnûn ÿmÿk fÿaliééÿti vÿ sosial mödafiÿsi ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Moldova Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûndabaétaðlûq-sanitaðiéa konvensiéasûAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Moldova Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda ùava ÿlaqÿsiùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Moldova Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûndainfoðmatizasiéa vÿ infoðmasiéa texnologiéalaðû saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziø“Azÿðbaécan Televiziéa vÿ Ðadio Veðiliølÿði” Qaïalû Sÿùmdað Cÿmiééÿti vÿ“Teleðadio-Moldova” Èctimai Øiðkÿti aðasûnda ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziø

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ Moldova Ðesïublikasû

Ïðezidenti Vladimið Voðoninin biðgÿ mÿtbuat konfðansû

Aïðelin 21-dÿ Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnÏðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Moldova Ðesïubli-kasûnûn Ïðezidenti Vladimið Voðonin Kiøènåódabiðgÿ mÿtbuat konfðansû ke÷iðmiølÿð. Dþvlÿtbaø÷ûlaðû ÿvvÿlcÿ nitqlÿ ÷ûxûø etdilÿð.

Moldova Ðesïublikasû ÏðezidentiVladimið Voðoninin nitqi

Ùþðmÿtli Èlùam Ùeédÿðovi÷!Sizi bið daùa öðÿkdÿn salamlaéûðam. Èkitÿ-

ðÿfli mönasibÿtlÿðimizin taðixindÿ MoldovaÐesïublikasûna ilk ðÿsmi sÿfÿðÿ gÿlmÿéinizÿøadam. Mÿn azÿðbaécanlû dostlaðûmûzû salamla-éûðam vÿ sizi ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðimizi daùada geniølÿndiðÿcÿk vÿ dÿðinlÿødiðÿcÿk beø mö-ùöm saziøin imzalanmasû mönasibÿtilÿ tÿbðikediðÿm.

Þtÿn dÿfÿ, Azÿðbaécan Ðesïublikasûna mÿ-nim ðÿsmi sÿfÿðim zamanû biz 9 saziø imzaladûqvÿ bugönÿdÿk bizim 30 saziøimiz vaðdû vÿ indi5-i dÿ ÿlavÿ edildi vÿ ömumilikdÿ 35 saziøimizvað. Mÿn kötlÿvi infoðmasiéa vasitÿlÿðinin nö-maéÿndÿlÿðinÿ bunu da bildiðmÿéimÿ ÷ox øa-dam ki, éeni éaðadûlan Azÿðbaécan – Moldovaùþkumÿtlÿðaðasû komissiéasûnûn dönÿn vÿ sðaüa-gön ilk iclasû olmuøduð. Komissiéa ikitÿðÿfli

mönasibÿtlÿðimizlÿ baülû bötön ïðoblemlÿði, mÿ-sÿlÿlÿði mözakiðÿ etmiødið. Döøönöðÿm ki, buùöquqi baza – 35-dÿn ÷ox saziø vÿ ùþkumÿt-lÿðaðasû komissiéanûn éaðadûlmasû bizÿ biðgÿfÿaliééÿt éolu ilÿ daùa da iðÿlilÿmÿéÿ imkanveðÿcÿkdið.

Èlùam Ùeédÿðovi÷, ÿminÿm ki, Sizin iøtiðakedÿcÿéiniz GUÞAM þlkÿlÿðinin sabaùkû sam-miti dÿ ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðin dÿðinlÿømÿsin-dÿ vÿ geniølÿnmÿsindÿ ciddi addûm olacaqdûð.

Bizi Azÿðbaécanla ÷oxdankû dostluq baü-laéûð. Bundan baøqa, Azÿðbaécan diasïoðu Mol-dova Ðesïublikasûnûn ÿn fÿal vÿtÿndaølaðû sûða-sûndadûð, ÷ox nizam-intizamlû, sosial baxûmdan÷ox fÿaldûð. Digÿð diasïoðlaðla biðlikdÿ gÿncdþvlÿtimizi demokðatiéa, insan ùöquqlaðûnaÿmÿl olunmasû vÿ þlkÿmizdÿki bötön millÿtlÿð-

9

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 10: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

dÿn olan vÿtÿndaølað aðasûnda ùÿðtÿðÿfli möna-sibÿtlÿðin inkiøaf etdiðilmÿsi ïðinsiïlÿði ÿsasûndaquðmaq ö÷ön bötön iølÿði gþðöð.

Cuðculeøt teðminalûnûn baølûca sÿðmaéÿ÷isiolmaq baðÿdÿ Ïðezident Èlùam ßliéevin taïøûðûüûilÿ Azÿðbaécan ùþkumÿtinin qÿbul etdiéi cÿsa-ðÿtli qÿðað Moldovaéa éþnÿldilÿn sÿðmaéÿlÿðinùÿcmi baxûmûndan misilsizdið, bið dÿ o cÿùÿtdÿnmisilsizdið ki, bu teðminalûn kþmÿéi ilÿ biz þl-kÿmizin éanacaq eùtiéatlaðû ilÿ tÿmin olunmasûsaùÿsindÿ ÷ox ciddi ïðoblemlÿði ùÿll edÿcÿéik.Bu, þlkÿlÿðimizi daùa da biðlÿødiðÿcÿkdið.

Bizim bötön saùÿlÿðdÿ bötþv bið fÿaliééÿtïðoqðamûmûz vað. Bizim taðiximiz vÿ gÿlÿcÿkö÷ön ïeðsïektivlÿðimiz vað.

Ïðezident ßliéevlÿ biz beénÿlxalq sÿviééÿdÿ,ilk nþvbÿdÿ, Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatûndaqaðøûlûqlû fÿaliééÿt ùaqqûnda ðazûlûüa gÿlmiøik.ßðazilÿðimizdÿki silaùlû mönaqiøÿlÿð mÿsÿlÿsiniBMT Baø Mÿclisinin mözakiðÿsinÿ biðgÿ ÷ûxað-maq qÿðaðûndaéûq, Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatû-nûn möÿééÿn komitÿlÿðinÿ se÷kilÿð zamanû bið-biðimizi dÿstÿklÿéÿcÿéik, Avðoïaéa inteqðasiéaéolunda tÿcðöbÿ möbadilÿsi özðÿ biðgÿ iølÿéÿ-cÿéik. Bÿéannamÿni vÿ GUÞAM sammitindÿqÿbul olunacaq qÿðaðlaðû nÿzÿðÿ alaðaq, biz, ÿl-bÿttÿ, ùÿmin istiqamÿtdÿ ÿmÿkdaølûüû da inkiøafetdiðÿcÿk vÿ biðgÿ iølÿéÿcÿéik.

Bizim ùÿll etmÿli olduüumuz ÷oxluïðoblemimiz vað. ßðazi bötþvlöéö mÿsÿlÿsinixösusi qeéd etmÿk istÿéiðÿm. Biz ÿðazi bötþvlöéömÿsÿlÿsindÿ Azÿðbaécanûn mþvqeéini dÿstÿk-lÿéiðik vÿ bu ïðoblemin ùÿllinÿ tÿkan veðÿ bilÿ-cÿk bötön tÿdbiðlÿðdÿ iøtiðak etmÿéÿ ùazûðûq. Bizonlaðû dÿstÿklÿéið vÿ baøa döøöðök, ÷önki bizimdÿ belÿ ÷ox ciddi, saüalmaéan éaðamûz vaðdûð.Mÿn Dnestðéanû bþlgÿ ïðoblemini nÿzÿðdÿtutuðam. Bu mÿsÿlÿdÿ Azÿðbaécanla ùÿmiøÿbiðlikdÿ iølÿéÿcÿk vÿ ÷alûøacaüûq ki, bizdÿki vÿAzÿðbaécandakû bu mönaqiøÿlÿð ùÿll olunsun.

Èlùam Ùeédÿðovi÷, éaxûn dostlaðûmdan biðikimi Sizi Moldovada bið daùa öðÿkdÿnsalamlaéûðam vÿ döøönöðÿm ki, Sizin sÿfÿðinizmönasibÿtlÿðimizdÿ éeni sÿùifÿ a÷acaq, þlkÿ-lÿðimizin xalqlaðûnûn ðifaùû naminÿ mönasibÿt-lÿðimizin éeni, keéfiééÿtcÿ daùa éöksÿk sÿviééÿ-éÿ qalxmasûna kþmÿk edÿcÿkdið.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

×ox saü olun, ùþðmÿtli Vladimið Nikolaée-vi÷!

Èlk nþvbÿdÿ, dost vÿ qaðdaø þlkÿéÿ –

Moldovaéa dÿvÿtÿ gþðÿ bið daùa tÿøÿkköðetmÿk istÿðdim. Biz bu sÿfÿðÿ bþéök ÿùÿmiééÿtveðið vÿ ömid ediðik ki, bu sÿfÿð, danûøûqlað vÿ ÿl-dÿ olunacaq ðazûlaømalað þlkÿlÿðimizi vÿxalqlaðûmûzû daùa da éaxûnlaødûðacaqdûð.

Sizin þtÿn il Azÿðbaécana uüuðlu sÿfÿðinizivÿ onun gediøindÿ ikitÿðÿfli, ðegional vÿbeénÿlxalq xaðakteðli ÷ox geniø ÿùatÿli mÿsÿlÿ-lÿð baðÿsindÿ fikið möbadilÿsi aïaðûldûüûnû ùamû-mûz xatûðlaéûðûq. Ùÿmin sÿfÿð, ÿslindÿ, bötönmþvcud ïðoblemlÿðdÿ mþvqelÿðimizin nÿ qÿdÿðéaxûn olduüunu aédûn øÿkildÿ gþstÿðdi. Bizikitÿðÿfli ÿmÿkdaølûüûmûza ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿtveðiðik. Bu éaxûnlaðda Azÿðbaécanûn Moldova-da sÿfiðliéinin a÷ûlmasû ùaqqûnda qÿðað qÿbuletmÿéimiz buna söbut ola bilÿð. Döøönöðÿm ki,sÿfiðlik éaxûn vaxtlaðda iøinÿ baølaéacaqdûð.Ùÿm÷inin demÿk istÿéiðÿm ki, Azÿðbaécanïaðlamentindÿ Moldova – Azÿðbaécan dostluqqðuïu fÿaliééÿt gþstÿðið. ßminÿm ki,deïutatlaðûmûz aðasûnda ÿmÿkdaølûüa bu qðuï dakþmÿk edÿcÿkdið.

Siéasi mönasibÿtlÿðimiz ÷ox éöksÿk sÿviééÿ-dÿdið. Ðegionumuzda baø veðÿn ïðoseslÿð baðÿdÿbaxûølaðûmûz uéüun gÿlið, Avðoïaéa inteqðasiéamÿsÿlÿlÿðindÿ bið-biðimizi dÿstÿklÿéiðik. Azÿð-baécan Avðoïa Èttifaqûnûn éeni qonøuluqïðoqðamûna daxil edilmiødið vÿ Avðoïa Èttifaqûilÿ mönasibÿtlÿðimiz uüuðla inkiøaf edið. Biz buistiqamÿtdÿ Moldovanûn uüuðlaðûna da øadûq.Baøqa sþzlÿ, stðateæi xÿttimiz ÷ÿð÷ivÿsindÿéollaðûmûz uéüun gÿlið. Biz GUÞAM ÷ÿð÷i-vÿsindÿ ÿmÿkdaølûüa da bþéök ÿùÿmiééÿtveðiðik. Øöbùÿ etmiðÿm ki, GUÞAM-ûn sabaùkûsammiti ðegional iølÿðdÿ getdikcÿ daùa bþéöknöfuz qazanan bu tÿøkilatûn fÿaliééÿtindÿ éenimÿðùÿlÿ olacaqdûð. Bu tÿøkilatûn éaðadûldûüû ilkgöndÿn Moldova da, Azÿðbaécan da buðada ÷oxmöùöm vÿ fÿal ðol oénamûølað.

Ðegional ÿmÿkdaølûq mÿsÿlÿlÿði dÿ þlkÿ-lÿðimiz ö÷ön ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿt kÿsb edið vÿbu baxûmdan bizim aðamûzda tam qaðøûlûqlû an-laøma vað. Demÿliéÿm ki, biz iqtisadi ÿmÿk-daølûüa bþéök diqqÿt éetiðiðik. Ùþkumÿtlÿðaðasûkomissiéa vað vÿ ömidvaðûq ki, bu komissiéanûn,ùabelÿ möxtÿlif kommeðsiéa vÿ biznes quðum-laðûnûn fÿaliééÿti þlkÿlÿðimizin daùa göclö qaðøû-lûqlû ÿlaqÿlÿðinÿ kþmÿk edÿcÿkdið. VladimiðNikolaéevi÷ dedi ki, Azÿðbaécan sÿðmaéÿ÷ilÿðiMoldovada ùÿéata ke÷iðilÿn laéiùÿlÿðÿ bþéökmaðaq gþstÿðmiølÿð vÿ bu laéiùÿlÿð beénÿlxalqmaliééÿ tÿsisatlaðû tÿðÿfindÿn dÿstÿklÿnmiødiðvÿ geð÷ÿklÿødiðilmÿéÿ baølanmûødûð.

Döøönöðÿm ki, bu, ùÿm ikitÿðÿfli ÿmÿkdaølû-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

10

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 11: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

üûn, ùÿm dÿ ðegional kooïeðasiéanûn ÷ox möùömcÿùÿtidið, ùabelÿ GUÞAM ÷ÿð÷ivÿsindÿ ÿmÿk-daølûüûn ÷ox möùöm elementi kimi qiémÿtlÿn-diðilÿ bilÿð. Bizim eneðgetika saùÿsindÿ, nÿqlié-éat dÿùlizlÿðindÿ ÿmÿkdaølûqda ÷ox éaxøû ïeðs-ïektivlÿðimiz vað vÿ bu istiqamÿtdÿ ÷ox bþéök iøgþðölöð. Buna gþðÿ dÿ Vladimið Nikolaéevi÷lÿþtÿn il Bakûda baølanmûø dialoqumuzu bu göndavam etdiðmÿk, mþvqelÿðimizin éaxûnlaødûüûnûbið daùa vuðüulamaq mÿnim ö÷ön ÷ox xoø idi.Bizim aðamûzda ùe÷ bið fikið aéðûlûüû éoxduð, bizbeénÿlxalq alÿmdÿ bið-biðimizi dÿstÿklÿéiðik vÿðazûlûüa gÿlmiøik ki, gÿlÿcÿkdÿ dÿ möxtÿlifbeénÿlxalq tÿøkilatlaðda bið-biðimizi dÿstÿklÿ-éÿcÿéik.

Amma tÿÿssöflÿð olsun ki, bizi ömumiïðoblemlÿð, ömumi éaðalað da biðlÿødiðið. Sþù-bÿt Azÿðbaécanda vÿ Moldovadakû tÿcavözkaðseïaðatizmdÿn gedið. Bu, dþvlÿtlÿðimizin ÿðazibötþvlöéönön ïozulmasûna gÿtiðib ÷ûxaðmûødûð.Biz tÿcavözkað seïaðatizmdÿn zÿðÿð ÷ÿkÿn þlkÿ-lÿðik. Biz Moldovanûn ÿðazi bötþvlöéönön bÿðïaedilmÿsi, Dnestðéanû bþlgÿ ïðobleminin nizamasalûnmasû saùÿsindÿ fÿaliééÿtini tamamilÿ dÿs-tÿklÿéiðik. Biz Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿllindÿ Azÿðbaécanûnfÿaliééÿtini vÿ mþvqeéini aédûn øÿkildÿ dÿstÿk-lÿdiklÿðinÿ gþðÿ Moldova Ïðezidentinÿ vÿùþkumÿtinÿ dÿ ÷ox minnÿtdaðûq. Bu mönaqiøÿ-lÿðdÿn insanlað zÿðÿð ÷ÿkmiølÿð, þlkÿlÿðimiz zÿ-ðÿð ÷ÿkmiølÿð. Mönaqiøÿlÿðin nÿticÿlÿðinÿ nÿzÿðsalsaq gþðÿðik ki, seïaðat÷ûlað ùe÷ nÿ qazan-maéûblað. Ùaqq bizim tÿðÿfimizdÿdið, beénÿl-xalq noðmalað bizim tÿðÿfimizdÿdið, ÿdalÿtbizim tÿðÿfimizdÿdið. Döøönöðÿm ki, mÿsÿlÿninmaùiééÿtinin baøa döøölmÿsinÿ, ùabelÿ onuntÿnzimlÿnmÿsi éollaðûna dönéa ictimaiééÿtininmömkön qÿdÿð daùa geniø daiðÿsini cÿlb edÿðÿk,biðgÿ sÿélÿðlÿ biz þlkÿlÿðimizin ÿðazi bötþvlöéö-nön bÿðïasûna nail olacaüûq.

Mÿn sÿfÿðÿ dÿvÿtÿ gþðÿ, sÿmimi qÿbula gþðÿøÿxsÿn Ïðezident Vladimið Nikolaéevi÷ Voðo-ninÿ bið daùa dÿðin tÿøÿkköð etmÿk istÿéiðÿm.Aðamûzda, ùÿqiqÿtÿn, ÷ox meùðiban dostluqmönasibÿtlÿði, sÿmimi mönasibÿtlÿð éaðanmûø-dûð vÿ biz bu mönasibÿtlÿði ÷ox ÿziz tutuðuq.Ömidvaðam ki, sizin gþzÿl þlkÿnizÿ sÿfÿðim dÿikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðin inkiøafûnda nþvbÿtimÿðùÿlÿ olacaqdûð.

Diqqÿtinizÿ gþðÿ tÿøÿkköð ediðÿm.

Sonða Azÿðbaécan vÿ Moldova ïðezidentlÿðijuðnalistlÿðin suallaðûna cavab veðdilÿð.

Sual: Mÿnim sualûm cÿnab ßliéevÿdið.

Moldova Azÿðbaécanûn sÿðmaéÿ qoéduüu ilkþlkÿdið. ßvvÿla, mÿni maðaqlandûðan oduð ki,bu, sadÿcÿ olaðaq, tÿsadöfdöð, éoxsa stðateæiaddûmdûð? Èkincisi, teðminaldan baøqa, konkðetolaðaq, daùa ùansû biznes laéiùÿlÿði ùÿéatake÷iðilÿcÿkdið?

Èlùam ßliéev: Bu gön biz ùÿmin mÿsÿlÿnimözakiðÿ etdik vÿ belÿ bið ömumi ðÿédÿolduüumuzu bildiðdik ki, siéasi mönasibÿtlÿðéöksÿk sÿviééÿdÿ olmasa, ðegional ÿmÿkdaølûqmÿsÿlÿlÿðindÿ ömumi mþvqelÿð olmasa, ömumistðateæi xÿtt olmasa, ÿlbÿttÿ, belÿ iðimiqéaslûlaéiùÿlÿði ùÿéata ke÷iðmÿk mömkön olmazdû.Éÿni ikitÿðÿfli ÿlaqÿlÿðimiz, ðegionda baø veðÿnïðoseslÿðÿ vaùid mþvqedÿn éanaømalaðûmûzAzÿðbaécan sÿðmaéÿ÷ilÿðinin Moldova iqtisa-diééatûna aðxaéûnca vÿsait qoémalaðû ö÷ön ÷oxéaxøû baza éaðatmûødûð. Bu laéiùÿnin, ÿlbÿttÿ,kommeðsiéa dÿéÿði vað, ÷önki belÿ biznes laéiùÿ-lÿðindÿ ancaq stðateæi, siéasi mÿsÿlÿlÿði ÿsastutmaq ÷ÿtindið. Sþzsöz ki, bu, ÷ox bþéök stðateæiÿùÿmiééÿtÿ malikdið. Øöbùÿ etmiðÿm ki, bulaéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsi vÿ bötön lazûmiinfðastðuktuðun éaðadûlmasû ðegionda tamaméeni øÿðait éaðadacaq, þlkÿlÿðimiz aðasûnda,ðegionun þlkÿlÿði aðasûnda ÿmÿkdaølûq ö÷ön éeniimkanlað a÷acaq, ÿlbÿttÿ, iqtisadiééatûn digÿðsaùÿlÿðindÿ dÿ ÿlaqÿlÿðimizin qaédaéa döø-mÿsinÿ tÿkan veðÿcÿkdið.

Bu gön mÿn dedim ki, biz tezliklÿ Mol-dovada sÿfiðlik a÷acaüûq. Bu da bizi biðlÿødiðÿn÷ox möùöm cÿùÿtdið. Aviasiéa xidmÿtlÿðininðÿùbÿðlÿði aðasûnda saziø imzalanmasû da ÿlaqÿ-lÿð vÿ qaðøûlûqlû gediø-gÿliø ö÷ön éaxøû imkanlaðéaðada bilÿð. Éÿni, bötön bunlað ömumi stðateæimönasibÿtlÿðimiz ÷ÿð÷ivÿsindÿ gþðölÿn iølÿðdið.

Sual: Mÿnim sualûm ùÿð iki ïðezidentÿdið.Þlkÿlÿðimizin Avðoïa quðumlaðûna inteqðasiéasaùÿsindÿ ÿmÿkdaølûüûnûn ïeðsïektivlÿði necÿ-dið?

Vladimið Voðonin: Fevðalûn 22-dÿ Moldova-da biz Avðoïa Èttifaqû ilÿ iø ïlanû imzaladûq. Bu iøïlanû onun ùÿéata ke÷iðilmÿsinÿ aidiééÿti olanùÿð bið naziðlik, idaðÿ ö÷ön konkðet taïøûðûqlaðdaþz ÿksini taïmûødûð. Azÿðbaécan Ïðezidenti cÿ-nab ßliéevlÿ stðateæi cÿùÿtdÿn belÿ bið mÿsÿlÿdÿðazûlûüa gÿldik ki, Avðoïaéa inteqðasiéanûn bustðateæè vektoðu bizim ö÷ön möÿééÿnedicidið. Bizbu baðÿdÿ GUÞAM-ûn sammitindÿ dÿdanûøacaüûq. Biz belÿ bið mÿsÿlÿdÿ dÿ ilkin ðazû-lûüa gÿldik ki, bu vÿ éa digÿð ïðoblemlÿð, möx-tÿlif laéiùÿlÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsi, Avðointeq-ðasiéa éolunda uüuðlað vÿ uüuðsuzluqlað baðÿdÿdaim infoðmasiéa möbadilÿsi aïaðacaüûq. Biz bu 11

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 12: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mÿsÿlÿdÿ ÿmÿkdaølûq edÿcÿk, nail olduüumuzbötön mösbÿt tÿcðöbÿni bþlöøÿcÿéik. Döøönö-ðÿm ki, bu xÿtt vÿ biðgÿ iøimiz Avðoïa Èttifaqûnûnþlkÿlÿði tÿðÿfindÿn dÿ alqûølanacaq vÿ dÿstÿklÿ-nÿcÿkdið. Ùÿm dÿ, bu cöð dÿstÿk qaðøûlûqlûolacaqdûð. O, Avðoïaéa inteqðasiéa éolunu daùaaz sÿùvlÿðlÿ, éaxud bþéök sÿùvlÿð olmadanke÷mÿkdÿ, éÿqin ki, bizÿ kþmÿk edÿcÿkdið.

Èlùam ßliéev: Avðoïaéa inteqðasiéa éolu ilÿbiðlikdÿ getmÿk tÿklikdÿ getmÿkdÿn daùa ðaùatvÿ asan olacaqdûð. Bu istiqamÿtdÿ baxûølaðûmûzvÿ stðateæi xÿttimiz uéüun gÿldiéinÿ gþðÿ, Mol-dova kimi, Azÿðbaécan da þz gÿlÿcÿk inkiøafûnûAvðoïa, Avðatlantik quðumlaðûna inteqðasiéadagþðöð. ßlbÿttÿ ki, biz daim tÿcðöbÿ möbadilÿsivÿ mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð aïaðacaq, Avðoïaéa inteq-ðasiéa özðÿ biðgÿ laéiùÿlÿð ùÿéata ke÷iðÿcÿéik.Zÿnnimcÿ, belÿ, bu éolu tez ke÷mÿk bizÿ daùa

ðaùat olacaqdûð. ßlbÿttÿ ki, þlkÿlÿðimizin Avðo-ïaéa inteqðasiéasûna mane olan mÿsÿlÿlÿðin þzùÿllini taïmasû da vacibdið. Ùamûéa aédûndûð ki,ÿðazi bötþvlöéö bÿðïa edilmÿdÿn, mönaqiøÿlÿðnizama salûnmadan bu ïðoseslÿð istÿdiéimizkimi vÿ ömidvaðam ki, Avðoïa quðumlaðûnûn daistÿdiéi kimi tez getmÿéÿcÿkdið. Oduð ki, Mol-dovada Dnestðéanû bþlgÿ mönaqiøÿsinin vÿAzÿðbaécanda Eðmÿnistan – Azÿðbaécan, Daü-lûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿlli tÿkcÿ þlkÿlÿði-mizÿ aid olan mÿsÿlÿlÿð deéildið. Bu mÿsÿlÿlÿðùÿm dÿ ðegional tÿùlökÿsizlik ö÷ön ïðoblemdið,Avðoïaéa tam inteqðasiéa éolunda ïðoblemdið.Ömidvaðam ki, Avðoïaéa inteqðasiéa ïðosesi sö-ðÿtlÿndikcÿ bu mönaqiøÿlÿðin beénÿlxalq ùöquqnoðmalaðû vÿ ïðinsiïlÿði ÿsasûnda ÿdalÿtli ùÿlliö÷ön daùa ÿlveðiøli øÿðait éaðanacaqdûð.

“AzÿðTAC” 23.04.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

12

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

22/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevinGUÞAM þlkÿlÿði dþvlÿt baø÷ûlaðûnûn ziðvÿ gþðöøöndÿ iøtiðakû

Êèøèíåâñêàÿ Äåêëàðàöèÿ ãëàâ ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌ

«Âî èìÿ äåìîêðàòèè, ñòàáèëüíîñòè è ðàçâèòèÿ»

Ãëàâû ãîñóäàðñòâ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñ-ïóáëèêè, Ãðóçèè, Ðåñïóáëèêè Ìîëäîâà è Óê-ðàèíû,

Ðóêîâîäñòâóÿñü öåëÿìè è ïðèíöèïàìè,çàêðåïëåííûìè â Óñòàâå Îðãàíèçàöèè Îáúåäè-íåííûõ Íàöèé, îñíîâîïîëàãàþùèõ äîêóìåíòàõÎðãàíèçàöèè ïî áåçîïàñíîñòè è ñîòðóäíè÷åñ-òâó â Åâðîïå è ÃÓÓÀÌ, â ÷àñòíîñòè ßëòèíñêîéÕàðòèè,

Ïîòäâåðæäàÿ ïðèâåðæåííîñòü ãîñóäàðñòâÃÓÓÀÌ åâðîïåéñêèì íîðìàì è öåííîñòÿì è èõñòðåìëåíèå ïðîäîëæàòü äâèæåíèå ïî ïóòèåâðîïåéñêîé èíòåãðàöèè,

Îòìå÷àÿ âîçðàñòàþùóþ ðîëü â îáùååâðî-ïåéñêèõ ïðîöåññàõ ðåãèîíàëüíîãî ñîòðóäíè-÷åñòâà íà îñíîâå âçàèìíîãî óâàæåíèÿ ñóâåðåí-íûõ ïðàâ ãîñóäàðñòâ, è ïîä÷åðêèâàÿ, ÷òî òàêîåñîòðóäíè÷åñòâî ñïîñîáñòâóåò ðàçâèòèþ äå-ìîêðàòèè â öåëÿõ óêðåïëåíèÿ áåçîïàñíîñòè èñòàáèëüíîñòè, ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ, êóëü-òóðíîãî è ñîöèàëüíîãî ïðîöâåòàíèÿ,

Âûðàæàÿ ñòðåìëåíèå óòâåðæäàòü äåìîêðà-òè÷åñêèå öåííîñòè âî âñåõ ñôåðàõ äåÿòåëüíîñòèãîñóäàðñòâà è â æèçíè îáùåñòâà, íåóêîñíè-òåëüíî ñîáëþäàòü ïðàâà ÷åëîâåêà, óêðåïëÿòüäóõ äîâåðèÿ è òîëåðàíòíîñòè, áåçîãîâîðî÷íîãîïðèîðèòåòà âåðõîâåíñòâà çàêîíà êàê âîâíóòðåííèõ, òàê è â ìåæäóíàðîäíûõ äåëàõ,

Âûðàæàÿ ãëóáîêóþ îçàáî÷åííîñòü ïðîäîë-

æàþùèìèñÿ êðèçèñàìè è âîçðàñòàþùèìèðèñêàìè áåçîïàñíîñòè, îñîáåííî óãðîçàìèìåæäóíàðîäíîãî òåððîðèçìà, àãðåññèâíîãîñåïàðàòèçìà è ýêñòðåìèçìà è ñâÿçàííûìè ñíèìè îïàñíûìè ÿâëåíèÿìè,

Ïîä÷åðêèâàÿ, ÷òî íåóðåãóëèðîâàííûå êîí-ôëèêòû â ðÿäå ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌ ïîäðûâàþòñóâåðåíèòåò, òåððèòîðèàëüíóþ öåëîñòíîñòü èíåçàâèñèìîñòü ýòèõ ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌ, îñëî-æíÿþò ïîëíîìàñøòàáíîå îñóùåñòâëåíèå äåìî-êðàòè÷åñêèõ ðåôîðì è ýêîíîìè÷åñêîå ðàçâèòèåðåãèîíà, íåãàòèâíî âëèÿþò íà åâðîïåéñêèåèíòåãðàöèîííûå ïðîöåññû è ïðåäñòàâëÿþòñîáîé âûçîâ ìåæäóíàðîäíîìó ñîîáùåñòâó,

Ïðèâåòñòâóÿ ðàñøèðåíèå ÅâðîïåéñêîãîÑîþçà è îòìå÷àÿ âçàèìíóþ ãîòîâíîñòü ê ñáëè-æåíèþ è ðàçâèòèþ ñîòðóäíè÷åñòâà íà îñíîâååâðîïåéñêèõ íîðì è ñòàíäàðòîâ,

Îòìå÷àÿ îòêðûòîñòü ÃÓÓÀÌ äëÿ äðóãèõñòðàí è îáúåäèíåíèé, ðàçäåëÿþùèõ òå æå öåëèè ïðèíöèïû,

1. Çàÿâëÿþò î ïðèâåðæåííîñòè ïðèíöèïàìäåìîêðàòèè, âåðõîâåíñòâà çàêîíà è óâàæåíèÿîñíîâíûõ ïðàâ è ñâîáîä ÷åëîâåêà, íåóêëîííîìñòðåìëåíèè óêðåïëÿòü äåìîêðàòè÷åñêóþ ñòà-áèëüíîñòü è ðàçâèâàòü ýêîíîìè÷åñêîå ñîòðóä-íè÷åñòâî ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌ â èíòåðåñàõñâîèõ íàðîäîâ.

2. Ïîäòâåðæäàþò íåîáõîäèìîñòü äàëüíåé-

Page 13: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

øåãî óêðåïëåíèÿ è ðàñøèðåíèÿ ñîòðóäíè÷åñòâàãîñóäàðñòâ â ïðîòèâîäåéñòâèè ìåæäóíàðîäíî-ìó òåððîðèçìó è ýêñòðåìèçìó è ñâÿçàííûì ñíèìè òàêèì íåãàòèâíûì ÿâëåíèÿì, êàê íåçà-êîííûé îáîðîò íàðêîòèêîâ, òðàíñíàöèîíàëüíàÿîðãàíèçîâàííàÿ ïðåñòóïíîñòü, òîðãîâëÿ ëþäü-ìè, íåëåãàëüíàÿ ìèãðàöèÿ, ðàñïðîñòðàíåíèåîðóæèÿ ìàññîâîãî óíè÷òîæåíèÿ, íåçàêîííàÿòîðãîâëÿ îðóæèåì, îòìûâàíèå äåíåã è êîð-ðóïöèÿ, âî èñïîëíåíèå ïîëîæåíèé Äåêëàðàöèèî ñîâìåñòíûõ óñèëèÿõ ïî îáåñïå÷åíèþ ñòà-áèëüíîñòè è áåçîïàñíîñòè â ðåãèîíå è Ñîãëà-øåíèÿ î ñîòðóäíè÷åñòâå ìåæäó Ïðàâèòåëüñòâà-ìè ãîñóäàðñòâ-ó÷àñòíèêîâ ÃÓÓÀÌ â ñôåðåáîðüáû ñ òåððîðèçìîì, îðãàíèçîâàííîé ïðåñ-òóïíîñòüþ è èíûìè îïàñíûìè âèäàìèïðåñòóïëåíèé.

3. Âûðàæàþò òâåðäóþ ðåøèìîñòü âíîñèòüñîâìåñòíûé âêëàä â ïîääåðæàíèå ìèðà èñòàáèëüíîñòè, âûñêàçûâàþò íàìåðåíèå íàëà-äèòü âîåííî-ïîëèòè÷åñêîå è âîåííîå ñîòðóä-íè÷åñòâî, â òîì ÷èñëå â ñôåðå ìèðîòâîð÷åñêèõîïåðàöèé.

4. Îòìå÷àþò áåñïåðñïåêòèâíîñòü è ïàãóá-íîñòü ñåïàðàòèçìà è äåçèíòåãðàöèè, íåñîâìåñ-òèìîñòü ïðèìåíåíèÿ ñèëû, ýòíè÷åñêèõ ÷èñòîê èòåððèòîðèàëüíûõ çàõâàòîâ ñ åâðîïåéñêèì îïû-òîì è öåííîñòÿìè, êîòîðûå, â ÷àñòíîñòè, âêëþ-÷àþò ïîëèýòíè÷íîñòü è êóëüòóðíîå ìíîãî-îáðàçèå. Ïîä÷åðêèâàþò âàæíîñòü èíòåíñèôè-êàöèè ñîâìåñòíûõ óñèëèé ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌè ìåæäóíàðîäíîãî ñîîáùåñòâà â óðåãóëèðîâà-íèè ïðèäíåñòðîâñêîé ïðîáëåìû è êîíôëèêòîââ Àçåðáàéäæàíå è Ãðóçèè íà îñíîâå íîðì èïðèíöèïîâ ìåæäóíàðîäíîãî ïðàâà ïóòåìðåèíòåãðàöèè íåêîíòðîëèðóåìûõ òåððèòîðèé âãîñóäàðñòâà, ÷àñòüþ êîòîðûõ îíè ÿâëÿþòñÿ, èîáåñïå÷åíèè ñîâìåñòíîãî ìèðíîãî ïðîæèâàíèÿðàçëè÷íûõ ýòíè÷åñêèõ ãðóïï â ïðåäåëàõìåæäóíàðîäíî-ïðèçíàííûõ ãðàíèö ãîñóäàðñòâ.

5. Ïîä÷åðêèâàþò âàæíîñòü ðåøåíèÿ Ñòàì-áóëüñêîãî Ñàììèòà ÎÁÑÅ îò 1999 ã. è ïðèçû-âàþò âñå ãîñóäàðñòâà ÎÁÑÅ ïðèëîæèòü ìàêñè-ìóì óñèëèé äëÿ èñïîëíåíèÿ Ðîññèåé ïðèíÿòûõîáÿçàòåëüñòâ î ïîëíîì âûâîäå ðîññèéñêèõ âîéñêè âîîðóæåíèé èç Ðåñïóáëèêè Ìîëäîâà è Ãðóçèè.

6. Âûðàæàþò ïîääåðæêó ìèðíûì èíèöèà-òèâàì è ïðîöåññàì íàïðàâëåííûõ íà ðåøåíèåñóùåñòâóþùèõ êîíôëèêòîâ. Â ýòîì êîíòåêñòåïðèâåòñòâóþò íåäàâíèå ïðåäëîæåíèÿ, ìèðíûéïëàí, ïðåäñòàâëåííûé Ïðåçèäåíòîì Ãðóçèè äëÿÞæíî-Îñåòèíñêîé àâòîíîìèè, ïðîäîëæàþ-ùèéñÿ «Ïðàæñêèé ïðîöåññ» ïåðåãîâîðîâ â ðàì-êàõ Ìèíñêîé ãðóïïû ÎÁÑÅ, à òàêæå ïîÿâëåíèåâî âðåìÿ Ñàììèòà ÃÓÓÀÌ ïðåäëîæåíèé Ïðå-çèäåíòà Óêðàèíû è Ïðåçèäåíòà Ðóìûíèè ïî

ðåøåíèþ ïðèäíåñòðîâñêîé ïðîáëåìû.

7. Ïîäòâåðæäàþò êóðñ íà óãëóáëåíèååâðîïåéñêîé èíòåãðàöèè ãîñóäàðñòâ ÃÓÓÀÌ,óñòàíîâëåíèå ïàðòíåðñêèõ îòíîøåíèé ñ Åâðî-ïåéñêèì Ñîþçîì è ÍÀÒÎ ñ öåëüþ ñîçäàíèÿîáùåãî ïðîñòðàíñòâà áåçîïàñíîñòè, ýêîíîìè-÷åñêîãî è òðàíñïîðòíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà, èçàÿâëÿþò î íàìåðåíèè òåñíî âçàèìîäåéñòâîâàòüâ ýòèõ îáëàñòÿõ. Ïîäòâåðæäàþò íàìåðåíèåïðîäîëæàòü âçàèìîâûãîäíîå ñîòðóäíè÷åñòâî ñÑØÀ è ðàçâèâàòü íàèáîëåå òåñíûå îòíîøåíèÿ ñîðãàíèçàöèÿìè è ãîñóäàðñòâàìè, ðàçäåëÿþ-ùèìè ýòè öåëè è ïðèíöèïû ÃÓÓÀÌ.

8. Âûñòóïàþò çà ñêîðåéøóþ ðåàëèçàöèþÑîãëàøåíèÿ î ñîçäàíèè çîíû ñâîáîäíîé òîð-ãîâëè, èñïîëüçîâàíèå òðàíçèòíîãî ïîòåíöèàëà,â òîì ÷èñëå äëÿ íàäåæíûõ ïîñòàâîê ýíåðãî-íîñèòåëåé, ýôôåêòèâíîãî è áåçîïàñíîãî ôóíê-öèîíèðîâàíèÿ òðàíñïîðòíûõ êîðèäîðîâ, ÷òîáóäåò ñïîñîáñòâîâàòü óñèëåíèþ åâðîïåéñêîéèíòåãðàöèè è îáåñïå÷åíèþ ìåæäóíàðîäíîé áå-çîïàñíîñòè, ðàçâèòèþ òîðãîâî-ýêîíîìè÷åñêèõîòíîøåíèé ìåæäó Âîñòîêîì è Çàïàäîì, ñîâåð-øåíñòâîâàíèþ òðàíñïîðòíî-êîììóíèêàöèîí-íîé èíôðàñòðóêòóðû â ñòðàòåãè÷åñêè âàæíîìðåãèîíå ÃÓÓÀÌ.

9. Ïîä÷åðêèâàþò íåîáõîäèìîñòü ýíåðãåòè-÷åñêîãî ñîòðóäíè÷åñòâà â ðàìêàõ ÃÓÓÀÌ, â÷àñòíîñòè, àêòèâèçàöèè óñèëèé, íàïðàâëåííûõíà ðåàëèçàöèþ ñîâìåñòíûõ ïðîãðàìì è ïðîåê-òîâ, íà îñíîâå èõ êîììåð÷åñêîé ðåíòàáåëü-íîñòè, ïî òðàíñïîðòèðîâêå ýíåðãîðåñóðñîâÊàñïèéñêîãî ðåãèîíà íà åâðîïåéñêèé ýíåðãå-òè÷åñêèé ðûíîê ñ èñïîëüçîâàíèåì òåððèòîðèéãîñóäàðñòâ-ó÷àñòíèêîâ Îáúåäèíåíèÿ.

10. Âûñòóïàþò çà óñèëåíèå âçàèìîäåéñòâèÿâ ãóìàíèòàðíîé ñôåðå, â ÷àñòíîñòè, ñîòðóä-íè÷åñòâà â îáëàñòè òóðèçìà, çäðàâîîõðàíåíèÿ,îáðàçîâàíèÿ, êóëüòóðû è ñïîðòà.

11. Äëÿ äîñòèæåíèÿ öåëåé ßëòèíñêîé Õàð-òèè ÃÓÓÀÌ è íàñòîÿùåé Äåêëàðàöèè, ïðèíè-ìàÿ âî âíèìàíèå âàæíîñòü ýêîíîìè÷åñêîãî èñîöèàëüíîãî ðàçâèòèÿ, ôîðìèðîâàíèÿ ïðîñ-òðàíñòâà äåìîêðàòè÷åñêîé ñòàáèëüíîñòè èáåçîïàñíîñòè â ðåãèîíå ÃÓÓÀÌ, à òàêæå äëÿïðèäàíèÿ íîâîãî èìïóëüñà ñîòðóäíè÷åñòâó,çàÿâëÿþò î íàìåðåíèè ñîçäàòü íà îñíîâåÃÓÓÀÌ ðåãèîíàëüíóþ îðãàíèçàöèþ, èìåþ-ùóþ öåëüþ äåìîêðàòèþ è ðàçâèòèå.

12. Ïðåçèäåíòû ïîðó÷èëè Ñîâåòó Ìèíèñòð-îâ Èíîñòðàííûõ Äåë Îáúåäèíåíèÿ ïðîðàáîòàòüñîîòâåòñòâóþùèå âîïðîñû è âíåñòè ñîãëàñî-âàííûå ïðåäëîæåíèÿ.

ã. Êèøèíýó, 22 àïðåëÿ 2005 ãîäà13

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 14: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

GUÞAM þlkÿlÿði dþvlÿt baø÷ûlaðûnûn mÿtbuat konfðansû

Aïðelin 22-dÿ, GUÞAM-ûn özvö olan þlkÿ-lÿðin dþvlÿt baø÷ûlaðûnûn ziðvÿ gþðöøö baøa÷atdûqdan sonða ïðezidentlÿð Èlùam ßliéev,Vladimið Voðonin, Viktoð Éuøøenko, MixailSaakaøvili, ùabelÿ Litva vÿ Ðumûniéa ïðezi-dentlÿði Valdas Adamkus vÿ Tðaéan Beseskuæuðnalistlÿð ö÷ön bÿéanatlaðla ÷ûxûø etmiølÿð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Qeéd etmÿk istÿéiðÿm ki, GUÞAM þlkÿlÿði

dþvlÿt baø÷ûlaðûnûn bu gön ke÷iðilÿn ziðvÿ gþðöøö÷ox uüuðlu oldu. Mÿsÿlÿlÿðin ÷ox konstðuktivmözakiðÿsi getdi vÿ Kiøinåó Bÿéannamÿsi qÿbuledildi. Zÿnnimcÿ, bu, tÿøkilatûmûzûn ðegiondamþvqelÿðinin daùa da mþùkÿmlÿnmÿsi éolunda÷ox möùöm amildið. ßminÿm ki, bu ziðvÿ gþðö-øöndÿn sonða ðegional ïðoblemlÿð, demokðatikïðoseslÿðin inkiøafû, tÿùlökÿsizliéin mþùkÿmlÿn-mÿsi ïðoblemlÿði kontekstindÿ GUÞAM-ûn ðoluvÿ éeði aðtacaqdûð. Tÿøkilat ÷ox göclö, ciddi qöv-vÿéÿ ÷evðilið. O, Xÿzÿð dÿnizi – Qaða dÿnizðegionunda baø veðÿn bötön ïðoseslÿðdÿ fÿaliøtiðak edÿcÿkdið.

Øöbùÿ éoxduð ki, tÿøkilatûn inkiøafûnûn bu

éeni mÿðùÿlÿsi þlkÿlÿðimizdÿ baø veðÿn ïðoseslÿðö÷ön dÿ ÷ox möùöm olacaqdûð. Bizi ÷ox øeébiðlÿødiðið. Avðoïaéa inteqðasiéa mÿsÿlÿlÿðinÿvaùid éanaømalað, teððoðizmlÿ möbaðizÿéÿ,ðegional tÿùlökÿsizlik vÿ Avðoïa tÿùlökÿsizliéisisteminin mþùkÿmlÿndiðilmÿsinÿ vaùid éanaø-malað, tÿcavözkað seïaðatizmlÿ möbaðizÿéÿ va-ùid éanaømalað – bötön bunlað Kiøinåó Bÿéan-namÿsindÿ þz ÿksini taïmûødûð. Bÿéannamÿdÿÿmÿkdaølûüûmûzûn ðuùu ifadÿ edilmiø, ùabelÿmeéað vÿ ïðinsiïlÿð dÿqiq gþstÿðilmiødið. Bunla-ðûn ÿsasûnda ÿmÿkdaølûüû inkiøaf etdiðÿcÿk, þlkÿ-lÿðimizdÿ vÿziééÿti tÿkmillÿødiðÿcÿéik.

Þlkÿlÿðimizin ÿðazilÿðindÿki mönaqiøÿlÿðinùÿlli ïðinsiïlÿðinÿ vaùid éanaømanûn ifadÿ olun-masûnû da ÷ox möùöm mÿqam ùesab ediðÿm. Bu,÷ox vacibdið, ÷önki biz Moldova, Göðcöstan vÿAzÿðbaécandakû mönaqiøÿlÿðin beénÿlxalqùöquq ïðinsiïlÿði ÿsasûnda dincliklÿ ùÿllinÿ nailolmaq istÿéiðik vÿ bu zaman vaùid,eénilÿødiðilmiø éanaøma olmalûdûð. ×ox øadamki, buna mövÿffÿq ola bildik. ßlbÿttÿ, ÷alûøa-caüûq ki, ÿmÿkdaølûüûmûz ðegion ö÷ön, þlkÿ-lÿðimiz ö÷ön bötön tÿùlökÿlÿðin aðadan qaldû-ðûlmasûnû mömkön etsin ki, Avðoïa vÿ Avðatlan-tik quðumlaðûna noðmal inteqðasiéa edÿ bilÿk.

Ziðvÿ gþðöøöndÿ dost þlkÿlÿðin - Ðumûniéavÿ Litvanûn ïðezidentlÿðinin iøtiðakûnû da ÷oxmöùöm vÿ ÿlamÿtdað ùadisÿ ùesab ediðÿm. Bu,ùÿm tÿøkilatûmûza olan ùþðmÿtin, ùÿm dÿðegional ÿmÿkdaølûq mÿsÿlÿlÿðinÿ mönasibÿtinifadÿsidið. Tÿøkilatûmûz ÿmÿkdaølûq ö÷ön a÷ûq-dûð. Ùesab ediðik ki, ðegional ïðoseslÿðin gÿlÿcÿkinkiøafû GUÞAM-û ðegional miqéasda ciddiqövvÿéÿ ÷eviðÿcÿkdið.

Föðsÿtdÿn bið daùa istifadÿ edÿðÿk, ziðvÿ gþ-ðöøönön gþzÿl tÿøkilinÿ vÿ bizÿ gþstÿðilÿnqonaqïÿðvÿðliéÿ gþðÿ ev saùiblÿðinÿ - Moldovatÿðÿfinÿ, øÿxsÿn Ïðezident Vladimið Nikolaéevi÷Voðoninÿ tÿøÿkköð etmÿk istÿéiðÿm.

Diqqÿtinizÿ gþðÿ tÿøÿkköð ediðÿm.

“AzÿðTAC” 23.04.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

14

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Ðumûniéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Tðaéan Besesku ilÿ gþðöøUkðaéna Ïðezidenti Viktoð Éuøøenko ilÿ gþðöøGöðcöstan Ïðezidenti Mixail Saakaøvili ilÿ gþðöøLitva Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Valdas Adamkus ilÿ gþðöø

Sÿfÿð zamanû èìçàëàíìûø ñÿíÿäëÿð:GUÞAM-ûn özvö olan þlkÿlÿðin sÿùiééÿ naziðliklÿði aðasûnda ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøGUÞAM ÷ÿð÷ivÿsindÿ sÿðgi-éaðmaðka fÿaliééÿti ùaqqûnda saziø

Page 15: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

09/05/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Bþéök Qÿlÿbÿnin60 illiéinÿ ùÿsð olunmuø òÿäáèðëÿðäÿ iøtiðakû

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn Ïðezidenti Vladimið Ïutin ilÿ gþðöøAmeðika Biðlÿømiø Øtatlaðûnûn Ïðezidenti Coðc Buø ilÿ gþðöøÏoløa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Aleksandð Kvasnevski ilÿ gþðöøBolqaðûstan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Geoðgi Ïiðvanov ilÿ gþðöøTöðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Baø naziði Ðÿcÿb Taééûb ßðdoüan ilÿ gþðöøÈtaliéa Ðesïublikasûnûn Baø naziði Silvio Beðluskoni ilÿ gþðöøBel÷ika Kðallûüû ïaðlamentinin sÿdði Ùeðman de Kðoo ilÿ gþðöø

15-17/05/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Avðoïa Øuðasûnûnözvö olan þlkÿlÿðin Âàðøàâàäà êå÷èðèëÿí dþvlÿt vÿ ùþkumÿt baø÷ûlaðûnûn

nþvbÿti ziðvÿ gþðöøöndÿ iøtiðakû

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Eðmÿnistan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Ðobeðt Ko÷aðéan ilÿ gþðöøTöðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan ilÿ gþðöøLitva Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Valdas Adamkus ilÿ gþðöøAvðoïa Èttifaqûnûn xaðici ÿlaqÿlÿð vÿ éeni qonøuluq siéasÿti özðÿ komissaðû xanûm BenitaFeððeðo-Valdneð ilÿ gþðöøAvðoïa Øuðasû Ïaðlament Assambleéasûnûn sÿdði Ðene Van deð Linden ilÿ gþðöøAlbaniéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Alfðed Moisiu ilÿ gþðöøNoðve÷ Kðallûüûnûn Baø naziði Kéel Maqne Bundevik ilÿ gþðöøFinlandiéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti xanûm Taðéa Ùalonen ilÿ gþðöøAvðoïa Øuðasûnûn Baø katibi Teðði Devis ilÿ gþðöø×exiéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Vatslav Klaus ilÿ gþðöø

10-12/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéevin Xoðvatiéaéa ðÿñìè sÿfÿði

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Xoðvatiéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Stiïe Mesi÷ ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöøXoðvatiéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Stiïe Mesi÷ ilÿ geniø tÿðkibdÿ gþðöøXoðvatiéa Ðesïublikasû ïaðlamentinin – Saboðunun sÿdði Vladimið Øeks ilÿ gþðöøXoðvatiéa Ðesïublikasû ùþkumÿtinin sÿdði Èvo Sanadeð ilÿ gþðöø

Sÿfÿð zamanû imzalanmûø sÿnÿdlÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Xoðvatiéa Ðesïublikasû aðasûnda mÿdÿni ÿmÿkdaølûq ùaqqûndasaziøAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi vÿ Xoðvatiéa Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿðvÿ Avðoïa Ènteqðasiéasû Naziðliéi aðasûnda ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda ïðotokolAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn vÿ Xoðvatiéa Ðesïublikasûnûn aviasiéa ùakimiééÿti oðqanlaðûaðasûnda ÿmÿkdaølûq memoðandumó

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ Xoðvatiéa Ðesïublikasû

Ïðezidenti Stiïe Mesi÷in biðgÿ mÿtbuat konfðansû

Èéunun 10-da Zaqðebdÿ, Azÿðbaécan Ïðezi-denti Èlùam ßliéevin Xoðvatiéaéa ðÿsmi sÿfÿði÷ÿð÷ivÿsindÿ sÿnÿdlÿðin imzalanmasûndan son-ða Ïðezident Èlùam ßliéevin vÿ Xoðvatiéa Ïðezi-denti Stiïe Mesi÷in biðgÿ mÿtbuat konfðansû ol-muøduð. ßvvÿlcÿ ïðezidentlÿð nitqlÿ ÷ûxûø etdilÿð.

Xoðvatiéa Ðesïublikasû ÏðezidentiStiïe Mesi÷in nitqi

Ùþðmÿtli cÿnab Ïðezident!Ùþðmÿtli mÿtbuat nömaéÿndÿlÿði!Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti cÿ- 15

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 16: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

nab Èlùam ßliéev Xoðvatiéa Ðesïublikasûna ilkðÿsmi sÿfÿðÿ gÿlmiødið. Biz onunla vÿ nömaéÿn-dÿ ùeéÿti ilÿ ùÿm Azÿðbaécan, ùÿm dÿ Xoð-vatiéa ö÷ön vacib saéûlan mÿsÿlÿlÿð ÿtðafûndafikið möbadilÿsi aïaðdûq.

Biz bötön saùÿlÿðdÿ, xösusÿn dÿ iqtisadisaùÿdÿ qaðøûlûqlû ÿmÿkdaølûüû daùa da intensiv-lÿødiðmÿk vÿ mþùkÿmlÿndiðmÿk aðzumuzuifadÿ etdik. Eéni zamanda bildiðdik ki, ikitÿðÿfliÿmÿkdaølûüûmûzûn geniølÿndiðilmÿsi vÿ göclÿn-diðilmÿsi mÿqsÿdi ilÿ ùöquqi baza éaðadûlmalûdûðvÿ bu gön ùÿmin istiqamÿtdÿ ilkin addûmlað atûl-mûødûð. Tÿðÿflÿð ùÿm þlkÿlÿðimiz aðasûnda mþv-cud olan mönasibÿtlÿði, ùÿm dÿ ðegionlaðûmûz-dakû vÿziééÿti mözakiðÿ etmiødið. Biz teððoðiz-min ùazûðda bötön dönéa ictimaiééÿti ö÷ön tÿù-lökÿ doüuðan ÿn bþéök bÿlalaðdan biði olmasûnûqeéd etdik. Teððoðizm ïðobleminin aðadan qaldû-ðûlmasû mÿqsÿdi ilÿ aéðû-aéðû teððoð÷ulað vÿ éateððoð÷u qðuïlaða qaðøû möbaðizÿ aïaðmaq,onlaðûn sadÿcÿ, maliééÿ mÿnbÿlÿðini kÿsmÿkkifaéÿt deéildið. Eéni zamanda, siéasi mÿsÿlÿlÿðidÿ ùÿll etmÿk lazûmdûð. Xösusÿn dÿ qaénað nþq-tÿlÿðdÿ olan ïðoblemlÿðin, éoxsulluq ïðoblemi-nin ùÿllinÿ ÷alûømaq lazûmdûð. Tamamilÿ aédûn-dûð ki, ùÿll olunmamûø siéasi mÿsÿlÿlÿð teððoð÷ufÿaliééÿtÿ bÿðaÿt qazandûðmûð. ßksinÿ, siéasiïðoblemlÿðin aðadan qaldûðûlmasû teððoðizmÿ sonqoémaüa imkan éaðadað.

Mÿnim ùÿmkaðûm, Azÿðbaécan Ðesïubli-kasûnûn Ïðezidenti bildiðdi ki, þlkÿsinin bþéökïotensialû vað vÿ bu ïotensial gÿlÿcÿkdÿ ikitÿ-ðÿfli mönasibÿtlÿðin inkiøafû mÿqsÿdi ilÿ istifadÿolunmalûdûð. Xÿzÿð dÿnizindÿn ùasil olunacaqAzÿðbaécan neftinin bþéök bið ùissÿsi buéaxûnlaðda istismaða veðilmiø éeni neft boðu kÿ-mÿði vasitÿsilÿ dönéa bazaðlaðûna ÷atdû-ðûlacaqdûð. Belÿliklÿ, bu laéiùÿ Azÿðbaécanûnbödcÿsinÿ miléaðdlaðla dollað gÿtiðÿcÿk vÿAzÿðbaécan ùþkumÿti ÿn möùöm mÿsÿlÿlÿðiùÿll etmÿéÿ qadið olacaqdûð. Bu föðsÿt ùÿm÷ininbizim øiðkÿtlÿð ö÷ön Azÿðbaécanda fÿaliééÿtgþstÿðmÿk imkanlaðû éaðadacaqdûð. Xoðvatiéaisÿ, þz nþvbÿsindÿ, Azÿðbaécanda isteùsalolunan mÿùsullað ö÷ön bazaðlaðûnû a÷ûq elan edÿ-cÿkdið. Biz eéni zamanda, tuðizm saùÿsindÿÿmÿkdaølûq imkanlaðûnû vÿ vÿtÿndaølaðûmûzûnbið-biðini daùa éaxûndan tanûmasû mÿsÿlÿsinimözakiðÿ etdik.

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidentimÿni Xoðvatiéanûn iø adamlaðû ilÿ biðgÿAzÿðbaécana ðÿsmi sÿfÿðÿ dÿvÿt etdi. Mÿn budÿvÿti bþéök mÿmnuniééÿtlÿ qÿbul etdim.

Saü olun.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli cÿnab Ïðezident!Xanûmlað vÿ cÿnablað!Èlk nþvbÿdÿ, þlkÿnizÿ mÿni dÿvÿt etdiéinÿ

gþðÿ Xoðvatiéa Ïðezidentinÿ minnÿtdaðlûüûmûbildiðmÿk istÿéiðÿm. Buðada olmaüûmdan ÷oxøadam. Biz bu sÿfÿði þlkÿlÿðimiz aðasûndakûikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðin inkiøafû istiqamÿtindÿatûlmûø ÷ox vacib bið addûm kimi qÿbul ediðik.

Cÿnab Ïðezidentin dediéi kimi, biz ikitÿðÿflimönasibÿtlÿðÿ, ðegiondakû, dönéadakû vÿziééÿ-tÿ aid mÿsÿlÿlÿði mözakiðÿ etdik. Sizÿ deéÿ bilÿ-ðÿm ki, biz mözakiðÿ etdiéimiz bötön mÿsÿlÿlÿð-dÿ konsensusa nail olduq vÿ onlaðûn ùÿlli ilÿbaülû ömumi mþvqedÿ olduüumuzu bið daùaùiss etdik.

Þlkÿlÿðimiz aðasûnda oxøaðlûqlað ÷oxduð. Ùÿðiki þlkÿ – Xoðvatiéa vÿ Azÿðbaécan uzun illÿðÿðzindÿ möstÿqillikdÿn mÿùðum olmuølað vÿdigÿð þlkÿlÿðin bið ùissÿsi idilÿð. Þlkÿlÿðimizdigÿð þlkÿlÿðin ùÿðbi tÿcavözönÿ mÿðuz qalmûø-lað. ßgÿð biz bu gön sölùön Balkanlaðda bÿðïaolunduüunu gþðöðöksÿ, Cÿnubi Qafqaz ðegio-nunda bu, ùÿlÿ ki, belÿ deéildið. Digÿð sþzlÿdesÿk, biz þlkÿlÿðimizin özlÿødiéi ïðoblemlÿðiéaxøû anlaéûðûq vÿ ïðoblemlÿðimizi vÿ Azÿðbaé-canûn iøüal olunmuø ÿðazilÿðinin azad edilmÿsiilÿ baülû mþvqeéimizi anladûüûna gþðÿ mÿn cÿ-nab Ïðezidentÿ ÷ox minnÿtdaðam. Mÿn ömidediðÿm ki, Balkanlaðda olduüu kimi, bizimðegionda da ÿdalÿt bÿðïa olunacaq vÿ bið miléonAzÿðbaécanlû qa÷qûn þz éuðd-éuvasûna qaéûda-caqdûð.

Biz ùÿm dÿ iqtisadi ÿmÿkdaølûüa daið mÿsÿ-lÿlÿði mözakiðÿ etdik vÿ deéÿ bilÿðÿm ki, nö-maéÿndÿ ùeéÿtimizdÿ iø adamlaðû da vað. Onlaðxoðvatiéalû ùÿmkaðlaðû ilÿ biðgÿ biznes laéiùÿ-lÿðinin ùÿéata ke÷iðilmÿsi ilÿ baülû lazûmi danû-øûqlað aïaða bilÿðlÿð. Bizim eneðæi sektoðunda,tuðizm, kÿnd tÿsÿððöfatû vÿ iqtisadiééatûn digÿðsaùÿlÿðindÿ ÿmÿkdaølûq etmÿk ö÷ön ÷ox éaxøûïotensialûmûz vað. ßminÿm ki, þlkÿlÿðimiz aða-sûnda bu gön quðulan tÿðÿfdaølûq xalqlaðûmûzûnðifaùû naminÿ davam edÿcÿk vÿ Avðoïa ailÿsinÿinteqðasiéa olunmaqda bizÿ éaðdûm÷û olacaqdûð.

Cÿnab Ïðezident bildiðdiéi kimi, mÿn onu vÿonun nömaéÿndÿ ùeéÿtini Azÿðbaécana sÿfÿðÿdÿvÿt etdim vÿ ömidvaðam ki, biz bu sÿfÿðÿ qÿ-dÿð siéasi vÿ iqtisadi saùÿdÿ istÿdiéimiznailiééÿtlÿði ÿldÿ edÿcÿéik.

×ox saü olun!

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

16

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 17: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Sonða Azÿðbaécan vÿ Xoðvatiéa ïðezident-lÿði juðnalistlÿðin suallaðûna cavab veðdilÿð.

Sual: Mÿnim biðinci sualûm XoðvatiéaÏðezidentinÿdið. Bið ne÷ÿ il bundan ÿvvÿl Sizinþlkÿ ùÿðbi éolla vÿ göclö beénÿlxalq dÿstÿklÿÿðazi bötþvlöéönö bÿðïa edÿ bildi. Siz buna ne÷ÿnail oldunuz? Èkinci sualûm ùÿð iki ïðezidentÿdið.Sÿfiðliklÿði nÿ vaxt a÷maüû ïlanlaødûðûðsûnûz?

Stðiïe Mesi÷: Bildiéiniz kimi, ke÷miøÉuqoslaviéada baø veðmiø möùaðibÿnin ÿsas sÿ-bÿbi toðïaq iddialaðû ilÿ baülû idi. ßsas ïðoblemondan ibaðÿt idi ki, Éuqoslaviéanûn ÿn bþéökðesïublikasû saéûlan Seðbiéa þz ÿðazilÿðiniXoðvatiéa, Bosniéa vÿ Ùeðseqovinanûn ùesabûnageniølÿndiðmÿéi ïlanlaødûðûðdû. Möùaðibÿninbaølanmasûna bÿùanÿ isÿ Xoðvatiéada, Bosniéavÿ Ùeðseqovinada éaøaéan seðblÿðin ùöquqlaðû-nûn guéa Seðbiéa tÿðÿfindÿn qoðunmasû olmuø-duð. Aédûn mÿsÿlÿdið ki, bu, ðeallûqdantamamilÿ uzaq olan bið mþvqe idi. Belÿliklÿ,Éuqoslaviéanûn ïað÷alanmasû ilÿ Seðbiéa þz sÿð-ùÿdlÿðini geniølÿndiðmÿk istÿéinÿ döødö.Buðada baø veðmiø bötön möùaðibÿlÿð aðtûqquðtaðûbdûð. Lakin dözönö desÿk, Xoðvatiéadada möÿééÿn daiðÿlÿð ùesab ediðdilÿð ki, SeðbiéaBosniéa vÿ Ùeðseqovinanûn ïað÷alanmasûna nailolacaq vÿ belÿliklÿ, Xoðvatiéanûn milli sÿðùÿd-lÿði geniølÿnÿcÿkdið.

Bötön bunlaða baxmaéaðaq, ùÿðbi ÿmÿlié-éatlaða son qoéuldu vÿ ðesïublikalað aðasûndakûsÿðùÿdlÿð zÿððÿ qÿdÿð dÿ dÿéiømÿdi. Siz dözgönqeéd etdiniz ki, Xoðvatiéa ÿðazisinin bið ùissÿsiiøüal olunmuødu vÿ onun ÿsas ùissÿsi ùÿðbi éollaazad edilmiødið. Qalan ÿðazilÿð isÿ dincðeinteqðasiéa éolu ilÿ qaétaðûldû. Biz etnikazlûqlaðûn ùöquqlaðûnû qoðuéan qanun qÿbuletdik. Bu qanunun möddÿalaðû ÿn éöksÿkAvðoïa standaðtëaðûna cavab veðið. Qa÷qûnlaðûnqaéûtmasû ïðosesi aðtûq baølanûbdûð. Biz ùÿminïðosesi daùa da mþùkÿmlÿndiðmÿk vÿintensivlÿødiðmÿk istÿéiðik, ÷önki bu, bizim dþv-lÿt vÿ milli maðaüûmûza uéüunduð. Etnikmÿnsubiééÿtindÿn asûlû olmaéaðaq, bötön vÿ-tÿndaølaðûmûzûn Xoðvatiéaéa qaéûtmasûnûistÿéiðik. Xoðvatiéa dþvlÿti onlaðûn éaøaéûøéeðlÿðini bÿðïa etmÿlidið. Ùazûðda biz vaxtilÿùÿðbi ÿmÿliééatlað aïaðûlmûø zonalaðda iqtisadiùÿéatûn canlandûðûlmasû ö÷ön bþéök sÿélÿð gþs-tÿðiðik. Sölù éalnûz o vaxt bÿðqÿðað ola bilÿð ki,ùþkumÿt tÿsisatlaðû lazûmûnca iølÿsin. Biz indiXoðvatiéada mÿùz bu iølÿði gþðöðök. Ùamû ö÷önbÿðabÿð ùöquqlað tÿmin olunuð. Biz islaùatlaðûùÿéata ke÷iðiðik. Ïolis vÿ ùÿðbi qövvÿlÿðinislaùatûna nail olmuøuq. Èndi aïaðdûüûmûz

islaùatlað ùþkumÿt idaðÿ÷iliéi vÿ mÿùkÿmÿsisteminÿ aiddið. ßn vacib meéað isÿ oduð ki,ùamû qanun qaðøûsûnda bÿðabÿðdið. Éalnûzqanunun aliliéi bötön vÿtÿndaølaðûn bÿðabÿðsÿviééÿdÿ olmasûnû tÿmin edið. Eéni zamanda,÷ox vacib olan baøqa amil dÿ vað. Konkðetolaðaq cinaéÿt tþðÿdÿn insanlað qanun qaðøû-sûnda cavab veðmÿlidiðlÿð. Bu éolla insanlaðaðasûnda ÿdavÿtÿ son qoéulmasûna nail olmaqolað. ×önki konkðet insanlað tÿðÿfindÿn tþ-ðÿdilmiø cinaéÿtlÿðÿ gþðÿ xalqlað cavab veðmÿ-mÿlidið.

O ki qaldû, Sizin ikinci sualûnûza, Ïðezidentßliéevlÿ bu mÿsÿlÿni mözakiðÿ etdik vÿ belÿðazûlûüa gÿldik ki, ÿvvÿlcÿ biz þlkÿlÿðimizdÿ fÿxðikonsulluqlað a÷malûéûq. Sonðakû mÿðùÿlÿdÿ isÿ,qaðøûlûqlû ÿmÿkdaølûq saùÿsindÿ iðÿlilÿéiø ÿldÿedilmÿklÿ, fÿxði konsulluq sÿviééÿsindÿ olannömaéÿndÿliklÿðimiz sÿfiðlik sÿviééÿsinÿ qaldû-ðûlacaqdûð. Ïðezident mÿnÿ gÿlÿcÿkdÿ neftdÿnalûnacaq gÿliðlÿðin vÿ onun daøûnmasûndan ÿldÿolunacaq vÿsaitlÿðin sÿviééÿsi ùaqqûnda mÿlu-mat veðdikdÿn sonða bið daùa gþðdöm ki, Azÿð-baécanûn bu saùÿdÿki ÷ÿkisi ÷ox aðtacaqdûð.Belÿliklÿ, qaðøûlûqlû ÿmÿkdaølûüûmûzûn daùa dageniølÿndiðilmÿsi ö÷ön ÿlavÿ imkanlað a÷ûla-caqdûð. Þlkÿniz éeni Noðve÷ olacaqdûð.

Èlùam ßliéev: Mÿn dÿ sÿfiðlik mÿsÿlÿsinÿtoxunmaq istÿðdim. Biz bu mÿsÿlÿni cÿnabÏðezidentlÿ mözakiðÿ etdik. Mÿnim ðegiona sÿ-fÿðimin ilk nþvbÿdÿ mÿùz Xoðvatiéaéa edilmÿsiikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðimizÿ veðdiéimiz bþéökÿùÿmiééÿti bið daùa söbut edið. ßlbÿttÿ ki, bizbu éaxûnlaðda daimi nömaéÿndÿliklÿðina÷ûlmasûnû nÿzÿðdÿn ke÷iðÿcÿéik. Mÿn eénizamanda, cÿnab Ïðezidentin veðdiéi cavablabaülû þz mölaùizÿlÿðimi bildiðmÿk istÿðdim. Biðdaùa demÿk istÿéiðÿm ki, þlkÿlÿðimiz aðasûnda÷oxlu oxøaðlûqlað vað. Azÿðbaécan da xaðicitÿcavözdÿn ÿziééÿt ÷ÿkmiø, Eðmÿnistanûntÿcavözönön quðbanû olmuøduð. Bunun ö÷ön dÿbÿùanÿ Azÿðbaécanda éaøaéan eðmÿnilÿðin“qoðunmasû” mÿsÿlÿsi olmuøduð. Lakin DaülûqQaðabaüdakû eðmÿnilÿði qoðumaüa eùtiéac éoxidi, ÷önki eðmÿnilÿð bizim þlkÿdÿ éöz ÿlli ildÿn÷ox éaøamûødûlað vÿ ùe÷ vaxt ïðoblemlÿði olma-mûødûð. ßsil sÿbÿb isÿ Azÿðbaécanûn ÿðazisiniiøüal etmÿk olmuøduð vÿ eðmÿnilÿð xaðici éaðdûmùesabûna buna nail ola bildilÿð. Biz DaülûqQaðabaüda éaøaéan eðmÿnilÿð ö÷ön dönéadamþvcud olan ÿn éöksÿk muxtaðiééÿt statusununvÿ tÿùlökÿsizlik zÿmanÿtinin veðilmÿsinÿ ùazû-ðûq. Bu, bizim edÿ bilÿcÿéimiz maksimum gö-zÿøtdið. Biz ÿminik ki, buðada, Xoðvatiéada 17

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 18: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

olduüu kimi, Azÿðbaécanda da ÿdalÿt bÿðïaedilÿcÿk vÿ toðïaqlaðûmûz iøüaldan azadolunacaqdûð.

Sual: Azÿðbaécanûn bþéök gÿlÿcÿéini nÿzÿðÿalaðaq, Siz Xoðvatiéanûn tÿcðöbÿsini Azÿðbaé-canûn Avðoïaéa inteqðasiéa éolunda nömunÿkimi qÿbul ediðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Biz mönasibÿtlÿðimizininkiøafûnû bið ne÷ÿ istiqamÿtdÿ gþðöðök. Èlk nþv-bÿdÿ, ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðimizi nÿzÿðdÿtutuðuq vÿ onlaðûn ùazûðda söðÿtlÿ mþùkÿmlÿn-

mÿsindÿn mÿmnunuq. Biz eéni zamanda, bugön cÿnab Ïðezidentlÿ þlkÿnizin Avðoïaéainteqðasiéa ïðosesini ÷ox bþéök maðaqla vÿdiqqÿtlÿ izlÿdiéimizi mözakiðÿ etdik. ßldÿetdiéiniz uüuðlað bizi sevindiðið. Biz bu tÿcðöbÿninÿzÿðdÿn ke÷iðdik vÿ ömid ediðik ki, XoðvatiéaAvðoïa Èttifaqûnûn daimi özvö olduqdan sonðasizin þlkÿ Azÿðbaécanûn Avðoïaéa daùa daéaxûnlaømasûna éaðdûm edÿcÿkdið.

“AzÿðTAC” 13.06.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

18

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

13/06/05 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Sankt-ÏeteðbuðqunTavðiéa saðaéûnda 9-cu Ïeteðbuðq Beénÿlxalq Èqtisadi Foðumunda iøtiðakû

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Sankt-Ïeteðbuðqun Tavðiéa saðaéûnda 9-cu Ïeteðbuðq Beénÿlxalq Èqtisadi Foðumunda iøtiðakÐusiéa Fedeðasiéasûnûn Ïðezidenti Vladimið Ïutin ilÿ gþðöøSankt-Ïeteðbuðqdakû Azÿðbaécan diasïoðunun nömaéÿndÿlÿði ilÿ gþðöøAvðoïa Éenidÿnquðma vÿ Ènkiøaf Bankûnûn ïðezidenti, 9-cu Ïeteðbuðq iqtisadi foðumununtÿøkilat komitÿsinin ùÿmsÿdði Éan Leméeð ilÿ gþðöø×exiéa Ðesïublikasû ïaðlamenti Senatûnûn sÿdði Ïðøemûsel Sobotka ilÿ gþðöøSankt-Ïeteðbuðqun Mixaélov maneéindÿ a÷ûlan “Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn nailiééÿtlÿði vÿÿmÿkdaølûüa daið laéiùÿlÿð” sÿðgisindÿ iøtiðak

16/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin Kiéevdÿ êå÷èðèëÿí“Fþvqÿladÿ Ukðaéna dÿéiðmi masasû” adlû beénÿlxalq investisiéa foðumunda iøtiðakû

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Ukðaéna Ïðezidenti Viktoð Éuøøenko ilÿ gþðöøMoldova Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Vladimið Voðonin ilÿ gþðöøGöðcöstan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Mixail Saakaøvili ilÿ gþðöøEstoniéa Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Aðnold Ðööétel ilÿ gþðöø

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN ÏÐEZÈDENTÈÈLÙAM ßLÈÉEVÈN GÞÐÖØLßÐÈ

1 aïðel - ABØ Silaùlû Qövvÿlÿði Avðoïa Komandanlûüû ðÿisinin möavini ×aðlz Uoldunðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

2 aïðel - ATßT-in ùazûðkû sÿdði, Sloveniéa Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði DimitðiÐuïel ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöø

5 aïðel - Möstÿqil Dþvlÿtlÿð Biðliéi Tÿøkilatûnûn Ècða÷û katibi Vladimið Ðuøaélo ilÿ gþ-ðöø

7 aïðel - Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn ke÷miø Ïðezidenti Boðis Éeltsin èlÿ gþðöø7 aïðel - Bel÷ika Kðallûüû ïaðlamenti nömaéÿndÿlÿð ïalatasûnûn sÿdði Ùeðman de

Kðoonun baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø7 aïðel - Éunanûstan Ðesïublikasûnûn tuðizm naziði Dimitðis Avðamoïulosun baø÷ûlûq

etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø8 aïðel - “Sÿðùÿdsiz ðeïoðtéoðlað” Beénÿlxalq Tÿøkilatûnûn Baø katibi Ðobeðt Menaðd

ilÿ gþðöø11 aïðel - Fðansa Senatûnûn Fðansa-Azÿðbaécan dostluq qðuïunun sÿdði, senatoð

Ambðuaz Döïonun ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø11 aïðel - ATßT-in kötlÿvi infoðmasiéa vasitÿlÿðinin azadlûüû özðÿ nömaéÿndÿsi

Miklos Ùaðaøtinin baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø11 aïðel - Ðusiéa Veteðanlað Assosiasiéasûnûn nömaéÿndÿ ùeéÿtini, Ðusiéa æuðnalistlÿði

ilÿ gþðöø

Page 19: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

14 aïðel - Azÿðbaécan Beénÿlxalq ßmÿliééat Øiðkÿtinin ïðezidenti Devid Vudvoðd ilÿgþðöø

19 aïðel - Maðiéa Èøleð Biguinin baø÷ûlûüû ilÿ Avðoïa Èttifaqû-Azÿðbaécan Ïaðlamentßmÿkdaølûüû Komitÿsinin nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

20 aïðel - Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn Ï.È.×aékovski adûna Dþvlÿt Akademik BþéökSimfonik Oðkestðinin bÿdii ðÿùbÿði vÿ baø diðiæoðu, SSÐÈ xalq aðtisti VladimiðFedoseéev ilÿ gþðöø

20 aïðel - Avðoïa Øuðasû Ïaðlament Assambleéasûnûn Monitoðinq KomitÿsininAzÿðbaécan özðÿ ùÿmmÿðuzÿ÷ilÿði Andðeas Qðoss vÿ Andðes Ùeðkel ilÿ gþðöø

25 aïðel - ABØ Dþvlÿt Deïaðtamentinin Avðasiéa özðÿ bþéök mÿslÿùÿt÷isi StivenMÿnn ilÿ gþðöø

27 aïðel - Töðkiéÿnin Qaðs vilaéÿtinin valisi Nevzat Tuðxan, Èüdûð valisi Xÿlil Ulusoé,ßðzuðum valisi Cÿlalÿddin Gövÿnc, Aüðû valisi Éusuf Éavaøcan vÿ ßðdaùanvalisinin vÿkili ßùmÿd ßðdoüdun ilÿ gþðöø

28 aïðel - Beénÿlxalq Xilasetmÿ Komitÿsinin ïðezidenti Coðc Ðuïun ðÿùbÿðlik etdiéinömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

29 aïðel - ABØ-ûn Avðoïada Tÿùlökÿsizlik vÿ ßmÿkdaølûq Tÿøkilatûndakû sÿfiði StefanMinikes ilÿ gþðöø

29 aïðel - BMT-nin ßðzaq vÿ Kÿnd Tÿsÿððöfatû Tÿøkilatûnûn (FAO) Baø diðektoðu ÉakDiufun ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

2 maé - Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Èsgÿndÿðun, Ïaéas, Ceéùan, Saðûmazû,Mÿðsin-Toðoslað, Laïseki øÿùÿðlÿðinin bÿlÿdiééÿ baø÷ûlaðû ilÿ gþðöø

3 maé - Latviéa Seéminin Latviéa-Azÿðbaécan ïaðlamentlÿðaðasû ÿmÿkdaølûqqðuïunun sÿdði Oleqs Denisovsun ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþ-ðöø

10 maé - BMT-nin Uøaq Fondunun (UNÈCEF), Ènkiøaf Ïðoqðamûnûn (UNDÏ), ßùalifondunun (UNFÏA) vÿ Ömumdönéa ßðzaq Ïðoqðamûnûn (WFÏ) ÈcðaiééÿØuðalaðûnûn özvlÿðindÿn ibaðÿt nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

11 maé - Avðoïa Èttifaqûnûn Cÿnubi Qafqaz özðÿ xösusi nömaéÿndÿsi ÙeékiTalvitiéenin ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

18 maé - Beénÿlxalq Valéuta Fondunun Azÿðbaécan özðÿ missiéasûnûn ðÿùbÿði VitaliKðamaðenko ilÿ gþðöø

18 maé - Ukðaénaíûí xaðici iølÿð naziði Boðis Taðaséuk ilÿ gþðöø18 maé - Töðkiéÿ Ðesïublikasû Silaùlû Qövvÿlÿði Baø Qÿðaðgaù ðÿisinin möavini,

oðdu geneðalû Èlkeð Baøbuü ilÿ gþðöø20 maé - ÛÛ Ömumdönéa gþmðök sÿðgisi vÿ foðumunda iøtiðak edÿn nömaéÿndÿ

ùeéÿtlÿði ilÿ gþðöø23 maé - Ðabitÿ Saùÿsindÿ Ðegional ßmÿkdaølûq Tÿøkilatûnûn Bakûda ke÷iðilÿn 33-cö

iclasûnûn iøtiðak÷ûlaðû ilÿ gþðöø24 maé - Almaniéa Fedeðativ Ðesïublikasû Bundestaqûnûn vÿ Fedeðal Kÿøfiééat

Xidmÿtinin nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø24 maé - Qazaxûstan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Nuðsultan Nazaðbaéev ilÿ tÿkbÿtÿk

gþðöø24 maé - Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti ßùmÿd Necdÿt Sezÿð ilÿ gþðöø24 maé - Göðcöstan Ïðezidenti Mixail Saakaøvili ilÿ gþðöø25 maé - ABØ-ûn eneðgetika naziði Samuel Bodman ilÿ gþðöø25 maé - Bþéök Bðitaniéanûn kðal ailÿsinin özvö, Éoðk ùeðsoqu øaùzadÿ Endðéu ilÿ

gþðöø25 maé - BÏ øiðkÿtinin ïðezidenti loðd Con Bðaun ilÿ gþðöø25 maé - Avðoïa Komissiéasûnûn eneðæi mÿsÿlÿlÿði özðÿ komissaðû Andðis Ïibalqs ilÿ

gþðöø26 maé - Noðve÷ Kðallûüûnûn dþvlÿt katibi, neft sÿnaéesi vÿ eneðgetika naziðinin

möavini Oluf Ulset ilÿ gþðöø26 maé - Ukðaénanûn éanacaq vÿ eneðgetika naziðinin biðinci möavini Alekseé

Èv÷enko ilÿ gþðöø26 maé - BNÏ Ïaði Bankûnûn eneðgetika, ixðac vÿ laéiùÿlÿð özðÿ ðÿùbÿði Dominik

Ðemin ilÿ gþðöø27 maé - ATßT-in Minsk qðuïunun ùÿmsÿdðlÿði ilÿ gþðöø27 maé - Èslam Þlkÿlÿði Elm, Tÿùsil vÿ Mÿdÿniééÿt Tÿøkilatûnûn Baø diðektoðu ßbdö-

lÿziz bin Osman ßl-Tuveécði ilÿ gþðöø30 maé - Éaïoniéanûn Azÿðbaécandakû ke÷miø sÿfiði Toøiéuki Fucivaða ilÿ gþðöø 19

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 20: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

30 maé - Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Atatöðk Költöð, Dil vÿ Taðix Éöksÿk Quðumununsÿdði ïðofessoð Sadiq Kamal Tuðal vÿ Atatöðk Aðaødûðmalað Mÿðkÿzininsÿdði ïðofessoð Meùmed Saðaé ilÿ gþðöø

31 maé - Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn Ùÿøtÿðxan vilaéÿtinin qubeðnatoðu Aleksandð Éilkinilÿ gþðöø

1 iéun - Senatoð ×aðlz Ùeéqlin baø÷ûlûq etdiéi ABØ nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø2 iéun - ABØ Mölki Tÿdqiqatlað vÿ Ènkiøaf Fondunun ïðezidenti Tom Ovensin

baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø2 iéun - Dönéa Bankûnûn Cÿnubi Qafqaz özðÿ diðektoðu xanûm Donna

Douset-Koiðolonun ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø6 iéun - Litva Ðesïublikasû Seéminin sÿdði Aðtuðas Ïaulauskasûn baø÷ûlûq etdiéi

nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø6 iéun - Ömumgöðcöstan Katolikos-Ïatðiaðxû ÛÛ Èlianûnûn baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ

ùeéÿti ilÿ gþðöø6 iéun - Avstðiéalû taðix÷i alim, ïðofessoð Eðix Faéqlû ilÿ gþðöø7 iéun - Èngiltÿðÿ – Azÿðbaécan Cÿmiééÿtinin sÿdði, Bþéök Bðitaniéa ïaðlamentinin

Loðdlað ïalatasûnûn özvö, sabiq eneðæi naziði loðd Fðeézeð ilÿ gþðöø9 iéun - Ètaliéa Senatûnûn xaðici ÿlaqÿlÿð vÿ miqðasiéa mÿsÿlÿlÿði daimi komitÿsinin

sÿdði, Senatûn Avðoïa Øuðasû Ïaðlament Assambleéasûndakû nömaéÿndÿùeéÿtinin özvö Fioðello Ïðoveðanû ilÿ gþðöø

9 iéun - Ùindistanûn neft sÿnaéesi vÿ qaz naziði Mani Øankað Aééað ilÿ gþðöø13 iéun - ABØ-ûn Ceémstaun Fondunun ïðezidenti Qlen Ùovaðdûn baø÷ûlûq etdiéi

nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø17 iéun - Bðitaniéanûn Cÿnubi Qafqazdakû xösusi nömaéÿndÿsi Bðaéan Folun ðÿù-

bÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø17 iéun - Avðoïa Øuðasû Venesiéa Komissiéasûnûn katibi Canni Bukikkio ilÿ gþðöø21 iéun - Ðusiéa Ïðezidenti Administðasiéasûnûn ðÿùbÿði Dmitði Medvedéevin baø÷ûlûq

etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø23 iéun - NATO Baø katibinin möavini Con Kolston ilÿ gþðöø23 iéun - Göðcöstanûn maliééÿ naziði Valeði ×e÷elaøvili ilÿ gþðöø27 iéun - Koðeéa Ðesïublikasûnûn, Èðlandiéanûn, Zambiéanûn, Sudanûn, Moldovanûn,

Koðeéa Xalq Demokðatik Ðesïublikasûnûn, Avstðaliéanûn, Qvineéanûn vÿKöveétin þlkÿmizdÿ éeni tÿéin olunmuø fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiðlÿðiMun Ùaéonqun, Entoni Maniksin, Ïeteð Lusaka ×intalanûn, Øol Denq Ala-kûn, Miùail Lauðun, Li Don Ïalûn, xanûm Éean Dunnun, Amaða Banquða-nûn vÿ Abdullaù Abdulÿziz ÿl-Duvaiùinin etimadnamÿlÿðinin qÿbuledilmÿsi

30 iéun - Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan ilÿ gþðöø

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

20

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 21: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿÐusiéa Ïðezidenti Vladimið Ïutinin gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿEstoniéa Ïðezidenti Aðnold Ðööételin gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ×exiéa Ïðezidenti Vatslav Klausun gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿAvðoïa Øuðasûnûn Baø katibi Teðði Devisin gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿNoðve÷ Kðallûüûnûn Baø naziði Kéel Maqnein gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿAlbaniéa Ïðezidenti Alfðed Moisiunun gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿLitva Ïðezidenti Valdas Adamkusun gþðöøö

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿFinlandiéa Ïðezidenti Taðéa Ùalonenin gþðöøö

Page 22: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

XAÐICI ÞLKßLßÐIN DÞVLßT Vß ÙÞKUMßT BAØ×ÛLAÐÛNÛNAZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLIKASÛNA SßFßÐLßÐI

24-25/05/05 - Qazaxûstan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Nuðsultan NazaðbaéevinAzÿðbaécan Ðesïublikasûna ðÿsmi sÿfÿði

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéev ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöøAzÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Ùeédÿð ßliéev Fondóíun ïðezidenti,ÉUNESKO-nun xoømÿðamlû sÿfiði Meùðiban ßliéeva ilÿ gþðöøÙeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin Azÿðbaécan ùissÿsininistifadÿéÿ veðilmÿsi mÿðasimindÿ iøtiðak

Sÿfÿð zamanû imzalanmûø sÿnÿdlÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Qazaxûstan Ðesïublikasû aðasûnda stðateæi tÿðÿfdaølûq vÿ möt-tÿfiqlik mönasibÿtlÿði ùaqqûnda möqavilÿAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ßmÿk vÿ ßùalinin Sosial Mödafiÿsi Naziðliéi ilÿ QazaxûstanÐesïublikasûnûn ßmÿk vÿ ßùalinin Sosial Mödafiÿsi Naziðliéi aðasûnda ÿmÿk, mÿøüulluq vÿÿùalinin sosial mödafiÿsi saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti ilÿ Qazaxûstan Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda neftmaøûnqaéûðmasû saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûüûn ÿsas ïðinsiïlÿði ùaqqûnda 1997-ci il 10 iéun taðixlisaziøÿ dÿéiøikliéin edilmÿsi ùaqqûnda ïðotokolAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti ilÿ Qazaxûstan Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda azadticaðÿt ùaqqûnda 1997-ci il 10 iéun taðixli saziøÿ ÿlavÿ vÿ dözÿliølÿðin edilmÿsi ùaqqûndaïðotokolAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ùþkumÿti ilÿ Qazaxûstan Ðesïublikasûnûn ùþkumÿti aðasûndatuðizm saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti ilÿ Qazaxûstan Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûndateððoð÷uluq, naðkotik vasitÿlÿðin, ïsixotðoï maddÿlÿðin vÿ ïðekuðsoðlaðûn qanunsuz dþvðiééÿsi,mötÿøÿkkil vÿ digÿð nþv cinaéÿtkaðlûqla möbaðizÿdÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziø

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ Qazaxûstan Ðesïublikasû

Ïðezidenti Nuðsultan Nazaðbaéevin biðgÿ mÿtbuat konfðansû

Maéûn 24-dÿ Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnÏðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Qazaxûstan Ðes-ïublikasûnûn Ïðezidenti Nuðsultan NazaðbaéevBakûda biðgÿ mÿtbuat konfðansû ke÷iðmiølÿð.Dþvlÿt baø÷ûlaðû ÿvvÿlcÿ nitqlÿðlÿ ÷ûxûø etdilÿð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli cÿnab Ïðezident!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Bu gön biz Azÿðbaécan xalqûnûn bþéök

dostu, Qazaxûstan Ïðezidenti NuðsultanAbiøevi÷ Nazaðbaéevi qÿbul ediðik. Demÿliéÿmki, biz bið-biðimizÿ ÷ox bþéök qaðdaølûq ùisslÿðibÿslÿéiðik. Þlkÿlÿðimiz aðasûnda taðixÿn ÷oxéaxûn mönasibÿtlÿð, dostluq, qaðdaølûq mönasi-bÿtlÿði mþvcud olmuøduð. ×ox xoøduð ki, bumönasibÿtlÿð indi dÿ inkiøaf edið vÿ éeni mÿnailÿ dolüunlaøûð.

Nuðsultan Abiøevi÷i Azÿðbaécan xalqûnûnlideði Ùeédÿð ßliðza oülu ßliéevlÿ bþéök øÿxsidostluq tellÿði baülaéûðdû. Bið ÷ox illÿð, onilliklÿðÿðzindÿ onlað biðlikdÿ ÷ox fÿal iølÿmiølÿð. Onlaðmöstÿqil þlkÿlÿðÿ - Qazaxûstana vÿ Azÿðbaécanaðÿùbÿðlik etmÿéÿ baøladûqda da xalqlaðûmûzûdaùa da éaxûnlaødûðmaq, daùa bþéökinteqðasiéaéa vÿ mönasibÿtlÿðin daùa éöksÿk

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

22

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 23: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

sÿviééÿsinÿ nail olmaq ö÷ön ÷ox sûx qaðøûlûqlûfÿaliééÿt gþstÿðiðdilÿð vÿ mÿqsÿdlÿðinÿ dÿ÷atdûlað.

Þlkÿlÿðimiz aðasûnda mönasibÿtlÿðin bugön-kö sÿviééÿsi möstÿqil dþvlÿtlÿðimizin ïðezident-lÿði vÿzifÿsindÿ onlaðûn onillik biðgÿ fÿalié-éÿtinin nÿticÿsidið. Mÿnÿ ÷ox xoøduð ki, bu ÿnÿ-nÿlÿð saxlanûlmûødûð vÿ davam edið. Qazaxûstanaþtÿnilki ðÿsmi sÿfÿðimi bþéök sÿmimiééÿtlÿ xa-tûðlaéûðam. Aïaðûlmûø danûøûqlað vÿ imzalanmûøsÿnÿdlÿð söbut edið ki, ÿlaqÿlÿðimiz mþùkÿm-lÿnið.

Qazaxûstan Ïðezidentinin Azÿðbaécana bu-gönkö sÿfÿðinin dÿ ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿti vað.Biz tÿðÿfdaø þlkÿlÿðik, qaðdaøûq. Biz ðegionda bugön möùöm ðol oénaéan vÿ gÿlÿcÿkdÿ getdikcÿdaùa möùöm ðol oénaéacaq þlkÿlÿðik. Ðegionu-muzda baø veðÿn ïðoseslÿð dÿ xeéli dÿðÿcÿdÿqaðøûlûqlû fÿaliééÿtimizin sÿviééÿsindÿn, ÿmÿk-daølûüûmûzûn sÿviééÿsindÿn asûlû olacaqdûð.

Bu gön biz siéasi ÿmÿkdaølûüûn ÿn éöksÿksÿviééÿsinÿ malikik, iqtisadi ÿlaqÿlÿði dÿgeniølÿndiðmÿk istÿéiðik. ßmtÿÿ dþvðiééÿsi aðtû-mûnûn ÷ox bþéök olmasû vÿ faiz nisbÿti ilÿ ÷oxkÿskin øÿkildÿ aðtmasû ilÿ éanaøû, ùesab ediðikki, bu ÿmÿkdaølûüû geniølÿndiðmÿk ö÷ön ÷ox bþ-éök ïotensial vað. Bu mÿsÿlÿlÿð, ùabelÿ ðegionalsiéasÿt, ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿð, Xÿzÿð özðÿÿmÿkdaølûq mÿsÿlÿlÿði bugönkö tÿkbÿtÿk danû-øûqlaðûmûzûn vÿ gþðöølÿðimizin diqqÿt mÿð-kÿzindÿ olmuøduð.

Biz bið daùa ÿmin olduq ki, þlkÿlÿðimizaðasûnda qaðøûlûqlû ÿlaqÿlÿðin sÿviééÿsi ÷ox éök-sÿkdið. Qazaxûstan vÿ Azÿðbaécan, éÿqin, elÿ þl-kÿlÿðdið ki, onlað qonøulaðûn, dost, qaðdaø dþv-lÿtlÿðin necÿ ÿmÿkdaølûq etmÿli olduqlaðûnanömunÿ ola bilÿðlÿð. Bu ÿmÿkdaølûq dÿðin taðixikþklÿðÿ, ÿnÿnÿlÿðÿ ÿsaslanûð, ùabelÿ dþvlÿt-lÿðimizin tÿøÿkkölö vÿ mþùkÿmlÿnmÿsi, ðegio-nun iqtisadi cÿùÿtdÿn göclö, siéasi cÿùÿtdÿn fÿalþlkÿlÿðinÿ ÷evðilmÿsi ilÿ øÿðtlÿnÿn bugönkömÿna ilÿ dolüunlaømûødûð. Zÿnnimcÿ, þlkÿ-lÿðimizin bu istiqamÿtdÿ – ùÿm ðegional iølÿðdÿ,ùÿm ikitÿðÿfli ÿsasda, ùÿm dÿ beénÿlxalqtÿøkilatlaðda ÿmÿkdaølûq ÷ÿð÷ivÿsindÿ biðgÿfÿaliééÿtinin istÿð þlkÿlÿðin daxilindÿ ïðoseslÿðininkiøafû ö÷ön, istÿðsÿ dÿ ðegional siéasÿt,ÿmÿkdaølûq vÿ ðegional tÿùlökÿsizlik mÿsÿlÿlÿðiö÷ön ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿti olacaqdûð.

Dÿvÿtimizi qÿbul edib þlkÿmizÿ sÿfÿðÿgÿldiéinÿ gþðÿ ùþðmÿtli Nuðsultan Abiøevi÷ÿ bþ-éök tÿøÿkköðömö bildiðmÿk istÿéiðÿm. Ùÿm dÿ÷ox xoøduð ki, bu sÿfÿð Azÿðbaécanda taðixiùadisÿ ÿðÿfÿsindÿ - Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu

kÿmÿðinin istifadÿéÿ veðilmÿsi ÿðÿfÿsindÿ ke÷ið.Sabaù biz bu taðixi ùadisÿdÿ biðlikdÿ iøtiðak edÿ-cÿéik. Mÿnÿ ÷ox xoøduð ki, QazaxûstanÏðezidenti bu baéðamda qonaqlaðûmûz aðasûndaolacaqdûð. Qazaxûstan Ïðezidentinÿ, bötön dostvÿ qaðdaø qazax xalqûna bið daùa sölù,fiðavanlûq, tÿðÿqqi aðzulamaq istÿéiðÿm vÿömidvaðam ki, ÿlaqÿlÿðimiz bundan sonða dabelÿ fÿal suðÿtdÿ mþùkÿmlÿnÿcÿkdið.

Diqqÿtinizÿ gþðÿ tÿøÿkköð ediðÿm.

Qazaxûstan Ðesïublikasû ÏðezidentiNuðsultan Nazaðbaéevin nitqi

Èlùam Ùeédÿðovi÷, indicÿ dediéiniz sÿmimisþzlÿðÿ gþðÿ Sizÿ tÿøÿkköð ediðÿm. Mÿn bufikiðlÿðlÿ tamamilÿ ðazûéam. Biz mÿùdud daiðÿ-dÿ vÿ nömaéÿndÿ ùeéÿtlÿðimizlÿ gþðöølÿðdÿ dÿbu baðÿdÿ sþùbÿt etdik. Biz dÿvÿtinizimÿmnuniééÿtlÿ qÿbul etdik vÿ Siz AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn Ïðezidenti vÿzifÿsinÿ baøladûq-dan sonða buðaéa ðÿsmi sÿfÿð ediðik. Nömaéÿn-dÿ ùeéÿtimizÿ ùþkumÿtimizin aïaðûcû naziðlÿðidaxildiðlÿð. Bu, ciddi niééÿtlÿðdÿn vÿ ÿnÿnÿvi,÷oxdankû dostluq vÿ ÿmÿkdaølûq mönasibÿt-lÿðimizi daùa da mþùkÿmlÿtmÿk istÿéindÿn xÿ-bÿð veðið. Èmzaladûüûmûz sÿnÿd nadið bið sÿ-nÿddið, ÷önki biz ùÿlÿ dostluüumuzun dÿðinkþklÿðinin vÿ XXÛ ÿsðdÿ gÿlÿcÿk möttÿfiqlikmönasibÿtlÿðimizin qeéd olunduüu stðateæixaðakteðli sÿnÿd imzalamamûødûq.

Ùesab ediðÿm ki, Mÿðkÿzi AsiéadaQazaxûstan Azÿðbaécan ö÷ön, bizim ö÷önsÿQafqazda Azÿðbaécan ÿsas dþvlÿtdið. Mÿsÿlÿtÿkcÿ bunda deéildið, ùÿð÷ÿnd bu da ÷oxvacibdið, biz ömumi taðixi, ömumi bþéökÿcdadlaðû, ömumi dili, mÿdÿniééÿt vÿ ÿnÿnÿlÿðiolan qoùum xalqlaðûq. Qazax xalqûnûn vÿ øÿxsÿnmÿnim Azÿðbaécan xalqûna bþéök ùþðmÿtimiz,mÿùÿbbÿtimiz vÿ eùtiðamûmûz vað. Bÿlkÿ dÿ,uøaqlûqda azÿðbaécanlûlaðla biðlikdÿ boéa-baøa÷atmaüûm øÿxsÿn mÿnim ö÷ön ÷ox möùöm idi,kÿndimizdÿ ÷ox bþéök Azÿðbaécan diasïoðuvaðdû. Bötön xalqûmûzûn da mönasibÿti belÿdið.Dediklÿðim taðixdið, bugönkö ùÿéat isÿ bizi daùada éaxûnlaødûðûð. Èndi Xÿzÿð bizi bið-biðimizdÿnaéûðmûð, ÿksinÿ, biðlÿødiðið, ÿslindÿ, bizqonøuéuq, ùÿmsÿðùÿdik. Èndi bizim iki dþvlÿtbu ðegionda dönéa bazaðû ö÷ön neftin ÿsasùasilat÷ûsûdûð. Biz biðlikdÿ ÷ox sÿélÿ iølÿéÿ,dönéa ÿmÿk bþlgösönön möùöm iøtiðak÷ûsû olabilÿðik. ßvvÿla, bu ðegionda teððoðizmlÿ vÿ digÿðtÿzaùöðlÿðlÿ möbaðizÿ aïaðûlmasû, sabitliéin bÿð-qÿðað edilmÿsi mÿsÿlÿlÿðindÿ, ikincisi, þz eneðæi 23

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 24: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

daøûéûcûlaðûmûzla dönéa mÿkanûnda olmaüû-mûzla. Bu da éaxûn on il ö÷ön sanballû tþùfÿolacaqdûð. Èndi Bakû-Tbilisi-Ceéùanû ÿdalÿtlÿ,aéðû-se÷kilik etmÿdÿn Aktau-Bakû-Tbilisi-Ceé-ùan adlandûðmaq lazûmdûð. Bu, ùÿcmi ildÿn-ilÿdaùa ÷ox aðtacaq Qazaxûstan neftinin dönéabazaðlaðûna ÷ûxaðûlmasûnûn bizim ö÷ön möùömvaðiantlaðûndan biðidið.

Zÿnnimcÿ, bu gön imzalanmûø 6 sÿnÿd –nþvbÿdÿ digÿð möùöm sÿnÿdlÿðimiz duðuð – gþs-tÿðið ki, biz siéasi mÿsÿlÿlÿði bötön istiqamÿtlÿð-dÿ ùÿll ediðik. Ùþkumÿtlÿðaðasû qaðøûlûqlûmönasibÿtlÿð, dþvlÿtlÿðimizin iqtisadi komis-siéalaðûnûn iclaslaðû söbut edið ki, kÿnd tÿsÿð-ðöfatû mÿsÿlÿlÿðindÿ ÿmÿkdaølûq, o cömlÿdÿnQazaxûstandan ÿðzaq, taxûl gþndÿðilmÿsi vÿAzÿðbaécandan neft ùasilatû, neft emalû ö÷önavadanlûq alûnmasû, mötÿxÿssislÿð möbadilÿsi,mÿdÿni möbadilÿ, möøtÿðÿk möÿssisÿlÿð éaða-dûlmasû, tikinti sÿnaéesi þlkÿlÿðimiz aðasûndaÿmtÿÿ dþvðiééÿsini bið ne÷ÿ dÿfÿ aðtûðmaüa im-kan veðið. ßlaqÿlÿð, tuðizm, gÿnclÿðin, ziéalûlaðûnmÿdÿni möbadilÿsi mönasibÿtlÿðimizdÿ möùömamillÿðdið. Sizÿ demÿk istÿéiðÿm ki, QazaxûstanAzÿðbaécanla belÿ éaxûn ÿmÿkdaølûüa a÷ûqdûð vÿbiz bötön istiqamÿtlÿðdÿ ÿmÿkdaølûq etmÿéÿùazûðûq. Ùesab ediðik ki, bötön istiqamÿtlÿðdÿmönasibÿtlÿðimizin inkiøafû ö÷ön ùe÷ bið maneÿéoxduð.

Sÿmimi, qaðdaøcasûna qÿbula, nömaéÿndÿùeéÿtimizÿ gþstÿðilÿn qonaqïÿðvÿðliéÿ gþðÿ biðdaùa tÿøÿkköð ediðÿm. Ömidvaðam ki, gþðöø-lÿðimiz, danûøûqlaðûmûz, dþvlÿtlÿðimizin ðifaùûnaminÿ gÿlÿcÿk ÿmÿkdaølûüa göclö tÿkan veðÿ-cÿkdið.

Sonða Azÿðbaécan vÿ Qazaxûstan Ïðezident-lÿði æuðnalistlÿðin suallaðûna cavab veðdilÿð.

Sual: Bið ùalda ki, Qazaxûstanûn vÿ Azÿð-baécanûn ÿmÿkdaølûüûnda kaðboùidðogenlÿðinnÿqli ÿn möùöm cÿùÿtlÿðdÿn biðidið, Aktau-Bakû-Tbilisi-Ceéùandan savaéû, éeni tðanzitéollaðûnûn meédana gÿlmÿsi dÿ ïlanlaødûðûlûðmû?

Nuðsultan Nazaðbaéev: Gÿlin, ÿvvÿlcÿ bu iøinoðmal suðÿtdÿ gþðÿk. Qazaxûstanûn mþvqeéinÿgÿldikdÿ, mÿn ÷oxvektoðluüu ona gþðÿ ÿsastutmuðam ki, bu, bizim ÷ox mþùkÿm vÿ qÿtimþvqeéimizdið, sadÿcÿ olaðaq, ona gþðÿ ki, bu,ïðoqnoz deéildið, ùesablanmûø eneðæi mÿsÿlÿ-lÿðidið. Mÿsÿlÿn, 2010-cu ildÿ 100 miléon,2015-ci ilÿdÿk tÿxminÿn 150 miléon ton neft÷ûxaðacaüûq. Èqtisadiééatûmûzûn inkiøafû baxû-mûndan daxili tÿlÿbat 25-30 miléon tonolacaqdûð. Gþðdöéönöz kimi, bþéök ùÿcmdÿ neft

ixðac edilÿcÿkdið. Oduð ki, bu neftin tam nÿqlininÿ Bakû-Tbilisi-Ceéùan, nÿ dÿ Øimali Xÿzÿðboðu kÿmÿði tÿmin edÿ bilÿcÿkdið. Éÿqin, sizÿmÿlumduð ki, dekabðda biz ×inÿ gedÿn vÿ göcö20 miléon ton olan 1000 kilometðlik neft kÿ-mÿðinin tikintisini baøa ÷atdûðacaüûq, XÿzÿðiQÿðbi ×inlÿ biðlÿødiðmÿk ö÷ön daùa 700kilometðlik ùissÿni inøa etmÿk qalûð. Zÿnnimcÿ,gÿlÿcÿkdÿ Faðs kþðfÿzinÿ ÷ûxmaqla Èðan vaðiantûda mömköndöð. Biz Atðau-Samaða vasitÿsilÿBaltik dÿnizinÿ ÷ûxmaq ö÷ön Ðusiéa ilÿ iølÿéiðik.Bið sþzlÿ, bötön bunlað ùÿcmlÿðlÿ vÿ zÿðuðÿtlÿmöÿééÿn edilÿcÿkdið. Bu gön Bakû-Tbilisi-Ceéùan Qazaxûstan neftinin nÿqli ö÷ön ÷ox mö-ùöm vaðiantlaðdan biði olaðaq qalûð.

Èlùam ßliéev: Uzun illÿð ÿðzindÿ bizim mþv-qeéimiz dÿ ixðac éollaðûnûn ÷oxvaðiantlûüûnaÿsaslanmûødûð. Ùÿmiøÿ ùesab etmiøik vÿ bu göndÿ ùÿmin éanaømanûn dözgönlöéönö éÿqinetdik ki, nÿqletmÿnin alteðnativ éollaðû nÿ qÿdÿð÷ox olaðsa, mÿnafelÿðimizin maksimum tÿminedilmÿsi ö÷ön imkanlað bið o qÿdÿð ÷oxolacaqdûð. Aðtûq bu gön Azÿðbaécanda iki boðukÿmÿði mþvcudduð, onlað Azÿðbaécan neftiniÐusiéanûn vÿ Göðcöstanûn Qaða dÿniz limanla-ðûna nÿql edið. Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðiistifadÿéÿ veðildikdÿn sonða ö÷öncö bazað – Aða-lûq dÿnizi bazaðû meédana gÿlÿcÿkdið. ßlbÿttÿ,lazûm gÿlÿðsÿ, bizim nÿqliééat infðastðuktuðuQazaxûstanûn neft ùasilat÷ûlaðûnûn da istifadÿsinÿveðilÿcÿkdið ki, bu mÿsÿlÿ maksimum sÿmÿðÿ ilÿþz ùÿllini taïa bilsin.

Qazaxûstan iði neft ùasilat÷ûsûna ÷evðilið. ßl-bÿttÿ, ùesab ediðik ki, neftin ÿðazimiz vasitÿsilÿnÿqli ÷ÿð÷ivÿsindÿ Qazaxûstanla Azÿðbaécanaðasûnda fÿal ÿmÿkdaølûüûn ÷ox möùöm iqtisadinÿticÿlÿði ola bilÿð. Bið daùa demÿk istÿéiðÿm ki,eùtiéac éaðanaðsa, biz bötön nÿqliééat infða-stðuktuðumuzu qaðdaølaðûmûzûn tam ixtiéaðûnaveðÿcÿéik.

Sual: Ùazûðda Xÿzÿðéanû dþvlÿtlÿðin bötönbaø÷ûlaðûnûn gþðöømÿsi vÿ Xÿzÿðin statusu mÿsÿ-lÿsinÿ daið tam miqéaslû konsensus ùaqqûndaðazûlûüa gÿlÿ bilmÿsi ö÷ön bötön ilkin øÿðtlÿðvaðmû? ßgÿð indi bu dþvlÿtlÿðin bötön baø÷ûlaðûùÿmin ïðoblemin ùÿlli ö÷ön ciddi siéasi iðadÿ-lÿðinin olduüunu bÿéan ediðlÿðsÿ, bu ïðoblemintam ùÿllinÿ nÿ mane oluð?

Nuðsultan Nazaðbaéev: Biz, bötön Xÿ-zÿðéanû dþvlÿtlÿð Xÿzÿð dÿnizi ùaqqûnda ïaktimzalanmasû özÿðindÿ ÷oxdan iølÿéiðik. Bildi-éiniz kimi, biz oðta xÿtdÿn, saùiléanû sulaðdan vÿa÷ûq dÿnizdÿn danûødûqda, Ðusiéa, Qazaxûstanvÿ Azÿðbaécan aðasûnda mþvqe éaxûnlûüû

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

24

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 25: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mþvcudduð. Èðanûn mþvqeéi bið qÿdÿð fÿðqlÿnið.Èndi danûøûqlað aïaðan nömaéÿndÿlÿðimizkonsensus taïmaq ö÷ön bu istiqamÿtdÿ intensivsuðÿtdÿ iølÿmÿkdÿ davam ediðlÿð. Ona gþðÿ dÿmÿn bu fikiðdÿéÿm ki, biz – beø Xÿzÿðéanû dþv-lÿt kÿnaðdan mödaxilÿ olmadan ùÿmin mÿsÿ-lÿni þzömöz ùÿll etmÿliéik. ×önki bu, bizimmÿnafelÿðimizdið vÿ bu dÿniz ùamûmûzû biðlÿø-diðmÿlidið, o, dostluq, ÿmÿkdaølûq vÿ ticaðÿtdÿnizi olmalûdûð. Döøönöðÿm ki, Töðkmÿnistanda, Èðan da mÿsÿlÿéÿ bu cöð éanaømada maðaqlû-dûð. ßvvÿl-axûð, þlkÿlÿðin mÿnafelÿði östönlöktÿøkil etmÿlidið vÿ biz buna gÿlib ÷ûxmalûéûq.Èndi ancaq danûøûqlað ïðosesindÿn sþz a÷a bilÿ-ðÿm. Nþvbÿti gþðöøömöz Teùðana tÿéin olunub,onun möddÿti ùÿlÿ möÿééÿn edilmÿéibdið.Éÿqin ki, Èðan Ïðezidentinin se÷kilÿðindÿn sonðabiz danûøûqlað aïaðmaq ö÷ön gþðöølÿðimizin daùakonkðet taðixini gþzlÿéÿcÿéik.

Èlùam ßliéev: Biz Xÿzÿðin mÿsÿlÿlÿðinintÿnzimlÿnmÿsinÿ daið ÷oxtÿðÿfli danûøûqlaðaïaðûlmasûna bþéök ÿùÿmiééÿt veðiðik. Bu mÿsÿ-lÿnin tÿnzimlÿnmÿsinÿ tþùfÿmizi veðmÿk ö÷önþz tÿðÿfimizdÿn bötön mömkön iølÿði gþðöðök.Bu mÿsÿlÿéÿ möxtÿlif éanaømalað mþvcudduð.Lakin bizim éanaømamûz ùÿmiøÿ beénÿlxalqùöququn, indiki ùalda, dÿniz ùöququnun noðmavÿ ïðinsiïlÿðinÿ, ùabelÿ dönéa ïðaktikasûnaÿsaslanmûødûð. Döøönöðÿm ki, Qazaxûstanla

Azÿðbaécan, Qazaxûstanla Ðusiéa, Ðusiéa ilÿAzÿðbaécan aðasûnda ÿldÿ edilmiø saziølÿð bötönXÿzÿðéanû þlkÿlÿðin ÷oxtÿðÿfli saziøi ö÷ön éaxøûÿsas ola bilÿð. Bu ö÷ þlkÿ þz aðalaðûnda bötöndanûøûqlað ïðoseslÿðini tamamilÿ baøa ÷atdûð-mûølað. Èmzalanmûø saziølÿð milli sektoðlaðû dÿqiqdelimitasiéa edið. Bu, ùÿðtÿðÿfli tÿnzimlÿmÿö÷ön éaxøû ÿsasdûð vÿ zÿnnimcÿ, bu éanaømadanistifadÿ edilÿðsÿ, mÿsÿlÿnin ùÿllinÿ ÷ox tez nailolmaq mömköndöð.

Ùÿm÷inin demÿk istÿðdim ki, tÿnzimlÿmÿmÿsÿlÿsinin ùÿlÿ tamamilÿ ùÿll edilmÿmÿsinÿbaxmaéaðaq, bu, Xÿzÿð dÿnizinin Azÿðbaécansektoðunda iølÿéÿn ÿcnÿbi sÿðmaéÿ÷ilÿð ö÷önmaneÿ olmamûødûð. Buðaéa miléaðdlaðla dollaðsÿðmaéÿ qoéulmuø, möasið neft infðastðuktuðuéaðadûlmûødûð, kaðboùidðogen eùtiéatlaðûnûnkÿøfiééatû, ùasilatû iølÿði aïaðûlûð, boðu kÿmÿðlÿði÷ÿkilið. Baøqa sþzlÿ, Xÿzÿðin statusununtÿnzimlÿnmÿmÿsi mÿsÿlÿsi iqtisadi laéiùÿ-lÿðimizin ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿ lÿngitmÿlÿðÿgÿtiðib ÷ûxaðmadû. Lakin ÷ox istÿðdik ki, bu mÿ-sÿlÿ, nÿùaéÿt, þz ùöquqi ùÿllini taïsûn ki, Xÿzÿð-dÿ bötön möbaùisÿlÿðÿ son qoéulsun vÿ Xÿzÿðÿmÿkdaølûq, sölù vÿ tÿùlökÿsizlik zonasûna÷evðilsin.

"AzÿðTAC" 24.05.05

25

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

30/06/05 - Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüanûnAzÿðbaécan Ðesïublikasûna ðÿsmi sÿfÿði

Sÿfÿð zamanû ke÷iðilmiø gþðöølÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Baø naziði Aðtuð Ðasizadÿ ilÿ gþðöøAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Milli Mÿclisinèí deïutatlaðû ilÿ gþðöøAzÿðbaécanda fÿaliééÿt gþstÿðÿn töðk iø adamlaðû ilÿ gþðöøAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéev ilÿ tÿkbÿtÿk gþðöøAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéev ilÿ geniø tÿðkibdÿ gþðöøBakûda Töðkiéÿ sÿfiðliéi ö÷ön tikilÿcÿk éeni binanûn tÿmÿl qoéma mÿðasimindÿ iøtiðakAzÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Ùeédÿð ßliéev Fondun ïðezidenti,ÉUNESKO-nun xoømÿðamlû sÿfiði Meùðiban ßliéeva ilÿ gþðöø

Sÿfÿð zamanû imzalanmûø sÿnÿdlÿð:Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Töðkiéÿ Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda texnikiÿmÿkdaølûq ùaqqûnda ïðotokolAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Töðkiéÿ Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda baétaðlûqsaùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziøAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti vÿ Töðkiéÿ Ðesïublikasû ùþkumÿti aðasûnda möÿlliflikùöququ vÿ ÿlaqÿli ùöquqlað saùÿsindÿ ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda saziø

Page 26: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevin vÿ Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn

Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüanûn biðgÿ mÿtbuat konfðansû

Èéunun 30-da Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnÏðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Töðkiéÿ Ðesïub-likasûnûn Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüanBakûda biðgÿ mÿtbuat konfðansû ke÷iðmiølÿð.Dþvlÿt baø÷ûlaðû ÿvvÿlcÿ nitqlÿðlÿ ÷ûxûø etdilÿð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli cÿnab Baø nazið!Ùþðmÿtli qonaqlað, xanûmlað vÿ cÿnablað!Bu gön Töðkiéÿ Cömùuðiééÿtinin Baø naziði

ùþðmÿtli Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan Azÿðbaécandaðÿsmi sÿfÿðdÿdið. Bu, bizi ÷ox sevindiðið. Ùesabediðÿm ki, bu sÿfÿð iki þlkÿ aðasûnda olanmönasibÿtlÿðin inkiøafûnda möùöm ðoloénaéacaqdûð vÿ Töðkiéÿ ilÿ Azÿðbaécan, ikidost, qaðdaø þlkÿ ùÿmiøÿ olduüu kimi, bundansonða da ÷ox sûx ÿmÿkdaølûq edÿcÿkdið.

Biz ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðÿ bþéök þnÿmveðiðik, bu mönasibÿtlÿði ÷ox éöksÿk qiémÿt-lÿndiðiðik. Bizim aðamûzda olan qaðdaølûq, dost-luq mönasibÿtlÿði ùÿð iki þlkÿnin inkiøafû ö÷önþnÿmlidið. Eéni zamanda, bþlgÿdÿ gedÿn ïðo-seslÿðÿ dÿ mösbÿt tÿsið gþstÿðið. Bþlgÿdÿ sölùön,sabitliéin bÿðqÿðað olunmasû, tÿùlökÿsizlik siste-minin mþùkÿmlÿnmÿsi, bþlgÿdÿ gedÿn iðimiq-éaslû ðegional laéiùÿlÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsi bi-zim ö÷ön vÿ Töðkiéÿ ö÷ön ÷ox þnÿmlidið. Bizimbiðgÿ fÿaliééÿtimiz qaðøûda duðan bötön mÿsÿlÿ-lÿðin ùÿllinÿ bþéök dÿstÿkdið, bþéök tþùfÿdið.

Töðkiéÿ Eðmÿnistan–Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mÿsÿlÿsindÿ daim Azÿðbaécanûn éa-nûnda olub vÿ bu gön dÿ Azÿðbaécanûn éanûn-dadûð. Azÿðbaécanûn ùaqlû mþvqeéini mödafiÿedið, onu dÿstÿklÿéið vÿ bötön beénÿlxalq tÿø-kilatlaðda Azÿðbaécanûn sÿsinÿ sÿs veðið. Bu dÿs-tÿéÿ, bu qaðdaølûüa gþðÿ biz Töðkiéÿ ùþkumÿti-nÿ, Töðkiéÿ dþvlÿtinÿ, Töðkiéÿ xalqûna minnÿt-daðûq. Biz ömid ediðik ki, Eðmÿnistan-Azÿð-baécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi beénÿlxalqùöquq noðmalaðû ÿsasûnda þz ùÿllini taïacaq,Azÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlöéö bÿðïa olunacaqvÿ bið miléondan aðtûq qa÷qûn, kþ÷kön soédaøû-mûz þz doüma toðïaüûna qaéûdacaqdûð. Bunuetmÿk ö÷ön, tÿbii ki, siéasi-diïlomatik sÿélÿðdavam etdiðilmÿlidið. Amma eéni zamanda,Azÿðbaécan þz siéasi vÿ iqtisadi ïotensialûnûdaùa da göclÿndiðmÿlidið.

Bu éaxûnlaðda istismaða veðdiéimiz, Töðkiéÿilÿ Azÿðbaécan aðasûnda dostluq, qaðdaølûq mö-

nasibÿtlÿðinin tÿzaùöðö, onun nÿticÿsi olan Ba-kû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinin uüuðlu fÿalié-éÿti bþlgÿdÿ sabitliéin, iqtisadi inkiøafûn vÿ tÿù-lökÿsizliéin tÿmin edilmÿsindÿ möùöm ðol oé-naéacaqdûð. Bakû-Tbilisi-Ceéùan laéiùÿsi dön-éanûn ÿn bþéök eneðæi laéiùÿsidið vÿ biðgÿ sÿélÿðnÿticÿsindÿ biz bu laéiùÿni ùÿéata ke÷iðdik, ÿf-sanÿni geð÷ÿkliéÿ ÷eviðdik. Bu laéiùÿ vÿ bundansonðakû Bakû-Tbilisi-ßðzuðum qaz êÿìÿðè laéi-ùÿsi Töðkiéÿnin vÿ Azÿðbaécanûn bþlgÿdÿki ðo-lunu vÿ nöfuzunu daùa da aðtûðacaq vÿ gÿlÿcÿk-dÿ bizim iqtisadi vÿ siéasi mþvqeéimizÿ xidmÿtedÿcÿkdið.

Biz ÷ox istÿéiðik ki, aðamûzda olan ticaðÿtÿlaqÿlÿði daùa da geniølÿnsin. Bu gön bu baðÿdÿgeniø sþùbÿt aïaðûldû. Ticaðÿt dþvðiééÿmiz aðtûð,2005-ci ildÿ 2004-cö ilÿ nisbÿtÿn tÿxminÿn 50faiz aðtmûødûð. Bu, ÷ox gþzÿl gþstÿðicidið. Ammaonu da biliðik ki, bu, bizim iqtisadi ïotensialûmû-zû ÿks etdiðmið. Ïotensial daùa da bþéökdöð.ßminÿm ki, bu gön aïaðdûüûmûz danûøûqlað gÿlÿ-cÿkdÿ iqtisadi vÿ ticaðÿt ÿlaqÿlÿðimizin inkiøa-fûna kþmÿk gþstÿðÿcÿkdið.

Biz bu gön ùþðmÿtli Baø naziðlÿ möxtÿlifmþvzulað ÿtðafûnda fikið möbadilÿsi aïaðdûq. ßl-bÿttÿ ki, ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿð, bþlgÿdÿ gedÿnïðoseslÿð mözakiðÿ olundu. Beénÿlxalqtÿøkilatlaðda biðgÿ fÿaliééÿtimiz ùaqqûnda fikiðmöbadilÿsi edildi. Bið daùa demÿk istÿéiðÿm ki,danûødûüûmûz bötön mÿsÿlÿlÿðdÿ bizimmþvqelÿðimiz öst-östÿ döøöð, ùe÷ bið fikið aéðûlûüûéoxduð vÿ bu, bið daùa onu gþstÿðið ki,Töðkiéÿ-Azÿðbaécan mönasibÿtlÿði ÷ox saülamzÿmindÿ quðulubduð. Bu mönasibÿtlÿð gÿlÿcÿk-dÿ dÿ inkiøaf edÿcÿk, mþùkÿmlÿnÿcÿk, Töðkiéÿvÿ Azÿðbaécan xalqlaðû qaðdaø kimi biðlikdÿéaøaéacaq, þz ïotensiallaðûnû daùa da göc-lÿndiðÿcÿk vÿ bþlgÿdÿ gedÿn ïðoseslÿðÿ bundan

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

26

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 27: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

sonða da tÿsið gþstÿðÿcÿklÿð.Ùþðmÿtli Baø naziðin Azÿðbaécana sÿfÿði ilÿ

ÿlaqÿdað bið daùa þz dÿðin mÿmnunluüumubildiðmÿk istÿéiðÿm. ßminÿm ki, bu sÿfÿð uüuðluke÷ÿcÿk, gÿlÿcÿk ÿmÿkdaølûüûmûz ö÷ön gþzÿladdûm olacaqdûð. Tÿøÿkköð ediðÿm.

Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Baø naziðiÐÿcÿb Taééib ßðdoüanûn nitqi

Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanûnûn bu anlamlûa÷ûqlamalaðûna gþðÿ ÷ox tÿøÿkköð ediðÿm. Dö-nÿn axøamdan etibaðÿn gþðdöéömöz qonaqïÿð-vÿðliéÿ gþðÿ þz adûmdan vÿ nömaéÿndÿ ùeéÿtiadûndan ÷ox-÷ox tÿøÿkköð ediðÿm.

Èstÿð tÿkbÿtÿk gþðöøömözdÿ, istÿðsÿ dÿùeéÿtlÿðaðasû gþðöødÿ Töðkiéÿ ilÿ Azÿðbaécanaðasûnda siéasi, iqtisadi vÿ mÿdÿni saùÿlÿðdÿÿlaqÿlÿði mözakiðÿ etdik. Siéasi saùÿdÿ xösusilÿTöðkiéÿ – Azÿðbaécan ÿlaqÿlÿði, beénÿlxalqÿmÿkdaølûq mÿsÿlÿlÿði diqqÿt mÿðkÿzindÿ oldu.

Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanûnûn da ifadÿ etdiéikimi, beénÿlxalq tÿøkilatlað vÿ quðumlaðda biðgÿÿmÿkdaølûüûmûz qaðdaø vÿ dost olan iki þlkÿninistÿéi øÿklindÿ davam etmÿkdÿdið vÿ atdûüûmûzaddûmlað möùömdöð. Bu éþndÿki ÿmÿkdaølûqùÿð zaman ÿsas saéûlmûødûð vÿ tÿbii ki, gÿlÿcÿkdÿdÿ bu øÿkildÿ davam edÿcÿkdið. MÿðùumCömùuðbaøqanû Ùeédÿð ßliéevin ifadÿ etdiéi“Bið millÿt, iki dþvlÿt” fikði bizi gÿlÿcÿéÿ doüðuinamla aïaðûð.

Kiïð baðÿdÿ aïaðûlan siéasÿtimizlÿ baülû mÿ-sÿlÿlÿðÿ dÿ toxunuldu. Bu saùÿdÿ iølÿð davametdiðilÿcÿkdið. Bið ÷ox iølÿðin Azÿðbaécan tÿ-ðÿfindÿn dÿ gþðölÿcÿéinin möédÿsini ùþðmÿtliCömùuðbaøqanûndan aldûq. Bundan mÿmnun-luq vÿ sevinc duéuðuq. Bunlað ÷aðteð ðeéslÿði,oðadakû bið ÷ox iqtisadi-ticaðÿt iølÿðinin biðlikdÿgþðölmÿsidið. Bu saùÿlÿðdÿ atûlacaq addûmlaðdoüðudan da sevindiðicidið.

Èstÿð Avðoïa Øuðasûnda, istÿðsÿ dÿ NATO-da fÿaliééÿtimizdÿ Azÿðbaécanû indiéÿ qÿdÿðnecÿ dÿstÿklÿmiøiksÿ, gÿlÿcÿkdÿ dÿ bunudavam etdiðÿcÿéimizi bið daùa bildiðiðik. DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsi ilÿ baülû bu gönÿ qÿdÿðolan siéasÿtimizi eéni øÿkildÿ davam etdiðiðik.Eðmÿnistanla mönaqiøÿ mÿsÿlÿsindÿ Töðkiéÿ bugönÿ qÿdÿð Azÿðbaécanû necÿ éalnûz buðax-mamûøsa, bundan sonða da buðaxmaéacaqdûð.Xösusilÿ Daülûq Qaðabaü mÿsÿlÿsinÿ éanaømatÿðzimiz Azÿðbaécanûn siéasÿti ilÿ, éanaømatÿðzi ilÿ eénidið. Bizÿ gÿlÿn tÿklif vÿ tÿlÿblÿðÿ bugönÿ qÿdÿð eéni cavabû veðdik.

Bildiéiniz kimi, Avðoïa Øuðasûnûn Eðmÿnis-

tanû iøüal÷û elan etmÿsi ilÿ baülû qÿðaðûTöðkiéÿnin dÿ xösusi sÿélÿði ilÿ ÿldÿ olunmuø biðnÿticÿdið. Dolaéûsû ilÿ iøüal÷ûnûn özÿðinÿ döøÿnvÿzifÿ iøüal etdiéi éeðdÿn ÷ÿkilmÿsidið. Bununéeðinÿ éetiðilmÿsi vacibdið. Töðkiéÿ olaðaq bizbunun danûøûqlað vasitÿsilÿ ÷þzömönön tÿ-ðÿfdaðûéûq. Amma bu ÷þzöm Eðmÿnistanûn iøüaletdiéi ÿðazilÿðdÿn ÷ÿkilmÿsi ilÿ mömköndöð.

Digÿð bið mÿsÿlÿ aðamûzdakû iqtisadi-ticaðÿtÿlaqÿlÿði ilÿ baülûdûð. Bið az ÿvvÿl ùþðmÿtliCömùuðbaøqanûnûn da ifadÿ etdiéi kimi, ÿslindÿùÿð iki þlkÿnin bu saùÿdÿ ÿmÿkdaølûüû lazûmisÿviééÿdÿ deéildið. Ona gþðÿ bunu iðÿlilÿt-mÿéimiz lazûmdûð. ßn ÿsasû, ticaðÿtin ùÿcminiqûsa zamanda bið miléaðd dollaða ÷atdûðmaqdûð.Ùazûðkû ðÿqÿm ÷ox ki÷ikdið. Ènanûðam ki, bu sa-ùÿdÿ iø adamlaðûmûzûn qaðøûlûqlû suðÿtdÿ atacaüûaddûmlaðla biz bu mÿqsÿdÿ dÿ ÷atacaüûq.

Biz aðtûq Bakû-Tbilisi-Ceéùan eneðæi dÿùli-zini baøa ÷atdûðûðûq. Bu eneðæi dÿùlizindÿ baølan-üûc vÿ son nþqtÿ iki þlkÿéÿ aiddið vÿ bu, Göðcös-tanla biðlikdÿ ö÷löéö qovuøduðacaqdûð. Bundansonða Bakû-Tbilisi-ßðzuðum qaz xÿtti vað.Ùazûðda addûmlað söðÿtlÿ atûlûð. Tÿbii, bu, eneðæidÿùlizi olmaqla bÿðabÿð, nÿ qÿdÿð þnÿm daøûéanbið mÿðùÿlÿéÿ daxil olduüumuzu da gþstÿðmÿk-dÿdið. Bu, gÿlÿcÿk ö÷ön bið xösusi þnÿminifadÿsidið. Bu mÿsÿlÿdÿ dÿ döøöncÿlÿðimizeénidið vÿ möøtÿðÿk bið ÷ox addûmlað atacaüûq.

Ènøallaù, oktéabðûn 27-dÿ Ceéùandan tanke-ðÿ ilk neft éöklÿnÿcÿkdið. Bunu sÿbiðsizliklÿ gþz-lÿéiðik. Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanû dÿvÿtimiziqÿbul etdi. Dözdöð, iøin saùibi sizsiniz. Tÿbii,mÿn bu dÿvÿti foðmal olaðaq dedim, belÿ bið dÿ-vÿt gÿðÿksiz idi, amma bunu etmÿk etikadaniðÿli gÿlið. Bakûda boðu xÿttinÿ ilk neft vuðul-duüu zaman ùÿéÿcan necÿ éaøandûsa, ùÿmin ùÿ-éÿcanû bu dÿfÿ oktéabðûn 27-dÿ ilk nefti tankeðÿéöklÿéÿðkÿn biðlikdÿ éaøaéacaüûq.

Mÿdÿniééÿt saùÿsindÿki qaðøûlûqlû ÿlaqÿ-lÿðimizi daùa da mþùkÿmlÿndiðmÿli vÿ geniø-lÿndiðmÿliéik.

Biz ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanûna bið tÿkliflÿdÿ möðaciÿt etdik. Èstÿéiðik ki, Töðkiéÿ-Azÿðbaécan Ticaðÿt Ïalatasû éaðadûlsûn. Ùþð-mÿtli Cömùuðbaøqanû bu tÿklifimizi ÷ox mösbÿtqaðøûladû. Ènøallaù, ùÿð iki þlkÿnin iø adamlaðû,Töðkiéÿ Ïalatalað vÿ Biðéalað Biðliéi, Töðk ÈøAdamlaðû vÿ Sÿnaée÷ilÿð Biðliéi TÖSÈAB qaðøû-lûqlû suðÿtdÿ bið aðaéa gÿlÿðÿk, belÿ bið ïalatanûgeð÷ÿklÿødiðÿcÿklÿð. Necÿ ki, ùþkumÿtlÿðaðasûnda möøtÿðÿk iqtisadi komissiéa quðuldu,sÿnaée÷i vÿ iø adamlaðû aðasûnda, þzÿl sektoðdada belÿ bið quðumun éaðadûlmasû þlkÿlÿðimiz 27

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 28: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

aðasûnda mönasibÿtlÿði daùa da éöksÿk sÿviééÿ-éÿ ÷atdûðacaqdûð. Belÿ bið föðsÿt qazandûüûmûzö÷ön ÷ox-÷ox tÿøÿkköð edÿðÿk, bizi izlÿéÿnsevimli Azÿðbaécan qaðdaølaðûmûza þz adûmdanvÿ millÿtim adûndan sevgi vÿ salamlaðûmûéetiðmÿk istÿéiðÿm.

Sonða Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevvÿ Töðkiéÿnin Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüanjuðnalistlÿðin suallaðûna cavab veðdilÿð.

Sual: Mÿnim sualûm ùþðmÿtli ÏðezidentÈlùam ßliéevÿdið. Kiïð mÿsÿlÿsindÿ Azÿðbaécanùansû addûmlað atacaq, bu baðÿdÿ fikðiniz necÿolacaqdûð? Azÿðbaécanûn vÿ Töðkiéÿnin éaxûnqonøusu olan Èðanda éeni Ïðezident se÷ildi.Sizcÿ, bu, bþlgÿdÿki siéasÿtÿ vÿ Azÿðbaécananecÿ tÿsið gþstÿðÿcÿkdið?

Èlùam ßliéev: Bu mÿsÿlÿ bu gön mözakiðÿolundu vÿ Azÿðbaécan þz mþvqeéini bið daùaifadÿ etdi. Biz Øimali Kiïðin tÿcðid olunmuøvÿziééÿtdÿn ÷ûxmasû ö÷ön ÿlimizdÿn gÿlÿnietmÿéÿ ùazûðûq. Aðtûq ùþðmÿtli Baø nazið dÿ bumÿsÿlÿlÿði a÷ûqladû. Mÿn bu gön mÿlumatveðdim ki, Azÿðbaécanûn möxtÿlif øiðkÿtlÿðiØimali Kiïðdÿ þz ofislÿðini a÷acaqlað, o cömlÿ-dÿn tuðizm øiðkÿtlÿði bu iølÿðlÿ mÿøüul olacaqlað.Azÿðbaécandan Øimali Kiïðÿ u÷uølað tÿøkiledilÿcÿk vÿ lazûm olan baøqa tÿdbiðlÿð gþðölÿ-cÿkdið. Mÿn ùesab ediðÿm ki, éaxûn zamanlaðdaAzÿðbaécanûn iø adamlaðûndan ibaðÿt ùeéÿtinØimali Kiïðÿ getmÿsi dÿ mÿqsÿdÿuéüun olað.

Biz ÷ox tÿÿssöflÿniðik ki, Kiïðdÿ ke÷iðilmiøðefeðendum ömidlÿðimizi doüðultmadû. Ancaqbuna gþðÿ Kiïðdÿ éaøaéan töðk qaðdaølaðûmûzûnbelÿ vÿziééÿtdÿ éaøamasûnûn davam etmÿsinÿ,ÿlbÿttÿ, ùe÷ kim ðazû ola bilmÿz. Kiïð töðklÿði butÿcðiddÿn ÷ûxmalûdûð. Aðtûq Èslam KonfðansûTÿøkilatûnda ÷ox þnÿmli qÿðaðlað qÿbul edilib-dið. ßminÿm ki, bu, ilkin, ÷ox vacib addûmlaðdûð.Ùesab ediðÿm ki, gÿlÿcÿkdÿ baøqa beénÿlxalqtÿøkilatlað da bu tÿøÿbbösÿ qoøulmalûdûð.Belÿliklÿ, oðada insanlaðûn tÿcðid olunmuøvÿziééÿtdÿ éaøamasûna son qoéulmalûdûð vÿqoéulacaqdûð. Azÿðbaécanûn ïaéûna nÿ döøöðsÿ,biz bunu etmÿéÿ ùazûðûq vÿ edÿcÿéik. ßlbÿttÿ ki,Töðkiéÿ ilÿ mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð ÿsasûnda.

Èðanla bizim aðamûzda ÷ox éaxøû ÿlaqÿlÿðvað. Son möddÿt ÿðzindÿ bið ne÷ÿ iqtisadi laéiùÿùÿéata ke÷iðilið, ticaðÿt ÿlaqÿlÿðimiz göclÿnið vÿbiz istÿéiðik ki, iki þlkÿ aðasûnda ÿlaqÿlÿðbundan sonða da inkiøaf etsin. Mÿn bu ilin ÿv-vÿlindÿ Èðana ðÿsmi sÿfÿð etmiødim, ÷ox þnÿmlimÿsÿlÿlÿð mözakiðÿ olundu. Tÿbðiz øÿùÿðindÿAzÿðbaécanûn Baø konsulluüu a÷ûlmûødûð. Ömid

ediðÿm ki, biz éeni ðÿùbÿðliklÿ sÿmÿðÿli iølÿéÿ-cÿk, ùÿð iki þlkÿnin maðaqlaðûna cavab veðÿnmÿsÿlÿlÿði ùÿll edÿcÿéik.

Sual: Mÿnim sualûm ùþðmÿtli Baø naziðßðdoüanadûð. Cÿnab Baø nazið, TöðkiéÿninAvðoïa Èttifaqûna qÿbul edilmÿsi ö÷ön qoéulanøÿðtlÿð sûðasûnda Eðmÿnistanla sÿðùÿdlÿðin a÷ûl-masû vÿ qondaðma “eðmÿni soéqûðûmû”nûn tanûn-masû kimi möddÿalaðûn olduüu bildiðilið. Sizcÿ,Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi ùÿll olunmaéacaüûtÿqdiðdÿ sÿðùÿdlÿðin a÷ûlmasû nÿ dÿðÿcÿdÿ möm-köndöð?

Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan: Avðoïa ÈttifaqûnûnKoïenùagen siéasi meéaðlaðû i÷ÿðisindÿ vÿ digÿðmeéaðlað i÷ÿðisindÿ belÿ bið øÿðt éoxduð, belÿ biðmÿsÿlÿ éoxduð vÿ Töðkiéÿéÿ belÿ bið øÿðtlÿðqoéulmamûødûð. Belÿ bið øeéi qÿbul etmÿéimizdÿ mömkön deéildið. Bu, Töðkiéÿnin þz qÿðaðû-dûð. Töðkiéÿ bu saùÿdÿ þz qÿðaðûnû necÿ veðÿ-cÿéini dÿ ÷ox éaxøû bilið. Biz indiéÿ qÿdÿð ùansûmþvzulaðda anlaødûqsa, Koïenùagen siéasimeéaðlaðûnda nÿ vaðsa, bunlaðû éeðinÿ éetiðdik.Ùazûðda øÿðtlÿð a÷ûqlanmûødûð. Bu da dekabðûn17-dÿki mözakiðÿlÿð zamanû ùansû mÿsÿlÿlÿðlÿbaülû idisÿ, onlaða zidd olmaéan, éÿni ïaðaleløÿkildÿ gþzlÿnÿn mÿsÿlÿlÿðdið. Bu gþzlÿnilÿnmÿsÿlÿlÿð istiqamÿtindÿ biz oktéabðûn 3-dÿmözakiðÿlÿðÿ baølaéacaüûq.

Sual: Mÿnim sualûm cÿnab Baø naziðÿdið.Siz dediniz ki, Azÿðbaécanla Töðkiéÿ aðasûndaticaðÿt dþvðiééÿsi mþvcud ïotensialdan qat-qataøaüûdûð. Ömumiééÿtlÿ, Azÿðbaécanla Töðkiéÿaðasûnda ticaðÿt dþvðiééÿsinin aðtmasûna nÿmane oluð? Siz Azÿðbaécandakû sÿðmaéÿmöùitini necÿ dÿéÿðlÿndiðiðsiniz?

Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan: Töðkiéÿ ilÿ Azÿð-baécan aðasûndakû iqtisadi-ticaðÿt ÿlaqÿlÿðiningeniølÿndiðilmÿsi istiqamÿtindÿ, øöbùÿsiz, bÿziqaðøûlûqlû tÿdbiðlÿðin gþðölmÿsi vacibdið. Éök-daøûma saùÿsindÿ, xösusilÿ éök maøûnlaðûnûnsaéûnûn aðtûðûlmasû vÿ saið saùÿlÿðdÿ ùÿll edilmÿlimÿsÿlÿlÿð vaðdûð. Bunlaðla baülû ùþðmÿtliCömùuðbaøqanû lazûm olan tÿlimatlaðû veðdi.Bunlað aðtûðûlacaqdûð. Tÿbii ki, ÿgÿð þzÿlsektoðlaðûmûzûn nömaéÿndÿlÿði qaðøûlûqlû suðÿtdÿfÿaliééÿtlÿðini göclÿndiðÿðsÿ, bu ÿlaqÿlÿð ÷ox sö-ðÿtlÿnÿð. Ona gþðÿ dÿ ÿgÿð Töðkiéÿ-AzÿðbaécanTicaðÿt Ïalatasû ideéasûnû geð÷ÿklÿødiðsÿk,inanûðam ki, bu saùÿ ÷ox söðÿtlÿ inkiøaf edÿ-cÿkdið. Biz bu mÿsÿlÿni éaxûndan izlÿéÿcÿéik.×önki bizÿ bu iølÿði gþðmÿéimiz vÿ uüuðqazanmaüûmûz lazûmdûð.

Sual: Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanû, biliðsiniz ki,bþlgÿdÿ demokðatiéa saùÿsindÿ bÿzi ùadisÿlÿð

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

28

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 29: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

oluð. Ameðikanûn oðtaéa atdûüû geniølÿndiðilmiøOðta Øÿðq laéiùÿsi, onlaðûn dediéinÿ gþðÿ, bubþlgÿni dÿ ÿùatÿ edið. Demokðatiéanûn bu bþlgÿö÷ön þnÿmi vÿ Azÿðbaécandakû ïeðsïektivlÿðibaðÿdÿ a÷ûqlama veðÿ bilÿðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Bþlgÿdÿ demokðatiéanûn inki-øafû ÷ox þnÿmlidið. Azÿðbaécan bu istiqamÿtdÿ÷ox þnÿmli addûmlaðû atmaqdadûð. Biz ùesabediðik ki, éalnûz demokðatik cÿmiééÿtdÿ ùÿð biðinsan sÿðbÿst, azad øÿkildÿ éaøaéa vÿ þz istÿdik-lÿðinÿ nail ola bilÿð. Ona gþðÿ Azÿðbaécanûn bumÿsÿlÿdÿ beénÿlxalq tÿøkilatlaðla sûx ÿmÿkdaø-lûüû bizim ö÷ön ÷ox þnÿmlidið. Azÿðbaécandason illÿð ÿðzindÿ demokðatiéanûn inkiøafûistiqamÿtindÿ ÷ox þnÿmli addûmlað atûlûb vÿ bugön þlkÿmiz demokðatiéa éolu ilÿ inamla gedið.

Azÿðbaécanûn iqtisadi gÿlÿcÿéi ÷ox uüuð-luduð. Aïaðdûüûmûz iqtisadi islaùatlað Azÿðbaé-canû göclö þlkÿéÿ ÷eviðÿcÿkdið. Deéÿ bilÿðÿm ki,bu ilin beø aéûnda þlkÿmizdÿ iqtisadi aðtûm 16faiz olubduð. Son bið il ÿðzindÿ þlkÿdÿ 220 minéeni iø éeði a÷ûlûbdûð. Mÿn ÿminÿm ki, éalnûziqtisadi cÿùÿtdÿn göclö þlkÿdÿ demokðatiéa tammÿnada bÿðqÿðað ola bilÿð. Ona gþðÿ éoxsullu-üun azaldûlmasû, iøsizliéin aðadan gþtöðölmÿsidemokðatik þlkÿéÿ ÷evðilmÿk ö÷ön ÷ox þnÿmliøÿðtdið. Amma onu da biliðik ki, iqtisadi ïoten-sial nÿ qÿdÿð göclö oluðsa-olsun, ÿgÿð þlkÿdÿdemokðatiéa tam bÿðqÿðað olunmasa, o þlkÿnoðmal inkiøaf edÿ bilmÿz. Ona gþðÿ Azÿð-baécanûn bu istiqamÿtdÿ atdûüû addûmlað, ùesabediðÿm ki, ÷ox mösbÿtdið. Bu, beénÿlxalqtÿøkilatlað tÿðÿfindÿn dÿ bÿéÿnilið. Mÿn øöbùÿetmiðÿm ki, Azÿðbaécan demokðatiéa éolu ilÿbundan sonða da inamla gedÿcÿkdið.

Sual: Cÿnab Ïðezident, xaðici iølÿð naziðlÿ-ðinin Ïaðisdÿki gþðöøöndÿ möÿééÿn mÿsÿlÿlÿðdÿxösusi ðazûlûq ÿldÿ olunduüu bildiðilið. Bu ilavqustun sonunda lideðlÿðin ziðvÿ toïlantûsû÷ÿð÷ivÿsindÿ ke÷iðÿcÿéiniz gþðöødÿ möùömanlaømanûn ola bilÿcÿéi döøönölöð. Bu mÿsÿlÿilÿ baülû fikðinizi bilmÿk olaðmû?

Èlùam ßliéev: Ömumiééÿtlÿ, mÿn ùesabediðÿm ki, Azÿðbaécanla Eðmÿnistan aðasûndadanûøûqlað bu gön mösbÿt istiqamÿtdÿ aïaðûlûð.Azÿðbaécanûn mþvqeéi éalnûz beénÿlxalq ùöquqnoðmalaðûna, dönéada mþvcud olan tÿcðöbÿéÿÿsaslanûð vÿ ùöquqi, siéasi cÿùÿtdÿn bizimmþvqeéimiz östönlök tÿøkil edið. Son möddÿtÿðzindÿ danûøûqlaðda möøaùidÿ olunan canlan-ma ömid etmÿéÿ ÿsas veðið. ßgÿð bu ömid olma-saédû, onda danûøûqlaðûn davam etdiðilmÿsinÿ

eùtiéac olmazdû.Beénÿlxalq tÿøkilatlaðda bu mÿsÿlÿéÿ

baxûølað dÿéiøið. Avðoïa Øuðasû bu mÿsÿlÿéÿ daiðqÿtnamÿ qÿbul etdikdÿn sonða danûøûqlaðûnaïaðûlmasû ö÷ön éeni zÿmin éaðandû. Eðmÿnistanilk dÿfÿ olaðaq, beénÿlxalq tÿøkilat tÿðÿfindÿntÿcavözkað þlkÿ kimi tanûndû. EðmÿnistanûnAzÿðbaécana qaðøû etdiéi etnik tÿmizlÿmÿsiéasÿti o qÿtnamÿdÿ þz ÿksini taïdû. Belÿliklÿ,danûøûqlaðûn davam etdiðilmÿsi ö÷ön éeni biðøÿðait éaðanûð. Mÿn øöbùÿ etmiðÿm ki,ùaqq-ÿdalÿt þz éolunu taïacaq, Azÿðbaécanûnÿðazi bötþvlöéö bÿðïa olunacaqdûð. ×önki bunumÿntiq tÿlÿb edið, zaman tÿlÿb edið vÿ éenÿ dÿdemÿk istÿéiðÿm ki, beénÿlxalq ùöquq noðma-laðû bunu tÿlÿb edið.

Eðmÿnistanûn mþvqeéi tamamilÿ baøqazÿmindÿ quðuluð. Onlaðûn mþvqeéi éalnûz þzaðzulaðûna sþékÿnið, onlaðûn xöléalaðûna sþé-kÿnið. Beénÿlxalq alÿm bu mþvqeéi qÿbul etmið.Èøüal÷û siéasÿt ùe÷ bið dþvlÿt tÿðÿfindÿn ðÿübÿtlÿqaðøûlana bilmÿz. Ona gþðÿ danûøûqlaðda gedÿnïðoseslÿð aðtûq demÿéÿ ÿsas veðið ki, bu éanaøma,ÿdalÿtli éanaøma östönlök ÿldÿ edið. Eðmÿnis-tanûn uzun illÿð ÿðzindÿ aïaðdûüû qeéði-kons-tðuktiv siéasÿt imkan veðmiðdi ki, Eðmÿnistan –Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi þzùÿllini taïsûn. Biz ömid ediðik ki, bu mÿðùÿlÿdÿiðÿlilÿéiøÿ nail ola bilÿðik. Ömid ediðik ki,Azÿðbaécanûn ùÿm siéasi, ùÿm diïlomatik, ùÿmdÿ iqtisadi uüuðlaðû bizim mþvqeéimizi daùa dagöclÿndiðÿcÿkdið.

Sual: Cÿnab Baø nazið, bu éaxûnlaðda Ðusiéaþz ùÿðbi bazalaðûnû Göðcöstandan ÷ûxaðûb biðùissÿsini Eðmÿnistanda éeðlÿødiðdi vÿ bu, ðegionþlkÿlÿðinin ÷ox bþéök naðazûlûüûna sÿbÿbolmuøduð. Azÿðbaécan buna gþðÿ þz ùÿðbixÿðclÿðini aðtûðmalû oldu. Töðkiéÿnin buéeðdÿéiømÿéÿ mönasibÿti necÿdið vÿ bununlabaülû ùansû isÿ addûm atacaüû gþzlÿniliðmi?

Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan: Bu addûm, ùÿðøeédÿn ÿvvÿl, Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn þz iøidið,þz qÿðaðûdûð. Bizÿ sadÿcÿ, bu qÿðaðû izlÿmÿk dö-øÿð, bu qÿðaða ùÿð ùansû fÿðqli éanaømamûz olabilmÿz. Bu onun ùaqqûdûð vÿ bundan istifadÿetmiødið. Bu, Eðmÿnistanûn qÿðaðûdûð, éÿniEðmÿnistan bunu qÿbul etmiøsÿ, buna bizimdemÿéÿ ùÿð ùansû bið fikðimiz éoxduð. Döøönö-ðÿm ki, bunun bizimlÿ ùe÷ bið ÿlaqÿsi éoxduð.

“AzÿðTAC” 30.06.05

29

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 30: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÙEÉDßÐ ßLIÉEV ADÛNA BAKÛ – TBÈLISI – CEÉÙAN ßSAS ÈXÐAC BOÐUKßMßÐÈNÈN AZßÐBAÉCAN ÙÈSSßSÈNÈN ÈSTÈFADßÉß VEÐÈLMßSÈ

Azÿðbaécanûn éeni neft stðategiéasûnûn tÿntÿnÿsi – ö÷ dÿnizin ÿfsanÿsi ðeallûüa÷evðilmiødið. Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû – Tbilisi – Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin

Azÿðbaécan Ùissÿsinin istifadÿéÿ veðilmÿsinÿ ùÿsð olunmuø tÿntÿnÿli mÿðasim

Memaðû vÿ quðucusu ömummilli lideðimizÙeédÿð ßliéev olan möstÿqil Azÿðbaécan dþvlÿtibu gönlÿð þz taðixinin ÿn ÿlamÿtdað anlaðûndanbiðini éaøaéûð. Èndi dönéanûn nÿzÿðlÿði Bakûéadikilmiødið. Ùazûðda dönéanûn ÿn bþéök eneðæilaéiùÿsi olan Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin Azÿðbaécanùissÿsinin tikintisi baøa ÷atmûødûð vÿ onun neftlÿdolduðulmasûna baølanûð. Bu, 1994-cö il sentéab-ðûn 20-dÿ “ßsðin möqavilÿsi”nin imzalanmasû ilÿbaølaéan, ulu þndÿð Ùeédÿð ßliéevin ðÿùbÿðliéiilÿ iølÿnib ùazûðlanmûø Azÿðbaécanûn éeni neftstðategiéasûnûn tÿntÿnÿsidið. Azÿðbaécan xalqû,laéiùÿdÿ iøtiðak edÿn xaðici tÿðÿfdaølaðûmûz buÿlamÿtdað gönö on ildÿn ÷ox idi ki, gþzlÿéiðdilÿð.Nÿùaéÿt, ùÿmin gön gÿlib ÷atdû, ö÷ dÿnizinÿfsanÿsi aðtûq ðeallûüa ÷evðilmiødið, Azÿðbaé-canûn bþéök nefti dönéa bazaðûna ÷ûxûð.

Bakû éaxûnlûüûndakû Sÿngÿ÷al teðminaëûndanbaølaéaðaq, Göðcöstandan ke÷mÿklÿ TöðkiéÿninAðalûq dÿnizi saùilindÿki Ceéùan teðminalûna-dÿk uzanan 1770 kilometðlik xÿttin “qaða qû-zûlla” dolduðulmasû ö÷ön 10 miléon baððel xamneft tÿlÿb olunuð. Bu neft Xÿzÿð dÿnizininAzÿðbaécan sektoðundakû “Azÿði-×ûðaq-Gönÿø-li” éataqlaðûndan ÷ûxaðûlaúaqdûð. Boðu kÿmÿ-ðinin tam maðøðutu boéunca mÿðùÿlÿli dolduðul-masûna 6 aédan aðtûq vaxt tÿlÿb olunuð vÿCeéùanda ilk tankeðin neftlÿ éöklÿnmÿsi 2005-ciilin dþðdöncö ðöbönÿ nÿzÿðdÿ tutulmuøduð.

Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbilisi-Ceéùanÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin Azÿðbaécan ùissÿ-sinin istifadÿéÿ veðilmÿsi mönasibÿtilÿ maéûn25-dÿ Sÿngÿ÷al teðminalûnda tÿntÿnÿli mÿðasimke÷iðilmiødið.

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéev,Töðkiéÿ Ïðezidenti ßùmÿd Necdÿt Sezÿð, Göð-

cöstan Ïðezidenti Mixail Saakaøvili, QazaxûstanÏðezidenti Nuðsultan Nazaðbaéev, ABØ-ûn eneð-getika naziði Samuel Bodman, Bþéök Bðita-niéanûn, Fðansanûn, Ukðaénanûn, Éaïoniéanûn,Noðve÷in vÿ digÿð þlkÿlÿðin éöksÿk vÿzifÿliøÿxslÿði mÿðasimdÿ iøtiðak ediðdilÿð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéevin nitqi

Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!

ßziz qonaqlað!Mÿn sizin ùamûnûzû öðÿkdÿn salamlaéûðam

vÿ bu gþzÿl baéðam mönasibÿtilÿ öðÿkdÿn tÿbðikediðÿm. Bu gön taðixi bið göndöð. Bu gön Ba-kû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinin istismaða veðil-mÿsi mönasibÿtilÿ Bakûda gþzÿl bið mÿðasimke÷iðilið. Mÿðasimdÿ iøtiðak etmÿk ö÷ön Bakûéagÿlmiø bötön éöksÿk qonaqlaðû sÿmimi-qÿlbdÿnsalamlaéûðam. Bizimlÿ bÿðabÿð bu mÿðasimdÿTöðkiéÿ Cömùuðiééÿtinin Ïðezidenti ßùmÿdNecdÿt Sezÿð iøtiðak edið. Göðcöstanûn ÏðezidentiMixail Saakaøvili iøtiðak edið. QazaxûstanûnÏðezidenti Nuðsultan Nazaðbaéev iøtiðak edið.ßlaùÿzðÿt Éoðk ùeðsoqu iøtiðak edið. AmeðikaBiðlÿømiø Øtatlaðûnûn eneðgetika naziði cÿnabBodman iøtiðak edið. Avðoïa Komissiéasûnûneneðéi mÿsÿlÿlÿði özðÿ komissaðû cÿnab Ïibalqsiøtiðak edið. BÏ øiðkÿtinin ïðezidenti loðd Bðaunda bu gön bizim qonaüûmûzdûð.

Mÿn ÷ox øadam ki, bu taðixi göndÿ biz ùamû-mûz biðlikdÿ Bakûda éûüûømûøûq, bu gþzÿlbaéðamû biðlikdÿ qeéd ediðik. 1994-cö ildÿ“ßsðin möqavilÿsi”nin imzalanmasû ilÿ

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

30

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 31: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécanda Ùeédÿð ßliéevin neft stðategiéasû-nûn icða olunmasû baøladû. 1994-cö il bizim ùamû-mûzûn xatiðindÿdið. O aüûð, ÷ÿtin øÿðaitdÿ xalqû-mûzûn ömummilli lideði Ùeédÿð ßliéevin uzaqgþ-ðÿnliéi, mödðikliéi, qÿtiééÿti nÿticÿsindÿ bumöqavilÿ imzalandû vÿ Azÿðbaécan þz neft-qazéataqlaðûnû xaðici øiðkÿtlÿðlÿ biðlikdÿ istismaðetmÿéÿ baøladû.

O vaxtdan 10 ildÿn ÷ox zaman ke÷ið. Bu illÿðÿðzindÿ qaðøûda duðan bötön vÿzifÿlÿð þz ùÿllinitaïdû, Azÿðbaécan Xÿzÿð dÿnizinin þzönÿmÿxsus olan sektoðunda xaðici øiðkÿtlÿðlÿ ÷ox sÿ-mÿðÿli iøbiðliéi, ÿmÿkdaølûq quða bildi.Azÿðbaécana bþéök ùÿcmdÿ sÿðmaéÿ gÿldi,Azÿðbaécanûn neft-qaz sektoðuna miléaðdlaðladollað sÿðmaéÿ éatûðûldû. Bu illÿð ÿðzindÿ þlkÿdÿgedÿn ïðoseslÿð, iqtisadi islaùatlað, inkiøaf onugþstÿðdi ki, Azÿðbaécan 1994-cö ildÿ dözgönse÷im etmiødið. ×ox bþéök tÿzéiqlÿð olmasûna,söni maneÿlÿð éaðadûlmasûna baxmaéaðaq, bizibu éoldan ùe÷ kim vÿ ùe÷ nÿ dþndÿðÿ bilmÿdi.Ùeédÿð ßliéevin neft stðategiéasû Azÿðbaécanabþéök uüuðlað gÿtiðdi. Azÿðbaécanûn iqtisadié-éatûnûn bötön sektoðlaðû inkiøaf etmÿéÿ baøladû.Azÿðbaécanda aïaðûlmûø iqtisadi islaùatlaðnÿticÿsindÿ bu gön þlkÿmizin ùÿm neft sektoðu,ùÿm dÿ qeéði-neft sektoðu uüuðla inkiøaf edið. Þl-kÿmiz son 10 ildÿ þz iqtisadi ïotensialûnû göc-lÿndiðÿðÿk, ùÿð il tÿxminÿn 10 faiz sÿviééÿsindÿiqtisadi aðtûma nail ola bildi. 2005-ci ilin ilk dþðdaéûnda Azÿðbaécanda sÿnaée isteùsalû 15 faiz,ömumi daxili mÿùsul 14 faiz aðtmûødûð. Bu ilinsonuna qÿdÿð Azÿðbaécanda ÖDM ÿn azû 18faiz aðtacaqdûð ki, bu da Beénÿlxalq ValéutaFondunun veðdiéi bÿéanata gþðÿ dönéada ÿnéöksÿk gþstÿðicidið.

Neft amilindÿn mÿùaðÿtlÿ istifadÿ edÿðÿk,iqtisadiééatûmûzû øaxÿlÿndiðið, qeéði-neft sekto-ðuna bþéök diqqÿt gþstÿðiðik. Ke÷ÿn il qÿbuledilmiø ðegionlaðûn sosial-iqtisadi inkiøafïðoqðamû da uüuðla icða edilið. Bþéök qöðuð ùissiilÿ deéÿ bilÿðÿm ki, son iléaðûm ÿðzindÿ gþðölmöøtÿdbiðlÿð nÿticÿsindÿ Azÿðbaécanda iki éözmindÿn aðtûq éeni iø éeði a÷ûlmûø, onlaðûn tam ÿk-sÿðiééÿti qeéði-neft sektoðunda éaðadûlmûødûð.Éoxsulluüun sÿviééÿsi son iléaðûm ÿðzindÿ 9 faizaøaüû döømöødöð vÿ biz qaðøûmûza vÿzifÿqoémuøuq ki, Azÿðbaécanda éoxsulluq ta-mamilÿ aðadan gþtöðölsön. ßminÿm ki, biz bunanail olacaüûq.

Bötön bu iølÿði gþðmÿk ö÷ön, ÿlbÿttÿ ki,mþùkÿm iðadÿ lazûm idi, mödðiklik lazûm idi.Èqtisadi vÿ siéasi islaùatlað aïaðmaq lazûm idi.Amma onu da biliðik ki, ùÿlledici ðolu neft amili,

“ßsðin möqavilÿsi”nin imzalanmasû oénamûødûð.Ùÿmin möqavilÿ, ondan sonðakû dþvð ÿðzindÿgþðölÿn iølÿð Azÿðbaécanûn inkiøafûna bþéöktÿkan veðmiødið vÿ biz bunu bu gön dÿ ùissediðik.

Þlkÿmiz éenilÿøið, möasiðlÿøið, inkiøaf ediðvÿ ÿminÿm ki, éaxûn zamanlaðda Azÿðbaécaniqtisadi cÿùÿtdÿn ÷ox qödðÿtli dþvlÿtÿ ÷evðilÿ-cÿkdið.

Nefti ùasil etmÿk, ÿlbÿttÿ ki, bizim ïðob-lemlÿðimizin ùamûsûnûn ùÿlli demÿk deéildið.Nefti nÿql etmÿk lazûmdûð. ×önki Azÿðbaécanûncoüðafi vÿziééÿti belÿdið ki, bizim dönéabazaðlaðûna biðbaøa ÷ûxûøûmûz éoxduð. Bunuetmÿk ö÷ön neft kÿmÿðlÿði lazûm idi vÿ buistiqamÿtdÿ dÿ aðdûcûl siéasÿt aïaðûlmûødûð.Azÿðbaécan ÷oxvaðiantlû neft kÿmÿðlÿðistðategiéasûnû ùÿéata ke÷iðið vÿ aðtûq iki kÿmÿðfÿaliééÿtdÿdið: Bakû-Novoðossiésk vÿ Bakû-Suïsa neft kÿmÿðlÿði Azÿðbaécan neftini dönéabazaðlaðûna ÷ûxaðûð. Amma bizim neft stðate-giéamûzû tam ùÿcmdÿ ùÿéata ke÷iðmÿk ö÷ön ÿl-bÿttÿ ki, bþéök göcÿ malik neft kÿmÿðinintikintisi lazûm idi vÿ biz dÿ bunu bacaðdûq, bunuetdik. Bÿzilÿði buna inanmûðdû, øöbùÿ ilÿéanaøûðdû, bÿzilÿði buna mane÷ilik tþðÿtmÿkistÿéiðdilÿð. Amma bunlaðûn ùe÷ biði baøtutmadû. Azÿðbaécan þz dostlaðû, qonøu dþvlÿt-lÿð ilÿ biðlikdÿ mÿqsÿdinÿ nail oldu.Töðkiéÿ-Göðcöstan-Azÿðbaécan biðliéi, Ameði-ka Biðlÿømiø Øtatlaðûnûn bu laéiùÿéÿ vÿömumiééÿtlÿ, bötön eneðæi laéiùÿlÿðinÿ veðdiéidÿstÿk, BÏ øiðkÿti baøda olmaqla xaðici øiðkÿt-lÿðin ÷ox sÿmÿðÿli fÿaliééÿti, Azÿðbaécan Dþv-lÿt Neft Øiðkÿtinin fÿaliééÿti imkan veðdi ki, bizbu ÿfsanÿni ðeallûüa, geð÷ÿkliéÿ ÷eviðdik.

Mÿn øöbùÿ etmiðÿm ki, bundan sonða daBakû-Tbilisi-Ceéùan Azÿðbaécan xalqûna, bizimqonøu, dost þlkÿlÿðimizÿ ÷ox bþéök sÿmÿðÿ,faéda gÿtiðÿcÿkdið. Bu kÿmÿð, ÿlbÿttÿ ki, ilknþvbÿdÿ bizim iqtisadi ïðoblemlÿðimizin ùÿlliö÷ön bizÿ kþmÿk edÿcÿkdið. Sosial ïðoblemlÿðinùÿlli dÿ þz ÿksini taïmalûdûð. Amma eénizamanda, biz onu da gþzÿl biliðik ki, ðegiondatÿùlökÿsizlik sisteminin mþùkÿmlÿnmÿsi iøindÿbu kÿmÿðin ðolu ÷ox bþéök olacaqdûð. Bunaeùtiéac vað. Ùÿlÿ ki, bþlgÿdÿ sölù, ÿmin-amanlûq, tÿùlökÿsizlik tam mÿnada bÿðqÿðaðolunmaéûbdûð. Bþlgÿdÿ tÿùlökÿlÿð vað. Onlað-dan biði dÿ Eðmÿnistanûn Azÿðbaécana qaðøûetdiéi tÿcavöz, bu tÿcavözön nÿticÿsindÿtoðïaqlaðûmûzûn 20 faizinin iøüal altûna döømÿsivÿ bið miléondan aðtûq azÿðbaécanlûnûn qa÷qûnvÿ kþ÷kön vÿziééÿtindÿ éaøamasûdûð. Biz ÿminik 31

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 32: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ki, bötön imkanlaðdan istifadÿ edÿðÿk, ÿdalÿtibÿðïa edÿcÿéik. Azÿðbaécan þz ÿðazi bötþvlöéö-nö tÿmin edÿcÿk vÿ bizim suveðenliéimiz tambÿðïa olunacaqdûð. Bþlgÿdÿ buna bÿnzÿð digÿðseïaðat÷ûlûq ùÿðÿkÿtlÿði mþvcudduð. Ona gþðÿ dÿBakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinin bþlgÿdÿÿmÿkdaølûüûn, sölùön, tÿùlökÿsizliéin tÿminedilmÿsindÿ möùöm ðolu olacaqdûð.

Bu kÿmÿð eéni zamanda ðegional ÿmÿk-daølûq baxûmûndan da ÷ox gþzÿl nömunÿdið, þð-nÿkdið. Bu kÿmÿð dönéanûn ÿn iði, ÿn nÿùÿngeneðæi laéiùÿsidið. Éalnûz vÿ éalnûz ö÷ þlkÿninbiðgÿ fÿaliééÿti, ÿmÿkdaølûüû vÿ dostluüunÿticÿsindÿ biz bu kÿmÿði bu gön istismaðaveðiðik. Töðkiéÿ, Göðcöstan vÿ Azÿðbaécanûnðÿùbÿðlÿði, vÿzifÿli øÿxslÿði, mötÿxÿssislÿði vaùidbið komanda kimi, bið ailÿ kimi bu kÿmÿðintikilmÿsi ö÷ön fÿal iølÿmiølÿð vÿ onun istismaðaveðilmÿsi gÿlÿcÿk ðegional ÿmÿkdaølûqdan þtðö÷ox bþéök ÿùÿmiééÿt kÿsb edÿcÿkdið.

Kÿmÿðin fÿaliééÿtindÿn ÿldÿ olunacaqgÿliðlÿðin sÿmÿðÿli istifadÿ edilmÿsi dÿ bizi ÷oxdöøöndöðöð. Azÿðbaécan ùþkumÿti bu saùÿdÿøÿffaflûüûn tÿmin olunmasû ö÷ön ÿlindÿn gÿlÿniedið. Xalqûmûzûn ömummilli lideði Ùeédÿðßliéevin qÿðaðû ilÿ Azÿðbaécanda Neft Fonduéaðadûlmûødûð vÿ neft ÿmÿliééatlaðûndan ÿldÿolunan bötön gÿliðlÿð o Fondda cÿmlÿøið.Fondda ÷ox a÷ûq, øÿffaf øÿkildÿ beénÿlxalq au-dit ke÷iðilið vÿ Azÿðbaécan vÿtÿndaølaðû dÿqiqmÿlumat ÿldÿ ediðlÿð. Biz ùesab ediðik ki,Azÿðbaécan iqtisadiééatûna bu laéiùÿlÿðdÿn gÿ-lÿcÿk bþéök vÿsait sÿmÿðÿli istifadÿ olunmalû-dûð, ùÿð bið Azÿðbaécan vÿtÿndaøû bu gþzÿlimkanlaðdan faédalanmalûdûð vÿ neft gÿliðlÿðiAzÿðbaécanda ÿdalÿtli bþlönmÿlidið. Bizimùþkumÿtimiz bunu tÿmin etmÿk ö÷ön ÿlindÿngÿlÿni edið vÿ ÿminÿm ki, buna nail olacaüûq.

Mÿn bu gön Ameðika Biðlÿømiø Øtatlaðûnûndÿstÿéini xösusi qeéd etmÿk istÿéiðÿm. Ùamûmûzgþzÿl biliðik ki, ÿgÿð bu dÿstÿk olmasaédû, bizimïlanlaðûmûz ùÿéata ke÷ÿ bilmÿzdi. Biz bu dÿstÿéi1994-cö ildÿn baølaéaðaq bu gönÿ qÿdÿð ùissediðik. Ameðika Biðlÿømiø Øtatlaðû ùþkumÿtininbizim bötön eneðæi laéiùÿlÿðimizi dÿstÿklÿmÿsibu kÿmÿðin istismaða veðilmÿsinÿ bþéök kþmÿkgþstÿðdi. Biz ÷ox øadûq ki, aðamûzda ÷ox gþzÿlÿmÿkdaølûq vað. Ameðika vÿ Azÿðbaécan möx-tÿlif saùÿlÿðdÿ ÷ox sÿmÿðÿli iølÿéiðlÿð. Biz tÿ-ðÿfdaøûq, dönéada gedÿn ïðoseslÿðÿ eénibaxûølaðla éanaøûðûq. Ameðika Biðlÿømiø Øtatlaðû-nûn eneðgetika naziðinin bugönkö tÿdbiðdÿiøtiðak etmÿsi dÿ gþstÿðið ki, bu laéiùÿ ABØ-ûnmaðaqlaðûnûn tÿmin olunmasû ö÷ön bþéök

ÿùÿmiééÿt kÿsb edið.Bu gön mÿn xösusilÿ BÏ øiðkÿtinin vÿ onun

ïðezidenti loðd Bðaunun fÿaliééÿtini qeéd etmÿkistÿéiðÿm. Buðaéa gÿlmÿzdÿn ÿvvÿl biz muzeédÿnömaéiø etdiðilÿn eksïozisiéa ilÿ tanûø olduq,1994-cö ildÿ “ßsðin möqavilÿsi”nin imzalanmasûmönasibÿtilÿ tÿøkil olunmuø mÿðasimdÿ ÷ÿkil-miø øÿkillÿði dÿ gþðdök. Oðada gþðdök ki, ùþð-mÿtli loðd Bðaun Ùeédÿð ßliéevlÿ biðlikdÿmöqavilÿnin imzalanmasûnda iøtiðak ediðlÿð.Loðd Bðaunun fÿaliééÿti ùÿlledici ðol oénamûødûðvÿ dönéanûn aïaðûcû neft øiðkÿti olaðaq BÏ øiðkÿtiAzÿðbaécana, Azÿðbaécan iqtisadiééatûna ÷oxbþéök ùÿcmdÿ sÿðmaéÿ qoéubduð. Bu onu gþs-tÿðið ki, bizim aðamûzda ÷ox sÿmimi ÿlaqÿlÿð,qaðøûlûqlû ùþðmÿt, qaðøûlûqlû etimad, qaðøûlûqlûinam vað. Biz bunu ùiss ediðik vÿ gþðöðök ki, BÏøiðkÿti Azÿðbaécan cÿmiééÿtinin aéðûlmazùissÿsinÿ ÷evðilibdið. Biz bunu ÷ox éöksÿkqiémÿtlÿndiðiðik vÿ ÷ox øadûq ki, buðada BÏ-nitÿmsil edÿn insanlað bizimlÿ bÿðabÿð ÷ox fÿaliølÿéiðlÿð vÿ bu gön mÿn cÿnab Devid Vud-voðdun da xidmÿtlÿðini xösusi qeéd etmÿkistÿéiðÿm. Bötön baøqa xaðici neft øiðkÿtlÿðininnömaéÿndÿlÿðinin xidmÿtlÿðini qeéd ediðÿm vÿbiðgÿ fÿaliééÿtÿ gþðÿ onlaða þz minnÿtdaðlûüûmûbildiðmÿk istÿéiðÿm. Bizim aðamûzda ÷ox gþzÿlmönasibÿtlÿð vað vÿ xaðici øiðkÿtlÿðin Azÿðbaé-canûn bu gönönÿ vÿ sabaùûna da bþéök inamûvað. ßgÿð bu inam olmasaédû, ùe÷ vaxt Azÿðbaé-cana on miléaðdlaðla dollað vÿsait qoéulmazdû.

Bu gön Azÿðbaécan neft÷ilÿðinin dÿ bþéökbaéðamûdûð. Mÿn bu baéðam gönöndÿ bu éöksÿkköðsödÿn Azÿðbaécan neft÷ilÿðini öðÿkdÿntÿbðik ediðÿm. Onlaða salamlaðûmû ÷atdûðmaq, þzùþðmÿtimi bildiðmÿk istÿéiðÿm. AzÿðbaécanDþvlÿt Neft Øiðkÿtinin bötön ÿmÿkdaølaðûna þzsÿmimi salamlaðûmû ÷atdûðûðam. Laéiùÿlÿðinùÿéata ke÷iðilmÿsindÿ Azÿðbaécan Dþvlÿt NeftØiðkÿtinin dÿ möstÿsna ðolu olmuøduð vÿ mÿnbunu ÷ox éöksÿk qiémÿtlÿndiðiðÿm. Fÿxð ediðÿmki, mÿnim dÿ ùÿéatûmûn bþéök ùissÿsi - 9 iliAzÿðbaécan Dþvlÿt Neft Øiðkÿtindÿ ke÷miødið.Mÿn bötön neft÷ilÿðÿ, buðada iøtiðak edÿnneft÷ilÿðÿ, bizim xaðici ùÿmkaðlaðûmûza vÿbuðada olmaéan bötön neft÷ilÿðÿ þz ùþðmÿtimi,eùtiðamûmû bildiðmÿk istÿéiðÿm. O illÿð mÿnimùÿéatûmda ÷ox möùöm illÿð idi, mÿnimfÿaliééÿtim ö÷ön ÷ox faédalû idi vÿ mÿn o gönlÿðiùe÷ vaxt unutmaéacaq, éaddan ÷ûxaðma-éacaüam. Fÿxð ediðÿm ki, 1994-cö ildÿn mÿn dÿbu laéiùÿlÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿ þzÿmÿéimi gþstÿðmiøÿm.

Bu gön baéðam gönödöð, ùamûmûz seviniðik.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

32

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 33: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Amma eéni zamanda, kÿdÿðli ùisslÿð dÿke÷iðiðik. ×önki Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿ-mÿðinin memaðû, tÿøÿbböskaðû, Azÿðbaécanûnneft stðategiéasûnûn tÿøÿbböskaðû, möstÿqilAzÿðbaécan dþvlÿtinin quðucusu, xalqûmûzûnömummilli lideði Ùeédÿð ßliéev bizim aðamûzdadeéildið. Onun uzaqgþðÿnliéi, qÿtiééÿti, onunfÿaliééÿti olmasaédû, ÿminÿm ki, biz bötön buuüuðlaða nail ola bilmÿzdik. O, ÷ox istÿéiðdi, ÷oxgþzlÿéiðdi ki, Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinÿ vaxt istismaða veðilÿcÿkdið. 2002-ci ilinsentéabð aéûnda elÿ bu Sÿngÿ÷al teðminalûnûnÿðazisindÿ Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinintÿmÿl qoéma mÿðasimi ke÷iðilmiødið. O gönö biz÷ox éaxøû xatûðlaéûðûq. Ùeédÿð ßliéev ondansonða dÿfÿlÿðlÿ maðaqlanûðdû, soðuøuðdu ki, nÿvaxt kÿmÿð istismaða veðilÿcÿk, ùansû taðixdÿ iøÿbaølaéacaqdûð. Ancaq tale ona nÿsib etmÿdi ki,bu gön bizimlÿ bÿðabÿð olsun vÿ bu gönÿsevinsin. Amma onun ideéalaðû éaøaéûð, siéasÿtiéaøaéûð, bu siéasÿt bu gön davam etdiðilið,Azÿðbaécan xalqûna bþéök uüuðlað gÿtiðið vÿ gÿ-lÿcÿkdÿ dÿ uüuðlað gÿtiðÿcÿkdið. Memaðû, tÿøÿb-böskaðû Ùeédÿð ßliéev olan Bakû-Tbilisi-Ceéùanneft kÿmÿði bu gön istismaða veðilið.

ßziz dostlað, bu gþzÿl baéðam mönasibÿtilÿsizin ùamûnûzû, Azÿðbaécan xalqûnû, töðk xalqûnû,göðcö xalqûnû, bötön bizim dostlaðûmûzû bið daùaöðÿkdÿn salamlaéûðam, sizÿ þz tÿbðiklÿðimi÷atdûðûðam. Aðzu ediðÿm ki, bu kÿmÿðin ùÿéatû,fÿaliééÿti uüuðlu olsun, xalqlaðûmûza, bizim bþl-gÿéÿ sölù, ÿmin-amanlûq, ðifaù, fiðavanlûq,xoøbÿxtlik gÿtiðsin.

Saü olun.

Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Ïðezidentißùmÿd Necdÿt Sezÿðin nitqi

Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanlaðû!Ùþðmÿtli naziðlÿð!Dÿéÿðli iøtiðak÷ûlað!Dost vÿ qonøu þlkÿlÿðin ùþðmÿtli ïðezi-

dentlÿði vÿ naziðlÿði ilÿ biðlikdÿ AzÿðbaécandaBakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðinin ilk baé-ðamûnda iøtiðak etmÿkdÿn ÷ox bþéök sevinc ùissiduéuðam. Bu taðixi göndÿ qaðdaø vÿ dostAzÿðbaécanda ke÷iðilÿn tÿdbiðÿ dÿvÿt olunma-üûmdan bþéök qöðuð ùissi duéduüumu bildiði-ðÿm. Bu laéiùÿnin éaðadûcûlaðûndan olan vÿonun ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿ taðixi ðol oénamûø,möasið Azÿðbaécanûn quðucusu mÿðùum Ùeédÿðßliéevin ÿziz xatiðÿsini ùþðmÿtlÿ éada salmaqistÿéiðÿm.

Dönéa ö÷ön nömunÿ olan Sÿngÿ÷al teðmi-

nalûnda bið zaman xÿéal kimi gþðönÿn, lakin bÿ-øÿðiééÿtin ÿn bþéök eneðæi laéiùÿlÿðindÿn biðiolan Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac neft boðuxÿttinÿ ilk neftin dolduðulmasûna ÷ox bþéökqöðuð ùissi ilÿ øaùidlik ediðik. Bu laéiùÿnin ùÿ-éata ke÷iðilmÿsindÿ ÿmÿéi olan bötön iøtiðak-÷ûlaða sÿmimi qÿlbdÿn tÿøÿkköðömö bildiðiðÿm.

Ùþðmÿtli ïðezidentlÿð!Ùþðmÿtli naziðlÿð, iøtiðak÷ûlað!XXÛ éözilliéin Èïÿk éolu kimi adlandûðûlan

Øÿðq-Qÿðb eneðæi dÿùlizinin ÿn vacib elementi -Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿði bu ðegionunsabitliéi vÿ inkiøafû ö÷ön ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿtkÿsb etmÿkdÿdið. Eneðæi tÿùlökÿsizliéi sabitliéinvÿ inkiøafûn ÿsas elementi kimi qaðøûmûza÷ûxmaqdadûð. 2030-cu ilÿ qÿdÿð dönéada eneðæiisteùlakû 60 faiz aðtacaqdûð. Bu baxûmdan Xÿzÿðneftinin beénÿlxalq bazaðlaða tÿùlökÿsiz øÿkildÿnÿqlini tÿmin edÿcÿk Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðukÿmÿðinin ùÿm ðegionda, ùÿm dÿ dönéada ÷oxbþéök ðolu vaðdûð. Bu boðu kÿmÿði Qÿðbbazaðlaðûnû Xÿzÿð ùþvzÿsinin nefti ilÿ tÿmin edÿ-cÿkdið ki, bu da xösusi ÿùÿmiééÿtÿ malikdið.

Ùÿð gön 1 miléon baððel vÿ ildÿ 50 miléonton ùÿcmindÿ neft daøûéacaq bu kÿmÿð eénizamanda, Töðkiéÿ boüazlaðû vasitÿsilÿ nÿqlolunan tÿùlökÿli éöklÿði azaldacaqdûð. Bulaéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsi Qafqazda ÷ox bþ-éök eùtiéac olan göclö iøbiðliéi øÿbÿkÿsininéaðadûlmasûna þz tþùfÿsini veðmiødið. Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði eéni zamanda,Töðkiéÿnin eneðæi siéasÿtinÿ dÿ bþéök miqéasdaxidmÿt gþstÿðÿcÿkdið. Þlkÿmiz bu eneðæi mÿnbÿ-lÿðindÿn, geostðateji laéiùÿlÿðdÿn faédalanaðaq,eneðæi isteùlak÷ûsû olan þlkÿlÿðÿ tÿùlökÿsizøÿkildÿ neftin nÿqlini tÿmin edÿcÿkdið.Töðkiéÿnin mÿqsÿdi Ceéùan teðminalûnû ticaðÿtøÿbÿkÿsinÿ ÷eviðmÿkdið. Bakû-Tbilisi-Ceéùanlaéiùÿsi Töðkiéÿnin bu mÿqsÿdlÿðÿ ÷atmasûnda÷ox möùöm bið mÿðùÿlÿdið.

Bu gön ilk nefti dolduðacaüûmûz boðu kÿ-mÿðinÿ Qazaxûstan neftinin dÿ ÿlavÿ edilmÿsionun ÿùÿmiééÿtini daùa da aðtûðacaq,Qazaxûstan neftinin ÷ox ÿlveðiøli øÿkildÿ Aðalûqdÿnizinÿ ÷atdûðûlmasûnû tÿmin edÿcÿkdið. Bubaxûmdam bu gön buðada imzalanacaq sÿnÿdin÷ox bþéök ÿùÿmiééÿti vaðdûð.

Ùþðmÿtli ïðezidentlÿð!Ùþðmÿtli naziðlÿð, iøtiðak÷ûlað!Øÿðq-Qÿðb eneðæi dÿùlizinin ikinci ùissÿsini

tÿøkil edÿn Bakû-Tbilisi-ßðzuðum qaz kÿmÿði33

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 34: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

laéiùÿsinin ùÿéata ke÷iðilmÿsinin 2006-cû ildÿbaøa ÷atmasûnû öðÿkdÿn aðzulaéûðûq. Töðkiéÿ“Øaùdÿniz” laéiùÿsindÿ vÿ digÿð laéiùÿlÿðdÿiøtiðak etmÿéÿ bþéök ÿùÿmiééÿt veðið. Xÿzÿðintÿkindÿki tÿbii qazûn Avðoïa bazaðlaðna ÷atdû-ðûlmasû ö÷ön Töðkiéÿ-Éunanûstan-Ètaliéa tÿbiiqaz boðu kÿmÿði ilÿ baülû iølÿð dÿ davam etmÿk-dÿdið.

2030-cu ilÿ qÿdÿð 70-80 faiz geniølÿnmÿsigþzlÿnilÿn Avðoïa Èttifaqû þlkÿlÿði ö÷ön tÿbii qazisteùlakûnûn bið ùissÿsinin “Øaùdÿniz” éata-üûndan vÿ digÿð mÿnbÿlÿðdÿn tÿmin olunmasûnÿzÿðdÿ tutuluð. Bu iødÿ Töðkiéÿnin ÷ox möùömðolu vaðdûð. Töðkiéÿ tÿbii qazûn Avðoïaéa ÷atdû-ðûlmasûnda Ðusiéa, Noðve÷ vÿ ßlcÿzaiðlÿ biðlikdÿAvðoïa Èttifaqû ö÷ön 4 ÿsas maðøðutlaðdan biðinÿ÷evðilmiødið. Bununla biðlikdÿ, Töðkiéÿ Ceéùanteðminalûnda maée tÿbii qaz teðminalûéaðatmaqla bþlgÿnin éataqlaðûndakû tÿbii qazûnABØ-ûn øÿðq saùilindÿki obéektlÿðÿ ÷atdûðûlmasû-nû ïlanlaødûðûð.

Baøqa bið laéiùÿ Øÿðq vÿ Qÿðb aðasûndadÿmið éol xÿttinin ÷ÿkilmÿsi ilÿ ÿlaqÿdaðdûð.Bunun saéÿsindÿ Qaðs-Tbilisi-Bakû dÿmið éolusadÿcÿ Töðkiéÿni, Qafqaz vÿ Oðta Asiéanûbið-biði ilÿ biðlÿødiðmÿklÿ kifaéÿtlÿnmÿéÿcÿk,taðixi Èïÿk éolunu XXÛ ÿsðdÿ éenidÿn bÿðïaetmiø olacaqdûð.

Töðkiéÿ Øÿðq-Qÿðb eneðæi dÿùlizi ilÿ éanaøû,Øimal-Cÿnub dÿùlizi laéiùÿsinÿ dÿ ÷ox bþéökþnÿm veðið. Töðkiéÿ Avðasiéa bþlgÿsindÿ XÿzÿðiAðalûq dÿnizinÿ, Qaða dÿnizi isÿ Oðta Øÿðqÿbaülaéacaq bið mþvqeéÿ malikdið. Ona gþðÿ dÿbþlgÿnin inkiøafûna xidmÿt edÿcÿk bötön laéiùÿ-lÿðÿ qoøulmaüa ùazûðdûð.

Töðkiéÿnin eneðæi stðategiéasûnûn ÿsas ùissÿ-lÿðindÿn biði dÿ eneðæi bazaðûnûn sÿðbÿstlÿødi-ðilmÿsindÿn, eneðæi saùÿsindÿ möasið qanunlaðûnqÿbul edilmÿsindÿn ibaðÿtdið. Bu iølÿðin gþðöl-mÿsi, eéni zamanda, xaðici sÿðmaéÿ÷ilÿð ö÷ön dÿ÷ox cÿlbedicidið. Ùazûðda þlkÿmizdÿ eneðæiisteùlakû ildÿ 6-7 faiz aðtûð. 2020-ci ilÿ qÿdÿðbunu tÿmin etmÿk ö÷ön 120 miléaðd dollaðsÿðmaéÿ qoéuluøuna eùtiéac vaðdûð. Buna gþðÿdÿ Töðkiéÿ bazaðû xaðici sÿðmaéÿ÷ilÿð ö÷öncÿlbedici bið bazaðdûð.

Son olaðaq demÿk istÿéiðÿm ki, Töðkiéÿninéaxûn gÿlÿcÿkdÿ ùÿéata ke÷iðÿcÿéi laéiùÿlÿðlÿdönéaéa eneðæi daøûéûcûlaðûnûn tÿùlökÿsiz øÿkildÿnÿqlinÿ þz tþùfÿsini veðmÿsi ùÿð zaman vuðüu-lanûð. Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði bu isti-qamÿtdÿ ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿtÿ malik olacaq-dûð.

Sþzlÿðimi bitiðÿðÿk demÿk istÿéiðÿm ki, Sÿn-

gÿ÷al teðminalûnûn, Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðukÿmÿðinin Azÿðbaécan, Göðcöstan vÿ Töðkiéÿxalqlaðûnûn ðifaùûnûn éöksÿlmÿsinÿ tþùfÿ veðÿ-cÿéinÿ ÿminÿm.

Ùamûnûzû bið daùa salamlaéûð, sizÿ dÿðin tÿ-øÿkköðömö bildiðiðÿm.

Göðcöstan ÏðezidentiMixail Saakaøvilinin nitqi

Ùþðmÿtli ùÿmkaðlað!Ùþðmÿtli qonaqlað!Biliðsiniz ki, bu gun bizim ö÷ön ÷ox möùöm

bið göndöð. Ùÿm mÿnim þlkÿm, ùÿm Azÿð-baécan, ùÿm dÿ Töðkiéÿ ö÷ön ÷ox þnÿmli biðgöndöð. Ènsanlað on il bundan ÿvvÿl BakûdanGöðcöstan vasitÿsilÿ Aðalûq dÿnizi saùilinÿ belÿbið kÿmÿðin ÷ÿkilmÿsini ùe÷ bið iqtisadi sÿmÿðÿsiolmaéan aðzu kimi, ðeallaømaéan éuxu kimi gþ-ðöðdölÿð.

Göðcöstanûn, Töðkiéÿnin Xÿzÿð ùþvzÿsin-dÿki eneðæi ðesuðslaðûnûn daøûnmasû iøinÿ olandÿstÿéi nÿticÿsindÿ ÷ox bþéök iølÿð gþðölmöødöð.Ïðezident ßliéevin bu iøin baøa ÷atmasûnda, éÿniAzÿðbaécan neftinin bu éolu ke÷ÿðÿk Töðkiéÿéÿ÷atmasû ö÷ön ÷ox bþéök ðolu olmuøduð.

Mÿn bu iødÿ bizi dÿstÿklÿéÿn dostumuzAmeðika Biðlÿømiø Øtatlaðûnûn da fÿaliééÿtiniéöksÿk qiémÿtlÿndiðiðÿm. BÏ tÿðÿfindÿn ðÿù-bÿðlik edilÿn konsoðsium Bakû-Tbilisi-Ceéùanlaéiùÿsinin ùÿéata ke÷mÿsi, ðeallaømasû ö÷ön bþ-éök iølÿð gþðmöødöð. Aðtûq bu ðeallûqdûð. Buðeallûq nÿticÿsindÿ neft dönéa bazaðlaðûna ÷ûxaðû-lûð. Bu, elÿ bið ÿmÿkdaølûqdûð ki, bundan þlkÿ-lÿðimiz éaðaðlanûðlað. Buðada tðanzit þlkÿ olanGöðcöstan ÷ox vacibdið.

Mÿn demÿk istÿéiðÿm ki, Göðcöstan illÿðboéu, ÿsðlÿð boéu Asiéa, Avðoïa vÿ Éaxûn Øÿðqaðasûnda kþðïö ðolunu oénamûødûð. Ammabunun nÿticÿsindÿ, belÿ bið coüðafi-siéasimþvqeéÿ malik olduüumuz ö÷ön taðixÿn ÷oximïeðiéalaðûn diqqÿt mÿðkÿzindÿ olmuøuq. Èndiisÿ Göðcöstan elÿ bið éeðÿ ÷evðilmiødið ki,dönéanûn ÿn bþéök eneðæi øiðkÿtlÿði eneðæitÿminatûnda vÿ tÿùlökÿsizliéindÿ onun ÷ox bþ-éök ðol oénadûüûnû aðtûq qÿbul etmiølÿð.

Biz belÿ döøönöðök ki, bu gön eneðæi daøûéû-cûlaðûnûn nÿqlindÿ dÿùliz ðolunu oénamaüûmûzvÿtÿndaølaðûmûzûn ðifaùûnûn éöksÿldilmÿsi iøindÿ÷ox bþéök ðol oénaéacaqdûð. Biliðsiniz ki, buboðu kÿmÿðinin Göðcöstanûn ÿðazisindÿnùaðadasa 239 kilometði ke÷ið. Göðcöstan bununvasitÿsilÿ neftin ùÿm Avðoïaéa, ùÿm dÿ digÿð þl-kÿlÿðÿ þtöðölmÿsindÿ ÿn vacib ðol oénaéan þlkÿ-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

34

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 35: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

lÿðdÿn biðidið. Göðcöstanûn Mÿðkÿzi Asiéa þlkÿ-lÿðinÿ vacib mÿùsullaðûn daøûnmasûnda da bþéökðolu vaðdûð.

Biliðsiniz ki, biz indi Göðcöstandan Töðkiéÿ-éÿ gedÿn bþéök bið dÿmið éolu laéiùÿsindÿndanûøûðûq. Biz daùa bþéök laéiùÿlÿðÿ ùazûðûq vÿéeni éollað a÷maq istÿéiðik. Biðinci nþvbÿdÿ ÷alû-øûðûq ki, ÿvvÿllÿð baülanmûø sÿðùÿdlÿði a÷aq,qaïalû dþvlÿt statusundan éaxa quðtaðaq. Bizqaïûmûzû a÷maqla, infðastðuktuð quðmaqla þzö-mözö beénÿlxalq cÿmiééÿtÿ a÷maq istÿéiðik.×alûøûðûq ki, bötön eneðæi iøinÿ cÿlb olunaq,cÿmiééÿtin ùÿð bið özvö, ùÿð bið fÿðdi baøqa þlkÿ-lÿðdÿ olan vÿtÿndaølaðla ÿlaqÿ saxlaéa bilsinlÿð.Bu bizim sabaùûmûz, gÿlÿcÿk ðifaùûmûz ö÷ön ÷oxvacibdið. Aðtûq bu gön bu cöð aðzulað ùÿéatake÷mÿkdÿ, ðeallaømaqdadûð. Mÿùz bu gön belÿbið iøin øaùidi oluðuq.

Aðtûq biz uzun ÿsðlÿð boéu davam edÿnqaïalûlûq mentalitetindÿn éaxa quðtaðmaqistÿéiðik. Bu gön elÿ bið iø gþðmÿk istÿéiðik ki,onun nÿticÿsindÿ bizim ðegion, insanlað vÿdönéa bu fÿaliééÿtdÿn éaðaðlana bilsin.

Diqqÿtinizÿ gþðÿ ÷ox saü olun.

Qazaxûstan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiNuðsultan Nazaðbaéevin nitqi

Ùþðmÿtli cÿnab Ïðezident!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Mÿn bu gön sizin ùamûnûzû ÿlamÿtdað bið

ùadisÿ - Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinin iøÿsalûnmasû mönasibÿtilÿ tÿbðik etmÿkdÿn ÷ox bþ-éök øÿðÿf ùissi duéuðam. Aðtûq Xÿzÿð ùþv-zÿsindÿn boðu kÿmÿði iøÿ salûnûð. Bu tikintininbaøa ÷atmasû éeni bið sÿùifÿ a÷acaqdûð. Bu sadÿ-cÿ, möstÿqil Azÿðbaécanûn taðixindÿ deéil, eénizamanda bizim þlkÿlÿðin dÿ taðixindÿ éeni biðsÿùifÿ a÷acaqdûð.

Xatûðlatmaq istÿéiðÿm ki, bu laéiùÿnin mö-vÿffÿqiééÿti ÷ox bþéök, daùi bið øÿxsiééÿtinnailiééÿtidið vÿ o, bizim qÿlblÿðimizdÿ ùÿmiøÿéaøaéacaqdûð. Onun ùaqqûnda bizim xatiðÿ-lÿðimiz zÿngindið vÿ ùÿmiøÿ onu éada salacaüûq.Bu daùi øÿxsiééÿt unudulmaz Ùeédÿð ßliéevdið.Mÿn onun iøini bötön bu illÿð ÿðzindÿ möøaùidÿetmiøÿm. Biz ÷ox éaxøû biliðik ki, o, nÿ kimi sÿé-lÿð, cÿùdlÿð gþstÿðmiødið ki, bu boðu kÿmÿðilaéiùÿsi ùÿéata ke÷iðilsin. Ùamû ö÷ön aédûndûðki, ilk addûmlaðû atmaq o qÿdÿð dÿ asan deéildi.Xösusilÿ, belÿ bþéök laéiùÿlÿðlÿ baülû ilkaddûmlaðû atmaq o qÿdÿð dÿ asan deéildið.

×ox sevindiðici bið ùaldûð ki, ùazûðdaAzÿðbaécanûn Ïðezidenti olan cÿnab Èlùam

ßliéev ÿldÿ edilmiø nailiééÿtlÿðin ùamûsûnûdavam etdiðmÿk iqtidaðûndadûð. QazaxûstanAzÿðbaécanûn mövÿffÿqiééÿtlÿðini ÷ox bþéökdiqqÿtlÿ möøaùidÿ edið. Bizÿ qonøu olan qaðdaøbið dþvlÿtin, Azÿðbaécan xalqûnûn bötön mövÿf-fÿqiééÿtlÿðini éaxûndan möøaùidÿ edið.

Qazaxûstan bu eneðæi saùÿsinin inkiøaf etdi-ðilmÿsini istÿéið vÿ buna gÿlÿcÿkdÿ iqtisadié-éatûn dið÷ÿldilmÿsinin ÿsas elementi kimi baxûð.Qazaxûstanda neft vÿ qazûn eùtiéatlaðû on mil-éaðdlaðla ton ùÿcmindÿdið. Biz bu eùtiéatlaðûniølÿnmÿsinin gÿlÿcÿéini döøönöðök. Son ilÿðzindÿ 60 miléon ton neft ùasil olunmuøduð ki,bu da 2003-cö ilin gþstÿðicisindÿn qat-qat éök-sÿkdið. Ke÷ÿn il 21 miléaðd kubmetð qaz ÷ûxaðûl-mûødûð. Bu, 2003-cö illÿ möqaéisÿdÿ 1,5 dÿfÿaðtûqdûð.

Xÿzÿð ùþvzÿsinin éataqlaðûnda olan neftiùasil etmÿklÿ 2010-cu ildÿ Qazaxûstan neft ÷ûxa-ðûlmasûnû aðtûðacaq vÿ 2015-ci ildÿ 150 miléontona ÷atdûðacaqdûð. Qazaxûstanûn coüðafi mþv-qeéi xösusi øÿðtlÿð doüuðuð ki, bu da ixðac boðukÿmÿðlÿðinin éaðadûlmasûnû laböd edið. Bizimqaz-neft saùÿsinin inkiøafûnda ÷ox iði sÿðmaéÿ-÷ilÿðin iøtiðak etmÿsi, éÿni ABØ-ûn, Avðoïanûn,Ðusiéanûn, ×inin øiðkÿtlÿðinin iøtiðak etmÿsiÿmÿkdaølûüû beénÿlxalq sÿviééÿéÿ ÷ûxaðûð.

Qazaxûstan ixðac boðu kÿmÿðlÿði laéiùÿlÿðinicoüðafi-siéasi ÿmÿkdaølûq elementi kimi nÿzÿð-dÿn ke÷iðið. Ùazûðda bÿzi mÿsÿlÿlÿð ÿtðafûndamözakiðÿlÿð gedið. Bu mÿsÿlÿlÿð boðu kÿmÿð-lÿðinin Ðusiéa ÿðazisindÿn ÷ÿkiliøi baðÿdÿdið.

Xÿzÿð dÿnizinin éataqlaðûnûn iølÿnilmÿsiningeniølÿndiðilmÿsi nÿticÿsindÿ ildÿ 87 miléon tonneft ixðac etmÿk ïlanlaødûðûlûð. Bu ilin dekabðaéûnda ×inÿ gedÿn boðu kÿmÿðinin tikintisi baøa÷atdûðûlacaqdûð ki, bunun da uzunluüu 1000kilometð olacaqdûð. Onu baøa ÷atdûðandan sonðaQazaxûstan Qÿðbi ×inÿ ildÿ 20 miléon tona qÿ-dÿð neft ixðac edÿcÿkdið.

ßsas elementlÿðdÿn biði kimi, Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði bizim ixðac ïotensialûmûzûnaðtûðûlmasûna xidmÿt edÿcÿkdið. Bu nþqteéi-nÿ-zÿðdÿn qeéd etmÿk istÿðdim ki, ùazûðdaAzÿðbaécan, Qazaxûstan neftinin ixðacûndaetibaðlû tÿðÿfdaøûmûzdûð. Biz buna uzun möd-dÿtdið ùazûðlaømûøûq. Aktauda möasið limanéaðatmûøûq. Qazaxûstanda neft teðminallaðûtikilmiødið. Bundan ÿlavÿ, Xÿzÿð dÿnizindÿnneftin nÿql olunmasû ö÷ön éeni tankeðlÿð alûn-mûødûð. Eéni zamanda, biz milli neft donanmasûùaqqûnda döøönöðök ki, bunun da nÿticÿsindÿQazaxûstan nefti nÿql edilÿcÿkdið. Ùazûðda 3miléon tondan ÷ox neft Bakû istiqamÿtindÿ nÿql 35

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 36: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

olunmuøduð. Ke÷ÿn il Aktaudan Bakûéa ÷ox bþ-éök miqdaðda neft nÿql edilmiødið. Lakin éenilaéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsi ilÿ bu ùÿcmgetdikcÿ daùa da aðtacaqdûð.

Èndi biz elÿ bið ùadisÿéÿ øaùidlik ediðik ki,bu, taðixÿ dþnöð. Bu bþlgÿdÿ bþéök þlkÿlÿðinstðateji maðaqlaðû kÿsiøið. Buna gþðÿ dÿ ÿlimiz-dÿn gÿlÿni etmÿliéik ki, Xÿzÿð dÿnizi taðazlaødû-ðûlmûø, konstðuktiv vÿ mÿsuliééÿtli mÿsÿlÿlÿðinùÿlli mÿðkÿzinÿ ÷evðilsin.

Sizÿ mÿlum olduüu kimi, 1999-cu ilinnoéabð aéûnda Qazaxûstan, Azÿðbaécan, ABØ,Töðkiéÿ vÿ Göðcöstan ïðezidentlÿði bu laéiùÿninbaølanmasû ö÷ön Èstanbul Bÿéannamÿsiniimzalamûølað. Biz gþðöðök ki, bu sÿélÿð ùazûðdaþz nÿticÿsini veðið. Boðu kÿmÿði Qazaxûstan dadaxil olmaqla, Xÿzÿð dÿnizindÿki, tÿbii sÿðvÿt-lÿðin nÿqlinÿ xidmÿt edið. Eéni zamanda bu bþl-gÿ þlkÿlÿðinin, xalqlaðûnûn inteqðasiéasû ö÷ön,sabitliéin bÿðqÿðað olunmasû, iqtisadi inkiøafö÷ön ÿsas éaðadûlmûødûð.

Qazaxûstanûn iqtisadi ïotensialû vÿ onun tÿ-ðÿfdaølaðûnûn ïotensialû, – onlaðûn aðasûndaAzÿðbaécan da vaðdûð, – bið daùa gþstÿðið ki,qaðøûmûzda daùa geniø ÿmÿkdaølûq öföqlÿði a÷û-lûð. Mÿn sÿðmaéÿ÷ilÿði tÿbðik etmÿk istÿéiðÿm ki,onlað bu nÿùÿng boðu kÿmÿðinin ùÿéatake÷iðilmÿsinÿ vÿsait xÿðclÿmiølÿð.

Mÿn bu ÿlamÿtdað ùadisÿ mönasibÿtilÿAzÿðbaécan Ïðezidenti cÿnab Èlùam Ùeédÿðoülunu tÿbðik ediðÿm. Sizin xalqlaðûnûzû tÿbðikediðÿm.

×ox saü olun.

Bþéök Bðitaniéanûn Kðal ailÿsinin özvö,Éoðk ùeðsoqu øaùzadÿ Endðéunun ÷ûxûøû

Ùþðmÿtli Ïðezident!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Ùþðmÿtli qonaqlað!Mÿn þz adûmdan tÿbðiklÿðimi ÷atdûðmaq

istÿéiðÿm. Bu, Azÿðbaécan ö÷ön ÷ox möùöm biðandûð. Èlkin neftin Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿ-mÿðinÿ dolduðulmasû bþéök bið stðategiéanûn,stðateji baxûølaðûn tÿcÿssömödöð. Ùeédÿð ßliée-vin stðateji baxûølaðûnûn tÿcÿssömödöð.

Göðcöstan, Azÿðbaécan vÿ Töðkiéÿ son 10 ilÿðzindÿ bu baxûølaðû ùÿéata ke÷iðmÿk ö÷ön biðgÿiølÿmiølÿð. Bu iødÿ ÿn éöksÿk texnologiéalaðdanistifadÿ olunmuø vÿ éöksÿk keéfiééÿtli, qlobalmiqéaslû bið infðastðuktuð éaðadûlmûødûð. Deéimki, ùÿtta son 25 il ÿðzindÿ bu cöð bþéök tikinti,inøaat aïaðûlmamûødûð.

Mÿn Biðlÿømiø Kðallûüûn beénÿlxalq ticaðÿt

vÿ sÿnaée özðÿ xösusi nömaéÿndÿsi qismindÿ butÿdbiðÿ qatûlmaüûma gþðÿ ÷ox øadam. Biliðÿm ki,nÿinki bizim øiðkÿtlÿð vÿ ùÿm dÿ bið ÷ox digÿðxaðici øiðkÿtlÿð bu infðastðuktuðun inkiøaf etdiðil-mÿsindÿ bþéök ðol oénamûødûð. Biz biliðik ki, Ba-kû-Tbilisi-Ceéùan Azÿðbaécanû, Göðcöstanû vÿTöðkiéÿni bið-biðinÿ biðlÿødiðið vÿ onlað ö÷öndönéa bazaðlaðûna ÷ûxûøû tÿmin edið. Bu da Bos-foð boüazûnda éök daøûmalaðûndakû gÿðginliéinazaldûlmasûna möÿééÿn tþùfÿ veðÿcÿkdið.

Biz biliðik ki, bu ö÷ þlkÿ nÿinki dönéa iqti-sadiééatûna, eéni zamanda, qlobal tÿùlökÿsiz-liéÿ þz tþùfÿsini veðÿcÿkdið. Bu boðu kÿmÿði bö-tön Azÿðbaécan xalqû ö÷ön vÿ ðegion ö÷ön tÿùlö-kÿsizliéin mþùkÿmlÿndiðilmÿsinÿ xidmÿt edÿ-cÿkdið.

Mÿlumduð ki, bið ÷ox þlkÿlÿðdÿ tÿbii sÿðvÿt-lÿð vað, lakin bunlaðûn ùamûsûna diqqÿti éþ-nÿltmÿk dözgön olmazdû. Azÿðbaécan neft ùasiledÿn þlkÿlÿð aðasûnda dönéada ilk olaðaq ùasilatsÿnaéesindÿ øÿffaflûq tÿøÿbbösönÿ qoøulmuø-duð. Bu da þlkÿdÿ neftdÿn ÿldÿ edilÿn gÿliðlÿðinidaðÿ edilmÿsindÿ, øÿffaflûüûn tÿmin olunma-sûnda þz ðolunu oénaéacaqdûð. Azÿðbaécan butÿøÿbbösÿ ilk olaðaq qoøulmuøduð. BiðlÿømiøKðallûq bu baxûmdan Azÿðbaécanûn gÿlÿcÿéi ilÿbaülû ïlanlaðûnû ÷ox éöksÿk sÿviééÿdÿ gþðöð vÿinanûð ki, Azÿðbaécan gÿlÿcÿkdÿ demokðatik,tÿðÿqqi edÿn göclö dþvlÿtÿ ÷evðilÿcÿkdið. Mÿn-cÿ, ùe÷ kim buna øöbùÿ etmið ki, Azÿðbaécan gÿ-lÿcÿkdÿ daùa bþéök nailiééÿtlÿð ÿldÿ edÿ bilÿ-cÿkdið. Mÿn ÿmin etmÿk istÿéiðÿm ki, BiðlÿømiøKðallûq bu iølÿðdÿ ùÿmiøÿ sizin tÿðÿfinizdÿolacaqdûð.

Sizi tÿbðik ediðÿm. Diqqÿtinizÿ gþðÿ minnÿt-daðam.

ABØ-ûn eneðgetika naziðiSamuel Bodmanûn ÷ûxûøû

Ùþðmÿtli cÿnab ïðezidentlÿð!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Bu gön necÿ dÿ gþzÿl bið göndöð. Biz indi

buðada maddi cÿùÿtdÿn dönéamûzû dÿéiøiðik vÿbuðada iøtiðak etmÿk mÿnim ö÷ön ÷ox øÿðÿfdið.

Ömumiééÿtlÿ, Bakû-Tbilisi-Ceéùan laéiùÿsiùÿddindÿn aðtûq ÿùÿmiééÿtli bið laéiùÿdið.Baxmaéaðaq ki, oðada ÷oxlu texniki vÿ maliééÿ÷ÿtinliklÿði vaðdû, lakin bu cöð kÿmÿðin tikintisi÷ox vacibdið. ×ÿtin ðegionda, möùitdÿ belÿiølÿðin gþðölmÿsi, xösusilÿ kÿmÿð boéunca éeðlÿ-øÿn ÿðazilÿðdÿki icmalað aðasûnda bÿzi ïðob-lemlÿðin aðadan qaldûðûlmasû asan iø deéildi. ßl-bÿttÿ, Azÿðbaécan, Töðkiéÿ vÿ Göðcöstanûn

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

36

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 37: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ùþkumÿtlÿði vÿ vÿtÿndaølaðû bu iøÿ bþéök tþùfÿveðmiølÿð. Mÿn ùÿm÷inin BÏ, Éunokal vÿ digÿðbþéök øiðkÿtlÿðÿ tÿøÿkköð ediðÿm ki, onlað bu iøiðeallûüa ÷atdûðdûlað.

Mÿn bu laéiùÿnin ðeallaømasûna Ùeédÿðßliéev dÿstÿéini éada salmaq istÿéiðÿm. ßgÿðonun kþmÿéi olmasaédû, onun göclö iðadÿsiolmasaédû, sizi inandûða bilÿðÿm ki, indi biz bugön buðada olmaéacaqdûq. Bu, Azÿðbaécanûntaðixindÿ ÷ox möùöm, ùÿtta ðegionun taðixindÿ÷ox möùöm bið mÿqamdûð. Mÿn ona gþðÿ dÿABØ ùþkumÿti, Biðlÿømiø Øtatlaðûn insanlaðûadûndan bu laéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿÿmÿéi olan ùÿð kÿsÿ tÿøÿkköðömö bildiðiðÿm.

Diqqÿtinizÿ gþðÿ ÷ox saü olun!

Avðoïa Komissiéasûnûn eneðæi mÿsÿlÿlÿðiözðÿ komissaðû Andðis Ïibalqsûn ÷ûxûøû

Ùþðmÿtli cÿnab Ïðezident!Ùþðmÿtli qonaqlað, xanûmlað vÿ cÿnablað!Mÿn bu gön imkan ÿldÿ etdiéimÿ gþðÿ, bu

÷ox möùöm vÿ tÿntÿnÿli mÿðasimdÿ AvðoïaKomissiéasûnûn adûndan iøtiðak etmÿéimdÿn÷ox bþéök qöðuð ùissi duéuðam. Ùÿð øeédÿn ÿv-vÿl, mÿn bu ÷ox vacib infðastðuktuðun tikinti-sinin baøa ÷atmasû ilÿ ÿlaqÿdað ùamûnûzû tÿbðiketmÿk istÿéiðÿm. ßlbÿttÿ ki, bu laéiùÿ bötöniøtiðak edÿn þlkÿlÿðin inkiøafûna, sabitliéinÿxidmÿt edÿcÿkdið. Eéni zamanda, Avðoïaéa vÿdönéaéa eneðæi daøûéûcûlaðûnûn nÿqlinin tÿùlö-kÿsiz bið øÿkildÿ ùÿéata ke÷iðilmÿsinÿ xidmÿtedÿcÿkdið.

Mÿn Azÿðbaécan, Göðcöstan vÿ Töðkiéÿninsiéasi daiðÿlÿðini tÿbðik etmÿk istÿéiðÿm ki, onlaðbu laéiùÿnin ùÿéata ke÷mÿsindÿ iøtiðak etmÿkö÷ön kifaéÿt qÿdÿð øÿðait éaðatmûølað. Eénizamanda, bötön øiðkÿtlÿði tÿbðik etmÿkistÿéiðÿm ki, lazûmi mÿsÿlÿlÿðin ùÿllini vaxtûndataïmaqla bu laéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsinÿxidmÿt etmiølÿð.

Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Ke÷ÿn il Töðkiéÿ Avðoïa Èttifaqûna daxil

olmaq baðÿdÿ danûøûqlað aïaðacaq, Azÿðbaé-canla Göðcöstan isÿ Avðoïanûn éeni qonøuluqsiéasÿtinÿ daxil olunmuølað. Avðoïa Èttifaqû buþlkÿlÿðlÿ ÿmÿkdaølûq ÿlaqÿlÿðini fÿal øÿkildÿgeniølÿndiðið, tÿbii sÿðvÿtlÿðin Xÿzÿð ùþv-zÿsindÿn dönéa bazaðlaðûna daøûnmasû da daxilolmaqla, bötön saùÿlÿðdÿ daim þz siéasi vÿtexniki éaðdûmûnû ÿsiðgÿmið.

Bakû-Suïsa boðu kÿmÿði ilÿ Avðoïanûn vÿdönéanûn digÿð þlkÿlÿðinin bazaðlaðûna neft gþn-

dÿðilið. Bu gön a÷ûlûøû olan kÿmÿðlÿ ildÿ 50miléon ton neft ixðac edilÿcÿkdið. Bakû-Tbi-lisi-Ceéùan laéiùÿsinin bötön dönéa bazaðlaðûö÷ön bþéök ÿùÿmiééÿti vaðdûð. Avðoïa Èttifaqûona gþðÿ dÿ kaðboùidðogenlÿðin tÿùlökÿsiz biðøÿðaitdÿ nÿql olunmasû baxûmûndan bulaéiùÿnin bþéök ÿùÿmiééÿtini qiémÿtlÿndiðið.×önki biz baøa döøöðök ki, ildÿ nÿql olunacaq 50miléon ton neft Bosfoð boüazûnda gÿðginliéinazalmasûna xidmÿt edÿcÿkdið.

Biz bið ÷ox éeðlÿðdÿ baø veðmiø qÿzalaðû éaxøûxatûðlaéûðûq. ßlbÿttÿ, biz ùe÷ döøönÿ bilmiðik ki,Qaða dÿnizdÿ belÿ bið qÿza baø veðsÿ, onunnÿticÿlÿði necÿ ola bilÿð. Avðoïa Èttifaqûnûn Xÿ-zÿð ùþvzÿsindÿki fÿaliééÿti, sadÿcÿ, neftsektoðundakû fÿaliééÿtlÿ kifaéÿtlÿnmið. MÿnAvðoïa Èttifaqûnûn Xÿzÿð dÿnizi ùþvzÿsi þlkÿlÿðivÿ qonøu þlkÿlÿðin naziðlÿði aðasûnda 2004-cö ilinnoéabðûnda ke÷iðdiéi gþðöøö xatûðlatmaqistÿéiðÿm. O gþðöø mÿùz Bakûda ke÷iðilmiødi vÿQafqazdan, Oðta Asiéa vÿ Øÿðqi Asiéadaniøtiðak edÿn dþvlÿtlÿð eneðæi sektoðunda ùöquqivÿ texniki standaðtlaðû ùaðmonizÿ etmÿk, éÿnisabitlÿødiðmÿk, eneðæi daøûéûcûlaðû tÿcùizatûnûnidaðÿ olunmasûnû tÿøkil etmÿk, bu tÿcùizatsaùÿsindÿ tÿùlökÿsizliéi tÿmin etmÿk baðÿdÿ,ÿmÿkdaølûq baðÿdÿ ðazûlûüa gÿlmiølÿð. Biz inanû-ðûq, bu ÿmÿkdaølûq ÷ÿð÷ivÿsi bizÿ uzunmöddÿtliiøbiðliéi éaðatmaüa imkan veðÿcÿk ki, Xÿzÿð vÿQaða dÿnizlÿðindÿn kaðboùidðogenlÿð Avðoïa vÿdönéa bazaðlaðûna daøûnmûø olsun.

Sizi bið daùa tÿbðik ediðÿm. Diqqÿtinizÿ gþðÿminnÿtdaðam.

BÏ øiðkÿtinin ïðezidentiLoðd Con Bðaunun ÷ûxûøû

Zati-alilÿði cÿnab Ïðezident ßliéev!Cÿnab Ïðezident Nazaðbaéev!Cÿnab Ïðezident Sezÿð!Cÿnab Ïðezident Saakaøvili!Ùþðmÿtli naziðlÿð, xanûmlað vÿ cÿnablað!Mÿnim ö÷ön bu gön buðada iøtiðak etmÿk øÿ-

ðÿfdið. ×önki bu, taðixin éaðadûlmasûnûn bið anû-dûð. Bu, BÏ vÿ onun tÿðÿfdaølaðû ö÷ön ÷ox þnÿmlibið andûð. Azÿðbaécan vÿ onun xalqû ö÷ön, bötönðegion ö÷ön dÿ taðixi bið andûð. Azÿðbaécanûn éözillÿð bundan þncÿdÿn dönéa neft sÿnaéesindÿoénadûüû möùöm ðolun éenidÿn dið÷ÿlmÿsi vÿbÿðïa olunmasû anûdûð. ßgÿð siz neft, qazsÿnaéesinin dönéanû istilik vÿ iøûqla tÿmin etmÿkïotensialû ilÿ baülû 1859-cu ildÿ aïaðûlmûøakademik tÿdqiqat iølÿðinÿ baxsanûz, oðada gþ-ðÿðsiniz ki, Bakûnûn adû dönéada neft vÿ qazûn 37

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 38: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mþvcud olduüu saéca ÷ox az éeðlÿðdÿn biði kimi÷ÿkilið. 100 il bundan þncÿ dönéanûn neft tÿmi-natûnûn éaðûsû bu ðegiondan gÿliðdi. Èndi, 2005-ciildÿ Azÿðbaécan dönéa sÿnaéesinin öðÿéindÿþzönön möùöm ðolunu éenidÿn bÿðïa edið.

Bu, BÏ ö÷ön ilk baølanüûcûn sonuduð. Bu ilkbaølanüûc demÿk olað ki, 10 ildÿn dÿ ÿvvÿlbaølaéûb vÿ indi dÿ davam edið. Bunun ö÷ön mÿnAzÿðbaécan dþvlÿtinÿ, ùþkumÿtinÿ, ÏðezidentÈlùam ßliéevÿ vÿ ÿlbÿttÿ ki, daùi øÿxsiééÿtmÿðùum Ùeédÿð ßliéevÿ tÿøÿkköð etmÿkistÿéiðÿm. Mÿùz onun tÿsiði vÿ nöfuzu saéÿsindÿbu laéiùÿnin iðÿlilÿéiøi mömkön olmuøduð. MÿnGöðcöstan vÿ Töðkiéÿ ùþkumÿtlÿðinÿ, Avðoïaþlkÿlÿðinin ùþkumÿtlÿðinÿ vÿ ABØ ùþkumÿtinÿtÿøÿkköð ediðÿm. Azÿðbaécan Dþvlÿt NeftØiðkÿti dÿ daxil olmaqla, digÿð bötön tÿ-ðÿfdaølaðûmûza tÿøÿkköð ediðÿm. Bu boðu kÿ-mÿðini Devid Vudvoðdun ðÿùbÿðliéi altûndatikmiø bötön iø÷i ùeéÿtÿ tÿøÿkköð ediðÿm.

On il ÿvvÿl ùamû deéiðdi ki, bu boðu kÿ-mÿðinin tikintisi qeéði-mömköndöð vÿ ÷ox÷ÿtindið. Bizim sÿnaéemiz mömkön olan iøi daùada geniølÿndiðÿn bið biznesdið. Amma ÿgÿð÷oxsaélû digÿð insanlaðûn ðazûlûüû vÿ ÿmÿkdaølûüûolmasaédû biz bunlaðûn ùe÷ biðini edÿ bilmÿzdik.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan XXÛ ÿsðin ilk nÿùÿnginfðastðuktuð laéiùÿlÿðindÿn biðidið. Onun baøa÷atmasû ÿmÿkdaølûq saéÿsindÿ nÿlÿðÿ nailolmaüûn mömkönlöéönö ifadÿ edÿn bið ðÿmzdið.Elÿ bið ðÿmzdið ki, o möxtÿlif þlkÿlÿð, dþvlÿtlÿð,xalqlað, milli øiðkÿtlÿð vÿ beénÿlxalq biznesaðasûnda ÿmÿkdaølûq vasitÿsilÿ nÿlÿðÿ nailolmaüûn mömkönlöéönö ÿks etdiðið.

Biz ùÿm÷inin biliðik ki, tÿbii, ÿtðaf möùitinqoðunmasû ö÷ön ÷ox möùöm iølÿðdÿn biði dÿ belÿlaéiùÿlÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsidið. Bakû-Tbi-lisi-Ceéùan dönéa bazaðûna éeni neft ùÿcmlÿðidaøûéacaq bið laéiùÿdið.

Dediéim kimi, bugönkö tÿdbið ilk baølanüû-cûn sonuduð, ùÿm÷inin éeni iølÿnmÿ mÿðùÿ-lÿsinin baølanüûcûdûð. Bakû-Tbilisi-Ceéùan dön-éa bazaðûna éeni neft ùÿcmlÿði daøûéacaq vÿ gþs-tÿðÿcÿk ki, tÿminata nail olmaüûn ÿn éaxøû éolutÿcùizat mÿnbÿlÿði vÿ ticaðÿt maðøðutlaðûnûn÷oxsaélû olmasûdûð. Bakû-Tbilisi-Ceéùan bu ðe-giona ðesuðslað gÿtiðilmÿsinÿ kþmÿk edÿcÿkdið.Sÿðmaéÿ, gÿlið vÿ mÿøüulluq - bunlaðûn ùamûsûiqtisadi inkiøaf vÿ iðÿlilÿéiø ö÷ön éeni imkanlaðéaðadacaq, éeni sÿðvÿt vÿ imkanlað éaðanacaq,bu ðegionun bötön insanlaðû bundan bÿùðÿlÿnÿ-cÿklÿð. Ömid ediðik ki, ùÿmin inkiøaf ö÷önuzunmöddÿtli ÿsas olacaq vÿ onu geniølÿn-diðmÿk ö÷ön biz þz ðolumuzu oénaéa bilÿcÿéik.

Bu cöð laéiùÿlÿð onilliklÿðlÿ þl÷ölÿn, þmðöuzun olan laéiùÿlÿðdið. Ömidvaðam ki, bu boðukÿmÿði vasitÿsilÿ éaðanan ÿmÿkdaølûq nömunÿsiilÿ biz milli dþvlÿtlÿðin vÿ þzÿl biznesin ömumibið mÿqsÿd uüðunda biðgÿ iølÿmÿsinin øaùidiolduq. Bunun saéÿsindÿ bacaðûq vÿ texnolo-giéanûn biðgÿ tÿtbiqi nÿlÿðÿ nail olmaüûn möm-könlöéönö nömaéiø etdiðdi.

×ox saü olun.

AÐDNØ-ûn ïðezidenti Natiq ßliéevin ÷ûxûøû

Mþùtÿðÿm cÿnab Ïðezident!×ox dÿéÿðli qonaqlað, ùþðmÿtli xanûmlað vÿ

cÿnablað!Ö÷ il þncÿ, 2002-ci ilin sentéabðûn 18-dÿ

buðada, Sÿngÿ÷al teðminalûnda, xalqûmûzûnömummilli lideði Ùeédÿð ßliéev Göðcöstan vÿTöðkiéÿnin ïðezidentlÿði ilÿ biðgÿ, Ameðika Bið-lÿømiø Øtatlaðûnûn eneðgetika naziðinin, Èngiltÿðÿ,Fðansa, Noðve÷ vÿ baøqa dþvlÿtlÿðin nömaéÿn-dÿlÿðinin iøtiðakû ilÿ Xÿzÿð ðegionunda XXÛ ÿsðinÿn iði laéiùÿlÿðindÿn biði olan Bakû-Tbili-si-Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin tÿmÿliniqoédu. Bu taðixi ùadisÿ ùÿm Azÿðbaécanûn, ùÿmdÿ bötþvlökdÿ Xÿzÿð bþlgÿsinin neft vÿ qazéataqlaðûnûn zÿngin ïotensialûnû ùÿðÿkÿtÿ gÿtiðÿ-ðÿk, éeni inkiøaf mÿðùÿlÿsinÿ geniø éol a÷dû,xaðici sÿðmaéÿlÿðin axûnûnûn aðtûðûlmasûna zÿminéaðatdû, beénÿlxalq ÿmÿkdaølûüû daùa mþùkÿmvÿ dþnmÿz etdi.

O taðixi göndÿn sonða bþéök vÿ nÿùÿng iølÿðgþðöldö, eéni zamanda laéiùÿnin ùÿéata ke÷i-ðilmÿsi éolunda möxtÿlif ïðoblemlÿð vÿ ÷ÿtin-liklÿð oldu. Lakin buna baxmaéaðaq, Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði ÿfsanÿdÿn ðeallûüa÷evðildi.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðinin Azÿð-baécan ùissÿsinÿ ilk neftin daxil olmasû vÿ onunistifadÿéÿ veðilmÿsi vÿ bu taðixi ùadisÿéÿ ùÿsðedilmiø tÿntÿnÿli mÿðasim Ùeédÿð ßliéevinuzaqgþðÿnliéinin, mödðikliéinin, xalqûna sonsuzmÿùÿbbÿtinin vÿ éaðatdûüû éeni neft stðategiéasû-nûn nþvbÿti tÿntÿnÿsidið.

Bu mönasibÿtlÿ mÿn þz adûmdan, bu laéiùÿ-dÿ iøtiðak edÿn ÷oxsaélû tÿðÿfdaølaðûmûz adûndanAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùamßliéevi vÿ onun éaxûn ùÿmkaðlaðûnû – Töðkiéÿ,Göðcöstan vÿ Qazaxûstan ïðezi-dentlÿðini tÿbðikedið vÿ onlaða éeni-éeni qÿlÿbÿlÿð aðzulaéûðam.

Ùeédÿð ßliéevin neft stðategiéasûnûn ÿsas is-tiqamÿtlÿðindÿn biði Azÿðbaécanûn bþéök nefti-nin dönéa bazaðlaðûna nÿqlidið. Buna nail olmaqö÷ön Azÿðbaécanûn neft sÿnaéesindÿ bu vaxta

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

38

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 39: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

kimi gþðönmÿmiø bþéök, nÿùÿng iølÿð getmiø,iðimiqéaslû laéiùÿlÿð ùÿéata ke÷iðilmiødið.

Qûsa bið möddÿtdÿ Azÿðbaécanda neftùasilatû kÿskin suðÿtdÿ aðtmûødûð. 2005-ci ildÿneft ùasilatû 20 miléon tondan aðtûq gþzlÿnilið.Bunun 11,5 miléon tonu “Azÿði” vÿ “×ûðaq”éataqlaðûndan ÷ûxaðûlacaqdûð. Bu il fevðalûn14-dÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev “Mÿðkÿzi Azÿði” ïlatfoðmasûna sÿ-fÿð etdi vÿ ilk neftin ùasil olunmasûnû taðixiùadisÿ kimi qiémÿtlÿndiðdi. Caði ildÿ buïlatfoðmadan 35 miléon baððel âÿ éa tÿxminÿn 5miléon ton xam neft ùasil olunacaqdûð. Oðtaùesabla göndÿ “Mÿðkÿzi Azÿði” ïlatfoðmasûn-dan 93 min baððel vÿ “×ûðaq-1" ïlatfoðmasûndan145 min baððel neft ùasilatû nÿzÿðÿ alûnmaqla,tÿkcÿ bu iki ïlatfoðmadan göndÿlik ùasilattÿxminÿn 240 min baððel tÿøkil edið. Bu isÿBakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðinin ömumi gö-cönön dþðddÿ biðinÿ bÿðabÿðdið.

"Mÿðkÿzi Azÿði"dÿ iølÿð söðÿtlÿ davam edið.Komïðessoð vÿ suvuðma ïlatfoðmasûnûn inøasû92 faiz éeðinÿ éetiðilib vÿ bu ilin ö÷öncö ðöböndÿdaéaq blokunun östöndÿ quðaødûðûlacaqdûð.

"Qÿðbi Azÿði"dÿ þncÿ dþðd qabaqlaéûcû quéuqazûlmûø vÿ gþzlÿdiéimizdÿn daùa éaxøû nÿticÿ-lÿð veðmiødið. "Qÿðbi Azÿði"nin daéaq blokuaðtûq dÿnizdÿ þz nþqtÿsindÿ quðaødûðûlmûødûð.Öst modullaðûn inøasû 93 faiz tamamlanûb vÿ dþð-döncö ðöbdÿ daéaq blokunun östöndÿ quðaødûðû-lûb istifadÿéÿ veðilÿcÿkdið.

"Øÿðqi Azÿði" éataüûnûn iølÿnilmÿsi ö÷önïlatfoðmanûn tikintisi 67 faiz éeðinÿ éetiðilib, gÿ-lÿn ilin ikinci ðöböndÿ tikintisi baøa ÷atacaqdûð.

Sÿngÿ÷al teðminalû þz ùÿcminÿ, texniki vÿtexnoloéi xösusiééÿtlÿðinÿ gþðÿ dönéada buqÿbildÿn olan obéektlÿðdÿn ÿn iðisi ùesabolunuð. Aðtûq “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” éataqlaðû-nûn tammiqéaslû iølÿnilmÿsinin biðinci mÿðùÿ-lÿsindÿ xam neftin vÿ qazûn qÿbulu, nÿqli ö÷öntikinti iølÿði 100 faiz gþðölmöø vÿ obéektlÿðistifadÿéÿ veðilmiødið. Èkinci mÿðùÿlÿsi ö÷ön isÿtikinti iølÿði 65,4 faiz éeðinÿ éetiðilmiødið.

“Øaùdÿniz” éataüûnûn iølÿnilmÿsi vÿ CÿnubiQafqaz boðu kÿmÿði laéiùÿlÿði dÿ uüuðla ùÿéatake÷iðilið. ßn möasið standaðtlaða cavab veðÿnTÏG-500 ïlatfoðmasû 2006-cû ilin aïðel aéûndaistifadÿéÿ veðilÿcÿk, Sÿngÿ÷al teðminalûnda“Øaùdÿniz” qazûnûn qÿbulu, emalû vÿ nÿqli ö÷önquðüulaðûn tikilmÿsi gÿlÿn ilin maé aéûndatamamlanacaqdûð.

Cÿnubi Qafqaz boðu kÿmÿði 2006-cû ilinavqust aéûnda istismaða veðilÿcÿk, Azÿðbaécanqazûnû 2006-cû ilin sentéabð aéûnda Töðkiéÿéÿ

÷atdûðacaqdûð.Gþðdöéömöz iølÿðin nÿticÿsindÿ ùÿm Azÿð-

baécanûn, ùÿm dÿ qaðdaø Göðcöstan vÿ Töðki-éÿnin xam neft vÿ qazla tÿmin olunmasûna,elektðik eneðæisinin isteùsalûna ÿlveðiøli øÿðait vÿimkan éaðadûlûð.

Øöbùÿ éoxduð ki, bu eneðæi daøûéûcûlaðûðegionun bötön þlkÿlÿðinÿ éeni ùÿéat eneðæisiveðÿcÿk vÿ iqtisadiééatûn inkiøafûnû tÿmin edÿ-cÿkdið. Bunun ÿsasû vÿ bönþvðÿsi isÿ Ùeédÿðßliéevin adûnû daøûéan Bakû-Tbilisi-Ceéùanixðac boðu kÿmÿðidið.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan kÿmÿði Xÿzÿðlÿ Aðalûqdÿnizi aðasûnda ilk vÿ Töðkiéÿ boüazlaðûndanéan ke÷ÿn biðbaøa nÿqliééat xÿttidið. Kÿmÿðdönéa bazaðûnû göndÿ 1 miléon baððel xam neftlÿtÿcùiz edÿcÿkdið. Bu dönéanûn bugönkö tÿ-lÿbatûnûn 1,3 faizinÿ bÿðabÿðdið, 2007-2008-ciillÿðdÿ isÿ dönéanûn aðtan neftÿ ömumi tÿlÿbatû-nûn 25 faizini tÿmin edÿcÿkdið.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft boðu kÿmÿði neftùasil edÿn Xÿzÿðéanû þlkÿlÿð ö÷ön dÿ éeniimkanlað éaðadûð. Bu kÿmÿð vasitÿsilÿ ildÿtÿxminÿn 20-25 miléon ton Qazaxûstan neftininnÿql olunmasû baðÿdÿ ïlanlað nÿzÿðÿ alûnûbdûð.Bununla ÿlaqÿdað Tðansxÿzÿð sisteminin éaða-dûlmasû ùaqqûnda Qazaxûstan vÿ Azÿðbaécanaðasûnda Saziø ùazûðlanmûø vÿ Azÿðbaécan Ðes-ïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéev vÿ Qaza-xûstan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti NuðsultanNazaðbaéevÿ tÿqdim edilmiødið.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft boðu kÿmÿðinintikintisi baøa ÷atûð vÿ ÿn mÿsuliééÿtli mÿðùÿ-lÿsindÿdið. Tikintiéÿ minlÿðlÿ insan cÿlb olunub,iølÿðin ÿn qûzüûn ÷aüûnda 22 mindÿn aðtûq iø÷i÷alûøûbdûð. Ö÷ þlkÿnin dþvlÿt baø÷ûlaðûnûn bila-vasitÿ ðÿùbÿðliéi vÿ ciddi nÿzaðÿti ilÿ bþéök iølÿðgþðölmöødöð. Xalqûmûzûn ömummilli lideði Ùeé-dÿð ßliéevin siéasÿtinin davam÷ûsû, AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéev bulaéiùÿéÿ daim diqqÿt éetiðib, ÷oxsaélû gþðöølÿðvÿ danûøûqlað aïaðûb, iølÿðin gediøi ilÿ maðaq-lanûb, oðtaéa ÷ûxan ïðoblemlÿðin vÿ ÷ÿtinliklÿðinaðadan gþtöðölmÿsindÿ øÿxsÿn þzö ÿvÿzsiz sÿélÿðgþstÿðib, dÿéÿðli éaðdûmûnû ÿsiðgÿmÿéibdið.

2004-cö il iéunun 8-dÿ Ïðezident Èlùamßliéev Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðinintikintisinin gediøi ilÿ tanûø olmuø, kÿmÿðinÉevlax ðaéonundan ke÷ÿn ùissÿsindÿ vÿ buðadaéeðlÿøÿn nasos-komïðessoð stansiéasûnûn quðaø-dûðûlmasûnda gþðölÿn iølÿði izlÿmiø, þz taïøû-ðûqlaðûnû vÿ mÿslÿùÿtlÿðini veðmiødið. 2004-cö iloktéabð aéûnûn 16-da Azÿðbaécan ÏðezidentiÈlùam ßliéev vÿ Göðcöstan Ïðezidenti Mixail 39

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 40: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Saakaøvili Aüstafa ðaéonunda Bakû-Tbilisi-Ceéùan kÿmÿðinin Azÿðbaécan vÿ Göðcöstanùissÿlÿðinin biðlÿømÿsi mönasibÿtilÿ ke÷iðilÿntÿntÿnÿli mÿðasimdÿ iøtiðak etmiølÿð.

Bu föðsÿtdÿn istifadÿ edÿðÿk, mÿn Azÿðbaé-can Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevÿ,Göðcöstan Ïðezidenti Mixail Saakaøviliéÿ,Töðkiéÿ Cömùuðiééÿtinin Ïðezidenti ßùmÿdNecdÿt Sezÿðÿ gÿðgin ÿmÿklÿðinÿ vÿ xidmÿt-lÿðinÿ gþðÿ tÿøÿkköð edið vÿ dÿðin minnÿtdaðlûüû-mû bildiðiðÿm.

Bakû-Tbilisi-Ceéùan kÿmÿðinin tikintisinÿbið zaman inanmaéan, ÿleéùinÿ olan vÿ möxtÿlifuéduðmalað, øaéiÿlÿð, bþùtanlað éaéan, guéa“vÿtÿnini sevÿn vÿ onun inkiøafû uüðunda÷alûøan” möxalif qövvÿlÿðin vÿ xaðicdÿ olan bÿzidaiðÿlÿðin vÿ quðumlaðûn sÿélÿðinÿ baxmaéaðaq,aðtûq kÿmÿð istifadÿéÿ veðildi.

Azÿðbaécan Avðoïa vÿ Asiéa aðasûndaÿlaqÿlÿðin geniølÿndiðilmÿsindÿ, nÿqliééat vÿeneðæi dÿùlizinin inkiøafûnda, ÈNOGEÉT,TÐASEKA vÿ digÿð nÿùÿng laéiùÿlÿðin geð÷ÿk-lÿømÿsindÿ möùöm ðol oénaéan bið dþvlÿtÿ,dönéanûn neft mÿðkÿzlÿðindÿn biðinÿ ÷evðilið.

Ðesïublika vÿ xalqûmûz bu gön baéðamÿùval-ðuùiééÿsindÿdið. Ömummilli lideðimizÙeédÿð ßliéevin dÿðindÿn döøönölmöø neftstðategiéasû nailiééÿtlÿð qazanûð, zÿfÿð ÷alûð.

Bakû neftinÿ uüuðlu éol! Ceéùanda gþðöøÿ-nÿdÿk!

Diqqÿtinizÿ gþðÿ tÿøÿkköð ediðÿm.

Azÿðbaécan Beénÿlxalq ßmÿliééat Øið-kÿtinin ïðezidenti Devid Vudvoðdun ÷ûxûøû

Zati-alilÿði cÿnab Ïðezident Èlùam ßliéev!Zati-alilÿði cÿnab ïðezidentlÿð!Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!Bu gön Sÿngÿ÷al teðminalûnda ÿn ÿlamÿtdað

ùadisÿ mönasibÿtilÿ ÷ûxûø etmÿk mÿnim ö÷önbþéök øÿðÿfdið. Buðada ÷oxsaélû þlkÿlÿðin,øiðkÿtlÿðin vÿ tÿøkilatlaðûn tÿmsil olunmasûbugönkö tÿdbiðin nÿ qÿdÿð möùöm olduüunu biðdaùa söbut edið. Mÿðkÿzi Azÿðidÿn ùasilatûnbaølanmasû “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” laéiùÿsinintammiqéaslû iølÿnmÿsinin éalnûz biðinci mÿðùÿ-lÿsidið. Biz özömözÿ gÿlÿn illÿð ÿðzindÿ ikinci vÿö÷öncö mÿðùÿlÿlÿði baøa ÷atdûðdûqca, “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” éataqlaðûnûn göndÿlik ùasilatû2008-ci ilÿ qÿdÿð bið miléon baððeldÿn ÷oxolacaqdûð. Bu isÿ o demÿkdið ki, dönéanûn gþz-lÿnilÿn éeni neft tÿlÿbatûnûn 25 faizini bu laéiùÿ-lÿð tÿmin edÿcÿkdið.

Bu gön bizim buðada olduüumuz Sÿngÿ÷al

teðminalû geniølÿndiðilmiødið ki, ùÿmin neftiqÿbul edÿ bilsin. Bu, dönéanûn ÿn bþéök neft vÿqaz teðminallaðûndan biðidið. Tam ùazûð olduqdabu obéekt “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” éataqlaðûndangöndÿ bið miléon baððel neft, “Øaùdÿniz”inbiðinci mÿðùÿlÿsindÿn isÿ göndÿ 900 miléonkubmetð qaz qÿbul edÿcÿkdið. Bakû-Tbilisi-Ceéùan kÿmÿðinin ÿsas nasos stansiéasû dabuðada éeðlÿøið. Teðminal Xÿzÿðin øÿðq tÿ-ðÿfindÿn gÿlÿcÿk nefti dÿ qÿbul edÿcÿkdið. Buisÿ onu gþstÿðið ki, bu teðminal ÿn bþéökðegional neft vÿ qaz nÿqli mÿðkÿzinÿ ÷evðilÿ-cÿkdið. Bu laéiùÿlÿðin ùamûsûnûn biðlikdÿ tÿlÿbolunan sÿðmaéÿsi 14 miléaðd dollaðdan ÷oxolacaqdûð.

Uzunluüu 1770 kilometð olan Ùeédÿð ßliéevadûna Bakû-Tbilisi-Ceéùan ixðac boðu kÿmÿðininömumi dÿéÿði isÿ 3 miléaðd dollaðdan bið qÿdÿðaðtûqdûð. Bu boðu kÿmÿði ùeéðanedici texnikinailiééÿtdið. O, Xÿzÿð dÿnizindÿn Aðalûq dÿnizi-nÿ qÿdÿð 3 min metð ùöndöðlöéöndÿ daülaðdan,1500 ÷aé ke÷idindÿn vÿ 7 seésmik zonadanke÷ið. Bu il, bið möddÿt sonða Ceéùan teðmina-lûndan ilk tankeði éola salaðkÿn bið daùadönéaéa gþstÿðÿcÿéik ki, biz Xÿzÿð neftini onsuzda ÷ox éöklÿnmiø vÿ ekoloji cÿùÿtdÿn ùÿssasolan Töðkiéÿ boüazlaðûndan éan þtmÿklÿ dönéabazaðlaðûna ÷atdûða biliðik.

“Øaùdÿniz” éataüûnûn istismaðûna da tez-liklÿ, gÿlÿn il baølanacaqdûð. ßminik ki, bundansonða Azÿðbaécan, Göðcöstan vÿ TöðkiéÿCÿnubi Qafqaz boðu kÿmÿði vasitÿsilÿ qazlatÿmin edilÿcÿkdið.

Bunlaðûn ùamûsû ÷ox bþéök nailiééÿtdið.Amma ÿn bþéök nailiééÿt vÿ ÿn ÿlamÿtdað olanûoduð ki, bu obéektlÿðin ùamûsû dönéanûn ÿn éök-sÿk texniki, texnoloæi vÿ ÿtðaf möùitin qoðun-masû standaðtlaðûna ðiaéÿt etmÿklÿ tikilmiødið.Bununla da biz þz ÿmÿliééatlaðûmûzda ÿtðafmöùitÿ tÿsiði, ùabelÿ inøaat dþvðöndÿ dÿ tikintiiølÿðinin tÿsiðini minimuma endiðmÿéÿ nailolmuøuq.

Biz ÷ox ciddi iølÿmiøik ki, boðu kÿmÿði bo-éunca éaøaéan ÿùaliéÿ, bizim éaxûn qonøulaðû-mûza ùe÷ bið ziéan vuðmaéaq, ÿksinÿ, onlaðaxeéið veðmÿéi, mÿnfÿÿt gÿtiðmÿéi tÿmin edÿk.Tikintinin ùÿmin ÿùaliéÿ tÿsiðini minimumaendiðmÿk ö÷ön ÷ox iølÿð gþðmöøök vÿ sÿélÿð gþs-tÿðmiøik. Tikinti iølÿði ilÿ baülû Bakûdan Ceéùa-na qÿdÿð bið nÿfÿð dÿ olsun þz evindÿn kþ÷öðöl-mÿmiødið. Toðïaq saùiblÿðinÿ éaxøû komïensa-siéalað veðilmiødið. Geniømiqéaslû ictimai sÿð-maéÿ ïðoqðamlaðû ùÿéata ke÷iðilið, mÿktÿblÿð,klinikalað tikilið, nömunÿvi tÿsÿððöfatlað éaðadû-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

40

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 41: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

lûð, mikðomaliééÿlÿømÿ laéiùÿlÿði ùÿéata ke÷iði-lið ki, ÿùaliéÿ þz sÿðiøtÿsini aðtûðmaqda kþmÿketsin.

Biz éeðli eùtiéatlaðdan maksimum istifadÿetmiøik. Xÿðclÿdiéimiz ïullaðûn tÿqðibÿn 30 faiziéeðli øÿðaitdÿ, éÿni Azÿðbaécanda xÿðclÿnið. Bizùÿm÷inin øÿffaflûüûn ÿn éöksÿk sÿviééÿsinÿ nailolmuøuq. Tÿkcÿ bu laéiùÿlÿð özðÿ baülanmûøsaziølÿði a÷ûqlamamûø, ùÿm dÿ éeðli qeéði-ùþku-mÿt tÿøkilatlaðûnûn bizim iølÿðimizdÿ iøtiðakûnûtÿmin etmiøik. Azÿðbaécan, Göðcöstan vÿ Töð-kiéÿ ùþkumÿtlÿðinin ðÿùbÿðliéi vÿ dÿstÿéi olma-dan bunlaðûn ùe÷ biði ùÿéata ke÷mÿzdi.

Mÿn xösusilÿ Ïðezident Ùeédÿð ßliéevin ðÿù-bÿðliéini qeéd etmÿk istÿéiðÿm. Mÿùz o, on ilbundan ÿvvÿl “ßsðin möqavilÿsi”ni imzalamûø-dûð. Èndi isÿ, on il sonða, nþvbÿti ÿsðdÿ biz onunaðzusunu ùÿéata ke÷iðÿn bið tÿdbiðdÿéik. Mÿnùÿm÷inin Azÿðbaécan Dþvlÿt Neft Øiðkÿtinÿ vÿbizim digÿð tÿðÿfdaølaðûmûza - Éunokal, Statoél,Ènïeks, Töðk Ïetðollaðû, EksonMobil, Devon,Èto÷u, Ameðada Ùess, Total, Eni KonokoFilliïsvÿ baøqa øiðkÿtlÿðÿ tÿøÿkköðömö bildiðiðÿm.

Mÿn xösusilÿ Azÿðbaécan Dþvlÿt NeftØiðkÿtinin ÿmÿéini qeéd etmÿk istÿéiðÿm.Onlaðûn bizÿ olan dÿstÿéi vÿ éaðdûmû olmasaédû,

÷ox göclö tÿðÿfdaølûq olmasaédû, bu laéiùÿlÿðinùe÷ biði uüuðlu ola bilmÿzdi.

Mÿn laéiùÿéÿ kðedit veðmiø tÿøkilatlaðûn -Beénÿlxalq Maliééÿ Koðïoðasiéasûnûí, AvðoïaÉenidÿnquðma vÿ Ènkiøaf Bankûnûn da éaðdûmû-nû qeéd etmÿk istÿéiðÿm. Bizim bugönköbaéðamûmûz ÷ox qaðøûlûqlû bið nailiééÿti ifadÿ ediðvÿ bunun gÿlÿcÿk illÿðdÿ dÿ davam edÿcÿéinigþzlÿéiðik.

Biz ùÿm÷inin biliðik ki, bu laéiùÿ son dÿðÿcÿmöðÿkkÿb bið laéiùÿdið. Mÿn þz iø÷ilÿðimizÿ tÿ-øÿkköð etmÿk istÿéiðÿm. Onlað bu möðÿkkÿb iøinþùdÿsindÿn ïeøÿkaðlûqla gÿlmiølÿð vÿ ilkéola÷anlað kimi bþéök ðol oénamûølað. Bið sþzlÿ,mömkön olmaéanû mömkön edÿn tÿðÿfdaølaðûnùamûsûnûn bu iødÿ bþéök ÿmÿéi vaðdûð. Ona gþðÿdÿ sþzömön sonunda bugönkö baéðamû möm-kön etmiø bötön insanlaða, tÿdbiðdÿ iøtiðak edÿn-lÿðin ùamûsûna tÿøÿkköð ediðik. Ùamûnûzaminnÿtdaðûq.

Bu ÿlamÿtdað gönön ðÿmzi olaðaq ùÿdiééÿ-lÿð veðiðik ki, bu taðixi göndÿn gþzÿl xatiðÿnizqalsûn.

×ox saü olun.

"ÀçÿðÒÀÚ" 25.05.05

41

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakû biðlÿødiðici dÿmið éolu xÿtti laéiùÿsi ùaqqûndaBÿéannamÿnií âÿ Øÿðã-Ãÿðá åíåðæè äÿùëèçèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè vÿ

geniølÿndiðilmÿsi ùaqqûnda Bakû Bÿéannamÿsiíèí imzalaíìàñû

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev, Göðcöstan Ïðezidenti MixailSaakaøvili, Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Ïðezidentißùmÿd Necdÿt Sezÿð Azÿðbaécan, Göðcöstan vÿTöðkiéÿ aðasûnda Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakûbiðlÿødiðici dÿmið éolu xÿtti laéiùÿsi ùaqqûndaBÿéannamÿni imzaladûlað.

Øÿðq-Qÿðb eneðæi nÿqliééat dÿùlizinin inkiøafetdiðilmÿsi vÿ geniølÿndiðilmÿsi ùaqqûnda BakûBÿéannamÿsini isÿ Azÿðbaécan tÿðÿfindÿnxaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðov, Göð-cöstan tÿðÿfindÿn xaðici iølÿð naziði xanûm Salo-me Zuðabiøvili, Qazaxûstan tÿðÿfindÿn xaðiciiølÿð naziði Qasûmcomÿðd Tokaéev, Töðkiéÿ tÿ-ðÿfindÿn eneðgetika vÿ tÿbii sÿðvÿtlÿð naziðiÙilmi Gölÿð, ABØ tÿðÿfindÿn eneðgetika naziðiSamuel Bodman imzaladûlað.

Èmzalanma mÿðasimi baøa ÷atdûqdan sonðaAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev ÷ûxûø etdi

Ùþðmÿtli xanûmlað vÿ cÿnablað!ßziz dostlað!Mÿðasim baøa ÷atûð. Sizin ùamûnûza bu mÿ-

ðasimdÿ iøtiðak etdiéiniz ö÷ön bið daùa þz tÿøÿk-köðömö, minnÿtdaðlûüûmû bildiðmÿk istÿéiðÿm.

Bu gön ÷ox þnÿmli sÿnÿdlÿð dÿ imzalandû.ßminÿm ki, Bakû Bÿéannamÿsi bizim gÿlÿcÿkÿmÿkdaølûüûmûz ö÷ön ÷ox gþzÿl øÿðait éa-ðadacaqdûð. Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakû dÿmiðéolu isÿ ðegionda gedÿn ÿmÿkdaølûq meéillÿðinidaùa da göclÿndiðÿcÿkdið.

Bu gön buðada ÷ûxûø edÿn bötön øÿxslÿðÿdÿðin minnÿtdaðlûüûmû bildiðiðÿm. Eénizamanda, bizi tÿbðik etmiø dostlaðûmûza da þz tÿ-øÿkköðömö bildiðiðÿm. Ameðika BiðlÿømiøØtatlaðûnûn Ïðezidenti cÿnab Coðc Buøa, FðansaÏðezidenti cÿnab Æak Øiðaka, Ukðaéna Ïðezidenticÿnab Viktoð Éuøøenkoéa, Bþéök Bðitaniéanûn

Page 42: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Baø naziði cÿnab Toni Bleéeðÿ, Ètaliéa NaziðlÿðØuðasûnûn Sÿdði cÿnab Silvio Beðluskoniéÿ,Noðve÷ Kðallûüûnûn Baø naziði cÿnab KéelMaqne Bundevikÿ, Éaïoniéanûn Baø naziðicÿnab Dzönitiðo Koidzumiéÿ þz tÿøÿkköðömöbildiðiðÿm.

Eéni zamanda bildiðmÿk istÿéiðÿm ki, bizimönvanûmûza ÷oxlu digÿð tÿbðik mÿktublaðû dagÿlmiødið. Bötön bu mÿktublaða gþðÿ mÿnAzÿðbaécan dþvlÿti adûndan þz minnÿtdaðlûüûmûbildiðiðÿm.

Ömumiééÿtlÿ, bu gön bu sevinci bizimlÿ bþ-löøÿn bötön insanlaða minnÿtdaðam. Bu gönAzÿðbaécan nefti Ùeédÿð ßliéevin adûnû daøûéanBakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði vasitÿsilÿÙeédÿð ßliéevin adûnû daøûéan Ceéùan teðminalûistiqamÿtinÿ gþndÿðilið.

Uüuðlu olsun, xeéiðli olsun! Sizi bið daùaöðÿkdÿn tÿbðik ediðÿm. Saü olun.

Sonða Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezi-denti Èlùam ßliéev, Göðcöstan Ïðezidenti MixailSaakaøvili, Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Ïðezidentißùmÿd Necdÿt Sezÿð, BÏ øiðkÿtinin ïðezidentiloðd Con Bðaun Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbili-

si-Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿmÿðininAzÿðbaécan ùissÿsinÿ ilk nefti dolduðmaq ö÷öndÿvÿt olundulað. Onlað ulu þndÿðin adûnûdaøûéan neft kÿmÿðinin söðgösönö a÷dûlað vÿ ilkneft boðuéa axdû.

Azÿðbaécanûn dþvlÿt ùimni ÿzÿmÿtlÿ sÿs-lÿndi. Bununla da ö÷ dÿnizin ÿfsanÿsi -Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac neft boðu kÿmÿðigeð÷ÿklÿødi. Ömummilli lideð Ùeédÿð ßliéeviniølÿéib ùazûðladûüû Azÿðbaécanûn éeni neftstðategiéasûnûn ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿ ÿnÿlamÿtdað ùadisÿlÿðdÿn biði taðixin sÿùifÿsinÿqûzûl ùÿðflÿðlÿ éazûldû.

"ÀçÿðÒÀÚ" 25.05.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

42

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Page 43: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN XAÐÈCÈ

ÈØLßÐ NAZÈÐÈ ELMAÐ MßMMßDÉAÐOVUN

DÈÏLOMATÈK FßALÈÉÉßTÈ

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN XAÐÈCÈ ÈØLßÐ NAZÈÐÈELMAÐ MßMMßDÉAÐOVUN SßFßÐLßÐÈ

3-5/04/05 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Elmað MÿmmÿdéaðovunOman Sultanlûüûna ðÿsmi sÿfÿði

Xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovaïðelin 3-dÿn 5-dÿk Oman Sultanlûüûnda ðÿsmisÿfÿðdÿ olmuøduð.

Aïðelin 4-dÿ Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziðiE.Mÿmmÿdéaðov Oman Sultanlûüû Baønaziðinin möavini Fÿùd bin Maùmud ÿl-Sÿid,mödafiÿ mÿsÿlÿlÿði özðÿ mÿsul nazið Bÿdð binSÿid bin Ùaðib, xaðici iølÿð özðÿ mÿsul nazið Éusifbin ßlÿvi, neft vÿ qaz naziði Mÿùÿmmÿd bin Ùÿ-mÿd ÿð-Ðunùi, mÿdÿniééÿt vÿ milli iðs naziðiÙeésam ÿl-Sÿid ilÿ gþðöømöødöð.

Nazið E.Mÿmmÿdéaðov Azÿðbaécan Ðes-ïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin OmanSultanû Qabus bin Sÿid ÿl-Sÿidÿ mÿktubunu baønaziðin möavini Fÿùd bin Maùmud ÿl-Sÿidÿtÿqdim etmiødið.

Gþðöølÿðdÿ þlkÿlÿðimiz aðasûnda mþvcudsiéasi mönasibÿtlÿðin éöksÿk sÿviééÿdÿ olduüuqeéd edilmiø, eéni zamanda iqtisadi vÿ ùuma-nitað saùÿlÿðdÿ ÿlaqÿlÿðin inkiøaf etdiðilmÿsi vÿgeniølÿndiðilmÿsi éollaðû ÿtðafûnda fikið möbadi-lÿsi aïaðûlmûødûð. Danûøûqlaðda Eðmÿnistan –Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsindÿnsþùbÿt a÷ûlmûø vÿ Omanûn Azÿðbaécanûn ùaqqiøini daim dÿstÿklÿdiéi, Eðmÿnistanûn tÿcavözö-nö qÿti suðÿtdÿ ïislÿdiéi vÿ mönaqiøÿnin ùÿlliistiqamÿtindÿ Azÿðbaécan ðÿùbÿðliéinin gþs-tÿðdiéi sÿélÿðin éöksÿk qiémÿtlÿndiðildiéi bil-

diðilmiødið.Xaðici iølÿð özðÿ mÿsul nazið ilÿ danûøûqlaðûn

sonunda Azÿðbaécan Ðesïu-blikasûnûn Xaðici Èø-lÿð Naziðliéi ilÿ Oman Xaðici Èølÿð Naziðliéiaðasûnda “Mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð Ùaqqûnda Anlaø-ma memoðandumu” imzalanmûødûð.

Bötön gþðöølÿðdÿ þlkÿlÿðimizin bið ÷ox beé-nÿlxalq vÿ ðegional ïðoblemlÿðÿ daið mþvqe-lÿðinin öst-östÿ döødöéö vuðüulanmûødûð. Azÿð-baécan Ðesïublikasû ilÿ Oman Sultanlûüû aðasûn-da Cÿnub-Øimal dÿùlizi laéiùÿsi ÷ÿð÷ivÿsindÿÿmÿkdaølûüûn ïeðsïektivlÿði, neft, eneðgetika vÿdigÿð saùÿlÿðdÿ tÿcðöbÿ vÿ mötÿxÿssis möba-dilÿsi baðÿdÿ mözakiðÿlÿð aïaðûlmûødûð. Tÿðÿflÿðaðasûnda qaðøûlûqlû suðÿtdÿ mÿdÿniééÿt gönlÿ-ðinin ke÷iðilmÿsinÿ daið ðazûlûq ÿldÿ olunmuøduð.

Aïðelin 5-dÿ xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov Oman Ticaðÿt vÿ Sÿnaée Ïalatasûnûnsÿdði Sÿlim bin Sÿid ÿl-Gutami ilÿ gþðöømöø, þl-kÿlÿðimiz aðasûnda ticaðÿt dþvðiééÿsinin aðtû-ðûlmasûna, möqavilÿ-ùöquq bazasûnûn göc-lÿndiðilmÿsinÿ daið mözakiðÿlÿð aïaðmûødûð.Nazið, ùÿm÷inin Omanûn ßl-Ðÿcil bþlgÿsinÿgetmiø vÿ buðadakû sÿnaée möÿssisÿlÿðinin iøi ilÿtanûø olmuøduð.

ÕÈÍ-èí Ìÿòáóàò Ìÿðêÿçèíèí06.04.05 taðixli mÿlumatû

43

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

6-7/04/05 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun Biðlÿømiø ßðÿb ßmiðliklÿðinÿ ðÿsmi sÿfÿði

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðovun aïðelin 5-dÿn Biðlÿømiø ßðÿbßmiðliklÿðinÿ (Bßß) sÿfÿði baølamûødûð.

Nazið aïðelin 6-da Bßß-nin xaðici iølÿð naziðiÐaøid Abdulla ßl-Nueémi ilÿ gþðöøöndÿ þlkÿ-lÿðimiz aðasûnda mþvcud siéasi ÿlaqÿlÿðin éök-

sÿk sÿviééÿdÿ olduüunu bildiðmiø, iqtisadi vÿùumanitað saùÿlÿðdÿ inkiøaf etmÿkdÿ olanmönasibÿtlÿðin daùa da geniølÿndiðilmÿsi vÿ buÿmÿkdaølûüûn möqavilÿ-ùöquq bazasûnûn göc-lÿndiðilmÿsi éollaðû ÿtðafûnda fikið möbadilÿsiaïaðmûødûð.

Page 44: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Tÿðÿflÿð Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsi baðÿdÿ sþùbÿt a÷mûø vÿBßß ðÿsmisi þlkÿsinin daim Azÿðbaécanûn ùaqqiøini dÿstÿklÿdiéini vÿ Eðmÿnistanûn ðesïublika-mûza qaðøû tÿcavözönö qÿti suðÿtdÿ ïislÿdiéinibÿéan etmiødið.

Bßß tÿðÿfindÿn Azÿðbaécanûn ÿdalÿtli mþv-qeéinin dÿstÿklÿnmÿsinÿ, Eðmÿnistanûn Azÿð-baécana qaðøû tÿcavözönön ïislÿnmÿsinÿ vÿ þzdoüma éuðdlaðûndan didÿðgin döømöø qa÷qûn vÿmÿcbuði kþ÷könlÿðÿ gþstÿðdiéi ùumanitaðéaðdûma gþðÿ minnÿtdaðlûüûnû ifadÿ edÿn naziðElmað Mÿmmÿdéaðov ðesïublikamûzda ùÿéatake÷iðilÿn islaùatlað, neft vÿ eneðgetika saùÿsindÿÿldÿ olunmuø nailiééÿtlÿð, ùabelÿ qeéði-neftsektoðu, xösusilÿ dÿ tuðizm, kÿnd tÿsÿððöfatûsaùÿlÿðinin inkiøafû istiqamÿtindÿ gþðölÿn iølÿðbaðÿdÿ ÿtðaflû mÿlumat veðmiødið.

Azÿðbaécanûn xaðici siéasÿt idaðÿsinin baø÷û-sû ùÿmkaðûna Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft boðu kÿ-mÿðinin tezliklÿ iøÿ salûnacaüû, Bakû-Tbilisi-ßð-zuðum qaz kÿmÿði laéiùÿsinin, ùabelÿ Bakû-Tbilisi-Qaðs dÿmið éolu xÿttinin inøasû baðÿdÿdanûømûø, Ðusiéa, Azÿðbaécan, Èðan, Oman,Ùindistan dþvlÿtlÿðinin Øimal-Cÿnub nÿqliééatdÿùlizi laéiùÿsi ÷ÿð÷ivÿsindÿ ÿmÿkdaølûq etdiéi-ni vuðüulamûø, ùabelÿ Øÿðq-Qÿðb nÿqliééatdÿùlizinin éaðadûlmasû istiqamÿtindÿ mövafiqiølÿð gþðöldöéönö diqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð.

Ùÿmin gön Bßß-nin iqtisadiééat vÿ ïlan-laødûðma naziði xanûm Löbnÿ bin Xalid ßl-Qasimi ilÿ ke÷iðilÿn gþðöødÿ ikitÿðÿfli iqtisadiinkiøafûn ïeðsïektivlÿði, þlkÿlÿðimiz aðasûndaneft, eneðgetika vÿ digÿð saùÿlÿðdÿ ÿmÿkdaølûüûngeniølÿndiðilmÿsi vÿ tÿcðöbÿ möbadilÿsi baðÿdÿmözakiðÿlÿð aïaðûlmûødûð. Tÿðÿflÿð Azÿðbaécanilÿ Biðlÿømiø ßðÿb ßmiðliklÿði aðasûnda mþvcudolan ticaðÿt dþvðiééÿsinin aðtûðûlmasûnûn vacib-liéini vuðüulaéaðaq, iqtisadi vÿ ticaðÿt ÿlaqÿ-lÿðinin inkiøaf etdiðilmÿsi baxûmûndan ùþkumÿt-lÿðaðasû möøtÿðÿk komissiéanûn éaðadûlmasûnûnmöùöm ÿùÿmiééÿt daøûdûüûnû sþélÿmiølÿð.

Nazið Elmað Mÿmmÿdéaðov Azÿðbaécanûnðegionun bið ÷ox sosial-iqtisadi laéiùÿlÿðindÿfÿal iøtiðak etdiéini bildiðÿðÿk, son on il ÿðzindÿneft vÿ eneðgetika saùÿlÿðindÿ qazanûlan nailié-éÿtlÿð baðÿdÿ mÿlumat veðmiø, qaðøûlûqlû biznesfoðumlaðûn ke÷iðilmÿsinin ùÿð iki þlkÿninsÿðmaéÿ möùiti ilÿ tanûølûq baxûmûndan möùömðol oénadûüûnû nÿzÿðÿ ÷aðïdûðmûødûð.

Xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovaïðelin 6-da Bßß-nin Stðateæi Aðaødûðmalað vÿTÿdqiqatlað Mÿðkÿzindÿ “Azÿðbaécan ÷aüdaødönéada” mþvzusunda möùaziðÿ oxumuøduð.Möùaziðÿni Bßß-dÿ akkðeditÿ olunmuø bið ÷oxdiïlomatik nömaéÿndÿliklÿðin baø÷ûlaðû, siéasiøÿðù÷ilÿð, infoðmasiéa agentliklÿðinin nömaéÿn-dÿlÿði vÿ geniø oxucu auditoðiéasûna malik olanqÿzetlÿðin möxbiðlÿði dinlÿmiølÿð.

Nazið Elmað Mÿmmÿdéaðov ÷ûxûøûnda mös-tÿqillik qazandûqdan sonða Azÿðbaécanda ùÿéa-ta ke÷iðilÿn islaùatlað, neft vÿ eneðgetika saùÿ-sindÿ ÿldÿ olunmuø nailiééÿtlÿð, ðesïublikamû-zûn xaðici siéasÿti, qonøulaðla mönasibÿti, Eðmÿ-nistanûn Azÿðbaécana tÿcavözö, bu iøüalûn aüûðnÿticÿlÿði vÿ ùazûðda mönaqiøÿnin sölù éolu ilÿùÿlli istiqamÿtindÿ Azÿðbaécan ðÿùbÿðliéiningþstÿðdiéi sÿélÿð baðÿdÿ ÿtðaflû mÿlumatveðmiødið.

Ùÿmin gön Elmað Mÿmmÿdéaðov vÿ onumöøaéiÿt edÿn nömaéÿndÿ ùeéÿti Bßß-ninbanisi vÿ mÿðùum Ïðezidenti Øeéx Zaid bin Sul-tan Al-Nÿùéan adûna mÿscidÿ gÿlmiø vÿ oðadamÿðùumun qÿbðini ziéaðÿt etmiødið. Mÿðùumunðuùuna dualað oxunmuøduð.

Xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovxatiðÿ kitabûna öðÿk sþzlÿðini éazmûødûð.

Aïðelin 7-dÿ nazið Elmað MÿmmÿdéaðovBßß-nin KÈV nömaéÿndÿlÿði ilÿ ke÷iðdiéi gþðöø-dÿn sonða bu þlkÿéÿ sÿfÿðini baøa ÷atdûðmûødûð.

ÕÈÍ-èí Ìÿòáóàò Ìÿðêÿçèíèí08.04.05 taðixli mÿlumatû

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

44

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

29-30/04/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun ×ili Ðesïublikasûnäa êå÷èðèëÿí Äåìîêðàòèéà Úÿìèééÿòè öçðÿ

õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí 3-úö êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû

2005-ci ilin aïðel aéûnûn 29-da AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov ×ili Ðesïublikasûna sÿfÿð etmiødið. Sÿ-fÿðdÿ mÿqsÿd demokðatiéa cÿmiééÿti özðÿ xaðiciiølÿð naziðlÿðinin 3-cö konfðansûnda iøtiðaketmÿkdÿn ibaðÿt olmuøduð. 75 þlkÿnin qatûldûüûkonfðansda nazið Elmað Mÿmmÿdéaðov mÿðuzÿilÿ ÷ûxûø etmiødið. O, þz mÿðuzÿsindÿ Azÿðbaé-canda demokðatiéaéa ke÷idin vÿ ömumi dÿéÿð-

lÿðÿ sadiqliéin demokðatik inkiøaf ö÷ön tÿkcÿimkanlaðûn deéil, ùÿm dÿ ciddi ÷aüûðûølað gÿtiðÿnbið ïðoses olduüunu bildiðmiødið.

O, mÿùkÿmÿnin möstÿqilliéi, siéasi mÿ-dÿniééÿtin inkiøafû, insan ùöquqlaðû vÿ tÿùsilininkiøafû, vÿtÿndaø cÿmiééÿtinin dÿstÿklÿnmÿsiilÿ demokðatik sabitliéin göclÿndiðilmÿsi, insanùöquqlaðûnûn qoðunmasûna xidmÿt edÿn cavab-deùliéin vÿ cÿmiééÿtdÿ øÿffaflûüûn aðtûðûlmasû

Page 45: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

istiqamÿtindÿ daùa bþéök tÿðÿqqiéÿ nail olmaqö÷ön þlkÿsinin sistemli øÿkildÿ mÿqsÿdéþnlöaddûmlað atdûüûnû þnÿ ÷ÿkmiødið. Ðegionalÿmÿkdaølûüa gÿlincÿ, nazið Elmað Mÿmmÿd-éaðov þlkÿsinin GÖÞAM dþvlÿtlÿði aðasûndaðegional ÿmÿkdaølûüûn göclÿndiðilmÿsinÿ ÿùÿ-miééÿt veðdiéini vÿ bu ÷ÿð÷ivÿdÿ ÿmÿkdaølûüûngeniølÿndiðilmÿsinin, ùÿm÷inin bu istiqamÿtdÿsÿélÿðin beénÿlxalq sÿviééÿdÿ dÿstÿklÿnmÿsi-nin bu þlkÿlÿðdÿ gedÿn demokðatik ïðoseslÿðininkiøafûna tÿkan veðÿcÿéinÿ, ðegionun tÿùlö-kÿsizliéinin vÿ sabitliéinin tÿmin olunacaüûnaxidmÿt edÿcÿéinÿ ÿminliéini ifadÿ etmiødið.GÖÞAM-a daxil olan dþvlÿtlÿðin ö÷öndÿ don-duðulmuø vÿ ùÿlÿ dÿ þz ùÿllini taïmamûø möna-qiøÿlÿðÿ toxunan xaðici siéasÿt idaðÿsinin baø÷ûsûbu dþvlÿtlÿðin ÿðazi bötþvlöéöíöí ïozulmasûnûnbötþvlökdÿ ðegionun tÿùlökÿsizliéinÿ vÿ sabit-liéinÿ tÿùlökÿ tþðÿtdiéini, qlobal ÿùÿmiééÿtlinÿqliééat laéiùÿlÿðinin ðeallaødûðûlmasûna maneÿolduüunu xösusilÿ vuðüulamûødûð. O, ùÿm÷ininmönaqiøÿlÿðin ùÿll olunmamasûnûn tammiqéaslûdemokðatik quðuculuüa ÿngÿl tþðÿtdiéini vÿ ùa-zûðda Avðoïada gedÿn inteqðasiéa ïðoseslÿðinÿmÿnfi tÿsið gþstÿðdiéini dÿ ÷ûxûøûnda þnÿ ÷ÿk-miødið.

Eðmÿnistan – Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaümönaqiøÿsi baðÿdÿ konfðans iøtiðak÷ûlaðûnamÿlumat veðÿn nazið Elmað Mÿmmÿdéaðov göctÿtbiqinin tÿkcÿ beénÿlxalq sÿviééÿdÿ qÿbuledilmiø davðanûø qaédalaðûnûn ïozulmasû olduüudeéil, ömumilikdÿ demokðatik noðma vÿïðinsiïlÿðÿ etinasûzlûüûn gþstÿðicisi olduüunudiqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð. Ènsan ùöquqlaðûna ùþð-mÿtin demokðatiéanûn baølûca meéaðû olduüunuxösusilÿ vuðüulaéan nazið, vasitÿ÷ilik missiéasûnûþz özÿðinÿ gþtöðÿn dþvlÿtlÿðin vÿ beénÿlxalqtÿøkilatlaðûn biðgÿ sÿélÿði nÿticÿsindÿ nÿzaðÿt-dÿn kÿnaðda qalan ÿðazilÿðin onlaðûn mÿxsusolduqlaðû dþvlÿtlÿðÿ biðlÿødiðilmÿsinin, qa÷qûn

vÿ mÿcbuði kþ÷könlÿðin ùöquqlaðûnûn bÿðïaedilmÿsinin vacibliéini diqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð.

Konfðansûn sonunda Azÿðbaécan tÿðÿfinindonduðulmuø mönaqiøÿlÿðlÿ baülû ÷ûxûøûnûnnÿticÿsi olaðaq éekun sÿnÿdÿ bÿnd ÿlavÿedilmiødið. Qeéd edilmiødið ki, demokðatiéa cÿ-miééÿti ðegional tÿøkilatlaðla biðgÿ demokðati-éaéa olan tÿùlökÿnin qaðøûsûnûn alûnmasû mÿq-sÿdilÿ ömumi diïlomatik stðategiéalaðû ÿlaqÿ-lÿndiðmÿli, dönéada aüûð vÿ donduðulmuø mö-naqiøÿlÿðin sölù éolu ilÿ ùÿll edilmÿsi mÿqsÿdilÿikitÿðÿfli vÿ ÷oxtÿðÿfli sÿélÿðin intensivlÿødiðil-mÿsi ö÷ön xösusi sÿélÿð gþstÿðmÿlidið.

Elÿ ùÿmin gön konfðans ÷ÿð÷ivÿsindÿ naziðElmað Mÿmmÿdéaðov ABØ Dþvlÿt katibi xanûmKondoliza Ðaésla gþðöømöø, Ameðika-Azÿð-baécan mönasibÿtlÿðinin gÿlÿcÿk ïeðsïektivlÿði,ÿmÿkdaølûüûn mþùkÿmlÿndiðilmÿsi, eneðæi saùÿ-sindÿki ÿmÿkdaølûq vÿ maé aéûnûn 25-dÿ Bakû –Tbilisi – Ceéùan neft kÿmÿðinin a÷ûlûø mÿðasi-mindÿ Azÿðbaécana gÿlÿcÿk éöksÿk ðÿsmiliABØ nömaéÿndÿ ùeéÿtinin sÿfÿði ilÿ baülû fikiðmöbadilÿsi aïaðmûødûð. Gþðöø zamanû nazið El-mað Mÿmmÿdéaðov xanûm Ðaésû Azÿðbaécanadÿvÿt etmiø, o da þz nþvbÿsindÿ dÿvÿti mÿmnu-niééÿtlÿ qÿbul etmiødið. Konfðansdan sonðanazið Elmað Mÿmmÿdéaðov Xoðvatiéadan vÿ×ili Ðesïublikasûndan olan ùÿmkaðlaðû ilÿ gþðöø-möø, qaðøûlûqlû maðaq kÿsb edÿn mÿsÿlÿlÿðÿtðafûnda fikið möbadilÿsi aïaðmûødûð. ×ilidiïlomatiéa akademiéasûnûn ðektoðu ilÿ gþðöøözamanû azÿðbaécanlû diïlomatlaðûn gÿlÿcÿkdÿbu diïlomatiéa akademiéasûnda tÿùsil almaqimkanû mÿsÿlÿlÿðini mözakiðÿ etmiødið.

Xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovmaé aéûnûn 1-dÿ vÿtÿnÿ dþnmöødöð.

ÕÈÍ-èí Ìÿòáóàò Ìÿðêÿçèíèí02.05.05 taðixli mÿlumatû

45

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

15-16/06/05 – Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun Stðasbuðqa iøgözað sÿfÿði

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov iéunun 15-16-da Stðasbuðqda iøgözaðsÿfÿðdÿ olmuøduð.

Sÿfÿð ÷ÿð÷ivÿsindÿ Avðoïa Øuðasûnûn Baøkatibi Teðði Devis, Avðoïa Øuðasû ÏaðlamentAssambleéasûnûn (AØÏA) Baø katibi BðunoÙalleð vÿ AØÏA katibliéinin Baø diðektoðuMateo Soðinas, elÿcÿ dÿ Avðoïa Øuðasû naziðlÿðkomitÿsinin Azÿðbaécan vÿ Eðmÿnistan özðÿmonitoðinq qðuïunun (Aqo) özvlÿði ilÿ gþðöølÿðke÷iðilmiødið.

Avðoïa Øuðasûnûn Baø katibi Teðði Devis ilÿke÷iðilmiø gþðöødÿ Eðmÿnistan-Azÿðbaécan,Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿlli istiqa-mÿtindÿ sölù danûøûqlaðû, bu ilin noéabð aéûndake÷iðilÿcÿk ïaðlament se÷kilÿði ÿðÿfÿsindÿ þlkÿ-dÿ mþvcud vÿziééÿt, “siéasi mÿùbus” ùesabedilÿn øÿxslÿðin iølÿðinin aðaødûðûlmasû mÿq-sÿdilÿ ùþkumÿt, ïaðlament vÿ qeéði-ùþkumÿttÿøkilatlaðûnûn nömaéÿndÿlÿðindÿn ibaðÿt iø÷iqðuïunun éaðadûlmasû vÿ fÿaliééÿti, ðesïub-likamûzda demokðatiklÿødiðmÿ saùÿsindÿ son

Page 46: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

addûmlað, ùabelÿ digÿð mÿsÿlÿlÿð özðÿ ÿtðaflûfikið möbadilÿsi aïaðûlmûødûð. Nazið E.Mÿm-mÿdéaðov Baø katibi tÿkðaðÿn Azÿðbaécana sÿ-fÿðÿ dÿvÿt etmiødið. Dÿvÿti éöksÿk qiémÿt-lÿndiðÿn Teðði Devis tezliklÿ bu sÿfÿðinðeallaømasû imkanlaðûnûn ciddi øÿkildÿ nÿzÿðdÿnke÷iðilÿcÿéini vuðüulamûødûð.

AØÏA-nûn Baø katibi Bðuno Ùalleð vÿ AØÏAkatibliéinin Baø diðektoðu Mateo Soðinas ilÿ gþ-ðöødÿ, AØÏA-nûn iéunun 20-24-dÿ ke÷iðilÿcÿkùissÿvi sessiéasûnûn göndÿliéinÿ daxil edilmiø“Azÿðbaécanda demokðatik tÿsisatlaðûn fÿalié-éÿti” vÿ “Azÿðbaécanda siéasi mÿùbuslað özðÿ1359 (2004) saélû Qÿtnamÿéÿ veðilÿcÿk davam”adlû mÿðuzÿlÿð, elÿcÿ dÿ þlkÿdÿ qaðøûdan gÿlÿnïaðlament se÷kilÿðinin beénÿlxalq standaðtlaðauéüun ke÷iðilmÿsi ö÷ön gþðölÿn iølÿð, sondþvðlÿðdÿ Azÿðbaécan ðÿùbÿðliéinin insan ùö-quqlaðû vÿ qanunun aliliéinin tÿmin edilmÿsi sa-

ùÿsindÿ gþðdöéö tÿdbiðlÿð baðÿdÿ fikið möba-dilÿsi aïaðûlmûødûð.

Almaniéa, Töðkiéÿ, Ðumûniéa, Ðusiéa, Ès-ve÷, Latviéa, Avstðiéa vÿ Éunanûstanûn daiminömaéÿndÿlÿðinin, Avðoïa Øuðasû katibliéinintÿmsil÷ilÿðinin vÿ Aqo monitoðinq qðuïuözvlÿðinin iøtiðakû ilÿ ke÷iðilÿn gþðöødÿ, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsinin dinc éollaðla ùÿlliistiqamÿtindÿ sÿélÿð, qaðøûdan gÿlÿn ïaðlamentse÷kilÿðinÿ ùazûðlûq iølÿði, þlkÿmizin AvðoïaØuðasû qaðøûsûnda gþtöðdöéö þùdÿliklÿðin éeðinÿéetiðilmÿsi saùÿsindÿ son vÿziééÿt vÿ qaðøûlûqlûmaðaq doüuðan digÿð mÿsÿlÿlÿð mözakiðÿedilmiødið. Nazið E.Mÿmmÿdéaðov ùÿmin saùÿ-lÿðdÿ þlkÿdÿ gþðölÿn iølÿð vÿ Azÿðbaécanùþkumÿtinin konkðet mÿsÿlÿlÿð özðÿ mþvqeéibaðÿdÿ ùÿmsþùbÿtlÿðini mÿlumatlandûðmdûødûð.

ÕÈÍ-èí Ìÿòáóàò Ìÿðêÿçèíèí16.06.05 taðixli mÿlumatû

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

46

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

27/06/05 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun Töðkiéÿ Ðesïublikasûna iøgözað sÿfÿði

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov Töðkiéÿ baø naziðinin möavini vÿxaðici iølÿð naziði Abdullaù Gölön dÿvÿti ilÿiéunun 27-dÿ Ankaðaéa gÿlmiødið.

Ùÿmin gön ke÷iðilÿn gþðöødÿ dost vÿ qaðdaøþlkÿlÿðin xaðici iølÿð naziðlÿði bið sûða ðegional vÿbeénÿlxalq mÿsÿlÿlÿð, o cömlÿdÿn Eðmÿnis-tan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi,Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft, Bakû-Tbilisi-ßðzuðumqaz kÿmÿðlÿði, Qaðs-Tbilisi-Bakû dÿmiðéolulaéiùÿlÿði vÿ qaðøûlûqlû maðaq doüuðan digÿðmþvzulað ùaqqûnda ÿtðaflû fikið möbadilÿsiaïaðmûølað.

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevÿsÿmimi salamlaðûnû, dÿðin ùþðmÿt vÿ eùtiðamûnû÷atdûðmaüû xaùiø edÿn Abdullaù Göl,Töðkiéÿnin Baø naziði Ðÿcÿb Taééib ßðdoüanûnAzÿðbaécana qaðøûdakû ðÿsmi sÿfÿðinin uüuðlake÷ÿcÿéinÿ ÿmin olduüunu bildiðmiødið.

Ùÿmin gön Azÿðbaécan vÿ Töðkiéÿnin xaðiciiølÿð naziðlÿði Èslam Konfðansû Tÿøkilatûnûniqtisadi foðumunda iøtiðak etmÿk ö÷ön Éÿmÿninïaétaxtû Sÿna øÿùÿðinÿ éola döømöølÿð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin28.06.05 taðixli mÿlumatû

28/06/05 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðiElmað Mÿmmÿdéaðovun Éÿmÿn Ðesïublikasûnäa êå÷èðèëÿí Èñëàì Êîíôðàíñû Òÿøêèëàòû

õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí 32-úè êîíôðàíñûíäà èøòèðàêû

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov Éÿmÿnin ïaétaxtû Sÿnada ke÷iðilÿnÈslam Konfðansû Tÿøkilatû (ÈKT) xaðici iølÿðnaziðlÿðinin 32-ci konfðansûnûn iéunun 28-dÿke÷iðilÿn iclasûnda ÷ûxûø etmiødið.

Elmað Mÿmmÿdéaðovun ÷ûxûøûnûn ÿsasûnûEðmÿnistan – Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mö-naqiøÿsi tÿøkil etmiødið. O, ÈKT xaðici iølÿðnaziðlÿðinin 33-cö konfðansûnûn 2006-cû ildÿBakûda ke÷iðilmÿsi tÿklifini iðÿli söðmöø, kon-fðansûn göndÿliéindÿ duðan mÿsÿlÿlÿðÿ mönasi-bÿtini bildiðmiødið. Elmað Mÿmmÿdéaðov kon-fðansûn sÿdð möavini se÷ilmiø vÿ ikinci ömumi

iclasa sÿdðlik etmiødið.Xaðici iølÿð naziði konfðans ÷ÿð÷ivÿsindÿ

ÿfqanûstanlû, iðanlû, ioðdaniéalû, fÿlÿstinli vÿomanlû ùÿmkaðlaðû ilÿ gþðöølÿð ke÷iðmiødið. Gþ-ðöølÿðdÿ ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿð, ðegiondakûvÿziééÿt mözakiðÿ olunmuø, Elmað Mÿm-mÿdéaðov ùÿmkaðlaðûna Eðmÿnistan-Azÿð-baécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿllinÿéþnÿlmiø sÿélÿð vÿ þlkÿmizdÿ ùÿéata ke÷iðilÿnislaùatlað baðÿdÿ mÿlumat veðmiødið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin30.06.05 taðixli mÿlumatû

Page 47: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN XAÐÈCÈ ÈØLßÐ NAZÈÐÈ ELMAÐMßMMßDÉAÐOVUN GÞÐÖØLßÐÈ

2 aïðel - ATßT-in ùazûðkû sÿdði, Sloveniéa Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði DimitðiÐuïel ilÿ gþðöø

11 aïðel - ATßT-in KÈV Azadlûüû özðÿ nömaéÿndÿsi Cÿnab Miklos Ùaðaøtini ilÿ gþðöø20 aïðel - Maðiéa Èøleð Biguinin baø÷ûlûüû ilÿ Avðoïa Èttifaqû-Azÿðbaécan Ïaðlament

ßmÿkdaølûüû Komitÿsinin nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø4 maé - Latviéa Seéminin Latviéa – Azÿðbaécan ïaðlamentlÿðaðasû ÿmÿkdaølûq qðu-

ïunun sÿdði Oleqs Denisovsun ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø10 maé - BMT-nin Ömumdönéa ßðzaq vÿ Ènkiøaf Ïðoqðamlaðûnûn, ßùali vÿ Uøaq

Fondlaðûnûn Icðaiééÿ Øuðalaðûnûn biðgÿ nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø11 maé - Avðoïa Èttifaqûnûn Cÿnubi Qafqaz özðÿ xösusi nömaéÿndÿsi Ùeéki

Talvitiéenin ðÿùbÿðlik etdéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø18 maé - Ukðaénanûn xaðici iølÿð naziði Boðis Taðaséuk ilÿ gþðöø20 maé - ABØ Dþvlÿt Deïaðtamenti kadðlað böðosunun ðÿisi vÿ xaðici xidmÿtin Baø

diðektoðu sÿfið Ðobeð Ïiðson ilÿ gþðöø20 maé - Èqtisadi ßmÿkdaølûq Tÿøkilatûnûn Baø katibi Asxat Oðazbaé ilÿ gþðöø23 maé - Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn Azÿðbaécan Ðåñïóáëèêàñûídakû mövÿqqÿti iølÿð vÿkili

Ïéotð Buðdûkin ilÿ gþðöø23 maé - ABØ-ûn Azÿðbaécan Ðåñïóáëèêàñûídakû Sÿfiði Ðino Ùaðniø ilÿ gþðöø26 maé - Ameðika Éÿùudi Komitÿsinin diðektoðu Beðði Ceékobs ilÿ gþðöø2 iéun - ABØ Mölki Tÿdqiqatlað vÿ Ènkiøaf Fondunun ïðezidenti Tom Ovensin

baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø3 iéun - Sloveniéa ïaðlamentinin özvö, Sloveniéa Ðesïublikasûnûn Qÿðbi Avðoïa

Èttifaqûnda nömaéÿndÿliéinin ðÿùbÿði Zmaqo Éelin÷i÷in baø÷ûlûq etdiéinömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

6 iéun - Litva Seéminin sÿdði Aðtuðas Ïaulauskasûn baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿtiilÿ gþðöø

6 iéun - ATßT-in Demokðatik Tÿsisatlað vÿ Ènsan Ùöquqlaðû Böðosunun CeðaldMit÷elin ðÿùbÿðlik etdiéi eùtiéaclaðû dÿéÿðlÿndiðmÿ missiéasûnûn özvlÿði ilÿgþðöø

24 iéun - Koðeéa Ðesïublikasûnûn Azÿðbaécan Ðåñïóáëèêàñûíà éeni tÿéin olunmuøsÿfiði Mun Ùaéonqóí etimadnamÿsinin suðÿtinií qÿbul edilmÿsi

47

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ð

ÿñìè

xronik

a

Page 48: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

48

Ðÿñ

ìè

xro

nik

a

Ameðika Éÿùudi Komitÿsinin diðektoðu Beðði Ceékobs ilÿ gþðöø ABØ Mölki Tÿdqiqatlað vÿ Ènkiøaf Fondunun ïðezidenti TomOvensin baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

Sloveniéa ïaðlamentinin özvö, Sloveniéa Ðesïublikasûnûn QÿðbiAvðoïa Èttifaqûnda nömaéÿndÿliéinin ðÿùbÿði Zmaqo Éelin÷i÷in

baø÷ûlûq etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

Litva Seéminin sÿdði Aðtuðas Ïaulauskasûn baø÷ûlûq etdiéinömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

ATßT-in Demokðatik Tÿsisatlað vÿ Ènsan Ùöquqlaðû BöðosununCeðald Mit÷elin ðÿùbÿðlik etdiéi eùtiéaclaðû dÿéÿðlÿndiðmÿ

missiéasûnûn özvlÿði ilÿ gþðöø

Koðeéa Ðesïublikasûnûn þlkÿmizÿ éeni tÿéin olunmuø sÿfiði MunÙaéonqóí etimadnamÿsinin suðÿtinií qÿbul edilmÿsi

BMT-nin Uøaq fondunun (UNÈCEF), Ènkiøaf Ïðoqðamûnûn(UNDÏ), ßùali Fondunun (UNFÏA) vÿ Ömumdönéa ßðzaqÏðoqðamûnûn (WFÏ) Ècðaiééÿ Øuðalaðûnûn özvlÿðindÿn ibaðÿt

nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

Avðoïa Èttifaqûnûn Cÿnubi Qafqaz özðÿ xösusi nömaéÿndÿsiÙeéki Talvitiéenin ðÿùbÿðlik etdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿti ilÿ gþðöø

Page 49: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

28 MAÉ – ÐESÏUBLÈKA GÖNÖ

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùam ßliéevin 28 Maé Ðesïublika gönömönasibÿtilÿ Azÿðbaécan xalqûna tÿbðikè

ßziz ùÿmvÿtÿnlÿð!Bu gön Sizÿ xalqûmûzûn dþvlÿt÷ilik taðixindÿ

möùöm éeð tutan, onun ïaðlaq vÿ øÿðÿfli sÿùifÿ-sini tÿøkil edÿn Azÿðbaécan Xalq Cömùuðié-éÿtinin quðulmasûnûn ildþnömö – Ðesïublika gö-nö mönasibÿtilÿ möðaciÿt ediðÿm.

Mösÿlman Øÿðqindÿ ilk demokðatik ðesïub-lika olan Azÿðbaécan Xalq Cömùuðiééÿti þl-kÿmizin ÷oxÿsðlik taðixi, sosial-iqtisadi vÿ mÿ-dÿni inkiøafûnûn, XX ÿsðin ÿvvÿlindÿ baølanmûøvÿ Ðusiéa imïeðiéasûnûn söqutu ilÿ daùa dageniølÿnÿn milli azadlûq möbaðizÿsinin mÿntiqinÿticÿsi idi. Xalq Cömùuðiééÿti ùÿm÷inin éök-sÿk istedad vÿ qabiliééÿti, þzönÿmÿxsus zÿnginmÿdÿniééÿti ilÿ se÷ilÿn xalqûmûzûn siéasi øöuðsÿviééÿsinin, intellektual vÿ idaðÿ÷ilik ïoten-sialûnûn gþtÿðicisi oldu.

Azÿðbaécan Xalq Cömùuðiééÿti Avðoïanûndemokðatik dÿéÿðlÿði ilÿ Øÿðq mÿdÿniééÿtininxösusiééÿtlÿðini, milli-mÿnÿvi dÿéÿðlÿðimizi özviøÿkildÿ biðlÿødiðÿn éeni dþvlÿt vÿ cÿmiééÿtnömunÿsi idi. Mösÿlman þlkÿsi olmaqla éanaøû,Azÿðbaécan bötön taðixi boéu Qÿðb dÿéÿðlÿðini,mÿdÿniééÿtini mÿmnuniééÿtlÿ mÿnimsÿmiø,azÿðbaécanlû ziéalûlað vÿ siéasi xadimlÿð þlkÿningÿlÿcÿéini möasið tÿùsildÿ, elmdÿ, sivil xalqlaðailÿsinÿ qovuømaqda gþðmöødöð.

Gÿnc ðesïublika tÿðÿfindÿn ùÿéata ke÷iðilÿnsiéasÿt möstÿqil dþvlÿt÷iliéin ÿsaslaðûnûn éaða-dûlmasû vÿ gÿlÿcÿk inkiøaf éolunun möÿééÿn-lÿødiðilmÿsi baxûmûndan möùöm ÿùÿmiééÿtkÿsb etmiødið. Demokðatik ùöquq vÿ azadlûq-laðûn bÿðqÿðað olmasû, etnik vÿ dini mÿnsubié-éÿtindÿn asûlû olmaéaðaq, bötön vÿtÿndaølaðabÿðabÿð ùöquqlað veðilmÿsi, Øÿðqdÿ ilk dÿfÿqadûnlað ö÷ön se÷ki ùöququnun tanûnmasû,Azÿðbaécan dilinin dþvlÿt dili elan edilmÿsi,tÿùsil vÿ mÿdÿniééÿtin inkiøafûna xösusi qaéüûgþstÿðilmÿsi, Bakû Dþvlÿt Univeðsitetinin tÿsisedilmÿsi, nizami milli oðdunun, tÿùlökÿsizlikstðuktuðlaðûnûn éaðadûlmasû vÿ saið mÿùdudzaman ÷ÿð÷ivÿsindÿ, gÿðgin daxili vÿ xaðici siéasiøÿðaitdÿ Xalq Cömùuðiééÿtinin fÿaliééÿtininmiqéasûnû, maùiééÿt vÿ mÿnasûnû ÿéani øÿkildÿsöbut edið. Qÿbul edilÿn qÿðaðlað, ðeallaødûðûlantÿøÿbböslÿð vÿ ïlanlaødûðûlan iølÿð azadlûq vÿmöstÿqillik qazanmûø xalqûmûzûn bþéök inkiøafïotensialûna, cÿmiééÿt vÿ dþvlÿt ùÿéatûnûn bö-

tön saùÿlÿðindÿ geniø ïeðsïektivlÿðÿ malikolduüunun gþstÿðicisi idi.

Azÿðbaécan Xalq Cömùuðiééÿtinin éaðan-masû vÿ fÿaliééÿti xalqûmûzûn dþvlÿt÷ilik ÿnÿnÿ-lÿðinin bÿðïasûna vÿ milli mÿnlik øöuðunun göc-lÿnmÿsinÿ, vÿtÿnïÿðvÿðlik ùisslÿðinin vÿ duéüu-laðûnûn éöksÿlmÿsinÿ bþéök tÿsið gþstÿðdi. Mös-tÿqillik ùisslÿði Cömùuðiééÿt quðuluøunun söqu-tundan sonða da azÿðbaécanlûlaðû ùe÷ zamantÿðk etmÿdi. Mÿùz Cömùuðiééÿtin timsalûndamilli dþvlÿtimizin vaðlûüûnûn nÿticÿsi idi ki, sovetùakimiééÿti dþvðöndÿ xalqûmûz foðmal øÿkildÿolsa da, þz dþvlÿt möstÿqilliéini qoðuéubsaxladû, möttÿfiq ðesïublika kimi SSÐÈ-ni tÿøkiledÿn subéektlÿðdÿn biðinÿ ÷evðildi.

Azÿðbaécanûn qabaqcûl ziéalûlaðûnûn, XalqCömùuðiééÿti quðuculaðûnûn, ictimai-siéasi xa-dimlÿðin ùÿéata ke÷iðmÿéÿ baøladûüû ideéalað,ïlanlaødûðdûüû laéiùÿlÿð bu gön möstÿqil Azÿð-baécan Ðesïublikasû tÿðÿfindÿn uüuðla geð÷ÿk-lÿødiðilið. XX ÿsðin sonunda éenidÿn taðixi øansqazanmûø þlkÿmiz Xalq Cömùuðiééÿti dþvðön-dÿn fÿðqli olaðaq, möðÿkkÿb vÿziééÿtdÿ þzsuveðenliéini vÿ möstÿqilliéini qoðuéub saxla-maüû bacaðdû. Baøda ömummilli lideðimiz Ùeé-dÿð ßliéev olmaqla Azÿðbaécanûn dþvlÿt÷iliéi-nin qoðunmasû ö÷ön qÿtiééÿtli tÿdbiðlÿð gþðöldö,þlkÿdÿ davamlû ictimai-siéasi sabitlik bÿðqÿðaðedildi, dþvlÿtimiz stðateji inkiøaf éoluna ÷ûxaðûl-dû. Nöfuzlu beénÿlxalq vÿ ðegional tÿøkilatlaðlaÿmÿkdaølûq quðuldu, möstÿqillik ö÷ön ÿlavÿ tÿ-minatlað éaðadûldû. Azÿðbaécan Biðlÿømiø Mil-lÿtlÿð Tÿøkilatûna, ATßT-ÿ, Avðoïa Øuðasûna vÿdigÿð beénÿlxalq, ðegional quðumlaða bÿðabÿð-ùöquqlu özv qÿbul olundu, Avðoïa Èttifaqû,NATO vÿ baøqa tÿøkilatlaðla ùÿðtÿðÿfli ÿlaqÿlÿðéaðatdû.

Éaøadûüûmûz 2005-ci il bið ÷ox cÿùÿtdÿnbizim ö÷ön ùÿlledici ÿùÿmiééÿt kÿsb edið. Þl-kÿmizdÿ aïaðûlan iqtisadi vÿ sosial islaùatlað þzbÿùðÿsini veðmÿkdÿdið, Bakûda vÿ ðegionlaðdaquðuculuq vÿ abadlûq iølÿði geniø vösÿt almûødûð.Èki gön þncÿ ÿsðin ÿn nÿùÿng iqtisadi-eneðæilaéiùÿlÿðindÿn biði olan Bakû-Tbilisi-Ceéùanÿsas ixðac boðu kÿmÿðinin tÿntÿnÿli a÷ûlûømÿðasimi oldu. Èqtisadi-kommeðsiéa baxû-mûndan sÿmÿðÿliliéi, ekoloji tÿùlökÿsizliéi ilÿse÷ilÿn vÿ éeni iøtiðak÷û dþvlÿtlÿð ùesabûna 49

Page 50: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

getdikcÿ daùa da göclÿnÿn bu laéiùÿnin iøÿ döø-mÿsi xalqûmûz ö÷ön ïaðlaq ïeðsïektivlÿð a÷aðaq,qeéði-neft sektoðunun inkiøafûna, éoxsulluüunazaldûlmasûna vÿ ÿùalinin maddi vÿziééÿtininéaxøûlaødûðûlmasûna möùöm imkanlað éaðadûð.Döøönöðök ki, tðansmilli laéiùÿ kimi Bakû-Tbi-lisi-Ceéùan neft boðu kÿmÿði qûsa zaman÷ÿð÷ivÿsindÿ bötön ðegionun simasûnû dÿéiøÿcÿk,bþlgÿdÿ tÿðÿqqiéÿ, ÿmÿkdaølûüa, sölùÿ vÿ tÿùlö-kÿsizliéÿ xidmÿt edÿcÿkdið. ßmin ola bilÿðsinizki, Xalq Cömùuðiééÿtinin siéasi vÿ mÿnÿvi vaði-si olan möasið Azÿðbaécan Ðesïublikasû onundþvlÿt÷ilik ideéalaðûnû vÿ ÿnÿnÿlÿðini éaøada-caq, möstÿqilliéi qoðuéub saxlaéacaq vÿ mþù-kÿmlÿndiðÿcÿk, þlkÿmizi tÿðÿqqiéÿ qovuøduða-caqdûð.

ßziz ùÿmvÿtÿnlÿð!Ùþðmÿtli vÿtÿndaølað!Xalqûmûzûn ÿn ÿziz milli baéðamlaðûndan

olan 28 Maé –-Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿSizin ùÿð biðinizi, Vÿtÿnimizin bötön oüul vÿqûzlaðûnû, Silaùlû Qövvÿlÿðin øÿxsi ùeéÿtini, mö-ùaðibÿ veteðanlaðûnû, øÿùid ailÿlÿðini, qa÷qûnlaðûvÿ mÿcbuði kþ÷könlÿði öðÿkdÿn tÿbðik edið,xalqûmûza sölù, ÿmin-amanlûq vÿ fiðavanlûq að-zulaéûðam.

Èlùam ßLIÉEVAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti

Bakû øÿùÿði, 27 maé 2005-ci il.“AzÿðTAC” 28.05.05

Ðesïublika gönö Sÿudiééÿ ßðÿbistanûKðallûüûnda qeéd edilmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Sÿudiééÿ ßðÿ-bistanû Kðallûüûndakû sÿfiðliéindÿ 28 Maé – Ðes-ïublika gönö mönasibÿtilÿ bið sûða tÿdbiðlÿð ùÿ-éata ke÷iðmiødið. Sÿfið Elman Aðaslû vÿ sÿfiðliéinÿmÿkdaølaðû Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿSÿudiééÿ ßðÿbistanûnûn ðÿsmi vÿ ictimai daiðÿ-lÿðinin, ùÿm÷inin þlkÿdÿ akkðeditÿ olunmuødiïlomatik koðïusun nömaéÿndÿlÿði ilÿ gþðöølÿðke÷iðmiø, þlkÿmizin sosial-iqtisadi vÿ siéasiùÿéatû, elmi-texniki ïotensialû baðÿdÿ ÿtðaflûmÿlumat veðmiølÿð.

Azÿðbaécanûn milli baéðamû mönasibÿtilÿsÿfiðliéin ùazûðladûüû mÿqalÿ Sÿudiééÿ ßðÿbista-nûnûn nöfuzlu vÿ ÷oxtiðaélû "ßð-Ðiéad" vÿ "ßl-Ùÿéat" qÿzetlÿðindÿ dÿðc olunmuøduð.

Sÿfiðlik maéûn 25-dÿ ßð-Ðiéadûn ÿn mþùtÿ-øÿm meùmanxanalaðûndan olan “Ðiéadù

Ïalace”dÿ Azÿðbaécan ùþkumÿti adûndanziéafÿt veðmiødið. Ziéafÿtdÿ ßð-Ðiéad vilaéÿtiÿmiðinin möavini, Kðalûn qaðdaøû ßmið Sattambin ßbdölÿziz Al Sÿud, Xaðici Èølÿð Naziðliéinin,þlkÿnin ictimai-siéasi daiðÿlÿðinin nömaéÿndÿ-lÿði, ùÿm÷inin kðallûqda akkðeditÿ olunmuødiïlomatlað, Sÿudiééÿ ßðÿbistanûnda ÷alûøanùÿmvÿtÿnlÿðimiz iøtiðak etmiølÿð.

“AzÿðTAC” 26.05.05

ABØ-in bÿzi øÿùÿð vÿ øtatlaðûmaéin 28-ni “Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûnmilli gönö” elan etmiødilÿð

ABØ ïaétaxtûnûn meði Entoni Uiléamsûnqÿðaðû ilÿ 2005-ci il maéûn 28-i Vaøinqtonda“Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn milli gönö” elanedilmiødið. Cÿnab Uiléams bununla baülû im-zaladûüû sÿnÿdlÿ ïaétaxt sakinlÿðini ùÿmin gönöqeéd etmÿéÿ ÷aüûðmûødûð. Sÿnÿddÿ vuðüulanûðki, Cÿnubi Qafqaz bþlgÿsindÿ éeðlÿøÿn Azÿð-baécan Ðesïublikasû Qaðabaü vÿ Nax÷ûvan bþl-gÿlÿðini dÿ ÿùatÿ edið. Þlkÿnin ÿðazi bötþvlöéöABØ tÿðÿfindÿn qeéd-øÿðtsiz olaðaq dÿstÿklÿnið.Entoni Uiléams Azÿðbaécanû NATO-nun Sölùnaminÿ tÿðÿfdaølûq ïðoqðamûnûn vÿ ABØ-ûnbaø÷ûlûüû ilÿ teððoða qaðøû koalisiéanûn fÿal özvöùesab edið, 1918-ci ildÿ quðulmuø AzÿðbaécanCömùuðiééÿtini isÿ mösÿlman dönéasûnûn ilkdemoðkðatik ðesïublikasû adlandûðûð.

ABØ-dakû Azÿðbaécan diasïoðunun fÿalla-ðûndan olan Adil Baüûðov bununla baülû bil-diðmiødið: “Ameðikanûn Azÿðbaécan icmasû aðtûqbið ne÷ÿ ildið ki, éaøadûqlaðû øÿùÿð vÿ øtatlaðûnùakimiééÿtini þlkÿmizin milli baéðamlaðûnûtanûmaüa ÷aüûðûð. Mÿsÿlÿn, Vaøinqton øÿ-ùÿðindÿ ”Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn milli gö-nö" aðtûq 3-cö ildið elan olunuð. Bu il Viðciniéaøtatû, ùÿmin øtatûn Aleksandðiéa øÿùÿði dÿ belÿqÿðaðlað qÿbul etmiølÿð. Bu, bizim ö÷ön ÷oxvacibdið, ÷önki belÿ qÿðaðlað buðadakû Azÿð-baécan icmasûnûn tanûnmasû demÿkdið. Ùesabediðÿm ki, biz bu iøi davam etdiðmÿliéik".

ABØ azÿðbaécanlûlaðû milli baéðamûmûzûmöxtÿlif øtatlaðda ke÷iðilÿn tÿdbið vÿ øÿnliklÿðlÿqeéd edÿcÿklÿð. Bunlaðûn aðasûnda Néu-Éoðk vÿNéu-Ceðsi øtatlaðûnda Bakûdan gÿlÿn ifa÷ûlaðûnkonseðti, Kalifoðniéa øtatûnda baéðam øÿnliklÿðidÿ vað.

“AzÿðTAC” 28.05.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

50

28Ì

àé–

Ðåñ

ïóáë

èêà

ýöíö

Page 51: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécanûn milli baéðamûCenevðÿdÿ qeéd olunmuøduð

Azÿðbaécanûn BMT-nin Cenevðÿ bþlmÿsi vÿdigÿð beénÿlxalq tÿøkilatlað éanûnda daiminömaéÿndÿliéindÿ 28 Maé - Ðesïublika gönömönasibÿtilÿ ziéafÿt-qÿbul tÿøkil olunmuøduð.

Tÿdbiðdÿ BMT-nin Cenevðÿ bþlmÿsinin Baødiðektoðu S.Oðconikidze, bu beénÿlxalq quðu-mun tÿmsil÷ilÿði, Cenevðÿdÿ akkðeditÿ olunmuøsÿfiðlÿð vÿ daimi nömaéÿndÿliklÿðin ÿmÿkdaø-laðû, Èsve÷ðÿnin möxtÿlif øÿùÿðlÿðindÿki Azÿð-baécan diasïoðunun nömaéÿndÿlÿði, bu þlkÿdÿtÿùsil alan vÿ iølÿéÿn soédaølaðûmûz, Milli Mÿc-lisin ezamiééÿtdÿ olan deïutatlaðû iøtiðaketmiølÿð.

Ziéafÿtdÿ BMT-nin Cenevðÿ bþlmÿsininBaø diðektoðu S.Oðconikidze vÿ Azÿðbaécanûndaimi nömaéÿndÿsi sÿfið E.ßmiðbÿéov ÷ûxûøedÿðÿk, tÿbðiklÿðini ÷atdûðmûø, þlkÿmizin taði-xindÿn, xalqûmûzûn adÿt vÿ ÿnÿnÿlÿðindÿn da-nûømûølað.

Ðÿsmi ùissÿdÿn sonða konseðt olmuøduð.Konseðtdÿ Azÿðbaécanûn tanûnmûø foðteïianoifa÷ûsû ßdilÿ ßliéeva Qaða Qaðaéevin, TofiqQuliéevin, Fðants Liøt vÿ Fðedeðik Øoïenin ÿsÿð-lÿðini sÿslÿndiðmiødið.

Ziéafÿt-qÿbul Azÿðbaécan mÿtbÿxinin lÿziztÿamlaðû ilÿ bÿzÿdilmiø söfðÿ aðxasûnda sþùbÿtlÿbaøa ÷atmûødûð.

“AzÿðTAC” 28.05.05

Kiéevdÿ Ðesïublika gönö øÿðÿfinÿ tÿntÿnÿliqÿbul tÿøkil edilmiødið

Maéûn 27-dÿ Azÿðbaécanûn Ukðaénadakûsÿfiðliéi Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿ “Ðus”meùmanxanasûnda tÿntÿnÿli qÿbul tÿøkiletmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Óêðàéíàäàêû sÿ-fiði Tÿlÿt ßliéev ÷ûxûø edÿðÿk demiødið: “Bununðÿmzi mÿnasû vað ki, indiki baéðam möstÿqilAzÿðbaécan dþvlÿtinin memaðû vÿ quðucusuömummilli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevin adûnûdaøûéan Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac boðu kÿ-mÿðinin Azÿðbaécan ùissÿsinin tÿntÿnÿli a÷ûlûøûilÿ bið vaxta döømöødöð”.

Diïlomat bötön saùÿlÿðdÿ ðesïublikamûzûnbugönkö uüuðlaðûndan danûøaðaq vuðüulamûødûðki, bötön bunlað Ùeédÿð ßliéevin xÿttinin laéiqlidavam÷ûsû Ïðezident Èlùam ßliéevin daxili vÿxaðici siéasÿti saéÿsindÿ mömkön olmuøduð. Buvaðislik Azÿðbaécan-Ukðaéna mönasibÿtlÿðinin,

o cömlÿdÿn diïlomatik ÿlaqÿlÿðinin daùa dainkiøaf etmÿsi vÿ dÿðinlÿømÿsindÿ dÿ þzönö gþs-tÿðið.

“AzÿðTAC” 28.05.05

Ankaðada Ðesïublika gönö qeédolunmuøduð

28 Maé – Ðesïublika gönö mönasibÿti ilÿAzÿðbaécanûn Töðkiéÿdÿki sÿfiðliéi Ankaðadaðÿsmi ziéafÿt veðmiødið. Baéðam tÿdbiðinÿTöðkiéÿnin éöksÿk vÿzifÿli dþvlÿt vÿ ùþkumÿtnömaéÿndÿlÿði, deïutatlað, ictimai tÿøkilatlaðûnðÿùbÿðlÿði, silaùlû qövvÿlÿðin zabitlÿði, Ankaðadaakkðeditÿ olunan xaðici þlkÿlÿðin diïlomatlaðû,Töðkiéÿ-Azÿðbaécan Dostluq vÿ ßmÿkdaølûqVÿqfinin özvlÿði, buðada éaøaéan vÿ iølÿéÿnsoédaølaðûmûz, tÿlÿbÿlÿð dÿvÿt olunmuødulað.

Töðkiéÿnin baø naziðinin möavini vÿ xaðiciiølÿð naziði Abdullaù Göl bildiðmiødið ki,Azÿðbaécanûn möstÿqillik baéðamû TöðkiéÿCömùuðiééÿtinin dÿ baéðamûdûð. Taðix boéu ikidost vÿ qaðdaø þlkÿ bið-biðinin sevincinÿ dÿ, kÿ-dÿðinÿ dÿ øÿðik olmuøduð. Töðkiéÿ Azÿðbaé-candakû iqtisadi tÿðÿqqini, xalqûn maddi ðifaùû-nûn aðtmasûnû, demokðatik islaùatlaðûn ùÿéatake÷iðilmÿsini mÿmnuniééÿtlÿ möøaùidÿ edið.Maéûn 25-dÿ Azÿðbaécanda istismaða veðilÿnBakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac neft boðu kÿmÿðidÿ buna ïaðlaq misaldûð. Ömummilli lideð, zÿ-manÿmizin gþðkÿmli siéasi xadimi, Bakû-Tbili-si-Ceéùan boðu kÿmÿði ideéasûnûn tÿøÿbböskaðûÙeédÿð ßliéevin tÿmÿlini qoéduüu inkiøaf xÿttiuüuðla davam etdiðilið. Azÿðbaécan xalqûnû mös-tÿqillik baéðamû mönasibÿtilÿ tÿbðik ediðÿm.Töðkiéÿ Cömùuðiééÿti ùÿð zaman Azÿðbaécanûnùaqlû mþvqeéini dÿstÿklÿéib vÿ bu siéasi kuðsùe÷ vaxt dÿéiømÿéÿcÿkdið.

Töðkiéÿ-Azÿðbaécan Dostluq vÿ ßmÿkdaø-lûq Fondunun sÿdði, dönéa øþùðÿtli alim ÈùsanDoüðamacû 90 illik éubileéi mönasibÿtilÿ Bakûdake÷iðilÿn tÿdbiðlÿði xatûðladaðaq demiødið ki, ùÿðsÿfÿðimdÿ buðada söðÿtli inkiøafûn, mösbÿtdÿéiøikliklÿðin øaùidi oluðam. Azÿðbaécanûngÿnc, eneðæili, möasið dönéa siéasÿtini éaxøûbilÿn, xalqûnû öðÿkdÿn sevÿn bið lideði vaðdûð.Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéev möstÿqildþvlÿtin taðixindÿ ùÿlÿ ÷ox-÷ox øanlû sÿùifÿéÿimza atacaqdûð. Øöbùÿ éoxduð ki, Azÿðbaécanxalqû ùÿlÿ bið ÷ox ÿlamÿtdað siéasi vÿ iqtisadi qÿ-lÿbÿlÿði baéðam edÿcÿkdið.

Azÿðbaécanûn Töðkiéÿdÿki sÿfiði Mÿmmÿdßliéev dost vÿ qaðdaø þlkÿdÿ xalqûmûzûn baéðam 51

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 200528

Ìàé

–Ð

åñïóáëèêàýöíö

Page 52: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

sevincinÿ ùÿmðÿé olan bötön qonaqlaða dÿðintÿøÿkköðönö bildiðmiødið.

“AzÿðTAC” 30.05.05

Ðesïublika gönö Stðasbuðqda daqeéd edilmiødið

Xaðici Þlkÿlÿðdÿ Éaøaéan Azÿðbaécanlûlað-la Èø özðÿ Dþvlÿt Komitÿsi, 28 Maé – Ðesïublikagönö mönasibÿtilÿ Stðasbuðqda fÿaliééÿt gþstÿ-ðÿn “Fðansadakû Azÿðbaécanlû TÿlÿbÿlÿðAssosiasiéasû”nûn (FATA) tÿøÿbbösö ilÿ a÷ûlmûø“Azÿðbaécanûn memaðlûüû vÿ taðixi” sÿðgèñiiéunun 14-dÿk davam edÿcÿkdið. FATA-nûnïðezidenti Ðaùib Vÿliéevin veðdiéi mÿlumata gþ-ðÿ, sÿðginin ke÷iðilmÿsindÿn ÿsas mÿqsÿd Qÿðbvÿ Øÿðq memaðlûq öslublaðûnû þzöndÿ biðlÿødiðÿnAzÿðbaécan memaðlûüûnûn zÿnginliéini vÿðÿngaðÿngliéini Stðasbuðq sakinlÿðinÿ vÿ buðadatÿùsil alan ÿcnÿbi tÿlÿbÿlÿðÿ ÷atdûðmaqdûð.

Ðaùib Vÿliéev onu da qeéd etmiødið ki,maéûn 28-dÿ “Fðansadakû Azÿðbaécanlû Tÿlÿbÿ-lÿð Assosiasiéasû” Ïaul Aïïell binasûnûn aktzalûnda Ðesïublika gönönÿ ùÿsð olunmuøbaéðam tÿdbiði ke÷iðmiødið. Tÿdbiðdÿ Stðas-buðqda fÿaliééÿt gþstÿðÿn ÿcnÿbi tÿlÿbÿtÿøkilatlaðûnûn, Fðansa Tÿùsil Naziðliéinin Elzasbþlgÿsi özðÿ øþbÿsinin ÿmÿkdaølaðû, töðkiéÿli tÿ-lÿbÿlÿð vÿ Azÿðbaécan icmasûnûn nömaéÿndÿlÿðiiøtiðak etmiølÿð.

“AzÿðTAC” 30.05.05

Macaðûstan ïaétaxtûnda baéðam tÿdbiði

Þlkÿmizin ùÿéatûnda iki möùöm ùadisÿ –Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsasixðac neft boðu kÿmÿðinin Azÿðbaécan ùissÿsinina÷ûlûøû vÿ Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿ ðesïub-likamûzûn Macaðûstandakû sÿfiðliéi ðÿsmi qÿbultÿøkil etmiødið.

Qÿbula dÿvÿt edilÿnlÿð aðasûnda Macaðûs-tanûn ali siéasi ðÿùbÿðliéinin, diïlomatik koð-ïusun nömaéÿndÿlÿði, iø adamlaðû, alimlÿð, mÿ-dÿniééÿt xadimlÿði vÿ Azÿðbaécan diasïoðununözvlÿði vaðdû.

Sÿfið Ùÿsÿn Ùÿsÿnov qÿbulda ÷ûxûø edÿðÿk,“ßsðin möqavilÿsi”nin imzalanmasûnda ömum-milli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevin taðixi ðolunu vÿonun siéasÿtini uüuðla davam etdiðÿn Azÿð-baécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin bu ÷ox möùömlaéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsinÿ sanballû tþù-fÿsini vuðüulamûødûð.

×ûxûølaðda belÿ geniømiqéaslû laéiùÿninùÿéata ke÷iðilmÿsinin Azÿðbaécan vÿ bötönðegion ö÷ön siéasi vÿ iqtisadi ÿùÿmiééÿti qeédolunmuø, eéni zamanda, mösÿlman Øÿðqindÿ ilkdemokðatik ðesïublika olan Xalq Cömùuðié-éÿtinin þlkÿmizin taðixindÿki ðolundan sþùbÿta÷ûlmûødûð.

“AzÿðTAC” 30.05.05

Ðesïublika gönö Þzbÿkistanda daqeéd edilmiødið

28 Maé - Ðesïublika gönö ilÿ ÿlaqÿdað Azÿð-baécanûn Þzbÿkistandakû sÿfiðliéi “Ènteðkon-tinental” meùmanxanasûnda qÿbul ke÷iðmiødið.

Tÿdbiðdÿ Þzbÿkistan ùþkumÿtinin özvlÿði,Daøkÿnddÿki xaðici þlkÿlÿðin sÿfiðlÿði, beénÿl-xalq tÿøkilatlaðûn vÿ Azÿðbaécan diasïoðununnömaéÿndÿlÿði, juðnalistlÿð iøtiðak etmiølÿð.

ßvvÿlcÿ Azÿðbaécanûn vÿ ÞzbÿkistanûnDþvlÿt ùimnlÿði sÿslÿndiðilmiødið.

Øÿnliéÿ gÿlÿnlÿði Azÿðbaécanûn Þzbÿkistan-dakû sÿfiði Namiq Abbasov salamlamûø, mös-tÿqillik illÿðindÿ þlkÿmizin ÿldÿ etdiéi uüuð-laðdan danûømûødûð. O demiødið: "Maéûn 25-dÿþlkÿmizdÿ Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas ixðac neftboðu kÿmÿðinin Azÿðbaécan ùissÿsinin a÷ûlûøûolmuøduð. Tÿdbiðdÿ Töðkiéÿ, Göðcöstan vÿQazaxûstan ïðezidentlÿði dÿ iøtiðak etmiølÿð.Fÿxðlÿ deéiðÿm ki, bu bþéök laéiùÿnin memaðûömummilli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevdið."

Sonða sÿfið Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsinin éaðanmasû sÿbÿblÿði,Azÿðbaécanûn iøüal altûndakû toðïaqlaðûnûnqeéd-øÿðtsiz boøaldûlmasû ilÿ baülû BMT Tÿùlö-kÿsizlik Øuðasûnûn qÿbul etdiéi dþðd qÿtnamÿùaqqûnda danûømûø, iøüal÷û dþvlÿtin BMT vÿdigÿð beénÿlxalq tÿøkilatlaðûn qÿðað vÿ qÿtnamÿ-lÿðini saémaéaðaq Azÿðbaécan toðïaqlaðûnû azadetmÿk istÿmÿdiéini diqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð.

Qÿbulda Þzbÿkistan baø naziðinin biðincimöavini Abdulla Aðiïov iøtiðak etmiødið.

“AzÿðTAC” 30.05.05

Göðcöstanda Ðesïublika gönöqeéd olunmuøduð

Þlkÿmizin Göðcöstandakû fþvqÿladÿ vÿsÿlaùiééÿtli sÿfiði Ðamiz Ùÿsÿnov maéûn 27-dÿTbilisidÿki “Maððiott Kouðtéaðd” meùman-xanasûnda milli baéðam – Ðesïublika gönö

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

52

28Ì

àé–

Ðåñ

ïóáë

èêà

ýöíö

Page 53: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mönasibÿtilÿ qÿbul tÿøkil etmiødið. ToïlaøanlaðaAzÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevin xoøaðzulaðûnû ÷atdûðan sÿfið, Azÿðbaécan xalqûnûnmösÿlman Øÿðqindÿ ilk demokðatik ðesïublikaolan Azÿðbaécan Xalq Cömùuðiééÿtinin xalqû-mûzûn dþvlÿt÷ilik taðixindÿki ðolundan danûømûø,onun vaðisi olan bugönkö möstÿqil ðesïub-likamûzûn dönéada þz laéiqli éeðini tutmasûndaömummilli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevin ÿvÿzsizxidmÿtlÿðini xösusi vuðüulamûødûð.

Ïðezidentlÿð Èlùam ßliéevin vÿ Mixail Sa-akaøvilinin Azÿðbaécan-Göðcöstan mönasibÿt-lÿðinin daùa da dÿðinlÿømÿsi éþnömöndÿéeðitdiklÿði uüuðlu siéasÿtdÿn sþùbÿt a÷anÐ.Ùÿsÿnov ùÿm Azÿðbaécanûn, ùÿm dÿ Göð-cöstanûn ÿðazi bötþvlöéönön sölù éolu ilÿ bÿðïaolunacaüûna ÿminliéini sþélÿmiødið. O bildiðmiø-dið ki, bu éaxûnlaðda Azÿðbaécan ùissÿsi istifa-dÿéÿ veðilÿn Ùeédÿð ßliéev adûna Bakû-Tbi-lisi-Ceéùan ÿsas ixðac kÿmÿðinin iøÿ döømÿsi,Xÿzÿð dÿnizinin eneðæi daøûéûcûlaðûnûn dönéabazaðûna ÷ûxaðûlmasû Azÿðbaécan vÿ göðcöxalqlaðûnûn ðifaùûnûn éöksÿldilmÿsindÿ, bþlgÿdÿsölùön vÿ tÿùlökÿsizliéin tÿmin edilmÿsindÿ mö-ùöm ðol oénaéacaqdûð.

Qÿbulda Göðcöstanûn dþvlÿt vÿ ùþkumÿtðÿsmilÿði, þlkÿdÿ akkðeditÿ olunmuø diïlomatikkoðïusun nömaéÿndÿlÿði iøtiðak etmiølÿð.

“AzÿðTAC” 30.05.05

Azÿðbaécanûn Misið ßðÿbÐesïublikasûndakû sÿfiðliéindÿðÿsmi qÿbul ke÷iðilmiødið

Þlkÿmizin Misið ßðÿb Ðesïublikasûndakûsÿfiðliéindÿ Azÿðbaécanûn milli baéðamû - 28maé Ðesïublika gönö vÿ Bakû-Tbilisi-Ceéùanneft boðu kÿmÿðinin a÷ûlûøû mönasibÿtilÿdiïlomatik nömaéÿndÿliéimiz Qaùiðÿnin “FouðSeasons” meùmanxanasûnda ðÿsmi qÿbul vÿziéafÿt tÿøkil etmiødið.

Qÿbulda Misið ßðÿb Ðesïublikasû Xaðici Èø-lÿð, Mÿdÿniééÿt naziðliklÿðinin, ùakim MilliDemokðatik Ïaðtiéanûn özvlÿði, Misið ïaðlamen-tinin deïutatlaðû, þlkÿnin tanûnmûø ziéalûlaðû,Qaùiðÿdÿ akkðeditÿ olunmuø xaðici þlkÿlÿðinsÿfiðlÿði, ictimai-siéasi daiðÿlÿðin nömaéÿndÿ-lÿði, xaðici juðnalistlÿð iøtiðak etmiølÿð.

Ziéafÿtdÿ sÿfið Faiq Baüûðov qonaqlaðaAzÿðbaécan-Misið mönasibÿtlÿði vÿ inkiøafïeðsïektivlÿði, þlkÿmizdÿ ðeallaødûðûlan iðilaéiùÿlÿð, Ïðezident Èlùam ßliéevin baø÷ûlûüû ilÿ

ùÿéata ke÷iðilÿn möùöm islaùatlað ùaqqûndamÿlumat veðmiødið.

Qonaqlaða Azÿðbaécan ùaqqûnda buklet vÿbðoøöðlÿð, DVD filmlÿð tÿqdim olunmuøduð.

“AzÿðTAC” 31.05.05

Azÿðbaécanûn milli baéðamûÈslamabadda qeéd olunmuøduð

Azÿðbaécanûn Ïakistandakû sÿfiðliéindÿ, 28maé – Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿ Èslam-abadda baéðam tÿdbiði ke÷iðmiødið. TÿdbiðdÿÏakistanûn dþvlÿt ðÿsmilÿði, ictimai-siéasi xa-dimlÿð, gþðkÿmli øÿxslÿð, sÿfiðliklÿðin vÿ beé-nÿlxalq tÿøkilatlaðûn ðÿùbÿðlÿði, buðada éaøaéanAzÿðbaécan vÿtÿndaølaðû vÿ tÿlÿbÿlÿð iøtiðaketmiølÿð.

Ïakistanûn Ènfoðmasiéa vÿ Éaéûm özðÿ dþv-lÿt naziði xanûm Anisa Zeb Taùiðxeli ÏðezidentÏÿðviz Möøÿððÿfin vÿ Baø nazið Øþvkÿt ßzizinAzÿðbaécan xalqûna vÿ dþvlÿtinÿ tÿbðiklÿðini÷atdûðmûødûð.

Mÿðasimdÿ Ïakistan Silaùlû Qövvÿlÿði AliBaø Komandanûnûn möavini geneðal ßùsÿn Sa-lem Ùÿéat þlkÿnin Ïðezidenti vÿ Silaùlû Qövvÿ-lÿðin Baø komandanû geneðal Ïÿðviz Möøÿððÿfinadûndan Azÿðbaécan Ïðezidentini vÿ xalqûnûtÿbðik edÿðÿk bildiðmiødið ki, Ïakistan ùÿðzaman Azÿðbaécanûn éanûnda olmuøduð vÿ budostluq vÿ qaðdaølûq mönasibÿtlÿði bundansonða da daim mþùkÿmlÿnÿcÿkdið.

Tÿdbiðÿ toïlaøanlaða sÿfiðlik tÿðÿfindÿn in-gilis vÿ uðdu dillÿðindÿ nÿøð edilmiø “Azÿð-baécan: qûsa dþvlÿt÷ilik taðixi” vÿ “Azÿðbaéca-nûn bþéök mötÿfÿkkiði Cÿlil Mÿmmÿdqulu-zadÿ” kitablaðû, “Libeðté” juðnalûnûn Azÿðbaé-can Ïðezidentinin caði ilin aïðel aéûnda Ïakistanaðÿsmi sÿfÿðinÿ ùÿsð olunmuø xösusi buðaxûlûøû vÿsÿfiðliéin 28 maé - Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿùazûðladûüû mÿtbuat mÿlumatû ïaélanmûødûð.

Ïakistanûn aïaðûcû kötlÿvi infoðmasiéavasitÿlÿði Azÿðbaécanûn milli baéðamû mönasi-bÿtilÿ mateðiallað dÿðc etmiødið.

“AzÿðTAC” 31.05.05

Ðesïublika gönö Aøqabadda qeéd edilmiødið

28 Maé – Ðesïublika gönö mönasibÿtilÿAzÿðbaécanûn Töðkmÿnistandakû sÿfiðliéindÿbaéðam tÿdbiði ke÷iðilmiødið. Mÿðasimdÿ bu þl-kÿdÿ éaøaéan azÿðbaécanlû ziéalûlað vÿ iø

53

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 200528

Ìàé

–Ð

åñïóáëèêàýöíö

Page 54: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

adamlaðû, qaðdaø töðkmÿn xalqûnûn nömaéÿndÿ-lÿði iøtiðak etmiølÿð.

Tÿdbiðdÿ Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßli-éevin Azÿðbaécan xalqûna möðaciÿti oxunmuø-duð.

Azÿðbaécanûn Töðkmÿnistandakû sÿfiði El-xan Ùöseénov baéðam mönasibÿtilÿ iøtiðak÷ûlaðûtÿbðik edÿðÿk, 87 il þncÿ mösÿlman Øÿðqindÿéaðanmûø ilk dönéÿvi, demokðatik dþvlÿt olanAzÿðbaécan Cömùuðiééÿtinin taðixindÿn, onunquðuculaðûnûn xidmÿtlÿðindÿn sþùbÿt a÷mûødûð.E.Ùöseénov möasið dþvlÿt÷iliéimizin memaðû,ömummilli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevin misilsizxidmÿtlÿðini, onun laéiùÿsi olan Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas neft ixðac kÿmÿðinin Azÿðbaécanùissÿsinin istifadÿéÿ veðilmÿsinin þlkÿmizin gÿ-lÿcÿk inkiøafûnda ÿùÿmiééÿtini xösusi vuðüula-mûødûð.

“AzÿðTAC” 31.05.05

Ðesïublika gönö Azÿðbaécanûn Qaðsdakûbaø konsulluüunda qeéd olunmuøduð

28 Maé - Ðesïublika gönö Töðkiéÿnin Qaðsøÿùÿðindÿ geniø qeéd olunmuøduð. Tÿdbiðdÿÿtðaf vilaéÿtlÿðin valilÿði vÿ digÿð ðÿsmi øÿxslÿðiøtiðak etmiølÿð.

Þlkÿmizin Qaðsdakû baø konsulluüunda ke-÷iðilÿn tÿdbið ulu þndÿðimiz Ùeédÿð ßliéevinböstönön ziéaðÿti vÿ abidÿnin þnönÿ ÿklil qoéul-masû ilÿ baølanmûø sonða Qafqaz Univeðsitetinin“Qonaq evi”ndÿ davam etdiðilmiødið.

Baø konsul Ùÿsÿn Zeénalov mÿðasimdÿ ÷ûxûøedÿðÿk, Azÿðbaécanûn taðixindÿn, möstÿqillikuüðunda möbaðizÿsindÿn, ömummilli lideðimizÙeédÿð ßliéevin xalqûmûz vÿ dþvlÿtimiz ö÷öngþðdöéö bþéök iølÿðdÿn, ðesïublikamûzûnÏðezidenti Èlùam ßliéevin ulu þndÿðin siéasixÿttini laéiqincÿ davam etdiðmÿsindÿn, ÿldÿolunmuø uüuðlaðdan sþùbÿt a÷mûødûð.

Sonða Qaðs valisi Nevzat Tuðùan ÷ûxûø edÿ-ðÿk, Töðkiéÿ-Azÿðbaécan dostluüu vÿ qaðdaølû-üûndan danûømûø, þlkÿlÿðimizin ÿlaqÿlÿðinin ùÿðzaman éöksÿk söðÿtlÿ inkiøaf edÿcÿéini diqqÿtÿ÷atdûðmûødûð.

Ðÿsmi ùissÿnin sonunda Nax÷ûvandangÿlmiø mÿdÿniééÿt vÿ incÿsÿnÿt iø÷ilÿði geniøkonseðt ïðoqðamû ilÿ ÷ûxûø etmiølÿð.

“AzÿðTAC” 31.05.05

Azÿðbaécanûn milli baéðamû Almaniéadaqeéd olunmuøduð

Maéûn 31-dÿ þlkÿmizin Almaniéadakû sÿfið-liéi Azÿðbaécanûn milli baéðamû – Ðesïublikagönö mönasibÿtilÿ Beðlindÿki “Westin Gðand”meùmanxanasûnda ðÿsmi qÿbul tÿøkil etmiødið.

Qÿbulda Almaniéanûn dþvlÿt vÿ ùþkumÿtnömaéÿndÿlÿði, Bundestaqûn özvlÿði, xaðici þl-kÿlÿðin Almaniéada akkðeditÿ olunmuø sÿfiðlÿði,Almaniéa-Azÿðbaécan iqtisadi mönasibÿtlÿðinÿdaið Beðlindÿ ke÷iðilÿn konfðansûn iøtiðak÷ûlaðû,iøgözað daiðÿlÿðin vÿ sÿùmdað cÿmiééÿtlÿðin,elm, tÿùsil vÿ mÿdÿniééÿt ocaqlaðûnûn tÿmsil-÷ilÿði vÿ bu þlkÿdÿ éaøaéan, iølÿéÿn, tÿùsil alansoédaølaðûmûz iøtiðak etmiølÿð.

Baéðam ÿùval-ðuùiééÿsi øÿðaitindÿ ke÷ÿntÿdbiðdÿ Azÿðbaécanûn Almaniéadakû sÿfiðiÙöseénaüa Sadûqov milli baéðamûmûzû tÿbðik et-mÿéÿ gÿlmiø 200-dÿn aðtûq qonaüû sÿmimiééÿtlÿqaðøûlamûø, onlaðûn tÿbðik sþzlÿðini dinlÿmiø vÿxalqûmûzûn sevincinÿ ùÿmðÿé olan bötönqonaqlaða dÿðin tÿøÿkköðönö bildiðmiødið.

Baéðam tÿdbiðindÿ Azÿðbaécanûn möstÿqil-lik taðixindÿn, onun suveðen dþvlÿt kimi inkiøa-fûndan, dönéa dþvlÿtlÿði aðasûnda mþvqeéindÿnvÿ göndÿn-gönÿ aðtmaqda olan beénÿlxalqnöfuzundan, þlkÿmizdÿ gedÿn siéasi-iqtisadiïðoseslÿðdÿn, uüuðlu neft stðategiéasûndan ÿtðaflûsþùbÿt a÷an sÿfið Ù.Sadûqov ðesïublikamûzûndönéa siéasÿtindÿ þz laéiqli éeðini tutmasûndaömummilli lideðimiz Ùeédÿð ßliéevin misilsizxidmÿtlÿðini xösusi qeéd etmiødið.

Ðesïublika gönönön baéðam edilmÿsi ÿðÿ-fÿsindÿ þlkÿmizin vÿ ðegionun taðixindÿ möùömùadisÿ olan Bakû-Tbilisi-Ceéùan ÿsas neft ixðacboðu kÿmÿðinin Azÿðbaécan ùissÿsinin tÿntÿnÿlia÷ûlûøûnû qeéd edÿn sÿfið, kÿmÿðin inøasûnûn vÿmaéûn 25-dÿ iøÿ döømÿsinin Ùeédÿð ßliéevdöùasû vÿ zÿkasûnûn, uzaqgþðÿnliéinin vÿmöbaðizliéinin mÿùsulu olmasûnû vÿ ulu þn-dÿðimizin Azÿðbaécan dþvlÿtinin tÿðÿqqisinaminÿ baøladûüû iølÿðin bu gön Ùeédÿð ßliéevsiéasi xÿttinin laéiqli davam÷ûsû Ïðezident Èlùamßliéev tÿðÿfindÿn inam vÿ uüuðla davametdiðildiéini vuðüulamûødûð.

Sÿfið mÿðasimdÿ iøtiðak edÿn qonaqlaðaAzÿðbaécanûn baéðam sevincini bþlöødöklÿðinÿgþðÿ tÿøÿkköðönö bildiðmiødið.

Baéðam mÿðasimi “Odlað Éuðdu” ansamblû-nûn konseðt ïðoqðamû ilÿ davam etmiødið.

“AzÿðTAC” 02.06.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

54

28Ì

àé–

Ðåñ

ïóáë

èêà

ýöíö

Page 55: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

MÖSAÙÈBßLßÐ

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùam ßliéevinÏakistan Televiziéasûna mösaùibÿsi

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev Ïakistan Èslam Ðesïublikasûndaðÿsmi sÿfÿðdÿ olaðkÿn aïðelin 13-dÿ bu þlkÿninÏTV Woðld televiziéasûna mösaùibÿ veðmiødið.

Aïaðûcû: ßvvÿlcÿ sizin ùamûnûzû salamlaéû-ðûq. Bu gön ÏTV Woðld-un studiéasûndakû aliqonaüûmûz Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezi-denti cÿnab Èlùam ßliéevdið.

Sual: Cÿnab Ïðezident, Ïakistan televizi-éasûna gÿldiéinizÿ gþðÿ Sizÿ minnÿtdaðlûüûmûzûbildiðiðik. Tÿbii ki, bu, Sizin Ïakistana ilk ðÿsmisÿfÿðinizdið. Þlkÿmizÿ etdiéiniz uüuðlu sÿfÿðinizzamanû Ïakistan ðÿùbÿðliéi ilÿ, o cömlÿdÿnÏðezident Ïÿðviz Möøÿððÿf ilÿ gþðöølÿðiniz oldu.Ïakistan vÿ Azÿðbaécan aðasûnda ikitÿðÿflimönasibÿtlÿðin gÿlÿcÿkdÿ inkiøaf etdiðilmÿsimÿqsÿdi ilÿ ùansû ÿsas saùÿlÿði möÿééÿnetdiniz?

Cavab: Þncÿ onu demÿk istÿéiðÿm ki, gþzÿlþlkÿnizdÿ olmaüûmdan ÷ox øadam. Ïakistanbizim ö÷ön qaðdaø þlkÿdið. Bizim ÷ox gþzÿlmönasibÿtlÿðimiz vað vÿ ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿ-ðÿ, beénÿlxalq ïðoblemlÿðÿ aid bötön mÿsÿlÿlÿð-dÿ biz bið-biðimizi daim dÿstÿklÿéiðik. Bizðegional sÿviééÿdÿ dÿ ÷ox vacib ðol oénaéûðûq.Mÿnim Ïakistana sÿfÿðim, fikðimcÿ, ikitÿðÿflimönasibÿtlÿðin daùa da inkiøaf etdiðilmÿsiistiqamÿtindÿ atûlmûø vacib addûmdûð. Þtÿn ilÏakistan Ïðezidenti Ïÿðviz MöøÿððÿfAzÿðbaécana sÿfÿð etmiødið vÿ bizim ÷oxmÿùsuldað mözakiðÿlÿðimiz olmuøduð. Ùazûðkûsÿfÿðim ikitÿðÿfli ÿlaqÿlÿðÿ daið aïaðûlanmözakiðÿlÿðin davamûdûð. Ùesab ediðÿm ki,Ïakistanda olduüum iki gön ÿðzindÿ qaðøûlûqlûmaðaq kÿsb edÿn mÿsÿlÿlÿðin ùamûsû, o cömlÿ-dÿn siéasi, iqtisadi vÿ mÿdÿni mönasibÿtlÿðinasïektlÿði mözakiðÿ olundu. Beénÿlxalq mÿsÿlÿ-lÿðÿ, dönéadakû vÿ ðegionumuzdakû ïðoseslÿðÿaid mþvqelÿðimiz öst-östÿ döøöð. Biz DaülûqQaðabaü vÿ Kÿømið mÿsÿlÿlÿðindÿ bið-biðimiziqÿtiééÿtlÿ dÿstÿklÿéiðik. Mÿn deéÿ bilÿðÿm ki,þlkÿlÿðimiz aðasûndakû mönasibÿtlÿðimiz digÿðþlkÿlÿð ö÷ön nömunÿ ola bilÿð.

Mÿnim buðaéa sÿfÿðim zamanû bið sûða vacibsÿnÿdlÿð imzalanmûødûð. Bu sÿnÿdlÿð iqtisadi vÿticaði mönasibÿtlÿðin daùa da geniølÿndiðil-mÿsinÿ imkan éaðadacaqdûð. Döøönöðÿm ki, buistiqamÿt ÷ox vacibdið. Èqtisadi ÿlaqÿlÿðimizin

inkiøafû ö÷ön bþéök ïotensial mþvcudduð. Biðsþzlÿ, mÿn sÿfÿðdÿn ÷ox ðazûéam, Ïðezident, Baønazið vÿ digÿð ðÿsmilÿðlÿ aïaðdûüûmûz danû-øûqlaðdan ÷ox mÿmnun qaldûm. Ömid ediðÿm ki,bu sÿfÿðdÿn sonða þlkÿlÿðimiz vÿ xalqlaðûmûzbið-biðinÿ daùa éaxûn olacaqlað.

Sual: Cÿnab Ïðezident, Siz ticaði mönasibÿt-lÿð ùaqqûnda danûødûnûz. Bu baxûmdan Ïakistanvÿ Azÿðbaécan konkðet olaðaq ùansû saùÿlÿðdÿiøbiðliéi quða bilÿð? Bu mÿsÿlÿ ilÿ baülû mölaùizÿ-lÿðiniz bizim ö÷ön ÷ox maðaqlû olaðdû.

Cavab: ßvvÿla, onu qeéd etmÿk istÿéiðÿmki, ikitÿðÿfli ticaðÿt saùÿsindÿ ÷ox bþéök inkiøafïotensialû vað. Ïakistan vÿ Azÿðbaécanûniqtisadiééatû söðÿtlÿ vÿ uüuðla inkiøaf edið. Ùÿðiki þlkÿdÿ gþzÿ÷aðïan iqtisadi aðtûm möøaùidÿolunuð. Bu amillÿð ticaði ÿlaqÿlÿðin geniølÿn-diðilmÿsi ö÷ön bþéök imkanlað éaðadûð. Ùesabediðÿm ki, ticaðÿt uüuðla aïaðûla bilÿð.

Biz daøûnma mÿsÿlÿlÿðini dÿ mözakiðÿ etdik.Ïakistan ùazûðda Øÿðq-Qÿðb dÿùlizini nÿzÿðdÿtutan TÐASEKA ïðoqðamûna möøaùidÿ÷iqismindÿ qoøuluð. Bizim eneðæi sektoðunda,kÿnd tÿsÿððöfatû, tuðizm saùÿlÿðindÿ éaxøûimkanlaðûmûz vaðdûð. Bakû vÿ Kÿða÷i øÿùÿðlÿðiaðasûnda biðbaøa u÷uølaðûn a÷ûlmasû bu ïðosesisöðÿtlÿndiðÿcÿk vacib elementlÿðdÿn biðiolacaqdûð. Bu baðÿdÿ ðazûlûq ÿldÿ olunmuøduð.Èlkin olaðaq, biz ùÿftÿdÿ iki u÷uøun ùÿéatake÷iðilmÿsinÿ ðazûlûq veðmiøik. Ömid ediðik ki,gÿlÿcÿkdÿ onlaðûn saéû aðtacaqdûð.

Eéni zamanda biz viza ïðoseduðalaðûnûnasanlaødûðûlmasû ilÿ baülû fikið möbadilÿsiaïaðdûq. Vizalað daùa qûsa möddÿt ÿðzindÿa÷ûlmalûdûð. Bunlaðû nÿzÿðÿ alaðaq döøönöðÿm ki,biz iqtisadi vÿ ticaði mönasibÿtlÿði daùa dacanlandûðmalûéûq. Biz, ùÿm÷inin biðgÿ sÿðgilÿðintÿøkil olunmasû özÿðindÿ ðazûlûq ÿldÿ etmiøik. Busÿðgilÿð ùÿð iki biznes icmasûnûn mþvcudimkanlaðûnû nömaéiø etdiðÿcÿkdið. Ùesab ediðÿmki, siéasi mönasibÿtlÿðin éöksÿk sÿviééÿdÿolmasû saéÿsindÿ iqtisadi saùÿdÿ dÿ bþéöknailiééÿtlÿð ÿldÿ edÿ bilÿcÿéik.

Sual: Øöbùÿsiz ki, cÿnab Ïðezident, ùazûðkûzÿmanÿnin ÿsas mÿsÿlÿlÿðindÿn biði dÿ qlobalteððoðizmÿ qaðøû möbaðizÿnin aïaðûlmasûdûð. Bizbiliðik ki, Siz þz ÷ûxûølaðûnûzda teððoðizm anlaéûøû-nûn möÿééÿn edilmÿsindÿ ömumi éanaømadan 55

Page 56: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

istifadÿ olunmasûnûn vacibliéini qeéd etmiøsiniz.Sizcÿ, teððoðizm necÿ möÿééÿn olunmalûdûð?

Cavab: Mÿn ùesab ediðÿm ki, ùansû þlkÿéÿqaðøû tþðÿtdiéi cinaéÿtlÿðdÿn asûlû olmaéaðaq,teððoðizm ùallaðûna, teððoð÷ulaða eéni gþzlÿbaxmaq lazûmdûð. ßfsuslað olsun ki, bu gönbeénÿlxalq éanaømada biz bunu gþðmöðök.Ïakistan vÿ Azÿðbaécan teððoð aktlaðûnûn quð-banû olmuølað. Eðmÿnistanûn teððoð÷u tÿøkilatlaðûþlkÿmizÿ qaðøû 30-dan ÷ox teððoð aktû tþðÿtmiødiðvÿ bunun nÿticÿsindÿ 2 mindÿn ÷ox gönaùsûz vÿ-tÿndaø qÿtlÿ éetiðilmiø vÿ minlÿðlÿ insan xÿsaðÿtalmûødûð. Lakin bu ïðoblemin ùÿllindÿ biz lazûmidÿstÿéi ùiss etmiðik. Biz beénÿlxalq ictimaiééÿttÿðÿfindÿn dÿstÿéin veðilmÿsini gþðmöðök. Bunagþðÿ dÿ biz, ùÿqiqÿtÿn, inanûðûq ki, ÿgÿð ùÿðùansû bið teððoð aktû kimÿ qaðøû tþðÿdilmÿsindÿnasûlû olmaéaðaq, eéni ïðinsiï ÿsasûnda baxûlsa,belÿ ùalda biz sÿélÿðimizi sÿfÿðbÿð edÿ bilÿcÿéik.

Bötön dönéa þlkÿlÿðinin sÿélÿði sÿfÿðbÿðolunmasa, biz beénÿlxalq teððoðizmÿ qaðøûqÿtiééÿtli möbaðizÿ aïaða bilmÿðik.

Teððoð÷ulað elÿ bið döømÿndið ki, siz onlaðûnùaðada gizlÿndiéini bilmiðsiniz. Ùÿtta, möÿééÿnùallaðda siz bilmiðsiniz ki, onlaðûn aðxasûndakimlÿð daéanûð vÿ onlaðû iføa etmÿk dÿ ÷ox÷ÿtindið.

Buna gþðÿ dÿ, bötön beénÿlxalq ictimaiééÿ-tin biðgÿ sÿélÿði olmadan, demÿk olað ki,teððoðizmÿ qaðøû möbaðizÿ aïaðmaq mömkönolmaéacaqdûð. Èkili standaðtlaða éol veðilmÿ-mÿlidið. Ömumi vÿ éeganÿ éanaømadan istifadÿolunmalûdûð vÿ biz bunun tÿðÿfdaðûéûq.

Sual: Daülûq Qaðabaü ïðoblemi ilÿ baülûEðmÿnistan vÿ Azÿðbaécan aðasûndakû vÿziééÿ-tÿ gÿldikdÿ, bildiðilið ki, þtÿn il Siz vÿziééÿti tÿù-lökÿli kimi tÿsvið etdiniz. Sizin fikðinizcÿ, tÿùlö-kÿlÿð ùansû saùÿlÿðdÿ aðtûð vÿ ùansû saùÿlÿðdÿazalûð? Ùazûðkû duðumu necÿ gþðöðsönöz?

Cavab: Vÿziééÿt tÿùlökÿlidið, ÷önki sölùmþvcud deéildið. Eðmÿnistan ÿðazimizin 20faizini iøüal edib vÿ etnik tÿmizlÿmÿ siéasÿtiaïaðûb. Bunun nÿticÿsindÿ 1 miléon azÿðbaé-canlû evsiz-eøiksiz qalûb. Biz bu mönaqiøÿninaðadan qaldûðûlmasû ö÷ön beénÿlxalq ùöququnnoðmalaðûna uéüun olaðaq ùÿll éollaðûnû axtaðû-ðûq. Ùÿmin noðmalaðda deéilið ki, ùÿð bið þlkÿninÿðazi bötþvlöéönÿ ùþðmÿtlÿ éanaømaq lazûmdûð.Eðmÿnistan bizim ÿðazi bötþvlöéömözö ïozubvÿ belÿliklÿ, beénÿlxalq ùöquq noðmalaðûnû dakobud suðÿtdÿ ïozubduð. Tÿùlökÿ ondanibaðÿtdið ki, dþéöø ÿmÿliééatlaðûnûn daéandû-ðûlmasûndan vÿ atÿøkÿs ðazûlaømasûndan aðtûq 10il ke÷ið, lakin ùe÷ bið nÿticÿ éoxduð. Bu, daim

davam edÿ bilmÿz. Ùÿð il vÿ ùÿð aé atÿøkÿs ðeæimivÿziééÿti daùa da ùÿssas edið, ÷önki ùÿlÿ ki, sölùéoxduð. Buna gþðÿ dÿ bu mönaqiøÿ mömkön qÿ-dÿð qûsa möddÿtdÿ ùÿll olunmalûdûð. Belÿolmasa, bu nÿinki bizim ö÷ön, eéni zamanda bö-tön ðegion ö÷ön bþéök tÿùlökÿ ola bilÿð. ßfsuslaðolsun ki, ðegiondakû sabitlik vÿ tÿùlökÿsizlik ùÿ-lÿ dÿ kifaéÿt qÿdÿð mþùkÿmlÿndiðilmÿéibdið.

Sual: Ùazûðkû vÿziééÿti nÿzÿðÿ alsaq, Sizùesab ediðsiniz ki, bu mÿsÿlÿdÿ beénÿlxalqictimaiééÿt, xösusÿn dÿ Qÿðb kifaéÿt qÿdÿð dÿs-tÿk veðið?

Cavab: Éox. Bu, tamamilÿ belÿ deéil. Ùesabediðÿm ki, bu amil mönaqiøÿnin ùÿll olunmamûøkimi qalmasûnûn ÿsas sÿbÿblÿðindÿn biðidið.Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatû TÿùlökÿsizlikØuðasûnûn Eðmÿnistan silaùlû biðlÿømÿlÿðininiøüal olunmuø ÿðazilÿðdÿn ÷ûxaðûlmasû ilÿ baülûdþðd qÿtnamÿsi vað. Bu éaxûnlaðda AvðoïaØuðasû tÿðÿfindÿn qÿbul olunmuø qÿtnamÿdÿaédûn øÿkildÿ deéilið ki, Eðmÿnistan Azÿð-baécana qaðøû tÿcavöz edib, etnik tÿmizlÿmÿsiéasÿti aïaðûb vÿ bunun nÿticÿsindÿ 1 miléoninsan evlÿðindÿn qovulub vÿ qa÷qûn vÿziééÿtinÿdöøöb. Bu éaxûnlaðda ATßT iøüal olunmuø bþl-gÿlÿðÿ fakt-aðaødûðûcû missiéasûnû gþndÿðmiødi.Bu iøin nÿticÿsindÿ aédûn oldu ki, 15 minÿ éaxûneðmÿni qeéði-qanuni olaðaq oðada mÿskunlaø-mûødûð. Eéni zamanda, beénÿlxalq ictimaiééÿtbu tÿdbiðlÿðin qaðøûsûnûn alûnmasû ö÷ön ùe÷ biðaddûm atmûð. Eðmÿnistana qaðøû ùe÷ bið sanksiéaqoéulmaéûb. Ùÿtta ùe÷ bið tÿnqidi sþzlÿð dÿeøidilmið. Beénÿlxalq tÿøkilatlað vÿ ATßT kimitÿsisatlað bizÿ deéiðlÿð ki, gedin ðazûlûüa gÿlin!Lakin biz necÿ ðazûlûüa gÿlÿ bilÿðik? ßgÿð ðazûlûqÿldÿ edÿ bilsÿédik, buna ÷oxdan nail olabilÿðdik. Biz ðazûlûüûmûzû éalnûz o vaxt veðÿbilÿðik ki, ðazûlûq beénÿlxalq ùöquqa ÿsaslansûn.

Eðmÿnistan beénÿlxalq ùöququ ïozub vÿbu, onlaðû ùe÷ naðaùat etmið, ÷önki onlaðakifaéÿt qÿdÿð tÿzéiq gþstÿðilmið. Buna gþðÿ dÿbiz beénÿlxalq ictimaiééÿtin bu mÿsÿlÿéÿ gþs-tÿðdiéi bu cöð diqqÿtdÿn tamamilÿ naðazûéûq.Ona gþðÿ dÿ vaxt ke÷dikcÿ, belÿ bið qÿnaÿtÿgÿliðik ki, biz göclÿnmÿliéik vÿ ïðoblemi þzömözùÿll etmÿliéik.

Sual: Göclÿnmÿliéik deéÿndÿ Siz nÿéi nÿ-zÿðdÿ tutuðsunuz?

Cavab: Ùÿð bið saùÿni nÿzÿðdÿ tutuðam.Èqtisadi inkiøafûmûzû nÿzÿðdÿ tutuðam. Bizimiqtisadiééatûmûz Eðmÿnistan iqtisadiééatûndanbeø dÿfÿ bþéökdöð. Ùÿéata ke÷iðdiéimiz iqtisadiislaùatlað vÿ laéiùÿlÿðimiz gÿlÿn ö÷-dþðd ilÿðzindÿ ÖDM ùÿcmini iki dÿfÿ aðtûðmaüa

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

56

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 57: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

imkanû veðÿcÿkdið. Èqtisadi vÿ ùÿðbi göcömöz,ðegional sÿviééÿdÿ daùa fÿal ÿmÿkdaølûüûmûz,aktiv xaðici siéasÿtimiz, beénÿlxalq mönasibÿt-lÿðimiz Azÿðbaécanû ðegionda aïaðûcû þlkÿéÿ÷eviðÿcÿkdið. Ùesab ediðik ki, mönaqiøÿninnizamlanmasû ö÷ön bu, éeganÿ éolduð, ÷önki onildÿn aðtûq möddÿtdÿ aïaðûlan danûøûqlað ùe÷ biðnÿticÿ veðmið. Mÿn bilmiðÿm ki, bundan sonðabiz nÿéi gþzlÿmÿliéik.

Sual: Siz qeéd etdiniz ki, qa÷qûnlað mÿsÿlÿsiciddi ïðoblem olaðaq qalûð. Bu ïðoblemin aðadanqaldûðûlmasû saùÿsindÿ Sizÿ ùansû ùÿcmdÿéaðdûm gþstÿðilið? Onlaðûn ïðobleminin ùÿllindÿdaxili imkanlaðûnûzdan nÿ dÿðÿcÿdÿ istifadÿediðsiniz?

Cavab: Biz mönaqiøÿnin vÿ sonðadan atÿø-kÿsin ilk illÿði ÿðzindÿ beénÿlxalq ùumanitaðtÿøkilatlaðûndan vÿ donoð þlkÿlÿðdÿn éaðdûmlaðalmûøûq. Lakin ùazûðda bu éaðdûmûn ùÿcmiazalûð. Bu, bizi naðaùat edið. Buna sÿbÿb ondaniðÿli gÿlið ki, mönaqiøÿ get-gedÿ éaddan ÷ûxûð,÷önki bu, uzunmöddÿtli mönaqiøÿdið.

Neft ðesuðslaðûmûz bötön qa÷qûnlaðûn tÿ-lÿbatûnûn þdÿnilmÿsinÿ imkan veðmið, ÷önkionlaðûn saéû sÿkkiz miléonluq ÿùalidÿ biðmiléondan ÷oxduð. Bu, adambaøûna döøÿn gþs-tÿðiciéÿ uéüun olaðaq, bötön dönéada gþtöðsÿk,ÿn éöksÿk ùÿddið. Lakin biz onlaðûn ùÿéatûnûnasanlaødûðûlmasû mÿqsÿdi ilÿ ÿlimizdÿn gÿlÿniediðik. Onlað ö÷ön éeni evlÿð, éaøaéûø mÿntÿqÿ-lÿði, mÿktÿblÿð vÿ xÿstÿxanalað tikilið. Ùÿð biðqa÷qûna dþvlÿt komïensasiéasû vÿ digÿðéaðdûmlað veðilið. Lakin ÿlbÿttÿ ki, bu, kifaéÿtdeéil. ×önki bu insanlað ùÿð øeélÿðini-þzmölkiééÿtini, evlÿðini vÿ ùÿð øeéi - itiðiblÿð.

Sual: Tÿbii ki, Sizin Ïðezident Möøÿððÿflÿgþðöøönözdÿn vÿ veðdiéiniz bÿéanatdan sonðaSiz vÿ Ïðezident Möøÿððÿf Kÿømið vÿ DaülûqQaðabaü ùaqqûnda danûødûnûz. Kÿømið vÿQaðabaü mönaqiøÿlÿðindÿ ùÿð ùansû bið oxøaðlûüûgþðöðsönözmö? Bu cöð uzunmöddÿtli mönaqiøÿ-lÿðin ùÿlli saùÿsindÿ biz bið-biðimizdÿn möÿééÿnøeélÿði þéðÿnÿ bilÿðikmi?

Cavab: Oxøaðlûqlaðûn ÿksÿðiééÿti aédûndûð.ßvvÿla, ùÿð iki ùalda, Ïakistanûn vÿ Azÿðbaé-canûn mþvqelÿði ÿdalÿtli vÿ dözgöndöð. Bubiðinci amildið. Èkincisi, ùÿð iki ùalda BiðlÿømiøMillÿtlÿð Tÿøkilatûnûn bötön qÿtnamÿlÿði,demÿk olað ki, mþvqelÿðimizi dÿstÿklÿéið. Bunagþðÿ dÿ, bizim mþvqelÿðimiz nÿinki istÿklÿðimizvÿ aðzulaðûmûza ÿsaslanûð, ùÿm÷inin beénÿlxalqsÿviééÿdÿ tanûnmûø tÿøkilatlaðûn qÿðaðlaðûnaÿsaslanûð. Ùÿð iki ùalda, biz ikili standaðt siéasÿti

ilÿ özlÿøiðik. Ùÿð iki ùalda qeéði-dözgön vÿÿdalÿtsiz ùÿðÿkÿtlÿðin øaùidiéik vÿ beénÿlxalqictimaiééÿt onlaða adekvat cavab veðmið.

Aðtûq qeéd etdiéim kimi, Ïakistan vÿ Azÿð-baécan Kÿømið vÿ Qaðabaü mÿsÿlÿlÿðindÿ bið-biðini dÿstÿklÿéið. Bu dÿstÿk éalnûz mönaqiøÿ-lÿðin oxøaðlûqlaðûna ÿsaslanmûð, o, ùÿm÷ininbizim taðixi, mÿdÿni vÿ siéasi ÿlaqÿlÿðimizinsÿviééÿsinÿ uéüun olaðaq éaxûn olmaüûmûzlaizaù edilið. Biz qödðÿtli olmalûéûq, bið-biðimizidÿstÿklÿmÿliéik, dostlaðûmûza vÿ dost þlkÿlÿðÿéaðdûm ÿlini uzatmalûéûq. Bunu maðaqlaðûmûzûndönéada tÿøviq olunmasû ö÷ön etmÿliéik.

Sual: Siz Biðlÿømiø Millÿtlÿð TÿøkilatûnûnTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn tÿðkibini geniølÿndið-mÿklÿ baülû mþvqeéinizi bildiðdiniz. Bildiéinizkimi bu mÿsÿlÿ ilÿ baülû baøqa bið ïlan da vað.Bu ïlan Ïakistan tÿðÿfindÿn tÿqdim edilmiødið.Siz BMT-dÿ islaùatlaðûn aïaðûlmasû ilÿ baülû tÿq-dim edilÿn digÿð vaðiantlaðû dÿstÿklÿéÿcÿk-sinizmi? Ùÿmin vaðiantlaðda möxtÿlif þlkÿlÿðinnamizÿdliéi vaðdûð. Siz Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûnindiki tÿðkibdÿ qalmasûna östönlök veðiðsiniz?

Cavab: Ùazûðda biz ùesab ediðik ki, BMT-ninTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn tÿðkibi taðixdÿn iðÿli gÿ-lÿn faktdûð. Bu fakt aðtûq tanûnûb. Éeni özvlÿðinqÿbul edilmÿsi dÿ möðÿkkÿb mÿsÿlÿdið. Éeniözv olmaq ö÷ön ùansû meéaðlað mþvcudduð - þl-kÿnin ÿðazisi, ÿùalisinin saéû, ÖDM, beénÿlxalqmÿsÿlÿlÿðdÿki ðolu? Ùazûðda bu meéaðlaðû möÿé-éÿn etmÿk ÷ox ÷ÿtindið.

Mÿn eéni zamanda ùesab ediðÿm ki, ÿgÿð bugön dönéada bÿðabÿðlik vÿ demokðatiéaideéalaðû ÿsas gþtöðölöðsÿ, onda þlkÿlÿð aðasûndaùÿð ùansû bið aéðû-se÷kiliéin éaðanmasûna sÿbÿbolacaq vÿziééÿt éaðanmamalûdûð. Ùansû þlkÿlÿðdaùa vacibdið, ùansûlað isÿ o qÿdÿð dÿ vacibdeéil? Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn bugönkö tÿðkibitaðiximizin, ke÷miøimizin ðeallûüûdûð. Ona gþðÿdÿ bu mÿsÿlÿéÿ ùÿð ùansû bið dÿéiøikliéinedilmÿsi bið ÷ox sual vÿ ïðoblemlÿð éaðada bilÿð.Bu, vÿziééÿti asanlaødûðmaéacaq, ÿksinÿ÷ÿtinlÿødiðÿcÿkdið. Buna gþðÿ dÿ biz ùesab ediðikki, ùazûðkû status oïtimaldûð. Buðada mözakiðÿetdiéimiz digÿð islaùatlað qÿtnamÿlÿðin éeðinÿéetiðilmÿsi ilÿ baülûdûð. Belÿ bið mexanizmlÿðmþvcud deéildið.

Qoøunlaðûn Daülûq Qaðabaüdan ÷ûxaðûlmasûilÿ baülû BMT Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn dþðdqÿtnamÿsinÿ Eðmÿnistan ùe÷ bið ðeaksiéaveðmið. On ildÿn ÷ox vaxt ke÷ið, lakin ùe÷ bið øeébaø veðmið, ùe÷ bið sanksiéa vÿ éa tÿzéiq tÿtbiqedilmið. Ùÿtta, tÿnqid dÿ eøidilmið. Onda bu 57

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 58: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

qÿtnamÿlÿðin faédasû nÿdÿdið? Qÿtnamÿlÿð,belÿliklÿ, þz ÿùÿmiééÿtini itiðið. Ona gþðÿ dÿgöclö mexanizmlÿð olmalûdûð ki, bunun éeðinÿéetiðilmÿdiéi tÿqdiðdÿ ùansû sanksiéalaðûn tÿtbiqolunacaüû, beénÿlxalq ictimaiééÿtin ùansûtÿdbiðlÿði gþðÿcÿéi möÿééÿn edilsin. Qÿtnamÿlÿ-ðÿ mÿùÿl qoémaéan, onlaðû éeðinÿ éetiðmÿéÿnþlkÿlÿð cÿzalandûðûlmalûdûð. Èlk olaðaq onlaða xÿ-bÿðdaðlûq edilmÿli vÿ sonða isÿ, onlað beénÿlxalqtÿøkilatlaðdan xaðic olunmalûdûð. Éalnûz butÿqdiðdÿ onlað möÿééÿn addûmlaðûn atûlmasûözÿðindÿ döøönmÿéÿ baølaéacaqlað. Èndi onlaðûnvecinÿ deéil. Qÿtnamÿlÿð onlað ö÷ön ùe÷ biðÿùÿmiééÿt daøûmûð. Bu, islaùatlaðûn ÷ox vacibelementidið vÿ biz dÿ Ïakistan kimi bu mÿsÿlÿéÿeéni gþzlÿ baxûðûq.

Sual: Þlkÿnizin gÿlÿcÿéinÿ gÿldikdÿ isÿ, SizAzÿðbaécanû Qÿðbÿ doüðu, Avðoïa Èttifaqû ilÿ sûxÿlaqÿlÿðin quðulmasû vÿ éaxud Asiéaéa doüðuistiqamÿtdÿ gþðmÿk istÿðdiniz vÿ daùa ÷oxAsiéa þlkÿlÿði ilÿ mþùkÿm mönasibÿtlÿð éaðat-maq fikðindÿsiniz?

Cavab: Biz dönéanûn bötön þlkÿlÿði ilÿ mþù-kÿm mönasibÿtlÿð istÿéiðik. Azÿðbaécan gÿnc þl-kÿdið. Möstÿqil þlkÿdið. Þlkÿmizin bþéökïotensialû vað, dþvlÿtimiz aédûn siéasÿt éöðödöð.Biz a÷ûq qaïû siéasÿtini ùÿéata ke÷iðiðik.Avðatlantik stðuktuðlaðûna inteqðasiéa ilÿ baülûsiéasÿtimiz qÿtidið vÿ bu éolda bþéök nailiééÿt-lÿð ÿldÿ etmiøik.

Biz Avðoïa Øuðasûnûn özvöéök, Avðoïa Ètti-faqûnûn “Éeni qonøuluq siéasÿti”nÿ daxil edil-miøik. NATO ilÿ “Fÿðdi Tÿðÿfdaølûq Ïlanû” ÿsa-sûnda ÷ox sûx ÿlaqÿdÿéik. Eéni zamanda bizimAsiéadakû tÿðÿfdaølaðûmûzla éaxøû mönasibÿt-lÿðimiz vað. Bunlað bið-biðinÿ mane olmuð. Bizelÿ bið vÿziééÿtdÿ olmaq istÿmiðik ki, ùÿð ùansûse÷im qaðøûsûnda qalaq. Biz inkiøafûmûz ö÷önlazûm olan, milli maðaqlaðûmûzûn qoðunmasû,Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿlli, vÿtÿndaø-laðûmûzûn ùÿéatûnûn éaxøûlaødûðûlmasû ö÷ön iølÿðiéeðinÿ éetiðiðik. Bötön bunlað, þlkÿdÿ insanlaðûntÿùlökÿsizliéi, sölùön vÿ sabitliéin qoðunmasû,Azÿðbaécan ö÷ön ÿn þnÿmli øÿðaitlÿðin éaða-dûlmasû bið Ïðezident kimi mÿnim boðcumduð.Bu istiqamÿtdÿ nÿ lazûmdûðsa, biz bötön iølÿðigþðÿcÿéik.

Aïaðûcû: Cÿnab Ïðezident, Ïakistan Televi-ziéasûnûn studiéasûna gÿldiéinizÿ gþðÿ Sizÿ ÷oxminnÿtdaðûq.

“AzÿðTAC” 16.04.05

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevxaðici þlkÿ juðnalistlÿði ö÷önmÿtbuat konfðansû ke÷iðmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev maéûn 24-dÿ Ïðezident saðaéûndaxaðici þlkÿlÿðin kötlÿvi infoðmasiéa vasitÿlÿðininnömaéÿndÿlÿði ö÷ön mÿtbuat konfðansû ke÷ið-miødið.

Azÿðbaécan Ïðezidenti Èlùam ßliéevmÿtbuat konfðansûnû a÷aðaq dedi:

Ùÿð vaxtûnûz xeéið, xanûmlað vÿ cÿnablað!Azÿðbaécana xoø gÿlmiøsiniz!Þlkÿmizdÿ vÿ bötön ðegionda bþéök bið

mÿðasimin ke÷iðilmÿsi ÿðÿfÿsindÿ istÿðdim ki,Azÿðbaécan ùþkumÿti adûndan sizi buðada biðdaùa salamlaéûm. Sabaù biz Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft boðu kÿmÿðinin a÷ûlûø mÿðasiminike÷iðÿcÿéik. Boðu kÿmÿði þlkÿmizi bþéök neftixðac÷ûsûna ÷eviðÿcÿkdið. Bu, taðixi bið ùadisÿdiðvÿ mÿn ÿminÿm ki, boðu kÿmÿði þlkÿmizÿ vÿðegionun bötön digÿð þlkÿlÿðinÿ sölù, tÿðÿqqi,tÿùlökÿsizlik vÿ gÿlÿcÿk inkiøaf gÿtiðÿcÿkdið.Aðtûq 10 ildÿn ÷oxduð ki, Azÿðbaécan davamlûolaðaq þz neft sÿnaéesini inkiøaf etdiðið vÿ bununnÿticÿsindÿ, bÿzi øÿxslÿðÿ xöléa kimi gþðönÿn buboðu kÿmÿði ðeallûüa ÷evðilmÿkdÿdið. Ùesabediðÿm, þlkÿmizin gÿlÿcÿk inkiøafû onu nömaéiøetdiðÿcÿkdið ki, neft eùtiéatlaðûmûzûn iølÿnilmÿsivÿ neftin dönéa bazaðlaðûna ÷ûxaðûlmasû ö÷ön þl-kÿmizdÿ bötön lazûmi iølÿð ïðoqðam vÿ cÿdvÿlÿuéüun olaðaq éeðinÿ éetiðilmiødið. Bu iølÿð þl-kÿmizi ÷i÷ÿklÿnÿn vÿ inkiøaf edÿn mÿkana÷eviðÿcÿkdið.

Mÿn giðiø sþzlÿðimlÿ sizin vaxtûnûzû ÷oxalmaq istÿmiðÿm. Ùesab ediðÿm ki, suallaðûnûzûveðsÿniz daùa éaxøû olað. Saü olun.

Emma Simïson “BBC TV-Ðadio”: Boðu kÿ-mÿðinin Azÿðbaécan ö÷ön nÿ dÿðÿcÿdÿ ÿùÿmié-éÿtli olmasû ùaqqûnda mölaùizÿlÿðinizi bilmÿkistÿðdik.

Èlùam ßliéev: Boðu kÿmÿðinin ÿùÿmiééÿtliolmasû bið ne÷ÿ amilÿ ÿsaslanûð. Èlk nþvbÿdÿ,boðu kÿmÿði dönéa bazaðlaðûna bþéök ùÿcmdÿneft ixðac etmÿk imkanlaðû a÷acaqdûð. Mþvcudolan boðu kÿmÿðlÿði neft éataqlaðûmûzdanmaksimum miqdaðda ÷ûxaðûlacaq neftin ixðacûnûmömkön etmið. Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿ-mÿði göndÿ ÿn azû bið miléon baðel nefti ixðacetmÿéÿ imkan veðÿcÿkdið. Bununla belÿ, möÿé-éÿn texniki mÿsÿlÿlÿð ùÿll olunsa, onun göcönöaðtûðmaq da mömköndöð.

Èkincisi, laéiùÿnin ðeallaømasû þlkÿmizÿ bþ-éök ùÿcmdÿ maliééÿ vÿsaitlÿði, naüd ïullað ÿldÿ

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

58

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 59: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

etmÿk imkanûnû a÷acaq, ÿldÿ olunmuø gÿliðlÿðiqtisadiééatûmûzûn inkiøafûna, onun øaxÿlÿndiðil-mÿsinÿ, qeéði-neft sektoðunun mþùkÿmlÿndiðil-mÿsinÿ vÿ ÿùalinin éaøaéûø øÿðaitinin éaxøûlaødû-ðûlmasûna kþmÿk edÿcÿkdið. Mÿn ùÿm÷ininùesab ediðÿm ki, ðegional inkiøaf éeni mÿðùÿlÿéÿdaxil olacaqdûð. ×önki bu boðu kÿmÿði digÿð þl-kÿlÿð vÿ øiðkÿtlÿð ö÷ön éaxøû bið nömunÿéÿ÷evðilÿcÿkdið. Eéni zamanda, ömidvaðam ki,laéiùÿ ðegionda tÿùlökÿsizliéi mþùkÿmlÿndiðÿ-cÿk vÿ ùadisÿlÿðin ïðoqnozlaødûðûlmasûnû möm-kön edÿcÿkdið. Ðegionumuz bu gön tam tÿùlö-kÿsiz mÿkan saéûlmûð. Bötön bunlað bizim gþz-lÿdiéimiz nÿticÿlÿðdið. Ùesab ediðÿm ki, biz þzïðoqnozlaðûmûzda éanûlmaéacaüûq.

Emma Simïson: Boðu kÿmÿði tÿùlökÿsizliéiùansû foðmada mþùkÿmlÿndiðÿcÿk?

Èlùam ßliéev: Fikðimcÿ, bu boðu kÿmÿði bþ-éök beénÿlxalq laéiùÿdið. O, a÷ûq dÿnizlÿði,möxtÿlif þlkÿlÿði vÿ xalqlaðû biðlÿødiðið. Tÿbii ki,boðu kÿmÿði sosial vÿ iqtisadi inkiøaf ö÷ön éeniïeðsïektiv a÷acaqdûð. Zÿnn ediðÿm ki, insanlaðiqtisadi baxûmdan daùa möstÿqil olacaqlað vÿonlaðûn ùÿéat tÿðzi daùa da éaxøûlaøacaqdûð. Belÿolsa, vÿtÿndaø cÿmiééÿtinin inkiøafû, demokða-tik islaùatlaðûn geniø øÿkildÿ ùÿéata ke÷iðilmÿsiö÷ön daùa geniø imkanlað olacaqdûð. ×önkiéoxsul þlkÿlÿðdÿ bu istiqamÿtdÿ tez bið inkiøafanail olmaq mömkön deéildið.

Eéni zamanda, biz biliðik ki, ðegionda bið÷ox mönaqiøÿlÿð mþvcudduð. Azÿðbaécanûn vÿqonøu Göðcöstanûn ÿðazi bötþvlöéö kobudcasûnaïozulub, vÿ belÿliklÿ, beénÿlxalq ùöququn bö-tön noðma vÿ ïðinsiïlÿði dÿ ïozulubduð. Bizseïaðatizmin quðbanûéûq. Tÿcavözkað seïaða-tizmdÿn vÿ ÿðazimizin iøüalûndan ÿziééÿt÷ÿkiðik. ßminÿm ki, boðu kÿmÿði davamlû söl-ùön bÿðqÿðað edilmÿsindÿ vacib bið elementolacaqdûð. Bu, bizim imkanlaðûmûzû geniølÿndiðÿ-cÿk, Azÿðbaécanûn ðegiondakû ðolunu daùa daaðtûðacaqdûð. ßgÿð biz ùazûðda tikilÿn qaz kÿ-mÿðini dÿ nÿzÿðÿ alsaq, - ömid ediðik ki, onuninøasû 2006-cû ilin sonunda baøa ÷atacaq, - ondagÿlÿcÿkdÿ ùansû ïðoseslÿðin baø veðÿcÿéini daùaaédûn gþðÿcÿéik. Ùesab ediðÿm ki, iqtisadibaxûmdan göclö olan Azÿðbaécan ðegiondakûmþvqeéini daùa da mþùkÿmlÿndiðÿcÿk vÿ þzmÿqsÿdlÿðinÿ nail ola bilÿcÿkdið.

Èsikava Ètiée “NÙK” Éaïoniéa: Ðusiéanûnbu boðu kÿmÿðinÿ olan mönasibÿti ilÿ baülûmþvqeéinizi bilmÿk istÿðdik. Onun tikintisininmönasibÿtlÿðÿ möÿééÿn tÿsiði ola bilÿðmi?

Èlùam ßliéev: Bizim bötön qonøu þlkÿlÿðlÿ÷ox éaxøû mönasibÿtlÿðimiz vað. Ùesab ediðÿm

ki, 1990-cû illÿðin oðtalaðûnda Ðusiéa ilÿ olananlaøûlmazlûq ke÷miødÿ qalmûødûð. O vaxtlaðÐusiéadakû möxtÿlif siéasi daiðÿlÿð Ðusiéanûnðÿsmi mþvqeéinÿ uéüun olmaéan siéasiaddûmlað atmûølað. Bu gönlÿðdÿ isÿ biz Ðusiéadþvlÿtinin vÿ ùþkumÿtinin éöðötdöéö ömumiéekdil siéasÿti gþðöðök. Èkitÿðÿfli ÿlaqÿlÿðimiz÷ox éöksÿk sÿviééÿdÿdið. Bizim ÷ox éaxøûiqtisadi ÿmÿkdaølûüûmûz vað.

Mÿn sizÿ deéÿ bilÿðÿm ki, ticaðÿt dþvðiééÿsi÷ox söðÿtlÿ aðtûð. Mÿùz buna gþðÿ dÿ biz boðu kÿ-mÿðinin tikintisi ilÿ baülû ùe÷ bið naðaùat÷ûlûqùissi ke÷iðmiðik vÿ ùe÷ nÿdÿn ÷ÿkinmiðik. Bizimö÷ön bu boðu kÿmÿði ùÿð zaman mÿqsÿdlÿðimizÿnail olmaq ö÷ön bið alÿt olubduð. Boðu kÿmÿðibizim ö÷ön iqtisadi baxûmdan cÿmiééÿtimizininkiøaf etdiðilmÿsi vÿ möstÿqilliéimizin mþù-kÿmlÿndiðilmÿsi ö÷ön bið vasitÿdið. Neft sonmÿqsÿdimiz deéil, göclö þlkÿéÿ ÷evðilmÿk, mös-tÿqilliéimizi dþnmÿz etmÿk ö÷ön istifadÿ olunanvasitÿlÿðdÿn biðidið. Mÿn ÷ox øadam ki, bizimqonøulaðla ÷ox éaxøû vÿ dostluq mönasibÿt-lÿðimiz vað. Bið sûða qonøu þlkÿlÿðdÿn fÿðqliolaðaq, Azÿðbaécan þz ÿðazisindÿ ùe÷ bið xaðiciùÿðbi qövvÿ vÿ baza saxlamûð vÿ bunuïlanlaødûðmûð. Ùesab ediðik ki, indiki dþvðdÿdöømÿn÷ilik éox, ÿmÿkdaølûq etmÿk daùavacibdið. Azÿðbaécan þz siéasÿtini mÿùz buistiqamÿtÿ éþnÿldið. Biz istÿéiðik ki, Azÿðbaécanÿmÿkdaølûq þlkÿsinÿ ÷evðilsin vÿ ùesab ediðÿmki, buna kifaéÿt dÿðÿcÿdÿ nail olmuøuq.Ðegionda tÿùdidlÿð dÿ vað. Mÿn onlaðû aðtûqsadaladûm. Gÿlÿcÿkdÿ dÿ éeni tÿùlökÿlÿð olabilÿð. Ùe÷ kÿs nÿéin baø veðÿcÿéini ÿvvÿlcÿdÿndeéÿ bilmÿz. Lakin biz vÿtÿndaølaðûmûzûn vÿ þl-kÿmizin tÿùlökÿsizliéini þz imkanlaðûmûzsaéÿsindÿ tÿmin etmÿéÿ qadiðik.

Albðext Ðaénxaðdt Almaniéanin “AÐD”kanalû: Mÿnim sualûm neft ixðacûndan ÿldÿolunacaq gÿliðlÿðin idaðÿ edilmÿsi ilÿ baülûdûð.×önki bið ÷oxlaðû deéið ki, neftdÿn gÿlÿn gÿliðlÿðéalnûz möÿééÿn maðaqlaða xidmÿt edÿcÿkdið.

Èlùam ßliéev: Biliðsiniz, belÿ fikiðdÿ olaninsanlaðûn þlkÿmizin ðeallûqlaðûndan xÿbÿðiéoxduð. Aðtûq bið ne÷ÿ ildið ki, AzÿðbaécandaDþvlÿt Neft Fondu fÿaliééÿt gþstÿðið.Azÿð-baécanûn xaðici øiðkÿtlÿð vasitÿsilÿ neftlaéiùÿlÿðinin ùÿéata ke÷iðilmÿsindÿn ÿldÿ etdiéibötön gÿliðlÿð Neft Fondunda cÿmlÿøið. Fond÷ox øÿffaf stðuktuðduð. O, beénÿlxalq auditøiðkÿtlÿði, o cömlÿdÿn “Eðnst ànd Éoung” øiðkÿtivÿ “Ïðicewateðùouse” øiðkÿti tÿðÿfindÿn audit-dÿn ke÷iðilið. Fonda éûüûlan bötön vÿsaitlÿð ùaq-qûnda mÿlumat möntÿzÿm olaðaq mÿtbuatda 59

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 60: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

dÿðc edilið. Fondun xÿtti ilÿ ùÿð ùansû vÿsait böd-cÿ vasitÿsilÿ xÿðclÿnið. Bödcÿ qÿbul edildiéizaman bizim ïaðlament Fonddan þlkÿmizin tÿ-lÿbatû ö÷ön ùansû ùÿcmdÿ vÿsaitlÿð cÿlbolunacaüû ùaqqûnda qÿðað veðið. Buna gþðÿ dÿAzÿðbaécanûn ùÿð bið vÿtÿndaøû oðada nÿ qÿdÿðïulun olmasûnû vÿ nÿéÿ xÿðclÿndiéini dÿqiq bilið.ßgÿð ùansû isÿ daiðÿlÿð vÿ éaxud øÿxslÿð buna gþ-ðÿ naðaùatlûq ke÷iðiðsÿ, bunun ùe÷ bið ÿsasûéoxduð. Bizim ðeallûqlaðûmûzla tanûø olan ùÿð kÿsbilið ki, neftdÿn gÿlÿn gÿliðlÿð lazûmi qaédadaqoðunuð.

Mÿn sizÿ digÿð misal ÷ÿkÿ bilÿðÿm. Bið ne÷ÿil bundan ÿvvÿl Bþéök Bðitaniéa éeni bið tÿøÿb-bös iðÿli söðmöødö. O, neft vÿ qaz sÿnaéesindÿøÿffaflûq tÿøÿbbösö adlanûð. Azÿðbaécan ilk þl-kÿlÿð sûðasûnda bu tÿøÿbbösÿ qoøuldu vÿ bizimbu saùÿdÿ ÷ox éaxøû nÿticÿlÿðimiz vað. Bu gönAzÿðbaécan øÿffaflûq baxûmûndan ðegionumuz-da aïaðûcû þlkÿdið. Siz bunu buðada iølÿéÿnøiðkÿtlÿðdÿn, Beénÿlxalq Valéuta Fondundan,Dönéa Bankûndan vÿ bu mÿsÿlÿ ilÿ mÿøüul olandigÿð fondlaðdan soðuøa bilÿðsiniz. Bið sþzlÿ, belÿbið naðaùatlûüa ùe÷ bið ÿsas éoxduð. Möÿééÿnøÿxslÿð vÿ siéasi qövvÿlÿð éanlûø tÿÿssöðatéaðadûlmasûna ÷alûøûðlað. Lakin bunu anlamaqö÷ön ÿn éaxøû éol þlkÿéÿ gÿlib gþðmÿk vÿ øÿxsÿnbu mÿsÿlÿni þéðÿnmÿkdÿn ibaðÿtdið.

Aðkadi Dubnov “Azadlûq ðadiosu”: CÿnabÏðezident, neft kÿmÿðinin möùafizÿsi ïðobleminecÿ ùÿll edilÿcÿk, Bakû-Novoðossiésk øimalboðu kÿmÿði necÿ iølÿéÿcÿkdið? Ðusiéa bu boðukÿmÿði ilÿ ùÿð iki baøa neft nÿql etmÿéÿ icazÿveðÿcÿkmi?

Èlùam ßliéev: Neft kÿmÿðinin möùafizÿsibaxûmûndan, onun ÿðazisindÿn ke÷diéi ùÿð bið þl-kÿ möùafizÿnin tÿmin olunmasû ö÷ön þz özÿðinÿmövafiq þùdÿliklÿð gþtöðmöødöð. O ki qaldû þl-kÿmizÿ, Bakû-Novoðossiésk boðu kÿmÿðinin vÿBakû-Suïsa boðu kÿmÿðinin mþvcudluüunun bö-tön illÿði ÿðzindÿ Azÿðbaécanda bu kÿmÿðlÿðintÿùlökÿsizliéini ïozan ùe÷ bið ùadisÿ baøveðmÿéibdið. Bu, bþéök ÿminliklÿ göman etmÿ-éÿ ÿsas veðið ki, BTC-nin möùafizÿsi ilÿ baülûbizim tÿðÿfimizdÿn, bizim ÿðazimizdÿ ïðoblemolmaéacaqdûð. ßðazisindÿn boðu kÿmÿðlÿðininke÷diéi digÿð þlkÿlÿð dÿ þz özÿðinÿ mövafiq þù-dÿliklÿð gþtöðmöølÿð. Biz etibaðlû möùafizÿni þzqövvÿlÿðimizlÿ tÿmin etmÿéÿ qadiðik vÿ döøönö-ðÿm ki, son illÿð bunu nömaéiø etdiðmiøik.

Biz boðu kÿmÿðlÿði sistemlÿðinin ÷oxva-ðiantlûlûüûna tÿðÿfdað olmuøuq vÿ ùÿmiøÿ tÿ-ðÿfdaðûq, onu ÿsas tutuðuq ki, alteðnativlÿð,nÿqliééat éollaðû nÿ qÿdÿð ÷ox olaðsa, þlkÿmiz

bið o qÿdÿð ÿlveðiøli øÿðaitdÿ olacaq, manevðö÷ön daùa bþéök imkanlaðûmûz olacaq, ÿlbÿttÿki, sÿðfÿli taðif siéasÿtinin tÿmin edilmÿsi ö÷öndaùa bþéök imkanlað olacaqdûð.

Bakû-Novoðossiésk boðu kÿmÿðinÿ gÿldik-dÿ, demÿliéÿm ki, iqtisadi baxûmdan, o, Bakû-Suïsa boðu kÿmÿði, xösusÿn dÿ Bakû-Tbi-lisi-Ceéùan boðu kÿmÿði ilÿ ðÿqabÿtÿ tabgÿtiðmið. Bakû-Novoðossiésk boðu kÿmÿði ilÿ biðton neftin daøûnmasû ö÷ön nÿqliééat taðifi, ÿgÿðsÿùv etmiðÿmsÿ, 15,64 dollað olduüu ùalda,Bakû-Suïsa da 3 dollaðdan azdûð. Onu da nÿzÿðÿalsaq ki, éöksÿk keéfiééÿtli Azÿðbaécan neftiBakû-Novoðossiésk boðu kÿmÿðindÿ Uðal neftiilÿ qaðûødûðûlûð, Bakû-Suïsa ilÿ isÿ Bðendmaðkasûndan daùa qiémÿtli olan Azÿði Laétnefti nÿql edilið, deéÿ bilÿðik ki, tÿkcÿ Azÿði Laétilÿ Uðal qatûøûüû aðasûndakû fÿðqÿ gþðÿ vÿ taðifdÿdÿ ÷ox bþéök mÿblÿüdÿ ïul itiðiðik.

Azÿðbaécanûn ùÿð il bu qÿdÿð vÿsaititiðmÿsinÿ baxmaéaðaq, biz Bakû-Novoðossiéskboðu kÿmÿðinin iøini daéandûðmadûq vÿ ùesabediðik ki, Tðansneft tÿðÿfindÿn taðiflÿð özðÿ mö-ÿééÿn dözÿliølÿð olaðsa, ùabelÿ keéfiééÿt bankûéaðadûlaðsa, bu boðu kÿmÿði sÿmÿðÿli iølÿéÿbilÿð. Ömidvaðûq ki, neftimiz bu boðu kÿmÿði ilÿdaøûnmaqda davam edÿcÿkdið. Èki baøa neftnÿqli mÿsÿlÿsi dÿ mözakiðÿ edilmÿéÿ baølanûð.Belÿ mÿsÿlÿ qaldûðûlaðsa, ÿlbÿttÿ, biz onabaxacaüûq. ×önki boðu kÿmÿði ÿzÿldÿn bu mÿq-sÿdlÿ ÷ÿkilmiødið, éÿni neft bu boðu kÿmÿði ilÿÐusiéadan Azÿðbaécana nÿql olunmuøduð.Sovet dþvðöndÿ Azÿðbaécanda ildÿ maksimum15-16 miléon ton, Sovet Èttifaqûnûn son illÿðindÿdaùa az neft ÷ûxaðûlûðdû, zavodlaðûmûzûn emal gö-cö isÿ 22 miléon ton idi. Éÿni, bu boðu kÿmÿðiùÿmiøÿ bu istiqamÿtdÿ iølÿmiødið. Ona gþðÿ dÿbu mÿsÿlÿéÿ baxmaq olað.

Dmitði Dðize “ÐBK teleøiðkÿti”: CÿnabÏðezident, Ðusiéa øiðkÿtlÿði Bakû-Tbilisi-Ceéùanlaéiùÿsindÿ ùansû øÿðtlÿðlÿ iøtiðak edÿ bilÿð vÿonlað buna ùazûðdûðmû?

Èlùam ßliéev: Ðusiéa øiðkÿtlÿðinin bu laéiùÿ-dÿ iøtiðakû ancaq onlaðûn þz aðzusundan asûlûdûð.Biz Ðusiéa øiðkÿtlÿðinÿ, elÿcÿ dÿ bötön digÿðøiðkÿtlÿðÿ bu laéiùÿéÿ qoøulmaüû ùÿmiøÿ tÿklifetmiøik. “BTC komïani”nin tÿðkibi foðmala-øanda qaïû ùamûnûn özönÿ a÷ûq idi. Amma tÿÿs-söf ki, Ðusiéa øiðkÿtlÿði bunu þzlÿði ö÷öncÿlbedici bilmÿdi vÿ bu laéiùÿdÿ iøtiðak etmiðlÿð.Biliðsiniz, 1994-cö ildÿ “ßsðin möqavilÿsi”imzalanaðkÿn Ðusiéanûn “LUKoél” øiðkÿtininoðada 10 faiz ïaéû vaðdû vÿ onu nisbÿtÿn buéaxûnlaðda Éaïoniéa øiðkÿtinÿ satdû. Belÿliklÿ,

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

60

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 61: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

o, laéiùÿdÿn ÷ûxdû. Lakin bu, ùÿð øiðkÿtin þzùöququduð vÿ xaðici øiðkÿtlÿðlÿ biðgÿfÿaliééÿtimizin son 10 ili ÿðzindÿ belÿ ùallað baøveðmiødið. Øiðkÿtlÿð almûølað, satmûølað. Èlkvaxtlað Azÿðbaécanda bunu ùe÷ dÿ adekvatøÿkildÿ qaðøûlamûðdûlað, elÿ gþðönöðdö ki, kimsÿbuðadan gedið, kimsÿ laéiùÿni tÿðk edið. Lakinbiz dönéa iqtisadi ïðoseslÿðinÿ daùa éaxûndaninteqðasiéa etdikcÿ, aédûn oldu ki, bu, noðmalkommeðsiéa ïðosesidið. Bu, kommeðsiéalaéiùÿsidið vÿ biz ona ùÿmiøÿ ancaq kommeðsiéalaéiùÿsi kimi baxmûøûq, ùÿð÷ÿnd bÿzilÿði bunasiéasi ðÿng veðmÿéÿ ÷alûøûðdûlað. ßgÿð bu siéasilaéiùÿ olsaédû, éÿqin ki, xaðici øiðkÿtlÿð buðaéamiléaðdlaðla dollað qoémazdû. Bið sþzlÿ, qaïûa÷ûqdûð, bu laéiùÿdÿ iøtiðak etmÿk istÿéÿnlÿðö÷ön imkanlað vað, danûøûqlað aïaðmaq olað. Ùÿðøeé istÿkdÿn asûlûdûð.

Emma Simïson: Ameðika Biðlÿømiø Øtatlaðûilÿ ÿlaqÿlÿðinizi necÿ tÿsvið edÿ bilÿðsiniz?Azÿðbaécan daùa ÷ox Qÿðbÿ, éoxsa Øÿðqÿ baülû-dûð?

Èlùam ßliéev: Mÿn boðu kÿmÿði ilÿ baülûsuala cavab veðÿðkÿn bu mÿsÿlÿéÿ dÿ toxundumvÿ bildiðdim ki, biz ùÿmiøÿ boðu kÿmÿðini sûðfiqtisadi bið laéiùÿ kimi qÿbul etmiøik. ×önkiÿgÿð siz iqtisadi gþstÿðicilÿðÿ nÿzÿð salsanûz,onda gþðÿðsiniz ki, bu laéiùÿ kommeðsiéa baxû-mûndan ÷ox faédalû vÿ gÿliðlidið. Ona gþðÿ dÿlaéiùÿnin ùÿéata ke÷iðilmÿsi ö÷ön øiðkÿtlÿðinaéûðdûüû miléaðdlaðla dollað bið daùa söbut ediðki, bu siéasi laéiùÿ deéildið. Bizim BiðlÿømiøØtatlaðla mönasibÿtimiz olduqca éöksÿksÿviééÿdÿdið. Biz möttÿfiqik vÿ möxtÿlif mÿsÿ-lÿlÿð ÿtðafûnda sûx ÿmÿkdaølûq ediðik. Eneðæisektoðunda da ÷ox mþùkÿm ÿlaqÿlÿðimiz vaðdûð.Biðlÿømiø Øtatlað bizim eneðæi inkiøafûmûzû vÿxösusÿn dÿ, Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿ-mÿðinin ÷ÿkilmÿsini ùÿð zaman lazûmûnca dÿs-tÿklÿéib vÿ dÿstÿklÿéið. Tÿùlökÿsizlik saùÿsindÿBiðlÿømiø Øtatlaðla ÷ox sûx mönasibÿtlÿðimiz vað.Biz antiteððoð koalisiéasûnda biðgÿ möbaðizÿaïaðûðûq. Dönéanûn möxtÿlif éeðlÿðindÿ sölùömöùafizÿ ÿmÿliééatlaðûnda bið éeðdÿéik.Azÿðbaécanûn xaðici siéasÿtinin dözgönistiqamÿtdÿ olduüu gþz qabaüûndadûð. BizAvðatlantik stðuktuðlaðûna inteqðasiéa saùÿsindÿùÿmiøÿ ÷ox fÿal olmaüa ÷alûømûøûq. Bu, sadÿcÿsþzlÿðdÿ éox, bizim ïðaktiki addûmlaðûmûzda vÿfaktlaðda ùiss olunuð. Lakin eéni zamanda, bizxaðici siéasÿtimizi elÿ quðuðuq ki, maksimumdÿðÿcÿdÿ maðaqlaðûmûzû qoðuéaq. Biz qonøulaðû-mûzla ÷ox éaxøû mönasibÿtlÿð quðmuøuq.Biðlÿømiø Øtatlaðla éaxøû ÿlaqÿlÿðimiz vað.

Bunlað bið-biðilÿ ùe÷ bið ziddiééÿt tÿøkil etmið.Mödðik siéasÿt saéÿsindÿ sÿmimi ÿmÿkdaølûqquðmaq mömköndöð. Bu ÿmÿkdaølûq ÷ÿð÷ivÿ-sindÿ möxtÿlif þlkÿlÿðin øiðkÿtlÿði éan-éana iølÿ-éÿ bilÿð vÿ ùÿm fÿaliééÿt gþstÿðdiéi þlkÿnin,ùÿm dÿ þz maðaqlaðûna qulluq edÿ bilÿð.

Ïiteð Fiøeð “Neue Zuðcùeð Zeitung” Èsve÷ðÿ:Cÿnab Ïðezident, Siz buðada qeéd etdiniz ki, biðmöddÿtdÿn sonða iølÿéÿcÿk Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði bþéök miqdaðda naüdïulun gÿlmÿsinÿ, miléaðdlaðla dollaðûn ÿldÿedilmÿsinÿ imkan éaðadacaqdûð. Bu éolla gedÿnbið sûða þlkÿlÿð makðoiqtisadi sabitliéin qoðunubsaxlanmasûnda möÿééÿn ÷ÿtinliklÿðlÿ öz-lÿømiølÿð. Siz necÿ ùesab ediðsiniz, bu boðu kÿ-mÿði þlkÿnizÿ qûsamöddÿtli, éoxsa uzunmöd-dÿtli gÿliðlÿð gÿtiðÿcÿk vÿ bötön ÿùali bu gÿliðlÿð-dÿn nÿ dÿðÿcÿdÿ éaðaðlanacaqdûð?

Ècazÿnizlÿ, ikinci sualûm da vað. Bildiéinizkimi, Qazaxûstan Ïðezidenti Azÿðbaécanda sÿ-fÿðdÿdið vÿ mÿn bildiéimÿ gþðÿ, Qazaxûstan bugönÿdÿk Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðindÿiøtiðak etmÿmiødið. Onlað ö÷ön ùansû ïeðsïektivvaðdûð?

Èlùam ßliéev: Sizin qaldûðdûüûnûz biðinci mÿ-sÿlÿ bizi naðaùat edÿn mÿsÿlÿdið. ×önki söðÿtliiqtisadi inkiøaf bizim makðoiqtisadi vÿziééÿ-timizdÿ bið az gÿðginlik éaðadûð. Son on il ÿðzindÿAzÿðbaécanda ömumi daxili mÿùsulun aðtûmûildÿ oðta ùesabla 10 faiz olmuøduð. Bu il ömumidaxili mÿùsulun aðtûmû 18 faiz sÿviééÿsindÿolacaqdûð.

Beénÿlxalq Valéuta Fondunun ïðoqnozunagþðÿ, bu statistik gþstÿðici baxûmûndan Azÿð-baécan dönéada aïaðûcû þlkÿéÿ ÷evðilÿcÿkdið.2005-ci ilin ilk dþðd aéû ÿðzindÿ sÿnaéedÿ aðtûm15 faiz vÿ ömumi daxili mÿùsulun aðtûmû 14 faizolmuøduð. Biz minimum ÿmÿk ùaqqûnûn vÿïensiéalaðûn sÿviééÿsini iki dÿfÿdÿn ÷ox aðtûðmû-øûq. 2005-ci ilin biðinci ðöböndÿ ÿùalinin gÿliðlÿðitÿqðibÿn 30 faiz aðtmûødûð. Bödcÿnin aðtûmûtÿqðibÿn 35 faiz olmuøduð. Bötön bunlað øöb-ùÿsiz ki, makðoiqtisadi sabitliéÿ ÿlavÿ tÿzéiqdiðvÿ bu il, ÿvvÿllÿð þlkÿmizdÿ olmaéan infléasiéamöøaùidÿ edilmiødið. Ùazûðda infléasiéanûnazaldûlmasû ö÷ön ciddi tÿdbiðlÿð gþðöðök. Ùesabediðÿm ki, neft gÿliðlÿðini þzöndÿ cÿmlÿødiðÿnNeft Fondu øÿffaflûq vÿ etimadûn éaðadûl-masûndan ÿlavÿ, ùadisÿlÿðin aðzuolunmazmÿcðada cÿðÿéan etmÿsinin qaðøûsûnû almaüaimkan veðÿcÿkdið. Biz neft ùasil edÿn þlkÿlÿðintÿcðöbÿsini, xösusÿn dÿ onlaðûn neft sÿnaéesinininkiøafûnûn ke÷diéi möxtÿlif mÿðùÿlÿlÿði lazû-mûnca þéðÿnmiøik. Øöbùÿsiz, biz éaxøû biliðik ki, 61

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 62: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

lözumsuz addûmlað atmaq vÿ digÿð þlkÿlÿðinbuðaxdûüû sÿùvlÿði tÿkðaðlamaq lazûm deéildið.Bu vÿziééÿtÿ döømÿmÿk ö÷ön ÿlavÿ elementbizim Beénÿlxalq Valéuta Fondu ilÿ sûxÿmÿkdaølûüûmûzdan ibaðÿtdið. Biz fÿal qaédadamÿslÿùÿtlÿømÿlÿð aïaðûðûq. Bu quðumla sûxmönasibÿtlÿðimiz vað vÿ onlaðûn bizÿ veðdiéimÿslÿùÿtlÿð ÷ox faédalûdûð.

ßgÿð sÿnin ïulun éoxduðsa, sÿn éoxsul-sansa, bþéök ïðoblemlÿðin dÿ ÷oxduð. Ammaget-gedÿ vaðlanûðsansa, éenÿ dÿ ïðoblemlÿð vÿ÷ÿtinliklÿð özÿ ÷ûxûð. Lakin ùesab ediðÿm ki, bizbu taðazlûüû saxlaéa bilÿcÿéik. ×önki insanlaðûnbÿslÿdiéi ömidlÿð ÷ox bþéökdöð. Bu boðu kÿ-mÿðini xalq on ildið ki, gþzlÿéiðdi. Èndi bið ÷oxlaðûùesab edið ki, boðu kÿmÿði istismaða veðildikdÿndÿðùal sonða ùamû ïullanacaq, vaðlû olacaq vÿ þl-kÿdÿ ùe÷ bið ïðoblem olmaéacaqdûð. Lakin bizbaøa döøöðök ki, boðu kÿmÿði insanlaða, þzÿlsektoða, qeéði-neft bþlmÿsinin inkiøafûna, þl-kÿnin ömumi ðifaùûna éeni imkanlað a÷acaqdûð.

O ki qaldû, ikinci sualûnûza, bÿli, bu gönQazaxûstan Ïðezidenti Azÿðbaécana ðÿsmi sÿ-fÿðini baølaéûð. Bizim ikitÿðÿfli danûøûqlaðûmûz vÿmözakiðÿlÿðimiz olacaqdûð. Sabaù o, a÷ûlûømÿðasimindÿ dÿ iøtiðak edÿcÿkdið. Bakû-Tbili-si-Ceéùan boðu kÿmÿðini ïlanlaødûðanda biz ùÿðzaman þz ðesuðslaðûmûza aðxalanmûøûq. Bizim þzmÿnbÿlÿðimiz Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿ-mÿðinin istismaðû ö÷ön tamamilÿ kifaéÿt qÿ-dÿðdið. ßgÿð Xÿzÿð dÿnizinin øÿðq saùilindÿnÿlavÿ neftin ixðacûna eùtiéac olaðsa, tÿbii ki, bizdaøûnma ÿmÿliééatlaðû ö÷ön þz infðastðuktu-ðumuzun istifadÿsinÿ ùazûðûq. Lakin bu, Qazax-ûstandakû øiðkÿtlÿðin ïðoqðamûndan, Qazaxûstanùþkumÿtinin bu mÿsÿlÿéÿ mönasibÿtindÿn asûlûolacaqdûð. Biz ö÷öncö þlkÿlÿð ö÷ön bötöninfðastðktuðumuzdan mövafiq istiqamÿtdÿistifadÿ edilmÿsinÿ ùazûðûq.

Ïiteð Fiøeð: Bu boðu kÿmÿðinin o qÿdÿð þtöð-mÿ qabiliééÿti vaðmû?

Èlùam ßliéev: Bÿli, indi vað. ÙazûðdaBakû-Suïsa kÿmÿðinin þtöðmÿ qabiliééÿti 6miléon tondan ÷oxduð. Möÿééÿn vÿsait sÿðfetsÿk, bu boðu kÿmÿðinin þtöðmÿ qabiliééÿtini15 miléon tona qÿdÿð ÷atdûðmaq olað. Eéniùÿcmdÿ, éÿni ildÿ 15 miléon ton xam neftiBakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿði vasitÿsilÿ þtö-ðÿ bilÿcÿéik. Bu il ÿðzindÿ ùasil edÿcÿéimiz xamneftin ùÿcmi 20 miléon tona ÷atacaqdûð.Bakû-Tbilisi-Ceéùan boðu kÿmÿðinin tam þtöð-mÿ qabiliééÿtindÿn 2008-ci ildÿ istifadÿ etmÿkmömkön olacaqdûð. Lakin ÿgÿð lazûm gÿlÿðsÿ,texniki ÿmÿliééatlað saéÿsindÿ Bakû-Tbilisi-

Ceéùan boðu kÿmÿðinin þtöðmÿ qabiliééÿtinitÿqðibÿn iki dÿfÿ aðtûðmaq olað. ßgÿð ùazûðdaAzÿðbaécandan göndÿ bið miléon baððel neftgþndÿðilmÿsi mömköndöðsÿ, möÿééÿn texnikiiølÿðin éeðinÿ éetiðildiéi tÿqdiðdÿ, bu gþstÿðici 1,8miléon baððelÿ ÷atdûðûla bilÿð. Bið sþzlÿ, ÿgÿð neftolsa, onun daøûnmasû ö÷ön infðastðuktuð vað.

Albðext Ðaénxaðdt: Cÿnab Ïðezident, Sizqeéd etdiniz ki, sabaù taðixi bið gön olacaqdûð.Lakin eéni zamanda, bötön mitinqlÿðÿ qadaüaqoéulubduð. Nÿ sÿbÿbÿ gþðÿ?

Èlùam ßliéev: Mÿn elÿ demÿzdim ki, bötönmitinqlÿðÿ qadaüa qoéulubduð. Azÿðbaécanda2003-cö ildÿ ïðezident se÷kilÿðindÿn sonða bizbaø veðmiø ùadisÿlÿðdÿn ÿziééÿt ÷ÿkdik vÿ bugön bið ÷oxlaðû onlaðû éaddan ÷ûxaðûð. Ùÿmin vaxtxaosun, daüûdûcû fÿaliééÿtin vÿ ùöcumlaðûnøaùidi olduq. Se÷kilÿðdÿn sonða baø veðmiøiütiøaølað vÿ zoðakûlûq ùallaðû éadûmûzdadûð. Ovaxt mitinqlÿðÿ gedÿn øÿxslÿð ciblÿðini daøladolduðmuø, ÿllÿðinÿ metal dÿéÿnÿklÿð almûø-dûlað. Èütiøaø zamanû onlað ïolisÿ ùöcum etmiø,maøûnlaðû gönaùsûz insanlaðûn östönÿ söðmöø,avtobuslaðû daéandûðmûø, maøûnlaðû vuðub daüût-mûø vÿ éandûðmûødûlað. Belÿliklÿ, bu, dinc nöma-éiø deéildi. Buna gþðÿ dÿ bizim cÿmiééÿt saðsûntûke÷iðmiødið. ×önki ke÷miødÿ, 1990-cû illÿðin ÿv-vÿllÿðindÿ Azÿðbaécanda ùÿð il dþvlÿt ÷evðiliøicÿùdi vað idi. Ùÿð il döømÿn÷ilik vÿ vÿtÿndaømöùaðibÿsi tÿùlökÿsi möøaùidÿ olunuðdu.

Son on il ÿðzindÿ isÿ Azÿðbaécan xalqûÿmin-amanlûq øÿðaitindÿ éaøamûødûð. Ona gþðÿdÿ 2003-cö ilin sonunda baø veðmiø ùadisÿlÿðÿùalini øok vÿziééÿtinÿ saldû. Cÿmiééÿtimiz buönsöðlÿði ïislÿdi. Ùazûðda isÿ belÿ bið taðixiùadisÿ ÿðÿfÿsindÿ nömaéiø ke÷iðmÿk niééÿtibizdÿ naðaùatlûq doüuðuð. Biz bu mþùtÿøÿmùadisÿnin ÿùalinin etimadûnû tamamilÿ itiðmiømöÿééÿn siéasi qövvÿlÿð tÿðÿfindÿn zoðakûlûqùallaðûna ÷evðilmÿsinÿ éol veðÿ bilmÿðik. Mÿùzbuna gþðÿ biz mÿðasimin baøa ÷atmasûna qÿdÿðnömaéiølÿðin ke÷iðilmÿsinin tÿxiðÿ salûnmasûnûdözgön ùesab etdik. Mÿðasim baøa ÷atandansonða ùe÷ bið mÿùdudiééÿt qoéulmaéacaqdûð.

Matias Bðéuqqman “Ùandelsblatt” qÿzetiAlmaniéa: Cÿnab Ïðezident, Siz xaðici siéasÿti-niz ùaqqûnda danûøaðkÿn, qonøu þlkÿlÿði, o cöm-lÿdÿn Ðusiéanû xatûðladûnûz. Lakin Siz neftinÿsas ixðac istiqamÿti olan Avðoïanû niéÿ qeédetmÿdiniz? Avðoïanûn bu ðegiondakû siéasÿtiSizi qane ediðmi?

Èlùam ßliéev: ßgÿð siz sþùbÿtimizi diqqÿtlÿdinlÿdinizsÿ, onda gþðÿðdiniz ki, mÿn éalnûzveðilÿn suallaða cavab veðdim. Mÿn Ðusiéa

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

62

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 63: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ùaqqûnda, Azÿðbaécan-ABØ mönasibÿtlÿði ùaq-qûnda suallaða cavab veðdim. Avðoïa ilÿ ÿlaqÿ-lÿðimizÿ gÿldikdÿ, mÿn sizÿ eéni sÿmimiééÿtlÿcavab veðÿcÿéÿm. Bizim Avðoïa Èttifaqû ilÿ ÷oxgþzÿl mönasibÿtlÿðimiz vað. Uzun illÿð ÿðzindÿbiz bið ÷ox laéiùÿlÿð ÷ÿð÷ivÿsindÿ biðgÿ iølÿmiøikvÿ Avðoïa Èttifaqûnûn bizÿ éaðdûmû kifaéÿt qÿdÿðbþéök olmuøduð. Mÿn xösusÿn möstÿqilliéi-mizin ilk illÿðini nÿzÿðdÿ tutuðam. O vaxt bizÿmaliééÿ dÿstÿéi lazûm idi. Ùazûðda AzÿðbaécanAvðoïa Èttifaqûnûn éeni qonøuluq siéasÿtinÿdaxil edilmiødið. Ömidvaðûq ki, bu siéasÿt bizimAvðoïa Èttifaqûna daùa éaxûn olmaüûmûz ö÷önéeni imkanlað éaðadacaqdûð. Aðtûq dþðd ildÿn÷oxduð ki, Azÿðbaécan Avðoïa Øuðasûnûn özvö-döð vÿ þtÿn illÿð ÿðzindÿ mÿn nömaéÿndÿ ùeéÿ-timizin ðÿùbÿði olmuøam. Bizim bu tÿøkilatlaéaxøû mönasibÿtlÿðimiz vað. Þlkÿmiz AvðoïaØuðasûna qÿbul olunduqda þz özÿðinÿ gþtöðdöéöbötön þùdÿliklÿði éeðinÿ éetiðmÿkdÿdið. BizimAvðoïanûn aïaðûcû þlkÿlÿði ilÿ dÿ éaxøû ÿlaqÿ-lÿðimiz vað vÿ onlaðû éöksÿk qiémÿtlÿndiðiðik.

Son il éaðûm ÿðzindÿ mÿn bið ÷ox Avðoïa þl-kÿlÿðindÿ ðÿsmi sÿfÿðdÿ olmuøam: Ïaðis, Lon-don, Ðoma, Beðlin, Bðössel. Bðösseldÿ mÿnimAvðoïa Komissiéasû ilÿ geniø danûøûqlaðûmolubduð. Bið sþzlÿ, mönasibÿtlÿðimiz ÷ox éöksÿksÿviééÿdÿdið vÿ mÿn ÿminÿm ki, daùa da inkiøafedÿcÿkdið.

Mÿn ÿvvÿldÿ qaz laéiùÿmiz ùaqqûnda danûø-dûm. Ùesab ediðÿm ki, bu element bizim AvðoïaÈttifaqû ilÿ aïaðdûüûmûz eneðæi dialoqu ö÷ön vacib-dið. Bið ne÷ÿ ildÿn sonða Avðoïa isteùlak÷ûlaðûAzÿðbaécan qazûndan istifadÿ edÿ bilÿcÿklÿð.×önki biz Töðkiéÿnin ÿðazisinÿ qÿdÿð boðu kÿ-mÿði ÷ÿkÿcÿéik. Ùazûðda Éunanûstanla danû-øûqlað ïðosesi gedið. Belÿliklÿ, qaz TöðkiéÿdÿnÉunansûtana, sonða isÿ digÿð Avðoïa þlkÿlÿðinÿ÷atdûðûla bilÿð. Bu, ÿlaqÿlÿðimizin éeni amiliolacaqdûð. ßlbÿttÿ ki, þlkÿmizdÿ aïaðdûüûmûzsiéasi islaùatlað Avðoïada bþéök dÿstÿk qazanûðvÿ mÿn ÿminÿm ki, gÿlÿcÿkdÿ dÿ biz iølÿðimizifÿal øÿkildÿ davam etdiðÿcÿéik.

Juðnalist: Cÿnab Ïðezident, bizÿ vaxt aéûðdû-üûnûza gþðÿ Sizÿ minnÿtdaðûq. Sual veðmiøjuðnalist ùÿmkaðlaðûmûza da minnÿtdaðûq.

Èlùam ßliéev: ×ox saü olun. Ömid ediðÿm ki,siz þlkÿmizdÿ þzönözö ðaùat ùiss edÿcÿksiniz.Ùava da éaxøûdûð, ùÿtta biz gþzlÿdiéimizdÿn dÿistidið. Sabaù a÷ûlûø mÿðasimimiz olacaqdûð. Sizinùamûnûza uüuðlað aðzulaéûðam.

“AzÿðTAC” 25.05.05

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùamßliéevin Töðkiéÿnin “Samanéolu”Televiziéasûna mösaùibÿsi

Juðnalist: Azÿðbaécan Ïðezidenti, ùÿéatûnûdþvlÿt ðÿùbÿðliéinÿ ùÿsð etmiø göclö bið atanûnoülu, gÿnc bið lideð 1961-ci ilin dekabð aéûndaanadan olmuøduð. Oülaq böðcöndÿndið. Mos-kvada beénÿlxalq mönasibÿtlÿð özðÿ tÿùsil alûb,asïiðantuðaéa daxil olub, ðus, ingilis, fðansûzdillÿðini mökÿmmÿl bilið. Éöksÿk intellektualïotensiala malik dþvlÿt adamûdûð. Ùÿð bið lideðkimi, o da ÷ox mÿøüulduð. Þlkÿsinÿ faédalûolmaq istÿéið, iøüal altûndakû Daülûq Qaðabaümÿsÿlÿsindÿ ÷ox ùÿssasdûð. Eðmÿnilÿði ùÿqiqÿtitÿùðif etmÿkdÿ gönaùlandûðûð, oéunlaðûnû éaxøûbilið. Atasûndan þlkÿéÿ qalan ÿn möùöm miðasBakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðidið. Þlkÿdÿkiab-ùavanû dÿéiødiðÿcÿk miléaðdlaðla dollaðlûq bulaéiùÿéÿ bþéök ÿùÿmiééÿt veðið. Zamanû vÿtexnologiéanû éaxûndan izlÿéið. Øÿxsi inteðnetsaétû da vað. Demokðatiéaéa ÿùÿmiééÿt veðið.Xalqûndan aéðû döøÿn lideðlÿðin itiðÿcÿéinibildiðið. Èdmana olduqca bþéök ùÿvÿsi vað. Eénizamanda, þlkÿsinin Olimïiéa Komitÿsininïðezidentidið. Xalqû kimi o, da futbola daùa ÷oxmaðaq gþstÿðið. Ùÿm Töðkiéÿdÿ, ùÿm dÿ þz þl-kÿsindÿ ïÿðÿstiø etdiéi bið klub vað. Adlaðûnû siððkimi gizlÿdið. Canû qÿdÿð sevdiéi ö÷ þvladû vað.Xoøbÿxt bið ailÿsi vað. Þlkÿsinin xoøbÿxt gÿlÿ-cÿéinÿ daið dÿ göclö ömidlÿði vað.

Ïðezident Èlùam ßliéev 25 maé ÿðÿfÿsindÿ“Þzÿl göndÿmin” þzÿl qonaüûdûð.

Azÿðbaécan dþvlÿt baø÷ûsûna ilk sualû “Sa-manéolu” televiziéasûnûn baø ÿlaqÿlÿndiðicisiÙidaéÿt Qaðaca veðið. Sual xaðici siéasÿtlÿ baülû-dûð.

Sual: Èzlÿdiéimiz kimi, dönéanûn möùömmÿðkÿzlÿðinÿ ÷oxlu xaðici sÿfÿðlÿðdÿ olmuø-sunuz. Mösbÿt nÿticÿlÿð ÿldÿ etdiéinizmÿlumduð. Bu sÿfÿðlÿðdÿn nÿ gþzlÿéiðsiniz?Dönéanûn þlkÿnizÿ baxûølaðûnda nÿ kimidÿéiøikliklÿð baø veðdi? Ùazûðda Azÿðbaécanûnéeði ùansû nþqtÿdÿdið?

Cavab: Xaðici siéasÿt daxili siéasÿtindavamûdûð vÿ onun ÿsas mÿqsÿdi þlkÿnin millimaðaqlaðûnû daùa da dolüun vÿ ùÿðtÿðÿfli øÿkildÿtÿmin etmÿkdið. Biz dÿ bunu etmÿéÿ ÷alûøûðûq.Azÿðbaécan ÷ox söðÿtlÿ dönéa biðliéinÿinteqðasiéa edið. Bizim möxtÿlif beénÿlxalqtÿøkilatlaðla ÷ox sûx ÿlaqÿlÿðimiz vað, ÷ox gþzÿliøbiðliéi ediðik. Beénÿlxalq tÿøkilatlaðda bizimmþvqeéimiz mþùkÿmlÿnið. Biðlÿømiø MillÿtlÿðTÿøkilatûnda, Avðoïa Èttifaqûnda Azÿðbaécanûn 63

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 64: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mþvqelÿði daùa da göclÿnið. Mÿn dÿ þz xaðici sÿ-fÿðlÿðimdÿ bötön bu mÿsÿlÿlÿði geniø mözakiðÿediðÿm. Mÿnim ÷oxlu ðÿsmi sÿfÿðlÿðim olub,dönéanûn möxtÿlif þlkÿlÿði ilÿ, ùabelÿbeénÿlxalq tÿøkilatlaðla ÿlaqÿlÿðimizi möÿééÿnedÿn ÷oxlu gþðöølÿð ke÷iðmiø, danûøûqlaðaïaðmûøam. Èndi ÿminliklÿ demÿk olað ki,Azÿðbaécan dönéadakû mþvqelÿðini mþùkÿm-lÿndiðib, bþlgÿdÿ ÷ox þnÿmli bið þlkÿéÿ÷evðilibdið. Biz ÷ox istÿéiðik ki, Azÿðbaécandönéa biðliéindÿ þzönÿ laéiq éeðini mþùkÿm-lÿndiðsin vÿ biz þz ùaqq sÿsimizi mþtÿbÿð köðsö-lÿðdÿn dönéa ictimaiééÿtinÿ ÷atdûða bilÿk. Bizistÿéiðik ki, bötön dönéa ictimaiééÿtiAzÿðbaécanûn ðeallûqlaðûnû bilsin, þlkÿmizinuüuðlaðûnû vÿ ïðoblemlÿðini dÿðk etsin.

Sual: 5-10 il sonða Siz Azÿðbaécanû ùansûmþvqedÿ gþðmÿk istÿéiðsiniz?

Cavab: Bu il Azÿðbaécanda ömumi daxilimÿùsulun, éÿni iqtisadiééatûn aðtûmû 18 faiztÿøkil edÿcÿkdið. Bu, ðekoðd gþstÿðicidið. Èlin ilk4 aéûnda iqtisadiééatûmûz 14 faiz aðtmûødûð. ßl-bÿttÿ, belÿ söðÿtli iðÿlilÿéiø imkan veðÿcÿk ki, þl-kÿdÿ mþvcud olan ïðoblemlÿð daùa da tezliklÿþz ùÿllini taïsûn. Biz éoxsulluqla ciddi möbaðizÿaïaðûðûq vÿ éoxsulluq Azÿðbaécanda kÿskinøÿkildÿ aøaüû döøöð. Èøsizliéin aðadan gþtöðöl-mÿsi ÿn þnÿmli mÿsÿlÿlÿðdÿn biðidið vÿ bþéökqöðuð ùissi ilÿ deéÿ bilÿðÿm ki, bizim son il éaðûmÿðzindÿ aïaðdûüûmûz iqtisadi islaùatlað nÿticÿ-sindÿ Azÿðbaécanda 200 mindÿn aðtûq éeni iøéeði a÷ûlûbdûð. Bu, 8 miléon ÿùalisi olan þlkÿ ö÷ön÷ox bþéök gþstÿðicidið. Azÿðbaécanda demok-ðatiklÿømÿ ïðoseslÿði söðÿtlÿ gedið vÿ biz ömidediðik ki, bu siéasÿtin nÿticÿsindÿ AvðoïaÈttifaqûna inteqðasiéa olunmaüûmûz daùa söðÿtlÿgedÿcÿkdið. Azÿðbaécan 2008-ci ildÿ éenilÿømiø,möasiðlÿømiø, zÿnginlÿømiø þlkÿ kimi dönéadaþz sþzönö deéÿcÿkdið. Mÿnim mÿqsÿdimbundan ibaðÿtdið.

Sual: Maéûn 25-dÿ dþðd þlkÿnin ïðezi-dentlÿðinin iøtiðakû ilÿ BTC neft kÿmÿðinia÷acaqsûnûz. Neft bið ùÿéat suéu kimi buðadanaxacaqdûð. Bu ïðosesi necÿ qiémÿtlÿndiðiðsiniz?

Cavab: Bu boðu xÿttinin, neft kÿmÿðininistismaða veðilmÿsi taðixi bið ùadisÿdið. 1994-cöildÿ Azÿðbaécanda Ùeédÿð ßliéevin tÿøÿbbösöilÿ ilk möqavilÿ imzalandû. Sonða ona “ßsðinmöqavilÿsi” adû veðdilÿð. Biz ÷ox øadûq, ÷oxseviniðik, ÷ox fÿxð ediðik ki, bu neft kÿmÿðiistismaða veðilið. Tÿsadöfi deéil ki, bu neft kÿ-mÿði Ùeédÿð ßliéevin adûnû daøûéûð.

Bu kÿmÿðin iøÿ döømÿsindÿn sonða bþlgÿdÿùÿm iqtisadi, ùÿm siéasi mÿnzÿðÿ tamamilÿ

dÿéiøÿcÿkdið. Mÿn ÿminÿm ki, bþlgÿdÿ tÿùlö-kÿsizlik sisteminin mþùkÿmlÿnmÿsi ö÷ön bu kÿ-mÿðin fÿaliééÿti dÿ möùöm ðol oénaéacaq,buðada tÿùlökÿsizliéin tÿminatûna gþzÿl dÿstÿkolacaqdûð. Ðegional ÿmÿkdaølûq baxûmûndan dabu kÿmÿðin ðolu ÷ox bþéökdöð. Bizim iki þlkÿ -Töðkiéÿ vÿ Azÿðbaécan aðasûnda olan ÿnÿnÿvidostluq, qaðdaølûq mönasibÿtlÿðinin dÿ éeni biðsÿùifÿsi a÷ûlûð vÿ kÿmÿðin uzunmöddÿtlifÿaliééÿti xalqlaðûmûza ùÿm ðifaù gÿtiðÿcÿk, ùÿmdÿ éeni imkanlað éaðadacaqdûð. Éÿni bu boðuxÿttinin Azÿðbaécana vÿ bizÿ dost olan þlkÿlÿðÿtÿsiði ÷oxtÿðÿfli olacaqdûð.

Sual: Ö÷ laéiùÿ ilÿ bþlgÿdÿ fÿðqli bið mÿnzÿ-ðÿ éaðanûð, sanki bið qaénaøma, éenidÿn odostluüu, qaðdaølûüû bÿðïa etmÿk ö÷ön möbaðizÿvað?

Cavab: Siz tamamilÿ ùaqlûsûnûz. Bakû-Tbili-si-ßðzuðum qaz laéiùÿsi dÿ aðtûq uüuðla icðaedilið. Deéÿ bilÿðÿm ki, bÿlkÿ dÿ bu Bakû-Tbilisi-Ceéùan neft kÿmÿðinin bið nþv kþl-gÿsindÿ qalmûødûð. Ona gþðÿ bu laéiùÿ ùaqqûndao qÿdÿð dÿ mÿlumat éoxduð. Amma ÿslinÿbaxanda, bu, ÷ox þnÿmli bið laéiùÿdið. Bu,Azÿðbaécan qazûnû Göðcöstan vasitÿsilÿTöðkiéÿéÿ gÿtiðÿcÿk vÿ ondan sonða TöðkiéÿdÿnAvðoïanûn digÿð þlkÿlÿðinÿ aïaðûlacaqdûð.Bunun ÷ox bþéök ÿùÿmiééÿti vað. Bu da ÷oxsÿðmaéÿ tÿlÿb edÿn laéiùÿdið vÿ bötön iølÿð2006-cû ilin sonuna qÿdÿð baøa ÷atmalû, kÿmÿðßðzuðuma qÿdÿð ÷ÿkilmÿlidið.

Qaðs-Axalkalaki-Bakû dÿmið éolu da buqÿbildÿn bið laéiùÿdið. O, bizi Töðkiéÿ ilÿ dÿmiðéolu vasitÿsilÿ biðlÿødiðÿcÿkdið. ßlbÿttÿ ki, bu,bizim xalqlaðûmûzû daùa da sûx biðlÿødiðÿcÿk vÿTöðkiéÿ ilÿ Azÿðbaécanûn bþlgÿdÿki, vÿ bÿlkÿdÿ, dönéadakû ðolu vÿ þnÿmi qat-qat aðtacaqdûð.

Sual: Qazaxûstan Ïðezidenti Nuðsultan Na-zaðbaéev dÿ mÿðasimdÿ iøtiðak edÿcÿkdið. Qaza-xûstan neftinin dÿ BTC vasitÿsilÿ daøûnmasûö÷ön iølÿð davam edið. Bu laéiùÿ nÿ kimi mÿnfÿ-ÿtlÿð gÿtiðÿcÿk?

Cavab: ßgÿð belÿ bið imkan éaðanaðsa, ÿl-bÿttÿ ki, Qazaxûstan da bu kÿmÿðdÿn istifadÿedÿ bilÿð. Ùÿð ùalda, bunu tÿmin edÿcÿkanlaøma aðtûq ùazûðlanûð vÿ bu, Qazaxûstan ö÷öndÿ gþzÿl alteðnativ olacaqdûð. Gÿlÿcÿkdÿ ÿgÿðeùtiéac olaðsa, Bakû-Tbilisi-Ceéùan kÿmÿðininbuðaxûlûø qabiliééÿtinin aðtûðûlmasû da mömkön-döð. ßgÿð indi göndÿ 1 miléon baðel neftin nÿqlinÿzÿðdÿ tutuluðsa, biz onu ÿlavÿ texniki éollaðlatÿxminÿn iki dÿfÿ qaldûða bilÿðik. Biz ùamûmûz -Azÿðbaécan, Töðkiéÿ, Göðcöstan vÿ Qazaxûstanbu kÿmÿðdÿn faédalanacaüûq.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

64

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 65: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ßùmÿd Bþkÿn (xÿbÿð ÿlaqÿlÿndiðicisi):Azÿðbaécanûn ÿn ki÷ik bið sevinci Töðkiéÿnin dÿsevinci oluð. Biz bunu ekðanlaðûmûz vasitÿsilÿinsanlaða ÷atdûðûðûq. Bið ÷ÿtinliéiniz olanda, bizdÿ Töðkiéÿdÿ özölöðök. Sosial saùÿdÿ, ictimaisaùÿdÿ ÿmÿkdaølûüû qÿnaÿtbÿxø ùesab ediðsiniz-mi?

Cavab: ßlbÿttÿ ki, biz istÿéiðik ki, iqtisadiÿlaqÿlÿðimiz siéasi ÿlaqÿlÿð sÿviééÿsinÿ gÿlib÷atsûn. Amma bu da ùÿlÿ mömkön deéildið.×önki siéasi ÿlaqÿlÿð o qÿdÿð éöksÿkdÿdið ki,buna ÷atmaq ÷ox ÷ÿtindið.

Bizim ticaðÿt ÿlaqÿlÿðimiz, mal dþvðiééÿsiilbÿil aðtûð. Azÿðbaécanda ÷oxlu laéiùÿlÿð vað ki,Töðkiéÿ øiðkÿtlÿði onlaðû icða edið. Mÿsÿlÿn, ùavalimanlaðûnûn tikintisindÿ Töðkiéÿ øiðkÿtlÿði ÷oxfÿal iøtiðak ediðlÿð. Mÿn dönÿn Gÿncÿdÿ idim.Gÿncÿdÿ éeni bið möasið ùava limanû tikilÿcÿk.Nax÷ûvanda, Bakûda olduüu kimi, Töðkiéÿ øið-kÿtlÿði bunu icða edÿcÿkdið. Éeni éollaðûn salûn-masûnda da töðk øiðkÿtlÿði iølÿéið. Éÿni nþvbÿtiillÿðdÿ Azÿðbaécanda ÷oxlu iølÿð olacaqdûð. Bÿl-kÿ dÿ, miléaðdlaðla dollaðla þl÷ölÿn iølÿð olacaqvÿ biz ÷ox istÿéiðik ki, bizim töðk qaðdaølaðûmûz,dost fiðmalaðûmûz buðada iøtiðak etsinlÿð - ùÿmsÿðmaéÿ qoésunlað, ùÿm dÿ möxtÿlif laéiùÿlÿð-dÿ iølÿsinlÿð.

Sual: Töðkiéÿ Avðoïa Èttifaqûna daxil olmaqö÷ön éeni sÿélÿð gþstÿðdi, addûmlað atdû. Buïðosesÿ Azÿðbaécan necÿ baxûð?

Cavab: Biz ÷ox seviniðik ki, Töðkiéÿ son za-manlað Avðoïa Èttifaqû ilÿ ÷ox sÿmimi möna-sibÿtlÿð quðuð vÿ bþéök uüuðlað ÿldÿ edibdið. Ùe-sab ediðÿm ki, bu, bþéök baøaðûdûð, diïloma-tiéanûn, siéasÿtin bþéök uüuðlaðûdûð. Digÿð tÿðÿf-dÿn, onu da gþðöðök ki, möÿééÿn ÿdalÿtsizliklÿðdÿ mþvcudduð. Mÿn øÿxsÿn ÿminÿm vÿ ùesabediðÿm, siz dÿ mÿnim fikðimÿ øÿðiksiniz ki,Töðkiéÿ ÷oxdan Avðoïa Èttifaqûnûn özvö olmalû-dûð. Buna ùaqqû ÷atûð. Töðkiéÿdÿn sonðamöðaciÿt etmiø þlkÿlÿð aðtûq özv olublað vÿ o þl-kÿlÿð nÿ iqtisadi, nÿ siéasi, nÿ dÿ baøqa cÿùÿtlÿð-dÿn Töðkiéÿdÿn iðÿlidÿ deéillÿð. Ona gþðÿTöðkiéÿni bu mÿsÿlÿdÿ, necÿ deéÿðlÿð, bið azgeðidÿ saxlamaq bþéök ÿdalÿtsizlikdið. Bu ikilistandaðtlað siéasÿtinin tÿzaùöðödöð vÿ bizi ÷oxözöð, Töðkiéÿni ÷ox özöð. Amma bötön bunlaðabaxmaéaðaq, bu, qa÷ûlmaz bið ïðosesdið. TöðkiéÿAvðoïa Èttifaqûnûn özvö olacaq, mÿnim buna ùe÷bið øöbùÿm éoxduð. Sadÿcÿ, biz istÿéiðik ki, bu,daùa tez olsun.

Sual: Ùþðmÿtli Baø naziðimizin vÿ éaTöðkiéÿ ùþkumÿtinin, töðk diïlomatiéasûnûnTöðkiéÿnin Avðoïa Èttifaqûna daxil olmaq

ïðosesindÿ Sizdÿn Eðmÿnistanla mönasibÿt-lÿðinizi dÿéiødiðmÿk, meùðiban sÿviééÿéÿgÿtiðmÿk baðÿdÿ ùÿð ùansû tÿlÿbi oldumu?

Cavab: Xeéð, ùe÷ bið dÿéiøiklik éoxduð. Ùe÷bið tÿlÿb, éaxud da ki, ùe÷ bið xaùiø olmamûødûð.Bu mÿsÿlÿ, ömumiééÿtlÿ, mözakiðÿ olunmuð.Azÿðbaécanda, Töðkiéÿdÿ vÿ baøqa þlkÿlÿðdÿbÿzi daiðÿlÿð bizim aðamûzû bið az soéutmaqö÷ön, mönasibÿtlÿðimizÿ mÿnfi tÿsið etmÿk ö÷önbelÿ øaéiÿlÿði oðtaéa atûðlað. Belÿ bið mÿsÿlÿéoxduð. Bu baðÿdÿ Azÿðbaécanûn ðÿùbÿðliéi dÿ-fÿlÿðlÿ bÿéan edibdið. Töðkiéÿnin möxtÿlifquðumlaðû vÿ ÿn éöksÿk vÿzifÿli øÿxslÿði - xaðiciiølÿð naziði, Baø nazið, Cömùuðbaøqanû bÿéanetmiølÿð ki, bu mÿsÿlÿdÿ ùe÷ bið dÿéiøiklikéoxduð vÿ biz dÿ bunu ùe÷ vaxt ùiss etmÿmiøik.

Biz biliðik, bÿzilÿði Töðkiéÿéÿ göclö tÿzéiqlÿðediðlÿð ki, sÿðùÿd a÷ûlsûn, Eðmÿnistanla möna-sibÿtlÿð quðulsun. Amma biz biliðik ki, bu mÿsÿ-lÿdÿ Töðkiéÿnin mþvqeéi dÿéiømÿz olaðaq qalûð.Bu mÿsÿlÿdÿ ùÿm iqtidaðda, ùÿm insanlaðda,ùÿm dÿ ictimai quðumlaðda, Töðkiéÿ cÿmié-éÿtindÿ ùe÷ bið fikið aéðûlûüû éoxduð.

Sual: Eðmÿnistanla ÿlaqÿlÿðin dözÿlmÿsiùansû øÿðtlÿ ola bilÿð, éÿni saülam ïðosesinbaølanmasû ö÷ön Eðmÿnistan nÿ etmÿlidið?

Cavab: Eðmÿnistan bizim toðïaqlaðûmûzdan÷ûxmalûdûð, iøüal olunmuø toðïaqlaðûmûzû boøalt-malûdûð. Bu tÿcavözÿ son qoéulmalûdûð vÿ 1miléon azÿðbaécanlû þz doüma dÿdÿ-babatoðïaqlaðûna qaéûtmalûdûð. Bunun möqabilindÿbiz Daülûq Qaðabaüa éöksÿk muxtaðiééÿtstatusu veðmÿk fikðindÿéik.

ßgÿð ùansû isÿ bið xalq baøqa xalqûn toð-ïaüûnda, baøqa dþvlÿtdÿ éaøaéûðsa, o demÿkdeéil ki, onu ïað÷alaéûb qoïaðtmalûdûð. DaülûqQaðabaüda, ùaðadasa, cÿmi 60-70 min adaméaøaéûð. Eðmÿnilÿðin baøqa éeðdÿ éaøamasû dabizÿ bÿllidið. Göðcöstanda tÿxminÿn 400 mineðmÿni vað. Ðusiéada, bÿlkÿ, bið miléonduð,Fðansada, Ameðikada éaøaéûðlað. Nÿ ö÷ön onlaðbizdÿn toðïaq istÿéiðlÿð? Bu, ùe÷ bið mÿntiqÿ dÿsûümûð. Daülûq Qaðabaü ùÿmiøÿ Azÿðbaécantoðïaüû olubduð. Qaðabaü sþzö þzö töðk sþzödöð.Eðmÿnidÿn soðuø Qaðabaü nÿdið, onun dilindÿbelÿ bið ifadÿ éoxduð. Èndi dönéanûn qanunlaðûvað, ùÿð bið dþvlÿt gÿðÿk bu qanunlaðla éaøasûn.

Sual: Eðmÿnilÿðin iøüalûna mÿðuz qalmûø biðþlkÿnin Ïðezidenti olaðaq, qondaðma soéqûðûmûiddialaðûna mönasibÿtiniz necÿdið? Bunu necÿøÿðù ediðsiniz?

Cavab: Bu mÿsÿlÿ bizi ÷ox incidið. Bu daÿdalÿtsizliéin bið tÿzaùöðödöð. Taðix tÿùðif olu-nuð, eðmÿnilÿð tÿðÿfindÿn dönéa ictimaiééÿtinÿ 65

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 66: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

éanlûø mÿlumatlað ÷atdûðûlûð. Bu iødÿ xösusilÿeðmÿni lobbisinin ÷ox mÿnfi fÿaliééÿti vað.ßsðlÿð boéu eðmÿnilÿð bizÿ qaðøû soéqûðûmûediblÿð. Ùÿmiøÿ, XX ÿsðdÿ dÿ. Xocalû soéqûðûmûbunun, necÿ deéÿðlÿð, ÿn baðiz nömunÿsidið. 600insan – qoca, uøaq, qadûn qÿtlÿ éetiðilmiødið.Baøqa ùadisÿlÿð dÿ olubduð. Ona gþðÿ eðmÿ-nilÿðin bu tÿbliüatû, sadÿcÿ olaðaq, bu mÿsÿlÿnibilmÿéÿn quðumlaða éþnÿldilibdið.

Onlaðûn bötön siéasÿti éalan özÿðindÿquðulubduð. Bu, ÿvvÿllÿð dÿ belÿ olubduð. Biz dÿbunu gþðmöøök vÿ gþðöðök. Baxmaéaðaq ki,bizÿ, Azÿðbaécana qaðøû tÿcavöz ediblÿð, bizimtoðïaqlaðûmûzû iøüal ediblÿð, gönaùsûz insanlaðûþldöðöblÿð, ÷alûøûðlað ki, dönéada Azÿðbaécanûbið iøüal÷û dþvlÿt kimi tÿqdim elÿsinlÿð. Dönéabiðliéini ÷aødûðûð vÿ tamamilÿ éanlûø bið tÿsÿvvöðéaðatmaq istÿéiðlÿð. Ona gþðÿ biz buna qaðøû þztÿbliüatûmûzû aïaðmalûéûq. Bizim tÿbliüatûmûzancaq ùÿqiqÿt özÿðindÿ quðulub, xöléa éaxud dafantaziéa özÿðindÿ quðulmaéûbdûð.

Sual: Bið tÿðÿfdÿ Ðusiéa, digÿð tÿðÿfdÿ, “Biðmillÿt, iki dþvlÿt” olaðaq qÿbul etdiéiniz Töð-kiéÿ, sonða ABØ vÿ Èðan. Bu dþðd þlkÿ aðasûndaAzÿðbaécan necÿ bið xaðici siéasÿt aïaðûð vÿxaðici siéasÿtdÿ ÿsas istiqamÿtiniz ùansûlaðdûð?Xaðici siéasÿtdÿki ïðioðitetlÿðiniz nÿdið?

Cavab: Bizim xaðici siéasÿtimizin ÿsas isti-qamÿti ondan ibaðÿtdið ki, Azÿðbaécanûn millimaðaqlaðû tam øÿkildÿ qoðunsun vÿ tÿminolunsun. Bizim baøqa amalûmûz éoxduð. Ðusiéa,Èðan, Göðcöstanla bizim qaðøûlûqlû suðÿtdÿ faédalûÿlaqÿlÿðimiz vað. Ticaðÿt ÿlaqÿlÿðimiz inkiøafedið. Nÿqliééat laéiùÿlÿði ùÿéata ke÷iðilið. ßlbÿt-tÿ, Töðkiéÿ ilÿ bizim mönasibÿtlÿðimiz tambaøqa zÿmindÿ quðulubduð. Siz qeéd etdiéinizkimi, biz bið millÿt, iki dþvlÿtik vÿ ÿlaqÿlÿðimizbu ïðinsiïlÿð özÿðindÿ quðulmuøduð. Azÿðbaé-can þz möstÿqilliéini bÿðïa etdiéi vaxtdan bu gö-nÿ qÿdÿð Töðkiéÿ ùÿmiøÿ bizimlÿ bÿðabÿð olub-duð. Bu biðlik, qaðdaølûq ÿbÿdi éaøaéacaqdûð.

Dönéada ðÿqabÿt istÿéÿn qövvÿlÿð, éaxudda ki, þlkÿlÿð bu ðÿqabÿti aïaðmaq ö÷ön baøqabið éeð taïa bilÿðlÿð. Amma biz þlkÿmizi bunasþvq etmÿéÿ imkan veðÿ bilmÿðik. Biz istÿéiðikki, iøbiðliéi olsun, inkiøaf olsun, xoø mönasibÿt-lÿð olsun vÿ siéasÿtimizi dÿ bu istiqamÿtdÿquðuðuq.

Digÿð tÿðÿfdÿn dÿ, Azÿðbaécan þz mös-tÿqilliéini ÷ox qiémÿtlÿndiðið. ×önki biz uzunillÿðdÿn bÿði möstÿqillikdÿn mÿùðum idik. Onagþðÿ möstÿqillik bizim ö÷ön ÷ox bþéök mÿnadaøûéûð. Möstÿqillik ùansûsa ðÿsmi atðibutlaðlaþl÷ölmöð, möstÿqillik gÿðÿk ùÿqiqi olsun.

Dönéada bið ÷ox þlkÿ vað ki, onun baéðaüû davað, dþvlÿt ùimni dÿ vað, möstÿqilliéi ÿks etdiðÿndigÿð ÿlamÿtlÿði dÿ vað, amma möstÿqil siéasÿtaïaða bilmið. Bÿzi þlkÿlÿð baøqa þlkÿlÿðin iðadÿsiilÿ idaðÿ olunuð, bÿzilÿði digÿð þlkÿlÿðinéedÿéindÿ gedið, biz bunu biliðik. Azÿðbaécanûnxoøbÿxtliéi ondadûð ki, biz bundan azadûq.

Sual: ßvvÿllÿð Töðkiéÿdÿki tÿùsil ocaqlaðûøagiðdlÿðinin uüuð qazanmasû ilÿ baülû xÿbÿðlÿðùazûðlaéûðdûq. Èndi éavaø-éavaø azÿðbaécanlûgÿnclÿðin beénÿlxalq olimïiadalaðda uüuðlaðû-nûn øaùidi oluðuq. 130 medal ÿldÿ edildiéini þé-ðÿndik.

Cavab: Bÿli, mÿn bunu ÷ox éöksÿk qiémÿt-lÿndiðiðÿm.

Sual: “×aü þéðÿtim” øiðkÿtinin þlkÿíizdÿ a÷-dûüû tÿdðis möÿssisÿlÿðini necÿ qiémÿtlÿndiðið-siniz?

Cavab: Éöksÿk dÿéÿðlÿndiðiðÿm. Mÿn ÷oxðazûéam, gþðöðÿm ki, oðada tÿùsil alan gÿnclÿðdönéa olimïiadalaðûnda, baøqa mösabiqÿlÿðdÿéöksÿk éeðlÿð tutuðlað. ×ox gþzÿl tÿùsil alûðlað,mÿn bunu ÷ox bÿéÿniðÿm vÿ dÿstÿklÿéiðÿm.“×aü” þéðÿtim øiðkÿti buðada ÷ox bþéök iølÿð gþ-ðöð vÿ mÿn bu fÿaliééÿtdÿn ÷ox ðazûéam.

Sual: Vaxtilÿ ömummilli lideð Ùeédÿðßliéevin baxdûüû bið sÿðgidÿ ùÿð bið øiðkÿt þzmÿùsullaðûnû nömaéiø etdiðiðdi. “×aü þéðÿtim”øiðkÿtinin dÿ stendi vaðdû, onlað da medallaðûnömaéiø etdiðmiølÿð.

Cavab: Bÿli, o da dÿéÿðli bið mÿùsulduð.Sual: Þlkÿmizin Baø naziði Ðÿcÿb Taééib

ßðdoüanla vÿ Eðmÿnistan dþvlÿt baø÷ûsûKo÷aðéanla gþðöølÿðiniz oldu. Bu gþðöølÿðinnÿticÿlÿði ùaqqûnda nÿ deéÿ bilÿðsiniz?

Cavab: Ùþðmÿtli Baø naziðlÿ bizim gþðöø-lÿðimiz ÿnÿnÿvi xaðakteð daøûéûð. Biz bötönbeénÿlxalq tÿdbiðlÿðdÿ gþðöøöðök, bötön mÿsÿ-lÿlÿði sÿmimi øÿkildÿ mözakiðÿ ediðik. Bu dÿfÿdÿ belÿ sÿmimi gþðöø oldu vÿ ikitÿðÿfli möna-sibÿtlÿð mözakiðÿ olundu. Ðegiondakû vÿziééÿt,ÿlbÿttÿ ki, Eðmÿnistan – Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿlli mÿsÿlÿlÿðimözakiðÿ edildi.

O ki qaldû Eðmÿnistanûn ïðezidenti ilÿ gþðö-øömÿ, bu, aðtûq dþðdöncö gþðöø idi. Xaðici iølÿðnaziðlÿði daùa tez-tez gþðöøöðlÿð vÿ nizamlanmamÿsÿlÿlÿði mözakiðÿ olunuð. Bu gþðöødÿ ùansûisÿ bið nÿticÿéÿ gÿldiéimizi deéÿ bilmÿðÿm. Ùÿðiki tÿðÿfin mþvqeéi kifaéÿt qÿdÿð sÿðtdið. Ömidediðik ki, bu danûøûqlað nÿticÿ veðÿ bilÿð. ßgÿð buömid olmasa, o zaman danûøûqlaðûn aïaðûlmasûnada eùtiéac qalmaéacaqdûð. Bið ùalda ki, biz bu

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

66

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 67: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

danûøûqlaðû aïaðûðûq, demÿli, ùansû isÿ bið ömidvað.

Amma éenÿ dÿ bötön mÿsÿlÿlÿð, xösusilÿbelÿ möðÿkkÿb mÿsÿlÿlÿð ancaq vÿ ancaqïðinsiïlÿð özÿðindÿ quðula bilÿð. Ancaq ùansûïðinsiïlÿð? Eðmÿnistan istÿéið ki, bizim toðïaqlaðonlaða ke÷sin. Amma onun istÿéi ilÿ deéil ki.Biðincisi, biz buna ðazû ola bilmÿðik, ikincisi, gÿ-ðÿk bu ðazûlaøma beénÿlxalq ùöquq ÿsasûnda ÿl-dÿ olunsun. Eðmÿnistanûn mþvqeéi isÿ oïðinsiïlÿðdÿn tamamilÿ kÿnaðdadûð, éalnûz vÿéalnûz onlaðûn istÿéindÿn, onlaðûn aðzulaðûndanvÿ xöléalaðûndan qaénaqlanûð. Ona gþðÿ, bu,ziddiééÿt tÿøkil edið. Biz beénÿlxalq ùöququn tÿ-ðÿfindÿéik vÿ buna ÿsaslanûðûq. Onlaðsa, sadÿcÿolaðaq, þz ideéalaðûna vÿ éanlûø éanaømalaða gö-vÿniðlÿð.

Sual: Töðkiéÿnin Daülûq Qaðabaü mÿsÿlÿ-sindÿ tutduüu mþvqeéindÿn mÿmnunsunuzmu?

Cavab: Mÿmnunam.Sual: Sizcÿ, Töðkiéÿnin mþvqeéi istÿéiniz-

cÿdiðmi?Cavab: Bÿli, bÿli. Töðkiéÿ biðmÿnalû øÿkildÿ

þz mþvqeéini oðtaéa qoéubduð vÿ ùe÷ biðdÿéiøiklik éoxduð. Biz dÿ bu mþvqedÿn ÷ox ðazû-éûq vÿ ÿminÿm ki, bu mþvqe belÿ dÿ qalacaqdûð.

Sual: Baø nazið vÿ éa xaðici iølÿð naziði ilÿtelefonla danûøûðsûnûz?

Cavab: Bÿli, danûøûðûq. ×ox sûx-sûx ÿlaqÿsaxlaéûðûq vÿ biz dostuq.

Sual: Baø nazið Azÿðbaécana gÿldimi?Cavab: Gþzlÿéiðik.Sual: Azÿðbaécanûn gÿlÿcÿéi baxûmûndan

ïaðlament se÷kilÿðini necÿ gþðöð vÿ necÿ qiémÿt-lÿndiðiðsiniz?

Cavab: Bu se÷kilÿðÿ ÷ox bþéök þnÿm veðiðik.Ùesab ediðÿm ki, ïaðlament se÷kilÿði Azÿðbaé-canda demokðatiéanûn inkiøafûnda möùöm ðoloénaéacaqdûð. Mÿn øöbùÿ etmiðÿm ki, se÷kilÿðÿdalÿtli, øÿffaf ke÷ÿcÿkdið. Ùÿð ùalda, biz þz tÿ-ðÿfimizdÿn ùÿð øeéi ediðik ki, buna nail olaq. Buéaxûnlaðda mÿnim tÿðÿfimdÿn mövafiq Fÿðmanimzalandû ki, se÷kilÿðdÿ inkiøaf olsun vÿ se÷kiïðaktikasû daùa da tÿkmillÿøsin. Éÿni daùa damökÿmmÿl olsun. Ùÿð bið namizÿdÿ eéni øÿðaitéaðadûlsûn, mediaéa da tþvsiéÿ olundu ki, ùÿð biðnamizÿdin ïðoqðamûnû insanlaða ÷atdûðsûn vÿ ùe÷bið aéðû-se÷kilik olmasûn. Ùÿð bið namizÿd eéniùöquqa malik olsun. Mÿn ömid ediðÿm ki, bizbuna nail olacaüûq.

Dönéada mÿøùuð olan “Gellaï Ènteðna-tional” tÿøkilatû bu éaxûnlaðda buðada ðÿésoðüusu ke÷iðib vÿ nÿticÿ belÿ olub ki, ÿùalinin

77 faizi Azÿðbaécan Ïðezidentinÿ inanûð vÿ onudÿstÿklÿéið. Bÿlkÿ dÿ, bu, mÿnim ö÷ön o qÿdÿðdÿ éaxøû deéil ki, bunu deéiðÿm. Amma bu,ùÿqiqÿtdið. Ona gþðÿ, belÿ dÿstÿk olan ùalda, ÿl-bÿttÿ, bötön islaùatlaðû da aïaðmaq mömkön-döð. Bötön ïlanlaðû da ùÿéata ke÷iðmÿk möm-köndöð. Amma gÿðÿk se÷kilÿð elÿ ke÷sin ki, ùe÷kimdÿ øöbùÿ olmasûn ki, bu se÷kilÿð ÿdalÿtlike÷ib vÿ xalqûn iðadÿsi þz ÿksini taïûbdûð.

Sual: Göðcöstanda, Qûðüûzûstanda, Þzbÿkis-tanda mÿlum ùadisÿlÿð baø veðdi. AzÿðbaécanOðta Asiéa ö÷ön ÷ox þnÿmli qaïû ðolunuoénaéan tðanzit þlkÿdið. Baø veðÿnlÿði necÿqiémÿtlÿndiðiðsiniz, naðaùatlûq ke÷iðiðsinizmi?

Cavab: Bizim siéasÿtimizin ÿlamÿtlÿðindÿnbiði dÿ oduð ki, ùe÷ vaxt baøqa þlkÿnin daxiliiøinÿ qaðûømûðûq. Ùesab ediðÿm ki, ÿgÿð bötön þl-kÿlÿð bu ïðinsiïi ðÿùbÿð tutaðsa, dönéadamöùaðibÿ olmaz, savaø olmaz, mönaqiøÿ olmaz.Biz bu ïðinsiïlÿðÿ sadiqik. Éalnûz vÿ éalnûz þlkÿ-dÿ gedÿn ïðoseslÿðÿ þz diqqÿtimizi éetiðiðik vÿistÿéiðik ki, daxildÿ inkiøaf daùa da söðÿtlÿgetsin. Ona gþðÿ baøqa þlkÿlÿðdÿ baø veðÿnùadisÿlÿð bizi o qÿdÿð dÿ maðaqlandûðmûð.

Sual: Amma izlÿéiðsiniz?Cavab: ßlbÿttÿ, izlÿéiðik, axû biz tÿcðid olun-

muø vÿziééÿtdÿ éaøamûðûq. Bið bþlgÿdÿ éaøaéû-ðûq. ßlbÿttÿ, biz istÿmiðik ki, bþlgÿdÿ vÿziééÿtgÿðginlÿøsin. Amma bu ùadisÿlÿði tÿùlil edÿðkÿnbið nÿticÿéÿ gÿliðik ki, bötön bu ùallaðdaiqtidaðla xalq aðasûnda bþéök u÷uðum, inamsûz-lûq vað idi. Èqtisadi ïðoblemlÿð dÿ ÷ox ciddi idi.Ola bilÿð ki, bu ùadisÿlÿði doüuðan amillÿðdÿnbiði dÿ buduð. Ùakimiééÿtin ÿsas mÿnbÿéixalqdûð. Xalqûn dÿstÿéi olmasa, ùe÷ bið ùaki-miééÿt þz éeðindÿ otuða bilmÿz. Mÿn bötönmÿmuðlaða, bizim ðaéonlaðda, éeðlÿðdÿ olan bö-tön icða ùakimiééÿti baø÷ûlaðûna da biðinci belÿgþstÿðiø veðmiøÿm ki, gedin, xalqûn qaéüûlaðû ilÿmÿøüul olun, kþmÿk edin, éaðadûn, quðun. ßgÿðbelÿ mönasibÿt olaðsa, insanlað bunu duéuð, ùissediðlÿð. Ïðezident, éaxud baøqa mÿmuðunvÿzifÿsi buduð. Biz xalqûn xidmÿt÷ilÿðiéik.

Sual: Ðÿùbÿðlik xalqdan aéðû döømÿmÿ-lidið?!

Cavab: Bÿli. Ùe÷ vaxt ðÿùbÿðlik döøönmÿ-mÿlidið ki, o, xalqdan östöndöð, éaxud da o, necÿdeéÿðlÿð, ùÿð øeé edÿ bilÿð. Belÿ olan ùalda,biðlik olmuð. Biðlik olmaéan éeðdÿ þlkÿlÿð ÷oxïis vÿziééÿtÿ döøöð.

Sual: Dönéada Milli Olimïiéa Komitÿsinÿðÿùbÿðlik edÿn éeganÿ dþvlÿt baø÷ûsû Sizsiniz?Baøqasû da vaðmû?

67

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 68: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Cavab: Baøqa ola bilÿð, amma onlaðûn buvÿzifÿéÿ gÿlmÿ taðixi baøqadûð. Onlað Ïðezidentoluðlað, sonða Olimïiéa Komitÿsinÿ ðÿùbÿðlikediðlÿð.

Sual: Siz aøaüûdan gÿldiniz?Cavab: Bÿli, mÿn aøaüûdan gÿldim.Sual: Biliðsiniz ki, bazað gönö Töðkiéÿdÿ Fÿ-

nÿðbax÷a vÿ Qalatasaðaé komandalaðû aðasûndaoéun vað. Baxa biliðsinizmi?

Cavab: Éox, baøûm qaðûøûð.Sual: Töðkiéÿdÿ ùansû isÿ komandaéa

azaðkeølik ediðsinizmi?Cavab: Azaðkeølik ediðÿm.Sual: Ùansûna?Cavab: Onu deéÿ bilmÿðÿm. ×önki mÿn

buðada da bið komandaéa azaðkeølik ediðÿm.Amma mÿn onu deéÿ bilmÿðÿm. Töðkiéÿ dÿmÿnim vÿtÿnimdið.

Sual: Son sual, Fÿnÿðbax÷a-Qalatasaðaéoéununda qalib gÿlÿn ÷emïion olacaq. Sizcÿ,qalib kim olacaq?

Cavab: Göclö qalib gÿlÿcÿk.Juðnalist: Belÿ bið þnÿmli gön ÿðÿfÿsindÿ

“Samanéolu” televiziéasûnûn ÿmÿkdaølaðûnûqÿbul etdiéiniz, bizÿ vaxt aéûðdûüûnûz ö÷ön biðdaùa tÿøÿkköð ediðik. Éenidÿn gþðöøÿnÿdÿk.

Èlùam ßliéev: Saü olun. Mÿn sizÿ tÿøÿkköðediðÿm.

“AzÿðTAC” 26.05.05

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Ïðezidenti Èlùamßliéevin “ÚNN-Töðk” Telekanalûna biðbaøaéaéûmla mösaùibÿ veðmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ÏðezidentiÈlùam ßliéev iéunun 28-dÿ Ïðezident saðaéûnda"ÚNN-Töðk" telekanalûnûn xÿbÿð mödiði GöðkanZÿnginÿ mösaùibÿ veðmiødið. Mösaùibÿ"ÚNN-Töðk" telekanalû ilÿ biðbaøa éaéûmlan-mûødûð. Ùÿmin mösaùibÿnin mÿtnini oxuculaðatÿqdim ediðik.

Juðnalist: Azÿðbaécanûn ïaétaxtû Bakûdanxoø gþðdök. Èndi Bakûda Ïðezident saðaéûndaéûqvÿ Cömùuðbaøqanû Èlùam ßliéevin qonaüûéûq.Son bið ne÷ÿ ùÿftÿdÿ meédana ÷ûxan ùadisÿlÿðbizim Bakûéa gÿlmÿéimizÿ sÿbÿb oldu. Azÿð-baécan möxalifÿtinin tÿmsil÷ilÿði Èstanbulda biðtoïlantûéa qatûlmaq ö÷ön Töðkiéÿdÿ idi, oðadabið ne÷ÿ mesaælað veðildi.

Bu ilin noéabðûnda Azÿðbaécanda ïaðla-ment se÷kilÿði ke÷iðilÿcÿkdið. Xösusilÿ Ukðaéna,Göðcöstan kimi þlkÿlÿðdÿ inqilablaðûn baø

veðdiéi bið dþvðdÿ bÿzilÿði tÿðÿfindÿn göndÿliéÿgÿtiðilið ki, bunu Azÿðbaécanda da etmÿkolaðmû? Se÷kilÿð qaðøûsûnda möxalifÿtdÿkicanlanmanû da gþðöðök.

Baø nazið Ðÿcÿb Taééib ßðdoüan sabaùaxøam Bakûéa gÿlið. Bu, onun Baø nazið kimiAzÿðbaécana ilk ðÿsmi sÿfÿðidið. Bötön bunlað vÿÈðanda éeni ïðezident se÷ilmÿsinin ùadisÿlÿðÿtÿsiði vÿ saið mÿsÿlÿlÿð ÿtðafûnda sþùbÿtaïaðûlacaqdûð. Aédûndûð ki, bu bþlgÿ ùÿð zamanùÿðÿkÿtlidið. Qafqaz baðÿdÿ ÷ox danûømaüaeùtiéac éoxduð. Tÿbii qaz, neft eùtiéatlaðûnûnmþvcud olduüu bið bþlgÿdið. Belÿ bið mÿqamdabu bþlgÿdÿ iø gþðmÿk, siéasÿti davam etdiðmÿk÷ox ÷ÿtindið. Mÿðùum dþvlÿt baø÷ûsû Ùeédÿðßliéev bu iøin ustasû idi. 2003-cö ildÿ o, dönéasû-nû dÿéiødikdÿn sonða éeðinÿ oülu Èlùam ßliéevgÿldi vÿ ùazûðda Ïðezidentdið.

Ùþðmÿtli Cömùuðbaøqanû, ÿvvÿlcÿ biziqÿbul etdiéinizÿ, belÿ bið vaxtda mösaùibÿveðdiéinizÿ gþðÿ Sizÿ tÿøÿkköð ediðik.

Èlùam ßliéev: Saü olun.Juðnalist: Cÿnab Ïðezident, atanûzdan da-

nûødûq, Siz onun éeðini tuta biliðsinizmi?Èlùam ßliéev: Bunu ilk nþvbÿdÿ Azÿðbaécan

xalqûndan soðuømaq lazûmdûð. Mÿn ÷alûøûðam,ÿlimdÿn gÿlÿni ediðÿm ki, se÷kilÿðdÿn þncÿki bö-tön vÿdlÿði éeðinÿ éetiðim. Azÿðbaécanû daùa dainkiøaf etdiðÿk, þlkÿmizi zÿnginlÿødiðÿk ki, ùÿmbþlgÿdÿ þz mþvqelÿðini mþùkÿmlÿndiðsin, ùÿmdÿ daxildÿ sabitlik ïozulmasûn, Azÿðbaécaniqtisadi cÿùÿtdÿn daùa da göclö olsun.

Bizim ÷oxlu ïlanlaðûmûz vað, ÷oxlu laéiùÿ-lÿðimiz vað. Deéÿ bilÿðÿm ki, onlaðûn ùamûsûuüuðla icða edilið. Son iléaðûm ÿðzindÿ, se÷kilÿð-dÿn ke÷ÿn dþvð ÿðzindÿ Azÿðbaécanda ÷oxluislaùatlað aïaðûldû.

Juðnalist: Éÿni, islaùatlað ùÿlÿ davametdiðilið.

Èlùam ßliéev: Bÿli, islaùatlað davam edið.Mÿn sizÿ bið-iki ðÿqÿm gÿtiðÿ bilÿðÿm. Soniléaðûm ÿðzindÿ Azÿðbaécanda 220 min éeni iøéeði a÷ûlûbdûð. Onlaðûn tam ÿksÿðiééÿti bþlgÿlÿð-dÿdið. Bu ilin ilk beø aéûnda iqtisadi aðtûm 16 faizolubduð. Èl ÿðzindÿ ömumi daxili mÿùsul 18-20faiz aðtacaqdûð.

Juðnalist: Daxili siéasÿtdÿ bu islaùatlaðÿsaslû øÿkildÿ davam edið. Bunlað gþðönöð, ðÿ-qÿmlÿði dÿ Siz dediniz. Atanûz bþéök siéasÿt,dþvlÿt adamû idi. ßn þnÿmli xösusiééÿti bu idiki, Èðan, Ðusiéa, Töðkiéÿ kimi bþlgÿ þlkÿlÿði,bundan ÿlavÿ, Avðoïa, Ameðika ilÿ taðazlaødûðûl-mûø siéasÿt éöðödöðdö. Deéÿ bilÿðsinizmi, Siz

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

68

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 69: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

necÿ siéasÿt éöðödöðsönöz, Sizin siéasÿtiniz nÿözÿðindÿ quðulubduð?

Èlùam ßliéev: Bu gön Azÿðbaécanda Ùeédÿðßliéev siéasÿti davam etdiðilið. Onun stðateji xÿt-ti dÿéiømÿz olaðaq qalûð. ×önki bu, Azÿðbaécanxalqûnûn tÿlÿbidið, zamanûn tÿlÿbidið, mÿntiqintÿlÿbidið. Azÿðbaécan xalqû bu siéasÿti dÿstÿk-lÿéið, bÿéÿnið vÿ mÿnim Ïðezident vÿzifÿsinÿse÷ilmÿéimdÿ dÿ bu amil ÷ox þnÿmli ðol oénadû.Azÿðbaécan xalqû bu siéasÿtdÿ dÿéiøiklik istÿ-mið. Bu siéasÿtin ÿsas maùiééÿti ondadûð ki, o,Azÿðbaécanûn milli maðaqlaðû zÿminindÿ quðu-luð, Azÿðbaécanûn milli maðaqlaðû tàm øÿkildÿtÿmin olunmalûdûð.

Juðnalist: Taðazlû siéasÿtÿ gÿlincÿ, biliðik ki,70-80 il bu þlkÿéÿ tÿsiði olmuø Ðusiéa vað.Ðusiéanûn Azÿðbaécan özÿðindÿ tÿsiði ùÿlÿvaðmû, vaðsa nÿ qÿdÿðdið?

Èlùam ßliéev: Azÿðbaécan özÿðindÿ baøqadþvlÿtlÿðin tÿsiði ÷ox zÿifdið. ßgÿð biz ke÷miøSovet Èttifaqûnûn ðesïublikalaðûna nÿzÿð salsaqgþðÿðik ki, Azÿðbaécan bu baxûmdan ÿn ÿlveðiølivÿziééÿtdÿdið. Bunun da sÿbÿbi mÿùz Ùeédÿðßliéevin éöðötdöéö siéasÿt idi. Bu gönAzÿðbaécana tÿzéiq etmÿk iqtidaðûnda olanqövvÿlÿðin saéû ÷ox azdûð. Bizÿ kim necÿ tÿsiðedÿ bilÿð, kim þz tÿsiðini necÿ gþstÿðÿ bilÿð? Bu,mömkön deéildið. Biz bötön þlkÿlÿðlÿ qaðøûlûqlûsuðÿtdÿ faédalû ÿlaqÿlÿðin göclÿnmÿsindÿ ma-ðaqlûéûq vÿ bunu ediðik. O cömlÿdÿn, qonøu dþv-lÿtlÿðlÿ ÿlaqÿlÿðimiz éaxøûdûð. Ancaq Azÿðbaé-can þz siéasÿtini þzö aïaðûð.

Juðnalist: Sabaù axøam Töðkiéÿnin Baønaziði ùþkumÿtin baø÷ûsû kimi Azÿðbaécana ilkdÿfÿ ðÿsmi sÿfÿðÿ gÿlÿcÿkdið. Töðkiéÿ ilÿ ÿlaqÿ-lÿð sanki atanûzûn dþvðöndÿ daùa sûx ziéaðÿtlÿðlÿinkiøaf ediðdi. Soéuqluqmu éaðandû, éoxsaziéaðÿtlÿð azaldû?

Èlùam ßliéev: Xeéð, xeéð, belÿ bið øeé éoxduð.Bizim aðamûzda olan ÿlaqÿlÿð ÷ox éöksÿksÿviééÿdÿdið. Mÿnim Cömùuðbaøqanû kimi ilksÿfÿðlÿðimdÿn biði dÿ mÿùz Töðkiéÿéÿ olmuøduvÿ mÿn o sÿfÿðdÿn ÷ox mÿmnunam. Bu gönlÿðdÿisÿ Töðkiéÿnin Baø naziði Azÿðbaécana gÿlið vÿbizim ÿlaqÿlÿðimiz ÷ox sûxdûð. Biz daim ÿlaqÿsaxlaéûðûq, telefonla danûøûðûq, bötön mÿsÿlÿlÿðimözakiðÿ ediðik. Töðkiéÿdÿn Azÿðbaécana,Azÿðbaécandan Töðkiéÿéÿ möxtÿlif ùeéÿtlÿð -naziðlÿð, ïaðlament özvlÿði, digÿð ðÿsmi øÿxslÿðgÿlið-gedið. Bizim aðamûzda ÷ox sûx ÿlaqÿlÿð vað.Deéÿ bilÿðÿm ki, indiki øÿðaitdÿ bu ÿlaqÿlÿð éenibið möstÿviéÿ ke÷ibdið. Bizim bþlgÿdÿki göcö-möz, nöfuzumuz aðtûð. Töðkiéÿ vÿ Azÿðbaécanûnùÿéata ke÷iðdiklÿði biðgÿ laéiùÿlÿð nÿticÿsindÿ

bþlgÿdÿ tam éeni bið möùit éaðanûð, þlkÿ-lÿðimizin þnÿmi aðtmaqdadûð. Bizim sûx biðgÿolmaüûmûz gÿlÿcÿk ö÷ön möùöm öföqlÿð a÷abilÿð.

Juðnalist: Möxalifÿtin bu gönlÿðdÿ Töðkiéÿ-dÿ olmasû sÿbÿbi ilÿ baülû mölaùizÿlÿð sþélÿniliðki, Baø naziðin bu ziéaðÿti Azÿðbaécana noéabðse÷kilÿði éaxûnlaøaðkÿn edilið vÿ daùa ÷oxdemokðatiklÿømÿ éolunda mesaélað veðilÿ-cÿkdið.

Èlùam ßliéev: Mÿn bu baðÿdÿ bið øeé deéÿbilmÿðÿm. ×önki bu bizim ö÷ön mözakiðÿmþvzusu deéildið.

Juðnalist: Éÿni nÿ mÿnada?Èlùam ßliéev: Nÿdÿn olsun ki? Azÿðbaéca-

nûn vÿziééÿti bu gön ÷ox éaxøûdûð. Èctimai-siéasivÿziééÿt bizi qane edið. Xalqla iqtidað aðasûndabiðlik vað, vÿùdÿt vað. Biz xalqûn dÿstÿéini ùissediðik. Bizim fÿaliééÿtimiz éöksÿk qiémÿt-lÿndiðilið. Azÿðbaécan bþlgÿdÿ sabit þlkÿdið.Azÿðbaécan demokðatik tÿsisatlaðûnû inkiøafetdiðið. Biz Avðoïa Èttifaqû ilÿ ÷ox sûx ÿmÿkdaølûqediðik. Avðoïa Øuðasû ilÿ mÿsÿlÿlÿðimizi ùÿllediðik. Bizim beénÿlxalq tÿøkilatlaðla ÿlaqÿ-lÿðimiz ÷ox éaxøûdûð. Eéni zamanda, dediéimkimi, bizim iqtisadiééatûmûz ÷ox söðÿtlÿ inkiøafedið. Beénÿlxalq Valéuta Fondunun veðdiéibÿéanata gþðÿ, 2005-ci ildÿ Azÿðbaécaniqtisadiééatû aðtûm baxûmûndan dönéada biðinciéeðdÿ olacaqdûð.

Juðnalist: Éÿni bunumu sþélÿéiðsiniz ki,iqtisadiééatûmûz, siéasÿtimiz, demÿk olað, éaxøû-dûð. Töðkiéÿ Baø naziðinin buðaéa daùa ÷oxdemokðatiklÿømÿ mesaæû gÿtiðmÿsinÿ eùtiéacéoxduð?

Èlùam ßliéev: Biliðsiniz, ùþðmÿtli Baø naziðlÿbizim ÿlaqÿlÿðimiz ÷ox sÿmimidið. Biz dostuq,istÿnilÿn mÿsÿlÿni mözakiðÿ edÿ bilÿðik vÿ ediðikdÿ. Elÿ mÿsÿlÿ éoxduð ki, biz onu sÿmimi biðqaðdaø kimi, dost kimi danûømaéaq. Sizÿ deéÿbilÿðÿm ki, bötön beénÿlxalq tÿdbiðlÿðdÿ ki, bizbið éeðdÿ oluðuq, daim gþðöøöðök vÿ saatlaðladanûøûðûq. Ona gþðÿ bötön mÿsÿlÿlÿð mözakiðÿoluna bilÿð. Ùesab ediðÿm ki, ùansû isÿ mÿsÿlÿniömumi kontekstdÿn ÷ûxaðûb, þn ïlana ÷ÿkmÿéÿlözum éoxduð.

Juðnalist: Bu gön Azÿðbaécanû bið demok-ðatik þlkÿ kimi qiémÿtlÿndiðÿ bilÿðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Bÿli, Azÿðbaécan demokðatikinkiøaf baxûmûndan ÷ox söðÿtlÿ inkiøaf edÿn þl-kÿdið. Azÿðbaécanda demokðatiéanûn inkiøafûö÷ön bötön lazûmi øÿðait mþvcudduð. Siéasiïaðtiéalað fÿaliééÿt gþstÿðið. Sþz azadlûüû, mÿt-

69

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 70: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

buat azadlûüû, vicdan azadlûüû – bötön bunlaðmþvcudduð. Beénÿlxalq tÿøkilatlaðla bizim ÿla-qÿlÿðimiz ÷ox mösbÿtdið. Xösusilÿ, bilavasitÿinsan ùaqlaðû ilÿ mÿøüul olan Avðoïa Øuðasû ilÿbizim aðamûzda ùe÷ bið ïðoblem éoxduð.Azÿðbaécanda noðmal demokðatik inkiøaf ö÷önùÿð cöð øÿðait vað. Biz dþvlÿt, ùþkumÿt olaðaqÿlimizdÿn gÿlÿni ediðik ki, bunu daùa dageniølÿndiðÿk vÿ bötön imkanlaðû éaðadaq.

Juðnalist: Noéabð aéûnda Azÿðbaécandaïaðlament se÷kilÿði ke÷iðilÿcÿkdið. Bu se÷kilÿðinÿdalÿtli ke÷ÿcÿéinÿ tÿminat veðÿ bilÿðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Èlk nþvbÿdÿ onu demÿkistÿéiðÿm ki, ïðezident se÷kilÿðindÿ Azÿðbaécanxalqûnûn iðadÿsi tam øÿkildÿ þz ÿksini taïûbdûð.Bizÿ möxalif olan bÿzi qövvÿlÿð taðixi tÿùðifetmÿéÿ ÷alûøûðlað, ðÿé éaðatmaq istÿéiðlÿð ki,guéa ïðezident se÷kilÿðindÿ ùansû isÿ ïðoblem÷ûxdû. Ùe÷ bið ïðoblem ÷ûxmadû. Avðoïa Èttifaqû-nûn bÿéanatûna baxûn, oðada se÷kilÿð ÷ox mösbÿtqiémÿtlÿndiðilið. Dönéanûn aïaðûcû þlkÿlÿðininbÿéanatlaðûnda da ùÿm÷inin. Bu éaxûnlaðdadönéada tanûnmûø "Gellaï International" tÿø-kilatû Cÿnubi Qafqazda bið ðÿé soðüusu ke÷iðdi.

Juðnalist: Éÿni ÿùalinin ðÿéini þéðÿndi.Èlùam ßliéev: Bÿli. Ðÿé soðüusunun nÿticÿ-

sinin Azÿðbaécana aid ùissÿsi ondan ibaðÿtdiðki, ÿùalinin 77 faizi Azÿðbaécan Ïðezidentinÿinanûð vÿ onu dÿstÿklÿéið. Bunu mÿn demiðÿm,bizim ïaðtiéamûzûn ùansû isÿ mÿtbu oðqanû de-mið, "Gellaï International" deéið. Ïðezidentse÷kilÿðindÿ qazandûüûm sÿslÿð isÿ 76 faizdið.Ona gþðÿ dÿ ïðezident se÷kilÿði ilÿ baülûmöxalifÿt tÿðÿfindÿn sÿslÿnÿn fikiðlÿð uéduð-malaðdûð, ÿsassûzdûð.

Juðnalist: Amma Avðoïada Tÿùlökÿsizlikvÿ ßmÿkdaølûq Tÿøkilatû ïðezident se÷kilÿðininbeénÿlxalq standaðtlaða uéüun olmadûüûnû a÷ûq-ladû.

Èlùam ßliéev: Tÿbii, standaðtlaða uéüun gÿl-mÿdi. Amma bizim þlkÿmizdÿ ùansû bið mÿsÿlÿstandaðtlaða uéüun gÿlið?! Bið dÿ ki, o standaðtnÿdið?! Tÿbii ki, ÷atûømazlûqlað, qanun ïozun-tulaðû olubduð. 600-dÿn ÷ox mÿntÿqÿdÿse÷kilÿðin nÿticÿsi lÿüv edildi. Amma bu, odemÿk deéil ki, se÷kilÿð ÿdalÿtsiz ke÷iðildi,éaxud da se÷kilÿðin nÿticÿlÿði øöbùÿ altûndadûð.Ùe÷ kim buna øöbùÿ etmið.

O ki qaldû, ïaðlament se÷kilÿðinÿ, bu mÿsÿ-lÿdÿ dÿ mÿn ùesab ediðÿm ki, ùe÷ bið ïðoblemolmaéacaqdûð. Bu éaxûnlaðda mÿn se÷ki ïðak-tikasûnûn tÿkmillÿødiðilmÿsinÿ daið sÿðÿncamveðmiøÿm. Bötön namizÿdlÿðÿ eéni, bÿðabÿðùöquqlað, øÿðait éaðanacaqdûð vÿ mÿn øöbùÿ

etmiðÿm ki, ïaðlament se÷kilÿði tam demokðatik,øÿffaf ke÷iðilÿcÿkdið.

Juðnalist: Möxalifÿt noéabð se÷kilÿðinÿùazûðlaøûð. Töðkiéÿéÿ sÿfÿð etdilÿð, oðadatöðkiéÿli éetkilÿðlÿ bÿzi gþðöølÿð ke÷iðdilÿð. Bu,éÿni onlaðûn Töðkiéÿéÿ getmÿlÿði, oðadaa÷ûqlama veðmÿlÿði Sizi naðaùat ediðmi?

Èlùam ßliéev: Xeéð, xeéð. Mÿni qÿtiééÿnnaðaùat etmið. Ömumiééÿtlÿ, Azÿðbaécanmöxalifÿti mÿni naðaùat etmið. ×önki onlaðbizim ö÷ön ðÿqib deéildið. Onlaðûn siéasi iflasûaðtûq bið ne÷ÿ il bundan ÿvvÿl baø veðmiødið.Èndiki möxalifÿt Azÿðbaécanda iqtidaðda idi.1992-ci ildÿ möÿééÿn éollaðla iqtidaða gÿlmiødi.Amma cÿmi bið il qaldû.

Juðnalist: Ùÿm Xalq Cÿbùÿsini, ùÿm dÿMösavatû nÿzÿðdÿ tutuðsunuz?

Èlùam ßliéev: Tÿbii, onlað cötlök idi,ùakimiééÿtÿ ikisi gÿlmiødi. Bið il ÿðzindÿ onlaðùakimiééÿti itiðdi. Nÿ ö÷ön? ×önki Azÿðbaécanxalqû onlaðûn siéasÿtinÿ dþzmÿdi, onlaðû inkaðetdi. 1993-cö ildÿn bu gönÿ qÿdÿð bötön se÷kilÿð-dÿ – ïaðlament vÿ ïðezident seøkilÿðindÿ onlaðiflasa uüðaéûðlað. Sadÿcÿ olaðaq, o lideðlÿðdÿcÿsaðÿt ÷atmûð ki, þz vÿzifÿlÿðindÿn ÷ÿkilsinlÿð,éeni nÿslÿ éol a÷sûnlað. Azÿðbaécanda iqtidaðdadÿéiøiklik baø veðdi. 2003-cö ildÿn Azÿðbaé-canda éeni Ïðezident se÷ildi vÿ siéasÿt éöðödöð.Möxalifÿtdÿ isÿ eéni simalað, eéni adamlað, eénisþzlÿð, eéni vÿdlÿð vÿ eéni uüuðsuzluqlað. Onagþðÿ möxalifÿtin nÿéi ùaðada demÿsindÿn asûlûolmaéaðaq, bu, bizi naðaùat etmið. Bu, biðincisi.

Èkincisi, bizim möxalifÿt baøqa þlkÿlÿðÿ dÿ -Avðoïa þlkÿlÿðinÿ, digÿð þlkÿlÿðÿ dÿ sÿfÿðlÿðedið. Azÿðbaécanda demokðatiéa vað. Ùÿð biðinsan, siéasÿt÷i istÿdiéini sþélÿéÿ bilÿð, istÿdiéiinsanla gþðöøÿ bilÿð. Bu, bizim ö÷ön ÿsla biðïðoblem deéildið.

Juðnalist: Noéabð se÷kilÿði ÿdalÿtli ke÷ÿðsÿ,bilmiðÿm, möxalifÿt nÿ qÿdÿð sÿs ala bilÿð.Xalqa gövÿniliðsÿ, se÷ki ilÿ baülû ïðoblemolmamalûdûð. Siz, se÷kilÿðin ÿdalÿtli olacaüûnatÿminat veðiðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Tÿbii, 2003-cö ildÿ ke÷iðilÿnïðezident se÷kilÿðindÿ dÿ...

Juðnalist: Onda da olmadû.Èlùam ßliéev: Mÿn ïðezident se÷kilÿðindÿ 76

faiz sÿs almûøam, "Gellaï International"ûnfikðinÿ gþðÿ mÿni 77 faiz dÿstÿklÿéið. ßgÿð oðdabið ïðoblem olaðdûsa, bu ðÿqÿm baøqa olaðdû. Bu,onu demÿéÿ ÿsas veðið ki, o se÷kilÿð Azÿðbaécanxalqûnûn iðadÿsini ÿks etdiðibdið. Ïaðlamentse÷kilÿðindÿ dÿ eéni qaédada, kimin cÿmiééÿtdÿ

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

70

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 71: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ùþðmÿti vað, siéasi biliéi vað, getsin, se÷ilsin.Azÿðbaécan xalqû mödðik xalqdûð. Èstÿdiéinamizÿdÿ þz sÿsini veðÿð.

Juðnalist: Sanki möxalifÿtÿ Ameðika dÿstÿkveðið kimi bið gþðöntö vað. Göðcöstanda, Ukðaé-nada, Qûðüûzûstanda olan inqilablaðûn Azÿð-baécanda da ola bilÿcÿéi éþnömdÿ sþùbÿtlÿðgÿzið. Bunlað Sizi qoðxuduðmu, éÿni oðada olan-lað buðada da ola bilÿð deéÿ qoðxuðsunuzmu?

Èlùam ßliéev: Ömumiééÿtlÿ, mÿni ùe÷ nÿqoðxutmuð. ×önki bu, Ïðezident vÿzifÿsi elÿ biðvÿzifÿdið ki, ÿgÿð bu vÿzifÿdÿ olan øÿxsi nÿsÿqoðxuduðsa, o, bu vÿzifÿdÿn getmÿlidið. Mÿn þzvÿzifÿlÿðimi cÿsaðÿtlÿ vÿ inamla icða ediðÿm.Xalqûn dÿstÿéinÿ, xalqûn mÿùÿbbÿtinÿ aðxala-nûðam.

Èkincisi, ÿlbÿttÿ, ïaðalellÿð ola bilÿð. Bÿzi þl-kÿlÿðdÿ inqilab oldu, bÿzi þlkÿlÿðdÿ ÷evðiliøoldu. Èndi döøönöðlÿð, ÿcÿba, bu, baøqa þlkÿlÿð-dÿ dÿ mömköndöð, éoxsa éox? Ùÿð bið þlkÿnin þztaðixi vað, ùÿð bið þlkÿdÿ gedÿn ïðoseslÿð o þlkÿ-éÿ aid ïðoseslÿðdið.

Juðnalist: Éÿni deéiðsiniz ki, oðada olub,amma Azÿðbaécanda olmaz.

Èlùam ßliéev: Mÿn buðada bunun olmasûnaÿsas gþðmöðÿm.

Juðnalist: Mÿsÿlÿn, Ukðaénada, Göð-cöstanda olanlaða tÿÿccöblÿndinizmi?

Èlùam ßliéev: Xeéð, xeéð.Juðnalist: Niéÿ tÿÿccöblÿnmÿdiniz?Èlùam ßliéev: Mÿn nÿdÿn tÿÿccöblÿn-

mÿliédim?!Juðnalist: Éÿni oðada elÿ bið ïotensialmû vað

idi?Èlùam ßliéev: Biliðsiniz, oðada ÿsas ïðoblem

onda idi ki, iqtidaðla xalq aðasûnda inam éox idi,éaxud da ÷ox az idi. ×önki oðada ùÿm sosial-iqtisadi duðum, ùÿm dÿ ðÿùbÿðliéin fÿaliééÿtiaðtûq xalq tÿðÿfindÿn o qÿdÿð dÿ qÿbul edilmiðdi.Bið dÿ ki, oðada insanlað aðtûq uzun illÿð idiiqtidaðda idi. Tÿbii ki, belÿ uzun zamandansonða insanlaðda bið nþv éoðüunluq éaðanûð,adamlað bið dÿéiøiklik istÿéið.

Juðnalist: Éÿni éeni bið lideð olmalûdûð de-éiðsiniz?! Deéiðsiniz ki, Azÿðbaécanda dÿéiødi,elÿmi?

Èlùam ßliéev: Tÿbii.Juðnalist: Dolaéûsû ilÿ xalq ö÷ön bið éenilik

vað.Èlùam ßliéev: Ùÿm éenilik vað, ùÿm dÿ xalqa

xidmÿt vað. Mÿn þz vÿzifÿmi ilk nþvbÿdÿ,bunda gþðöðÿm. Mÿn xalqûmûn xidmÿt÷isiéÿm.Bötön mÿmuðlaða da dÿfÿlÿðlÿ a÷ûq bÿéan

etmiøÿm ki, siz xalqûn xidmÿt÷ilÿðisiniz. Gedin,xalqa lÿéaqÿtlÿ xidmÿt edin. Kim xidmÿtetmiðsÿ, o, vÿzifÿdÿn dÿðùal ÷ûxaðûlûð. Ona gþðÿÿgÿð Ïðezident vÿ ùansû isÿ baøqa bið ðÿsmi øÿxsxalqa lÿéaqÿtlÿ xidmÿt ediðsÿ vÿ xalq da onu bÿ-éÿniðsÿ, o, gÿðÿk þz fÿaliééÿtindÿn, þzvÿziééÿtindÿn aðxaéûn olsun. Bu aðxaéûnlûq,ÿminlik mÿndÿ dÿ vað.

Juðnalist: Deéiðsiniz ki, Azÿðbaécandainqilabla deviðmÿ ola bilmÿz?

Èlùam ßliéev: Qÿtiééÿn.Juðnalist: Bÿs, Ameðika ilÿ ÿlaqÿlÿðiniz

necÿdið, Ameðikaéa gövÿniðsinizmi?Èlùam ßliéev: Ameðika bizim tÿðÿfdaøûmûz-

dûð, stðateji tÿðÿfdaøûmûzdûð. Uzun illÿðdið Azÿð-baécan þz siéasÿtini Avðatlantik mÿkanûnainteqðasiéa istiqamÿtindÿ aïaðûð. Bizim Ameðikailÿ möxtÿlif saùÿlÿðdÿ ÷ox sûx ÿmÿkdaølûüûmûzvað. Èlk nþvbÿdÿ, tÿùlökÿsizlik saùÿsindÿ. Anti-teððoð koalisiéasûnda bizim iøtiðakûmûz, eneðæisektoðundakû ÿmÿkdaølûüûmûz vÿ buðada ùÿéatake÷iðilÿn bþéök laéiùÿlÿð Ameðikanûn dÿstÿéi ol-madan mömkön olmazdû. Þlkÿmizdÿ demok-ðatiéanûn inkiøafû saùÿsindÿ Ameðika ilÿ biz ÷oxsûx ÿmÿkdaølûq ediðik. Éÿni bizim ÿlaqÿlÿðimiz÷ox mþùkÿm zÿmin özÿðindÿ quðulubduð. Bizmöttÿfiqik vÿ þz möttÿfiqliéimizi sþzdÿ deéil,ÿmÿldÿ söbut etmiøik.

Juðnalist: Amma “mÿn daùa ÷ox demok-ðatiéa istÿéiðÿm, daùa ÷ox demokðatik olan möt-tÿfiqlÿð axtaðûðam, möttÿfiqlÿðimin daùa ÷oxdemokðatik olmasûnû istÿéiðÿm” deéÿn a÷ûq-lamalað vað. Belÿ bið siéasÿt izlÿéÿcÿklÿðinia÷ûqladûlað. Bu, þnömözdÿki aélaðda, gönlÿðdÿSizÿ ÷ÿtinlik éaðatmaz ki?

Èlùam ßliéev: Mÿn inanmûðam. ×önki bu,bizim mÿðamûmûza da uéüunduð. Biz dÿ istÿéiðikki, Azÿðbaécan daùa da demokðatik þlkÿ olsun.Azÿðbaécan dönéa biðliéindÿ daùa da mþùkÿméeðini tuta bilsin.

Juðnalist: Siz, Èlùam ßliéev 2003-cö ildÿnbÿði cömùuðbaøqanûsûnûz, Azÿðbaécanûn daùademokðatik bið þlkÿ olmasû ö÷ön nÿ ediðsiniz,son olaðaq ùansû addûmlaðû atdûnûz?

Èlùam ßliéev: Èlk nþvbÿdÿ, biz Azÿðbaé-canda möÿééÿn siéasi gÿðginliéÿ sÿbÿb olan“siéasi mÿùbuslað” mÿsÿlÿsini ùÿll etdik.Avðoïa Øuðasû qaðøûsûnda þz þùdÿliéimizi éeðinÿéetiðdik vÿ siéasi baxûølaða gþðÿ Azÿðbaécandaùe÷ kim tÿqib olunmuð, ùe÷ kim ùÿbs olunmuð.Biz ke÷miødÿ olan bötön olaélaðûn altûndansanki bið xÿtt ÷ÿkdik, bötön o insanlaðûn ùamûsû-nû azadlûüa buðaxdûq. Bunu mÿn etdim, ÿfv

71

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 72: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

etdim.Digÿð tÿðÿfdÿn, siéasi ïaðtiéalaðûn noðmal

fÿaliééÿti ö÷ön lazûmi øÿðait éaðadûlûð. Bu da gön-dÿlik bið iødið. Éÿni bu, biðdÿfÿlik iø deéil ki,deéim, bu qÿðað qÿbul edildi. Cÿmiééÿtdÿ noð-mal siéasi dialoqun aïaðûlmasû ö÷ön addûmlaðatûlûð. Mÿn dÿfÿlÿðlÿ bötön siéasi quðumlaða a÷ûqmöðaciÿt etdim ki, gÿlin, siéasi dialoq aïaðaq.Gÿlin, mÿsÿlÿni kö÷ÿlÿðdÿ ÿlindÿ daøla éox,ÿlindÿ qÿlÿmlÿ masa aðxasûnda ÷þzÿk. Biz o qÿ-dÿð dÿ bþéök þlkÿ deéilik ki, buðada bið-bi-ðimizlÿ möbaðizÿ aïaðaq. Ona gþðÿ ùesab ediðÿmki, bu addûmlað Azÿðbaécanda demokðatiéanûninkiøafû ö÷ön ÷ox þnÿmlidið. ßsas mÿsÿlÿ oduðki, bu addûmlað qaðøûlûqlû olsun. DemokðatiéanûAzÿðbaécanda tÿkcÿ iqtidað tÿtbiq edÿ bilmÿz.ßgÿð baøqa tÿðÿf bunu istÿmiðsÿ, éaxud baøqatÿðÿf þzönö ÷ox davakað aïaðûðsa, tÿbii ki, bizimdÿ cavabûmûz ona uéüun olacaqdûð.

Juðnalist: Noéabð aéûnda ïaðlamentse÷kilÿði ke÷iðilÿcÿkdið. ßgÿð möxalifÿt qÿlÿbÿqazanaðsa, Siz Cömùuðbaøqanû kimi möxalifÿtlÿiølÿéÿðsinizmi?

Èlùam ßliéev: Mÿn istÿnilÿn qövvÿ ilÿ ÷alûøa-caüam. Kim qazanûð qazansûn, Azÿðbaécandasÿðbÿst se÷kilÿð ke÷iðilÿcÿkdið. Kim qÿlÿbÿqazanaðsa, o qövvÿlÿðlÿ ÷alûøacaüam.

Juðnalist: 2008-ci ildÿ ïðezident se÷kilÿðindÿéenidÿn namizÿdliéinizi veðÿcÿksinizmi?

Èlùam ßliéev: ßgÿð Azÿðbaécan xalqû mÿnidÿstÿklÿéÿðsÿ, veðÿðÿm. Gþðsÿm ki, xalq mÿnimfÿaliééÿtimi bÿéÿnið, gþðsÿm ki, mÿn Azÿðbaé-can xalqûna istÿdiéim xidmÿti etdim vÿ xalqbunu bÿéÿnið, onda tÿbii ki, veðÿcÿéÿm.

Juðnalist: Möxalifÿt deéið ki, demokðatiéa,dözgönlök olmadûüûna gþðÿ, se÷ki kamïaniéa-mûzû möbaðizÿ özÿðindÿ quðacaüûq, Azÿðbaécan-da ÷ox bþéök ðöøvÿt vað vÿ s. Bu baðÿdÿ nÿdeéÿðdiniz?

Èlùam ßliéev: Möxalifÿtin deéÿ bilÿcÿéi mÿ-sÿlÿlÿð tökÿnmÿkdÿdið. Aðtûq bizÿ ùe÷ bið iðadtuta bilmið. ×önki bizim xaðici siéasÿtimizAzÿðbaécanûn maðaqlaðûna uéüunduð vÿ bizEðmÿnistanla danûøûqlaðda östön mþvqe ÿldÿetmiøik. Bizim ùÿðbi ïotensialûmûz göclÿnið,iqtisadiééatûmûz, insanlaðûn maaølaðû aðtûð. Mÿ-nim dþvðömdÿ, iléaðûm ÿðzindÿ minimum ÿmÿkùaqqû 3 dÿfÿ qaldûðûlûbdûð. Éÿni möxalifÿtindeéÿcÿéi bið sþz qalmaéûbdûð. Ðöøvÿt ùÿð bið þl-kÿdÿ vað, o cömlÿdÿn Azÿðbaécanda da vað, ÿninkiøaf etmiø þlkÿlÿðdÿ dÿ vað. Bunu ùe÷ kiminkað etmið. Amma biz möbaðizÿ aïaðûðûq. Necÿ?Ènzibati éollaðla möbaðizÿ aïaðmaq ÷ox ÷ÿtindið.Adam dÿéiømÿklÿ mÿsÿlÿ ùÿll olunmuð. Geniø

þzÿllÿødiðmÿ, libeðallaøma, þzÿl sektoða dÿstÿk -bötön bu amillÿð koððuïsiéanûn vÿ ðöøvÿtinsÿviééÿsini éavaø-éavaø aøaüû salûð. Amma bu,÷ox uzunmöddÿtli bið ïðosesdið.

Baxûn, ðöøvÿt ùansû þlkÿlÿðdÿ þzönö daùa daqabaðûq gþstÿðið? Ïostsovet þlkÿlÿðindÿ. Ïost-sovet þlkÿlÿðini nÿ biðlÿødiðiðdi? Azÿðbaécanda,Ðusiéada, Ukðaénada, Moldovada, Baltikéanûþlkÿlÿðdÿ vÿ baøqalaðûnda tam fÿðqli xalqlaðéaøaéûðdû. Amma onlaðû biðlÿødiðÿn bið sistemidi, bið tÿfÿkköð idi. O tÿfÿkköð bu mÿsÿlÿninbelÿ kÿskinlÿømÿsinÿ gÿtiðib ÷ûxaðdû. Bununlamöbaðizÿ aïaðmaq ö÷ön ciddi ïðoqðamùazûðlanmalûdûð. Biz bu ïðoqðamû qÿbul etdik.Bizim Milli Mÿclis Antikoððuïsiéa ùaqqûndaqanun qÿbul etdi. Antikoððuïsiéa quðumuéaðandû vÿ indi ciddi iølÿð aïaðûlûð.

Juðnalist: Cÿnab Ïðezident, istÿðdim sþù-bÿtimizin ikinci ùissÿsindÿ daùa ÷ox neft, tÿbiiqaz mÿsÿlÿlÿðinÿ toxunaq. Bið ÿfsanÿ geð÷ÿk-lÿødi: Bakû-Tbilisi-Ceéùan laéiùÿsi ùÿéatake÷di. Xeéiðli olsun, ùazûðda neft boðu ilÿCeéùana doüðu getmÿkdÿdið. Sizcÿ, Ceéùandake÷iðilÿcÿk mÿðasimin vaxtû bÿlli oldumu?

Èlùam ßliéev: Ùÿlÿlik bÿlli deéil, ùÿð ùalda,ilin sonuna qÿdÿð bötön iølÿð tamamlanmalûdûð.

Juðnalist: Éÿni bu ilin sonunda neftCeéùandan daøûnacaqdûð.

Èlùam ßliéev: Bÿli.Juðnalist: Qazaxûstan neftinin dÿ Bakû-

Tbilisi-Ceéùan boðu xÿttindÿn axmasû saùÿ-sindÿ gþðöølÿð ke÷iðdiéinizi biliðik. Qazaxûstannefti dÿ gÿlÿcÿkmi? Qazaxlað bu mþvzudavaxtaøûðû a÷ûqlamalað veðiðlÿð, möÿééÿn mÿsÿlÿ-lÿði sþélÿéiðlÿð, lakin ùÿlÿlik bið anlaøma ÿldÿolunmuð. Son vÿziééÿt necÿdið?

Èlùam ßliéev: Doüðuduð, indi danûøûqlaðgedið, gþðöøöðök. Qazaxûstan vÿ Azÿðbaécanquðumlaðûnûn mötÿxÿssislÿði gþðöøöðlÿð. Ùþku-mÿtlÿðaðasû bið saziø ùazûðlanûbdûð. Demÿk olaðki, onun bötön ÿsas möddÿalaðû ðazûlaødûðûlûbdûð.Onun özÿðindÿ son iølÿð gedið. Ömid ediðÿm ki,éaxûn zamanlaðda biz onu da imzalaéacaüûq.

Juðnalist: Éÿni Qazaxûstan nefti bu xÿtlÿaxacaqdûð.

Èlùam ßliéev: Ùÿð ùalda, bu, bizim ö÷ön dÿ,Qazaxûstan ö÷ön dÿ ÿlveðiøli olað. ×önkiQazaxûstan ö÷ön éeni éollað, éeni alteðnativéollað lazûmdûð. Qazaxûstan nefti bu gön ancaqÐusiéadan dönéa bazaðlaðûna ixðac edilið. O éolda boüazlaðdan ke÷ið. Aðtûq Qazaxûstan ÷ox bþ-éök ùÿcmdÿ neft ixðac edÿn þlkÿéÿ ÷evðilið, 100miléon ton neft ÷ûxaðacaqdûð. Boüazlað bu nefti

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

72

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 73: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

oðadan ke÷iðÿ bilmÿz. Buna gÿðÿk alteðnativ éololsun.

Juðnalist: ×ox bþéök bið ðÿqÿmdið, Qazaxûs-tanûn bu ùÿcmdÿ nefti vað. Aktau-Bakû-Tbilisi-Ceéùan kimi aéðûca bið neft boðu xÿttiinøa edilÿ bilÿðmi? Uzun möddÿtdÿn sonða daolsa, buna ömidiniz vaðmû?

Èlùam ßliéev: Ènanmûðam ki, ona éaxûn gÿlÿ-cÿkdÿ eùtiéac olsun. ×önki Bakû-Tbilisi-Ceéùanboðu xÿttinin nÿqletmÿ göcö göndÿ bið miléonbaðeldið. ßgÿð ÿlavÿ texniki iølÿð gþðölÿðsÿ, ÿlavÿinøaat iølÿði gþðölÿðsÿ, onda biz bunu tÿxminÿniki dÿfÿ qaldûða bilÿðik.

Juðnalist: Mÿn ïaðalel olaðaq aéðûca bið boðuxÿttinin inøasûnûn mömkönlöéönö deéiðÿm. Bu,÷ox bþéök vaxtmû tÿlÿb edÿð?

Èlùam ßliéev: Anlaéûðam, onu gþðÿ dÿdeéiðÿm ki, aéðû xÿttÿ, bÿlkÿ, o qÿdÿð dÿ bþéökeùtiéac qalmaz. ×önki ÿgÿð biz nÿqletmÿ göcönöikiqat aðtûðsaq, aéðû xÿttÿ eùtiéac olmaz.Azÿðbaécan 50 miléon ton neft ixðac edÿcÿkdið.Qazaxûstan da tÿxminÿn 50 miléon ton neftixðac etmÿk istÿéÿðsÿ, bunun ö÷ön ÿlavÿ xÿttin÷ÿkilmÿsinÿ eùtiéac olmaz. Bÿlkÿ, 10 ildÿnsonða ùasilat daùa da bþéösÿ, onda döøönölÿbilÿð.

Juðnalist: Necÿ iølÿéið, éÿni 2006-cû ildÿinøaat iølÿði tamamlanmalûdûð?

Èlùam ßliéev: Tÿbii, indi 2005-ci ildið,2006-cû ilÿ ùÿlÿ vað.

Juðnalist: Ùÿmin vaxtadÿk tamamlamaqmömkön olacaqmû, aðtûq 2005-ci ilin oðtalaðûdûð.

Èlùam ßliéev: Ùe÷ bið øöbùÿ éoxduð.“Øaùdÿniz” laéiùÿsindÿ iølÿðin 50 faizi aðtûq gþ-ðölöbdöð. “Øaùdÿniz” éataüûnda qazma iølÿðigedið. Eéni zamanda xÿttin inøasû da davam edið.2006-cû ilin sonunda “Øaùdÿniz” laéiùÿsi dÿbaøa ÷atacaqdûð.

Juðnalist: Bu laéiùÿdÿ Azÿðbaécan tÿbiiqazûnûn ßðzuðumdan Qÿðbÿ, Avðoïa þlkÿlÿðinÿgþndÿðilmÿsi dÿ mözakiðÿ olunuð. Töðkiéÿninéeðinÿ éetiðmÿsi ö÷ön möÿééÿn vÿzifÿlÿði vaðmû,ömumiééÿtlÿ, Sizin bu mÿsÿlÿdÿ Töðkiéÿdÿngþzlÿdiéiniz bið øeé, éaxud øikaéÿtiniz vaðmû?

Èlùam ßliéev: Xeéð, xeéð. Bötön saziølÿðimzalanûbdûð. Lazûm olan bötön qÿðaðlaðveðilibdið. Mÿn sizÿ deéÿ bilÿðÿm ki, bu saùÿni÷ox éaxøû biliðÿm. ×önki mÿn 9 il bu saùÿdÿ÷alûømûøam vÿ Bakû-Tbilisi-Ceéùan, Bakû-Tbili-si-ßðzuðum laéiùÿlÿðindÿ ÷ox fÿal iøtiðaketmiøÿm. Töðkiéÿ ilÿ Azÿðbaécan aðasûnda ùe÷bið zaman ùansûsa ïðoblem oðtaéa ÷ûxmamûødûð.Bu gön dÿ éoxduð. Biz bið komanda kimi ÷alûøû-

ðûq, bötön qÿðaðlaðû veðiðik vÿ ömid ediðÿm ki,ùe÷ bið ïðoblem ÷ûxmaz. Azÿðbaécan qazûvaxtûnda Töðkiéÿéÿ, ondan sonða, ömid ediðÿmki, gÿlÿcÿkdÿ Töðkiéÿnin özÿðindÿn Éunanûs-tana vÿ Avðoïanûn digÿð þlkÿlÿðinÿ nÿql edilÿ-cÿkdið. Belÿliklÿ, Avðoïa isteùlak÷ûlaðû ÿlavÿalteðnativ bið qaz mÿnbÿéinÿ saùib olacaqlað.

Bu laéiùÿ tÿkcÿ bizim ö÷ön deéil, Avðoïaö÷ön dÿ ÷ox þnÿmlidið. Avðoïa Èttifaqû ilÿ aðtûqbizim gþðöølÿðimiz baølanûbdûð.

Juðnalist: Mÿn onu soðuømaq istÿéiðÿm.Töðkiéÿ ilÿ Azÿðbaécan aðasûnda belÿ biðanlaøma vaðmû? Bildiéimÿ gþðÿ, konsoðsium buqazûn Avðoïaéa gþndÿðilmÿsi saùÿsindÿ ùÿðùansû bið qÿðað veðmÿmiødið.

Èlùam ßliéev: Ùÿlÿ ki, bið az tezdið. ×önkibaxûn, Töðkiéÿnin ilkin mÿðùÿlÿdÿ qaza tÿlÿbatû6 miléaðd kubmetðdið. Azÿðbaécanûn þz tÿlÿbatûda vað. ×önki biz bu gön þzömöz qaz idxalediðik. Bizÿ dÿ ÿlavÿ 3 miléaðd kubmetð qazlazûmdûð. Göðcöstanûn tÿlÿbatû aðtûð. ×önki Göð-cöstanûn Ïðezidenti bizdÿn ðica edibdið ki, onlaðada 2-3 miléaðd kubmetð qaz aðtûðaq. Belÿliklÿ,ùÿlÿlik Avðoïaéa gedÿ bilÿcÿk qaz éoxduð.Éalnûz 2010-cu ildÿn sonða, qaz ùasilatû aðtdûqcabuna nail olacaüûq. Ùasilat ildÿ 20-25 miléaðdkubmetðÿ ÷atandan sonða, bÿlkÿ ondan da bið aztez Azÿðbaécan qazû Avðoïaéa gedÿcÿkdið.

Juðnalist: Amma éenÿ dÿ konsoðsiumqÿðaða gÿlÿ bilmÿzmi ki, tÿbii qazûn ùasilatûaðtan zaman Töðkiéÿ özÿðindÿn Avðoïaéa gþn-dÿðilÿcÿkdið? Bÿlkÿ, baøqa se÷imlÿð özÿðindÿdaéanûlûbdûð?

Èlùam ßliéev: Biliðsiniz, qaz AvðoïaéaÉunanûstan özÿðindÿn ke÷ÿ bilÿð. Bildiéinizkimi, Töðkiéÿ vÿ Éunanûstan qazïaélaéûcû øÿbÿ-kÿlÿðini biðlÿødiðiðlÿð. Eéni zamanda,Azÿðbaécanla Éunanûstan aðasûnda aðtûq busaùÿdÿ mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð baølanmûø, éÿni ilkinaddûmlað atûlûbdûð. Èndi eùtiéac olaðsa, biz budanûøûqlaðû, gþðöølÿði söðÿtlÿndiðÿ dÿ bilÿðik.×önki ïðinsiïial ðazûlaøma vað.

Juðnalist: Éÿni ilkin ðazûlaøma vað.Èlùam ßliéev: Éÿni sþzdÿ, ïðinsiïdÿ vað. Biz

bu saùÿdÿ baøqa þlkÿlÿðlÿ dÿ danûøûðûq. Balkanéaðûmadasûnda éeðlÿøÿn þlkÿlÿðlÿ, Ukðaéna ilÿ,Moldova ilÿ. Bunun gÿlÿcÿkdÿ bþéök biðfaédasû olacaqdûð.

Juðnalist: Siz Azÿðbaécanûn dþvlÿt baø÷ûsûolaðaq Avðoïaéa gþndÿðilÿcÿk tÿbii qazûnTöðkiéÿ özÿðindÿn gþndÿðilmÿsi mÿsÿlÿsindÿqÿðaðlûsûnûz?

Èlùam ßliéev: Tÿbii.73

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 74: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Juðnalist: Deéiðsiniz ki, bu éol buduð.Èlùam ßliéev: Bÿli, buduð. Biz bu xÿtti

tikiðik. “Øaùdÿniz” laéiùÿsi mÿùz bu éolun tÿn-tÿnÿsi demÿkdið.

Juðnalist: Amma Èðanûn, Suðiéanûn da tÿbiiqazû vað. Avðoïaéa digÿð þlkÿlÿðdÿn, ßl-cÿzaiðdÿn vÿ digÿð bþlgÿlÿðdÿn qaz nÿqlianlaømalaðû ola bilÿð. Belÿ olan ùalda, Siz bu iøingecikmÿsindÿn qoðxmuðsunuz ki?

Èlùam ßliéev: Xeéð. Èlk nþvbÿdÿ ona gþðÿ ki,Avðoïa Èttifaqûnûn qanunlaðûna gþðÿ buðadainùisað÷ûlûq ola bilmÿz. Ona gþðÿ bið mÿnbÿdÿnqaz almazlað.

Juðnalist: Demÿk, gÿðÿk ðÿqabÿt olsun.Èlùam ßliéev: Digÿð tÿðÿfdÿn, bizim qazûmûz

ucuz olacaqdûð. ×önki nÿqliééat xÿðclÿðiucuzduð vÿ ÿlbÿttÿ, biz daùa ÿlveðiøli qiémÿttÿklif edÿ bilÿðik. Ona gþðÿ biz ðÿqabÿtdÿnqoðxmuðuq. Qaza daim bazað olacaq vÿ biz dÿzamanûnda bu bazaða ÷ox fÿal giðÿcÿéik.

Juðnalist: Tÿbii qaz mÿsÿlÿsi ÷ox þnÿmlidið.Bakû-Tbilisi-Ceéùan biðinci mÿðùÿlÿdið, ikincimÿðùÿlÿdÿ isÿ Töðkmÿnistan vÿ Azÿðbaécanqazûnû Avðoïaéa nÿql etmÿk istiqamÿtindÿ Töð-kiéÿ bþéök iølÿð gþzlÿéið. Amma gþðdöéömözkimi Azÿðbaécanla Töðkmÿnistan aðasûnda tÿbiiqaz vÿ neft mÿsÿlÿsindÿ fikið aéðûlûqlaðû vað. Busaùÿdÿ bið uzlaøma vaðmû, gþðöølÿð ke÷iðiliðmi?Bu ixtilaflað ùÿll edilmÿdÿn tÿbii qazûn Töðkiéÿözÿðindÿn Avðoïaéa nÿqli dÿ mömkönolmaéacaq kimi gþðönöð. Bu, vacib mÿsÿlÿdið.Töðkmÿnistanla mözakiðÿlÿð aïaðûðsûnûzmû?

Èlùam ßliéev: Biliðsiniz, mÿn bið mÿsÿlÿéÿaédûnlûq gÿtiðmÿk istÿéiðÿm. Bÿzi ùallaðdaéanlûø tÿsÿvvöð éaðanûð. Bu mÿsÿlÿnin sÿbÿbkaðûAzÿðbaécan deéildið. Éÿni belÿ ÷ûxmasûn ki,Töðkmÿnistan qazû veðmÿéÿ ùazûðdûð, ammaAzÿðbaécanla ixtilaf olunduüuna gþðÿ bu qazTöðkiéÿéÿ, Avðoïaéa getmið. Elÿ deéildið.

Töðkmÿnistan Ðusiéa ilÿ uzunmöddÿtlialqû-satqû möqavilÿsi baülamûødûð. Bu möqavilÿ-éÿ gþðÿ Töðkmÿnistanûn bötön qazû Ðusiéaéasatûlûð. Ona gþðÿ indi Töðkmÿnistanda Töðkiéÿ-éÿ gedÿ bilÿcÿk qaz éoxduð. Bunu etmÿk ö÷ön o,éa gÿðÿk Ðusiéa ilÿ anlaømasûnû ïozsun, - mÿndÿ buna ÷ox inanmûðam, - éa da bilmiðÿm, qazûùaðadan gÿtiðÿcÿkdið. Ona gþðÿ bizim Töðk-mÿnistanla olan bÿzi ïðoblemlÿðimiz bu mÿsÿ-lÿnin ÿsas sÿbÿbi deéildið. Ancaq eéni zamanda,bu ïðoblemlÿð vað. Bunun da sÿbÿbkaðû bizdeéilik. Biz þz siéasÿtimizi éalnûz beénÿlxalqùöquq ÿsasûnda quðuðuq. Beénÿlxalq mÿùkÿmÿvað. Biz oðaéa getmÿéÿ ùazûðûq. ×önki biz iøimizi

ÿsaslû quðuðuq, eksïeðtlÿðlÿ quðuðuq. Azÿðbaé-canûn neft sÿnaéesinÿ xaðici øiðkÿtlÿð tÿðÿfindÿn10 miléaðd dollaðdan ÷ox vÿsait qoéulubduð.ßgÿð onlaðda zÿððÿ qÿdÿð øöbùÿ olsaédû ki,Töðkmÿnistan iddia etdiéi kimi, bu éataqlaðmöbaùisÿlidið, bið manat da qoémazdûlað. Onagþðÿ biz ùazûðûq ki, töðkmÿn qaðdaølaðûmûzla bu-nu danûøûqlað éolu ilÿ, xoø niééÿt ÷ÿð÷ivÿsindÿùÿll edÿk. Amma bu, tÿkcÿ bizdÿn asûlû deéildið.

Juðnalist: Ùazûðda bu mÿsÿlÿ ilÿ baülû biðmexanizm vaðmû, zaman-zaman gþðöøöðsönöz-mö, ùeéÿtlÿð gÿlib gediðlÿðmi?

Èlùam ßliéev: Bÿli, danûøûqlað davam edið,gþðöølÿð dÿ vað, lakin nÿticÿ éoxduð. Amma ïðo-ses vað. Ömid ediðik ki, bið nÿticÿéÿ gÿlÿcÿéik.

Juðnalist: Töðkmÿnistanla baülû neft saùÿ-sindÿ dÿ bÿzi ïðoblemlÿð vað. Sizcÿ, Xÿzÿðinùöquqi statusu ilÿ baülû ïðoblem nÿdÿdið?

Èlùam ßliéev: Ömumiééÿtlÿ, oðadakû ïðob-lem Xÿzÿðin statusu ilÿ baülûdûð. Éÿqin, biliðsinizki, Xÿzÿðéanû ö÷ þlkÿ – Ðusiéa, Qazaxûstan,Azÿðbaécan þz aðalaðûnda vÿ éenÿ dÿ beénÿlxalqùöquq ÿsasûnda anlaøma imzalaéûb, bötön mÿ-sÿlÿlÿði ÷þzöblÿð. Töðkmÿnistanla Èðanûn baøqaéanaømalaðû vað. Ona gþðÿ eksïeðtlÿð indivaxtaøûðû éûüûøûðlað, mözakiðÿlÿð gedið, gþðöølÿðdavam edið.

Juðnalist: Mÿlumduð ki, Daülûq Qaðabaü dadaxil olmaqla þlkÿnizin 20 faiz ÿðazisi eðmÿniiøüalû altûndadûð. Bu iøüal bitmÿdi, danûøûqlaðdaùe÷ bið nÿticÿ éoxduð. Töðkiéÿ-Eðmÿnistanÿlaqÿlÿði, Töðkiéÿ-Azÿðbaécan ÿlaqÿlÿði,Azÿðbaécan-Eðmÿnistan ÿlaqÿlÿði ilÿ baülû fÿðqlidöøöncÿlÿð vað. Sizcÿ, ïaket ùalûnda bið ùÿll necÿola bilÿð? Éÿni þnömözdÿki ö÷-beø ildÿ kþklö bið÷þzöm ola bilÿðmi? Bununla baülû nÿ deéÿbilÿðsiniz?

Èlùam ßliéev: Mÿn döøönöðÿm ki, bu mÿsÿlÿEðmÿnistanla Azÿðbaécan aðasûnda ùÿllolunmalûdûð. Aðtûq bu foðmat möÿééÿn edilib vÿdanûøûqlað bu foðmatda aïaðûlûð. Eðmÿnistan ÷oxistÿéið ki, Daülûq Qaðabaüû da bu mÿsÿlÿéÿqatsûn. Fÿqÿt, biz buna etiðaz ediðik.

Juðnalist: Éÿni, bið tÿðÿf kimi qatmaqistÿéið.

Èlùam ßliéev: Bÿli. ×önki bizim toðïaqlaðû-mûzû Daülûq Qaðabaü deéil, Eðmÿnistan iøüaledibdið. Ùesab ediðÿm ki, indi gþðöølÿð mösbÿtistiqamÿtdÿ gedið. ×önki aðtûq beénÿlxalqtÿøkilatlaðda, bu mÿsÿlÿ ilÿ mÿøüul olanATßT-in Minsk qðuïunda da aðtûq ðeal tÿsÿvvöðéaðanûb ki, Azÿðbaécan ùe÷ zaman DaülûqQaðabaüû gözÿøtÿ getmÿz, ùe÷ zaman þz ÿðazi

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

74

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 75: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

bötþvlöéönön ïozulmasû ilÿ ðazû ola bilmÿz. BizQaðabaüda éaøaéan eðmÿnilÿðÿ éöksÿkmuxtaðiééÿt statusu veðmÿéÿ ùazûðûq. Onlaðûntÿùlökÿsizliéini tÿmin etmÿéÿ ùazûðûq. O cömlÿ-dÿn beénÿlxalq tÿøkilatlaðla biðlikdÿ. AncaqDaülûq Qaðabaü Azÿðbaécan toðïaüûdûð.Azÿðbaécanûn suveðenliéi ïozulmamalûdûð vÿÿðazi bötþvlöéö bÿðïa olunmalûdûð. Ùesabediðÿm ki, bu, dönéada qÿbul olunmuø tÿcðöbÿ-éÿ uéüunduð. Baxûn, dönéada nÿ qÿdÿðmuxtaðiééÿtlÿð vað, milli azlûqlað vað. Avðoïadamilli azlûqlað vað.

Juðnalist: Éÿni Azÿðbaécan bunlaðû etmÿéÿùazûðdûð, ancaq ÿðazi bötþvlöéöndÿ gözÿøtÿgetmÿzsiniz.

Èlùam ßliéev: Bÿli. Göðcötsanda 400 mineðmÿni vað. Onlað oðada möstÿqillik tÿlÿb etmið.500 min azÿðbaécanlû vað. Onlað da ùe÷ bið øeétÿlÿb etmið. Ètaliéada Avstðiéa azlûüû vað. Onlaðmuxtaðiééÿt kimi éaøaéûð. Onlað da o þlkÿni, oùissÿni aéûðmaq fikðindÿ deéillÿð. Nÿ ö÷öneðmÿnilÿð bu iddiada olmalûdûðlað vÿ eðmÿnilÿðiniddiasû nÿ ö÷ön mözakiðÿ mþvzusuna ÷evðil-mÿlidið? ßgÿð eðmÿnilÿð éaøadûqlaðû bötön þlkÿ-lÿðdÿ muxtaðiééÿt éaðatmaq istÿsÿlÿð, ondadönéada bÿlkÿ ondan ÷ox eðmÿni dþvlÿti éaðanabilÿð. Bu, ùe÷ bið mÿntiqÿ vÿ beénÿlxalq ùöquqauéüun deéildið. Bizim mþvqeéimiz a÷ûqdûð. Bizistÿéiðik ki, mÿsÿlÿni ùöquqi ÷ÿð÷ivÿdÿ ùÿll edÿkvÿ þz siéasÿtimizi bu istiqamÿtdÿ aïaðûðûq.

Juðnalist: Cÿnab Ïðezident, deéiðsiniz ki,illÿðdið gþðöølÿð davam edið, danûøûqlaðda möÿé-éÿn iðÿlilÿmÿ vað.

Èlùam ßliéev: Éÿni ömidlÿð vað. Deéÿ bilmÿ-ðÿm ki, iðÿlilÿmÿ vað. Èðÿlilÿmÿ o zaman olacaqki, biz ùansû isÿ bið mÿsÿlÿni, nÿéi isÿ aðtûqðazûlaøaq. Amma ömidlÿð vað. ×önki dönéadagedÿn ïðoseslÿð eðmÿnilÿðin xeéðinÿ deéildið.Bþlgÿdÿ siéasi mÿnzÿðÿ dÿéiøið. AzÿðbaécanAvðatlantik mÿkanûn bið tÿðÿfi kimi, aðtûq söðÿt-lÿ NATO ilÿ, Avðoïa Èttifaqû ilÿ, Ameðika ilÿ ÷oxsûx ÿlaqÿdÿdið. Eðmÿnistanûn siéasÿti baøqadûð,Eðmÿnistanûn da möttÿfiqlÿði baøqa tÿðÿfdÿdið.

Èqtisadi ïotensial baxûmûndan Eðmÿnistanbizimlÿ ðÿqabÿt aïaða bilmÿz, bu, mömköndeéildið. Bu gön bizim bödcÿmiz onlaðûn böd-cÿsindÿn 4 dÿfÿ bþéökdöð. Mÿn ùþkumÿt qaðøû-sûnda vÿzifÿ qoémuøam ki, bödcÿmiz 10 dÿfÿbþéök olmalûdûð. Eðmÿnistanûn bödcÿsi nÿ qÿ-dÿðdisÿ, bizim bödcÿmiz ondan 10 dÿfÿ bþéökolmalûdûð. Buna nail olacaüûq.

Onlaðûn iøüal÷û siéasÿti aðtûq beénÿlxalqtÿøkilatlaðda qûnaq obéektinÿ ÷evðilið. AvðoïaØuðasû bið qÿtnamÿ qÿbul edibdið ki, Eðmÿnistan

Azÿðbaécana qaðøû tÿcavöz edib vÿ etniktÿmizlÿmÿ siéasÿti aïaðmûødûð. Éÿni onlaðûn ÷û-xûø éolu éoxduð.

Juðnalist: Demÿk, bu mönaqiøÿdÿ gediøatAzÿðbaécanûn leùinÿdið vÿ mötlÿq nÿticÿ ÿldÿolunacaqdûð?

Èlùam ßliéev: Tÿbii, tÿbii. Ona gþðÿ gÿðÿkbiz þz mþvqelÿðimizi göclÿndiðÿk. Biz - Töðkiéÿvÿ Azÿðbaécan siéasi möttÿfiqik. Bþlgÿdÿ éeðlÿ-øÿn digÿð þlkÿlÿðlÿ bizim möttÿfiqliéimiz ÷oxþnÿmlidið. Mÿsÿlÿn, biz indi Qaðs-Axalkalaki-Tbilisi-Bakû dÿmið éolu özÿðindÿ ÷alûøûðûq.Töðkiéÿ, Göðcöstan vÿ Azÿðbaécan bþlgÿdÿ ÷oxþnÿmli göcÿ ÷evðilið. Ona gþðÿ mÿn øöbùÿetmiðÿm ki, biz bu mÿsÿlÿni ùÿll edÿcÿéik. Sadÿ-cÿ olaðaq, mÿn istÿéiðÿm ki, bunu qansûz-qadasûz, sölù éolu ilÿ edÿk.

Juðnalist: Cÿnab Ïðezident, suallaðûmûzaÿtðaflû cavab veðdiéiniz ö÷ön ÷ox-÷ox tÿøÿkköðediðik.

Èlùam ßliéev: Saü olun.

“AzÿðTAC” 28.06.05

Îòâåòû ìèíèñòðà èíîñòðàííûõ äåë

Àçåðáàéäæàíà Ý.Ìàìåäúÿðîâà íà

âîïðîñû èíôîðìàöèîííîãî àãåíòñòâà

«Èíòåðôàêñ - Àçåðáàéäæàí».

Âîïðîñ: Ã-í Ìèíèñòð, 2 àïðåëÿ èñïîëíÿåò-ñÿ ðîâíî ãîä ñ òîãî ìîìåíòà êàê Âû áûëè íàç-íà÷åíû íà ïîñò ãëàâû âíåøíåïîëèòè÷åñêîãîâåäîìñòâà Àçåðáàéäæàíà.  ÷åì Âû âèäèòåäîñòèæåíèÿ àçåðáàéäæàíñêîé äèïëîìàòèè çàýòîò ïåðèîä?

Ýëüìàð Ìàìåäúÿðîâ: Ãîä – ñðîê îäíî-âðåìåííî íåáîëüøîé è âåñüìà çíà÷èòåëüíûé.Íåáîëüøîé â êîíòåêñòå èñòîðè÷åñêèõ ðàìîê,êîòîðûìè ïðèâûêëà îïåðèðîâàòü äèïëîìàòèÿ,ïðîäîëæèòåëüíûé æå ñ òî÷êè çðåíèÿ îòíîñè-òåëüíî íåäîëãîé èñòîðèè íåçàâèñèìîñòè ñîâðå-ìåííîãî Àçåðáàéäæàíà. Íåîáõîäèìî èìåòüââèäó è òî, ÷òî ïðîäîëæèòåëüíîñòü âðåìåííîãîîòðåçêà íåëüçÿ ðàññìàòðèâàòü â îòðûâå îòñòåïåíè åãî íàñûùåííîñòè êîíêðåòíûìè ìåðî-ïðèÿòèÿìè.

Ãëàâíûì äîñòèæåíèåì íàøåé äèïëîìàòèèçà ýòîò ïåðèîä ñ÷èòàþ äàëüíåéøåå óêðåïëåíèåïîçèöèé Àçåðáàéäæàíà â ìåæäóíàðîäíîì ñî-îáùåñòâå, øèðÿùååñÿ ïðèçíàíèå íàøåé ñòðàíûâ êà÷åñòâå îáëàäàþùåãî ñàìûì çíà÷èòåëüíûìïîòåíöèàëîì – ÷åëîâå÷åñêèì, ïðèðîäíûì, ýêî-íîìè÷åñêèì è ò.ä. – ãîñóäàðñòâîì íà ÞæíîìÊàâêàçå. Èìåííî Àçåðáàéäæàí «îòêðûë» ðåãè-îí äëÿ âíåøíåãî ìèðà, ñíà÷àëà â ýêîíîìè- 75

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 76: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

÷åñêîì ïëàíå, à çàòåì è â ïîëèòè÷åñêîì.  óñëî-âèÿõ ðàçâèòèÿ ãëîáàëèçàöèè Ðåñïóáëèêà ïðî-äîëæàåò èãðàòü êëþ÷åâóþ ðîëü â ðåàëèçàöèèðÿäà âàæíåéøèõ ïðîåêòîâ, âêëþ÷àÿ ñîçäàíèåòðàíñðåãèîíàëüíîé èíôðàñòðóêòóðû, ïðèçâàí-íîé îáåñïå÷èòü ýôôåêòèâíîñòü, áåñïåðåáîé-íîñòü è áåçîïàñíîñòü ñâÿçåé ìåæäó ãîñóäàð-ñòâàìè è ðåãèîíàìè.

Íàøà ñòðàíà, è ñåé÷àñ ÿâëÿÿñü ëèäåðîì ïîîáúåìó ïðÿìûõ èíîñòðàííûõ èíâåñòèöèé âýêîíîìèêó, ïðîäîëæàåò òàêæå àêòèâíî ïðîäâè-ãàòü âàæíûå ïîëèòè÷åñêèå èíèöèàòèâû. Èìåí-íî â ýòîì êëþ÷å ñòðîèòñÿ ïîëèòèêà ðóêîâîä-ñòâà Àçåðáàéäæàíà, íàøåäøàÿ ñâîå âûðàæåíèåâ ïðåäñòàâëåíèè Èíäèâèäóàëüíîãî ïëàíàïàðòíåðñêèõ äåéñòâèé ñ ÍÀÒÎ â àïðåëå 2004 ã.,âî âêëþ÷åíèè íàøåé ñòðàíû â Ïîëèòèêóñîñåäñòâà Åâðîïû â èþíå 2004 ã., äàëüíåéøåéàêòèâèçàöèè óñèëèé ïî ïðîäâèæåíèþ âïåðåäïðîöåññà óðåãóëèðîâàíèÿ íàãîðíî-êàðàáàõñêî-ãî êîíôëèêòà ìåæäó Àðìåíèåé è Àçåðáàé-äæàíîì, â òîì ÷èñëå – â ôîðìàòå ðåãóëÿðíûõâñòðå÷ ìåæäó ìèíèñòðàìè èíîñòðàííûõ äåëäâóõ ãîñóäàðñòâ, ïîëó÷èâøèõ íàçâàíèå «ïðàæ-ñêîãî ïðîöåññà». Ðàáîòà ìèññèè ïî óñòàíîâ-ëåíèþ ôàêòîâ, çàíèìàâøåéñÿ ïðîâåðêîé ñâåäå-íèé î ïðîâåäåíèè àðìÿíñêîé ñòîðîíîé ïîëè-òèêè ïî çàñåëåíèþ îêêóïèðîâàííûõ òåððèòî-ðèé íàøåé ñòðàíû, è åå âûâîäû â î÷åðåäíîé ðàçïîäòâåðäèëè ýôôåêòèâíîñòü àçåðáàéäæàíñêîéäèïëîìàòèè â îòñòàèâàíèè ïðèîðèòåòíûõíàïðàâëåíèé âíåøíåé ïîëèòèêè ñòðàíû.

Ïðîäîëæàåòñÿ ïðîöåññ âíóòðåííåãî óêðåï-ëåíèÿ è ñòðóêòóðíîãî ñîâåðøåíñòâîâàíèÿäèïëîìàòè÷åñêîé ñëóæáû ñóâåðåííîãî àçåð-áàéäæàíñêîãî ãîñóäàðñòâà. Åãî íîâîé îñíîâíîéôîðìîé ïðèçâàí ñòàòü ïðîõîäÿùèé â ìàðòå –ìàå ñ.ã. âïåðâûå ñ ìîìåíòà âîññòàíîâëåíèÿíåçàâèñìîñòè íàøåé ñòðàíû êîíêóðñ íà çàìå-ùåíèå âàêàíòíûõ äîëæíîñòåé â ÌèíèñòåðñòâåÈíîñòðàííûõ Äåë. Ìû óáåæäåíû, ÷òîïîýòàïíîå «ñèòî» îòáîðà ïðèâåäåò ê ïðèòîêó âîâíåøíåïîëèòè÷åñêîå âåäîìñòâî íîâîé âîëíûòàëàíòëèâîé è âûñîêîîáðàçîâàííîé ìîëîäåæè.Ðàáîòà â îáëàñòè ðåñòðóêòóðèçàöèè Ìèíèñòåð-ñòâà, îïòèìèçàöèÿ åãî äåÿòåëüíîñòè â öåëÿõîáåñïå÷åíèÿ àäåêâàòíîãî ïðîãíîçèðîâàíèÿ èñâîåâðåìåííîãî ðåàãèðîâàíèÿ íà âûçîâû èóãðîçû ñîâðåìåííîãî ìèðà – ýòî òå çàäà÷è, êî-òîðûå ìû ñòàâèì ïåðåä ñîáîé íà ñåãîäíÿøíåìýòàïå â ïëàíå âíóòðåííåé ïåðåñòðîéêè.

Âîïðîñ: Êàêîâî Âàøå âèäåíèå îñíîâíûõçàäà÷ àçåðáàéäæàíñêîé âíåøíåïîëèòè÷åñêîéñëóæáû íà áëèæàéøåå áóäóùåå?

Ýëüìàð Ìàìåäúÿðîâ: ×òî êàñàåòñÿ çàäà÷íà áóäóùåå, òî îñíîâíîé íàïîëíÿþùåé ðàáîòû

Ìèíèñòåðñòâà áûëà è îñòàåòñÿ çàùèòà èíòåðå-ñîâ ñòðàíû è åå ãðàæäàí íà âíåøíåïîëèòè÷åñ-êîé àðåíå, àêòèâèçàöèÿ ðàâíîïðàâíîãî è âçàè-ìîâûãîäíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà Àçåðáàéäæàí-ñêîé Ðåñïóáëèêè ñ èíîñòðàííûìè ïàðòíåðàìè èìåæäóíàðîäíûìè îðãàíèçàöèÿìè. Âíåøíÿÿïîëèòèêà Àçåðáàéäæàíà ñòðîèòñÿ, â ïåðâóþî÷åðåäü, íà íàöèîíàëüíûõ èíòåðåñàõ è ïðåäóñ-ìàòðèâàåò èõ ðåàëèçàöèþ â óñëîâèÿõ ïðîäîë-æàþùèõñÿ ïðîöåññîâ äåìîêðàòèçàöèè è åâðî-èíòåãðàöèè íàøåé ñòðàíû. Èìåííî â äóõå ýòèõïðèîðèòåòîâ è áóäåò ñòðîèòüñÿ äåÿòåëüíîñòüàçåðáàéäæàíñêîé äèïëîìàòèè íà áóäóùåå.

Âîïðîñ: Êàêîå ìåñòî ñðåäè ïðèîðèòåòîâàçåðáàéäæàíñêîé äèïëîìàòèè çàíèìàåò ðàáîòà,íàïðàâëåííàÿ íà óðåãóëèðîâàíèå êîíôëèêòàìåæäó Àðìåíèé è Àçåðáàéäæàíîì?

Ýëüìàð Ìàìåäúÿðîâ: ß óæå êîñíóëñÿýòîãî âîïðîñà âûøå, îäíàêî õîðîøî, ÷òî Âûäàåòå âîçìîæíîñòü ñêàçàòü î äàííîé ïðîáëå-ìàòèêå ïîäðîáíåå. Íåîáõîäèìî, ïðåæäå âñåãî,èìåòü ââèäó, ÷òî íåóðåãóëèðîâàííîñòüêîíôëèêòà âûõîäèò çà ïðåäåëû ÷èñòî ïîëèòè-÷åñêîé ïðîáëåìû. Îíà, ñ îäíîé ñòîðîíû,ïðîíèçûâàåò âñå ñôåðû îáùåñòâåííî-ïîëè-òè÷åñêîé æèçíè Àçåðáàéäæàíà, à ñ äðóãîé –îêàçûâàåò çíà÷èòåëüíîå íåãàòèâíîå âëèÿíèå íàðåãèîí â öåëîì.  ýòîé ñâÿçè õî÷åòñÿ ïîä÷åðê-íóòü, ÷òî ïîçèöèÿ àçåðáàéäæàíñêîé ñòîðîíûçàêëþ÷àåòñÿ â íåîáõîäèìîñòè ðåàëèçàöèèïîýòàïíîãî ïîäõîäà ê ðåøåíèþ ïðîáëåìû.Íåîáõîäèìûì êîìïîíåíòîì ïîëèòè÷åñêîãîóðåãóëèðîâàíèÿ ìû ñ÷èòàåì îñóùåñòâëåíèåðåèíòåãðàöèè àðìÿíñêîãî íàñåëåíèÿ ÍàãîðíîãîÊàðàáàõà â îáùåñòâåííî-ïîëèòè÷åñêóþ æèçíüíàøåé ñòðàíû, ãðàæäàíàìè êîòîðîé ýòè ëèöàÿâëÿþòñÿ.

Ýòî, â ñâîþ î÷åðåäü, ïðåäïîëàãàåò óñòðà-íåíèå ýëåìåíòîâ íåäîâåðèÿ è âðàæäåáíîñòè,ÿâëÿþùèõñÿ ñîñòàâëÿþùåé âëèÿíèÿ êîíôëèêòàíà ïîëèòè÷åñêèé êëèìàò â ðåãèîíå, ê íîð-ìàëèçàöèè, â èòîãå, îòíîøåíèé è îáåñïå÷åíèþâñåîáùåãî è áåñïðåïÿòñòâåííîãî äîñòóïà êçîíå êîíôëèêòà.  äàííîì êîíòåêñòå îñîáîåçíà÷åíèå ïðèîáðåòàåò îòêðûòèå êîììóíèêà-öèé, â òîì ÷èñëå – âäîëü ëèíèè ò.í. «ëà÷èíñêîãîêîðèäîðà». Îáåñïå÷èâ, ñ îäíîé ñòîðîíû, ñâÿçüÀðìåíèè ñ íàãîðíî-êàðàáàõñêèì ðåãèîíîìÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè, îíî òàêæå áóäåòîçíà÷àòü ñîåäèíåíèå àçåðáàéäæàíñêèõ ãîðî-äîâ, òàêèõ êàê Øóøà, Ôèçóëè, Àãäàì è äàëåå –äî Íàõ÷ûâàíà. Ôîðìèðîâàíèå ýòîé äîðîãèìèðà è äðóæáû ïîëíîñòüþ ñîîòâåòñòâîâàëî áûåâðîïåéñêèì öåííîñòÿì èíòåãðàöèè, ïîçâîëÿÿñîçäàòü âîñïðèÿòèå ðåãèîíà êàê åäèíîãîöåëîãî, îáëåã÷àÿ âõîæäåíèå åãî ãîñóäàðñòâ â

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

76

Ìöñ

àùèá

ÿëÿð

Page 77: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

åâðîïåéñêèå è åâðî-àòëàíòè÷åñêèå ñòðóêòóðû.

Ãîâîðÿ îá îáùååâðîïåéñêèõ öåííîñòÿõ,ñëåäóåò òàêæå èìåòü ââèäó, ÷òî, õîòÿ ðàäè-êàëèçì è èìååò ïðàâî íà ñóùåñòâîâàíèå íàðÿäóñ äðóãèìè òå÷åíèÿìè îáùåñòâåííîé ìûñëè,ïðåâðàùåíèå åãî â äîìèíèðóþùåå íàñòðîåíèåíå èäåò íà ïîëüçó íè âíóòðåííåìó ðàçâèòèþîáùåñòâà, íè èìèäæó ãîñóäàðñòâà çà ðóáåæîì.Äóìàþ, ÷òî â ñëó÷àå Àçåðáàéäæàíà íàñòðîåíèÿíåïðèÿçíè è íåíàâèñòè ê ãðàæäàíàì ñîñåäíåãîãîñóäàðñòâà òàêæå èäóò âðàçðåç ñïåðñïåêòèâàìè áóäóùåãî ðàçâèòèÿ ðåãèîíàïîñëå óðåãóëèðîâàíèÿ êîíôëèêòà. Ñ ïîçèöèéïîòåíöèàëà è ðîëè íàøåé ñòðàíû â ðåãèîíàëü-íîé è ìèðîâîé ïîëèòèêå öåëåñîîáðàçíîñòü èïðîäóêòèâíîñòü ïðîòèâîäåéñòâèÿ óêðåïëåíèþè ðàñøèðåíèþ òàêèõ íàñòðîåíèé â àçåð-áàéäæàíñêîì îáùåñòâå íåñîìíåííà.

Âîïðîñ: Â ïðîäîëæåíèå Âàøèõ ñëîâ îíåîáõîäèìîñòè àêòèâèçàöèè ðîëè ãîñóäàðñòâàâ ôîðìèðîâàíèè îáùåñòâåííîé ìûñëè èíàñòðîåíèé, êàê Âû îòíîñèòåñü ê ñîñòîÿíèþäåìîêðàòèçàöèè è ðîëè äàííîãî ïðîöåññà âðàçâèòèè íàøåé ñòðàíû?

Ýëüìàð Ìàìåäúÿðîâ: Ïîëàãàþ, ÷òî àëü-òåðíàòèâû äàëüíåéøåìó óãëóáëåíèþ è ðàñ-

øèðåíèþ äåìîêðàòè÷åñêîé òðàíñôîðìàöèèîáùåñòâà íå ñóùåñòâóåò. Ýòî – ñîçíàòåëüíûéâûáîð ðóêîâîäñòâà ñòðàíû è íåîòúåìëåìàÿñîñòàâëÿþùàÿ êóðñà íà ïðîäîëæåíèå èíòåã-ðàöèè â Åâðîïó. Ïðèîðèòåòîì ÿâëÿåòñÿ ïîëíàÿè íåóêîñíèòåëüíàÿ èìïëåìåíòàöèÿ çàêîíîäà-òåëüñòâà ñòðàíû ïðè óñëîâèè åãî äàëüíåéøåãîñîâåðøåíñòâîâàíèÿ.  ÷àñòíîñòè, çíà÷èòåëü-íûì ýòàïîì â äåëå ïîäòâåðæäåíèÿ íåóêîñíè-òåëüíîé ïðèâåðæåííîñòè íàøåé ñòðàíûèäåàëàì äåìîêðàòèè ìíå âèäÿòñÿ ïðåäñòîÿùèåâ ýòîì ãîäó ïàðëàìåíòñêèå âûáîðû.

 ðàìêàõ ïðîöåññà äåìîêðàòèçàöèè íåîáõî-äèìî íå òîëüêî óäåëèòü ïåðâîî÷åðåäíîåâíèìàíèå óãëóáëåíèþ óæå èäóùèõ â ñòðàíåðåôîðì, íî è äîáèòüñÿ èõ àäåêâàòíîãîâîñïðèÿòèÿ çà ðóáåæîì. Ýòî óæå ñòàâøàÿïðèâû÷íîé ìåòàôîðà îòíîñèòåëüíî ñòàêàíà,êîòîðûé ëèáî «íàïîëîâèíó ïóñò», ëèáî«íàïîëîâèíó ïîëîí». Èìåííî â îñâåùåíèèèäóùèõ â ñòðàíå äåìîêðàòè÷åñêèõ ïðîöåññîâ ÿâèæó âåäóùóþ ðîëü Ìèíèñòåðñòâà.

«Èíòåðôàêñ – Àçåðáàéäæàí» 01.04.05

77

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

öñàùèáÿëÿð

Page 78: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

×ÛÕÛØËÀÐ

Statement by Mr. Ilham Aliyev, President of the Republic of Azerbaijan,at the Summit of the GUUAM heads of state

Kishinev, 22 April 2005

Dear Mr. Chairman!Dear colleagues!Ladies and gentlemen!First of all, I would like to express deep grat-

itude to the hosts and organizers of summit forfine preparation and the excellent organizationof our meetings. I would like also to express mypersonal gratitude to President of MoldovaVladimir Voronin for his hospitality.

I have been in Moldova since yesterday.Yesterday I began my official visit to Moldova,and I must say that I am very much satisfiedwith the results of this visit. Several importantagreements have been signed, and our strategicline of cooperation on a bilateral basis has beenonce again confirmed within the framework ofthe regional organizations and process ofEuro-integration. I also would like to compli-ment our side for doing excellent work with pre-siding. Very much depends on its activeness andpersistence. Today our organization is goingthrough a new stage of the development. I thinkthat it is one of the most important stages now.The role and place of our organization in theworld and its efficiency will depend on how ef-fectively we construct our activity. It is impor-tant that this organization be capable to solveconcrete questions, to promote the process of in-tegration, cooperation on bilateral basis andmultilateral basis so that GUUAM could turnto a serious regional organization. I think that

our sincere desire to transform GUUAM into aserious regional organization shall be taken forgranted. Right now there is good basis, objectivereasons, and also aspiration of our countries tocooperate on strengthening security measures inthe Caspian-Black Sea region, and joining theprocess of Euro-integration.

Very much unites us. Between our countries,on a bilateral basis, there are the most sincere,most friendly and brotherly relations. There-fore, our desire to strengthen and develop theserelations within the format of regional and inter-national cooperation is natural. I am also verymuch glad that our friends— presidents of thefriendly countries of Romania and Lithuania—are taking part in work of our organization. It isyet another indicator of a growing significanceand weight of our organization, and also, Ithink, that it is a very good basis for a future re-gional cooperation on a wider space. And I amconfident that if all these objectives in view areattained and our projects are fulfilled, then, un-doubtedly, GUUAM will play a very powerfulrole from the regional point of view.

We are united also within the processes ofthe Euro-Atlantic integration. Our states haveadhered to these processes during many yearsand are successfully moving towards the inte-gration. However, it is not a secret that the inte-gration process could be more beneficial, easierand faster if we joined our efforts. Since on thisissue there are no disagreements among us, andthere is the same approach, I think, it would bepossible to unite our efforts on the issue of inte-gration into the European and Euro-Atlanticstructures. Our countries have been active par-ticipants of the NATO and European Union in-tegration processes, our countries are membersof the antiterrorist coalition and there are manyother factors, uniting us, of which, we, of course,should take advantage very effectively.

Unfortunately, moments, which unite us, isnot only those of pleasant nature, which inspireus and strengthen our independence; we also areunited by our pain. I mean the conflicts in theterritory of our countries. As it turned out, all

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

78

Page 79: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

conflicts within the post-Soviet space took placein the territory of the GUUAM states. All ofthem have one origin. The Armenia –Azerbaijan, Nagorno-Karabakh conflict, theconflict in Abkhazia, the conflict in SouthOssetia and the conflict in Transdnestrovie – allthese conflicts are generated by aggressive sepa-ratism, infringement of territorial integrity ofour countries, a policy of ethnic cleansing whichhave brought sufferings and sorrow to millionsof refugees who became victims of aggressiveseparatist tendencies. It, too, unites us.

Therefore, I think, that it would be very rea-sonable to unite also our efforts in settlement ofthese conflicts as all of them have common na-ture and common mechanism of settlement. Tous, I think, it will be necessary to work and de-velop very actively frame processes for settle-ment of these problems. In addition, it is veryimportant that the organizations with which weactively cooperate – the OSCE, the EuropeanCommunity, and the Council of Europe – alsoconfirm these frame approaches so that wecould unify approaches to the settlement of allthese four acute conflicts. These conflicts pre-clude proper development of our countries.These conflicts constrain the Euro-integrationprocesses. We understand that this extra lug-gage makes the process of Euro-integrationmore complicated, and we must dispose of it. Itis possible and it is necessary to do it only withinthe norms and principles of the internationallaw. We support such approach. The interna-tional law is on our side. Therefore, these con-flicts, I am confident, will be resolved. It wouldbe best if it took as soon as possible. The sepa-ratist forces and aggressors, which have madeaggressions against our countries, too need tounderstand, that the world goes in a completelydifferent direction. The world goes in the direc-tion of integration, cooperation, strengtheningof regional safety and globalization. Under thecircumstances, the cave approach to the solutionof problems has no prospect. I think, the earlierit will be understood, the easier it will be to avoidpainful consequences of these conflicts.

As a positive step, I want to note an increaseof attention of the international organizationsto problems of separatism in our region. The ac-tive participation of the Council of Europe inthis matter is a good evidence of that. In Januaryof this year, the Council of Europe has adopteda resolution on the Armenia-Azerbaijan conflictwhere all has been named precisely and clearly.

In particular, for instance, that Armenia hasmade aggression against Azerbaijan and hascarried out the policy of ethnic cleansing. As aresult of the policy of ethnic cleanings, one mil-lion people have become refugees and IDPs, andthe territorial integrity of Azerbaijan has beenviolated.

In the world, including Europe, there arefine samples of normal coexistence of the coun-tries and peoples and there are all necessary ele-ments for granting the high status of autonomy.Azerbaijan has repeatedly expressed its readi-ness to give the high status of autonomy to Ar-menians living in Nagorno-Karabakh. But wenever shall agree with the infringement of ourterritorial integrity. In my view, the positive ex-perience of autonomy in Europe should be takenas precedent. Naturally, there should be a com-mon approach to the settlement of these mat-ters. Only in this way we can put an end to thisinjustice and the explicit violation of elementaryhuman rights and norms of the internationallaw.

Our organization has also effectively inter-acted in the communication and transport ar-eas. I am confident that these issues will beareven more significance in the future. And cer-tainly the geographical location of our countriesitself predetermines the transport component ofour relations. We see these processes as an inte-gral part of the regional cooperation and as anelement, which will promote deep integrationprocesses in our region, and also will have veryserious influence on the economic situation ofour countries. By the way, there is one more ele-ment uniting us: all our countries develop verydynamically. The economic growth of our coun-tries is very high. It is clearly demonstratedthrough the growth of GDP, carrying out ofeconomic reforms and establishment of the prin-ciples of the free market. Therefore, this ques-tion, certainly, also will have very much signifi-cance. The TRASECA program, which hasdrawn the attention of international organiza-tions, and also the program the GUUAM-USAand the implementation of this program will putat disposal of our states a completely unique sys-tem of data exchange and operative reaction todangerous crimes. Unfortunately, the transportprojects will be used by not only structures ofgood will, but also by criminals, internationalcriminality, and drug traffickers. Therefore, it isnecessary to take all precaution measures to se-cure ourselves against undesirable situations. 79

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005×

ûõûøëàð

Page 80: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

We also support the “Smart Digit GUUAM”initiative, which should promote closer links be-tween the USA and the GUUAM countries inthe field of high technologies, including elec-tronic trade, telemedicine and remote educa-tion. In the GUUAM countries this project isconsidered as the important step on the way offurther deepening of our cooperation.

Today’s Summit will also go down in historyof our organization by signing of some majordocuments, the central of which, certainly, is theChisinau Declaration. These documents once

again confirm the adherence of our countries,our states to the values of democracy, aspirationto develop the countries and societies, and tes-tify to our determination to go in the direction ofthe European and Euro-Atlantic integration. Iam confident that all our good-will undertak-ings will materialize and that our organizationwill solidify its presence and continue activelypromoting the further integration processes.

Thank you for your attention.

“AzerTAG” 22.04.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

80

×ûõ

ûøëà

ð

Statement by Mr. Ilham Aliyev, President of the Republic of Azerbaijan,at the Third Summit of Heads of State and Government of the Council of Europe

Warsaw, 16-17 May 2005

Dear Mr. Chairman!Ladies and gentlemen!First, I would like to express my gratitude to

the Polish leadership for high-level organizationof this summit and hospitality shown to us. It iseminent that such an action is held in Polandthat is considered major country of the region,which has undergone fundamental democraticchanges over the last 15 years, and this countryhas been changed to inseparable part of generalEurope.

15 years ago Azerbaijan, too, lived in an-other system. Policy we conducted over the lastyears towards political and economic reformscontributed to achievement of a number of suc-cesses in following spheres: political and eco-nomic changes, modernization of our society,development of democracy, human rights pro-tection, freedom of speech and pluralism. Fromthis view, role of European Council is great inthe achievements we gained.

After being member of Council of Europe in2001 visible changes happened in democratic de-velopment of Azerbaijan. All the obligations wetook after being full-right member of EuropeanCouncil are being implemented. New laws, newlegislation adopted in our country is relevant toEuropean standards and values. Policy of politi-cal and economic reforms we realize createdpossibilities for development of our economy.We have very good economic indexes. But wealso understand that without building demo-cratic society we cannot gain success in this way.I mean we will not be able to ensure the samepossibilities that our citizens could benefit fromdemocratic processes.

Our country is fully loyal to process of inte-gration to Europe. We are very glad of being in-cluded in the new neighborhood policy of Euro-pean Union and are intended to firmly cooper-ate with European Union for development ofthis policy. Integration of Azerbaijan to Europegives our country a number of priorities. But weunderstand that full integration will be very dif-ficult without peace and stability in our region.Unfortunately peace is under danger in SouthCaucasus region.

Armenia-Azerbaijan, Nagorno Karabakhconflict caused destruction of big number ofpeople, as a result of this conflict 20% ofAzerbaijani territory is under occupation now.More than a million of Azerbaijanis live as refu-gee and IDP. Territorial integrity of Azerbaijanhas been violated. One of major principles ofEuropean Council - principle of human rightsprotection has been violated. Rights of morethan a million of Azerbaijani refugees and IDPs

Page 81: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

have brutally been violated. Attitude of Councilof Europe on this issue gives us big hopes. Reso-lution adopted by Parliamentary Assembly ofCouncil of Europe in January openly reflectsmain criteria of this conflict that I already men-tioned. So we think that implementation of thisresolution may cause peaceful settlement of con-flict and create base for statement of constantpeace in the region.

Position of Azerbaijan on the settlement ofconflict is based on norms and principles of in-ternational law. In a word, territorial integrityof any country is inviolable and if it is violated itmust be restored. Naturally we cannot acceptthe fact that in XXI century one member of Eu-ropean Council keeps territory of another mem-ber-country under occupation. We demand re-turn of our lands, restoration of our territorialintegrity.

We are ready for compromises too. We con-sider that proposal on giving the possible statusof highest autonomy by Azerbaijan to NagornoKarabakh Armenians for long years is very seri-ous compromise. Besides, we guarantee safetyof every one living in that region. This proposalcan be considered very important element forall-sided settlement. But at the same time sover-eignty of Azerbaijan on Nagorno Karabakh

cannot be subject to compromise. We cannotmake any compromise regarding our territorialintegrity. We respect territorial integrity of allthe countries and surely want territorial integ-rity of Azerbaijan to be respected.

I think that attention of international com-munity to this issue will help us in settling theconflict. We consider talks held in level of presi-dents and foreign ministers advantageous.Azerbaijan is loyal to peaceful settlement of con-flict. We think that all the respective organiza-tions - OSCE Minsk group, which is authorizedon the conflict settlement, Council of Europeand Union of Europe can pay bigger attentionto this important issue. This conflict is greatdanger to development and stability in the re-gion we live and is main obstacle for us in inte-gration of Azerbaijan to Europe.

I express once again my gratitude to the au-thorities of Poland for organizing this action inrequired level and want to mention that wehighly value our relations and cooperation withCouncil of Europe and will continue implemen-tation of all the obligations we took since we en-tered this organization.

Thank you very much.

“AzerTAG” 16.05.05

81

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005×

ûõûøëàð

Âûñòóïëåíèå Ïðåçèäåíòà Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè Èëüõàìà Àëèåâà íà

Äåâÿòîì Ïåòåðáóðãñêîì Ìåæäóíàðîäíîì Ýêîíîìè÷åñêîì ÔîðóìåÑàíêò-Ïåòåðáóðã, 13 èþíÿ 2005 ã.

Óâàæàåìûå ó÷àñòíèêè ôîðóìà!

Äîðîãèå äðóçüÿ!

 ïåðâóþ î÷åðåäü, ÿ õîòåë áû âûðàçèòüáëàãîäàðíîñòü îðãàíèçàòîðàì ôîðóìà çà ïðèã-ëàøåíèå ïðèíÿòü â íåì ó÷àñòèå. Ìû ïðèäàåìáîëüøîå çíà÷åíèå ó÷àñòèþ Àçåðáàéäæàíà âòàêîì âàæíîì ìåæäóíàðîäíîì ñîáûòèè. Çàãîäû ñâîåãî ñóùåñòâîâàíèÿ ôîðóì ïðåâðàòèëñÿ

â î÷åíü âàæíûé ýëåìåíò èíòåãðàöèîííîãîñîòðóäíè÷åñòâà.  íåì ó÷àñòâóþò ïðåäñòàâè-òåëè ìíîãèõ ñòðàí, ðóêîâîäèòåëè êðóïíåéøèõêîìïàíèé, è, êîíå÷íî æå, îáñóæäåíèÿ, îáìåíìíåíèÿìè, äèñêóññèè, êîòîðûå çäåñüïðîèñõîäÿò, âûçûâàþò ó íàñ áîëüøîé èíòåðåñ.Äëÿ íàñ ýòîò ôîðóì èìååò áîëüøîå çíà÷åíèååùå è ïîòîìó, ÷òî â åãî ðàìêàõ áóäåò ïðîâåäåíàïðåçåíòàöèÿ ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ, ýêîíî-ìè÷åñêèõ äîñòèæåíèé Àçåðáàéäæàíà, êðîìåòîãî, íàøè äîñòèæåíèÿ áóäóò ïðåäñòàâëåíûòàêæå íà îòêðûâàþùåéñÿ ñåãîäíÿ âûñòàâêå.

 öåëîì, Àçåðáàéäæàí äèíàìè÷íî ðàçâè-âàåò ñâîþ ýêîíîìèêó. Çà ïåðèîä ñ 1996 ïî 2004ãîä ñðåäíèé ðîñò åå ñîñòàâëÿë áîëåå 10 ïðîöåí-òîâ. Òàêèì îáðàçîì, âàëîâîé âíóòðåííèéïðîäóêò çà ýòîò ïåðèîä áûë óäâîåí. Ñåãîäíÿ ìûíàõîäèìñÿ íà ýòàïå íîâîãî, î÷åíü àêòèâíîãîðàçâèòèÿ. Ïî äàííûì Ìåæäóíàðîäíîãî âàëþò-íîãî ôîíäà, â ýòîì ãîäó òåìïû ðîñòà ýêîíîìèêèÀçåðáàéäæàíà ñîñòàâÿò 18 ïðîöåíòîâ, ÷òî

Page 82: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÿâëÿåòñÿ ñàìûì âûñîêèì ïîêàçàòåëåì ñðåäèñòðàí ìèðà.  Àçåðáàéäæàíå ñîçäàí î÷åíüõîðîøèé èíâåñòèöèîííûé êëèìàò, ìàêñèìàëü-íî êîìôîðòíûå óñëîâèÿ äëÿ èíâåñòîðîâ, àòàêæå ìåõàíèçì, ïîçâîëÿþùèé â ïîëíîé ìåðåîáåñïå÷èâàòü íàøè íàöèîíàëüíûå èíòåðåñû. Èòàêàÿ èíâåñòèöèîííàÿ ïîëèòèêà ïðèâåëà êòîìó, ÷òî çà ïîñëåäíèå 10 ëåò â ýêîíîìèêóÀçåðáàéäæàíà èíâåñòèðîâàíî 24 ìèëëèàðäàäîëëàðîâ, ÷òî ÿâëÿåòñÿ åùå è îäíèì èç ñàìûõâûñîêèõ ïîêàçàòåëåé â ðåãèîíå íà äóøóíàñåëåíèÿ. Âûñîêèå òåìïû ðàçâèòèÿ ýêîíîìèêèïîçâîëÿþò íàì ðåøàòü è ñîöèàëüíûå âîïðîñû.Áîëüøîå âíèìàíèå óäåëÿåòñÿ è âîïðîñàì,ñâÿçàííûì ñ ñîöèàëüíîé çàùèòîé íàñåëåíèÿ. Âáþäæåòå íà 2005 ãîä ïðåäóñìîòðåíî óâåëè-÷åíèå ýòèõ ðàñõîäîâ, â òîì ÷èñëå íà çäðàâî-îõðàíåíèå - íà 44 ïðîöåíòà, íà îáðàçîâàíèå - íà25 ïðîöåíòîâ.  öåëîì, óâåëè÷åíèå áþäæåòà ñïëàíèðóåìûìè óòî÷íåíèÿìè ñîñòàâèò ïîðÿäêà40 ïðîöåíòîâ.

Ìû ïðèäàåì áîëüøîå çíà÷åíèå òàêæå èðåãèîíàëüíîìó ðàçâèòèþ íàøåé ñòðàíû. Ìûõîòèì, ÷òîáû íàøà ñòðàíà ðàçâèâàëàñü äèíà-ìè÷íî è âñåñòîðîííå, â òîì ÷èñëå, ÷òîáû èðåãèîíû Àçåðáàéäæàíà ïî÷óâñòâîâàëè ïîçè-òèâíûå èçìåíåíèÿ.  ñâÿçè ñ ýòèì ïîëòîðà ãîäàíàçàä áûëà ïðèíÿòà Ïðîãðàììà ðåãèîíàëüíîãîðàçâèòèÿ, ïðåäóñìàòðèâàþùàÿ ðàçâèòèå ñîâ-ðåìåííîé èíôðàñòðóêòóðû â ðåãèîíàõ. ÝòàÏðîãðàììà áûëà íàïðàâëåíà òàêæå íà ñîê-ðàùåíèå áåäíîñòè, ñîêðàùåíèå óðîâíÿ áåçðà-áîòèöû. Äîëæåí ñêàçàòü, ÷òî ýòîò ïåðèîäîêàçàëñÿ âåñüìà óñïåøíûì: çà ïîñëåäíèå ïîë-òîðà ãîäà â Àçåðáàéäæàíå ñîçäàíî 217 òûñÿ÷íîâûõ ðàáî÷èõ ìåñò, ïîäàâëÿþùåå áîëüøèí-ñòâî èç êîòîðûõ – â íåíåôòÿíîì ñåêòîðå è âðåãèîíàõ. Óðîâåíü áåäíîñòè çà ïîñëåäíèåïîëòîðà ãîäà ñîêðàòèëñÿ íà 9 ïðîöåíòîâ, íî,òåì íå ìåíåå, âîïðîñ ýòîò âûçûâàåò áîëüøîåáåñïîêîéñòâî. Ìû ïîñòàâèëè çàäà÷ó, ÷òîáû âíàøåé ñòðàíå íå áûëî áåäíûõ, è ÷òîáûìàòåðèàëüíûé óðîâåíü ãðàæäàí ïîâûøàëñÿ èçãîäà â ãîä. Îäíèì ñëîâîì, àêòèâíîå ó÷àñòèåÀçåðáàéäæàíà â èíòåãðàöèîííûõ ïðîöåññàõ,îòêðûòîñòü íàøåé ýêîíîìèêè, õîðîøèé èí-âåñòèöèîííûé êëèìàò ïîçâîëèëè çà äîñòàòî÷íîêîðîòêèé ïåðèîä âðåìåíè âîññòàíîâèòü ýêî-íîìèêó, ïðåäîòâðàòèòü òÿæåëåéøèå ïîñëåä-ñòâèÿ íà÷àëà 1990-õ ãîäîâ è äîáèòüñÿóñòîé÷èâîãî ýêîíîìè÷åñêîãî ðîñòà. Ìû íàäå-

åìñÿ, ÷òî òåìïû ýòîãî ðàçâèòèÿ áóäóò ñîõ-ðàíåíû è â áóäóùåì, è ýòî ïîçâîëèò íàì, íàøåéñòðàíå ñòàòü ýêîíîìè÷åñêè ñèëüíûì ãîñóäàð-ñòâîì.

 ðàìêàõ ðåãèîíàëüíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà âÀçåðáàéäæàíå îñóùåñòâëÿþòñÿ êðóïíûåìåæäóíàðîäíûå ïðîåêòû, è ìû ðàññ÷èòûâàåìòàêæå â áóäóùåì íà àêòèâíîå ñîòðóäíè÷åñòâî ñçàðóáåæíûìè èíâåñòîðàìè. Äîëæåí ñêàçàòü,÷òî ýêîíîìè÷åñêèå ñâÿçè ìåæäó Ðîññèåé èÀçåðáàéäæàíîì íûíå ïåðåæèâàþò ïåðèîäáóðíîãî ðîñòà.  íà÷àëå 2004 ãîäà ïðåçèäåíòûäâóõ ñòðàí ïîñòàâèëè çàäà÷ó îá óäâîåíèèòîâàðîîáîðîòà, è ñåãîäíÿ, ïî ïðîøåñòâèèìåíåå, ÷åì äâóõ ëåò, ìîæíî ñ óäîâëåòâîðåíèåìîòìåòèòü, ÷òî ìû ýòó çàäà÷ó ïî÷òè âûïîëíèëè.Òåìïû ðîñòà òîâàðîîáìåíà – î÷åíü âûñîêèå,ñîñòàâëÿþò ïîðÿäêà 50-60 ïðîöåíòîâ. À ñàìîåãëàâíîå, ïîòåíöèàë íàøèõ ñòðàí ïîçâîëÿåòäîáèòüñÿ åùå áîëüøåãî ðîñòà.  Àçåðáàéäæàíåñ ðîññèéñêèì êàïèòàëîì ðàáîòàþò 400êîìïàíèé, è ðîññèéñêèå êîìïàíèè ïðèíèìàþòàêòèâíîå ó÷àñòèå â èíâåñòèöèîííûõ ïðîöåññàõâ íàøåé ñòðàíå. Ìû ñ÷èòàåì, ÷òî áóðíîåðàçâèòèå ýêîíîìè÷åñêèõ ñâÿçåé îòâå÷àåò íà-øèì èíòåðåñàì, çàêëàäûâàåò î÷åíü ñåðüåçíóþîñíîâó äëÿ âñåñòîðîííèõ îòíîøåíèé ìåæäóÐîññèåé è Àçåðáàéäæàíîì. Ìû óäîâëåòâîðåíûóðîâíåì ðàçâèòèÿ ýòèõ îòíîøåíèé, îíè ñåãîäíÿâûøëè íà óðîâåíü ñòðàòåãè÷åñêîãî ïàðòíåð-ñòâà. È ýòî îòâå÷àåò èíòåðåñàì êàê Ðîññèè, òàêè Àçåðáàéäæàíà. ß íàäåþñü, ÷òî äàëüíåéøååðàçâèòèå ýêîíîìè÷åñêèõ ñâÿçåé, ïîëèòè÷åñêèõñâÿçåé, ñâÿçåé â ãóìàíèòàðíîé îáëàñòè ïîç-âîëèò òåñíåå îñóùåñòâëÿòü ñîâìåñòíûå ïðî-åêòû è áîëåå àêòèâíî ñîòðóäíè÷àòü íà ðåãèî-íàëüíîì óðîâíå. Íå ñåêðåò, ÷òî ýêîíîìè÷åñêèéïîòåíöèàë è Ðîññèè, è Àçåðáàéäæàíà èç ãîäà âãîä ðàñòåò, è ýòî ïîçâîëÿåò íàì áîëååýôôåêòèâíî çàäåéñòâîâàòü âñå ìåõàíèçìû äëÿýêîíîìè÷åñêîãî ñîòðóäíè÷åñòâà. Ìûðàññ÷èòûâàåì íà òàêîå ñîòðóäíè÷åñòâî è âáóäóùåì, è íàäåþñü, ÷òî îíî ïðèíåñåòáîëüøóþ ïîëüçó è Ðîññèè, è Àçåðáàéäæàíó. ßõîòåë áû åùå ðàç ïîáëàãîäàðèòü îðãàíèçàòîðîâçà ïðèãëàøåíèå ïðèíÿòü ó÷àñòèå â ýòîì âàæíîìôîðóìå è ïîæåëàòü ðàáîòå ôîðóìà óñïåõîâ.

Áëàãîäàðþ çà âíèìàíèå.

«ÀçåðÒÀÄæ» 15.06.2005

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

82

×ûõ

ûøëà

ð

Page 83: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Statement by Mr. Ilham Aliyev, President of the Republic of Azerbaijan, at theopening of the first enlarged meeting of International Investment Forum’s

“Extraordinary Ukraine Roundtable”Kiev, 16 June 2005

First, I express my gratitude to my colleagueVictor Yushchenko for inviting me to pay a visitfor partaking in such an important internationalaction. We attach very big importance to our bi-lateral ties with Ukraine and I also express mygratitude to Mr President for the warm words headdressed to our country. We have been friendlycountries for long years. We have very firm his-torical ties and most important is that after get-ting independence our countries have success-fully cooperated. That cooperation is continued,strengthened and developed now.

Today I am very glad that such an impor-tant international action is held in Ukraine andbusinessmen from all over the world are gath-ered here. Attention of all is focused here. It isvery necessary for future development of coun-try, involvement of foreign investments. Cre-ation of required environment for investors isvery important. To have their trust, create maxi-mal comfortable working conditions for them isone of the most necessary issues.

Azerbaijan conducts the policy of fully inte-grating to European structures. It is already afew years that we are member of EuropeanCouncil and as You mentioned, I have been dep-uty chairman of PACE. At present, Azerbaijanhas been included in ‘New neighborhood policy’of European Union. We have very good dialogwith this organization. It specially belongs to en-ergy, transport and other fields. Undoubtedlywe think future of our region will depend onhow successfully our society will be modernized.In a word, development of democratic reforms,implementation of economic reforms will de-pend on our activity in policy of modernizingthe political system, our society. Not only eco-nomic development or industrial development isconsidered here. Our country has gained verybig successes in economic field. According tocalculations of International Monetary Fundgrowth of GDP will be 18% this year. But we gotrich natural resources. You know that a numberof countries in the world have rich natural re-sources but it does not mean that all those coun-tries develop in desirable manner and popula-tion benefit this chance. This is why democrati-zation process, creation of modern political sys-

tem is our success and one of first conditions ofdevelopment. We also understand that these ini-tial conditions are necessary for our closer inte-gration to Europe.

Mr Chairman was also interested here thatin what stage we are in this way. Being friendand ally of Ukraine, we are very glad to see suc-cess Ukraine gained in way of integration to Eu-rope. But we also see that our country followthem. So we will see the way Ukraine will passand difficulties, problems it will face. I am surethat we will continue our steps in the same direc-tion.

I consider a new situation is being formed inthe region. I am delighted of seeing all the presi-dents sitting here. I also want to emphasize that Iam glad to see heads of member-states ofGUAM. GUAM organization was in depres-sion in certain time. At present we enter the newstage in development of GUAM. We discuss im-portant economic projects in bilateral and mul-tilateral format in frame of this organization. Aquite new situation is being formed in the re-gion. I think process of integration to Europe iseasy when all we act together. We feel this inter-est by all our partners and neighbors. I am surethat due to joint efforts, strong support andhard work of European countries we will be ableto get our goals.

Thank you.

“AzerTAG” 16.06.05

83

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005×

ûõûøëàð

Page 84: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Statement by Mr. Elmar Mammadyarov, Minister of Foreign Affairs of the

Republic of Azerbaijan, at the Panel discussion “Regional Organizations.

Responding to threats to democracy and promoting democracy”

Santiago, 29 April 2005

Dear colleagues,The topic of the panel is multidimensional,

since responses to the threats to democracy de-pending on the environment are being devel-oped primarily on national level and then com-plemented by regional efforts.

In order to effectively respond to a threat itis necessary to identify its nature and root causesand to prevent its escalation. I would like to startwith the characteristics of threats to democracyand then to add few of my thoughts on perspec-tives of regional cooperation of states in re-sponding to these threats.

Threats to democracy could be classifiedinto two groups as conventional and non-con-ventional.

Under the first category falls the group ofthreats which are basically of internal nature.They include difficulties being faced by theyoung democracies, especially in the institu-tional contexts, and are more or less commonfor all of us: for instance, need for economic re-structuring, poor living conditions, rebuildingsociety, democratic deficit, disenfranchisementof citizens, political confrontation and polariza-tion of society.

There are other more sophisticated prob-lems, still of conventional nature, such as rise ofaggressive nationalistic ideologies, racism andxenophobic forces. They are elements inherentto some groups in society and if becoming ex-tremely apparent, are seen as factors prejudicingcredibility of governments.

If we look into the problem of political mis-trust, one could argue that certain degree ofskepticism is healthy for democracy. However,we should acknowledge that declining trust inboth politics and political institutions is a threatinsofar as it encourages greater distance be-tween citizens and government.

Thus, the internal challenges or conven-tional threats to democracy come from its inef-fective institutional structures or proceduresand revolve around fragile socio-economic andpolitical settings.

The second group of threats to democracyhas to deal more with universal or global chal-lenges to international security.

Growth of terrorism, aggressive separatism

and extremism and connected with these phe-nomena such problems as drugs and humantrafficking, organized crime, illegal migration,money laundering and corruption, require coor-dination, strengthening and expansion of coop-eration between states in combating those chal-lenges.

While determining the response to thesethreats it is necessary to keep in mind that use offorce, ethnic cleansing, territorial claims and vi-olation of human dignity are incompatible withthe democratic norms and values, and hencemust be strongly rejected. There should be noplace for double standards and States have toconsolidate their efforts in confronting thesethreats and help the affected state to restore itssovereignty infringed as a result of conflict or ac-tions of separatist regimes.

Dear colleagues,Experience of the past provides a remark-

able distinction in responses of states to thethreats to their democratic establishments. If aconsideration of and reaction to an internal dan-ger to democratic institutions is largely donewithin the domestic jurisdiction of state, re-sponse to the non-conventional threats more of-ten becomes the issue of multilateral consider-ation at a regional or international level.

In the light of the above-mentioned, I wouldlike to emphasize two different approaches,which complement each other and helpAzerbaijan adapt its response to the threats todemocratic development.

Transition to democracy in Azerbaijan andadherence to our shared values has been a pro-cess that brought not only opportunities, butalso serious challenges for democratic develop-ment. It is not surprising that relatively new in-stitutions and gradually realized values are notalways mutually enforced and give rise to anumber of questions. We accustom interna-tional experience in shaping our response tothese inner threats, based on our own assess-ments. Such approach is justifiable, as we de-velop democracy for the purpose of strengthen-ing security and stability, economic and socialprogress of our own society.

In order to support these high aspirations

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

84

×ûõ

ûøëà

ð

Page 85: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

we are systematically working out the target-ori-ented steps in order to achieve more progress insecuring the independence of judiciary, develop-ing political culture, promoting education forhuman rights, enhancing the democratic stabil-ity through support to civil society, strengthen-ing the accountability and transparency thatshould ultimately contribute to protection ofhuman rights.

Azerbaijan attaches great importance to thestrengthening of regional cooperation of theGUUAM states. GUUAM is a union of fivecountries - Azerbaijan, Georgia, Moldova,Ukraine and Uzbekistan - which was born anddeveloped on the basis of their common interestin the area of security and expanded to the eco-nomic and humanitarian dimensions. Given thegrowing role of globalization and integration inadvancement of democratic norms and values,GUUAM has become a serious geopolitical fac-tor in the East European space. Key geographiclocation of the GUUAM states makes themstrategically important and extremely attractivepart of the link between Europe, Caucasus andAsia. I am convinced that further strengtheningof cooperation of GUUAM, as well as broad in-ternational support to our efforts could seri-ously boost democratic processes taking place inthese countries and provide security and stabil-ity in the region.

The least pleasant factor commonalityamong the GUUAM states is the existence ofunresolved conflicts on the territory of three ofthem. Despite active involvement of interna-tional community, infringements on territorialintegrity of these states continue to underminesecurity and stability of the entire region and im-pair the realization of globally significant pro-jects on transport communications. Unresolvedregional conflicts accompanied by seizure of ter-ritories and establishment of separatist regimesundermine sovereignty, territorial integrity andpolitical independence of these states, impedefull-scale democracy building, hamper eco-nomic development of entire region and nega-tively affect the integration processes currentlytaking place in Europe.

Of those unresolved conflicts the lon-gest-lasting and the most devastating in terms ofloss of lives and damage done is the Armenia -Azerbaijan Nagorno-Karabakh conflict. Arme-nia’s armed aggression has lasted for more than14 years now and resulted in military occupationof 20% of Azerbaijan’s territory and about 1

million refugees and displaced persons in mycountry. Use of force not only contradicts uni-versally-accepted basic rules of behavior for alaw-abiding international citizen, it also showsobvious lack of respect for democratic normsand principles in general. While pursuing policyaimed at expedient peaceful resolution of theconflict, Azerbaijan also has to deal with all as-pects of the dispute’s influence on the country’sdevelopment, both direct and indirect, includingserious obstacles on the path of democratic de-velopment.

The response of the GUUAM states to suchthreats is based on respect to the norms andprinciples of international law, which govern re-lations between states. GUUAM states proceedfrom the agreed position that these norms mustbe applied for preservation of multi-ethnicityand cultural diversity as the basics of democraticsocieties and envisage peaceful co-existence ofvarious minorities within internationally recog-nized territorial boundaries of states. Respect tothese norms and principles is the only, thoughmore difficult alternative for us vis-à-vis the useof force or escalation of conflict.

Assistance of international organizations, inparticular those involved in mediatory pro-cesses, should be based on these norms andaimed at the settlement of the protracted con-flicts through gradual reintegration of uncon-trolled territories into the states where they be-long to and restoration of the rights of refugeesand IDPs.

Such settlement based on the shared valuesof democratic society would restore trust andconfidence, respect to human rights and free-doms, establishment of lasting peace, genuineneighborhood free of territorial ambitions. Thatwill be the most effective way to ensure the dem-ocratic stability, security and development ofstates.

It is not by accident that the Chisinau Decla-ration adopted by the recent Summit of theGUUAM Heads of States has democracy as oneof the pillars of regional cooperation forstrengthening security and stability. The Presi-dents pointed out “adherence to the principles ofdemocracy, rule-of-law and respect to basic hu-man rights and freedoms” and reaffirmed theirresolve to “solidify democratic stability”.

Dear friends,I have presented my vision of the way of de-

velopment of democracy and different ap- 85

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005×

ûõûøëàð

Page 86: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

proaches in outlining the response to the threatsto security of states. I would like to sincerelythank our Chilean friends for the hospitality andconvening of this meeting. I believe that such anexchange of views enriches our peoples repre-senting different cultures and traditions, but

united by the common interests.I thank you for your attention and will be

glad to respond to the questions.

MFA information dated April 29, 2005

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

86

×ûõ

ûøëà

ð

Statement by Mr. Elmar Mammadyarov, Minister of Foreign Affairs of the Republicof Azerbaijan, at the International Conference on Iraq

Brussels, 21-22 June 2005

Distinguished Co-Chairs,

Ladies and Gentlemen,I would like to express my sincere gratitude

to the initiators of this international conferenceat bringing up to the fore the issues very impor-tant for the new Iraq Transitional Government.It is my firm belief that Iraqi People should beassisted now without delay to win the prosper-ous future that they deserve within secure, indi-visible and thriving country.

Azerbaijan believes that the adoption of theIraqi Constitution to be drafted by 15th of Au-gust 2005 and approved through the nationalreferendum by 15th October 2005, followed bythe national elections at the end of this year willbe an important cornerstone of free and demo-cratic Iraqi state. We support the efforts of theIraqi Transitional Government (ITG) to ensurethat this process is transparent and is built onnationwide consensus. We hope that the demo-cratically-elected ITG will realize its strategiesand vision with regard to all programs thatwould facilitate the achievement of democratic,pluralist and unified Iraq. We also welcome pro-motion of women’s rights in Iraq, their partici-pation in the decision-making process and widerrepresentation in the Transitional National As-sembly.

Along with this, our main efforts should befocused on the establishment of the rule of lawand public order in Iraq, which will attract for-eign investment and guarantee the Iraqi peoplefull control over their natural resources and thebenefits they are going to bring.

We support overall international integra-tion of Iraq, including its engagement in WorldTrade Organization (WTO) and InternationalMonetary Fund (IMF). The successful transfor-mation of Iraq into a country with good gover-nance will greatly contribute to the efforts tomaintain lasting peace and security in theGreater Middle East.

In this respect, we also welcome the Initia-

tive of the Neighboring Countries and the com-mitments they made at the Istanbul meeting on30 April 2005, to cooperate with each other forpreventing terrorism, cross-border organizedcrime and other illegal activities in order to safe-guard regional security.

Regrettably, the present situation in Iraq re-mains fragile with the violence thwarting effortsto create stability. Substantial improvements insecurity environment are necessary and allIraqis should join the process of promoting na-tional reconciliation and mutual trust. We areconvinced that the consistent efforts to build ademocratic future by Iraqis and for Iraqis willbring the desired outcome.

Yet, peace and security are essential in en-abling the Iraqi citizens to participate fully intheir country’s rebirth. As a part of the commu-nity of states engaged in building Iraq’s future,Azerbaijan does its best to play a part inpost-war rebuilding efforts and promoting secu-rity in Iraq. At present, 151 Azerbaijani peace-keepers in Al-Haditha provide security for acrucial electric power installation.

Azerbaijan also supports the strengtheningof legal and institutional framework and publicorder in Iraq, in order to accelerate the processof building up Iraq’s own armed forces that willbe able to guarantee its national security in thefuture. As a partner nation, Azerbaijan standsready to participate in training of Iraqi militaryand police forces.

Being a Muslim country, Azerbaijan has notonly taken its share of responsibility for the pro-cess of peaceful rebuilding of Iraq, but also willactively participate in the discussions on Iraq atthe meeting of the OIC Ministers of Foreign Af-fairs to be held in Sana, on June 27-30, 2005.

Mr. Chairman,This conference is a positive initiative and an

important forum to discuss the post-war re-building processes in Iraq, current reform

Page 87: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

agenda and other relevant issues, also in termsof providing an opportunity to listen to the Iraqiperspective on the matters of priority. The con-ference has highlighted the essential importanceof the political, security and economic aspects ofIraq’s transition process as envisaged inUNSCR 1546 and underscored the necessity fora comprehensive approach to supporting Iraq.

In conclusion, while reiterating Azerbaijan’sunconditional support to sovereignty and terri-torial integrity of Iraq and I would like reaffirmour strong interest in working with the worldcommunity and the Iraqis for the well-being andprosperity of this nation.

MFA information dated June 22, 2005

87

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005×

ûõûøëàð

Statement by Mr. Elmar Mammadyarov, Minister of Foreign Affairs of the Republicof Azerbaijan, at the XXII Conference of the OIC Foreign Ministers

Sanaa, 28-30 June 2005

Excellencies,Dear brothers,I would like to welcome delegations of the

OIC member States and wish you all successfuldeliberations during the Conference. Particu-larly, I would like to thank the brotherly Gov-ernment of the Republic of Yemen for warmhospitality and excellent organization of ourmeeting.

Mr. Chairman,I congratulate you upon the assumption of

the Chairmanship of the XXXII Conference ofthe OIC ministers of foreign affairs and I wishyou every success in achieving the goals of thisConference. In the meantime, I would like tothank the outgoing Chairman Minister Gul forhis able and skilful leadership to the Conferenceand add our warm appreciation of recent ac-complishments by Professor IkmaleddinEhsanoglu in the capacity of Secretary Generalof OIC.

The progress felt in the relations ofAzerbaijan with the OIC member States hasfound its manifestation at various levels. Wehave demonstrated our willingness to developboth bilateral and multilateral cooperation withthe brotherly Muslim countries as well as to takean active part in the settlement of problemsfaced by the member States. Boosting coopera-tion in the OIC, the largest non-regional organi-zation uniting interests of 57 states from variouscontinents could help us make the most of theongoing globalization process for the benefits ofMuslim world.

As a next step, Azerbaijan conveyed to theGeneral Secretariat of OIC its willingness tohost the XXXIII Conference of the OIC ForeignMinisters in the year 2006 in Baku, and I hopethat you will positively consider the proposal ofAzerbaijan.

Dear friends,The situation in the Middle East remains a

source of concern for us. We appeal to our Pal-estinian brothers and sisters to demonstrate re-serve and pragmatism. Azerbaijan supports theefforts of Quartet and encourages all parties tocontinue with implementation of the Roadmap.We hope that they will remain constructively en-gaged in the process of resolution of all prob-lems of the region with a view to achieving thegoal of a soonest establishment of a sovereignand independent Palestinian State livingside-by-side with the State of Israel and itsneighbors.

Azerbaijan is committed to the territorial in-tegrity, sovereignty and political stability ofIraq. We will continue to add our efforts tothose of the international community aimed atestablishing peace and democracy in the countrybased on the free will of whole Iraqi people,which will be triumphant in the upcoming elec-tions. The United Nations must be given aproper role in rehabilitation of Iraq.

There is also another urgent issue on ouragenda such as the question of Jammu andKashmir that long awaits its just solution. Weexpress our support to the latest initiatives bythe Government of Pakistan launched at bilat-eral level with India and within multilateralframeworks. There is an obvious need to con-tinue such concerted efforts that will finally leadto the long-term settlement of the problem ofKashmir on the basis of relevant resolutions ofUnited Nations.

Azerbaijan regrets that Secretary GeneralAnnan’s plan for Cyprus was not accepted bythe Greek Cypriots. We are concerned by thelack of relevant attention of international com-munity to this issue, in particular to the needs ofTurkish community of Cyprus. Azerbaijan ex-pects proper consideration of the issue by theUnited Nations and hopes for further progress

Page 88: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

on it as well as expansion of the EU support pro-grams to the Turkish Community of the island.Recent developments in both parts of Cyprusgive certain incentives for optimism. Azerbaijansupports the efforts of Turkey aimed at compre-hensive settlement of the issue.

We also remain concerned at the security sit-uation in Afghanistan and will continue to sup-port the efforts of Government of Afghanistanon restoration of stability in the country. We callupon the Afghan parties to put an end to the useof force and pursue their interests through nego-tiation and national reconciliation.

Azerbaijan reiterates its commitment to So-malia’s unity, sovereignty, territorial integrityand independence and supports the efforts ofauthorities in Somalia to achieve peace and de-velopment of the country.

Let me express a sincere gratitude for con-tinued support of the Islamic Ummah to thecause of Azerbaijan in its efforts to eliminate theconsequences of aggression by Armenia againstour territorial integrity and to restoreAzerbaijan’s sovereignty over its occupiedNagorno-Karabakh and other adjacent sevenregions. Resolutions on this issue we adoptedtoday continue to bear a special political signifi-cance for the settlement process and emphasizethe principle stance of the OIC.

I would like particularly to extend ourthanks for your unreserved support to our ini-tiative to address the situation in the occupiedterritories of Azerbaijan at the session of UnitedNations General Assembly. At that point, thenegotiations were at a critical juncture andprompt consideration of the item played a cru-cial role both in attracting international atten-tion to the problem, which impeded the processof peace negotiations and, if continued, couldhave led to a humanitarian disaster, and in send-ing the OSCE fact-finding mission to the occu-pied territories of Azerbaijan. Results of themission proved the validity of concerns ofAzerbaijan and will help eliminate the obstaclesto the peaceful settlement of the conflict. Not-withstanding, situation in the occupied territo-ries of Azerbaijan requires further attention. Inthis regard, we will continue our efforts to keepthis issue under consideration of various inter-national organizations, including the OIC,OSCE and United Nations.

As for the negotiations carried out withinthe Prague process at the level of foreign minis-ters of Azerbaijan and Armenia, I can tell youthat in the course of these meetings we discussedmajor issues of the would-be settlement, includ-

ing return of Azerbaijan’s indigenous popula-tion back to their homes in the liberated territo-ries in security and dignity, restoration of trans-port and other communications, establishmentof normal interstate relations between Armeniaand Azerbaijan and gradual solution of the po-litical issues related to the conflict. It is my sin-cere hope that the OIC continued attention andsupport to Azerbaijan in this principle matterwill be rendered to the full extent, while our ne-gotiations with Armenia are underway.

Mr. Chairman,On the United Nations reform Azerbaijan

strongly feels the necessity to adjust the UNmechanisms to effectively address critical chal-lenges that system of multilateral cooperationfaces at this juncture. We have to strengthen thecollective response mechanisms, adapt SecurityCouncil to the needs of wider UN membershipand to restore the confidence of internationalcommunity in this universal Organization.

Azerbaijan holds the view that reforms ofthe Security Council is a multifaceted process in-volving such important issues as enlargement ofits membership, increasing efficiency and im-proving working methods. The appeal of theOIC Secretary-General Professor EkmeleddinIhsanoglu to seize the opportunity of the Secu-rity Council reform so that the Muslim worldcould have a seat in the enlarged Councilsounded as an interesting one. Azerbaijan sup-ports an approach according to which the Mus-lim world would get a realistic chance to repre-sent the Islamic civilization not on religiousgrounds, but on the basis of significant demo-graphic and political weight of the Ummah.

Azerbaijan has always been supportive tothe efforts of OIC to strengthen informal tiesamong member countries, in particular of youthorganizations of Muslim states. I believe thatcooperation of youth organizations through theestablished Islamic Conference of Youth Initia-tive can play an increasing role in advancing thecore issues of the OIC agenda. I hope that to-day’s granting to the Youth Forum of an affili-ated status with OIC would promote religiousand cultural understanding, harmony and coop-eration between representatives of our younggeneration as well as would provide the OICwith a motivated and knowledgeable platformfor promotion of values of Islam.

Thank you.

MFA information dated June 30, 2005

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

88

×ûõ

ûøëà

ð

Page 89: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

EÐMßNÈSTAN – AZßÐBAÉCAN MÖNAQÈØßSÈ

ØUØA Vß LA×ÛN ØßÙßÐLßÐÈNÈN EÐMßNÈSTAN SÈLAÙLÛ QÖVVßLßÐÈTßÐßFÈNDßN ÈØÜALÛNÛN 13-cö ÈLDÞNÖMÖ

Øuøa øÿùÿðinin Eðmÿnistan silaùlû qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn iøüalûnûn 13-cö ildþnömö ilÿÿlaqÿdað Azÿðbaécan Ðesïublikasû Milli Mÿclisinin bÿéanatû

Bu il maéûn 8-dÿ Øuøa øÿùÿðinin Eðmÿnistansilaùlû qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn iøüal edilmÿsinin 13ili tamam oluð. Øuøa øÿùÿðinin iøüalû DaülûqQaðabaü bþlgÿsini Azÿðbaécandan qoïaðûbEðmÿnistana biðlÿødiðmÿk vÿ éeðli azÿðbaécanlûÿùalini éaøadûüû éeðlÿðdÿn qovub ÷ûxaðmaq ö÷önùÿéata ke÷iðilÿn ùÿðbi tÿcavözön bið mÿðùÿlÿsinitÿøkil etmiødið. Taðixÿn bötön Qaðabaü bþl-gÿsinin mÿðkÿzi øÿùÿði olan Øuøanûn iøüalû ilÿeðmÿni millÿt÷ilÿði Azÿðbaécanûn bu bþlgÿsinintam etnik tÿmizlÿnmÿsini baøa ÷atdûðmûølað.

Azÿðbaécanûn möstÿqil Qaðabaü xanlûüûnûnïaétaxtû kimi Øuøanûn ÿsasûnû azÿðbaécanlûlaðûnqÿdim éaøaéûø mÿskÿninin éeðindÿ xanlûüûnùakimi, gþðkÿmli dþvlÿt xadimi Ïÿnaùÿli xanCavanøið 1756-cû ildÿ qoémuøduð. O vaxtdan buøÿùÿð Azÿðbaécanûn ictimai-iqtisadi vÿ mÿ-dÿni-siéasi ùÿéatûnda son dÿðÿcÿ möùöm ðoloénamûødûð. Øuøa Azÿðbaécan mÿdÿniééÿtininvÿ incÿsÿnÿtinin beøiéi olaðaq Azÿðbaécanûn bþ-éök øÿxsiééÿtlÿðindÿn - daùi øaið Molla ÏÿnaùVaqifi, gþðkÿmli øaið Xuðøidbanu Natÿvanû,Azÿðbaécan ðealist nÿsðinin banilÿðindÿn ßbdöð-ðÿùim bÿé Ùaqveðdiéevi, Azÿðbaécan teatðûnûnbanilÿðindÿn dðamatuðq vÿ ïublisist Nÿcÿf bÿéVÿziðovu, Øÿðqdÿ ilk oïeðanûn banisi daùi bÿs-tÿkað Özeéið Ùacûbÿéovu, dönéa miqéaslû oïeðamöüÿnnisi Bölbölö, Azÿðbaécan baletinin banisißfðasiéab Bÿdÿlbÿélini, xalqûmûzûn bið ÷ox digÿðnuðlu simalaðûnû dönéa mÿdÿniééÿti taðixinÿbÿxø etmiødið.

1988-ci ildÿn Eðmÿnistanûn Azÿðbaécanaqaðøû ÿðazi iddialaðûnû ùÿéata ke÷iðmÿk niééÿtiilÿ baøladûüû iøüal÷ûlûq möùaðibÿsi vÿ etniktÿmizlÿmÿ siéasÿti nÿticÿsindÿ Azÿðbaécan Ðes-ïublikasû ÿðazisinin 20 faizi, éÿni Øuøa øÿùÿðinindÿ éeðlÿødiéi Daülûq Qaðabaü bþlgÿsi vÿ onunÿtðafûndakû daùa 7 ðaéon – La÷ûn, Kÿlbÿcÿð, Aü-dam, Cÿbðaéûl, Fözuli, Qubadlû, Zÿngilan ða-éonlaðû iøüal olunmuø, Eðmÿnistan ÿðazisindÿnvÿ Azÿðbaécanûn iøüal edilmiø bþlgÿsindÿn 1miléondaí ÷ox azÿðbaécanlû qovulub didÿðginsalûnmûø, 18 mindÿn ÷ox azÿðbaécanlû qÿtlÿéetiðilmiø, 20 mindÿn ÷ox dinc sakin éaðalanmûø,

50 mindÿn ÷ox adam ÿlil olmuø, 4 mindÿn ÷oxadam ÿsið vÿ itkin döømöø, giðov gþtöðölmöø, 877øÿùÿð, kÿnd vÿ qÿsÿbÿ qaðÿt edilmiø, daüûdûlmûøvÿ éandûðûlmûødûð.

Èøüal÷ûlûq möùaðibÿsinin gediøindÿ eðmÿnimillÿt÷ilÿði azÿðbaécanlû ÿùaliéÿ qaðøû dÿùøÿtlisoéqûðûmû cinaéÿtlÿði tþðÿtmiølÿð. DaülûqQaðabaüda azÿðbaécanlûlað éaøaéan Èmaðÿt-Qÿðvÿnd, Tuü, Sÿlakÿtin, Axullu, Xocavÿnd,Cÿmilli, Nÿbilÿð, Meøÿli, Ùÿsÿnabad, Kÿð-kicaùan, Qeébalû, Malûbÿéli, Éuxaðû vÿ AøaüûQuø÷ulað, Qaðadaülû kÿndlÿðinin iøüalû zamanûùÿmin éaøaéûø mÿntÿqÿlÿðinin ÿùalisinin biðùissÿsi qabaqcadan ùazûðlanmûø ïlan ÿsasûndaxösusi amansûzlûqla qÿtlÿ éetiðilmiødið. TÿkcÿQaðadaülû kÿndindÿ 80 nÿfÿðdÿn ÷ox dincazÿðbaécanlû, o cömlÿdÿn uøaqlað, qadûnlað vÿqocalað iøgÿncÿ veðilÿðÿk qÿddaðcasûna þldöðöl-möø, onlaðca adam giðov gþtöðölmöø, kÿnd isÿéandûðûlaðaq éeð özöndÿn silinmiødið.

1992-ci il fevðalûn 25-dÿn 26-na ke÷ÿn gecÿEðmÿnistan Ðesïublikasûnûn ùÿðbi biðlÿømÿlÿðivÿ Daülûq Qaðabaüdakû eðmÿni teððoð÷u dÿstÿ-lÿði komanda ùeéÿtinin ÿsas ùissÿsi milliééÿtcÿeðmÿni olan ke÷miø sovet oðdusunun 366-cûmotoatûcû alaéûnûn kþmÿéi ilÿ azÿðbaécanlûlaðéaøaéan Xocalû øÿùÿðinÿ ùöcum edÿðÿk bÿøÿðtaðixindÿ ÿn bþéök mösibÿtlÿðdÿn biði olanmödùiø soéqûðûmû aktû tþðÿtmiølÿð. Ùe÷ bið ùÿðbizÿðuðÿt olmadan Xocalû øÿùÿði tamamilÿ éandû-ðûlmûø vÿ mÿùv edilmiø, 613 nÿfÿð dinc azÿðbaé-canlû, o cömlÿdÿn 63 uøaq, 106 qadûn vÿùøi-cÿsinÿ þldöðölmöø, 487 nÿfÿð øikÿst edilmiø, 1275sakin – qocalað, uøaqlað, qadûnlað giðov gþtöðölÿ-ðÿk aülasûümaz tÿùqiðlÿðÿ, zölmÿ vÿ ùÿqaðÿtÿmÿðuz qalmûølað. Bið ÷ox ailÿlÿð bötönlöklÿmÿùv edilmiødið. Giðov gþtöðölÿnlÿðdÿn 150 nÿ-fÿðin, o cömlÿdÿn 68 qadûnûn vÿ 26 uøaüûn taleéibu gönÿdÿk mÿlum deéildið.

Möùasiðÿdÿn ÷ûxûb xilas olmaüa ÷alûøan dincsakinlÿði éollaðda, meøÿlÿðdÿ ïusqu quðaneðmÿni ùÿðb÷ilÿði xösusi amansûzlûqla qÿtlÿéetiðmiølÿð. Eðmÿni ùÿðb÷ilÿði vÿùøicÿsinÿ þldöð-döklÿði insanlaðûn baølaðûnûn dÿðisini soémuø, 89

Page 90: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

möxtÿlif ÿzalaðûnû kÿsmiø, kþðïÿ uøaqlaðûn gþz-lÿðini ÷ûxaðmûø, ùamilÿ qadûnlaðûn qaðûnlaðûnûéaðmûø, adamlaðû diði-diði toðïaüa basdûðmûø vÿéa éandûðmûølað.

Xocalû øÿùÿðindÿ vÿ azÿðbaécanlûlaðûn digÿðéaøaéûø mÿntÿqÿlÿðindÿ tþðÿdilmiø qanlûcinaéÿtlÿðin xaðakteði vÿ miqéasû bu soéqûðûmûaktlaðûnûn BMT Baø Mÿclisinin 1948-ci il 9dekabð taðixli 260 (ÛÛÛ) saélû qÿtnamÿsi ilÿ qÿbuledilmiø “Soéqûðûmû cinaéÿtinin qaðøûsûnûn alûn-masû vÿ cÿzalandûðûlmasû ùaqqûnda” Konven-siéada ifadÿ olunmuø tÿðifÿ tam uéüun gÿldiéinisöbut edið. Qabaqcadan ïlanlaødûðûlmûø bu köt-lÿvi vÿ amansûz qûðüûn aktlaðû ùÿmin ÿðazidÿéaøaéan insanlaðû mÿùz azÿðbaécanlû olduq-laðûna gþðÿ tamamilÿ mÿùv etmÿk niééÿti ilÿ tþ-ðÿdilmiødið. Éanan øÿùÿð vÿ kÿndlÿðdÿn qa÷ûbcanûnû quðtaðmaq istÿéÿn insanlaða amanveðilmÿmiø, uøaqlað vÿ qadûnlað, xösusÿn ùamilÿqadûnlað vÿùøicÿsinÿ qÿtlÿ éetiðilmiølÿð.

Azÿðbaécanûn iøüal edilmiø digÿð øÿùÿð vÿkÿndlÿðinin sakinlÿði soéqûðûmûndan éalnûz éa-øaéûø mÿntÿqÿlÿðini eðmÿni ùÿðbi biðlÿømÿ-lÿðinin ùöcumu ÿðÿfÿsindÿ tÿðk etmÿlÿði saéÿ-sindÿ xilas ola bilmiølÿð.

Eðmÿni tÿcavözkaðlaðû iøüal olunmuø ÿðazi-lÿðdÿ Azÿðbaécanûn mÿdÿni-taðixi iðsini tÿøkiledÿn obéektlÿði xösusi qÿddaðlûqla mÿùvetmiølÿð. ßlÿ ke÷iðdiklÿði ÿðazilÿðdÿ onlaðvandalizm aktlaðû tþðÿdÿðÿk, 500-ÿ qÿdÿð taðixivÿ 100-dÿn ÷ox aðxeoloæi abidÿni, 22 muzeéi vÿ 4ðÿsm qaleðeéasûnû, taðixi ÿùÿmiééÿtli 9 saðaéûqaðÿt etmiø vÿ éandûðmûø, 44 mÿbÿdi vÿ 9mÿscidi tÿùqið etmiølÿð. Daüûdûlan vÿ éandûðûlan927 kitabxanada 4,6 miléon kitab vÿ misilsizÿléazma mÿùv edilmiødið.

Daülûq Qaðabaü bþlgÿsindÿ vÿ ÿtðaf ðaéon-laðda Azÿðbaécanûn milli mÿdÿniééÿt ocaqla-ðûna eðmÿni tÿcavözkaðlaðûnûn vuðduqlaðû ziéanûùesablamaq vÿ konkðet ðÿqÿmlÿðlÿ ifadÿ etmÿkmömkön deéildið, ÷önki talan vÿ mÿùv edilmiøsÿðvÿtlÿð nÿinki Azÿðbaécanûn, ùÿm dÿ bötöndönéa sivilizasiéasûnûn misilsiz mÿdÿniééÿtnömunÿlÿðidið.

ßðazisinin bþéök bið ùissÿsinin iøüal altûndaolmasûna, ÿùalisinin ùÿð sÿkkiz nÿfÿðindÿn bi-ðinin aüûð qa÷qûnlûq taleéi éaøamasûna baxmaéa-ðaq, Azÿðbaécan dþvlÿti Eðmÿnistan Ðesïubli-kasûnûn tÿcavözönön nÿticÿlÿðinin sölù éolu ilÿaðadan qaldûðûlmasûna ÷alûøûð. Aðtûq on bið ilÿ éa-xûndûð ki, Eðmÿnistanla Azÿðbaécan aðasûndakûcÿbùÿ xÿttindÿ atÿøkÿs ðeæimi mþvcudduð.

Mÿlum olduüu kimi, Eðmÿnistan-Azÿðbaé-can, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿll edil-

mÿsi mÿqsÿdi ilÿ beénÿlxalq sÿélÿð 1992-ci ilinmaéûnda ATßT-in Minsk qðuïunun éaðadûl-masû vÿ gÿlÿcÿk sölù konfðansûnûn mandatûnûnmöÿééÿn edilmÿsi ilÿ baølanmûødûð. 1993-cö ildÿBMT-nin Tÿùlökÿsizlik Øuðasû Eðmÿnistan –Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinÿ daiðqÿbul etdiéi 822, 853, 874 vÿ 884 nþmðÿliqÿtnamÿlÿðdÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûnsuveðenliéini, ÿðazi bötþvlöéönö vÿ sÿðùÿdlÿðinintoxunulmazlûüûnû biðmÿnalû øÿkildÿ tÿsdiqlÿmiøvÿ Eðmÿnistan silaùlû qövvÿlÿðinin iøüal etdiklÿðiAzÿðbaécan ÿðazisindÿn dÿðùal vÿ qeéd-øÿðtsiz÷ûxaðûlmasûnûn tÿlÿb etmiødið. Bu qÿtnamÿlÿðmönaqiøÿnin nizama salûnmasûnûn ùöquqibazasûnûn aéðûlmaz ùissÿsini tÿøkil etmiødið.

1994-cö ildÿ ATßT-in Minsk qðuïununùÿmsÿdðlÿði simasûnda mönaqiøÿnin nizamasalûnmasû mexanizmi tÿsbit edilmiødið. BMTTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn daimi özvlÿði olanAmeðika Biðlÿømiø Øtatlaðû, Fðansa Ðesïublikasûvÿ Ðusiéa Fedeðasiéasû ùazûðda Minsk qðuïununùÿmsÿdðlÿðidið.

1996-cû ildÿ ATßT-in Lissabon sammitindÿmönaqiøÿnin nizama salûnmasû ïðinsiïlÿðinin,éÿni Azÿðbaécanûn vÿ Eðmÿnistanûn ÿðazi bötþv-löéönön tÿsdiq edilmÿsi, Azÿðbaécanûn tÿðki-bindÿ Daülûq Qaðabaüa éöksÿk sÿviééÿli þzö-nöidaðÿ statusu veðilmÿsi, Daülûq Qaðabaüûn bö-tön ÿùalisinin tÿùlökÿsizliéinin tÿmin olunmasûïðinsiïlÿðinin Eðmÿnistandan baøqa, tÿøkilatûnözvö olan bötön dþvlÿtlÿð tÿðÿfindÿn bÿéÿ-nilmÿsi Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaða-baü mönaqiøÿsinin ÿdalÿtli ùÿlli éolunda iðÿliéÿdoüðu möùöm addûm olmuøduð.

ATßT-in 1999-cu ildÿ ke÷iðilmiø Èstanbulsammiti Avðoïa dþvlÿtlÿðinin ö÷öncö minilliéÿsölù, ÿmin-amanlûq, tÿùlökÿsizlik øÿðaitindÿ qÿ-dÿm qoémaq istÿdiklÿðini, þlkÿlÿðin ÿðazi bötþv-löéönö, möstÿqilliéini qoðumaq, insan ùöquqla-ðûnû mödafiÿ etmÿk, demokðatiéanû geniølÿndið-mÿk ÿzmindÿ olduqlaðûnû nömaéiø etdiðmiødið.

2005-ci il éanvaðûn 25-dÿ Avðoïa ØuðasûÏaðlament Assambleéasûnûn qûø sessiéasûnûn ic-lasûnda Eðmÿnistan – Azÿðbaécan, Daülûq Qaða-baü mönaqiøÿsinÿ daið mÿðuzÿ dinlÿnilmiø vÿAØÏA-nûn mönaqiøÿéÿ daið mþvqeéini ÿksetdiðÿn qÿtnamÿ vÿ ïðoblemin ùÿlli istiqamÿtin-dÿ tÿøkilatûn ùÿéata ke÷iðÿ bilÿcÿéi tÿdbiðlÿðÿdaið Avðoïa Øuðasûnûn Naziðlÿð Komitÿsinÿönvanlanmûø tþvsiéÿ qÿbul edilmiødið. Bu sÿ-nÿdlÿðdÿ Azÿðbaécan ÿðazilÿðinin Eðmÿnistansilaùlû qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn iøüal edilmÿsi,Daülûq Qaðabaü bþlgÿsinin seïaðat÷û qövvÿlÿðinnÿzaðÿti altûnda olmasû vÿ ùÿmin ÿðazilÿðdÿ

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

90

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 91: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

etnik tÿmizlÿmÿ aïaðûlmasû faktlaðû þz ÿksinitaïmûødûð. Digÿð tÿðÿfdÿn, Avðoïa Øuðasûnûn öz-vö olan dþvlÿt tÿðÿfindÿn xaðici ÿðazilÿðin iøüalû-nûn ùÿmin dþvlÿtin tÿøkilat qaðøûsûnda gþtöðdöéöþùdÿliklÿði ciddi suðÿtdÿ ïozduüu bÿéanedilmiø, göc vasitÿsilÿ ilùaq cÿùdi ðÿdd olunmuø,iøüal edilmiø Azÿðbaécan ÿðazilÿðinin azad olun-masûnû tÿlÿb edÿn BMT Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûnmÿlum qÿtnamÿlÿðinÿ istinad olunmuø, silaùlûqövvÿlÿðin iøüal olunmuø bötön ÿðazilÿðdÿn÷ûxaðûlmasû zÿðuðÿti gþstÿðilmiø, éuðdlaðûndandidÿðgin döømöø øÿxslÿðin þz toðïaqlaðûna geðidþnmÿsi ùöququ tÿsdiq edilmiødið.

Eðmÿnistan Ðesïublikasûnûn þlkÿmizÿ qaðøûiøüal÷ûlûq möùaðibÿsinin vuðduüu éaðalaðû saüalt-maq, möstÿqil dþvlÿtini éaøadûb inkiøaf etdið-mÿk ö÷ön Azÿðbaécan xalqûna sölù lazûmdûð.Eðmÿnistan – Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mö-naqiøÿsinin BMT Nizamnamÿsi, ATßT-inïðinsiïlÿði vÿ beénÿlxalq ùöquq ÿsasûnda aðadanqaldûðûlmasû, iøüal÷û qoøunlaðûn þlkÿmizin ÿðazi-sindÿn ÷ûxaðûlmasû, dþvlÿtimizin suveðenliéininonun bötön ÿðazisindÿ bÿðïa edilmÿsi, qa÷qûn vÿkþ÷könlÿðin daimi éaøaéûø éeðlÿðinÿ qaétaðûl-masû Eðmÿnistanla Azÿðbaécan aðasûnda uzun-möddÿtli mþùkÿm sölù éaðatmaüa, eðmÿni vÿAzÿðbaécan xalqlaðûnûn noðmal qonøuluq möna-sibÿtlÿðini bÿðïa etmÿéÿ imkan veðÿðdi.

15 ildÿn ÷oxduð davam edÿn mönaqiøÿ, tÿbiiki, bþlgÿdÿ demokðatik inkiøaf ïðosesini lÿngidiðvÿ tÿkcÿ Azÿðbaécana vÿ Eðmÿnistana deéil,ùÿm dÿ bötön Cÿnubi Qafqaza mÿnfi tÿsið gþs-tÿðið. Mönaqiøÿnin ùÿlli mÿsÿlÿsindÿ þlkÿmizintutduüu mþvqe tamamilÿ ÿdalÿtli olub ùamû-lûqla qÿbul edilmiø beénÿlxalq ùöquq noðmala-ðûna vÿ ïðinsiïlÿðinÿ ÿsaslanûð.

Tÿÿssöf ki, BMT Tÿùlökÿsizlik ØuðasûnûnEðmÿnistan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaümönaqiøÿsinÿ daið qÿtnamÿlÿðinin, ATßT-in vÿdigÿð beénÿlxalq tÿøkilatlaðûn mövafiq qÿðaðlaðû-nûn ùÿéata ke÷iðilmÿsi indiéÿdÿk tÿmin edil-mÿmiø, Minsk qðuïunun fÿaliééÿti ona bÿslÿ-nÿn ömidlÿði doüðultmamûødûð. Vÿziééÿtin bucöð qalmasûnûn nÿ qÿdÿð tÿùlökÿli olduüunu izaùetmÿéÿ eùtiéac éoxduð.

Eðmÿnistan dþvlÿtinin sölù danûøûqlaðûïðosesindÿ tutduüu qeéði-konstðuktiv mþvqeAzÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlöéönö tanûmaqdanimtina etmÿsi, þz ÿðazisindÿ xaðici ùÿðbi bazalaðéeðlÿødiðmÿsi, oðdusunu ÿn möasið daüûdûcûùöcum silaùlaðû ilÿ tÿmin etmÿsi, atÿøkÿsðeéimini tez-tez, son vaxtlað isÿ, demÿk olað, ùÿðgön ïozmasû möùaðibÿ tonqalûnûn éenidÿnalovlanmasû tÿùlökÿsini daùa da aðtûðûð.

Beénÿlxalq quðumlaðûn vasitÿ÷iliéi ilÿ sölùdanûøûqlaðûnûn aïaðûldûüû bötön bu illÿð ÿðzindÿiøüal÷û dþvlÿtin ðÿùbÿðliéinin davðanûøû vÿbÿéanatlaðû nizamasalma ïðosesini lÿngitmÿéÿvÿ möðÿkkÿblÿødiðmÿéÿ éþnÿldilmiødið. Buéaxûnlaðda ATßT-in faktaðaødûðûcû missiéasûnûniøüal olunmuø ÿðazilÿðdÿ aïaðdûüû éoxlama nÿti-cÿsindÿ möÿééÿn edilmiødið ki, ùÿmin ÿðazilÿðdÿ15 mindÿn ÷ox eðmÿni qeéði-qanuni mÿskunlaø-dûðûlmûødûð.

Eéni zamanda, iøüal edilmiø ÿðazidÿ éaðadûl-mûø seïaðat÷û-teððoð÷u ðeæimÿ qanuni don geéin-diðmÿéÿ cÿùdlÿð gþstÿðilið, oéuncaq quðumun“ùakimiééÿt oðqanlaðûna” vaxtaøûðû “se÷kilÿð”ke÷iðilið. Tÿcavözkaðûn ùÿéasûzlûüû o ùÿddÿ ÷atûbki, “Daülûq Qaðabaü Ðesïublikasûnûn Ïðeziden-ti” adlû vÿzifÿ tÿsis edib onu leqallaødûðmaüa÷alûøûð.

Daülûq Qaðabaü bþlgÿsindÿ vÿ iøüal edilmiødigÿð ÿðazilÿðdÿ qanunsuz ÿmÿliééatlað ke÷iðilið.Buðada xösusÿn silaù vÿ insan alveði aïaðûlmasû,ðadioaktiv tullantûlaðûn basdûðûlmasû, tÿbii sÿð-vÿtlÿðin vÿùøicÿsinÿ talanmasû, naðkotik bitkilÿ-ðin becÿðilmÿsi, emalû vÿ nÿqli, ùabelÿ naðkotikvasitÿlÿðin isteùsalûndan ÿldÿ edilÿn gÿlið ùesa-bûna teððoð÷u dÿstÿlÿðin vÿ qanunsuz silaùlû bið-lÿømÿlÿðin ùazûðlanmasû ciddi naðaùatlûq doüu-ðuð. Daülûq Qaðabaü bþlgÿsi vÿ onun ÿtðafûndakûéeddi ðaéon indi möxtÿlif beénÿlxalq teððoðtÿøkilatlaðûnûn fÿaliééÿt zonasûna ÷evðilmiødið.

On beø ildÿn ÷oxduð ki, Azÿðbaécan eðmÿniteððoðizminin ùÿdÿfinÿ ÷evðilmiødið. Eðmÿnis-tanûn þlkÿmizÿ tÿcavözönön baølandûüû vaxtdaneðmÿni teððoð÷u tÿøkilatlaðû Azÿðbaécana qaðøû32 teððoð aktû tþðÿtmiølÿð. Teððoðun obéektlÿðiAzÿðbaécan øÿùÿðlÿðinin vÿ kÿndlÿðinin dincsakinlÿði, nÿqliééat kommunikasiéalaðû, ðabitÿvasitÿlÿði, ictimai infðastðuktuð olmuøduð.Éollaðda, dÿmið éolu vÿ dÿniz vaüzallaðûnda,ùava limanlaðûnda, metðo stansiéalaðûnda,avtobuslaðda vÿ digÿð ictimai nÿqliééat vasitÿ-lÿðindÿ ÷oxsaélû tÿxðibatlað tþðÿdilmiødið. Buteððoð aktlaðûnûn biðbaøa nÿticÿsi kimi 2 mindÿn÷ox Azÿðbaécan vÿtÿndaøû ùÿlak olmuø, onminlÿðlÿ adam éaðalanmûødûð. Azÿðbaécan dþv-lÿtinÿ vÿ xalqûna ÷ox bþéök maddi vÿ mÿnÿviziéan vuðulmuøduð.

Eðmÿni millÿt÷ilÿði qonøu dþvlÿtlÿðÿ, o cöm-lÿdÿn Azÿðbaécan Ðesïublikasûna qaðøû ÿðaziiddialaðûna ùaqq qazandûðmaq, bunun vasitÿsikimi se÷diklÿði iøüal÷ûlûq, soéqûðûmû vÿ dþvlÿtteððoðizmi siéasÿtini ïÿðdÿlÿmÿk ö÷ön ùÿðvasitÿdÿn istifadÿ edÿðÿk, guéa 1915-ci ildÿsoéqûðûmûna mÿðuz qaldûqlaðû, “incidilmiø, 91

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 92: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

mÿzlum vÿ cÿfakeø xalq” olduqlaðû baðÿdÿuéduðmalaðûn beénÿlxalq miqéasda qÿbulolunmasûna cÿùd gþstÿðiðlÿð. Tÿÿssöf ki, Xocalûfaciÿsi kimi ðeal soéqûðûmûna gþz éumanaéðû-aéðû dþvlÿtlÿðin ïaðlamentlÿði vÿ ùþkumÿt-lÿði, bÿzÿn dÿ beénÿlxalq tÿøkilatlað bið sûðaùallaðda éalan÷û eðmÿni tÿbliüatûnûn tÿsiði altûnadöøÿðÿk, éaxud siéasi konéunktuðaéa ÿsas-lanaðaq “eðmÿni soéqûðûmû” ÿfsanÿsini mözakiðÿmþvzusuna ÷eviðmiø, ùÿtta bu baðÿdÿ ÿsassûz vÿÿdalÿtsiz aktlað qÿbul etmiølÿð.

Taðixdÿ ùe÷ bið “eðmÿni soéqðûmûnûn” baøveðmÿdiéini elmi ùÿqiqÿtÿ sadiq qalantÿdqiqat÷ûlað, o cömlÿdÿn Qÿðb alimlÿðinin þz-lÿði ÷oxdan söbuta éetiðmiølÿð. “Eðmÿni soéqûðû-mû” ùaqqûnda uéduðmalað xÿstÿ tÿxÿééölönmÿùsulu olub saxta sÿnÿdlÿðÿ ÿsaslanûð. Buéaxûnlaðda Töðkiéÿdÿ Osmanlû dþvðönÿ aidaðxivlÿðin a÷ûlmasû, tÿdqiqat÷ûlaðûn, o cömlÿdÿneðmÿni alimlÿðinin XX ÿsðin ÿvvÿllÿði ilÿ baülûtaðixi sÿnÿdlÿðlÿ tanûø olmaüa dÿvÿt edilmÿsi,lakin eðmÿni alimlÿðinin saülam elmiïolemikadan imtina etmÿsi dÿ “eðmÿni soéqûðû-mû” ÿfsanÿsini dönéaéa éaéanlaðûn i÷ özönö a÷ûbgþstÿðið.

ßslindÿ isÿ XÛX ÿsðin sonlaðûndan etibaðÿn÷að Ðusiéasûnûn vÿ digÿð dþvlÿtlÿðin gizli vÿ a÷ûqùimaéÿsindÿn istifadÿ edÿn eðmÿni millÿt÷ilÿði“bþéök Eðmÿnistan” éaðatmaq xöléasûna döø-möø, ÿlÿ ke÷iðmÿk istÿdiklÿði ÿðazilÿði éeðlisakinlÿðdÿn tÿmizlÿmÿk niééÿti ilÿ möxtÿlifdþvðlÿðdÿ Øÿðqi Anadoluda vÿ Cÿnubi Qafqaz-da soéqûðûmû vÿ teððoð aktlaðû tþðÿdÿðÿk 2 mil-éona qÿdÿð gönaùsûz töðkö vÿ azÿðbaécanlûnûvÿùøicÿsinÿ qÿtlÿ éetiðmiølÿð. 1905-1907-ci illÿð-dÿ, ùabelÿ 1918-1920-ci illÿðdÿ Èðÿvanda, Dÿðÿ-lÿéÿzdÿ vÿ Zÿngÿzuðda (möasið EðmÿnistanÐesïublikasû ÿðazisindÿ), Tiflisdÿ, Nax÷ûvanda,Bakûda, Gÿncÿdÿ, Øamaxûda, Qubada, Lÿnkÿ-ðanda, Qaðabaüda, Muüanda vÿ Azÿðbaécanûndigÿð éeðlÿðindÿ dinc azÿðbaécanlû ÿùali soéqûðû-mûna mÿðuz qalmûødûð. 1918-ci ilin maðt soéqûðû-mû zamanû Azÿðbaécanûn ïaétaxtû Bakû øÿùÿðin-dÿ 30 mindÿn ÷ox dinc ÿùali qÿtlÿ éetiðilmiødið.

Belÿcÿ, miléonlaðla gönaùsûz insan eðmÿnimillÿt÷ilÿðinin vÿùøiliéinin quðbanû olmuøduð.Ùazûðda bizim þlkÿmizdÿ 31 maðt gönö azÿð-baécanlûlaðûn soéqûðûmû gönö kimi qeéd edilið.

Eðmÿnistanda vÿ Azÿðbaécanda sovet ùaki-miééÿti quðulduqdan sonða boløevik ðeæimininÿli ilÿ Azÿðbaécan toðïaqlaðûnûn bþéök bið ùis-sÿsi Eðmÿnistana qatûlmûø, Eðmÿnistan ÿðazi-sindÿ qalan éöz minlÿðlÿ azÿðbaécanlûéa ùe÷ biðmuxtaðiééÿt veðilmÿdiéi ùalda, Azÿðbaécan ÿða-

zisindÿ eðmÿnilÿð ö÷ön qondaðma Daülûq Qaða-baü Muxtað Vilaéÿti éaðadûlmûødûð. Belÿliklÿ,eðmÿni millÿt÷ilÿðinin Azÿðbaécana qaðøû gÿlÿ-cÿk ÿðazi iddialaðû ö÷ön zÿmin éaðadûlmûø,Cÿnubi Qafqazda XX ÿsðin sonlaðûnda baø veðÿ-cÿk vÿ indiéÿdÿk davam edÿn éeni faciÿlÿðinÿsasû qoéulmuøduð.

Son éöz ildÿn aðtûq bið dþvðdÿ eðmÿni xalqû-nûn bið ne÷ÿ nÿsli milli möstÿsnalûq, töðk vÿAzÿðbaécan xalqlaðûna qaðøû döømÿn÷ilikðuùunda tÿðbiéÿ edilmiødið. Eðmÿni “alim-lÿðinin” sÿélÿði ilÿ bþlgÿnin taðixi saxtalaødûðûl-mûø, eðmÿnilÿðin taðixi øiøiðdilÿðÿk qÿdimlÿø-diðilmiø, azÿðbaécanlûlaða qaðøû kÿskin mÿnÿvitÿcavöz kamïaniéasû aïaðûlmûødûð. Þtÿn ÿsðin80-ci illÿðinin sonlaðûnda éaðanmûø øÿðaitdÿnistifadÿ edÿn eðmÿni millÿt÷ilÿði Azÿðbaécanaqaðøû ÿðazi iddialaðûnû ùÿéata ke÷iðmÿk ö÷ön ÿv-vÿlcÿ Eðmÿnistan Ðesïublikasû ÿðazisinin ÿzÿlisakinlÿði olan éöz minlÿðlÿ azÿðbaécanlûnûnzoðakû deïaðtasiéasûnû baøa ÷atdûðmûø, sonða isÿþlkÿmizÿ qaðøû a÷ûq silaùlû tÿcavözÿ baølamûølað.Belÿliklÿ, nifðÿt ideologiéasûndan göc alaniøüal÷ûlûq vÿ soéqûðûmû siéasÿti nÿticÿ etibaðilÿCÿnubi Qafqazda bugönkö vÿziééÿtÿ gÿtiðib÷ûxaðmûødûð.

Eðmÿnistan dþvlÿtinin ðÿùbÿðliéi cÿzasûzqalmasûndan, bþlgÿdÿ sölù vÿ sabitlik éaða-dûlmasûnda maðaüû olmaéan xaðici qövvÿlÿðindÿstÿéindÿn istifadÿ edÿðÿk, ùÿqiqi niééÿtlÿðiniùe÷ dÿ gizlÿtmið. 1989-cu ildÿn baølaéaðaqEðmÿnistan ïaðlamenti Eðmÿnistanûn vÿ DaülûqQaðabaüûn “biðlÿømÿsi” ùaqqûnda bið sûðaqanunsuz aktlað qÿbul etmiødið. Eðmÿnistanùþkumÿtinin fÿaliééÿt ïðoqðamlaðûna DaülûqQaðabaüla baülû militaðist ÿùval-ðuùiééÿli möd-dÿalað daxil edilið, Eðmÿnistan ðÿùbÿðlÿði DaülûqQaðabaüûn ùe÷ zaman Azÿðbaécanûn tÿðkibindÿolmaéacaüû baðÿdÿ mÿsuliééÿtsiz bÿéanatlaðveðiðlÿð.

Daülûq Qaðabaü ïðobleminin ùÿllinÿ maneolan amillÿðdÿn biði dÿ Eðmÿnistan cÿmié-éÿtindÿ zoðakûlûq xofunun ùþkm söðmÿsi, éadfikiðlÿðÿ, o cömlÿdÿn Eðmÿnistan-Azÿðbaécanmönaqiøÿsi baðÿsindÿ ðÿsmi mþvqedÿn fÿðqlÿ-nÿn baxûølaða dþzömsözlök ÿùval-ðuùiééÿsininmþvcud olmasûdûð. 1999-cu ildÿ ATßT-in Èstan-bul sammiti ÿðÿfÿsindÿ Eðmÿnistanda möasiðdönéa taðixindÿ ðast gÿlinmÿéÿn, ùÿtta qatûiðtica÷û ðeæimlÿðin ùakimiééÿtdÿ olduüu þlkÿlÿð-dÿ belÿ baø veðmÿéÿn ùadisÿ - silaùlû øÿxslÿðinïaðlamentin iclas salonuna daxil olaðaqïaðlamentin vÿ ùþkumÿtin bið sûða ðÿùbÿðvÿzifÿli øÿxslÿðini göllÿlÿmÿsi ÷ox mÿtlÿblÿðdÿn

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

92

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 93: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

xÿbÿð veðið.Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Milli Mÿclisi

Azÿðbaécan xalqûnûn suveðen iðadÿsini ifadÿedÿðÿk bið daùa bildiðið ki, Azÿðbaécan Ðesïub-likasû þz ÿðazisinin bið ùissÿsindÿ suveðenliéininqÿsb edilmÿsinÿ, ÿzÿli toðïaqlaðûnûn qulduð-casûna zÿbt edilmÿsinÿ vÿ qoïaðûlmasûna ùe÷zaman ðazû ola bilmÿz vÿ mþvcud imkanlaðûnùamûsûndan istifadÿ edÿðÿk ÿðazi bötþvlöéönönbÿðïasûna nail olacaqdûð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Milli MÿclisiAzÿðbaécanûn iøüal olunmuø ÿðazilÿðinin dÿðùalvÿ qeéd-øÿðtsiz azad edilmÿsi baðÿdÿ BMT Tÿù-lökÿsizlik Øuðasûnûn 1993-cö ildÿ qÿbul etdiéi822, 853, 874 vÿ 884 nþmðÿli qÿtnamÿlÿðinùÿéata ke÷iðilmÿsini tÿlÿb edÿðÿk, ATßT-inBudaïeøt, Lissabon vÿ Èstanbul sammitlÿðininqÿðaðlaðû vÿ éekun sÿnÿdlÿði, Avðoïa ØuðasûÏaðlament Assambleéasûnûn tþvsiéÿ vÿ qÿðaðlaðûÿsasûnda Daülûq Qaðabaü ïðoblemini ùÿll etmÿ-éÿ ÷aüûðûð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Milli MÿclisiAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Eðmÿnistan-Azÿð-baécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin dincéolla ùÿllinÿ tÿðÿfdað olduüunu bið daùa tÿsdiqedÿðÿk, ATßT-in Minsk qðuïunun ùÿm-sÿdðlÿðindÿn tÿlÿb edið ki, þzgÿ toðïaqlaðûnû qÿsbetmiø tÿcavözkaða tÿsið gþstÿðsinlÿð, mönaqi-øÿnin ùÿlli vaðiantlaðûnû ùazûðlaéaðkÿn beénÿl-xalq ùöququn ùamûlûqla qÿbul edilmiø noðma vÿïðinsiïlÿðini, xösusÿn bunlaðûn aðasûnda tÿmÿlðolunu oénaéan dþvlÿtlÿðin sÿðùÿdlÿðinin toxu-nulmazlûüû vÿ ÿðazi bötþvlöéö ïðinsiïini ðÿùbÿðtutsunlað.

Azÿðbaécan ïaðlamenti eðmÿni tÿðÿfini sölùïðosesindÿ konstðuktiv mþvqe tutmaüa,

ATßT-in Minsk qðuïu ÷ÿð÷ivÿsindÿ aïaðûlandanûøûqlaðû ÷ÿtinlÿødiðÿn, nizamasalmadan son-ðakû mÿðùÿlÿdÿ bþlgÿdÿ ùÿéata ke÷iðilÿcÿk bÿð-ïa iølÿðini möðÿkkÿblÿødiðÿn ÿmÿllÿðdÿn ÷ÿkin-mÿéÿ ÷aüûðûð.

Beénÿlxalq biðlik Azÿðbaécan Ðesïublikasû-nûn suveðenliéinin vÿ ÿðazi bötþvlöéönön ïozul-masûna etinasûz qalmamalû, tÿcavözkaðû þz adûilÿ ÷aüûðmalû, Eðmÿnistan tÿðÿfindÿn iøüal edil-miø Azÿðbaécan ÿðazilÿðinin azad edilmÿsinÿ,qa÷qûn vÿ kþ÷könlÿðin doüma éuðdlaðûna qaé-taðûlmasûna kþmÿk gþstÿðmÿlidið. AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn Milli Mÿclisi Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi ùaq-qûnda mÿsÿlÿnin Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatû-nûn Baø Mÿclisindÿ mözakiðÿsini zÿðuði saéaðaqvÿ tÿlÿb edÿðÿk, Ïaðlamentlÿðaðasû Èttifaqû,ATßT-in Ïaðlament Assambleéasûnû, AvðoïaØuðasûnûn Ïaðlament Assambleéasûnû, Qaðadÿniz Èqtisadi ßmÿkdaølûq TÿøkilatûnûnÏaðlament Mÿclisini, Möstÿqil DþvlÿtlÿðBiðliéinin Ïaðlament Assambleéasûnû, ÈslamKonfðansû Tÿøkilatûnûn Ïaðlament Mÿclisini,Avðoïa Ïaðlamentini vÿ NATO ÏaðlamentAssambleéasûnû, digÿð beénÿlxalq tÿøkilatlaðû,dönéa þlkÿlÿðinin ïaðlamentlÿðini vÿ ùþkumÿt-lÿðini Azÿðbaécanûn ùaqq iøini dÿstÿklÿmÿéÿ,Daülûq Qaðabaü ïðobleminin beénÿlxalqùöququn ùamûlûqla qÿbul olunmuø noðma vÿïðinsiïlÿðinÿ ÿsasÿn sölù éolu ilÿ ùÿllinÿ, þl-kÿmizin ÿðazi bötþvlöéönön bÿðïasûna kþmÿkgþstÿðmÿéÿ ÷aüûðûð.

Bÿéanat Azÿðbaécan Ðesïublikasû MilliMÿclisinin 2005-ci il 6 maé taðixli iclasûndaqÿbul edilmiødið.

“AzÿðTAC” 06.05.05

93

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 94: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Statement bé tùe Milli Mejlis (Ïaðliament) of tùe Ðeïublic of Azeðbaijan on tùetùiðteentù anniveðsaðé of tùe occuïation of Sùusùa bé tùe aðmed foðces of Aðmenia1

Tùis éeað, on 8 Maé, 13 éeaðs will ùaveïassed since tùe cité of Sùusùa was occuïied bétùe aðmed foðces of Aðmenia. Tùe occuïation ofSùusùa was one ïùase of tùe militaðé aggðessionconducted witù tùe aim of teaðing tùe ðegion ofNagoðno-Kaðabakù fðom Azeðbaijan and an-nexing it to Aðmenia and dðiving tùe indigenousAzeðbaijani ïoïulation out of tùeið ùomes. Witùtùe occuïation of Sùusùa, wùicù ùistoðicallé ùasalwaés been tùe caïital cité of tùe entiðeKaðabakù ðegion, tùe Aðmenian nationalistscomïleted tùe full etùnic cleansing of tùis ðegionof Azeðbaijan.

Sùusùa was founded in 1756 on tùe ancientïlace of settlement of Azeðbaijanis as tùe caïitalof tùe indeïendent Kaðabakù kùanate bé itsðuleð, tùe outstanding State figuðe ÏanaùaliKùan Javansùið. Since tùen, tùe cité ùas ïlaéedan imïoðtant ðole in tùe social, ïolitical, eco-nomic and cultuðal life of Azeðbaijan, Sùusùa,being tùe cðadle of tùe cultuðe and aðt ofAzeðbaijan, bestowed uïon tùe woðld ïðominentfiguðes sucù as tùe gðeat ïoet Mollaù ÏanaùVagif; tùe talented ïoetess KùuðsùudbanuNatavan; Abduððaùim beé Ùagveðdiéev,foundeð of Azeðbaijani ðealism; Najaf beéVaziðov, ïlaéwðigùt and ïublicist and one of tùefoundeðs of dðamatic aðt in Azeðbaijan; UzeéiðÙajibaéov, foundeð of tùe fiðst oïeða in tùe Eastand gðeat comïoseð; Bulbul, woðld famous oïeðasingeð; Afðasiéab Badalbaéli, foundeð of tùeAzeðbaijani ballet; and a numbeð of otùeðbðilliant figuðes fðom among ouð ïeoïle.

As a ðesult of tùe ïolicé of aggðession andetùnic cleansing launcùed bé Aðmenia in 1988witù tùe ïuðïose of imïlementing its teððitoðialclaims against Azeðbaijan, 20 ïeð cent of tùeteððitoðies of tùe Ðeïublic of Azeðbaijan, i.e., tùeNagoðno-Kaðabakù ðegion witù tùe cité ofSùusùa and seven adjacent distðicts — Lacùin,Kelbajað, Agùdam, Jabðaéil, Fuzuli, Gubadléand Zangilan — ùave been occuïied, moðe tùan1 million Azeðbaijanis ùave been exïelled fðomtùe teððitoðé of Aðmenia and occuïied teððitoðiesof Azeðbaijan, leaving moðe tùan 18,000Azeðbaijanis killed, oveð 20,000 civilians injuðed,oveð 50,000 ïeoïle disabled, oveð 4,000 ïeoïletaken ïðisoneð, taken ùostage and missing and877 towns, villages and settlements ïlundeðed,

destðoéed and buðned.Ûn tùe couðse of aggðession tùe Aðmenian na-

tionalists committed teððible cðimes of genocideagainst tùe Azeðbaijani ïoïulation. Duðing tùeoccuïation of tùe Azeðbaijani-ïoïulated villagesof Ûmaðat Gaðvand, Tugù, Salakatin, Akùullu,Kùojavand, Jamilli, Nabilað, Mesùali,Ùasanabad, Kaðkijaùan, Gaébalé, Malibaéli,Éukùaði and Asùagùi Gusùcùulað, andGaðadagùlé in Nagoðno-Kaðabakù, ïaðt of tùeïeoïle fðom tùese settlements weðe ðutùlesslékilled accoðding to tùe ïðe-designed ïlan. Ûn tùevillage of Gaðadagùlé alone, oveð 80 civilianAzeðbaijanis, including cùildðen, women and oldïeoïle, weðe toðtuðed and killed meðcilesslé, doz-ens of ïeoïle weðe taken ùostage and tùe villageitself was buðned and ðazed to tùe gðound.

On tùe nigùt of 25 and 26 Febðuaðé 1992, tùemilitaðé foðces of tùe Ðeïublic of Aðmenia andtùe Aðmenian teððoðist gðouïs in Nagoðno-Kaðabakù, witù tùe suïïoðt of tùe 366tùmotoðized ðegiment of tùe foðmeð Soviet aðmé,tùe officeðs of wùicù weðe mainlé comïosed ofAðmenian nationals, stoðmed tùe Azeðbaijani-ïoïulated town of Kùojalé and committed oneof tùe most ùoððible acts of genocide in tùeùistoðé of mankind. Witùout ané militaðénecessité, Kùojalé was totallé buðned anddestðoéed; 613 civilian Azeðbaijanis, including63 cùildðen and 106 women, weðe bðutallé killed,487 ïeoïle weðe seðiouslé wounded and1,275 inùabitants — eldeðlé ïeoïle, cùildðen andwomen — weðe taken ùostage and subjected tounbelievable ùumiliations and suffeðings. Anumbeð of families weðe entiðelé anniùilated.Even now tùeðe is no infoðmation about tùe fateof 150 ïeoïle taken ùostage, including 68women and 26 cùildðen.

Civilians tðéing to bðeak tùðougù tùe siegeand escaïe weðe ambusùed and ðutùlesslé killedbé tùe Aðmenian militants on tùe ðoads and intùe foðests. Tùe Aðmenian militants scalïedïeðsons tùeé ùad killed, cut off tùeið oðgans, ïutout tùe eées of infants, ðiïïed tùe abdomens ofïðegnant women and buðied oð buðned ïeoïlealive.

Tùe natuðe and tùe scoïe of tùe bloodécðimes committed in Kùojalé and in tùe otùeðAzeðbaijani-ïoïulated settlements ïðoves tùat

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

94

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

1 By the request of the Permanent Representative of Azerbaijan to the United Nations addressed to theSecretary-General the Statement was distributed as a UN Document A/59/809–S/2005/33.

Page 95: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

tùese acts of genocide fullé fall undeð tùe defini-tion foðmulated in tùe United Nations Conven-tion on tùe Ïðevention and Ïunisùment of tùeCðime of Genocide, adoïted bé tùe GeneðalAssemblé in its ðesolution 260 (ÛÛÛ) on 9Decembeð 1948. Tùese ïðe-designed massive andmeðciless acts of massacðe weðe ïeðïetðated witùtùe intention of totallé anniùilating tùe ïeoïleliving in tùat teððitoðé due to tùeið Azeðbaijanioðigins. Ïeoïle tðéing to escaïe fðom tùe buðnedtowns and villages weðe not given ané meðcé;cùildðen and women, in ïaðticulað ïðegnantwomen, weðe bðutallé killed. Ûnùabitants of tùeotùeð occuïied towns and villages of Azeðbaijanweðe able to escaïe tùe genocide onlé becausetùeé ùad left tùeið settlements just a little befoðetùe attack of tùe Aðmenian militaðé foðces.

Tùe Aðmenian aggðessoðs destðoéed tùecultuðal-ùistoðical ùeðitage of Azeðbaijan in tùeoccuïied teððitoðies witù sïecial bðutalité. Com-mitting acts of vandalism in tùe teððitoðies tùeéùad occuïied, tùeé ïlundeðed and buðned neaðlé500 ùistoðical and oveð 100 aðcùaeological mon-uments, 22 museums and 4 aðt galleðies and 9ïalaces of ùistoðical imïoðtance, and desecðated44 temïles and 9 mosques. Tùeé destðoéed andbuðned 927 libðaðies witù 4.6 million books andunique manuscðiïts.

Ût is imïossible to calculate and exïðess inconcðete figuðes tùe damage inflicted bé tùeAðmenian aggðessoðs on tùe national cultuðalïlaces of Azeðbaijan in Nagoðno-Kaðabakù andin tùe suððounding distðicts, because tùeïlundeðed and destðoéed tðeasuðes aðe a uniquecultuðal legacé not onlé of Azeðbaijan, but alsoof tùe woðld civilization.

Desïite tùe fact tùat tùe majoð ïaðt of tùeteððitoðé of ouð countðé is undeð occuïation andtùat one in eigùt ïeðsons is a ðefugee andinteðnallé disïlaced ïeðsons, living in tents inunbeaðable conditions, Azeðbaijan is willing toeliminate ïeacefullé tùe consequences of tùeaggðession conducted bé tùe Ðeïublic ofAðmenia. Ût ùas been oveð 11 éeaðs now tùat aceasefiðe ðegime was establisùed on tùe fðont linebetween Aðmenia and Azeðbaijan.

As is known, witù a view to settling tùeAðmenia-Azeðbaijan conflict oveð Nagoðno-Kaðabakù, inteðnational effoðts began witù tùeestablisùment of tùe OSCE Minsk Gðouï andtùe deteðmination of tùe mandate foð tùe futuðeïeace confeðence. Secuðité Council ðesolutions822 (1993), 853 (1993), 874 (1993) and 884(1993) ðegaðding tùe occuïation of tùe

Azeðbaijani teððitoðies unequivocallé ðeaffiðmedtùe soveðeignté, teððitoðial integðité andinviolabilité of tùe boðdeðs of tùe Ðeïublic ofAzeðbaijan and demanded tùe comïlete, imme-diate and unconditional witùdðawal of tùeAðmenian aðmed foðces fðom tùe occuïiedteððitoðies of Azeðbaijan. Tùese ðesolutions con-stitute tùe integðal ïaðt of tùe legal fðamewoðkfoð tùe conflict settlement.

Tùe mecùanism of tùe conflict settlementwas establisùed in 1994 as tùe OSCE MinskGðouï co-Cùaiðs. At ïðesent, tùðee ïeðmanentmembeðs of tùe Secuðité Council — tùe UnitedStates of Ameðica, Fðance and tùe ÐussianFedeðation — aðe tùe OSCE Minsk Gðouïco-Cùaiðs.

Tùe adoïtion of tùe ïðinciïles of conflict set-tlement — tùe teððitoðial integðité of tùe Ðeïublicof Aðmenia and tùe Ðeïublic of Azeðbaijan, tùelegal status of Nagoðno-Kaðabakù defined in anagðeement based on self-deteðmination wùicùwill confeð on Nagoðno-Kaðabakù tùe ùigùestdegðee of self-goveðnment witùin Azeðbaijan andguaðanteed secuðité foð Nagoðno-Kaðabakù andits wùole ïoïulation, including mutual obliga-tions to ensuðe comïliance bé all tùe ïaðties witùtùe ïðovisions of tùe settlement — at tùe 1996OSCE Lisbon summit bé all tùe OSCE membeðStates, exceït Aðmenia, was an imïoðtant steïfoðwaðd to tùe just settlement of tùe Aðmenia-Azeðbaijan conflict oveð Nagoðno-Kaðabakù.

Tùe OSCE Ûstanbul summit of 1999demonstðated tùe desiðe of tùe Euðoïean Statesto enteð tùe tùiðd millennium in ïeace andsecuðité and tùeið willingness to ïðotect tùeteððitoðial integðité and indeïendence ofcountðies and to ïðotect ùuman ðigùts and ex-tend democðacé.

On 25 Januaðé 2005, duðing tùe winteð ses-sion, tùe Ïaðliamentaðé Assemblé of tùe Councilof Euðoïe ùeaðd tùe ðeïoðt on tùe Aðmenia-Azeðbaijan conflict oveð Nagoðno-Kaðabakùand adoïted a ðesolution ðeflecting its ïositionðegaðding tùe conflict and a ðecommendationaddðessed to tùe Committee of Ministeðs of tùeCouncil of Euðoïe conceðning tùe measuðes tùattùe oðganization sùould caððé out towaðds tùesettlement of tùe conflict. Tùese documentsensùðine tùe facts of occuïation of tùe teððitoðiesof Azeðbaijan bé tùe aðmed foðces of Aðmenia,tùe contðol of tùe Nagoðno-Kaðabakù ðegion bétùe seïaðatist foðces and tùe ïeðïetðation ofetùnic cleansing in tùe occuïied teððitoðies. Ontùe otùeð ùand, tùeé stated tùat tùe occuïation 95

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 96: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

of foðeign teððitoðies bé a membeð State of tùeCouncil of Euðoïe was in gðave violation of tùecommitments and obligations assumed bé tùatState befoðe tùe Council of Euðoïe.Fuðtùeðmoðe, it condemned tùe attemït ofoccuïation bé use of foðce, ðefeððed to tùeSecuðité Council ðesolutions demanding tùelibeðation of tùe occuïied teððitoðies ofAzeðbaijan, undeðlined tùe necessité ofwitùdðawal of tùe aðmed foðces fðom all tùeoccuïied teððitoðies and ðeaffiðmed tùe ðigùt ofdisïlaced ïeðsons to ðetuðn to tùeið ùomes insafeté and witù dignité.

Ûn oðdeð to eliminate tùe damage inflicted bétùe aggðession of Aðmenia against ouð countðéand develoï its indeïendent State, tùeAzeðbaijani ïeoïle needs ïeace. Tùe settlementof tùe Aðmenia-Azeðbaijan conflict on tùe basisof tùe Cùaðteð of tùe United Nations, OSCEïðinciïles and inteðnational law, tùe witùdðawalof tùe occuïéing foðces fðom ouð teððitoðies, tùeðestoðation of ouð State soveðeignté tùðougùouttùe entiðe teððitoðé of Azeðbaijan and tùe ðetuðnof tùe ðefugees and inteðnallé disïlaced ïeðsonsto tùeið ùomes would make it ïossible toestablisù lasting ïeace between Aðmenia andAzeðbaijan and to ðestoðe noðmal neigùbouðléðelations between ouð ïeoïles. Tùis conflict,wùicù ùas continued foð moðe tùan 15 éeaðs,obviouslé ùamïeðs tùe democðatic develoïmentïðocess in tùe ðegion and negativelé affects notonlé Azeðbaijan and Aðmenia, but also tùe entiðeSoutù Caucasus ðegion. Tùe ïosition of ouðcountðé ðegaðding tùe conflict settlement is justand is based uïon tùe univeðsallé ðecognizednoðms and ïðinciïles of inteðnational law.

Unfoðtunatelé, tùe imïlementation of tùeSecuðité Council ðesolutions ðegaðding tùeAðmenia-Azeðbaijan conflict and tùe ðelevantdecisions of OSCE and otùeð inteðnationaloðganizations ùas not been ensuðed so fað, andtùe activité of tùe OSCE Minsk Gðouï ùas notjustified tùe ùoïes ïlaced in it. Tùeðe is no needto exïlain tùat to wùat extent it is dangeðous tokeeï tùe situation uncùanged.

Tùe unconstðuctive ïosition of Aðmenia intùe ïeace talks, its ðefusal to ðecognize tùeteððitoðial integðité of Azeðbaijan, its stationingof foðeign militaðé bases in its teððitoðé, itssuïïléing its aðmé witù modeðn destðuctiveweaïons and its fðequentlé bðeaking tùeceasefiðe ðegime incðease tùe dangeð ofðestoðation of militaðé oïeðations.

Duðing tùe éeaðs of ïeace talks mediated bé

inteðnational institutions, tùe beùavioð andstatements of tùe leadeðsùiï of Aðmenia ùave ledtùe ïeace ïðocess to a difficult situation.Ðecentlé, as a ðesult of tùe monitoðing con-ducted bé tùe OSCE fact-finding mission in tùeoccuïied teððitoðies of Azeðbaijan, it was foundtùat moðe tùan 15,000 Aðmenians ùad beenillegallé settled in tùese teððitoðies.

At tùe same time, attemïts aðe being madeto legitimize tùe seïaðatist-teððoðist ðegimeestablisùed in tùe occuïied teððitoðies; fðom timeto time “elections” aðe ùeld to tùe “ïoweð bod-ies” of tùe ïuïïet ðegime. Tùe imïudence of tùeaggðessoð ùas gone so fað tùat it ùas establisùed aïost called “Ïðesident of tùe Nagoðno-KaðabakùÐeïublic” and tðies to legitimize it.

Ûllegal oïeðations aðe being caððied out in tùeNagoðno-Kaðabakù ðegion and otùeð occuïiedteððitoðies. Tðafficking in aðms and ùuman be-ings, disïosal of ðadioactive wastes, bðutalïlundeðing of natuðal ðesouðces and tùe tðainingof teððoðist gðouïs and illegal aðmed gðouïs fi-nanced bé tùe ðevenues fðom tùe cultivation,ïðocessing, tðansïoðtation and ïðoduction ofnaðcotics cause seðious conceðn. Tùe Nagoðno-Kaðabakù ðegion and seven suððoundingdistðicts now ùave become zones of oïeðation foðdiffeðent inteðnational teððoðist oðganizations.

Ût ùas been oveð 15 éeaðs since Azeðbaijan be-came tùe taðget of Aðmenian teððoðism. Fðom tùebeginning of tùe aggðession bé Aðmenia againstouð countðé tùe Aðmenian teððoðistoðganizations ùave committed 32 acts of teððoðagainst Azeðbaijan. Tùe victims of tùe teððoðùave been civilians of tùe cities and villages,tðansïoðt communications, commu-nicationmeans and ïublic infðastðuctuðe. Numeðoussubveðsive acts weðe ïeðïetðated on tùe ðoadsand ðailwaés and in seaïoðts, aiðïoðts, metðo sta-tions, buses and otùeð ïublic tðansïoðt veùicles.As a diðect consequence of tùese acts, oveð 2,000Azeðbaijani citizens ùave been killed and tens oftùousands of ïeoïle injuðed. Azeðbaijan and itsïeoïle ùave suffeðed ùuge mateðial and moðaldamage.

Ûn oðdeð to justifé tùeið teððitoðial claims totùe neigùboðing States, including tùe Ðeïublic ofAzeðbaijan, and to camouflage tùe ïolicé ofoccuïation, genocide and State teððoðism, tùeAðmenian nationalists, bé using all means, tðé tomake tùe inteðnational communité acceït tùeiðfabðications, as if in 1915 tùeé ùad been sub-jected to genocide and weðe “offended, oïïðes-sed and ùumiliated ïeoïle”. Unfoðtunatelé, tùe

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

96

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 97: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Ïaðliaments and Goveðnments of seveðal Statestùat sùut tùeið eées to ðeal genocide, sucù as tùetðagedé of Kùojalé, and in a numbeð of casesinteðnational oðganizations affected bé tùe influ-ence of tùe deceitful Aðmenian ïðoïaganda, oðbasing tùemselves uïon tùe cuððent ïoliticalciðcumstances, ùave made tùe métù about“Aðmenian genocide” into a toïic of debate, andùave even adoïted baseless and unjust docu-ments in tùis ðegaðd.

Ðeseaðcùeðs committed to tùe scientifictðutù, including Westeðn scùolaðs, ïðoved a longtime ago tùat tùeðe ùad neveð in ùistoðé been ané“Aðmenian genocide”. Tùe fabðication abouttùe “Aðmenian genocide” is a ïðoduct of moðbidimagination and based on foðged documents.Ðecentlé, Tuðkeé ïðovided access to tùe Otto-man aðcùives, inviting ðeseaðcùeðs, includingAðmenian scùolaðs, to come and get to know tùeùistoðical documents dating back to tùe begin-ning of tùe twentietù centuðé. Ùoweveð, tùeðefusal bé tùe Aðmenian scùolaðs to take ïaðt intùe scientific discussion ðeveal tùe tðue woðtù oftùose wùo disseminate tùe métù about“Aðmenian genocide”.

Ûn ðealité, since tùe end of tùe nineteentùcentuðé, using tùe coveðt and oïen ïðotection oftsaðist Ðussia and otùeð States, tùe Aðmenian na-tionalists cùeðisùed an illusion of cðeating“gðeateð Aðmenia” and ïeðïetðated acts of geno-cide and teððoð at diffeðent times in easteðnAnatolia and tùe Soutù Caucasus, witù tùe in-tention of cleansing tùe teððitoðies tùeé wantedto occuïé, bðutallé killing about 2 million inno-cent ïeoïle. Fðom 1905 to 1907 and fðom 1918 to1920, in Ûðavan, Daðalaéaz and Zangazuð(nowadaés in tùe teððitoðé of tùe modeðnÐeïublic of Aðmenia), Tiflis, Nakùcùivan,Baku, Ganja, Kaðabakù, Sùamakùé, Guba,Mugùan, Lenkaðan and otùeð ïlaces ofAzeðbaijan, tùe civilian Azeðbaijani ïeoïle weðesubjected to genocide. Duðing tùe genocideïeðïetðated in Maðcù 1918, oveð 30,000 civiliansweðe killed in Baku, tùe caïital cité ofAzeðbaijan. Tùus millions of innocent ïeoïle fellvictim to tùe bðutalité of tùe Aðmenian national-ists. At ïðesent, 31 Maðcù is maðked in ouðcountðé as a daé of genocide of tùe Azeðbaijanis.

Afteð tùe establisùment of Soviet ïoweð inAðmenia and Azeðbaijan, a big ïoðtion of tùeAzeðbaijani teððitoðies was annexed to Aðmeniawitù tùe ùelï of tùe Bolsùevik ðegime. Ùundðedsof tùousands of Azeðbaijanis ðemaining in tùeteððitoðé of Aðmenia weðe gðanted no autonomé,

wùeðeas tùe Aðmenians in Azeðbaijan enjoéedautonomé witùin tùe Nagoðno-Kaðabakù Au-tonomous Ðegion. And so tùe Aðmenian nation-alists cðeated a basis foð tùe futuðe teððitoðialclaims against Azeðbaijan, wùicù ðesulted infuðtùeð tðagedies tùat took ïlace at tùe end of tùetwentietù centuðé and still continue in tùe SoutùCaucasus.

Duðing tùe ïeðiod of moðe tùan tùe last 100éeaðs, a numbeð of geneðations of tùe Aðmenianïeoïle ùave been bðougùt uï in a sïiðit ofanimosité and ùatðed against tùe Tuðkisù andAzeðbaijani ïeoïles. Tùe effoðts of Aðmenian“scùolaðs” ùave ðesulted in tùe falsification oftùe ùistoðé of tùe ðegion. Tùe ùistoðé of tùeAðmenians ùas been aðtificiallé cùanged,exaggeðated and ïðesented as an ancient one; anintensive camïaign of moðal aggðession ùas beenconducted against tùe Azeðbaijanis. Taking ad-vantage of tùe conditions at tùe end of tùe 1980s,tùe Aðmenian nationalists fiðst comïleted tùefoðcible deïoðtation of ùundðeds of tùousands ofAzeðbaijanis wùo weðe tùe ïðimoðdialinùabitants of tùe teððitoðé of tùe Ðeïublic ofAðmenia, and tùen launcùed an oïen militaðéaggðession against Azeðbaijan in oðdeð to caððéout tùeið teððitoðial claims against ouð countðé.Tùus, tùe ïolicé of occuïation and genocide, fu-elled bé tùe ideologé of ùatðed, ùas led to tùeïðesent situation.

Using tùe atmosïùeðe of imïunité and tùesuïïoðt of tùe foðeign foðces tùat aðe notinteðested in tùe establisùment and maintenanceof ïeace and stabilité in tùe ðegion, tùeleadeðsùiï of tùe Ðeïublic of Aðmenia does notùide its ðeal intentions at all. Beginning in 1989tùe Ïaðliament of Aðmenia adoïted a numbeð ofunlawful acts on tùe “unification” of Aðmeniaand Nagoðno-Kaðabakù. Tùe action ïlans of tùeAðmenian Goveðnment include militaðisticïðovisions ðegaðding Nagoðno-Kaðabakù, wùiletùe leadeðs of Aðmenia make iððesïonsible state-ments saéing tùat Nagoðno-Kaðabakù will neveðbe a ïaðt of Azeðbaijan.

One of tùe factoðs tùat ùamïeð tùe settle-ment of tùe Nagoðno-Kaðabakù ïðoblem is tùeïðedominance of a feað of coeðcion in Aðmeniansocieté and tùe existence of an intoleðantatmosïùeðe foð dissent and foð views ðegaðdingtùe Aðmenia-Azeðbaijan conflict tùat diffeð fðomtùe official ones. Ûn 1999, on tùe eve of tùe OSCEÛstanbul summit, an unfoðeseen and unbeliev-able event took ïlace in tùe Ïaðliament ofAðmenia, unïðecedented in tùe ùistoðé of tùe 97

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 98: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

modeðn woðld, even in tùe countðies witùðeactionaðé ðegimes: a numbeð of aðmed ïeðsonsenteðed tùe session ùall of tùe Ïaðliament andsùot some ùigù-ðanking officials of tùeÏaðliament and tùe Goveðnment.

Exïðessing tùe soveðeign will of tùeAzeðbaijani ïeoïle, tùe Milli Mejlis of tùeÐeïublic of Azeðbaijan declaðes once again tùattùe Ðeïublic of Azeðbaijan will neveð agðee to tùeseizuðe of soveðeignté in a ïaðt of its teððitoðé oðtùe outðageous occuïation and seïaðation of itsïðimoðdial lands, and will ðesoðt to all ïossiblemeans in oðdeð to acùieve tùe ðestoðation of itsteððitoðial integðité.

Demanding tùe imïlementation of SecuðitéCouncil ðesolutions 822 (1993), 853 (1993), 874(1993) and 884 (1993) on comïlete, immediateand unconditional witùdðawal fðom all tùeoccuïied teððitoðies of Azeðbaijan, tùe MilliMejlis of tùe Ðeïublic of Azeðbaijan calls foð tùesettlement of tùe Nagoðno-Kaðabakù ïðoblemon tùe basis of tùe decisions and final documentsof tùe OSCE Budaïest, Lisbon and Ûstanbulsummits and tùe ðecommendations and deci-sions of tùe Ïaðliamentaðé Assemblé of tùeCouncil of Euðoïe.

Ðeaffiðming tùe ïosition of tùe Ðeïublic ofAzeðbaijan on tùe ïeaceful settlement of tùeAðmenia-Azeðbaijan conflict oveð Nagoðno-Kaðabakù, tùe Milli Mejlis of tùe Ðeïublic ofAzeðbaijan demands tùat tùe co-Cùaiðs of tùeOSCE Minsk Gðouï exeðt an influence on tùeaggðessoð tùat ùas occuïied its neigùboð’s landsand tùat it ïðoceed, wùile elaboðating tùe waésof ïeaceful settlement of tùe conflict, fðom tùeuniveðsallé ðecognized noðms and ïðinciïles ofinteðnational law, in ïaðticulað tùe most funda-mental ones — tùe teððitoðial integðité andinviolabilité of boðdeðs of States.

Tùe Ïaðliament of Azeðbaijan calls uïon tùeAðmenian side to take a constðuctive ïosition intùe ïeace ïðocess and to ðefðain fðom actionswùicù stalemate tùe talks witùin tùe OSCEMinsk Gðouï and comïlicate tùe ðestoðationwoðks to be caððied out in tùe ðegion afteð tùe set-tlement.

Tùe inteðnational communité sùould notðemain indiffeðent to tùe violation of tùesoveðeignté and teððitoðial integðité of tùeÐeïublic of Azeðbaijan. Ût ùas to call tùeaggðessoð bé its ïðoïeð name and ðendeð assis-tance in tùe witùdðawal of Aðmenia fðom tùeoccuïied Azeðbaijani teððitoðies and tùe ðetuðn oftùe ðefugees and inteðnallé disïlaced ïeðsons to

tùeið ùomes. Consideðing it necessaðé and de-manding to discuss tùe issue of tùe Aðmenia-Azeðbaijan conflict in tùe United NationsGeneðal Assemblé, tùe Milli Mejlis of tùeÐeïublic of Azeðbaijan aïïeals to tùe Ûnteð-Ïaðliamentaðé Union, tùe OSCE ÏaðliamentaðéAssemblé, tùe Ïaðliamentaðé Assemblé of tùeCouncil of Euðoïe, tùe Ïaðliamentaðé Assembléof tùe Black Sea Economic CooïeðationOðganization, tùe Ûnteð-Ïaðliamentaðé Assembléof tùe Commonwealtù of Ûndeïendent States,tùe Ïaðliamentaðé Union of tùe Oðganization oftùe Ûslamic Confeðence, tùe EuðoïeanÏaðliament, tùe NATO Ïaðliamentaðé Assembléand tùe otùeð inteðnational oðganizations,Ïaðliaments and Goveðnments of tùe woðld tosuïïoðt tùe just cause of Azeðbaijan and tocontðibute to tùe ïeaceful solution of tùeNagoðno-Kaðabakù conflict on tùe basis ofuniveðsallé ðecognized noðms and ïðinciïles ofinteðnational law and to tùe ðestoðation of tùeteððitoðial integðité of ouð countðé.

Adoïted at tùe session of tùe Milli Mejlis(Ïaðliament) of tùe Ðeïublic of Azeðbaijan on 6Maé 2005.

Qaùiðÿdÿ Øuøanûn iøüalû ilÿ baülû tÿdbiðke÷iðilmiødið

Øuøa øÿùÿðinin Eðmÿnistan silaùlû qövvÿlÿðitÿðÿfindÿn iøüalûnûn 13-cö ildþnömö ilÿ ÿlaqÿdaðAzÿðbaécanûn Misiðdÿki sÿfiðliéindÿ tÿdbiðke÷iðilmiødið. Tÿdbið Øuøa øÿùÿðinin, ùÿm÷ininAzÿðbaécanûn suveðenliéi vÿ ÿðazi bötþvlöéöuüðunda dþéöølÿðdÿ øÿùid olmuø qÿùðÿmanVÿtÿn oüullaðûnûn xatiðÿsinin bið dÿqiqÿliksökutla éad edilmÿsi ilÿ baølamûødûð. 1751-ci ildÿQaðabaü xanû Ïÿnaùÿli xan tÿðÿfindÿn salûnmûøØuøa øÿùÿðinin, eðmÿnilÿðin Azÿðbaécan ÿða-zisindÿ mÿskunlaødûðûlmasûnûn, Eðmÿnistan –Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinintaðixi baðÿdÿ tÿdbið iøtiðak÷ûlaðûna ÿtðaflûmÿlumat veðilmiødið.

Misiðdÿ ÷alûøan, tÿùsil alan, mövÿqqÿti vÿdaimi éaøaéan ùÿmvÿtÿnlÿðimizin dÿ iøtiðaketdiéi tÿdbiðdÿ xösusi vuðüulanmûødûð ki, iøüalaltûndakû toðïaqlaðûmûz Azÿðbaécan Ïðezidenti,Ali baø komandan Èlùam ßliéevin aïaðdûüûuüuðlu daxili vÿ xaðici siéasÿt saéÿsindÿ tezliklÿazad edilÿcÿkdið.

“AzÿðTAC” 10.05.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

98

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 99: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Kiéevdÿ Øuøanûn iøüalûnûn 13-cö ildþnömöilÿ ÿlaqÿdað tÿdbið ke÷iðilmiødið

Ukðaéna ïaétaxtûnda xaðici tÿlÿbÿlÿðinéaøadûüû éataqxanada Øuøa øÿùÿðinin iøüalûnûn13-cö ildþnömönÿ ùÿsð olunmuø tÿdbið ke÷iðilib.Azÿðbaécanûn Ukðaénadakû fþvqÿladÿ vÿ sÿla-ùiééÿtli sÿfiði Tÿlÿt ßliéevin ùÿéat éoldaøûnûntÿøÿbbösö ilÿ ke÷iðilÿn tÿdbiðdÿ azÿðbaécanlû vÿÿcnÿbi tÿlÿbÿlÿð iøtiðak edib. Toïlantûda Azÿð-baécan toðïaqlaðûnûn iøüalûnû ÿks etdiðÿn sÿnÿdlifilm nömaéiø olunub, Daülûq Qaðabaü möna-qiøÿsinin ÿsl maùiééÿti baðÿdÿ iøtiðak÷ûlaða geniømÿlumat veðilib. Toïlantû iøtiðak÷ûlaðû Azÿðbaé-can toðïaqlaðûnûn mödafiÿsindÿ ùÿlak olmuøøÿùidlÿðin ðuùunu bið dÿqiqÿlik sökutla éadediblÿð. Tÿdbiðin tÿøkilat÷ûlaðû Øuøanûn iøüalû ilÿÿlaqÿdað faktlaðû qÿtnamÿ øÿklindÿ ùazûðlaéaðaqBMT-éÿ gþndÿðmÿk baðÿdÿ qÿðað qÿbul ediblÿð.Möðaciÿtÿ toïlantûda iøtiðak edÿn azÿðbaécanlûvÿ ÿcnÿbi tÿlÿbÿlÿð imza atûb.

“AÏA” 11.05.05

Fðansada Øuøanûn iøüalûnûn 13-cö ildþnömöilÿ baülû tÿdbið ke÷iðilmiødið

Ïaðisdÿ fÿaliééÿt gþstÿðÿn Azÿðbaécan –Fðansa Gÿnclik Assosiasiéasû “Azÿðbaécan evi”ilÿ biðlikdÿ þlkÿmizin mÿdÿniééÿt vÿ incÿsÿnÿtbeøiéi Øuøa øÿùÿðinin iøüalûnûn 13-cö ildþnömöilÿ baülû tÿdbið ke÷iðmiødið.

×ûxûø edÿnlÿð iøüal÷ûlûq siéasÿti éeðidÿnEðmÿnistan Ðesïublikasû tÿðÿfindÿn ÿðazilÿði-mizin 20 faizinin, o cömlÿdÿn Daülûq Qaða-baüda azÿðbaécanlûlaðûn éaøadûüû Øuøa øÿùÿðininzÿbt edilmÿsindÿn, eðmÿni silaùlû qövvÿlÿðininnÿzaðÿti altûnda olan ÿðazilÿðdÿ milli taðixi,mÿdÿni vÿ memaðlûq abidÿlÿðimizin daüûdû-lmasûndan danûømûø, Øuøa øÿùÿðindÿ eðmÿnilÿðin“aðxeoloji qazûntûlað” adû altûnda qÿdim abid-ÿlÿði mÿùv etmÿk cÿùdinÿ qaðøû þz etiðazlaðûnûbildiðmiølÿð.

“Qaðabaü” Ömumdönéa Etiðaz Aksiéasû÷ÿð÷ivÿsindÿ ke÷iðilÿn tÿdbiðdÿ Øuøa øÿùÿðininiøüalû ilÿ baülû bÿéanat da oxunmuøduð. Aksiéaiøtiðak÷ûlaðû BMT-nin Tÿùlökÿsizlik Øuðasûndan,

ATßT-dÿn, Avðoïa Øuðasûndan vÿ AvðoïaÏaðlamentindÿn Øuøa øÿùÿðinin iøüalû ilÿ baülûðÿsmi sÿnÿd qÿbul olunmasûnû, Eðmÿnistanûndönéa miqéasûnda tÿcavözkað þlkÿ kimi tanûn-masûna daið sÿnÿd ùazûðlanmasûnû, beénÿlxalqteððoðizmi dÿstÿklÿéÿn dþvlÿtlÿð sûðasûna aidedilmÿsini, þlkÿmizÿ mönasibÿtdÿ ikili standaðt-laða son qoéulmasûnû qÿtiééÿtlÿ tÿlÿb etmiølÿð.

Bÿéanatda ùÿm÷inin ATßT-in Minskqðuïunun ùÿmsÿdðlÿði olan þlkÿlÿðdÿn DaülûqQaðabaü ïðobleminin beénÿlxalq ùöquq noð-malaðû, Azÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlöéö vÿ suveð-enliéi ÷ÿð÷ivÿsindÿ tÿnzimlÿnmÿsinin, BMTTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn mÿlum qÿtnamÿlÿðinintÿlÿblÿðinin éeðinÿ éetiðilmÿsi ö÷ön xösusimexanizm ùazûðlanmasû vÿ tÿtbiq olunmasûnûnzÿðuðiliéi þz ÿksini taïmûødûð.

Sÿnÿdin fðansûz dilinÿ tÿðcömÿ olunaðaqFðansada vÿ fðansûzdilli þlkÿlÿðdÿ éaéûlmasûbaðÿdÿ qÿðað qÿbul edilmiødið.

“AzÿðTAC” 13.05.05

Kiéevdÿ La÷ûnûn iøüalûnûn ildþnömö ilÿ baülûanûm tÿdbiði ke÷iðilmiødið

Ukðaéna ïaétaxtûnda fÿaliééÿt gþstÿðÿnSÿmÿd Vuðüun adûna kitabxanada azÿðbaécanlûvÿ ÿcnÿbi tÿlÿbÿlÿðin iøtiðakû ilÿ La÷ûn ðaéonu-nun eðmÿnilÿð tÿðÿfindÿn tÿcavözÿ uüðamasûnûnildþnömönÿ ùÿsð olunmuø toïlantû ke÷iðilib.Tÿdbið Azÿðbaécanûn Ukðaénada fþvqÿladÿ vÿsÿlaùiééÿtli sÿfiði Tÿlÿt ßliéevin ùÿéatéoldaøûnûn tÿøÿbbösö ilÿ baø tutub. ToïlantûdaQaðabaüda baø veðÿn acû ùadisÿlÿði þzöndÿ ÿksetdiðÿn videolent nömaéiø etdiðilib, La÷ûnûniøüalû ilÿ baülû iøtiðak÷ûlaða mÿlumat veðilib.Tÿdbið iøtiðak÷ûlaðû La÷ûnûn mödafiÿsi zamanûùÿlak olmuø øÿùidlÿðimizin xatiðÿsini biðdÿqiqÿlik sökutla éad ediblÿð. Toïlantûda ÷ûxûøedÿn tÿlÿbÿlÿð Azÿðbaécan-Eðmÿnistan möna-qiøÿsinin mþvcud vÿziééÿti, tÿcavözön nÿticÿlÿðibaðÿdÿ iøtiðak÷ûlaða mÿlumat veðib, ÿcnÿbitÿlÿbÿlÿðin bu mönaqiøÿ ilÿ baülû suallaðûnûcavablandûðûblað.

“AÏA” 19.05.05

99

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 100: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

100

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

BßÉANATLAÐ

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Xaðici Èølÿð Naziðliéinin bÿéanatû

Eðmÿnistan kötlÿvi infoðmasiéa vasitÿlÿ-ðinin éaédûüû mÿlumata gþðÿ, bu il iéunun 19-daAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn iøüal olunmuøDaülûq Qaðabaü ðegionunda seïaðat÷û ðejiminqondaðma “ïaðlament se÷kilÿðini” ke÷iðmÿknÿzÿðdÿ tutulmuøduð.

Bu cöð fitnÿkað ÿmÿllÿðÿ dÿfÿlÿðlÿ ïðinsiïialùöquqi qiémÿt veðmiø Azÿðbaécan tÿðÿfi baøveðmiø fakt siéasÿtini (fait accomïli) zoðla qÿbuletdiðmÿk cÿùdlÿðinin ïeðsïektivsiz olduüunu biðdaùa bÿéan edið.

ßðazi iøüalû vÿ etnik tÿmizlÿmÿ øÿðaitindÿ“se÷kilÿð” ke÷iðilmÿsi beénÿlxalq ùöququn noð-malaðûna vÿ ïðinsiïlÿðinÿ, Azÿðbaécan Ðesïub-likasûnûn Konstitusiéasûna ziddið vÿ ùöquqiqövvÿéÿ malik deéildið.

Eðmÿni tÿðÿfinin bu cöð ÿmÿllÿði son vaxtlaðmösbÿt meéllÿðÿ ömidin éaðandûüû danûøûqlaðïðosesinin ðuùuna cavab veðmið.

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Daülûq Qaða-

baü ðegionunun Azÿðbaécan vÿ eðmÿni icma-laðûnûn noðmal ùÿéatûnû, dinc éanaøû éaøamasûnûvÿ ÿmÿkdaølûüûnû tÿmin etmÿdÿn sabit sölùÿ nailolmaq mömkön deéildið. Bununla ÿlaqÿdaðAzÿðbaécan tÿðÿfi döømÿn÷iliéin aðadan qal-dûðûlmasû, sabitliéÿ vÿ qaðøûlûqlû anlaømaéa nailolunmasû mÿqsÿdi ilÿ icmalað aðasûnda biðbaøaönsiééÿt éaðadûlmasû vÿ komïleks etimad tÿd-biðlÿði gþðölmÿsi baðÿdÿ beénÿlxalq biðliéin ÷a-üûðûøûnû dÿstÿklÿéið. Bu cöð icmalaðaðasû dialoqgÿlÿcÿkdÿ Daülûq Qaðabaü eðmÿnilÿði ilÿ bþl-gÿnin þz daimi éaøaéûø éeðlÿðinÿ qaéûdacaq azÿð-baécanlû ÿùalisi aðasûnda mönasibÿtlÿðin qaéda-éa döømÿsinÿ kþmÿk edÿcÿk, bþlgÿ ÿùalisininbötön tÿbÿqÿlÿðinin istÿnilÿn sÿviééÿdÿ ðegionallegitim ùakimiééÿt oðqanlaðûnûn foðmalaødûðûl-masû da daxil olmaqla, qanuni, dinc vÿ demok-ðatik ïðosesÿ cÿlb edilmÿsi ö÷ön zÿðuði zÿminéaðadacaqdûð.

XÈN-in 14.06.05 taðixli mÿlumatû

Statement bé Ministðé of Foðeign Affaiðs of tùe Ðeïublic of Azeðbaijan2

Accoðding to tùe infoðmation disseminatedbé Aðmenian media, so-called “Ïaðliamentaðéelections” of tùe seïaðatist ðegime in tùeoccuïied Nagoðno-Kaðabakù ðegion of tùe Re-public of Azeðbaijan aðe to be ùeld on June 19,2005.

Tùe Azeðbaijan side ùas ðeïeatedlé givenïðinciïal legal assessment of sucù ïðovocativeactions and states again tùat attemïts to imïosetùe fait accomïli ùave no ïðosïects.

Ùolding “elections” in tùe conditions ofteððitoðial seizuðe and etùnic cleanings contða-dicts tùe noðms and ïðinciïles of inteðnationallaw and tùe Constitution of tùe Ðeïublic ofAzeðbaijan and ùas no legal effect.

Sucù actions undeðtaken bé tùe Aðmenianside do not comïlé witù tùe sïiðit of negotia-tions, in tùe fðamewoðk of wùicù ïositive ùoïesùave been stðengtùened ðecentlé.

Sustainable ïeace cannot be acùievedwitùout noðmalization of life and ensuðingïeaceful coexistence and cooïeðation of tùeAzeðbaijani and Aðmenian communities of tùeNagoðno-Kaðabakù ðegion of tùe Ðeïublic of

Azeðbaijan. Ûn tùis ðegaðd, tùe Azeðbaijan sidesuïïoðts calls of tùe inteðnational communitévis-a-vis setting uï diðect contacts between tùecommunities and caððéing out comïðeùensiveconfidence-building measuðes witù a view tooveðcome ùostilité, acùieving stabilité and mu-tual undeðstanding. Sucù an inteð-communitédialogue will contðibute to establisùing ðelationsbetween Nagoðno-Kaðabakù Aðmenians andAzeðbaijan ïoïulation of tùis ðegion ðetuðningback to tùeið ïeðmanent ïlaces of ðesidence,cðeate necessaðé ïðeðequisites foð involving allïaðts of tùe ðegion’s ïoïulation into lawful,ïeaceful and democðatic ïðocess, including alsofoðmation of legitimate ðegional autùoðities atall levels.

MFA infoðmation dated June 14, 2005

2 By the request of the Permanent Representative of Azerbaijan to the United Nations addressed to theSecretary-General the Statement was distributed as a UN Document A/59/851–S/2005/397.

Page 101: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

MÖÐACÈßTLßÐ

Avðoïa Øuðasûnûn Ïaðlament Assambleéasûna Azÿðbaécan Ðesïublikasû MilliMÿclisinin möðaciÿti

Ùþðmÿtli ùÿmkaðlað,Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Milli Mÿclisi

Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaümönaqiøÿsinin sölù éolu ilÿ nizama salûnmasûmÿsÿlÿsindÿ Avðoïa Øuðasûnûn beénÿlxalqùöquq ïðinsiïlÿðinÿ vÿ noðmalaðûna ÿsaslananobéektiv mþvqeéini éöksÿk qiémÿtlÿndiðið. Bu iléanvaðûn 25-dÿ Avðoïa Øuðasû ÏaðlamentAssambleéasûnûn qûø sessiéasûnûn iclasûndaAØÏA-nûn Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsinÿ daið mþvqeéini ÿksetdiðÿn 1416 nþmðÿli qÿtnamÿnin qÿbuledilmÿsi mönaqiøÿnin tÿnzimlÿnmÿsi ö÷öngþstÿðilÿn beénÿlxalq sÿélÿðÿ sanballû tþùfÿolmuøduð. Qÿtnamÿdÿ Azÿðbaécan ÿðazilÿðininEðmÿnistan silaùlû qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn iøüaledilmÿsi, Daülûq Qaðabaü bþlgÿsinin seïaðat÷ûqövvÿlÿðin nÿzaðÿti altûnda olmasû vÿ ùÿminÿðazilÿðdÿ etnik tÿmizlÿmÿ aïaðûlmasû faktlaðû þzÿksini taïmûødûð. Digÿð tÿðÿfdÿn, AvðoïaØuðasûnûn özvö olan dþvlÿt tÿðÿfindÿn xaðiciÿðazilÿðin iøüalûnûn ùÿmin dþvlÿtin tÿøkilatqaðøûsûnda gþtöðdöéö þùdÿliklÿði ciddi suðÿtdÿïozduüu bÿéan edilmiø, göc vasitÿsi ilÿ ilùaqcÿùdi ðÿdd olunmuø, iøüal edilmiø Azÿðbaécanÿðazilÿðinin azad olunmasûnû tÿlÿb edÿn BMTTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn mÿlum qÿtnamÿlÿðinÿistinad olunmuø, silaùlû qövvÿlÿðin iøüalolunmuø bötön ÿðazilÿðdÿn ÷ûxaðûlmasû zÿðuðÿtigþstÿðilmiø, éuðdlaðûndan didÿðgin döømöøøÿxslÿðin þz toðïaqlaðûna geði dþnmÿsi ùöququtÿsdiq edilmiødið.

ßðazisinin 20 faizinin iøüal altûnda olmasûna,1 miléondan ÷ox vÿtÿndaøûnûn qa÷qûn vÿ kþ÷könvÿziééÿtindÿ éaøamasûna baxmaéaðaq, Azÿð-baécan Ðesïublikasû Eðmÿnistanûn þlkÿmizÿtÿcavözönön nÿticÿlÿðinin dinc vasitÿlÿðin kþ-mÿéi ilÿ aðadan qaldûðûlmasûna ÷alûøûð. Dþv-lÿtimiz Avðoïa Øuðasû qaðøûsûnda gþtöðdöéö mö-vafiq þùdÿliéÿ sadiq olub bu mÿqsÿdlÿ ATßT-in Minsk qðuïu ÷ÿð÷ivÿsindÿ aïaðûlan danûøûq-laðda fÿal iøtiðak edið. Mönaqiøÿnin ùÿlli mÿsÿ-lÿsindÿ þlkÿmizin tutduüu mþvqe tamamilÿÿdalÿtli olub ùamûlûqla qÿbul edilmiø beénÿlxalqùöquq ïðinsiïlÿðinÿ vÿ noðmalaðûna ÿsaslanûð.Eðmÿnistan Ðesïublikasûnûn silaùlû qövvÿlÿðininþlkÿmizin ÿðazisindÿn ÷ûxaðûlmasû, iøüal olun-muø toðïaqlaðûn azad edilmÿsi, dþvlÿtimizin

suveðenliéinin onun bötön ÿðazisindÿ bÿðïaedilmÿsi, qa÷qûn vÿ kþ÷könlÿðin daimi éaøaéûøéeðlÿðinÿ qaétaðûlmasû baðÿdÿ bizim dþvlÿ-timizin tÿlÿblÿði BMT Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn1993-cö ildÿ qÿbul etdiéi 822, 853, 874 vÿ 884nþmðÿli qÿtnamÿlÿðin, ATßT-in Budaïeøt, Lis-sabon vÿ Èstanbul sammitlÿðinin qÿðaðlaðûnûn,Avðoïa Øuðasûnûn sÿnÿdlÿðinin, o cömlÿdÿnéuxaðûda adû ÷ÿkilÿn 1416 nþmðÿli qÿtnamÿsininðuùuna vÿ mÿtninÿ tam uéüunduð.

Tÿÿssöf ki, Eðmÿnistan Ðesïublikasû beénÿl-xalq biðliéin tÿlÿblÿðinÿ mÿùÿl qoémaéaðaq,Azÿðbaécan toðïaqlaðûnû iøüal altûnda saxlamaq-da davam edið. Eðmÿnistan dþvlÿti sölù da-nûøûqlaðû ïðosesini ïozan qanunsuz ùÿðÿkÿtlÿðÿéol veðið, iøüal edilmiø ÿðazidÿ éaðatdûüû seïaðat÷ûðejimÿ qanuni don geéindiðmÿéÿ cÿùdlÿðgþstÿðið.

Mÿlum olmuøduð ki, bu il iéunun 19-daAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn iøüal edilmiøQaðabaü bþlgÿsinin daülûq ùissÿsindÿ qondaðma“Daülûq Qaðabaü Ðesïublikasûnûn ïaðlamen-ti”nÿ “se÷kilÿð” ke÷iðilmÿsi nÿzÿðdÿ tutuluð.Oéuncaq ðejimi qanunilÿødiðmÿéÿ éþnÿldilÿnbu “se÷kilÿð” ùamûlûqla qÿbul edilmiø beénÿl-xalq ùöquq ïðinsiïlÿðinÿ vÿ noðmalaðûna, beé-nÿlxalq tÿøkilatlaðûn sÿnÿdlÿðinin, o cömlÿdÿnAvðoïa Øuðasû Ïaðlament Assambleéasûnûn 1416nþmðÿli qÿtnamÿsinin tÿlÿblÿðinÿ, AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn Konstitusiéasûna vÿ qanun-laðûna zidd olub ùe÷ bið ùöquqi qövvÿéÿ malikdeéildið vÿ ùe÷ bið ùöquqi nÿticÿ doüuða bilmÿz.Qaðabaüûn daülûq ùissÿsindÿn qovulmuø 50 minazÿðbaécanlûnûn adi vÿtÿndaø ùöquqlaðûnûkobudcasûna ïozan bu nþvbÿti siéasi tÿxðibatÿmÿli iøüal÷û qövvÿlÿðin dÿstÿéinÿ aðxalananeðmÿni seïaðat÷ûlaðûnûn Eðmÿnistan-Azÿðbaé-can, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin sölù éolu ilÿnizama salûnmasû sÿélÿðinÿ mane olmaqniééÿtindÿn ÿl ÷ÿkmÿk istÿmÿdiklÿðini, bþlgÿdÿÿmin-amanlûq éaðadûlmasûna imkan veðmÿmÿkö÷ön ùÿð øeéÿ ùazûð olduqlaðûnû gþstÿðið.

Xösusi naðaùatlûq doüuðan mÿqamlaðdanbiði dÿ buduð ki, Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûniøüal edilmiø Qaðabaü bþlgÿsinin daülûqùissÿsindÿ ke÷iðilÿcÿk qanunsuz siéasi tÿdbiðdÿbÿzi þlkÿlÿðdÿn nömaéÿndÿ ùeéÿtlÿðinin,ïaðlament deïutatlaðûnûn vÿ digÿð siéasi 101

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 102: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

xadimlÿðin möøaùidÿ÷i qismindÿ iøtiðak etmÿsigþzlÿnilið. Ùÿm dÿ bu þlkÿlÿðin, demÿk olað,ùamûsû Avðoïa Øuðasûnûn özvlÿðidið. Øöbùÿéoxduð ki, onlaðûn qanunsuz aksiéada iøtiðaketmÿsi Avðoïa Øuðasûnûn özvö olan dþvlÿtinsuveðenliéinÿ vÿ ÿðazi bötþvlöéönÿ aøkaðùþðmÿtsizlikdÿn baøqa bið øeé deéildið.

Beénÿlxalq biðlik, o cömlÿdÿn AvðoïaØuðasû Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn iøüal edilmiøQaðabaü bþlgÿsinin daülûq ùissÿsindÿ ke÷iðil-mÿsi nÿzÿðdÿ tutulan siéasi tÿxðibat ÿmÿlinÿetinasûz qalmamalûdûð. Azÿðbaécan Ðesïublika-sûnûn Milli Mÿclisi tÿlÿb edið ki, qondaðma“Daülûq Qaðabaü Ðesïublikasûnûn ïaðlamen-

ti”nÿ “se÷kilÿð” ke÷iðilmÿsi qÿtiééÿtlÿ ïislÿnil-sin, Avðoïa Øuðasûna daxil olan þlkÿlÿðin ðÿsminömaéÿndÿlÿðinin bu “se÷kilÿð”dÿ möøaùidÿ÷iqismindÿ iøtiðakû Avðoïa Øuðasûnûn ïðinsiïlÿðinÿzidd olduüundan éolveðilmÿz ùesab edilsin.Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ïaðlamenti AvðoïaØuðasûnûn Ïaðlament Assambleéasûnû Eðmÿnis-tan-Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿ-sinin sölù éolu ilÿ nizama salûnmasû ïðosesinÿkþmÿk etmÿk ö÷ön sÿélÿðini aðtûðmaüa ÷aüûðûð.

Möðaciÿt Azÿðbaécan Ðesïublikasû MilliMÿclisinin 2005-ci il 17 iéun taðixli iclasûndaqÿbul edilmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

102

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Appeal of the Milli Mejlis of the Republic of Azerbaijan to the ParliamentaryAssembly of the Council of Europe

Dear Colleagues,The Milli Mejlis of the Republic of

Azerbaijan attaches high appreciation to the ob-jective position of the Council of Europe basedon the principles and norms of international lawas regards the peaceful settlement of the Arme-nian-Azerbaijani, Nagorno-Karabakh conflict.The adoption of the resolution 1416 (2005) onthe 25th of January of this year during the win-ter part session of the Parliamentary Assemblyof the Council of Europe reflecting the positionof the PACE concerning the Arme-nian-Azerbaijani, Nagorno-Karabakh conflictwas a solid contribution to the international ef-forts towards the settlement of the conflict. Theresolution reflects the facts that the Azerbaijaniterritories have been occupied by the Armenianarmed forces and that the separatist forces arestill in control of the Nagorno-Karabakh regionand ethnic cleansing has been conducted in theseterritories. On the other hand, it reiterates thatoccupation of foreign territory by a memberstate constitutes grave violation of that state’sobligations as a member of the Council of Eu-rope, urges to refrain from any threat of usingforce against its neighbors as an attempt of oc-cupation, recalls the UN Security Council reso-lutions demanding the unconditional with-drawal of the armed forces from the occupiedterritories of the Republic of Azerbaijan, reaf-firms the right of displaced persons from thearea of conflict to return to their homes safelyand with dignity.

Despite the fact that 20% of its territory isunder occupation and resultantly the creation ofover one million refugees and IDPs in the coun-

try the Republic of Azerbaijan is doing its ut-most effort to eliminate the consequences of theaggression against our country by peacefulmeans. The government of Azerbaijan has beencommitted to the relevant obligations under-taken before the Council of Europe and hasbeen taking an active part in the negotiationsconducted in this regard within the OSCEMinsk Group. The position of our country to-wards the settlement of the conflict is surely justand based on the universally recognized princi-ples and norms of international law. The de-mands of our state in regard with the with-drawal of the armed forces of the Republic ofArmenia from the occupied territories ofAzerbaijan, liberation of the occupied territo-ries, restoration of sovereignty of our statethroughout its entire territory, return of the ref-ugees and IDPs back to their places of perma-nent residents are in full accordance with thespirit and letter of the UN Security Council Res-olutions 822, 852, 874 and 884 adopted in 1993,decisions of the OSCE Budapest, Lisbon and Is-tanbul Summits, the appropriate documents ofthe Council of Europe, in particular theabovementioned 1416 (2005) Resolution.

Unfortunately, the Republic of Armenia ig-noring the demands of the international com-munity continues to keep under occupation theAzerbaijani territories. The State of Armenia iscommitting actions undermining the process ofpeace negotiations and making attempts to le-galize the separatist regime set up in the occu-pied territory.

As you are aware that, on the 19th of June ofthis year in the mountainous part of the occu-

Page 103: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

pied Karabakh region of the Republic ofAzerbaijan it is planned to hold “parliamentaryelections” in the so-called “Nagorno-KarabakhRepublic”. These “elections” aimed at legitimiz-ing the puppet regime run counter with the uni-versally recognized principles and norms of in-ternational law, the requirements of the relevantdocuments adopted by the international organi-zations, in particular Resolution 1416 (2005) ofthe Parliamentary Assembly of the Council ofEurope, with the Constitution and the laws ofthe Republic of Azerbaijan, and accordingly arenull and void and cannot entail any legal conse-quences. This next political subversive actiongravely violating the elementary civil rights of 50thousand Azerbaijanis expelled from the moun-tainous part of Karabakh openly demonstratesonce again that the Armenian separatistsbacked by the occupation forces are not willingto refrain from their intentions to peacefully set-tle the Armenia – Azerbaijan, Nagorno-Kara-bakh conflict and are prepared to commit anyactions undermining the process of establishingpeace and stability.

One of the factors that is of particular con-cern is that it is anticipated that delegations, par-liamentarians and other political figures fromsome countries would observe these totally ille-

gal elections in the mountainous part of the oc-cupied Karabakh region of the Republic ofAzerbaijan. Moreover, almost all these coun-tries are members of the Council of Europe.There is no doubt that their participation in thisillegal act is nothing but an explicit disrespect ofthe sovereignty and territorial integrity of themember state of the Council of Europe.

The international community, including theCouncil of Europe should not remain indifferentto the political subversive act planned to be heldin the mountainous part of the Karabakh regionof the Republic of Azerbaijan. The Milli Mejlisof the Republic of Azerbaijan demands that the“parliamentary elections” in the so-called“Nagorno-Karabakh Republic” be resolutelycondemned, the participation of the official del-egations from the countries of the Council ofEurope as observers in these “elections” be con-sidered inadmissible as being contrary to theprinciples of the Council of Europe. The Parlia-ment of the Republic of Azerbaijan calls uponthe Parliamentary Assembly of the Council ofEurope to step up its efforts to facilitate thepeaceful settlement process of the Arme-nian-Azerbaijani, Nagorno-Karabakh conflict.

This appeal has been adopted in the sittingof the Milli Mejlis dated 17 June 2005.

103

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

EÐMßNÈSTAN – AZßÐBAÉCAN MÖNAQÈØßSÈ MßTBUATDA

ATßT-in Minsk qðuïunun ùÿmsÿdðlÿðibÿéanat éaéûblað

Aïðelin 15-dÿ ATßT-in Minsk qðuïununùÿmsÿdðlÿði Beðnað Fasée, Stiven Mÿnn vÿ ÉuðiMeðzléakov bÿéanat éaéûblað. Bÿéanatdabildiðilið ki, ùÿmsÿdðlÿð Eðmÿnistanla Azÿðbaé-can aðasûnda gÿðginliéin aðtmasûndan, tÿmasxÿttindÿ atÿøkÿs ðejiminin mötÿmadi ïozul-masûndan, son vaxtlað möùaðibÿ ÷aüûðûølaðûnûnaðtmasûndan, iki þlkÿnin ÿùalisi aðasûnda qaðøû-lûqlû nifðÿtin göclÿnmÿsindÿn ciddi naðaùat-dûðlað: “Bu cöð ùÿssas situasiéada, ATßT-inMinsk qðuïunun tÿðÿflÿð aðasûnda ðazûlûq ÿldÿolunmasû ö÷ön ilk addûmlað atdûüû bið mÿqamdaùÿmsÿdðlÿð Eðmÿnistanû vÿ Azÿðbaécanû atÿø-kÿs ðejiminÿ ðiaéÿt etmÿk, mönaqiøÿni qûzûø-dûðacaq kötlÿvi bÿéanatlað veðmÿmÿk, ùabelÿùÿð iki þlkÿnin vÿtÿndaølaðûnû danûøûqlaðnÿticÿsindÿ ÿldÿ olunacaq nÿticÿlÿðlÿ ðazûlaø-maüa ùazûðlamaq baðÿdÿ gþtöðdöéö þùdÿliéiéeðinÿ éetiðmÿéÿ ÷aüûðûð”.

Ùÿmsÿdðlÿð tÿðÿflÿðÿ bildiðið ki, ùÿðbi

ÿmÿliééatlaðûn bÿðïa olunmasû Qaðabaü mÿ-sÿlÿsinin ùÿllinÿ uzun möddÿt mane olacaq,bununla éanaøû, ÷oxsaélû insan tÿlÿfatûna, ùÿð ikiþlkÿnin xalqlaðûnûn faciÿsinÿ, nþvbÿti qa÷qûnoðdusunun éaðanmasûna, daüûntûlaða, iqtisadibþùðana gÿtiðib ÷ûxaðacaq. ATßT-in Minskqðuïu bunlaðû nÿzÿðÿ alaðaq, Azÿðbaécan vÿEðmÿnistanû xaðici iølÿð naziðlÿðinin Londondavÿ bu aéûn axûðûnda Fðankfuðtda ke÷iðilmÿsiïlanlaødûðûlan gþðöølÿðinÿ xösusi diqqÿtlÿéanaømaüa ÷aüûðûð.

“AÏA” 15.04.05

V.Oskanéan E.Mÿmmÿdéaðovlagþðöødÿn nþvbÿti dÿfÿ éaéûndû

Azÿðbaécan vÿ Eðmÿnistan xaðici iølÿðnaziðlÿðinin bu dÿfÿ Fðankfuðtda ïlanlaødûðûlmûøgþðöøö dÿ baø tutmadû. Bunu Eðmÿnistan xaðicisiéasÿt idaðÿsinin ðÿùbÿði Vaðdan Oskanéanûnikitÿðÿfli gþðöødÿn nþvbÿti dÿfÿ éaéûnmasû kimiizaù etmÿk olað.

Page 104: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Xatûðladaq ki, son iki aé ÿðzindÿ 4 dÿfÿ -Ïaðis, Ïðaqa, London vÿ Fðankfuðt gþðöølÿðiniV.Oskanéan bu vÿ digÿð sÿbÿblÿði bÿùanÿgÿtiðÿðÿk tÿxiðÿ salmûødûð.

Bu dÿfÿ dÿ Eðmÿnistan tÿðÿfi ilÿ ðazûlûq ÿldÿedilmÿdiéindÿn bu gþðöø tÿxiðÿ salûnmûødûð. On-laðûn nþvbÿti gþðöøö isÿ Azÿðbaécanûn xaðici iø-lÿð naziði Elmað Mÿmmÿdéaðovun FðankfðutdaATßT-in Minsk qðuïunun ùÿmsÿdðlÿði ilÿaïaðacaüû danûøûqlaðdan sonða mÿlum olacaqdûð.

“Assa-Èðada” 27.04.05

Fðankfuðt gþðöøöndÿ sölù ïlanûnûn konkðetdetallaðû mözakiðÿ edilibdið

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðovun Fðankfuðtda ATßT-in Minskqðuïunun ùÿmsÿdðlÿði ilÿ gþðöøöndÿ sölù ïlanû-nûn konkðet detallaðû mözakiðÿ edilibdið. Bubaðÿdÿ mÿlumat veðÿn E.Mÿmmÿdéaðovun sþz-lÿðinÿ gþðÿ, Azÿðbaécan þz mþvqeéindÿ qÿtidið.Onun sþzlÿðinÿ gþðÿ, mözakiðÿ edilÿn sölù ïlanû÷ox ùÿssas mÿsÿlÿdið vÿ onun detallaðûnûna÷ûqlanmasû ðegionda vÿziééÿti gÿðginlÿødiðÿð.×önki Cÿnubi Qafqaz ðegionuna sölùön gÿl-mÿsindÿ maðaqlû olmaéanlað ÷oxduð. E.Mÿm-mÿdéaðov onu da bildiðibdið ki, ùÿmsÿdðlÿðéaxûn vaxtlaðda Avðoïa þlkÿlÿðinin biðininïaétaxtûnda eðmÿnistanlû ùÿmkaðû VaðdanOskanéanla da gþðöøÿcÿklÿð. XÈN baø÷ûsû onuda diqqÿtÿ ÷atdûðdû ki, ùÿmsÿdðlÿðlÿ gþðöøöndÿAzÿðbaécan vÿ Eðmÿnistan ïðezidentlÿðininnþvbÿti gþðöøö vaxtû vÿ éeði dÿ mözakiðÿedilibdið. Bu gþðöø maéûn 16-17-dÿ VaðøavadaAvðoïa Øuðasûna özv olan dþvlÿtlÿðin baø÷ûlaðû-nûn gþðöøöndÿ baø tuta bilÿð.

“Assa-Èðada” 28.04.05

Azÿðbaécan ÏðezidentiÈlùam ßliéevin Eðmÿnistan ÏðezidentiÐobeðt Ko÷aðéanla gþðöøö

Maéûn 15-dÿ Vaðøavanûn “Belvedeð” iqa-mÿtgaùûnda Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezi-denti Èlùam ßliéevin Eðmÿnistan Ðesïublikasû-nûn Ïðezidenti Ðobeðt Ko÷aðéan ilÿ gþðöøöolmuøduð. Gþðöødÿ ATßT-in Minsk qðuïuùÿmsÿdðlÿði, Ðusiéanûn xaðici iølÿð naziði SeðgeéLavðov vÿ Fðansanûn xaðici iølÿð naziði MiøelBaðnéþ iøtiðak etmiølÿð.

Azÿðbaécan vÿ Eðmÿnistanûn xaðici iølÿðnaziðlÿði vÿ ùÿmsÿdðlÿð dþvlÿt baø÷ûlaðûna Eðmÿ-

nistan – Azÿðbaécan, Daülûq Qaðabaü mönaqi-øÿsinin sölù éolu ilÿ ùÿllinÿ daið aïaðdûqlaðûdanûøûqlaðûn nÿticÿlÿði, elÿcÿ dÿ Ïðaqa ïðosesibaðÿdÿ mÿðuzÿ etmiølÿð.

Sonða ïðezidentlÿð gþðöøö tÿkbÿtÿk davametdiðmiølÿð.

Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov juðnalistlÿðÿ gþðöø baðÿdÿ mÿlumatveðÿðÿk bildiðmiødið ki, ö÷ saat davam edÿn gþ-ðöødÿ mönaqiøÿnin ùÿlli ilÿ baülû bÿzi detallaðmözakiðÿ olunmuøduð. Möÿééÿn mÿsÿlÿlÿðdÿiðÿlilÿéiø, ðazûlûq ÿldÿ olunsa da, ömumi ïðin-siïial mÿsÿlÿlÿðin mözakiðÿsinÿ eùtiéac vaðdûð.

Elmað Mÿmmÿdéaðov demiødið ki, ïðezi-dentlÿð gþðöødÿn sonða Azÿðbaécanûn vÿEðmÿnistanûn xaðici iølÿð naziðlÿðinÿ taïøûðûqveðmiølÿð ki, xaðici iølÿð naziðlÿði sÿviééÿsindÿdanûøûqlað, éÿni Ïðaqa ïðosesindÿ ðazûlûüa gÿli-nÿn mÿsÿlÿlÿðdÿn ÿlavÿ, bÿzi möùöm mÿqamlaðbaðÿdÿ mözakiðÿlÿði davam etdiðsinlÿð. Bubaxûmdan ùÿmsÿdðlÿð dÿ þz iølÿðini davametdiðÿcÿk vÿ fikiðlÿðini éaxûn aélað ÿðzindÿbildiðÿcÿklÿð. Ömumiééÿtlÿ, Azÿðbaécan tÿðÿfiö÷ön danûøûqlaðûn foðmatû o qÿdÿð dÿ vacib deéil,ÿsas nÿticÿdið, éÿni Azÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlö-éö bÿðïa olunmalûdûð.

“AzÿðTAC” 15.05.05

Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿbðifinq ke÷iðilmiødið

Maéûn 30-da Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿ naziðmöavini Aðaz ßzimov Eðmÿnistan-Azÿðbaécan,Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin sölù éolu ilÿùÿllinÿ daið aïaðûlan danûøûqlaðûn gediøi ilÿ baülûbðifinq ke÷iðmiødið.

Son vaxtlað danûøûqlað ïðosesindÿ fÿallûqmöøaùidÿ olunduüunu sþélÿéÿn Aðaz ßzimov,Azÿðbaécan vÿ Eðmÿnistan ïðezidentlÿðininVaðøavada ke÷iðilmiø gþðöøönö xatûðlatmûødûð. Obildiðmiødið ki, gþðöø vacib vÿ faédalû olmuøduð.Bu gþðöødÿn sonða ïðezidentlÿð ATßT-in Minskqðuïunun ùÿmsÿdðlÿðinÿ mövafiq tÿlimatlaðveðmiølÿð. Tÿlimatlaðûn baølûca maùiééÿti Ïðaqaïðosesinin nÿticÿlÿðinÿ ÿsaslanan mözakiðÿlÿðindavam etdiðilmÿsi, ùÿmsÿdðlÿðin fÿaliééÿtininsöðÿtlÿndiðilmÿsi, xaðici iølÿð naziðlÿðinin nþv-bÿti gþðöøönön tez bið zamanda ke÷iðilmÿsindÿnibaðÿtdið.

Vaðøava gþðöøönön davamû kimi, ùÿmsÿdð-lÿð ðegiona sÿfÿð etmiø, Bakûda vÿ Éeðevandamözakiðÿlÿð aïaðmûølað. ßldÿ olunmuø ðazûlûüaÿsasÿn, iéunun oðtalaðûnda xaðici iølÿð nazið-lÿðinin nþvbÿti gþðöøö ke÷iðilÿcÿkdið. Èéulun ÿv-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

104

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 105: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

vÿllÿðindÿ isÿ ùÿmsÿdðlÿð éenidÿn ðegiona sÿfÿðedÿcÿklÿð.

Aïaðûlan mözakiðÿlÿðdÿ Azÿðbaécanûn tut-duüu mþvqe beénÿlxalq ùöquq noðmalaðûna sþé-kÿnið vÿ beénÿlxalq ictimaiééÿtdÿ bu mþvqeéintÿðÿfdaðlaðû getdikcÿ ÷oxalûð.

Mözakiðÿlÿð möÿééÿn edilmiø ÿsas element-lÿð ÿtðafûnda gedið. Buðaéa toðïaqlaðûn boøal-dûlmasû, ÿùalinin ùÿmin ÿðazilÿðÿ qaéûtmasû,Daülûq Qaðabaüa qaéûdacaq azÿðbaécanlûÿùalinin Azÿðbaécan vÿtÿndaølaðû olan eðmÿniÿùalisi ilÿ noðmal biðgÿ éaøaéûøûnûn tÿminedilmÿsi, daùa sonða Azÿðbaécanla Eðmÿnistanaðasûnda ÿlaqÿlÿðin noðmallaødûðûlmasû aiddið.

Azÿðbaécanûn mönaqiøÿnin ùÿllini tÿkcÿtoðïaqlaðûn qaétaðûlmasûnda gþðmÿdiéini sþé-lÿéÿn nazið möavini, buðaéa, eéni zamandaAzÿðbaécanûn Daülûq Qaðabaüda éaøaéaneðmÿni mÿnøÿli vÿtÿndaølaðû ilÿ azÿðbaécanlûÿùalinin sölù vÿ ÿmÿkdaølûq øÿðaitindÿ noðmaléaøamasû, ðegionun éenidÿn Azÿðbaécanûniqtisadi sisteminÿ qatûlmasûnûn da daxilolduüunu bildiðmiødið.

Avðoïada baø veðmiø mönaqiøÿlÿðin ÷oxumÿùz bu ÿsaslaðla ùÿll edilmiødið. Bötön bunlaðanail olmaq ö÷ön ùazûðkû mþvcud vÿziééÿt aðadanqaldûðûlmalû, iøüal altûndakû toðïaqlað azadedilmÿli, mönaqiøÿnin tþðÿtdiéi möxtÿlifsÿciééÿli ïðoblemlÿð ùÿll olunmalûdûð.

Mönaqiøÿnin ùÿllindÿn sonða Azÿðbaécanilÿ Eðmÿnistan aðasûnda mönasibÿtlÿðin gÿlÿcÿkinkiøafûna toxunan Aðaz ßzimov bildiðmiødið ki,éuxaðûda sadalananlað ùÿéata ke÷iðildikdÿnsonða iki þlkÿ aðasûnda ÿlaqÿlÿð noðmallaøa bi-lÿð. Lakin ilk nþvbÿdÿ, Eðmÿnistan Azÿðbaé-canûn ÿðazi bötþvlöéönö tanûmalû, iøüal÷ûlûq si-éasÿtinÿ son qoémalûdûð. Azÿðbaécan ðegiondaùÿmiøÿ inteqðasiéa éolunu se÷miødið. Eðmÿnis-tanûn bu inteqðasiéadan kÿnaðda qalmasû Azÿð-baécanûn gönaùû deéildið.

“AzÿðTAC” 30.05.05

AØÏA-nûn böðosu qondaðma“Daülûq Qaðabaü Ðesïublikasû”nûnmöðaciÿtini ðÿdd etmiødið

Èéun aéûnûn 6-da Avðoïa Øuðasû ÏaðlamentAssambleéasû Böðosunun nþvbÿti iclasûnda biðsûða mÿsÿlÿlÿðlÿ éanaøû, qondaðma “DaülûqQaðabaü Ðesïublikasû”nûn iéunun 19-da ke÷ið-mÿk niééÿtindÿ olduüu ïaðlament se÷kilÿðinimöøaùidÿ etmÿk baðÿdÿ AØÏA-éa möðaciÿti dÿ

nÿzÿðdÿn ke÷iðilmiødið.Mÿsÿlÿnin mözakiðÿsi zamanû Böðo qon-

daðma ðesïublikanûn ùe÷ bið þlkÿ vÿ quðum tÿ-ðÿfindÿn tanûnmadûüûnû qeéd etmiø, bu se÷kilÿðqeéði-qanuni vÿ beénÿlxalq ùöquq ïðinsiïlÿðinÿtamamilÿ zidd olduüundan ùÿmin möðaciÿtiðÿdd etmÿk baðÿdÿ qÿðað ÷ûxaðmûødûð.

“AzÿðTAC” 13.06.05

Töðkiéÿnin Xaðici Èølÿð Naziðliéi qondaðma“Daülûq Qaðabaü Ðesïublikasû”ndake÷iðilmÿsi ïlanlaødûðûlan se÷kilÿðiqeéði-qanuni ùesab etmiødið

Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Nazið-liéinin mÿtbuat katibi Namiq Tan ðÿsmi bÿéa-natla ÷ûxûø etmiødið. Mÿtbuat katibi bildiðmiødiðki, iéunun 19-da seïaðat÷û ðeæimin Azÿðbaécanûniøüal olunmuø Daülûq Qaðabaü bþlgÿsindÿ ke-÷iðilmÿsi ïlanlaødûðûlan se÷kilÿð qeéði-qanunidið.O demiødið: “Ùÿlÿ dÿ eðmÿni iøüalû altûnda olanDaülûq Qaðabaüda bu dÿfÿ ke÷iðilmÿsi ïlanlaø-dûðûlan se÷kilÿð, beénÿlxalq ùöquq noðmalaðûnûn,BMT, ATßT vÿ Avðoïa Øuðasû ïðinsiïlÿðininïozulmasû demÿkdið”. Namiq Tan qeéd etmiødiðki, Töðkiéÿ, Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü mönaqiøÿsini Azÿðbaécanûn ÿðazi bö-tþvlöéö ÷ÿð÷ivÿsindÿ, beénÿlxalq ùöququn tÿ-mÿl ïðinsiïlÿðinÿ uéüun, dialoq éolu ilÿ ùÿlledilmÿsinin tÿðÿfdaðûdûð.

“AzÿðTAC” 18.06.05

Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿbðifinq ke÷iðilmiødið

Èéunun 20-dÿ Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿ naziðmöavini Aðaz ßzimov Eðmÿnistan-Azÿðbaécan,Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin sölù éolu ilÿùÿlli özðÿ Azÿðbaécanûn xaðici iølÿð naziði ElmaðMÿmmÿdéaðovun eðmÿnistanlû ùÿmkaðû VaðdanOskanéanla iéunun 17-dÿ Ïaðisdÿ ke÷iðdiéi gþ-ðöøönÿ daið bðifinq ke÷iðmiødið.

Son vaxtlað danûøûqlað ïðosesindÿ fÿallûqmöøaùidÿ olunduüunu sþélÿéÿn Aðaz ßzimov,gþðöøön vacib vÿ faédalû olduüunu nÿzÿðÿ÷aðïdûðmûødûð. ATßT-in Minsk qðuïu ùÿm-sÿdðlÿðinin iøtiðakû ilÿ ke÷ÿn gþðöødÿ Ïðaqaïðosesi ÷ÿð÷ivÿsindÿ tÿðtib edilÿðÿk, siéaùûéadaxil olunan mÿsÿlÿlÿðin mözakiðÿ olunduüubildiðilmiødið. Buðaéa ÿðazilÿðin boøaldûlmasû,ÿùalinin ùÿmin ÿðazilÿðÿ kþ÷öðölmÿsi, DaülûqQaðabaüa qaéûdacaq azÿðbaécanlû ÿùalinin 105

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 106: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azÿðbaécan vÿtÿndaølaðû olan eðmÿni ÿùali ilÿdinc biðgÿ éaøaéûøûnûn tÿmin edilmÿsi, daùasonða Azÿðbaécanla Eðmÿnistan aðasûnda ÿlaqÿ-lÿðin noðmallaødûðûlmasû aiddið.

Azÿðbaécanûn mönaqiøÿnin ùÿllini tÿkcÿtoðïaqlaðûn qaétaðûlmasûnda gþðmÿdiéini sþé-lÿéÿn nazið möavini, buðaéa, eéni zamanda,Daülûq Qaðabaüûn eðmÿni mÿnøÿli Azÿðbaécanvÿtÿndaølaðû ilÿ azÿðbaécanlû ÿùalinin sölù,ÿmin-amanlûq vÿ ÿmÿkdaølûq øÿðaitindÿ noðmaléaøamasû, ùÿð iki icmanûn tÿmsil olunacaüû biðgÿidaðÿetmÿ sistemi éaðadûlmasûnûn daxil olduüu-nu a÷ûqlamûødûð. ßðazilÿðin boøaldûlmasû Azÿð-baécan ö÷ön ïðinsiïial ÿùÿmiééÿt daøûéûð. Bun-dan sonða digÿð mÿsÿlÿlÿðin ùÿlli oðtaéa ÷ûxa-caqdûð. Bu, ÷ox ÷ÿtin vÿ möðÿkkÿb bið ïðosesdið.

Nazið möavini ÿmÿkdaølûüûn ùÿéata ke÷iðil-mÿsi ilÿ baülû olan vÿ mönaqiøÿnin ùÿllindÿvasitÿ ðolunu oénaéa bilÿcÿk baøqa bið mÿsÿ-lÿnin dÿ Azÿðbaécan tÿðÿfinin tÿklifi ilÿ gþðöødÿmözakiðÿéÿ ÷ûxaðûldûüûnû diqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð.Bu, danûøûqlaðda tez-tez toxunulan mþvzulaðdanbiði kimi, kommunikasiéa vasitÿlÿðinin, nÿqlié-éat ÿlaqÿlÿðinin bÿðïasûna aiddið. Belÿ ki, Eðmÿ-nistan tÿðÿfi Daülûq Qaðabaüda éaøaéan eðmÿniÿùalisi ilÿ ÿlaqÿlÿð quðmaq adû ilÿ ÿðazi iddia-laðûna ÿl atmûø, dÿùliz mÿsÿlÿsini göndÿliéÿ gÿ-tiðmiødi. Bu mÿnada, La÷ûn ÿðazisindÿn ke÷ÿnéolun biðgÿ istifadÿsinÿ daið Azÿðbaécanûn tÿkli-fi gþðöødÿ diqqÿtlÿ nÿzÿðdÿn ke÷iðilmiødið. Tÿk-lif Aüdam-Xankÿndi-Øuøa-La÷ûn-Goðus-Siséan-Øaùbuz éolunun bÿðïa edilmÿsi vÿ ùÿð iki tÿðÿfinbiðgÿ istifadÿsinÿ veðilmÿsindÿn ibaðÿtdið.Éolun istifadÿsinin konstðuktiv vÿ ïðaqmatik,eéni zamanda, bþéök siéasi ÿùÿmiééÿti vaðdûð.×önki mönaqiøÿ øÿðaitindÿ olan iki þlkÿnibiðlÿødiðÿn vÿ bið ne÷ÿ mÿntÿqÿdÿn ke÷ÿn belÿbið éolun istifadÿsi ùÿð iki tÿðÿf ö÷ön faédalû olað.Bu, ùÿm÷inin Daülûq Qaðabaüda éaøaéacaqazÿðbaécanlû vÿ eðmÿni ÿùali aðasûnda bið-biðinÿinam éaðadûlmasûna, ÿmÿkdaølûq mexanizm-lÿðinin inkiøafûna da éaðdûm÷û ola bilÿð.

Aðaz ßzimov bildiðmiødið ki, tÿklif ùazûðdamözakiðÿ edilið vÿ ömidvaðûq ki, qaðøû tÿðÿf butÿklifÿ mösbÿt ðeaksiéa veðÿcÿkdið.

Éolun iøÿ döømÿsinin ÿðazilÿðin iøüaldanazad edilmÿsindÿn sonða mömkön olacaüûnûvuðüulaéan nazið möavini, mönaqiøÿnin ùÿl-lindÿ bunun bþéök ðol oénaéa bilÿcÿéini diqqÿ-tÿ ÷atdûðmûødûð.

Aðaz ßzimov juðnalistlÿði maðaqlandûðansuallaðû cavablandûðmûødûð.

“AzÿðTAC” 20.06.05

Azÿðbaécanûn Sÿudiééÿ ßðÿbistanû Kðallû-üûndakû sÿfiðliéi seïaðat÷û eðmÿni ðeæimininDaülûq Qaðabaüda ke÷iðdiéi “se÷kilÿði” iføaedÿn bÿéanat éaémûødûð

Èéunun 19-da þlkÿmizin iøüal olunmuø Daü-lûq Qaðabaü bþlgÿsindÿ eðmÿni seïaðat÷û ðeæimitÿðÿfindÿn nþvbÿti “ïaðlament se÷kilÿði”ninke÷iðilmÿsi ilÿ ÿlaqÿdað diïlomatik missiéa xö-susi bÿéanat ùazûðlamûø vÿ onu Èslam KonfðansûTÿøkilatûnûn Baø Katibliéi, Èslam ÈnfoðmasiéaAgentliéi vÿ Sÿudiééÿ ßðÿbistanû KðallûüûnûnÈnfoðmasiéa Agentliéi vasitÿsilÿ Èslam Kon-fðansû Tÿøkilatûna özv dþvlÿtlÿðdÿ éaémûødûð.

Bÿéanatûn mÿtni Sÿudiééÿ ßðÿbistanûnûnðÿsmi mÿtbuat oðqanû olan “ßð-Ðiéad” qÿzetin-dÿ dÿðc edilmiødið. Sÿnÿddÿ qondaðma ðesïub-likada qanunazidd “ïaðlament se÷kilÿði”nin ÿsilmaùiééÿti, eðmÿnilÿðin Azÿðbaécana qaðøû aïað-dûüû tÿcavözkað siéasÿti, Eðmÿnistanûn beénÿl-xalq qanunlaða vÿ dönéanûn nöfuzlu tÿøkilatlaðû-nûn, o cömlÿdÿn BMT, ÈKT, AØ, ATßT-in qÿðaðvÿ ÷aüûðûølaðûna mÿùÿl qoémadan Azÿðbaécanûnÿðazi bötþvlöéönö tanûmamasû, beénÿlxalqictimaiééÿtin ÷oxsaélû tÿlÿblÿðinÿ baxmaéaðaq,zÿbt olunmuø ÿðazilÿði azad etmÿmÿsi,ðesïublikamûzûn dinc ÿùalisinÿ, o cömlÿdÿnuøaq, qadûn vÿ qocalaða qaðøû tþðÿtdiéi cinaéÿt-lÿð, iøüal olunmuø ÿðazilÿðdÿ etnik tÿmizlÿmÿsiéasÿti aïaðmasû faktlaðla iføa olunmuøduð.

“AzÿðTAC” 20.06.05

GUAM tÿøkilatû ATßT-in konfðansûndaDaülûq Qaðabaü mönaqiøÿsininAzÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlöéö ÷ÿð÷ivÿsindÿùÿllinÿ daið bÿéanatla ÷ûxûø etmiødið

Èéunun 21-dÿ Véanada, ATßT-in tÿùlö-kÿsizliéÿ daið illik konfðansûnda Moldova Ðes-ïublikasûnûn xaðici iølÿð vÿ Avðoïaéa inteqðasiéanaziði Andðeé Stðatan GUAM þlkÿlÿði adûndanbÿéanatla ÷ûxûø etmiødið.

Ùelsinki Éekun Aktûnûn 30 illiéinÿ vÿ ÏaðisXaðtiéasûnûn 15-ci ildþnömönÿ ùÿsð olunmuøkonfðansda Moldovanûn xaðici iølÿð naziðiGUAM þlkÿlÿðindÿki mönaqiøÿlÿðlÿ ÿlaqÿdaðbÿéan etmiødið ki, ATßT-in özvö olan þlkÿlÿðMoldovanûn øÿðq bþlgÿsindÿki, GöðcöstanûnAbxaziéa vÿ Sxinvali bþlgÿlÿðindÿki vÿ Azÿð-baécanûn Daülûq Qaðabaü bþlgÿsindÿki möna-qiøÿlÿðin davam etmÿsini Avðoatlantik mÿka-nûnda sabitliéÿ vÿ inkiøafa tÿùlökÿ kimi qÿbuletmÿli, bu mönaqiøÿlÿðin ùÿllindÿ daùa fÿal

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

106

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 107: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

iøtiðak etmÿlidið. GUAM tÿøkilatû bu mönaqiøÿ-lÿðin beénÿlxalq ùöquq noðmalaðû, þlkÿlÿðinÿðazi bötþvlöéö vÿ sÿðùÿdlÿðin toxunulmazlûüûïðinsiïlÿði ÿsasûnda ùÿllinÿ ÷aüûðûð.

Bÿéanatda bildiðilið ki, GUAM þlkÿlÿðiDaülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin Azÿðbaécanûnÿðazi bötþvlöéönÿ ùþðmÿt ÿsasûnda ùÿllolunmasûnû tamamilÿ vÿ qÿtiééÿtlÿ dÿstÿklÿéið,Ïðaqa ïðosesi adlanan gþðöølÿð ÷ÿð÷ivÿsindÿaïaðûlan danûøûqlaðda tÿðÿflÿðin fÿallûüûnûalqûølaéûð. Eéni zamanda, tÿøkilat AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn tÿðkibindÿ olmaqla DaülûqQaðabaü bþlgÿsindÿ eðmÿni vÿ azÿðbaécanlûicmalaðû aðasûnda ÿmÿkdaølûüûn éaðadûlmasûnûnvacibliéini vuðüulaéaðaq, ATßT-i vÿ onunMinsk qðuïunu bu istiqamÿtdÿ þz fÿaliééÿt-lÿðini geniølÿndiðmÿéÿ ÷aüûðûð.

Bÿéanatda ùabelÿ GUAM þlkÿlÿðindÿkimönaqiøÿlÿðin ùÿlli saùÿsindÿ Ùelsinki ÉekunAktûnûn vÿ Ïaðis Xaðtiéasûnûn möddÿalaðûnaÿmÿl olunmasûnûn vacibliéi vuðüulanûð.

“AzÿðTAC” 21.06.05

Eðmÿnistan – Azÿðbaécan,Daülûq Qaðabaü ìöíàãèøÿñè özðÿAØÏA-nûn alt komitÿñènin iclasûke÷iðilmiødið

AØÏA-nûn iéunun 23-dÿ ke÷iðilmiø sessiéasû-nûn iø gönönön sonunda Eðmÿnistan – Azÿð-

baécan, Daülûq Qaðabaü ìöíàãèøÿñè özðÿ éa-ðadûlmûø alt komitÿñènin ilk iclasû ke÷iðilmiødið.Àëò komitÿnin özvö, Milli Mÿclisin nömaéÿndÿùeéÿtinin ðÿùbÿði Sÿmÿd Seéidov iclas baðÿdÿdemiødið: – Èclasda àëò komitÿnin sÿdði loðd Ðas-sel Constonun bÿéanatû dinlÿnilmiødið. Bÿéanatondan ibaðÿt idi ki, éanvað aéûnda ke÷iðilmiøsessiéada bu àëò komitÿnin éaðadûlmasû baðÿdÿqÿtnamÿ qÿbul edilmiødið. Qÿtnamÿnin qÿbuluzamanû beøinci bÿnddÿ gþstÿðilmiødi ki, belÿ biðkomitÿ éaðadûlsûn vÿ o, ïðoblemi daima gön-dÿlikdÿ saxlaéaðaq, Avðoïa Øuðasûnûn bumönaqiøÿnin sölù éolu ilÿ ùÿllinÿ sÿé gþstÿð-mÿsinÿ þz tþùfÿsini veðsin. Bununla ÿlaqÿdað àëòkomitÿnin möntÿzÿm gþðöølÿð ke÷iðmÿsi qÿðaðaalûnmûødûð. Nþvbÿti gþðöøön sentéabðûn 12-dÿÏaðisdÿ ke÷iðilmÿsi nÿzÿðdÿ tutulmuøduð. Gþðö-øön göndÿliéindÿ iki mÿsÿlÿ nÿzÿðdÿ tutulmuø-duð. Biðincisi, ATßT-in Minsk qðuïuna daxilolan dþvlÿtlÿðin mþvqelÿðinin a÷ûqlanmasû,ikincisi isÿ, imkan daxilindÿ ùÿmsÿdðlÿðin vÿéaxud onlaðû tÿmsil edÿnlÿðin mÿlumatlaðûnûnilkin øÿkildÿ dinlÿnilmÿsi vÿ onlaðû àëò komitÿninsonðakû iclaslaðûna dÿvÿt etmÿkdÿn ibaðÿtdið.

Gÿlÿcÿkdÿ isÿ bu mÿlumatlaðûn ÿsasûndaðegionlaða sÿfÿðlÿð nÿzÿðdÿ tutulmuøduð.

“AzÿðTAC” 25.06.05

107

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 108: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛ XAÐÈCÈ ÈØLßÐ NAZÈÐLÈÉÈNÈN STÐATEJÈAÐAØDÛÐMALAÐ MßÐKßZÈNÈN AÐXÈV MATEÐÈALLAÐÛ

Ðàññêàç Ìåøàäè Àáóøáåêà Íîâðóçîâà, î÷åâèäöà ÷åòûðåõ

àðìÿíî-àçåðáàéäæàíñêèõ ñòîëêíîâåíèé â ãîðîäå Øóøå*

 1903 ãîäó íàçðåâàëà âîéíà ìåæäó öàðñêîéÐîññèåé è ßïîíèåé. Ïîñòðîéêà âòîðîé êîëåèæåëåçíîé äîðîãè â Ìàí÷æóðèè áûëà êðàéíåíåîáõîäèìà äëÿ öàðñêîãî ñàìîäåðæàâèÿ, íà ÷òîíå èìåëîñü äîñòàòî÷íûõ ñðåäñòâ. Äëÿ èõ èçûñ-êàíèÿ öàðñêèì ïðàâèòåëüñòâîì èç Ý÷ìèàä-çèíñêîé àðìÿíñêîé öåðêâè áûëè êîíôèñêîâàíûïîäàðêè Øàõ Àááàñà è äðóãèõ öàðåé ðîäàÑåôåâèäû.

Ñëó÷àé ýòîò âçâîëíîâàë àðìÿíñêîå íàñåëå-íèå, êîòîðîå ïðåäïðèíÿëî öåëûé ðÿä àíòè-ãîñóäàðñòâåííûõ äåéñòâèé: óáèéñòâî ÷èíîâíè-êîâ (ïîäàòíîãî èíñïåêòîðà Ùåðáàêîâà â Øó-øå), îñâèñòûâàíèå ðóññêèõ êàçà÷üèõ ñîåäè-íåíèé è ïð.

×òîáû âîñïðåïÿòñòâîâàòü äàëüíåéøåìóðàçâèòèþ ñîáûòèé è íå äàòü âîçìîæíîãî ïðè-ñîåäèíåíèÿ ìóñóëüìàíñêîãî íàñåëåíèÿ ê àðìÿ-íàì â èõ ñîâìåñòíîé áîðüáå ñ ñàìîäåðæàâèåì, â1903 ãîäó â Ïåòåðáóðãå áûëî ñîçâàíî ñîâåùà-íèå íàìåñòíèêîâ. Ïðèíÿâøèì ó÷àñòèå â ñîâå-ùàíèè íàìåñòíèêîì Êàâêàçà Ãàëèöèíûì áûëîïðåäëîæåíî ñïðîâîöèðîâàòü ìåæäîóñîáíóþâðàæäó ìåæäó àðìÿíàìè è ìóñóëüìàíàìè, ñ òåì÷òîáû ñïîêîéíî âåñòè êàìïàíèþ â Ìàí÷æóðè.Ìíåíèå Ãàëèöèíà áûëî îäîáðåíî ñîâåùàíèåì.Âñåì ãóáåðíàòîðàì áûëî äàíî ñåêðåòíîåïðåäïèñàíèå âûïîëíèòü ýòî ðåøåíèå.

 ïîñëåäñòâèè íàëè÷èå òàêîãî ïðåäïèñàíèÿâ ïèñüìå íà èìÿ ãóáåðíàòîðà Êàðàáàõà ïðèïðàâèòåëüñòâå Õîñðîâáåêà ïîäòâåðäèë ïðåïî-äàâàòåëü àðìÿíñêîé ñåìèíàðèè, ðàáîòíèê àð-ìÿíñêîãî àðõèâà Ðóáåí Øàõíàçàðîâ, ïëåíåí-íûé ìóñóëüìàíàìè â 1920 ãîäó âî âðåìÿ âîéíû.

Ïåðâîå ñòîëêíîâåíèå àðìÿí ñ ìóñóëüìàíà-ìè ïðîèçîøëî â Áàêó â 1904 ãîäó. Âîëíà ýòàïåðåíåñëàñü â Øóøó. Øóøèíñêèé óåçäíûé íà-÷àëüíèê Ïèâîâàðîâ, âûïîëíÿÿ ðåøåíèå ñîâå-ùàíèÿ, ïðèíÿëñÿ çà ïðàêòè÷åñêîå åãî îñóùåñòâ-ëåíèå.

Ïèâîâàðîâ ñåêðåòíî ïðèãëàñèë ê ñåáå ïî

îòäåëüíîñòè äàøíàêîâ è íåáëàãîíàäåæíûõ ëèöèç ìóñóëüìàíñêîé ñðåäû, íàòðàâëèâàÿ èõ äðóãïðîòèâ äðóãà, çàÿâëÿÿ ìóñóëüìàíàì, ÷òî àðìÿíåãîòîâÿòñÿ çàõâàòèòü Øóøó, èñòðåáèòü ìóñóëü-ìàíñêîå íàñåëåíèå è ò.ä.

 ðåçóëüòàòå ïîÿâèëèñü óáèòûå ñ îáåèõñòîðîí. Ïåðâîé æåðòâîé îêàçàëñÿ çàïðàâùèêíî÷íûõ ôîíàðåé Ãóñåéí, óáèòûé àðìÿíàìèêèíæàëîì íåäàëåêî îò àðìÿíñêîãî ðàéîíà.Áûëî óñòàíîâëåíî, ÷òî â óáèéñòâå ó÷àñòâîâàë èñûí óåçäíîãî íà÷àëüíèêà Ïèâîâàðîâà.

Ñëó÷àé ýòîò âçâîëíîâàë îòäåëüíûõ õóëè-ãàíîâ (ãî÷è) èç ìóñóëüìàí è ïîñëåäíèìè âêîíöå 1904 ãîäà áûë óáèò àðìÿíèí.

Âðàæäà âûçâàëà ïåðåñòðåëêó â èþíå 1905ãîäà (â 3 ÷àñà äíÿ): â ðàçãàð òîðãîâëè íà áàçàðåñî ñòîðîíû àðìÿíñêîé ÷àñòè ãîðîäà áûë îòêðûòîãîíü èç âèíòîâîê ïî ìóñóëüìàíñêîé ÷àñòèãîðîäà.

Àðìÿíàìè áûëè óáèòû 100 ìóñóëüìàí,êîòîðûå ðàáîòàëè òî âðåìÿ â àðìÿíñêîé ÷àñòèãîðîäà íà ñòðîèòåëüñòâå ñåìèíàðèè. Ñïàñòèñü èïåðåáðàòüñÿ â ìóñóëüìàíñêóþ ÷àñòü óäàëîñüëèøü îäíîìó ðàíåíîìó Ãàçèáåêó.

 òå÷åíèå äíÿ è íî÷è ìóñóëüìàíå íå ìîãëèèç-çà íåïîäãîòîâëåííîñòè îòâåòèòü àðìÿíàì. Âïåðâûé æå äåíü áåñïîðÿäêîâ â àðìÿíñêîé ÷àñòèãîðîäà áûëè ñîææåíû äîìà Ãàäæè Ôàðçàëè èÃàäæè Ìàìåäà, à â çàïàäíîé ÷àñòè ãîðîäà –ðàñïîëîæåííîå âáëèçè àðìÿí ìàëåíüêîå ìó-ñóëüìàíñêîå ñåëåíèå Õàëàôëû, ñîñòîÿùåå èç20-30 äîìîâ, âêëþ÷àÿ äîìà òîðãîâöà ìîëîêîìÍàñèðà Àõìåä îãëû, Ìåøàäè Àááàñ Èñìàèëîâàè äð. Áîëüøèíñòâî æèòåëåé ýòèõ äîìîâ áûëèóáèòû àðìÿíàìè.

Íà ñëåäóþùèé äåíü ìóñóëüìàíñêîå íàñå-ëåíèå (â îñíîâíîì ìîëîäåæü è ãî÷è), çàíÿâëèíèþ îáîðîíû, òàêæå îòêðûëè îãîíü èç âèí-òîâîê è â òîò æå äåíü ïåðåøëè â íàñòóïëåíèå. Âêà÷åñòâå îòâåòà àðìÿíàì, ìóñóëüìàíå òàêæåíà÷àëè ïîäæèãàòü äîìà àðìÿí, íàõîäèâøèåñÿ

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

108

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

* Òåêñò ïðèâîäèòñÿ ñ íåçíà÷èòåëüíûìè ðåäàêòîðñêèìè ïðàâêàìè. Ïóáëèêóåòñÿ âïåðâûå.

Ðàññêàç ñî ñëîâ Íîâðóçîâà Ì.À., êîòîðîìó áûëî 92 ãîäà, áûë çàïèñàí 20 àâãóñòà 1949 ãîäà îòäûõàâøèì â òî âðåìÿ â Øóøå

Êóðáàíîâûì Øàìèëåì Èáðàãèì îãëû. Ïî ñëîâàì ñàìîãî Êóðáàíîâà Ø.È., åãî îòåö áûë î÷åâèäöåì òîãî, êàê â äíè

àðìÿíî-ìóñóëüìàíñêîé ðåçíè â Áàêó, â Àøõàáàä, ãäå ïðîæèâàëè Êóðáàíîâû, èç Áàêó ïðèåçæàëè âîîðóæåííûå äî çóáîâ

àðìÿíå-äàøíàêè, ÷òîáû ïîâòîðèòü â Àøõàáàäå ñîâåðøåííóþ èìè ðàíåå â Áàêó òðàãåäèþ. Êîãäà äàøíàêè îáðàòèëèñü ê

âëèÿòåëüíûì òóðêìåíàì, ÷òîáû óçíàòü èõ ïîçèöèþ â ñëó÷àå ïðåòâîðåíèÿ â æèçíü óêàçàííûõ çàìûñëîâ, òî ïîëó÷èëè îò íèõ

îäíîçíà÷íîå ïðåäóïðåæäåíèå, ÷òî «â ñëó÷àå âîçíèêíîâåíèÿ áåñïîðÿäêîâ, âñå àðìÿíñêîå íàñåëåíèå Àøõàáàäà áóäóò óíè÷òîæåíî».

Òàêèì ïóòåì àïøãàáàäöû èçáåæàëè áðàòîóáèéñòâåííîé ðåçíè, ñïëàíèðîâàííîé äàøíàêàìè.

Page 109: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

âáëèçè îò ìóñóëüìàíñêîãî ðàéîíà.

Âîéíà ýòà ïðîäîëæàëàñü 5 ñóòîê. Àðìÿíåïîëó÷èëè ïîïîëíåíèå èç áëèçëåæàùèõ àðìÿí-ñêèõ ñåë Øóøè. Òàê êàê âñå ïóòè â Øóøó, â òîì÷èñëå è Àñêåðàí, áûëè óæå çàíÿòû àðìÿíàìè,ìóñóëüìàíå áûëè èçîëèðîâàíû îò âíåøíåãîìèðà. Òîëüêî ïî íî÷àì â ïîìîùü Øóøèíñêèììóñóëüìàíàì èç ñåëåíèÿ Àôàòëû è äð. ïðè-õîäèëè íà ïîìîùü.

Íà 5-é äåíü àðìÿíå âî ãëàâå ñ äóõîâåíñòâîìè îòäåëüíûìè äåÿòåëÿìè èç ñâîåé ñðåäû, ñöåðêîâíûìè çíàìåíà â ðóêàõ è â ñîïðîâîæäå-íèè ìóçûêè, äâèíóëèñü â íàïðàâëåíèè ìóñóëü-ìàíñêîé ÷àñòè ñ ïðîñüáîé ïðåêðàùåíèÿ âîéíûè âîññòàíîâëåíèÿ ìèðà. Íà âñòðå÷ó àðìÿíàìâûøëè ìóñóëüìàíñêîå äóõîâåíñòâî è ñòàðèêè-ìóëëû Ìóøòåèäçàäå, óåçäíûé êàçè Àãà Àáäóë-ðàãèì Îðóäæçàäå, èç ìåùàí – Äæàôàðáåê Âåçè-ðîâ, Ñàëèìáåê Ðóñòàìáåêîâ, Ìåøàäè ÀáóøáåêÍîâðóçîâ (àâòîð íàñòîÿùåãî ðàññêàçà) è äðóãèå.Âñå ñîáðàëèñü íàïðîòèâ ìå÷åòè. Àðìÿíå çàÿâè-ëè, ÷òî âîéíà ïðîèçîøëà áëàãîäàðÿ äåéñòâèÿìïðîâîêàòîðîâ, íåñìîòðÿ íà òî, ÷òî äâà íàðîäàâñåãäà æèëè â äðóæáå è ñîãëàñèè.

Áûë çàêëþ÷åí ìèð è æèçíü ñòàëà âîñ-ñòàíàâëèâàòüñÿ.  ýòîì ñòîëêíîâåíèè æåðòâû èïîäæîãè áûëè ñ îáåèõ ñòîðîí.

Õàðàêòåðíî, ÷òî âî âðåìÿ ýòèõ òðàãè÷åñêèõñîáûòèé ìåñòíûé âîèíñêèé ãàðíèçîí ðóññêîãîñàìîäåðæàâèÿ è óåçäíûé íà÷àëüíèê Ïèâîâàðîâíå ïðåäïðèíèìàëè êàêèõ-ëèáî ìåð äëÿ óñìèðå-íèÿ ñòîðîí. Âîéñêà âñå âðåìÿ íàõîäèëèñü âêàçàðìàõ.

Òîëüêî ïîñëå çàêëþ÷åíèÿ ìèðà ìåæäó ñòî-ðîíàìè, èç Òèôëèñà â Øóøó ïðèåõàë ãåíåðàëÒîêàøâèëè, ÿêîáû ñ öåëüþ óñìèðåíèÿ íàñå-ëåíèÿ. Îñòàíîâèâøèñü â äîìå àðìÿíèíà Äæà-íóìîâà, ýòîò ãåíåðàë âûçâàë ê ñåáå ïðåäñòà-âèòåëåé îáåèõ îáùèí, ÷èòàë èì íàñòàâëåíèå,÷òîáû æèëè â ìèðå, ïðåêðàòèëè âðàæäó. Ñðåäèâûçâàííûõ ãåíåðàëîì ëèö áûë ÌåøàäèÀáóøáåê Íîâðóçîâ, êîòîðîìó îí äàë ñîëäàò èëè÷íîãî àäúþòàíòà, ÷òîáû ðàçîáðàòü èìåâ-øèåñÿ ó ñòîðîí îêîïû è óêðåïëåíèÿ. Ñëåäóåòîòìåòèòü, ÷òî ïîñëå ðå÷è ãåíåðàëà Òîêàøâèëè ñîòâåòíîé ðå÷üþ íèêòî íå âûñòóïèë.

Ìèðíàÿ æèçíü ïðîäîëæàëàñü îäèí ãîä.Íàñòóïèë 1906 ãîä. Çà íåñêîëüêî äíåé äî íà-÷àëà âòîðîãî ñòîëêíîâåíèÿ, íî÷üþ ïðîèçîøåëñèëüíûé âçðûâ, ðàçáóäèâøèé âñå íàñåëåíèåãîðîäà. Ñïåðâà äóìàëè, ÷òî çåìëåòðÿñåíèå,òîëüêî íà ðàññâåòå â öåíòðå àðìÿíñêîé ÷àñòèãîðîäà óâèäåëè áîëüøîå ðàçðóøåíèå îäíîãîäîìà. Âûÿñíèëîñü, ÷òî â ýòîì äîìå íàõîäèëñÿñêëàä îðóæèÿ è áîåïðèïàñîâ àðìÿí, à òàêæå

ìàñòåðñêèå ïî ïðîèçâîäñòâó áîåïðèïàñîâ (íà-÷èíêà èñïîëüçîâàííûõ ïàòðîí è çàæèãàòåëüíûõðàêåò).

Òàêèì îáðàçîì, áûëà ïîäãîòîâëåíà ïî÷âàäëÿ íîâîãî âñïëåñêà âðàæäû ìåæäó äâóìÿ íà-ðîäàìè. Íàñòóïëåíèå íà÷àëîñü ñ îáåèõ ñòîðîí âðàçíîå âðåìÿ. Ðóêîïàøíîãî áîÿ íå áûëî.

 äíè ñòîëêíîâåíèé â Øóøó ñî ñâîåé÷àñòüþ è ãîðíûìè ïóøêàìè ïðèáûë ãåíåðàëÃîëîùàïîâ. Îí îñòàíîâèëñÿ â àðìÿíñêîé ÷àñòèãîðîäà, ãäå áûëè ðàçìåùåíû åãî âîéñêà (êàçàð-ìû âñå âðåìÿ íàõîäèëèñü â àðìÿíñêîé ÷àñòèãîðîäà).

Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî âñå 11 äíåé ïî ìó-ñóëüìàíñêîé ÷àñòè ñî ñòîðîíû àðìÿí íå ïðåê-ðàùàëñÿ ñèëüíûé, áåñïðåðûâíûé îðóæåéíî-ïóëåìåòíûé îãîíü. Áûëè æåðòâû.

Âî âðåìÿ ñòîëêíîâåíèé è ìóñóëüìàíñêîãîíàñòóïëåíèÿ àðìÿíñêîé ÷àñòè áûë ñîææåí äîìòåðïèìîñòè, êîòîðûé ñîäåðæàë îäèí ãðóçèí.Îäíà èç ïëåííèö èç ýòîãî äîìà, ãðóçèíêà Ñîíÿ,îáúÿñíèëà, ÷òî âîéñêà ãåíåðàëà Ãîëîùàïîâàïîìîãàþò àðìÿíàì. Ïóøêè Ãîëîùàïîâà áûëèðàññòàâëåíû íà âîçâûøåííîé ÷àñòè àðìÿíñêîãîðàéîíà, îòêóäà îáñòðåëèâàëè ìóñóëüìàíñêóþ÷àñòü.

Êðîìå òîãî, àðìÿíàìè áûëè èñïîëüçîâàíûîñòàâøèåñÿ îò ðóññêèõ âîéñê âðåìåí Èáðàãèì-õàíà äóëû ïóøåê. Ïðèñïîñîáëåííûå òîãäà êàêïîäïîðû â çèìíåì êëóáå àðìÿí, îíè áûëèçàìåíåíû ñòîëáàìè è ïîñàæåíû íà êîëåñà, êàêïóøêè, èç êîòîðûõ âìåñòå ñ ãîëîùàïîâñêèìèïóøêàìè îáñòðåëèâàëè ìóñóëüìàíñêóþ ÷àñòüãîðîäà.

Êàê â ïåðâîì, òàê è âî âòîðîì ñòîëêíîâåíèèìóñóëüìàíàìè Êàðàáàõà ðóêîâîäèëè ÑàëèìáåêÐóñòàìáåêîâ (áûâøèé íà÷àëüíèê Äæåáðàèëü-ñêîãî óåçäà) è Äæàôàðáåê Âåçèðîâ (ïîìåùèê).

Íà 11-é äåíü ãåíåðàë Ãîëîùàïîâ ñî ñâîèìèëþäüìè è ïî÷åòíûìè ëèöàìè èç àðìÿí ñáåëûìè ôëàãàìè âûøëè íà ëèíèþ îãíÿ.Ïåðåñòðåëêà ïðåêðàòèëàñü. Ïðñëåäîâàâ âäîëüëèíèè îãíÿ, ãåíåðàë Ãîëîùàïîâ ïðåäëîæèëïðåêðàùåíèÿ ñòîëêíîâåíèÿ. Äîéäÿ äî áûâøåãîäîìà Ãåõàðàãè (â þæíîé ÷àñòè íà êðàþ ãîðîäà),êîòîðûé ñëóæèë ìóñóëüìàíàì õîðîøåéêðåïîñòüþ, íå äàâàâøåé àðìÿíàì âîçìîæíîñòèîáîéòè ãîðîä ñ þæíîé ÷àñòè ãîðîäà, îíïðèêàçàë ñåé÷àñ æå ðàçðóøèòü ýòîò äîì.  ýòîâðåìÿ ê ãåíåðàëó Ãîëîùàïîâó ïîäîøåë äîêòîðÊåðèìáåê îò ìóñóëüìàíñêîãî íàñåëåíèÿ èïîïðîñèë íå ðàçðóøàòü ýòîò äîì, òàê êàê îíïðèíàäëåæàë äî÷åðè Èáðàãèìõàíà Ãåõàðàãè.Ãåíåðàë Ãîëîùàïîâ ñîãëàñèëñÿ.

Òàêèì îáðàçîì, íà 11-é äåíü ñòîëêíîâåíèÿ 109

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 110: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ïðåêðàòèëèñü. Ãîëîùàïîâ âûåõàë ñî ñâîåé÷àñòüþ â Òèôëèñ.

Èç çà ïðåäàòåëüñòâà ãåíåðàëà Ãîëîùàïîâà,ìóñóëüìàíàìè ñ öåëüþ åãî óáèéñòâà â Òèôëèñáûë íàïðàâëåí ìîëîäîé ÷åëîâåê èç ñåëåíèÿÃþëàïëû ïî èìåíè Ãóñè. Ïîñëå ïðèáûòèÿ âÒèôëèñ, îí ñîâåðøèë ïîêóøåíèå íà ãåíåðàëàÃîëîùàïîâà, ïðîèçâåäÿ ïî íåìó íåñêîëüêîâûñòðåëîâ èç ðåâîëüâåðà. Ãîëîùàïîâ áûëòÿæåëî ðàíåí, à Ãóñè ïîñëå ïîêóøåíèÿâåðíóëñÿ â Øóøó è ñêðûâàëñÿ âïëîòü äîðåâîëþöèè â Àçåðáàéäæàíå.

Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî ìåæäó ïåðâûì èâòîðûì ñòîëêíîâåíèÿìè â Øóøå, â öåëÿõ ìåñòèçà êðîâîïðîëèòèå, àðìÿíàìè â Òèôëèñåêèíæàëîì â ãîëîâó áûë ðàíåí íàìåñòíèêÃàëèöèí - èíèöèàòîð îçâó÷åííîé íà ñîâåùàíèèâ Ïåòåðáóðãå èäåè íàòðàâëèâàíèÿ äâóõ íàðîäîâäðóã ïðîòèâ äðóãà. Ãàëèöèí ïîñëå ýòîãîèíöèíäåíòà áûë îòîçâàí â Ïåòåðáóðã.

Ìèðíàÿ æèçíü â Øóøå ïðîäîëæàëàñü äî1919 ãîäà.  îäèí èç äíåé â 1919 ãîäó àðìÿíå,óêðåïèâøèñü çà ñêàëàìè, ÷òî âûøå âîäîõðàíè-ëèùà â àðìÿíñêîé ÷àñòè ãîðîäà, â òàê íàçûâà-åìîì «Ãåóðãàëàñû», îòêðûëè ñèëüíûé îðóæåé-íûé îãîíü ïî êî÷åâíèêàì-ìóñóëüìàí. Êî÷åâíè-êè íå ïîñòðàäàëè, òàê êàê óñïåëè óêðûòüñÿ îòîãíÿ.

Ìóñóëüìàíå â ãîðîäå, óñëûøàâ îá îáñòðåëåêî÷åâíèêîâ, ðåøèëè â áîé íå âñòóïàòü, òàê êàêïðåäïîëàãàëè, ÷òî àðìÿíå ñòðåëÿëè íå âêî÷åâíèêîâ, à äàëè çàëï â âîçäóõ, ÷òîáû ýòèìíàïóãàòü êî÷åâíèêîâ è çàñòàâèòü èõ îñòàâèòüñâîé ñêîò è èìóùåñòâî ñ öåëüþ èõ çàâëàäåíèÿ.Íà ýòîì îêîí÷èëîñü 3-å ñòîëêíîâåíèå.

 1920 ãîäó ìóñàâàòñêèé ãåíåðàë-ãóáåð-íàòîð Õîñðîâáåê, âðà÷ ïî ñïåöèàëüíîñòè,óñòàíîâèë ñî äíÿ ñâîåãî ïðèåçäà â Øóøó èâñòóïëåíèÿ â ñâîè îáÿçàííîñòè ïîðÿäîê,ñîãëàñíî êîòîðîìó â äåíü Íîâðóç-áàéðàìà 22ìàðòà íóæíî áûëî ñîáèðàòüñÿ â äîìåØóøèíñêîãî óåçäíîãî êàçè Îðóäæçàäå è òàìïîçäðàâëÿòü äðóã äðóãà (÷òî òîãäà íàçûâàëè«Ðàóòîì»), à íå õîäèòü ïî äîìàì, êàê áûëîðàíüøå. Âî âðåìÿ ýòîãî ñáîðèùà ïðè ïîìîùèñêëàä÷èíû (â çàâèñèìîñòè îò âîçìîæíîñòåé, ïî3-5 ðóáëåé) ãîñòåé óãîùàëè êîôå, ÷àåì èâñÿêèìè ïðàçäíè÷íûìè ñëàäîñòÿìè.

Åùå äî ìàðòà 1920 ãîäà àðìÿíñêèéÕàëèô-àðõèðåé (âûñøåå äóõîâíîå ëèöî àðìÿí),ñîîáùèë âñåì ñîáðàâøèìñÿ â ñîáîðå àðìÿíàì,÷òî íî÷üþ âî ñíå îí óâèäåë, êàê èç-çà ãîðû ââîñòî÷íîé ñòîðîíå Øóøè ïîäíÿëñÿ îãîíü,ïîõîæèé íà ñîëíöå, è, ïåðåéäÿ ÷åðåçìóñóëüìàíñêóþ ÷àñòü ãîðîäà, îñòàíîâèëñÿ íàä

àðìÿíñêîé ÷àñòüþ è âçîðâàëñÿ.  ðåçóëüòàòåñãîðåëà âñÿ àðìÿíñêàÿ ÷àñòü ãîðîäà, âñåïîãèáëè, â òîì ÷èñëå è îí. Ïîñëå ýòîãî ñîîáùå-íèÿ âñå ðàçîøëèñü ïî äîìàì. Ñëó÷àé â ñîáîðåïåðåäàë ìóñóëüìàíàì ïîêîéíûé ó÷èòåëü Çàëîâ,êîòîðûé, îòëè÷íî âëàäåÿ àðìÿíñêèì ÿçûêîì, âýòî âðåìÿ ñëó÷àéíî íàõîäèëñÿ â ñîáîðå.

22 ìàðòà 1920 ãîäà àðìÿíñêèå âëèÿòåëüíûåëèöà âî ãëàâå ñ äóõîâåíñòâîì è Õàëèôîì-àðõèðååì ïîñåòèëè «Ðàóò». Ïî îêîí÷àíèèóãîùåíèÿ Õàëèô-àðõèðåé ïðîèçíåñ ðå÷ü. Îáðà-ùàÿñü êî âñåì ïðèñóòñòâóþùèì ìóñóëüìàíàì -Ìåøàäè Àáóøáåêó (êàññèð «Ðàóòà»), ÊàçèÎðóäæçàäå, äîêòîðó Ìåõìàíäàðîâó-Ñåèäáå-êîâó (êóïåö), Ñàôàðîâó (êóïåö) è äðóãèì,Õàëèô-àðõèðåé ñêàçàë: «Ãîñïîäà ìóñóëüìàíå,ìû ÿâëÿåìñÿ áðàòüÿìè, âðàæäó ìåæäó íàìèñîçäàë øàéòàí, äà áóäü îí ïðîêëÿò. Íàäåþñü,÷òî îáå íàöèè ïðåêðàòÿò è çàáóäóò ýòó âðàæäó èâïðåäü áóäóò æèòü êàê áðàòüÿ».

Ðå÷ü Õàëèôà-àðõèðåÿ ñ àðìÿíñêîãî ÿçûêàïåðåâîäèë ãîðîäñêîé ãîëîâà Ãåðàñèì Ìåëèê-Øàõíàçàðîâ (ïîòîìîê Âàðàíäèíñêîãî õàíàÌåëèê-Øàõíàçàðîâà), êîòîðûé ñðåäè ìóñóëü-ìàí ïîëüçîâàëñÿ áîëüøèì àâòîðèòåòîì è óâà-æåíèåì. Âî âðåìÿ âñåõ òðåõ ïðåäûäóùèõ ñòîëê-íîâåíèé îí áûë ïðîòèâíèêîì êðîâîïðîëèòèÿ èó÷àñòâîâàë â ìåæíàöèîíàëüíîé óñìèðèòåëüíîéêîìèññèè, â êîòîðóþ îò àðìÿí òàêæå âõîäèëèÈøõàíîâ (àäâîêàò), Ìàíäèíÿí (àäâîêàò),Áåãëÿðîâ (êóïåö), Áàãàäóðîâ (äîêòîð) è äðóãèå.Îò ìóñóëüìàí â êîìèññèþ âõîäèëè: ÌåøàäèÀáóøáåê Íîâðóçîâ (ñëóæàùèé), äîêòîð Ìåõ-ìàíäàðîâ, Äæàâàäàãà Äæàâàíøèð (ïîìåùèê) èäðóãèå.

Âûéäÿ èç «Ðàóòà», àðìÿíå ïîñåòèëè ìóñóëü-ìàíñêóþ áîëüøóþ ìå÷åòü, ãäå â ïðèñóòñòâèèíàðîäà è äóõîâåíñòâà ïîâòîðèëè ñêàçàííóþâûøå ðå÷ü. Îäíàêî â òó æå íî÷ü ìóñóëüìàíñêîåíàñåëåíèå áûëî ðàçáóæåíî âûñòðåëàìè. Âûÿñ-íèëîñü, ÷òî îíè ïðîãðåìåëè â Õàíêåíäè. Âñëåäçà ýòèì ñî âñåõ ñòîðîí ïî ìóñóëüìàíñêîé ÷àñòèØóøè áûë îòêðûò îðóæåéíûé îãîíü. Çà äâàìåñÿöà äî ýòîãî ñîáûòèÿ ãóáåðíàòîð Õîñðîâáåêïîòðåáîâàë îò ìóñóëüìàí ñäà÷è îðóæèÿ, ñ òåì÷òîáû âîîðóæèòü ñâîåãî áðàòà Ñîëòàíáåêà,íàõîäèâøåãîñÿ â ìåñòíîñòè Ãàäæè Ñàìëè,ïðàâåå Ëà÷èíà, äëÿ îòðàæåíèÿ àðìÿíñêîãîíàñòóïëåíèÿ. Ãóáåðíàòîð Õîñðîâáåê ïðè ýòîìîáúÿñíèë, ÷òî ëþäè Ñîëòàíáåêà âñåãäà ñìîãóòïðè íàäîáíîñòè ïîìî÷ü Øóøèíñêèììóñóëüìàíàì. Ïîýòîìó ó ìóñóëüìàí îðóæèÿáûëî íåäîñòàòî÷íî è îíè áûëè âûíóæäåíûâîîðóæàòüñÿ ÷åì ïîïàëî: ðóæüÿìè, êèíæàëàìè,òîïîðàìè è ïð. Äî ðàññâåòà (íî÷ü áûëà êðàéíåòåìíàÿ è ïàñìóðíàÿ) ìóñóëüìàíå çàíÿëè îïðå-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

110

Årì

ÿíèñ

òàí

–À

çÿrá

àéúà

íì

öíàã

èøÿñ

è

Page 111: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

äåëåííûé ðóáåæ è íà÷àëè ñòðåëüáó ïî àðìÿí-ñêîé ÷àñòè.

Êàê âûÿñíèëîñü ïîçæå, ïîñëå âçÿòèÿ ìó-ñóëüìàíàìè àðìÿíñêîé ÷àñòè ãîðîäà, åùå äíåì22 ìàðòà æåíùèíàìè àðìÿíêàìè áûëè çàðåçàíûíåñêîëüêî îôèöåðîâ ìóñóëüìàíñêîãî ãàðíèçî-íà, ïðèãëàøåííûõ èìè â ãîñòè. Ãàðíèçîí æå âêîëè÷åñòâå îêîëî 200 ñîëäàò, íàõîäÿùèéñÿ âêàçàðìàõ, áûë îêðóæåí àðìÿíàìè.

Ìóñóëüìàíå ïåðåøëè â íàñòóïëåíèå,ïîäæèãàÿ ïî ïóòè äîìà. Óâèäÿ íàñòóïëåíèåìóñóëüìàí ñ âîñòîêà, àðìÿíå îòîøëè îò êàçàðì.Âîñïîëüçîâàâøèñü ýòèì, ñîëäàòû ãàðíèçîíà(âñå áûëè ìóñóëüìàíå) âûøëè èç îêðóæåíèÿ,ïðèíÿâ ó÷àñòèÿ â áîþ.

Çàìåòèâ ïëàìÿ ãîðÿùèõ äîìîâ è áåãñòâîàðìÿí èç ãîðîäà, àðìÿíå-äàøíàêè, îêðóæèâÕàíêåíäè, íàïàëè íà âîåííûé ãîñïèòàëüìóñóëüìàíñêîé àðìèè è øòûêàìè èñòðåáèëèáîëüíûõ ñîëäàò. Îò îõâàòèâøåãî ãîðîä ïîæàðàíà÷àëîñü ïàíè÷åñêîå áåãñòâî àðìÿí.

Ãóáåðíàòîð Õîñðîâáåê íèêàêîãî ó÷àñòèÿ âóñìèðåíèè ñòîðîí íå ïðèíèìàë. Áîëüøèíñòâîàðìÿí áåæàëî â áëèçëåæàùèå àðìÿíñêèå ñåëà,îñòàëüíûå áûëè ëèáî óáèòû, ëèáî âçÿòû â ïëåí.

Âñå ýòî ïðîäîëæàëîñü 3-4 ñóòîê, â òå÷åíèåêîòîðûõ àðìÿíñêàÿ ÷àñòü áûëà ïîëíîñòüþñîææåíà, çà èñêëþ÷åíèåì ñåìèíàðèè, äîìîâÃåíäæàëè îãëû, Ìèðîâîãî ñóäà, ñîáîðà èöåðêâè.  îçëîáëåíèè ìóñóëüìàí áîëüøóþðîëü ñûãðàëî âûñòóïëåíèå ïåðåä ìóñóëü-ìàíàìè 22 ìàðòà àðìÿíñêèõ ïðåäñòàâèòåëåé âî

ãëàâå ñî ñâÿùåííèêîì Õàëèôîì-àðõèðååì.

Ïî ðàñïîðÿæåíèþ ãóáåðíàòîðà Õîñðîâáåêà,âñå ïëåííûå áûëè ðàçìåùåíû ïîä îõðàíîéñîëäàò ïî îòäåëüíûì äâîðàì, à âëèÿòåëüíûåëèöà èç àðìÿí, â òîì ÷èñëå è Õàëèô-àðõèðåé,áûëè ðàçìåùåíû â Øóøèíñêîé òþðüìå, ÷òîáûýòèì îãîðîäèòü èõ æèçíü. Îäíàêî ñîëäàòû ãàð-íèçîâà, âçâîëíîâàííûå ñîáûòèÿìè, â îñîáåí-íîñòè âàðâàðñêèì óáèéñòâîì àðìÿíàìè èõîôèöåðîâ, íå ïîä÷èíÿÿñü óêàçàíèþ ãóáåð-íàòîðà Õîñðîâáåêà, íàïàëè íà òþðüìó è øàø-êàìè èñòðåáèëè âñåõ íàõîäÿùèõñÿ òàì ïîäîõðàíîé àðìÿí, âêëþ÷àÿ Õàëèôà-àðõèðåÿ.

Íåîáõîäèìî îòìåòèòü, ÷òî ïîñëå óõîäààðìÿí èç ñâîèõ äîìîâ, áûëî îáíàðóæåíî, ÷òî âîòäåëüíûõ äîìàõ áûëè íàêðûòû áîëüøèå ñòî-ëû ñî âñÿêèìè çàêóñêàìè è íàïèòêàìè, ÷òîáûïîñëå îòïðàçäíîâàòü ïîáåäó íàä ìóñóëüìà-íàìè.

Âîïðîñ: ×òî åùå õîòåëè áû äîáàâèòü êðàññêàçàííîìó âûøå?

Ìåøàäè Àáóøáåê Íîâðóçîâ: Ìîëþ áîãà,÷òîáû âñå ýòî íå ïîâòîðèëîñü. Âåäü ìû, ìóñóëü-ìàíå, âñåãäà áûëè â î÷åíü áëèçêèõ áðàòñêèõîòíîøåíèÿõ ñ àðìÿíàìè. Ýòî ñëåäóåò ðàçúÿñ-íèòü íàøåé ìîëîäåæè, áåðå÷ü ýòè îòíîøåíèÿîò çëûõ äàøíàêîâ.  êîíå÷íîì èòîãå ìû âñåçíàåì, ÷òî âðàæäà ìåæäó äâóìÿ áðàòñêèìèíàðîäàìè áûëà ñïðîâîöèðîâàíà ðóññêèìöàðèçìîì, è ýòî õîðîøî èçâåñòíî àðìÿíñêîéèíòåëëèãåíöèè. Ñåé÷àñ èíûå âðåìåíà, íàäåþñüâñå ýòî íèêîãäà íå ïîâòîðèòñÿ.

111

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Å

rìÿíèñòàí

–À

çÿráàéúàíì

öíàãèøÿñè

Page 112: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

XAÐÈCÈ ÈØLßÐ NAZÈÐLÈÉÈNDß

Xaðici iølÿð naziðinin möavini MDB-ninÈcðaiééÿ Komitÿsinin sÿdði – icða÷û katibiniqÿbul etmiødið

2005-ci ilin aïðel aéinin 4-dÿ AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðinin möaviniXÿlÿf Xÿlÿfov MDB-nin Ècðaiééÿ Komitÿsininsÿdði - icða÷û katib Vladimið Ðuøaélonun baø÷ûlûqetdiéi nömaéÿndÿ ùeéÿtini qÿbul etmiødið.

Qonaqlaðû sÿmimi salamlaéan xaðici iølÿðnaziðinin möavini Xÿlÿf Xÿlÿfov Azÿðbaécan tÿ-ðÿfinin MDB ilÿ ÿlaqÿlÿðinÿ ÿùÿmiééÿt veðdi-éini bildiðmiødið.

Gþðöø zamani MDB-nin fÿaliééÿtinin tÿk-millÿødiðilmÿsi vÿ islaù edilmÿsi, ùÿm÷inin MDBxaðici iølÿð naziðlÿði øuðasûnûn caði ilin 18 maðttaðixindÿ Minskdÿ ke÷iðilmiø iclasûnûn éekunlaðûilÿ baülû fikið möbadilÿsi aïaðûlmûødûð. X.XÿlÿfovMDB-nin siéasi tÿmaslað, fikið möbadilÿsi vÿmöxtÿlif saùÿlÿðdÿ ÿmÿkdaølûq ö÷ön aktuallûüûnûitiðmÿdiéini, gÿlÿcÿkdÿ fÿaliééÿtini davametdiðmÿk imkanûnda olduüunu bildiðmiødið.

Sonða nazið möavini X.Xÿlÿfov vÿ MDB-nin Ècðaiééÿ Komitÿsinin sÿdði – icða÷û katibV.Ðuøaélo Bþéök Vÿtÿn Möùaðibÿsindÿ Qÿlÿ-bÿnin 60 illiéinÿ ùazûðlûq ilÿ baülû mÿsÿlÿlÿðimözakiðÿ etmiødiðlÿð.

Sþùbÿt zamani qaðøûlûqlû maðaq doüuðan biðsûða digÿð mÿsÿlÿlÿð dÿ mözakiðÿ edilmiødið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin05.04.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ilÿ ÐusiéaFedeðasiéasû aðasûnda dþvlÿt sÿðùÿdinindelimitasiéasû özðÿ iki þlkÿnin DþvlÿtKomissiéalaðûnûn 9-cu biðgÿ iclasûke÷iðilmiødið

2005-ci ilin 5-6 aïðel taðixindÿ Dÿðbÿnd øÿ-ùÿðindÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasû ilÿ Ðusiéa Fe-deðasiéasû aðasûnda dþvlÿt sÿðùÿdinin delimita-siéasû özðÿ iki þlkÿnin Dþvlÿt Komissiéalaðûnûn9-cu biðgÿ iclasû ke÷iðilmiødið.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû xaðici iølÿð nazi-ðinin möavini Xÿlÿf Xÿlÿfovun vÿ ÐusiéaFedeðasiéasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéinin xösusitaïøûðûqlað özðÿ sÿfiði Aleksandð Éakovenkonunðÿùbÿðlik etdiéi Dþvlÿt Komissiéalaðûnûn biðgÿiclasûnûn iøindÿ iki þlkÿnin Dþvlÿt Komissiéasû-nûn özvlÿði, ÿlaqÿdað dþvlÿt oðqanlaðûnûn nö-maéÿndÿlÿði vÿ eksïeðtlÿði, ùÿm÷inin sÿðùÿdðaéonlaðûnûn ðÿùbÿðlÿði iøtiðak etmiødiðlÿð.

Èclasda dþvlÿt sÿðùÿd xÿttinin mövafiq saùÿ-lÿðdÿ ke÷mÿsi mÿsÿlÿlÿðinÿ baxûlmûø, ùabelÿdþvlÿt sÿðùÿdinin delimitasiéasû özðÿ mþvcudolan noðmativ sÿnÿdlÿð, toðïaq quðuluøuna vÿistifadÿsinÿ aid kaðtoqðafik mateðiallað aðaødûðûl-mûø vÿ geniø mözakiðÿ edilmiødið. TÿðÿflÿðKomissiéalað ÷ÿð÷ivÿsindÿ sonðakû baxûlmasûmÿqsÿdilÿ möÿééÿn sÿnÿdlÿði möbadilÿ etdilÿð.

Èclas zamanû aïaðûlmûø danûøûqlað nÿticÿsin-dÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Ðusiéa Fedeðasi-éasû aðasûnda dþvlÿt sÿðùÿdinin ðazûlaødûðûl-mamûø saùÿlÿðin delimitasiéasû ÷ÿð÷ivÿsindÿ biðsûða iðÿlilÿéiø ÿldÿ edilmiø vÿ mövafiq Ïðotokolimzalanmûødûð.

Eéni zamanda, Dþvlÿt Komissiéalaðûnûnnþvbÿti biðgÿ iclasûnûn Azÿðbaécan Ðesïub-likasûnda ke÷iðilmÿsi qÿðaða alûnmûødûð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin07.04.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan BMT-nin Èqtisadi vÿSosial Øuðasûnûn Ènsan Ùöquqlaðû öçðÿKomissiéasûnûn 15 éeni özvöndÿn biðise÷ilmiødið

Mÿlum olduüu kimi, 2005-ci ilin aïðel aéûnûn27-dÿ Azÿðbaécan BMT-nin Èqtisadi vÿ SosialØuðasûnûn Ènsan Ùöquqlaðû öçðÿ Komissiéasûnûn15 éeni özvöndÿn biði se÷ilmiødið. ABØ, Éaïo-niéa, Almaniéa vÿ digÿð éeni özvlÿð kimikomissiéada ö÷ il davam edÿcÿk sÿlaùiééÿtlÿðiniAzÿðbaécan 2006-cû il éanvaðûn 1-dÿ qÿbul edÿ-cÿkdið. BMT-nin Néu-Éoðkdakû iqamÿtgaùûn-da ke÷iðilÿn gizli sÿsveðmÿ zamanû þlkÿmizinnamizÿdliéinÿ 31 sÿs, ùÿmin éeðÿ digÿð namizÿdolan Latviéanûn leùinÿ isÿ 23 sÿs veðilmiødið.

Belÿliklÿ, Azÿðbaécan BMT-nin Èqtisadi vÿSosial Øuðasûnûn Ènsan Ùöquqlaðû öçðÿ Komis-siéasûna tam ùöquqlu özv se÷ilmÿklÿ ÿùÿmié-éÿtli addûm atmûødûð. Belÿ ki, EðmÿnistanûnAzÿðbaécana tÿcavözö nÿticÿsindÿ þz doüma dÿ-dÿ-baba toðïaqlaðûndan qa÷qûn vÿ mÿcbuði kþ÷-kön vÿziééÿtinÿ döømöø bið miléon azÿðbaécanlû-nûn ïozulmuø ùöquqlaðûnûn sÿsinin beénÿlxalqbiðliéÿ ÷atdûðûlmasû ö÷ön þlkÿmiz éeni bið imkanÿldÿ etmiødið.

Qeéd etmÿk lazûmdûð ki, 2003-cö ildÿnAzÿðbaécan Èqtisadi vÿ Sosial Øuðada ØÿðqiAvðoïa þlkÿlÿðini tÿmsil edið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin04.05.05 taðixli mÿlumatû

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

112

Page 113: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Xaðici iølÿð naziðinin möaviniTöðkiéÿ Ðesïublikasûnûn AzÿðbaécanÐesïublikasûndakû fþvqÿladÿ vÿsÿlaùiééÿtli sÿfiðiíè qÿbul etmiødið

12 maé 2005-ci il taðixindÿ Xaðici ÈølÿðNaziðliéindÿ xaðici iølÿð naziðinin möavini XÿlÿfXÿlÿfov ilÿ Töðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Azÿðbaé-can Ðesïublikasûndakû fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtlisÿfiði Tuðan Moðalû aðasûnda gþðöø ke÷iðilmiødið.

Gþðöø zamanû ikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðin vÿ-ziééÿti, qaðøûlûqlû maðaq kÿsb edÿn beénÿlxalqvÿ ðegional mÿsÿlÿlÿð baðÿdÿ fikið möbadilÿsiaïaðûlmûø, Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ TöðkiéÿÐesïublikasû aðasûnda mölki vÿ ticaðÿt iølÿði özðÿùöquqi ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda 3 maé 2002-ci ildÿimzalanmûø möqavilÿnin ðatifikasiéasû fÿðman-laðûnûn möbadilÿsi ùaqqûnda ïðotokol imzalan-mûødûð.

Möqavilÿnin øÿðtlÿðinÿ gþðÿ bu möqavilÿðatifikasiéa fÿðmanlaðûnûn möbadilÿsi taðixindÿnotuz gön sonða, éÿni 11 iéun 2005-ci il taðixindÿnqövvÿéÿ minið.

Möqavilÿ, tÿðÿflÿðin biðinin vÿtÿndaølaðûnûndigÿðinin ÿdliééÿ idaðÿlÿði qaðøûsûnda mölki vÿticaðÿt iølÿðindÿ ùöquqi mödafiÿsinin tÿminedilmÿsini, ùÿð iki þlkÿnin ÿdliééÿ idaðÿlÿði tÿ-ðÿfindÿn mölki vÿ ticaðÿt iølÿðindÿ qaðøûlûqlûùöquqi éaðdûm gþstÿðmÿk ö÷ön ÿmÿkdaølûüûnùÿéata ke÷iðilmÿsini, ùabelÿ mölki vÿ ticaðÿtiølÿðinÿ daið mÿùkÿmÿ qÿðaðlaðûnûn tanûnmasû vÿicða edilmÿsini tÿnzimlÿéið vÿ 2 noéabð 1992-ci iltaðixli Azÿðbaécan Ðesïublikasû ilÿ TöðkiéÿÐesïublikasû aðasûnda mölki, ticaðÿt vÿ cinaéÿtiølÿði özðÿ qaðøûlûqlû ùöquqi éaðdûm gþstÿðilmÿsiùaqqûnda möqavilÿni ÿvÿz edÿcÿkdið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin12.05.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿti ilÿABØ ùþkumÿti aðasûnda naðkotiklÿðÿnÿzaðÿt vÿ ùöquq-möùafizÿ fÿaliééÿtinÿéaðdûm ùaqqûnda saziø èìçàëàíìûøäûð

2005-ci il maé aéûnûn 23-dÿ AzÿðbaécanÐesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðov vÿ ABØ-ûn Azÿðbaécandakû sÿfiði Ði-no Ùaðniø Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿtiilÿ ABØ ùþkumÿti aðasûnda naðkotiklÿðÿ nÿzaðÿtvÿ ùöquq-möùafizÿ fÿaliééÿtinÿ éaðdûm ùaqqûn-da 3 éanvað 2003-cö il taðixli Saziø Mÿktubuna 2saélû Dözÿliøÿ imza atdûlað.

ABØ ùþkumÿti, laéiùÿlÿðin mÿqsÿdlÿðinÿ÷atmaüa doüðu ÿldÿ edilÿn uüuðlaðdan vÿ lazûmivÿsaitlÿðin ABØ Konqðesi tÿðÿfindÿn ùÿð il ö÷önaéðûlmasûndan asûlû olaðaq, Azÿðbaécan Ðesïub-likasû ùþkumÿtinÿ 1 950 000 ABØ dollaðû mÿb-lÿüindÿ ÿlavÿ éaðdûm tÿqdim edÿcÿkdið. Bumÿblÿüin 1 435 186 dollaðlûq ùissÿsi ABØ dþvlÿtagentliklÿði vasitÿsilÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûùþkumÿtinin xeéðinÿ olaðaq texniki éaðdûm vÿtÿlimlÿð øÿklindÿ aéûðacaqdûð. ABØ ùþkumÿti514 814 ABØ dollaðû ùÿcmindÿki qalan mÿblÿüiAzÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿtinin xeéðinÿolaðaq tÿqdim edÿcÿkdið.

ßlavÿ maliééÿ vÿsaitlÿði beø laéiùÿ: Ðezi-dent Ùöquq Möøaviði Laéiùÿsi; Ùöquq Möùa-fizÿ Fÿaliééÿti özðÿ Ðezident Möøavið Laéiùÿsi;Cinaéÿt Ùöquq Èslaùatlaðû Laéiùÿsi (ßlaqÿlÿn-diðici Ùöquqøönas); Ènsan Alveði ilÿ MöbaðizÿLaéiùÿsi; Mÿùkÿmÿ Eksïeðtizasû FÿaliééÿtininÈnkiøafû Laéiùÿsi özðÿ aéðûlûð.

Èmzalanma mÿðasimindÿn sonða naziðMÿmmÿdéaðov bunun iki dþvlÿt aðasûndakûdavamlû inkiøafda olan stðateji möttÿfiqliéininkiøaf etdiðilmÿsi istiqamÿtindÿ daùa bið addûmolduüunu bildiðmiødið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin23.05.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan ilÿ Éaïoniéa aðasûndakûmönasibÿtlÿðin möqavilÿ-ùöquqbazasûnûn tÿmÿli qoéulmuøduð

Caði ilin 30 maé taðixindÿ ke÷miø SSÐÈ ilÿÉaïoniéa aðasûnda baülanmûø möqavilÿlÿðinAzÿðbaécan Ðesïublikasûna mönasibÿtdÿùöquq vaðisliéi mÿsÿlÿsi ilÿ ÿlaqÿdað Azÿð-baécan Ðesïublikasû ùþkumÿti ilÿ Éaïoniéaùþkumÿti aðasûnda ke÷iðilÿn danûøûqlaðûn nÿti-cÿsi kimi Azÿðbaécan Ðesïublikasû xaðici iølÿð 113

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005À

çÿðáàéúàíÐ

åñïóáëèêàñûíûíÕ

àðèúèÈøëÿð

Íàçèðëèéèíäÿ

Page 114: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

naziðinin möavini Xÿlÿf Xÿlÿfov vÿ Éaïoniéa-nûn Azÿðbaécan Ðesïublikasûndakû fþvqÿladÿvÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiði cÿnab Tadaùiðo Abeaðasûnda mövafiq notalað möbadilÿsi ùÿéatake÷iðilmiødið.

Möbadilÿ edilÿn notalaðda SSÐÈ ilÿ Éaïo-niéa aðasûnda baülanmûø vÿ mÿntiqi olaðaqÉaïoniéa vÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasû aðasûndamönasibÿtlÿðÿ øamil oluna bilmÿéÿn möqavilÿ-lÿð vÿ digÿð beénÿlxalq saziølÿð, ùÿm÷ininAzÿðbaécan vÿ Éaïoniéa aðasûnda tÿtbiq edilÿ-cÿk möqavilÿ vÿ saziølÿð qeéd olunuð.

Èki þlkÿ aðasûnda tÿtbiq edilÿcÿk beénÿlxalqmöqavilÿlÿð Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Éaïo-niéa aðasûndakû mönasibÿtlÿðin möqavilÿ-ùöquqbazasûnûn tÿmÿlini qoéuð vÿ notalað möbadilÿsiþlkÿlÿð aðasûnda möxtÿlif saùÿlÿðdÿ éenimöqavilÿlÿðin baülanmasûna imkan éaðadûð.

Notalað möbadilÿsi, onun qövvÿéÿ minmÿsiö÷ön zÿðuði olan dþvlÿtdaxili ïðoseduðalaðdanke÷dikdÿn sonða qövvÿéÿ minÿcÿkdið.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin30.05.05 taðixli mÿlumatû

BMT-nin Uøaq ùöquqlaðû ùaqqûndaKonvensiéasû özðÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûùþkumÿtinin mÿðuzÿsi ÁÌÒ-íèíÁàø êàòèáèíÿ òÿãäèì îëóíìóøäóð

BMT-nin Baø Mÿclisi tÿðÿfindÿn 20 noéabð1989-cu il taðixindÿ qÿbul edilmiø BMT-ninUøaq ùöquqlaðû ùaqqûnda KonvensiéasûnaAzÿðbaécan Ðesïublikasû 21 iéul 1992-ci ildÿqoøulmuøduð.

Konvensiéanûn 44-cö maddÿsinÿ uéüunolaðaq, iøtiðak÷û-dþvlÿtlÿð þz özÿðilÿðinÿ gþtöð-döklÿði þùdÿliklÿðin éeðinÿ éetiðilmÿsi ilÿ baülûùÿéata ke÷iðdiklÿði tÿdbiðlÿð baðÿdÿ BMT-ninUøaq ùöquqlaðû Komitÿsinÿ mÿðuzÿlÿð tÿqdimetmÿlidiðlÿð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿtininBMT-nin Uøaq ùöquqlaðû ùaqqûnda Konven-siéasû özðÿ ilkin mÿðuzÿsi 1995-ci ildÿ BMT-ninBaø katibinÿ tÿqdim edilmiø vÿ 1997-ci ildÿBMT-nin Uøaq ùöquqlaðû Komitÿsinin 15-cisessiéasû zamanû mözakiðÿ olunmuøduð.

Azÿðbaécan Ðesïublikasû ùþkumÿtinin qeédolunmuø Konvensiéa özðÿ ikinci vÿ ö÷öncö dþvðimÿðuzÿsi Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èø-lÿð Naziðliéi, mövafiq dþvlÿt oðqanlaðû vÿqeéði-ùþkumÿt tÿøkilatlaðûnûí iøtiðakû ilÿ ùazûð-lanaðaq 21 éanvað 2004-cö ildÿ BMT-nin Baø

katibinÿ tÿqdim olunmuøduð.Mÿðuzÿéÿ 2006-cû ilin éanvað aéûnda BMT-

íèí Uøaq ùöquqlaðû Komitÿsinin 41-ci sessiéasûzamanû baxûlmasû nÿzÿðdÿ tutuluð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin03.06.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿ Misið ßðÿbÐesïublikasû Xaðici Èølÿð Naziðliklÿðiaðasûnda siéasi mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð ùaqqûndaAnlaøma Memoðandumu ÷ÿð÷ivÿsindÿ siéasidialoq davam etdiðilmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasû xaðici iølÿð nazi-ðinin möavini Xÿlÿf Xÿlÿfovun baø÷ûlûq etdiéinömaéÿndÿ ùeéÿti Azÿðbaécan Ðesïublikasû vÿMisið ßðÿb Ðesïublikasû Xaðici Èølÿð Naziðliklÿðiaðasûnda siéasi mÿslÿùÿtlÿømÿlÿð ùaqqûndaAnlaøma Memoðandumu ÷ÿð÷ivÿsindÿ siéasidialoqun davam etdiðilmÿsi mÿqsÿdi ilÿ caðû iliniéun aéûnûn 5-7-dÿ Misiðdÿ iøgözað sÿfÿðdÿolmuøduð.

Sÿfÿð ÷ÿð÷ivÿsindÿ Azÿðbaécan vÿ Misiðxaðici iølÿð naziðlÿðinin möavinlÿði sÿviééÿsindÿikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðÿ, qaðøûlûqlû maðaq doüu-ðan ðegional vÿ beénÿlxalq mÿsÿlÿlÿðÿ daið mÿs-lÿùÿtlÿømÿlÿð aïaðûlmûødûð.

Azÿðbaécan nömaéÿndÿ ùeéÿti Misið ßðÿbÐesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði ßùmÿd ßbulßl Qeét, Misið Ïðezidentinin xaðici Sèéasÿt özðÿmöøaviði Usamÿ ßl Baz, ßðÿb Dþvlÿtlÿði Liqasû-nûn baø katibi ßmð Musa vÿ Misiðin xaðiciÿmÿkdaølûq naziði, iqtisadi vÿ elmi-texnikiÿmÿkdaølûq özðÿ Azÿðbaécan-Misið möøtÿðÿkkomissiéasûnûn ùÿmsÿdði xanûm Faizÿ ßbußl-Nÿcÿ ilÿ gþðöølÿð ke÷iðmiødið.

Gþðöølÿðdÿ ðegional vÿ beénÿlxalq ïðoblem-lÿðÿ, o cömlÿdÿn Eðmÿnistanûn Azÿðbaécanaùÿðbi tÿcavözö mÿsÿlÿsinÿ xösusi diqqÿt éetiðil-miødið. Misið tÿðÿfi Azÿðbaécanûn ÿðazi bötþvlö-éönö dÿstÿklÿdiéini bildiðmiø, Daülûq Qaðabaümönaqiøÿsinin ùÿlli istiqamÿtindÿ þlkÿmizinsÿélÿðini bundan sonða da dÿstÿklÿéÿcÿéini vuð-üulamûø vÿ ðesïublikamûzla beénÿlxalq tÿøkilat-lað, o cömlÿdÿn BMT, Èslam Konfðansû Tÿøkilatû÷ÿð÷ivÿsindÿ ÿmÿkdaølûüûn vÿ qaðøûlûqlû fÿalié-éÿtin davam etdiðilmÿsi ÿzmindÿ olduüunudiqqÿtÿ ÷atdûðmûødûð. Tÿðÿflÿð Éaxûn Øÿðq vÿCÿnubi Qafqaz ðegionunda möùöm ÿùÿmiééÿtÿmalik laéiùÿlÿð baðÿdÿ fikið möbadilÿsi aïað-mûølað.

ßðÿb Dþvlÿtlÿði Liqasû ilÿ Azÿðbaécan aða-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

114

Àçÿ

ðáàé

úàí

Ðåñ

ïóáë

èêàñ

ûíûí

Õàð

èúè

Èøëÿ

ðÍ

àçèð

ëèéè

íäÿ

Page 115: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

sûnda ÿmÿkdaølûüûn inkiøafûnûn xösusi ÿùÿmié-éÿti nÿzÿðÿ ÷aðïdûðûlmûø, bu saùÿdÿ qaðøûlûqlûsÿélÿðin aðtûðûlmasûnûn vacibliéi qeéd edilmiødið.

Gþðöølÿðdÿ þlkÿlÿðimiz aðasûnda siéasi, iqti-sadi, ticaðÿt, mÿdÿniééÿt, tÿùsil, ùumanitað vÿtexniki saùÿlÿð özðÿ ÿmÿkdaølûüûn geniølÿndiði-lmÿsi mÿsÿlÿlÿði mözakiðÿ edilmiødið. Èqtisadi vÿelmi-texniki ÿmÿkdaølûq özðÿ Azÿðbaécan–Misiðmöøtÿðÿk komissiéasûnûn caði ilin sentéabðûndake÷iðilmÿsi nÿzÿðdÿ tutulan nþvbÿti iclasûndaÿmÿkdaølûüûn konkðet saùÿlÿði ilÿ baülû geniøfikið möbadilÿsinin aïaðûlmasûnûn vÿ mövafiqtÿkliflÿðin ùÿéata ke÷iðilmÿsi ö÷ön ùazûðlûq iølÿ-ðinin gþðölmÿsinin vacibliéi qeéd edilmiødið. Bil-diðilmiødið ki, iø adamlaðûnûn vÿ þzÿl øiðkÿtlÿðinÿlaqÿlÿðinin geniølÿndiðilmÿsi ùÿð iki þlkÿniniqtisadi inkiøafûna sanballû tþùfÿ veðÿ bilÿð. Gþ-ðöølÿðdÿ tÿðÿflÿð þlkÿlÿðimiz aðasûnda ÿmÿk-daølûq saùÿlÿði özðÿ möqavilÿ-ùöquq bazasûnûnmþùkÿmlÿndiðilmÿsinÿ daið ðazûlûüa gÿlmiølÿð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin08.06.05 taðixli mÿlumatû

2007-ci Bakûda Avðoïa Èttifaqûnûnnömaéÿndÿliéi a÷ûlacaq

Avðoïa Komissiéasûnûn özvö Benita Feð-ðeðo-Valdneðin xaðici iølÿð naziði Elmað Mÿm-mÿdéaðova önvanlanmûø 16 iéun 2005-ci il taðix-li cavab mÿktubunda Avðoïa Èttifaqû (AÈ) tÿðÿ-findÿn 2007-ci ildÿ Azÿðbaécanda tam ùÿcmlinömaéÿndÿlik a÷maq baðÿdÿ niééÿti ÿks edil-miødið.

Komissað Benita Feððeðo-Valdneð xaðici iølÿðnaziðinin AÈ ilÿ Azÿðbaécan aðasûndakû ikitÿðÿflimönasibÿtlÿðin göclÿndiðilmÿsinin vacibliéi ba-ðÿdÿ dediklÿði ilÿ ðazûlaøaðaq “Avðoïa QonøuluqSiéasÿti ÷ÿð÷ivÿsindÿ mönasibÿtlÿðin inkiøafetdiðilmÿsi, vÿ xösusÿn dÿ Biðgÿ Tÿdbiðlÿð Ïlanû-nûn ùazûðlanmasû vÿ ùÿéata ke÷iðilmÿsi” istiqa-mÿtindÿ ÷alûøacaüûnû vuðüulamûødûð. O, ùÿð ikitÿðÿfin “mömkön qÿdÿð tez tam ùÿcmli nö-maéÿndÿliéinin a÷ûlmasû istiqamÿtindÿ ùÿðÿkÿtetmÿlidiðlÿð” fikði ilÿ dÿ ðazûlaødûüûnû bildiðmÿk-lÿ éanaøû, qeéd etmiødið ki, Komissiéa éeni nö-maéÿndÿliklÿð a÷maq ö÷ön mÿùdud ðesuðslaðamalikdið vÿ möxtÿlif tÿlÿblÿðlÿ ðastlaøûð.

Nazið Mÿmmÿdéaðovun éalnûz Bakûdakûtam ùÿcmli Avðoïa Èttifaqûnûn nömaéÿndÿliéiikitÿðÿfli mönasibÿtlÿðin ÿùÿmiééÿtini ÿks etdiðÿbilÿcÿéi fikðinÿ qoøulan Komissað qeéd etmiødiðki, o vaxtadÿk Komissiéanûn xösusi el÷isininmandatû Avðoïa Èttifaqûnûn Azÿðbaécandakû

fÿaliééÿtini daùa da göclÿndiðmÿk mÿqsÿdilÿéenidÿn nÿzÿðdÿn ke÷iðilÿcÿk.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin24.06.05 taðixli mÿlumatû

Xaðici iølÿð naziðinin möavini þlkÿmizÿ éenitÿéin olunmuø sÿfiðlÿði qÿbul etmiødið

2005-ci il iéun aéûnûn 27-dÿ AzÿðbaécanÐesïublikasû xaðici iølÿð naziðinin möavini XÿlÿfXÿlÿfov Avstðaliéanûn, Èðlandiéa Ðesïublikasû-nûn, Koðeéa Xalq Demokðatik Ðesïublikasûnûn,Köveét Dþvlÿtinin, Qvineéa Ðesïublikasûnûn,Moldova Ðesïublikasûnûn, Sudan Ðesïublikasû-nûn vÿ Zambiéa Ðesïublikasûnûn eéni zamandaþlkÿmizÿ éeni tÿéin olunmuø fþvqÿladÿ vÿsÿlaùiééÿtli sÿfiðlÿði xanûm Cin Danû, EntoniManiksi, Li Don Ïalû, Abdullaù Al-Duvaiùi,Amaða Banquðanû, Miùail Lauðu, Ùol DenqAlakû vÿ Ïiteð Lusaka ×intalanû qÿbul etmiødið.

Þlkÿmizÿ éeni tÿéin olunmalaðû mönasibÿtiilÿ sÿfiðlÿði tÿbðik edÿn nazið möavini X.Xÿlÿfovonlaðûn fÿaliééÿtinin þlkÿlÿðimiz aðasûndakûmönasibÿtlÿðin daùa da inkiøaf etdiðilmÿsinÿxidmÿt edÿcÿéinÿ ÿmin olduüunu bildiðmiødið.

Xÿlÿf Xÿlÿfov Azÿðbaécanda baø veðÿn mö-ùöm siéasi, sosial-iqtisadi, demokðatik islaùatlaðvÿ bu saùÿlÿðdÿki nailiééÿtlÿðin ikitÿðÿflimönasibÿtlÿðin inkiøafûna ÿùÿmiééÿtli tÿsið gþs-tÿðÿcÿéini bildiðmiø, Eðmÿnistan-AzÿðbaécanDaülûq Qaðabaü mönaqiøÿsi vÿ onun nÿticÿsiolaðaq ÿðazilÿðimizin 20 faizinin Eðmÿnistansilaùlû qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn iøüal edildiéi vÿ biðmiléona éaxûn øÿxsin qa÷qûn vÿ mÿcbuði kþ÷könvÿziééÿtinÿ döødöéö ùaqqûnda diïlomatlaðamÿlumat veðmiødið.

Gþðöølÿðdÿ tÿðÿflÿð ikitÿðÿfli ÿlaqÿlÿðininkiøafû ïeðsïektivlÿðini, xösusÿn dÿ iqtisadisaùÿdÿ ÿmÿkdaølûüûn bþéök ïotensialû olduüunumözakiðÿ etmiølÿð. Ùÿm÷inin, beénÿlxalq tÿøki-latlað ÷ÿð÷ivÿsindÿ mþvcud ÿmÿkdaølûüûn sÿmÿ-ðÿliliéi vÿ bu istiqamÿtdÿ fÿaliééÿtin davametdiðilmÿsinin vacibliéi vuðüulanmûødûð.

Azÿðbaécana tÿéin olunmalaðûndan mÿm-nunluqlaðûnû ifadÿ edÿn sÿfiðlÿð þz þlkÿlÿði ilÿAzÿðbaécan aðasûnda mönasibÿtlÿðin daùa dageniølÿndiðilmÿsi vÿ inkiøaf etdiðilmÿsi ö÷ön im-kanlaðûndan istifadÿ edÿcÿklÿðini bildiðmiølÿð.

Gþðöølÿð zamanû sÿfiðlÿð þz etimadnamÿ-lÿðinin suðÿtini nazið möavini Xÿlÿf Xÿlÿfovatÿqdim etmiølÿð.

XÈN-in Mÿtbuat Mÿðkÿzinin27.06.05 taðixli mÿlumatû 115

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005À

çÿðáàéúàíÐ

åñïóáëèêàñûíûíÕ

àðèúèÈøëÿð

Íàçèðëèéèíäÿ

Page 116: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

BÐÈFÈNQLßÐ

TßDBÈÐLßÐ

13 maé 2005-ci il. Xaðici Èølÿð NaziðliéininTÿlim-tÿdðis mÿðkÿzindÿ Köðÿk÷aé möqavilÿ-sinin 200 illiéi mönasibÿtilÿ ïðofessoð FÿðidÿMÿmmÿdova Qaðabaü mönaqiøÿsinin taðixi as-ïektlÿðinÿ daið XÈN ÿmÿkdaølaðû qaðøûsûnda ÷ûxûøetmiø vÿ iøtiðak÷ûlaðûn suallaðûna cavabveðmiødið.

13 iéun 2005-ci il. Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿ

“Avðoïa Qonøuluq Siéasÿti” mþvzusunda bði-finq ke÷iðilmiødið. XÈN ÿmÿkdaølaðûnûn iøtiðaketdiéi bu tÿdbiðdÿ Almaniéa Fedeðativ Ðesïub-likasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéinin Avðoïa Èttifa-qûnûn “Avðoïa Qonøuluq Siéasÿti” özðÿ mÿsuløþbÿsinin mödiði Tobias Beðqneð ÷ûxûø etmiø vÿiøtiðak÷ûlaðûn suallaðûna cavab veðmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

116

Àçÿ

ðáàé

úàí

Ðåñ

ïóáë

èêàñ

ûíûí

Õàð

èúè

Èøëÿ

ðÍ

àçèð

ëèéè

íäÿ

Samið Øÿðifov, Azÿðbaécan Ðesïublikasû Dþvlÿt Neft Fondunun icða÷û diðektoðu,Mineðal Eùtiéatlaðûn Ùasilatû Sÿnaéesindÿ Øÿffaflûq Tÿøÿbbösö özðÿ Komissiéanûn sÿdðiÏðess BðifinqTaðix - 11 aïðel 2005-ci il

Ùöseén Ùöseénov, Xaðici Èølÿð Naziðliéinin ÿmÿkdaøûÏðess BðifinqTaðix - 18 aïðel 2005-ci il

Vaqif Sadûqov, xaðici iølÿð naziðinin möaviniTematik BðifinqTaðix - 19 aïðel 2005-ci il

Mÿtin Miðzÿ, Xaðici Èølÿð Naziðliéinin sþz÷ösöÏðess BðifinqTaðix - 30 aïðel 2005-ci il

Aðaz ßzimov, xaðici iølÿð naziðinin möaviniÏðess BðifinqTaðix - 30 maé 2005-ci il

Aðaz ßzimov, xaðici iølÿð naziðinin möaviniÏðess BðifinqTaðix - 20 iéun 2005-ci il

“Cÿnubi Qafqazda tÿùlökÿsizlik vÿ sabitlik” mþvzusunda konfðansÁàêû, 20-21 maé 2005

Bu ilin 20-21 maé taðixlÿðindÿ Bakûda Ðumû-niéanûn NATO Bilimlÿði Mÿðkÿzi vÿ Azÿð-baécan Ðesïublikasûnûn “Lideð Qadûnlað”ictimai biðliéi tÿðÿfindÿn “Cÿnubi Qafqazdatÿùlökÿsizlik vÿ sabitlik” mþvzusunda beénÿl-xalq konfðans ke÷iðilmiødið.

NATO-nun Èctimai Diïlomatiéa Bþlmÿ-sinin dÿstÿéi ilÿ ke÷iðilÿn bu konfðansûn baølûcamÿqsÿdlÿði sûðasûna Cÿnubi Qafqaz ðegionununtÿùlökÿsizliéi ilÿ baülû biðgÿ baxûøûn foðmalaødû-ðûlmasû, ðegionun tÿùlökÿsizlik ïðoblemlÿðinÿ

beénÿlxalq ùþkumÿt vÿ qeéði-ùþkumÿt tÿøkilat-laðûnûn diqqÿtini daùa da cÿlb etmÿk, CÿnubiQafqazûn beénÿlxalq sÿùnÿdÿ tutduüu möùömðolu analiz etmÿk daxil olmuøduð.

Konfðansda éeðli éöksÿk sÿviééÿli ùþkumÿtvÿ qeéði-ùþkumÿt tÿøkilatlaðûnûn nömaéÿndÿlÿðiilÿ éanaøû, NATO-nun özv vÿ tÿðÿfdaø þlkÿ-lÿðindÿn, Ðumûniéanûn NATO Bilimlÿði Mÿð-kÿzindÿn, NATO-nun Mödafiÿ Kollecindÿn,elÿcÿ dÿ bið sûða aïaðûcû elm ocaqlaðûndan vÿ elmiaðaødûðma mÿðkÿzlÿðindÿn nömaéÿndÿlÿð iøtiðak

Page 117: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

etmiølÿð. Êîíôðàíñäà ýåíèø ìÿðóçÿ èëÿ Àçÿðáàé-úàí Ðåñïóáëèêàñû õàðèúè èøëÿð íàçèíèí ìöàâèíè Àðàçßçèìîâ ÷ûõûø åòìèøäèð.

Tÿdbiðdÿ Cÿnubi Qafqaz ðegionunun tÿùlö-kÿsizliéinÿ olan ùÿdÿ vÿ tÿùdidlÿð, ðegionaxaðicidÿn baxûø, Cÿnubi Qafqaz þlkÿlÿðindÿ tÿù-lökÿsizlik saùÿsindÿ ùÿéata ke÷iðilÿn islaùatlað,geniø Qaða Dÿniz ðegionu éanaømasû vÿ digÿð bu

kimi mþvzulað ÿtðafûnda zÿngin fikið möbadilÿsiaïaðûlmûødûð.

Tÿdbiðÿ veðilÿn éöksÿk þnÿmin tÿzaùöðöolaðaq, Ðumûniéa ùþkumÿtinin Ènteqðasiéa,ßmÿkdaølûq vÿ Davamlû Ènkiøaf özðÿ XösusiNömaéÿndÿsi, Øaùzadÿ Ðadu konfðansûn iøindÿéaxûndan iøtiðak etmiødið.

117

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005À

çÿðáàéúàíÐ

åñïóáëèêàñûíûíÕ

àðèúèÈøëÿð

Íàçèðëèéèíäÿ

Azÿrbaycanda “NATO hÿftÿsè”Áàêû, 6-12 èéóí 2005

Bu ilin 6-12 iéun taðixindÿ Bakûda nþvbÿti“NATO Ùÿftÿsi” ke÷iðilmiødið. Aðtûq ikinci ildiðki, ðesïublikamûzûn tÿøÿbbösö ilÿ Bakûda,NATO tÿcðöbÿsindÿ ilk dÿfÿ olaðaq NATO ilÿbaülû möxtÿlif tÿdbiðlÿði þzöndÿ biðlÿødiðÿn“NATO Ùÿftÿsi” ke÷iðilið.

NATO-nun Èctimai Diïlomatiéa Bþlmÿ-sinin dÿstÿéi ilÿ ke÷iðilÿn bu ùÿftÿ ÿðzindÿNATO-nun Möasið Cÿmiééÿtlÿðin Ïðoblemlÿðiözðÿ Komitÿsi (MCÏK) ÷ÿð÷ivÿsindÿ Ekologiéavÿ Tÿbii Sÿðvÿtlÿð Naziðliéi tÿðÿfindÿn “Davam-lû Ènkiøaf ö÷ön bioloji ðesuðslaðûn istifadÿsi vÿonlaðûn mödafiÿsi” adlû seminað, MödafiÿNaziðliéi tÿðÿfindÿn “Ïlanlaødûðma vÿ AnalizÏðosesinin ùÿéata ke÷iðilmÿsi” özðÿ tðeéninq vÿXaðici Èølÿð Naziðliéinin dÿstÿéi ilÿ Azÿðbaé-

canûn Gÿnclÿðinin Avðo-Atlantika Tÿøkilatû(AGAAT) tÿðÿfindÿn NATO-nun Azÿðbaécan-da Beénÿlxalq Mÿktÿbi (NATO ÈnteðnationalScùool in Azeðbaijan-NÈSA) ke÷iðilmiødið.

Ke÷ÿn illÿðin tÿcðöbÿsindÿn fÿðqli olaðaq buil “NATO Ùÿftÿsi” ÷ÿð÷ivÿsindÿ ðesïublikamûz-da ilk dÿfÿ olaðaq NATO-nun özv vÿ tÿðÿfdaøþlkÿlÿðindÿn nömaéÿndÿlÿðin iøtiðak etdiéi Beé-nÿlxalq NATO Mÿktÿbi (NÈSA) ke÷iðilmiødið.

NÈSA-nûn baølûca mÿqsÿdi NATO-nun özvvÿ tÿðÿfdaø þlkÿlÿðindÿn gÿnclÿði bið aðaéa gÿ-tiðmÿk, Avðo-Atlantika dÿéÿðlÿðini tÿbliü et-mÿk, beénÿlxalq sÿviééÿdÿ gÿnclÿð aðasûndaÿmÿkdaølûüû mþùkÿmlÿndiðmÿk vÿ onlað aða-sûnda dialoqun ÿsasûnû qoémaqdan ibaðÿtdið.

Page 118: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

“Ö÷ dÿniz mÿkanû – Xÿzÿð, Qaða vÿ Aðalûqdÿnizi” mþvzusuna ùÿsð olunmuø NÈSA-da 15NATO özv vÿ tÿðÿfdaø þlkÿsindÿn 40-a éaxûnnömaéÿndÿ iøtiðak etmiødið. Azÿðbaécan Ðes-ïublikasûnûn xaðici iølÿð naziðinin möaviniA.ßzimov Mÿktÿb iøtiðak÷ûlaðû qaðøûsûnda ÷ûxûøetmiø vÿ onlaðû maðaqlandûðan suallaðû cavab-landûðmûødûð. Mÿktÿb zamanû NATO mötÿxÿs-sislÿði ilÿ éanaøû, éeðli mötÿxÿssislÿð (möÿllim-lÿð), éöksÿk sÿviééÿli þlkÿ ðÿsmilÿði vÿ NATOþlkÿlÿðinin Azÿðbaécanda akkðeditÿ olunmuøsÿfiðlÿði tÿðÿfindÿn möùaziðÿlÿð oxunmuøduð.Mÿktÿb ÷ÿð÷ivÿsindÿ ABØ-ûn Milli MödafiÿUniveðsitetinin ïðofessoðu doktoð M.Baðanik tÿ-ðÿfindÿn inteðaktiv oéunlað vÿ ïðaktiki mÿøüÿ-lÿlÿð tÿøkil olunmuøduð.

Tÿdbið zamanû möasið dþvðdÿ Avðo-Atlan-tika mÿkanûnda tÿùlökÿsizliéin tÿminatûndaNATO-nun ðolu, NATO-nun ùÿéata ke÷iðdiéitðansfoðmasiéa ïðosesi, NATO-nun Qaða, Xÿzÿðvÿ Aðalûq dÿnizi ùþvzÿsi þlkÿlÿði ilÿ quðduüutÿðÿfdaølûq vÿ ÿmÿkdaølûq mönasibÿtlÿði,sþzögedÿn ðegionlaðûn tÿùlökÿsizlik möùitininanalizi, NATO-nun bu ðegionlaðûn tÿùlökÿsizlik

ïðoblemlÿðinin ùÿllindÿ mömkön ðolu, elÿcÿ dÿNATO-Azÿðbaécan mönasibÿtlÿði vÿ digÿð bukimi mÿsÿlÿlÿð ÿsas mözakiðÿ mþvzusuolmuøduð.

Tÿdbið iøtiðak÷ûlaðû ùazûðda NATO-nunùÿéata ke÷iðdiéi sölùmÿðamlû ÿmÿliééatlað,Azÿðbaécanûn bu ÿmÿliééatlaða tþùfÿsiùaqqûnda fikið möbadilÿsi aïaðmûø vÿ þlkÿmizin

sölùmÿðamlû taboðuna sÿfÿð etmiølÿð.NÈSA ÷ÿð÷ivÿsindÿ GUAM Gÿnclÿðinin

Tÿøÿbbös Qðuïunun, elÿcÿ dÿ GÿnclÿðinAtlantika Möqavilÿsi Tÿøkilatûnûn (ÉATA)Cÿnubi Qafqaz özðÿ Èø÷i Qðuïunun ilk gþðöølÿðike÷iðilmiø vÿ mövafiq Kommunikelÿð qÿbulolunmuøduð.

Bþéök mövÿffÿqiééÿtlÿ tÿøkil olunmuøNÈSA-nûn gÿlÿcÿkdÿ institutlaødûðûlmasû vÿAzÿðbaécan ùþkumÿti tÿðÿfindÿn bu Mÿktÿbÿveðilÿn dÿstÿéin daùa da aðtûðûlmasû nÿzÿðdÿtutulmuøduð.

Azÿðbaécanda “NATO Ùÿftÿsi” ùaqqûndadaùa geniø mÿlumat “Diïlomatiéa Alÿmi”juðnalûnûn xösusi buðaxûlûøûnda dÿðc olunacaq.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

118

Àçÿ

ðáàé

úàí

Ðåñ

ïóáë

èêàñ

ûíûí

Õàð

èúè

Èøëÿ

ðÍ

àçèð

ëèéè

íäÿ

Page 119: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN XAÐÈCDßKÈDÈÏLOMATÈK NÖMAÉßNDßLÈKLßÐÈNDß

TßÉÈNATLAÐ

F.È.QUÐBANOVUN BEÉNßLXALQ MÖLKÈ AVÈASÈÉATßØKÈLATÛÍDA AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN DAÈMÈ

NÖMAÉßNDßSÈ TßÉÈN EDÈLMßSÈ ÙAQQÛNDAAZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛ ÏÐEZÈDENTÈNÈN SßÐßNCAMÛ

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Konstitusiéasûnûn 109-cu maddÿsinèí 15-ci bÿndini ðÿùbÿð tutaðaqqÿðaða alûðam:

Fÿxðÿddin Èsa oülu Quðbanov Beénÿlxalq Mölki Aviasiéa Tÿøkilatûída Azÿðbaécan Ðesïublika-sûnûn daimi nömaéÿndÿsi tÿéin edilsin.

Èlùam ßliéevAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti

Bakû øÿùÿði, 28 aïðel 2005-ci il.

Fÿxðÿddin Quðbanov

Tÿðcömeéi-ùal

Doüulduüu il: 1954, Bakû, AzÿðbaécanTÿùsil: Azÿðbaécan Dþvlÿt Xaðici Dillÿð Ènstitutu, Bakûda Siéasÿtøönaslûq

Ènstitutu, Ali Ùþkumÿt Ðÿùbÿðlÿði ö÷ön kuðslað, C.Kennedi adûnaÈdaðÿetmÿ Mÿktÿbi, Ùaðvaðd Univeðsiteti, Vaøinqton, ABØ

Diïlomatik ðötbÿsi: Fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfið1976-1990 - Bakû Gÿnclÿð Tÿøkilatlaðû Komitÿsi, icða÷û katib, sÿdð1990-1992 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, Ènfoðmasiéa

idaðÿsi, ðÿis1992-1993 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, Ïðotokol

idaðÿsi, ðÿis1993-2001 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ABØ-dakû sÿfiðliéi, 1-ci katib, konsul2001-2003 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, xösusi taïøû-

ðûqlað özðÿ sÿfið2002 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn ABØ-dakû sÿfiðliéi, möøavið2003-2004 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Kanadada mövÿqqÿti iølÿð vÿkili2004-cö ilin sentéabðaéûndan etibaðÿn - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Kanadadakû fþvqÿladÿ vÿ

sÿlaùiééÿtli sÿfiði2005-ci ilin aïðelaéûndan etibaðÿn - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Beénÿlxalq Mölki Aviasiéa Tÿøkilatû

éanûnda daimi nömaéÿndÿsiXaðici dillÿð - Èngilis, ðus, töðkAilÿ vÿziééÿti - Evlidið, bið þvladû vað 119

Page 120: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

È.B.VAÙABZADßNÈN AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛNMOLDOVA ÐESÏUBLÈKASÛNDA FÞVQßLADß

Vß SßLAÙÈÉÉßTLÈ SßFÈÐÈ TßÉÈN EDÈLMßSÈ ÙAQQÛNDAAZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛ ÏÐEZÈDENTÈNÈN SßÐßNCAMÛ

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Konstitusiéasûnûn 109-cu maddÿsinèí 15-ci bÿndini ðÿùbÿð tutaðaqqÿðaða alûðam:

Èsfÿndiéað Bÿxtiéað oülu Vaùabzadÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Moldova Ðesïublika-sûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiði tÿéin edilsin.

Èlùam ßliéevAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti

Bakû øÿùÿði, 27 iéun 2005-ci il.

Èsfÿndiéað Vaùabzadÿ

Tÿðcömeéi-ùal

Doüulduüu il: 1954, Bakû, AzÿðbaécanTÿùsil: Bakû Dþvlÿt Univeðsiteti, Øÿðqøönaslûq faköltÿsi, Bakû Ali Ïaðtiéa

mÿktÿbi, Töðkiéÿ Ðesïublikasûnda diïlomatik kuðs, ÐesïublikaMÿdÿniééÿt iø÷ilÿðinin tÿkmillÿødiðmÿ kuðsu

Diïlomatik ðötbÿsi: Fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfið1976-1979 - Èðan Èslam Ðesïublikasûnûn ùÿðbi zavodu, tÿðcömÿ÷i1979-1983 - Azÿðbaécan Komsomolunóí Mÿðkÿzi Komitÿsi, baø ðefeðent1983-1984 - ßfqanûstan Ðesïublikasûnûn Ùÿðbi Naziðliéi, tÿðcömÿ÷i1984-1986 - Azÿðbaécan Komsomolunóí Mÿðkÿzi Komitÿsi, ðefeðent1988-1990 - Bakû Øÿùÿð Ïaðtiéa Komitÿsi, möfÿttiø1990-1991 - Bakû Øÿùÿð Sÿbail ðaéonunun Ècðaiééÿ Komitÿsi, sÿdð1991-1994 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, øþbÿ mödiði1994-1997 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Mÿdÿniééÿt Naziðliéi, nazið möavini1997-1999 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïakistan Èslam Ðesïublikasûndakû

ôþâãÿëàäÿ âÿ ñÿëàùèééÿòëè sÿfiði1999-2001 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Cenevðÿ øÿùÿðindÿki BMT bþlmÿsi

vÿ digÿð beénÿlxalq tÿøkilatlað éanûnda daimi nömaéÿndÿsi2004-2005 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Þlkÿlÿðdÿ Éaøaéan

Azÿðbaécanlûlaðla Èø özðÿ Dþvlÿt Komitÿsi, sÿdð möavini2005-ci ilin iéunaéûndan etibaðÿn - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Moldova Ðesïublikasûnda fþvqÿladÿ

vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiðiXaðici dillÿð - Faðs, daði, töðk vÿ ðusAilÿ vÿziééÿti - Evlidið, iki þvladû vað

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

120

Àçÿ

ðáàé

úàí

Ðåñ

ïóáë

èêàñ

ûíûí

õàðè

úäÿê

èäè

ïëîì

àòèê

íöì

àéÿí

äÿëè

êëÿð

èíäÿ

Page 121: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

T.N.ZÖLFÖQAÐOVUN AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛNLATVÈÉA ÐESÏUBLÈKASÛNDA FÞVQßLADß Vß

SßLAÙÈÉÉßTLÈ SßFÈÐÈ TßÉÈN EDÈLMßSÈ ÙAQQÛNDAAZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛ ÏÐEZÈDENTÈNÈN SßÐßNCAMÛ

Azÿðbaécan Ðesïublikasû Konstitusiéasûnûn 109-cu maddÿsinin 15-ci bÿndini ðÿùbÿð tutaðaqqÿðaða alûðam:

Tofiq Nadið oülu Zölföqaðov Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Latviéa Ðesïublikasûnda fþvqÿladÿvÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiði tÿéin edilsin.

Èlùam ßliéevAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti

Bakû øÿùÿði, 27 iéun 2005-ci il.

Tofiq Zölföqaðov

Tÿðcömeéi-ùal

Doüulduüu il: 1959, Ðostov, Ðusiéa FedeðasiéasûTÿùsil: Bakû Dþvlÿt Univeðsiteti, Øÿðqøönaslûq faköltÿsiDiïlomatik ðötbÿsi: Fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfið1981-1984 - Ùÿðbi Dÿniz Donanmasû, ùÿðbi xidmÿt1984-1985 - Azÿðbaécan Komsomolun Ðegional Komitÿsi, katibin möavini1985-1987 - Azÿðbaécan Elmlÿð Akademiéasûnûn Øÿðqøönaslûq institutu, ßðÿb-

øönaslûq øþbÿsi, baø laboðatoðiéanûn kþmÿk÷isi1988- Qaðabaü tÿøkilat komitÿsinin özvö1987-1991 - Azÿðbaécan Elmlÿð Akademiéasûnûn Øÿðqøönaslûq institutu, ßðÿb-

øönaslûq øþbÿsi, elmi tÿdqiqat÷û1991-1992 - Azÿðbaécan Elmlÿð Akademiéasûnûn Taðix institutu, Ïolitologiéa

øþbÿsi, elmi tÿdqiqat÷û1992-1993 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, 1-ci katib1993-1994 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, øþbÿ mödiði1994 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, èäàðÿ ðÿèñè1994-1998 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Xaðici Èølÿð Naziðliéi, nazið möavini1998-1999 - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿð naziði1999-2005 - Möstÿqil ïolitoloq2005-ci ilin iéunaéûndan etibaðÿn - Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Latviéa Ðesïublikasûnda fþvqÿladÿ

vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiðiXaðici dillÿð - Èngilis, ðus vÿ ÿðÿbAilÿ vÿziééÿti - Evlidið

121

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005À

çÿðáàéúàíÐ

åñïóáëèêàñûíûíõàðèúäÿêè

äèïëîìàòèê

íöìàéÿíäÿëèêëÿðèíäÿ

Page 122: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ETÈMADNAMßLßÐÈN TßQDÈM EDÈLMßSÈ

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn AvstðiéaÐesïublikasûndakû sÿfiði AvstðiéaÏðezidentinÿ þz etimadnamÿsinitÿqdim etmiødið

2005-ci ilin aïðel aéûnûn 29-da sÿfið FuadÈsmaéûlov onun Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnAvstðiéa Ðesïublikasûnda fþvqÿladÿ vÿsÿlaùiééÿtli sÿfiði tÿéin edilmÿsi ùaqqûndaetimadnamÿsini Avstðiéa Ïðezidenti ÙaétsFiøeðÿ tÿqdim etmiødið.

Etimadnamÿnin tÿqdim edilmÿsindÿn sonðasÿfið Fuad Èsmaéûlov Avstðiéa Ïðezidenti ilÿ sþù-bÿt etmiødið. Sþùbÿt zamanû F.Èsmaéûlov Azÿð-baécan Ðesïublikasû Ïðezidenti cÿnab Èlùamßliéevin salamlaðûnû cÿnab Ù.Fiøeðÿ ÷atdûðmûø vÿAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidentinin adûn-dan Azÿðbaécana dÿvÿt etdiéini bildiðmiødið.

Èkitÿðÿfli ÿlaqÿlÿðin éaxøû inkiøaf etdiéinibildiðÿn F.Èsmaéûlov, bu ÿlaqÿlÿðin daùa dadÿðinlÿødiðilmÿsi ö÷ön sÿfiðliéin bundan sonðada þz sÿélÿðini davam etdiðÿcÿéini qeéd etmiø,Avstðiéa ilÿ ùÿm ikitÿðÿfli ùÿm dÿ Avðoïa Èttifa-qûnûn éeni qonøuluq siéasÿti ÷ÿð÷ivÿsindÿ ÿmÿk-daølûq ÿlaqÿlÿðini inkiøaf etdiðmÿk ö÷ön bötönimkanlaðdan istifadÿ edilÿcÿéini demiødið.

Avstðiéa Ïðezidentinÿ Eðmÿnistan – Azÿð-baécan Daülûq Qaðabaü mönaqiøÿsinin ùÿlli isti-qamÿtindÿ aïaðûlan danûøûqlað baðÿdÿ dÿ mÿlu-mat veðilmiødið.

Ù.Fiøeð tÿøÿkköð edÿðÿk onun salamlaðûnûnAzÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïðezidenti Èlùamßliéevÿ ÷atdûðûlmasûnû xaùiø etmiødið.

Gþðöø zamanû qaðøûlûqlû maðaq doüuðandigÿð mÿsÿlÿlÿð ÿtðafûnda da fikið möbadilÿsiaïaðûlmûødûð.

ÕÈÍ-èí Ìÿòáóàò Ìÿðêÿçèíèí29.04.05 taðixli mÿlumatû

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Vatikan Dþv-lÿtindÿki sÿfiði Ðoma Ïaïasûna þzetimadnamÿsini tÿqdim etmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Vatikan dþv-lÿtindÿki sÿfiði El÷in ßmiðbÿéov iéunun 16-daÐoma Ïaïasû XVÛ Benediktÿ etimadnamÿsinitÿqdim etmiødið.

Vatikanûn Aïostol saðaéûnda ke÷iðilÿn mÿ-

ðasimdÿ Ïaïa XVÛ Benedikt vÿ sÿfið E.ßmið-bÿéov ÷ûxûø etmiølÿð. Ðoma Ïaïasû MöqÿddÿsTaxt-tac ilÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasû aðasûndamþvcud olan éöksÿk sÿviééÿli mönasibÿtlÿðindaùa da inkiøaf etdiðilmÿsinÿ tÿðÿfdað olduüunusþélÿmiø, Ïðezident Èlùam ßliéevÿ vÿ dost Azÿð-baécan xalqûna ÿn sÿmimi salamlaðûnû éetiðmiø,E.ßmiðbÿéovu Azÿðbaécan ÐesïublikasûnûnMöqÿddÿs Taxt-tacdakû ilk sÿfiði tÿéin olunmasûmönasibÿtilÿ tÿbðik etmiødið.

Mÿðasimdÿn sonða qûsa sþùbÿt zamanû ikidþvlÿt aðasûnda mönasibÿtlÿðin ùazûðkû vÿziééÿtivÿ ïeðsïektivlÿði baðÿdÿ fikið möbadilÿsi aïaðûl-mûødûð.

Sÿfið E.ßmiðbÿéov ÿvvÿlki gön Vatikanûndþvlÿt katibi kaðdinal A.Sodano, xaðici iølÿðnaziði monsenéoð L.Sandði, xaðici iølÿð naziðininmöavini Ï.Ïaðolin, Ïðotokol xidmÿtinin ðÿùbÿðiT.Kaïuto ilÿ tanûølûq gþðöølÿði dÿ ke÷iðmiødið.

“AzÿðTAC” 20.06.05

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Misið ßðÿbÐesïublikasûndakû sÿfiði Misið Ïðezidentinÿþz etimadnamÿsini tÿqdim etmiødið

Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Misið ßðÿbÐesïublikasûndakû sÿfiðè Faiq Baüûðov iéunun28-dÿ Ïðezident Mÿùÿmmÿd Ùösnö Möbaðÿkÿetimadnamÿñini tÿqdim etmiødið.

Tÿqdimat mÿðasimindÿ sÿfið AzÿðbaécanÏðezidenti Èlùam ßliéevin salamlaðûnû MisiðÏðezidentinÿ ÷atdûðmûødûð. Þlkÿlÿðimiz aðasûndaéöksÿk sÿviééÿli mönasibÿtlÿðin tÿmÿlininAzÿðbaécan xalqûnûn ömummilli lideði Ùeédÿðßliéev vÿ Misið Ïðezidenti Ùösnö Möbaðÿk tÿ-ðÿfindÿn qoéulduüunu xösusi vuðüulaéan sÿfið,ðesïublikalaðûmûzûn ÿlaqÿlÿðinin daùa da dÿðin-lÿømÿsinÿ ÷alûøacaüûnû bildiðmiødið.

Misið Ïðezidenti Mÿùÿmmÿd Ùösnö Möba-ðÿk Azÿðbaécan sÿfiðinin etimadnamÿñini qÿbuletdiéindÿn mÿmnunluq duéduüunu sþélÿmiø,þlkÿlÿðimiz aðasûnda sûx ÿlaqÿlÿð olduüunuvuðüulamûø vÿ bunun daùa da inkiøaf edÿðÿk,geniø vösÿt alacaüûna ömidvað olduüunubildiðmiø, sÿfiðÿ fÿaliééÿtindÿ uüuðlað aðzulamûø-dûð.

“AzÿðTAC” 29.06.05

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

122

Àçÿ

ðáàé

úàí

Ðåñ

ïóáë

èêàñ

ûíûí

õàðè

úäÿê

èäè

ïëîì

àòèê

íöì

àéÿí

äÿëè

êëÿð

èíäÿ

Page 123: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÌßÃÀËßËßÐ

Îñíîâíûå íàïðàâëåíèÿ äåÿòåëüíîñòè

êîíñóëüñêîé ñëóæáû

Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè íà

ñîâðåìåííîì ýòàïå

Àëèìèðçàìèí Àñêåðîâ*

Óñïåøíàÿ äåÿòåëüíîñòü êîíñóëüñêîé ñëóæ-áû ëþáîãî ãîñóäàðñòâà ñâÿçàíà, ïðåæäå âñåãî,ñî ñòåïåíüþ å¸ ïðàâîâîãî îáåñïå÷åíèÿ, êîòîðàÿçàêëþ÷àåòñÿ, âî-ïåðâûõ, â ïðîÿâëåíèè èíèöèà-òèâû êîíñóëüñêîé ñëóæáû è ó÷àñòèÿ â ðàçðà-áîòêå ïðîåêòîâ âíóòðèãîñóäàðñòâåííûõ íîðìà-òèâíûõ àêòîâ, âî-âòîðûõ, â ðàçâèòèè è óêðåïëå-íèè äîãîâîðíî-ïðàâîâîé áàçû ñ èíîñòðàííûìèãîñóäàðñòâàìè ïî êîíñóëüñêèì âîïðîñàì.

Òàêèì îáðàçîì, êàê ìû ïîëàãàåì, ðàçâèòèåè óêðåïëåíèå ïðàâîâîãî îáåñïå÷åíèÿ ÿâëÿåòñÿîäíèì èç îñíîâíûõ íàïðàâëåíèé äåÿòåëüíîñòèêîíñóëüñêîé ñëóæáû Àçåðáàéäæàíà â íàñòî-ÿùèé ïåðèîä, êîòîðûé ïî ñóùåñòâó, ìîæíî íàç-âàòü ïåðèîäîì å¸ ñòàíîâëåíèÿ.

 ïîñëåäíèå äåñÿòèëåòèÿ áûë ïðèíÿò Êîí-ñóëüñêèé Óñòàâ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè(1994 ã.), êîòîðûé áûë ïåðâûì íàöèîíàëüíûìïðàâîâûì äîêóìåíòîì ïîñëå ïðîâîçãëàøåíèÿíåçàâèñèìîñòè, ðåãóëèðóþùèé êîíñóëüñêóþñëóæáó Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè. ÊðîìåÊîíñóëüñêîãî Óñòàâà, áûëè ïðèíÿòû òàêèå âàæ-íûå äëÿ êîíñóëüñêîé ñëóæáû íîðìàòèâíûå àê-òû, êàê Çàêîí «Î âûåçäå èç ñòðàíû, âúåçäå âñòðàíó è ïàñïîðòàõ» (1994 ã.) è Ïîëîæåíèå îïðàâèëàõ è ðàññìîòðåíèÿ è ðåøåíèÿ âîïðîñîâãðàæäàíñòâà Àçåðáàéäæàíñêîé ðåñïóáëèêè(1992 ã.), Çàêîí «Î Ãîñóäàðñòâåííîé ïîëèòèêå âîòíîøåíèè àçåðáàéäæàíöåâ, ïðîæèâàþùèõ çàðóáåæîì» (2002 ã.), Ïîëîæåíèå î íåøòàòíîì(ïî÷åòíîì) êîíñóëå Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóá-ëèêè (1997 ã.) è äðóãèå.

Íåñìîòðÿ íà äåéñòâèÿ âûøåïåðå÷èñëåííûõíîðìàòèâíî-ïðàâîâûõ àêòîâ, ÀçåðáàéäæàíñêàÿÐåñïóáëèêà íà íàø âçãëÿä, äîëæíà ïðèíÿòü ðÿäâàæíûõ äîêóìåíòîâ, êîòîðûå ìîãëè ñëóæèòüðàñøèðåíèþ è óêðåïëåíèþ çàêîíîäàòåëüíîéáàçû äåÿòåëüíîñòè êîíñóëüñêîé ñëóæáû Àçåð-áàéäæàíà.

Ê ÷èñëó îñíîâíûõ íîðìàòèâíûõ àêòîâ, ïðè-íÿòèå êîòîðûõ íå òåðïèò îòëàãàòåëüñòâ, ìîæíîîòíåñòè çàêîí î ïîðÿäêå èñòðåáîâàíèÿ äîêó-

ìåíòîâ, çàêîí îá àêòàõ ãðàæäàíñêîãî ñîñòî-ÿíèÿ, ïîëîæåíèå îá îôîðìëåíèè ñâèäåòåëüñòâàíà âúåçä (âîçâðàùåíèå) â ÀçåðáàéäæàíñêóþÐåñïóáëèêó, ïîëîæåíèå î êîíñóëüñêîì ó÷ðåæ-äåíèè Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè, ïîëîæå-íèå î òàðèôå êîíñóëüñêèõ ñáîðîâ.

Íå ðàçðàáîòàíî òàêæå ïîëîæåíèå îáèíîñòðàííûõ äèïëîìàòè÷åñêèõ ïðåäñòàâèòåëü-ñòâàõ è êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèÿõ è ìíîæåñòâîèíñòðóêöèé ÌÈÄ ïî ðàçëè÷íûì âîïðîñàì êîí-ñóëüñêîé ñëóæáû, â òîì ÷èñëå èìåþùàÿ âàæíîåçíà÷åíèå èíñòðóêöèÿ ÌÈÄ î ïîðÿäêå ñîâåðøå-íèÿ íîòàðèàëüíûõ äåéñòâèé êîíñóëîì.

Îñòà¸òñÿ ïîñòîÿííàÿ çàäà÷à ïî ðàçâèòèþ èóêðåïëåíèþ äîãîâîðíî-ïðàâîâîé áàçû äå-ÿòåëüíîñòè êîíñóëüñêîé ñëóæáû Àçåðáàéäæàíàñ èíîñòðàííûìè ãîñóäàðñòâàìè.

Êàê óæå îòìå÷àëîñü, Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñ-ïóáëèêà ïðèñîåäèíèëàñü ê Âåíñêèì Êîíâå-íöèÿì î äèïëîìàòè÷åñêèõ è êîíñóëüñêèõ ñíî-øåíèÿõ 1961 ã. è 1963 ã., Ãààãñêîé Êîíâåíöèè,îòìåíÿþùåé ëåãàëèçàöèþ èíîñòðàííûõ äîêó-ìåíòîâ 1961 ã., Ìèíñêîé êîíâåíöèè î ïðàâîâîéïîìîùè è ïðàâîâûõ îòíîøåíèÿõ ïî ãðàæ-äàíñêèì, ñåìåéíûì è óãîëîâíûì äåëàì 1993 ã.

Èç äâóõñòîðîííèõ ñîãëàøåíèé ñëåäóåò,ïðåæäå âñåãî, âûäåëèòü êîíñóëüñêèå êîíâå-íöèè, êîòîðûå Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñïóáëèêàïîäïèñàëà ñ Òóðöèåé, Åãèïòîì, ÊÍÐ, Ðîññèé-ñêîé Ôåäåðàöèåé, Òóðêìåíèñòàíîì, Êàçàõñòà-íîì, Ïàêèñòàíîì, Ãðóçèåé, Óêðàèíîé è Óçáå-êèñòàíîì. ßâëÿÿñü íàðÿäó ñ Âåíñêîé Êîíâå-íöèåé î êîíñóëüñêèõ ñíîøåíèÿõ 1963 ã., îäíèìèç îñíîâíûõ èñòî÷íèêîâ êîíñóëüñêîãî ïðàâà,ýòè êîíâåíöèè ñîçäàþò ïðî÷íóþ ïðàâîâóþ áàçóäëÿ äåÿòåëüíîñòè êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèéÀçåðáàéäæàíà â ýòèõ ñòðàíàõ. Àçåðáàéäæàí-ñêàÿ Ðåñïóáëèêà ïðåäëàãàåò çàêëþ÷èòü êîí-ñóëüñêèå êîíâåíöèè ñ äðóãèìè ñòðàíàìè ÑÍÃ.

Çàùèòà ïðàâ è çàêîííûõ èíòåðåñîâ àçåð-áàéäæàíñêèõ ãðàæäàí, îêàçàíèå èì ïîìîùè èñîäåéñòâèÿ âî âðåìÿ èõ âðåìåííîãî ïðèáûòèÿèëè ïîñòîÿííîãî ïðîæèâàíèÿ â èíîñòðàííîìãîñóäàðñòâå ÿâëÿåòñÿ â íàñòîÿùåå âðåìÿ îäíèìèç ïðèîðèòåòíûõ íàïðàâëåíèé â äåÿòåëüíîñòèêîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèé ÀçåðáàéäæàíñêîéÐåñïóáëèêè.

Ïðàâîâîé îñíîâîé ýòîé äåÿòåëüíîñòè ÿâëÿ-þòñÿ ïîëîæåíèÿ âíóòðåííåãî çàêîíîäàòåëüñòâàÀçåðáàéäæàíà.  ÷àñòíîñòè, ñò. 53 Êîíñòè-

123* Íà÷àëüíèê óïðàâëåíèÿ ïî ïðàâàì ÷åëîâåêà, äåìîêðàòèçàöèè è ãóìàíèòàðíûõ ïðîáëåì ÌÈÄ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè,

ñîèñêàòåëü Êàôåäðû ìåæäóíàðîäíîãî ïðàâà ÄÀ ÌÈÄ ÐÔ.

Page 124: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

òóöèè Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè ïîä÷åð-êèâàåò, ÷òî Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñïóáëèêà ãà-ðàíòèðóåò ïðàâîâóþ çàùèòó è ïîêðîâè-òåëüñòâóåò ãðàæäàíàì Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñ-ïóáëèêè, âðåìåííî è ïîñòîÿííî ïðîæèâàþùèìçà å¸ ïðåäåëàìè.

Êîíñóëüñêèé óñòàâ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñ-ïóáëèêè â ñò. 1 óêàçûâàåò, ÷òî îñíîâíîé çàäà-÷åé êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèé ÿâëÿåòñÿ çàùèòàïðàâ è èíòåðåñîâ ïðåäñòàâëÿåìîãî ãîñóäàðñòâà,åãî þðèäè÷åñêèõ ëèö è ãðàæäàí, à ñîãëàñíî ñò.23 è 24 Óñòàâà è ñò. 9 Çàêîíà «Î ãðàæäàíñòâåÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè» íà êîíñóëà âîç-ëîæåíà îáÿçàííîñòü ïðèíèìàòü ìåðû ê òîìó,÷òîáû þðèäè÷åñêèå ëèöà è ãðàæäàíå Àçåð-áàéäæàíà ïîëüçîâàëèñü â ïîëíîì îáúåìå âñåìèïðàâàìè, ïðåäîñòàâëåííûìè èì çàêîíîäà-òåëüñòâîì ãîñóäàðñòâà ïðåáûâàíèÿ è ìåæäóíà-ðîäíûìè äîãîâîðàìè, ó÷àñòíèêàìè êîòîðûõÿâëÿþòñÿ Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñïóáëèêà è ñòðà-íà ïðåáûâàíèÿ.  ñëó÷àå íàðóøåíèÿ ýòèõ ïðàâêîíñóë îáÿçàí ïðèíèìàòü ìåðû äëÿ èõ âîññòà-íîâëåíèÿ, ïðè ýòîì îí äîëæåí ñîáëþäàòü çàêî-íû è îáû÷àè ãîñóäàðñòâà ïðåáûâàíèÿ è íå äî-ïóñêàòü âìåøàòåëüñòâà â åãî âíóòðåííèå äåëà.

 ìåæäóíàðîäíî-ïðàâîâîì îòíîøåíèè,êîíñóë ïðè îñóùåñòâëåíèè ñâîåé ïðàâîçàùèò-íîé ôóíêöèè, ìîæåò îïèðàòüñÿ íà ïîëîæåíèÿÂåíñêîé Êîíâåíöèè î êîíñóëüñêèõ ñíîøåíèÿõ1963 ã. (ñò. 5) è Âåíñêîé êîíâåíöèè î äèïëîìà-òè÷åñêèõ ñíîøåíèÿõ 1961 ã. (ñò. 3), ÊîíâåíöèèÑÍà î ïðàâàõ è îñíîâíûõ ñâîáîäàõ ÷åëîâåêà1995 ã. è äð.

Ñðåäè äâóñòîðîííèõ äîêóìåíòîâ âàæíóþðîëü â çàùèòå àçåðáàéäæàíñêèõ ãðàæäàí çà ãðà-íèöåé èãðàþò, ïðåæäå âñåãî, êîíñóëüñêèå êîí-âåíöèè è äîãîâîðû î ïðàâîâîé ïîìîùè ïîãðàæäàíñêèì, ñåìåéíûì è óãîëîâíûì äåëàì,äåéñòâóþùèì ìåæäó Àçåðáàéäæàíîì è äðóãè-ìè ãîñóäàðñòâàìè.

Íàèáîëåå õàðàêòåðíûì ñ òî÷êè çðåíèÿ àêòó-àëüíîñòè è, êàê ñëåäñòâèÿ, óâåëè÷åíèÿ êîëè-÷åñòâà âûåçæàþùèõ ãðàæäàí çà ãðàíèöó, ÿâëÿ-þòñÿ ñëåäóþùèå äåéñòâèÿ êîíñóëüñêèõ çàãðà-íè÷íûõ ó÷ðåæäåíèé Àçåðáàéäæàíà, êîòîðûåïðåäóñìîòðåíû Êîíñóëüñêèì Óñòàâîì èäâóõñòîðîííèìè êîíñóëüñêèìè êîíâåíöèÿìèÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè.

Êîíñóëüñêèå äîëæíîñòíûå ëèöà áîëåå äå-òàëüíî èíôîðìèðóþò àçåðáàéäæàíñêèõ ãðàæ-äàí î çàêîíàõ, ïðàâèëàõ è îáû÷àÿõ ñòðàíû ïðå-áûâàíèÿ, îñîáåííîñòÿõ ïðàâîâîãî ïîëîæåíèÿèíîñòðàííûõ ãðàæäàí â ñòðàíå ïðåáûâàíèÿ è

äàþò èì íåîáõîäèìûå ðåêîìåíäàöèè.

 ñëó÷àå àðåñòà èëè çàäåðæàíèÿ ãðàæäàíÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè (à â ïîñëåäíååâðåìÿ òàêèõ ñëó÷àåâ âîçðîñëî, îñîáåííî â ñòðà-íàõ ÑÍÃ), êîíñóëüñêèå äîëæíîñòíûå ëèöà îáÿ-çàíû ïðèíÿòü âñå íàäëåæàùèå ìåðû ïî âûÿñíå-íèþ îáñòîÿòåëüñòâ àðåñòà èëè çàäåðæàíèÿ, è âñëó÷àå íåîáõîäèìîñòè ïî èõ çàùèòå è îñâîáîæ-äåíèþ.

 îáÿçàííîñòü êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèéÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè âõîäèò ïðèíÿòèåíåîáõîäèìûõ ìåð ïî îáåñïå÷åíèþ áåçîïàñíîñ-òè àçåðáàéäæàíñêèõ ãðàæäàí, ïðè âîçíèêíîâå-íèè ÷ðåçâû÷àéíûõ ñèòóàöèé, â ñëó÷àå íåîáõî-äèìîñòè, èõ ýâàêóàöèè èç ñòðàíû.

Ïî çàÿâëåíèÿì çàèíòåðåñîâàííûõ ëèö, êîí-ñóëüñêèå ó÷ðåæäåíèÿ ïðèíèìàþò ìåðû, îáðà-ùàÿñü â êîìïåòåíòíûå îðãàíû, ïî ðîçûñêó âïðåäåëàõ êîíñóëüñêîãî îêðóãà àçåðáàéäæàí-ñêèõ ãðàæäàí, ïðîïàâøèõ áåç âåñòè èëè ìåñòî-íàõîæäåíèå êîòîðûõ íåèçâåñòíî.

 êîíòåêñòå ðàññìàòðèâàåìîãî âîïðîñà ñëå-äóåò óïîìÿíóòü è Çàêîí «Î ãîñóäàðñòâåííîéïîëèòèêå â îòíîøåíèè àçåðáàéäæàíöåâ, ïðîæè-âàþùèõ çà ðóáåæîì» îò 27 äåêàáðÿ 2002 ã. Öåëèãîñóäàðñòâåííîé ïîëèòèêè Àçåðáàéäæàíà âýòîì âîïðîñå çàêëþ÷àþòñÿ â îêàçàíèè ãîñó-äàðñòâåííîé ïîääåðæêè è ïîìîùè ñîîòå-÷åñòâåííèêàì â ñîîòâåòñòâèè ñ îáùåïðèçíàí-íûìè ïðèíöèïàìè è íîðìàìè ìåæäóíàðîäíîãîïðàâà, ìåæäóíàðîäíûìè äîãîâîðàìè Àçåð-áàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè, çàêîíîäàòåëüñòâîìÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè, à òàêæå ñ ó÷å-òîì çàêîíîäàòåëüñòâà ñòðàíû ïðåáûâàíèÿ, êà-ñàþùåãîñÿ ðåàëèçàöèè ïðàâ è ñâîáîä ÷åëîâåêàè ãðàæäàíèíà, ïðåäóñìîòðåííûõ ìèíèìàëüíûìñòàíäàðòîì ïðàâ ÷åëîâåêà.1

 íàñòîÿùåå âðåìÿ âî âíåøíåé ïîëèòèêåÀçåðáàéäæàíà (âïðî÷åì, êàê è â äðóãèõ ñòðàíàõÑÍÃ) íåóêëîííî âîçðàñòàåò ðîëü «Ýêîíîìè÷åñ-êîé äèïëîìàòèè», íàïðàâëåííîé íà íàëàæèâà-íèå ìåæäóíàðîäíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà â öåëÿõçàùèòû ýêîíîìè÷åñêèõ èíòåðåñîâ Àçåðáàé-äæàíñêîé Ðåñïóáëèêè çà ðóáåæîì.  ïîëíîéìåðå ýòî îòíîñèòñÿ ê äåÿòåëüíîñòè â ñîâðåìåí-íûõ óñëîâèÿõ ÌÈÄ Àçåðáàéäæàíà è åãî çàãðà-íè÷íûõ ó÷ðåæäåíèé ïî ñòèìóëèðîâàíèþ ðàç-âèòèÿ øèðîêèõ êîíòàêòîâ è ñâÿçåé ìåæäó àçåð-áàéäæàíñêèìè äåëîâûìè êðóãàìè è èõèíîñòðàííûìè ïàðòíåðàìè ïî áèçíåñó. Ïîýòî-ìó â ïîñëåäíåå âðåìÿ âñå áîëåå àêòèâíî ñòàâèò-ñÿ âîïðîñ î ïîâûøåíèè ðîëè êîíñóëüñêîéñëóæáû Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè â

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

124

Ìÿã

àëÿë

ÿð

1 Ïîäðîáíåå îá ýòîì Ñì. Ñëîâàðü ìåæäóíàðîäíîãî ïðàâà, Ìåæäóíàðîäíûå îòíîøåíèÿ (Ìîñêâà, 1986), ñ. 198, à òàêæå

Ò.Ïîëîñêîâà, Ñîâðåìåííûå äèàñïîðû, Íàó÷íàÿ êíèãà (Ìîñêâà, 1999).

Page 125: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ïðîöåññå ðàçâèòèÿ òîðãîâî-ýêîíîìè÷åñêèõ îò-íîøåíèé ñ èíîñòðàííûìè ãîñóäàðñòâàìè.

Èíûìè ñëîâàìè, ñðåäè íàïðàâëåíèé äå-ÿòåëüíîñòè êîíñóëüñêîé ñëóæáû Àçåðáàéäæà-íà, íàðÿäó ñ îñóùåñòâëåíèåì òðàäèöèîííûõêîíñóëüñêèõ ôóíêöèé, âñå áîëåå âîçðàñòàåòðîëü çàùèòû ýêîíîìè÷åñêèõ èíòåðåñîâ Àçåð-áàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè è ïðåäñòàâèòåëåé ååäåëîâûõ êðóãîâ çà ðóáåæîì, à òàêæå ñáîð, èçó-÷åíèå è àíàëèç èíôîðìàöèè îá ýêîíîìè÷åñêîéîáñòàíîâêå â êîíñóëüñêîì îêðóãå è èíôîðìè-ðîâàíèå îá ýòîì ÌÈÄ Àçåðáàéäæàíà.

Ôóíêöèÿ ïî ñîäåéñòâèþ ðàçâèòèÿ è ðàñøè-ðåíèþ ýêîíîìè÷åñêèõ è òîðãîâûõ ñâÿçåé ñîñòðàíîé ïðåáûâàíèÿ ïðåäóñìîòðåíà ï. 2 ñò. 1Êîíñóëüñêîãî Óñòàâà Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñ-ïóáëèêè. Âåíñêàÿ êîíâåíöèÿ î êîíñóëüñêèõñíîøåíèÿõ 1963 ã. â ñò. 5 è äâóñòîðîííèå êîí-ñóëüñêèå êîíâåíöèè â ñòàòüÿõ, ïîñâÿùåííûõêîíñóëüñêèì ôóíêöèÿì, òàêæå íàçûâàþò ýòóôóíêöèþ êîíñóëà â ÷èñëå ïåðâîñòåïåííûõ.

 ýòèõ öåëÿõ àçåðáàéäæàíñêèå êîíñóëüñêèåäîëæíîñòíûå ëèöà äîëæíû óñòàíàâëèâàòü èïîääåðæèâàòü êîíòàêòû ñ ïðåäñòàâèòåëÿìèìåñòíûõ îðãàíîâ âëàñòè, äåëîâûìè êðóãàìè,ïðåäñòàâèòåëÿìè êðóïíûõ êîìïàíèé è ôèðì, àòàêæå ñðåäíåãî è ìàëîãî áèçíåñà.

Èññëåäîâàòåëüñêèå è èíôîðìàöèîííûå äåé-ñòâèÿ êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèé Àçåðáàéäæàí-ñêîé Ðåñïóáëèêè ïî ðàññìàòðèâàåìîìó çäåñüâîïðîñó îñóùåñòâëÿþòñÿ â ñîîòâåòñòâèè ñ âû-øåóêàçàííûìè ñòàòüÿìè Âåíñêîé è äâóñòîðîí-íèõ êîíñóëüñêèõ êîíâåíöèé, êîòîðûå ãëàñÿò:«âûÿñíåíèå âñåìè çàêîííûìè ïóòÿìè óñëîâèéè ñîáûòèé â òîðãîâîé, ýêîíîìè÷åñêîé... æèçíèãîñóäàðñòâà ïðåáûâàíèÿ, ñîîáùåíèå î íèõ ïðà-âèòåëüñòâó ïðåäñòàâëÿåìîãî ãîñóäàðñòâà è ïðå-äîñòàâëåíèå ñâåäåíèé çàèíòåðåñîâàííûìëèöàì...».

Íà íàø âçãëÿä, êîíñóëó ïðè ðàáîòå âèíîñòðàííîì ãîñóäàðñòâå ïî ñîäåéñòâèþ òîð-ãîâî-ýêîíîìè÷åñêèõ ñâÿçåé îñîáîå âíèìàíèåñëåäóåò óäåëÿòü èçó÷åíèþ íàöèîíàëüíîãî çàêî-íîäàòåëüñòâà, ðåãóëèðóþùåãî ýêîíîìè÷åñêóþè ïðåäïðèíèìàòåëüñêóþ äåÿòåëüíîñòü, è â÷àñòíîñòè, âîïðîñû, êàñàþùèåñÿ ïðàâîâîãî ïî-ëîæåíèÿ è äåÿòåëüíîñòè èíîñòðàííûõ ôèðì,èíîñòðàííûõ èíâåñòèöèé, íàëîãîîáëîæåíèåþðèäè÷åñêèõ è ôèçè÷åñêèõ ëèö è ò.ï.

Ê ýòîìó ìîæíî åùå äîáàâèòü, ÷òî êîí-ñóëüñêîé ñëóæáå Àçåðáàéäæàíà ñëåäóåò èçó-÷àòü è èñïîëüçîâàòü èìåþùèéñÿ â ýòîé îáëàñòèîïûò äðóãèõ ñòðàí.

Âîïðîñ çàùèòû íàöèîíàëüíî-ãîñóäàðñòâåí-

íûõ èíòåðåñîâ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè,åå þðèäè÷åñêèõ è ôèçè÷åñêèõ ëèö, à òàêæå ñî-îòå÷åñòâåííèêîâ â ñòðàíàõ ÑÍà â íàñòîÿùååâðåìÿ ñòàë âàæíûì ôàêòîðîì è îäíèì èç ïðè-îðèòåòîâ âíåøíåé è âíóòðåííåé ïîëèòèêè àçåð-áàéäæàíñêîãî ãîñóäàðñòâà, à ñëåäîâàòåëüíî,ÌÈÄà Àçåðáàéäæàíà è åãî çàãðàíè÷íûõ ó÷ðåæ-äåíèé.

 ýòîé ñâÿçè, õîòåëîñü áû îñîáî îñòàíî-âèòüñÿ íà êîíñóëüñêîé ïðîáëåìàòèêå àçåð-áàéäæàíî-ðîññèéñêèõ îòíîøåíèé.

Îäíèì èç îñíîâíûõ äîêóìåíòîâ, íà êîòî-ðîì áàçèðóþòñÿ àçåðáàéäæàíî-ðîññèéñêèå îò-íîøåíèÿ â êîíñóëüñêîé ñôåðå, ÿâëÿåòñÿ êîí-ñóëüñêàÿ êîíâåíöèÿ ìåæäó ÀçåðáàéäæàíñêîéÐåñïóáëèêîé è Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèåé, ïîäïè-ñàííàÿ â Áàêó â èþíå 1995 ã. (âñòóïèëà â ñèëó 29àâãóñòà 1998 ã.).2

 öåëîì, õîä ðåàëèçàöèè äåéñòâóþùåéÊîíâåíöèè âûñîêî îöåíèâàåòñÿ îáåèìè ñòðàíà-ìè, êàê è äîñòèãíóòûé ê íàñòîÿùåìó âðåìåíèóðîâåíü âçàèìîäåéñòâèÿ â êîíñóëüñêîé ñôåðå,îïåðàòèâíîñòü ðàáî÷èõ êîíòàêòîâ è ðåøåíèåâîçíèêàþùèõ âîïðîñîâ ìåæäó êîíñóëüñêèìèñëóæáàìè Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè è Ðîñ-ñèéñêîé Ôåäåðàöèè.

Äîãîâîð ìåæäó Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóá-ëèêîé è Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèåé î ïðàâîâîé ïî-ìîùè è ïðàâîâûõ îòíîøåíèÿõ ïî ãðàæäàíñêèì,ñåìåéíûì è óãîëîâíûì äåëàì ïîäïèñàí 22 äå-êàáðÿ 1992 ã. (âñòóïèëà â ñèëó 19 ÿíâàðÿ 1995 ã.)è ïðèìåíÿåòñÿ îáåèìè ñòîðîíàìè â ïîëíîìîáúåìå. Îäíîâðåìåííî Àçåðáàéäæàíñêàÿ Ðåñ-ïóáëèêà è Ðîññèéñêàÿ Ôåäåðàöèÿ ÿâëÿþòñÿó÷àñòíèêàìè Ìèíñêîé Êîíâåíöèè î ïðàâîâîéïîìîùè è ïðàâîâûõ îòíîøåíèé ïî ãðàæ-äàíñêèì, ñåìåéíûì è óãîëîâíûì äåëàì îò1993 ã., ê êîòîðîé Àçåðáàéäæàí ïðèñîåäèíèëñÿ1 ñåíòÿáðÿ 1995 ã.

Íàèáîëåå àêòèâíî èñïîëüçóþòñÿ ïîëîæå-íèÿ ñòàòüè Äîãîâîðà è Êîíâåíöèè î äåéñòâè-òåëüíîñòè äîêóìåíòîâ, â ñîîòâåòñòâèè ñ êîòî-ðîé äîêóìåíòû, ðàññìàòðèâàåìûå êàê îôè-öèàëüíûå íà òåððèòîðèè îäíîé ñòîðîíû,ïîëüçóþòñÿ íà òåððèòîðèè äðóãîé ñòîðîíû äî-êàçàòåëüíîé ñèëîé îôèöèàëüíûõ äîêóìåíòîâ.

Ïî ïðåäëîæåíèþ ðîññèéñêîé ñòîðîíû âíå-ñåíû ñîîòâåòñòâóþùèå èçìåíåíèÿ â Ñîãëàøå-íèå ìåæäó Ïðàâèòåëüñòâîì ÀçåðáàéäæàíñêîéÐåñïóáëèêè è Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè î áåçâè-çîâûõ ïîåçäêàõ ãðàæäàí îò 3 èþíÿ 1997 ã., ïðå-äóñìàòðèâàþùèå ñîêðàùåíèå ïåðå÷íÿ äîêó-ìåíòîâ, è óæå ñ ìàðòà 2005 ã., äàþùèõ ïðàâî íàïåðåñå÷åíèå ãðàíèöû, äî äèïëîìàòè÷åñêîãî,

125

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

2 Òåêñò Êîíâåíöèè. ñì. Äèïëîìàòè÷åñêèé âåñòíèê, 1995, ¹ 10, ñ. 33-47.

Page 126: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ñëóæåáíîãî è îáùåãðàæäàíñêîãî ïàñïîðòîâ,ïàñïîðòà (äëÿ àçåðáàéäæàíñêîé ñòîðîíû –êíèæêè ìîðÿêà) è ñâèäåòåëüñòâà íà âîçâðàùå-íèå. Ïåðâîíà÷àëüíûé ïåðå÷åíü ïðåäóñìàòðè-âàë äëÿ ïåðåñå÷åíèÿ ãðàíèöû 16 äîêóìåíòîâ.Ïîñëå ïåðåõîäà íà ðåæèì ïîñòîÿííûõ ïîåçäîê,â îñíîâíîì ïî çàãðàíè÷íûì ïàñïîðòàì, ñ öåëüþèñòîðè÷åñêè ñëîæèâøèõñÿ ðîäñòâåííûõ è äðó-æåñòâåííûõ êîíòàêòîâ, îñóùåñòâëåíèÿ ïðèãðà-íè÷íîé òîðãîâëè, çàíÿòîñòè íàñåëåíèÿ àêòó-àëüíûì ñòàíîâèòñÿ âîïðîñ î ñîõðàíåíèè áîëååáëàãîïðèÿòíûõ óñëîâèé äëÿ îñóùåñòâëåíèÿâçàèìíûõ ïîåçäîê æèòåëÿìè ïðèãðàíè÷íûõ ðà-éîíîâ Ðîññèè è Àçåðáàéäæàíà.

 õîäå ñîñòîÿâøèõñÿ â 2003 ã. àçåðáàéäæà-íî-ðîññèéñêèõ ìåæìèäîâñêèõ êîíñóëüòàöèé ïîêîíñóëüñêèì âîïðîñàì ðîññèéñêàÿ ñòîðîíà ïå-ðåäàëà àçåðáàéäæàíñêîé ñòîðîíå ïðîåêò Ñîãëà-øåíèÿ îá óïðîøåííîì ïåðåõîäå ãðàíèöû æèòå-ëÿìè ïðèãðàíè÷íûõ òåððèòîðèé, ïðåäóñìàòðè-âàþùåãî, â ÷àñòíîñòè, âîçìîæíîñòü èñïîëüçî-âàíèÿ äëÿ ïîåçäîê â ñîïðåäåëüíûå ïðèãðàíè÷-íûå ðàéîíû íàöèîíàëüíûõ âíóòðåííèõ äîêó-ìåíòîâ (âíóòðåííèå ïàñïîðòà è óäîñòîâåðåíèÿëè÷íîñòè). Àçåðáàéäæàíñêàÿ ñòîðîíà çàðåçåð-âèðîâàëà çà ñîáîé ïðàâî íà êîíñóëüòàöèþ ñ çà-èíòåðåñîâàííûìè âåäîìñòâàìè, ïðåæäå ÷åìäàòü îêîí÷àòåëüíûé îòâåò íà ïîäïèñàíèå òàêî-ãî äîãîâîðíî-ïðàâîâîãî àêòà.

 öåëîì ñîñòîÿíèå äåë â êîíñóëüñêîé ñôåðåìåæäó Àçåðáàéäæàíîì è Ðîññèåé ìîæíî îõà-ðàêòåðèçîâàòü êàê óäîâëåòâîðèòåëüíîå. Ñòîðî-íû âûñîêî îöåíèâàþò äîñòèãíóòûé ê íàñòîÿùå-ìó âðåìåíè óðîâåíü âçàèìîäåéñòâèÿ äðóã ñ äðó-ãîì ïî êîíñóëüñêèì âîïðîñàì. Ïîëîæèòåëüíîîöåíèâàåòñÿ õîä ðåàëèçàöèè êîíñóëüñêîé êîí-âåíöèè è Äîãîâîðà î ïðàâîâîé ïîìîùè.  õîäåñîñòîÿâøèõñÿ 26-27 ìàðòà 2003 ã. àçåðáàéäæà-íî-ðîññèéñêèõ ìåæìèäîâñêèõ êîíñóëüòàöèé ïîêîíñóëüñêèì âîïðîñàì ñòîðîíû êîíñòàòèðîâà-ëè âçàèìíóþ çàèíòåðåñîâàííîñòü â äàëüíåé-øåì ðàçâèòèè äâóñòîðîííåãî ñîòðóäíè÷åñòâàïî êîíñóëüñêèì âîïðîñàì è öåëåñîîáðàçíîñòüïðîâåäåíèÿ êîíñóëüòàöèé íà ïîñòîÿííîé îñíî-âå.

Ðàñøèðåíèå è óêðåïëåíèå ñåòè êîíñóëüñêèõó÷ðåæäåíèé ÿâëÿåòñÿ åùå îäíîé çàäà÷åé êîí-ñóëüñêîé ñëóæáû Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëè-êè (îñîáåííî â ñòðàíàõ ÑÍÃ, Áàëòèè).

 íàñòîÿùåå âðåìÿ êðîìå êîíñóëüñêèõ îò-äåëîâ äèïëîìàòè÷åñêèõ ïðåäñòàâèòåëüñòâÀçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè â èíîñòðàííûõãîñóäàðñòâàõ, äåéñòâóþò Ãåíåðàëüíûå êîí-ñóëüñòâà Àçåðáàéäæàíà â Ñòàìáóëå, Êàðñå,Òåáðèçå, Ñàíêò-Ïåòåðáóðãå; ïî÷åòíîå êîíñóëü-ñòâî â Áåéðóòå. Ïî âñåé âèäèìîñòè, â ñêîðîì

âðåìåíè áóäóò îòêðûòû êîíñóëüñêèå ó÷ðåæäå-íèÿ è â äðóãèõ ðåãèîíàõ Ðîññèéñêîé Ôåäå-ðàöèè.  áëèæàéøåå âðåìÿ ïëàíèðóåòñÿ îòêðû-òèå êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèé Àçåðáàéäæàí-ñêîé Ðåñïóáëèêè â äðóãèõ ñòðàíàõ, ãäå êîì-ïàêòíî ïðîæèâàåò çíà÷èòåëüíîå êîëè÷åñòâîàçåðáàéäæàíñêèõ ãðàæäàí.

Íà ñåãîäíÿøíèé äåíü, ó÷èòûâàÿ áîëüøîéîáúåì êîíñóëüñêîé ðàáîòû â íåêîòîðûõ ïî-ñîëüñòâàõ Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëèêè (Àí-êàðà, Òåãåðàí, Âàøèíãòîí, Áåðëèí), íà íàøâçãëÿä, áûëî áû öåëåñîîáðàçíî óâåëè÷èòü øòà-òû êîíñóëüñêèõ îòäåëîâ ýòèõ ïîñîëüñòâ õîòÿ áûäî äâóõ äèïëîìàòîâ, îáëàäàþùèõ êîíñóëüñêèìîïûòîì (à ìîæåò áûòü, îòêðûòü â ýòèõ ñòðàíàõñàìîñòîÿòåëüíûå êîíñóëüñêèå ó÷ðåæäåíèÿ ëþ-áîãî êëàññà). Ýòî ìîãëî áû ñïîñîáñòâîâàòü ñâî-åâðåìåííîìó è áîëåå êà÷åñòâåííîìó âûïîëíå-íèþ êîíñóëüñêèõ ôóíêöèé.

Îñíîâíîé ïðîáëåìîé íà ïóòè îòêðûòèÿàçåðáàéäæàíñêèõ êîíñóëüñòâ çà ðóáåæîì ÿâëÿ-åòñÿ, ïî íàøåìó ìíåíèþ, íåäîñòàòîê ôèíàíñî-âûõ ñðåäñòâ â ðåñïóáëèêå; â ïðî÷åì ýòî îòíî-ñèòñÿ è ê îòêðûòèþ ïîñîëüñòâ.

Âåñüìà àêòóàëüíûì ïðîäîëæàåò îñòàâàòüñÿêàäðîâîå îáåñïå÷åíèå êîíñóëüñêèõ çàãðàíè÷-íûõ ó÷ðåæäåíèé Àçåðáàéäæàíñêîé Ðåñïóáëè-êè. Ìåðû ïî ðåøåíèþ ýòîé çàäà÷è, êàê íàìïðåäñòàâëÿåòñÿ, ìîãóò áûòü ñëåäóþùèìè:

~ ðàçâèòèå ïðàêòèêè àëüòåðíàòèâíîãî

ïîäáîðà íà êîíñóëüñêèå äîëæíîñòè íà

áàçå ïðîôåññèîíàëüíûõ êðèòåðèåâ;

~ ââåäåíèå ïðàêòèêè êîíêóðñíîãî çàìåùå-

íèÿ ãëàâ êîíñóëüñêèõ ó÷ðåæäåíèé (ãåíå-

ðàëüíûõ êîíñóëîâ è êîíñóëîâ);

~ êîìïëåêòàöèÿ øòàòîâ êîíñóëüñêèõ çàã-

ðàíè÷íûõ ó÷ðåæäåíèé èç ÷èñëà ðàáîò-

íèêîâ Êîíñóëüñêîãî Óïðàâëåíèÿ è äðó-

ãèõ ïîäðàçäåëåíèé ÌÈÄ Àçåðáàéäæàíà,

îáëàäàþùåé íåîáõîäèìîé ïðîôåññè-

îíàëüíîé ïîäãîòîâêîé è îïûòîì êîí-

ñóëüñêîé ðàáîòû;

~ öåëåâàÿ ïîäãîòîâêà êîíñóëüñêèõ ðàáîò-

íèêîâ â äèïëîìàòè÷åñêèõ àêàäåìèÿõ

èíîñòðàííûõ ãîñóäàðñòâ (Âåíà, Ìîñêâà

è ò.ï.)

Íà íàø âçãëÿä, ïðîôåññèîíàëüíûé êîí-ñóëüñêèé ðàáîòíèê îáÿçàí ñâîáîäíî îðèåíòèðî-âàòüñÿ â âîïðîñàõ âíóòðåííåé è âíåøíåé ïîëè-òèêè, êóëüòóðíîé æèçíè ñòðàíû ïðåáûâàíèÿ, ååçàêîíîäàòåëüñòâå è íîðìàòèâíûõ àêòàõ, ðåãó-ëèðóþùèõ äåÿòåëüíîñòü êîíñóëüñêîé ñëóæáû(âîïðîñû ãðàæäàíñòâà, ïðàâîâîãî ñòàòóñàèíîñòðàííûõ ãðàæäàí, ìîðñêîãî ñóäîõîäñòâà,òàìîæåííûõ ïðàâèë, íàñëåäñòâåííûõ è èìó-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

126

Ìÿã

àëÿë

ÿð

Page 127: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ùåñòâåííûõ ïðàâ è äð.). Îí äîëæåí çíàòü äîãî-âîðíî-ïðàâîâóþ è ýêîíîìè÷åñêóþ ïðîáëåìà-òèêó äâóñòîðîííèõ îòíîøåíèé Àçåðáàéäæàí-ñêîé Ðåñïóáëèêè ñî ñòðàíîé ïðåáûâàíèÿ, âèçî-âóþ ïðàêòèêó, íîòíóþ ïåðåïèñêó ïî êîí-ñóëüñêîé òåìàòèêå è äðóãèå âîïðîñû ïðèêëàä-íîãî õàðàêòåðà, à òàêæå îáÿçàòåëüíî âëàäåòüÿçûêîì ñòðàíû ïðåáûâàíèÿ.

Azÿðbaécanda milli tÿùlökÿsizliéintÿmin olunmasû baxûmûndan ÿsas ixðacneft vÿ qaz boðu kÿmÿðlÿðinin istismaððisklÿðinin qiémÿtlÿndiðilmÿsi

Eldað Øaùbazov*

XX ÿsðin sonu vÿ XXÛ ÿsðin ÿvvÿllÿðisuvåðån taðiximizÿ iqtisadiééatûn dið÷ÿliøiéolunda ÿlamÿtdað mÿðùÿlÿ kimi qûzûl ùÿðflÿðlÿéazûlacaqdûð.

Ömummilli lidåðimiz Ùåédÿð ßliéåvin Azÿð-baécana qaéûdûøû ilk-þncÿ þlkÿnin éeðaltû sÿðvÿt-lÿðinin sÿmÿðÿli istifadÿ ådilmÿsi, dönéanûn ÿniði tðansmilli neft øiðkÿtlÿðinin sÿðmaéÿ qoémaqmÿqsÿdilÿ þlkÿéÿ gÿliøi, Azÿðbaécanûn millimaðaqlaðûnû östön tutan saziølÿðin imzalanmasûilÿ taðixdÿ vÿ éaddaølaðda qalacaq.

Èlk kîntðaktûn imzalanmasûndan 11 ildÿn÷îõ vaõt kå÷miødið. Zaman baõûmûndan ki÷ik biðdþvðdÿ misli gþðönmÿmiø laéiùÿlÿð ðåallaømûø,dönéanûn 15 þlkÿsindÿn îlan 33 nåft øiðkÿti ilÿmöqavilÿlÿð imzalanmûødûð. Azÿðbaécana ùal-ùazûðda göndÿ îðta ùåsabla 10 mln. ABØ dîllaðûùÿcmindÿ sÿðmaéÿ qîéuluð. A×G, BTC ßÈBK,BTß CQBK, Øaùdÿniz qaz vÿ qaz-kîndånsatéataüûnûn iølÿnmÿsi laéiùÿlÿðinin icðasû ilÿÿlaqÿdað 20 mlðd. ABØ dîll. ùÿcmindÿ sÿðmaéÿqîéulmuø, bu ðÿqÿmin éaõûn gÿlÿcÿkdÿ 50-60mlðd. ABØ dîll. qÿdÿð aðtmasû gþzlÿnilið.

Azÿðbaécan Ðåsïublikasûnûn ïðåzidåntiÈlùam ßliéevin – “Nåft mÿqsÿd éîõ, gåîsiéasi vÿiqtisadi ïðîblåmlÿði ùÿll åtmÿk ö÷ön biðvasitÿdið” sþzlÿði sanki gönön nÿbzini tutmaqlabu gönön vÿ sabaùûn sîsial-iqtisadi ïðîblåmlÿði-íèn ùÿll ådilmÿsinÿ éþnÿlmiødið. Azÿðbaécannåft vÿ qaz sÿnaéåsinin bu gönkö vÿziééÿtidåéilÿnlÿðÿ baðiz nömunÿdið.

Mÿlum îlduüu kimi, gÿlÿcÿéin daùa tÿkmilïðîqnîzunu ÿldÿ åtmÿk ö÷ön kå÷miøÿ nÿzÿðsalmaq, dönéa nåft biznåsinin ðågiînlað özðÿ

ùasilat mÿðkÿzlÿðinin dÿéiømÿsini nÿzÿðdÿnkå÷iðmÿk lazûmdûð. Dönéa iqtisad÷ûlaðûnûn vÿbiznåsmånlÿðinin diqqÿtini cÿlb ådÿn ÕÕ ÿsðinbiðinci éaðûsûnda Måksika kþðfÿzi, bið möddÿtsînða Gibðaltað bîüazû, sînða Faðs kþðfÿzi vÿØimal dÿnizi, vÿ nÿùaéÿt, SSÐÈ-nin söqutunatÿsadöf ådÿn ÕÕ ÿsðin sînunda Õÿzÿð dÿniziðågiînu îlmuøduð.

Adû÷ÿkilÿn ðågiînlað özðÿ bið sûða þlkÿlÿðdÿaïaðûlmûø tÿdqiqatlaðûn nÿticÿsi îlaðaq ÷ûõaðûlabilÿcÿk nåft vÿ qaz åùtiéatlaðûnûn miqdaðû,kînfliktlÿð, möùaðibÿlÿð vÿ digÿð tÿbii fÿla-kÿtlÿðin tÿsiði altûnda fîðmalaøan nåftin dönéabazaðlaðûnda satûø qiémÿtlÿðini nÿzÿðÿ almaqla,AÐDNØ-dÿ ðiéazi åùtimal-statistik ösullaðdanistifadÿ åtmÿklÿ ùåsablamalað aïaðûlmûødûð.Bunlaðûn nÿticÿlÿði zaman baõûmûndan îðtaùåsabla 25-30 il dþvðÿ malik söðöømÿlÿðimöÿééÿn åtmiø, “ßsðin kîntðaktû”nûn qövvÿdÿîlmasû dþvðönön dÿ bu dþvðÿ uéüun îlmasûïðîsåsin tÿkamöl õaðaktåð daøûmasûna dÿlalÿtåtmiødið.

Èndi isÿ kå÷miøÿ åkskuðs ådÿk. Èndiéÿ kimiÉåð köðÿsindÿ 125 mlðd. tîn nåftin ÷ûõaðûlmaøû,ildÿ tÿõminÿn 4 mlðd. tîn nåft ùasil ådilmÿsiåkîlîji baõûmdan bið sûða ïðîblåmlÿðin qaðøûlûqlû“Kiîtî ïðîtîkîlu” ÷ÿð÷ivÿsindÿ ùÿll ådilmÿsilabödlöéönö aðaéa gÿtiðmiødið. 1997-ci ildÿ im-zalanmûø “Kiîtî ïðîtîkîlu”nun icðasû ilÿ ÿla-qÿdað dönéanûn 159 þlkÿsi bu båénÿlõalq sÿnÿdiimzalamûødûð. “Kiîtî ïðîtîkîlu” ïðîqðamûnauéüun îlaðaq, Azÿðbaécanûn fÿaliééÿti, õösusilÿnåft vÿ qaz sÿnaéåsinin inkiøafû ilÿ ÿlaqÿdaðtullantûlaðûn miqdaðû, ùÿcmi båénÿlõalq nîðma-lað ÷ÿð÷ivÿsindÿ nizamlanûð.

Xÿzÿð ùþvzÿsindÿ kaðboùidðogen ðesuðslaðû-nûn mÿnimsÿnilmÿsi ilÿ ÿlaqÿdað geostðateji,geosiéasi vÿ geoiqtisadi ïðoblemlÿðin caðivÿziééÿti

Õÿzÿð ùþvzÿsi – cÿmi 30 mlðd. ton nåft,18-20 tðln. kubmetð qaz åùtiéatûna malikdið, buisÿ dönéanûn 15% kaðbîùidðîgån ðåsuðsudåmÿkdið;

~ Õÿzÿð ùþvzÿsinin Azÿðbaécana aidbþlgÿsindÿ: 3-5 mlðd. ton nåft, 5 tðln.kubmetð qaz åùtiéatû vað;

~ Õÿzÿð ùþvzÿsi gåîstðatåji vÿ gåîiqtisadibaõûmdan “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli”,“Øaùdÿniz”, Tånqiz, Kaøaqan vÿKaða÷aqanaq nåft, qaz éataqlaðû özðÿ

127

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

* Azÿrbaycan Respublikasû Dþvëÿòt Neft Øirkÿtin I vitse-prezidentinin möøàviri, texnika elmlÿrè doktoru, professor.

Page 128: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

dönéada ÿn zÿngin éataqlað îlduüundanbu þlkÿlÿðin ùþkómÿtlÿði gåniø invåsti-siéa ïðîqðamlaðû ilÿ dönéa banklaðûndamaliééÿlÿødiðmÿ tÿminatûnû almûø vÿalmaqdadûðlað;

~ Azÿðbaécan cîüðafi baõûmdan Avðîïaþlkÿlÿði ilÿ Øÿðqi vÿ Cÿnubi Asiéanûÿlaqÿlÿndiðÿn ÿlveðiøli stðateji vÿ iqtisadimþvqåéÿ malikdið;

~ Õÿzÿð ùþvzÿsinin nåft ùasilatûnûn ÿnéöksÿk dinamik sÿviééÿsi 2020-ci ildÿîlacaq: sutkada 5 mln. baðål (vÿ éa 800min ton), bu isÿ dönéa nåft iõðacûnûn3-4% dåmÿkdið;

~ “Bakû-Tbilisi-Cåéùan” ßÈBK-nin 2005-ciildÿ istismaða våðilmÿsi Azÿðbaécannåftinin dönéa bazaðûna sutkada 1mln.baðål (vÿ éa 160 min ton) iõðacûnûtÿmin ådÿcÿkdið.

Azÿðbaécanûn neft vÿ qaz saùÿsinÿ kaïitalqoéuluøu 15 mlðd. ABØ doll. ùÿcmindÿdið

Nåft vÿ qaz såktîðunda laéiùÿnin ùÿéatakå÷iðilmÿsilÿ ÿlaqÿdað 20 mlðd. ABØ doll-dan÷îõ sÿðmaéÿ qîéulacaqdûð (2007-ci il);

~ “Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” stðuktuðu özðÿ Ûvÿ ÛÛ faza tammiqéaslû iølÿmÿlÿðinùÿéata kå÷iðilmÿsi özðÿ;

~ “Bakû-Tbilisi-Cåéùan” – ßÈBK laéiùÿsiözðÿ;

~ “Øaùäÿniz” qaz vÿ qazkîndånsat éata-üûnûn ilkin mÿðùÿlÿsinin iølÿnmÿsi özðÿ;

~ “Bakû-Tbilisi-ßðzuðum” – qaz bîðukÿmÿði laéiùÿsi özðÿ.

“Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli” éataüûnûntammiqéaslû iølÿnmÿsi 3 faza özðÿ ùÿéatake÷iðilÿcÿk

~ Faza-Û laéiùÿsi "Azÿði" éataüûnûn mÿðkÿ-zi ùissÿsini ÿùatÿ ådið. Înun dÿéÿði 3,4mlðd. ABØ doll., göndÿlik ùasilat göcö 55min tîn (400 min baðel), ùasil ådilÿcÿknåft åùtiéatlaðûnûn ùÿcmi 193 mln.tîn(1,4 mlðd. baðål) tÿøkil ådið.

~ Faza-ÛÛ laéiùÿsi 5,2 mlðd. ABØ doll. dÿ-éÿðindÿdið. Èlk nåft ùasilatûna 2006-cû ilinÛÛ ðöböndÿ vÿ 2007-ci ilin Û ðöböndÿ baø-lanacaq. Göndÿlik ùasilat 83 min tîn(600 ìèí baðål) vÿ laéiùÿ özðÿ cÿmi 216mln. tîn (1,6 mlðd. baðål) nåft ÷ûõaðûlacaq.

~ Faza-ÛÛÛ laéiùÿsinÿ 2004-cö ilin såntéa-bðûn 20-dÿ sanksiéa våðilmiødið. Laéiùÿ4,7 mlðd. ABØ doll. dÿéÿðindÿdið. Èlknåftin 2008-ci ildÿ ùasil ådilÿcÿéi nÿzÿð-dÿ tutuluð. Laéiùÿ özðÿ ömumi ùasilat176 mln. tîn (1,25 mlðd. baðål) tÿøkilådÿcÿk.

Bålÿliklÿ, "Azÿði-×ûðaq-Gönÿøli"-dÿ ùåsab-lanmûø ÷ûõaðûla bilÿn åùtiéatlað tammiqéaslû iø-lÿnmÿ laéiùÿsi özðÿ 400-ÿ éaõûn quéununqazûlmasû nÿzÿðdÿ tutulmuøduð. Bötön bunlaða÷ÿkilÿcÿk õÿðclÿð 15 mlðd. ABØ doll. ùÿcmindÿïlanlaødûðûlûð. Èndiéÿdÿk A×G laéiùÿsinÿ 8,9mlðd. ABØ doll. õÿðclÿnmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

128

Ìÿã

àëÿë

ÿð

“Azÿði–×ûðaq–Gönÿøli” éataqlaðû

Page 129: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

2002–2010 illÿðdÿ Azÿðbaécanda neft ùasilatû dinamikasû

Azÿðbaécanûn vÿ digÿð Xÿzÿðéanû þlkÿlÿðin ðesuðslaðûnûndönéa bazaðlaðûna ÷ûxaðûlmasû

"Bakû-Tbilisi-Cåéùan"

~ Dÿéÿði 2,95 mlðd. ABØ doll. qiémÿtlÿn-diðilÿn bu kÿmÿðin uzunluüu 1768 kmtÿøkil ådið, iølÿðin éåðinÿ éåtiðilmÿsi ö÷öncÿlb îlunan iø÷ilÿðin saéû 10 min nÿfÿðÿéaõûndûð.

~ BTC ßÈBK ilÿ ildÿ 140 mln. baðål ùÿc-

mindÿ Qazaõûstan nåftinin dÿ nÿqli ïlan-laødûðûlûð. Qazaõûstan tÿðÿfi ö÷ön BTCßÈBK vasitÿsilÿ ildÿ 140 mln. baðåldÿnaðtûq nÿql åtmÿk zÿðuðÿti éaðandûüûtÿqdiðdÿ Aktau limanûndan Sÿngÿ÷altåðminalûnadÿk Tðansõÿzÿð sualtû bîðukÿmÿðinin ÷ÿkiliøi ïlanlaødûðûlûð.

129

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Page 130: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

~ 10 aïðål 2005-ci il taðiõindÿ BTC laéiùÿsiözðÿ qaénaq ÿmÿliééatlaðû 99,9%, bîðula-ðûn tîðïaüa basäûðûlmasû isÿ 98,4% éåðinÿéåtiðilmiødið.

"Øaùäÿniz"

~ Dönéada ÿn iði éataqlaðdan biðidið,åùtiéatlaðû ÿn azû 1 tðln. kubmetð qaz vÿ300 mln. tîn kîndånsat ùÿcmindÿqiémÿtlÿndiðilið. Saziø saùÿsi tÿõminÿn859,8 km-dið. Laéiùÿni ùÿéata kå÷iðmÿkö÷ön 4-5 mlðd. ABØ doll. mÿblÿüindÿ

ÿsaslû õÿðclÿð tÿlÿb îlunuð.~ Bu éataüûn iølÿnmÿsinÿ caði ildÿn baøla-

éacaq. Tam iølÿnmÿdÿn sînða buðadaildÿ 16 mlðd. kubmetð qaz ùasilatû sÿvié-éÿsinÿ nail îlunmasû gþzlÿnilið. Éataüûniølÿnmÿsi özðÿ Û fazanûn dÿéÿði 3,2 mlðd.ABØ doll. tÿøkil ådið.

~ 01.04.2005-ci il taðiõinÿ saziø özðÿgþðölmöø iølÿðin ùÿcmi 505 mln. ABØdoll. tÿøkil åtmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

130

Ìÿã

àëÿë

ÿð

“Øaùäÿniz”- qaz laéiùÿsi

"Cÿnubi Qafqaz Bîðu Kÿmÿði" (CQBK)

CQBK "Øaùäÿniz" éataüûndan ùasil ådilÿ-cÿk qazûn ildÿ bið ùissÿsini (7,7 mlðd. kubmetð)Bakûdan Töðkiéÿnin ßðzuðum øÿùÿðinÿ 970 kmmÿsafÿéÿ nÿql åtmÿéÿ imkan våðÿcÿk. 900 mln.ABØ doll. ùÿcmindÿ qiémÿtlÿdiðilÿn bîðukÿmÿðinin tikintisi 2004-cö ildÿ baølamûø vÿ2006-cû ilin ÿvvÿlindÿ baøa ÷atacaq. CQBK BTCßÈBK ilÿ ïaðalål ÷ÿkilið. Gÿlÿcÿkdÿ Qazaõûstanbu kÿmÿðÿ qîøulmaqla, þz qazûnû Avðîïabazaðûna nÿql åtmÿk niééÿtindÿdið.

CQBK-nin îïåðatîðu vÿ înun tikintisi özðÿmÿsul îlan BÏ øiðkÿti vÿ laéiùÿnin inkiøafû vÿidaðÿ îlunmasû özðÿ mÿsul îlan “Statîél” øiðkÿtiCÿnubi Qafqaz Bîðu Kÿmÿði Øiðkÿti – CQBKØéaðatmûølað. Möqavilÿéÿ mövafiq îlaðaq Töð-kiéÿ 15 il ÿðzindÿ 910 mlðd. kubmetð qaz alacaq.2002-ci ilin maðt aéûnda Éunanûstan vÿ TuðkiéÿAnkaðadan Kîmîtiniéÿ qÿdÿð bîðu kÿmÿði

÷ÿkmÿk ùaqqûnda saziø imzaladûlað. Bu kÿmÿðintikintisi 2002-ci ildÿ baølamûø vÿ 2005-ci ildÿbaøa ÷atacaqdûð. Laéiùÿnin dÿéÿði 300 mln. ABØdoll. tÿøkil ådið. Bålÿliklÿ, Azÿðbaécan qazûnûnÿinki Töðkiéÿéÿ, ùÿm dÿ Éunanûstana, ùÿm-÷inin Ètaliéaéa, Balkan éaðûmadasûna vÿ baøqaAvðîïa þlkÿlÿðinÿ iõðac åtmÿk mömkön îlacaq.2003-cö ilin fåvðal aéûnda Éunanûstan vÿ Tuð-kiéÿ mþvcud bîðu kÿmÿðlÿðinin bÿðïasû vÿbiðlÿødiðilmÿsinÿ daið dÿéÿði 265 mln. ABØ doll.îlan saziø imzaladûlað. Laéiùÿ özðÿ iølÿð 2005-ciildÿ baøa ÷atdûqdan sînða ildÿ 11 mlðd. kubmetðùÿcmindÿ qazû Éunanûstana vÿ sînða Avðîïaéaiõðac åtmÿk mömkön îlacaq. AÐDNØ vÿÉunanûstan Milli Nåft vÿ Qaz Øiðkÿti (DÅÏA)Azÿðbaécandan ildÿ 3 mlðd. kubmetð ùÿcmindÿqazûn gþndÿðilmÿsi ùaqqûnda saziø imzala-mûølað. Bålÿliklÿ, Azÿðbaécan möstÿqil qaziståùsal÷ûsû vÿ iõðacat÷ûsûna ÷åvðilÿcÿk.

Page 131: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

“Øaùäÿniz”- qaz laéiùÿsi – Faza1

131

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

A×G vÿ “Øaùdÿniz” özðÿ ùasilat

Neft vÿ qaz sÿnaéesinÿ qoéulan sÿðmaéÿlÿð, mln. ABØ dîll.

Page 132: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Neft Fonduna kontðaktlað özðÿ daxil olan vÿsaitlÿð, mln. ABØ dîll.

Azÿðbaécan iqtisadiééatûnûn nåft vÿ qazsåktîðuna qîéulmuø vÿ qîéulacaq vÿsaitgönö-göndÿn dinamik îlaðaq aðtmaqdadûð.Aïaðûlmûø aðaødûðmalað vÿ tÿùlillÿð gÿlÿcÿkdÿnåft vÿ qaz saùÿsindÿ bþùðanûn éaðanmasû vÿbununla ÿlaqÿdað tÿùlökÿsizlik ïðîblåmlÿðininùÿlli gönön ÿn ömdÿ mÿsÿlÿlÿðinÿ ÷åvðilmiødið.Nåftqaz siståmlÿðinin vÿ quðüulaðûnûí, ÿsas iõðacbîðu kÿmÿðlÿðinin tÿùlökÿsizliéinin tÿminådilmÿsi bilavasitÿ tåõniki, tåõnîlîji, såésmikamillÿð, fþvqÿladÿ ùadisÿlÿð vÿ åùtimal îlunantåððîð aktlaðû ilÿ baülûdûð.

AÐDNØ-dÿ aïaðûlmûø aðaødûðmalað gþstÿðiðki, ðisk kÿmiééÿtinin fîðmalaømasû ÿsas etibaðûilÿ aøaüûda våðilÿn sÿviééÿlÿðdÿ tÿsið ådÿnamillÿð tîïlusunun bilavasitÿ aéðû-aéðûlûqda,

biðgÿ, éÿni cöt-cöt, qðuï øÿklindÿ vÿ, nÿùaéÿt,øÿðti åùtimalla tÿsiði nÿticÿsindÿ möÿééÿnlÿøib:

- siéasi- tåõniki-tåõnîlîji- iqtisadi- åkîlîji- åtnikÈlk dÿfÿ îlaðaq AÐDNØ-dÿ ðiskin qiémÿt-

lÿndiðilmÿsinin måtîd vÿ måtîdîlîgiéasû, “åùti-mal” éanaøma ilÿ ðiskin sÿviééÿsinin tÿéin ådil-mÿsi iðÿli söðölmöødöð. Tÿklif îlunmuø mîdåldÿåtibaðlû sÿðùÿdlÿðin qiémÿtlÿndiðilmÿsi nþqtåéinÿzÿðindÿn ðiskin tÿéin ådilmÿsi vÿ înun kÿmié-éÿtcÿ zaman baõûmûndan ùansû åùtimalla dÿéiø-mÿsinin qiémÿtlÿndiðilmÿsi ösulu bizim tÿðÿfi-mizdÿn iølÿnmiødið.

Éuõaðûda sadalanmûø ðiskin fîðmalaømasûnatÿsið ådÿn amillÿð tîïlusunun tÿðkib ùissÿsiîlaðaq ðågiînda siéasi vÿ éaõud qåéði-siéasisabitlik, ðågiînun õösusiééÿtlÿði ilÿ ÿlaqÿdaðkðitik vÿziééÿt vÿ tÿùlökÿéÿ mÿðuz qalmaïaðamåtðlÿði åùtimal nÿzÿðiééÿsindÿ gåniø tÿtbiqådilÿn “gþzlÿnilmÿzlik” mîdåli ilÿ õaðaktåðizÿîlunuð. Bu baõûmdan, tåõnîlîgiéanûn vÿtåõnikanûn éåðli øÿðaitÿ uéüunluüu, éÿni tåõnîlî-giéanûn tÿdbiqindÿ vÿ tåõnikanûn istismaðûndaéåðli vÿ õaðici kadðlaðûn ùazûðlûüû vÿ mövafiqbiliklÿðÿ malik îlmasû, quðaødûðûlacaq tåõnika-nûn þlkÿéÿ gÿtiðilmÿsi øÿðtlÿðinin nîðmativsÿnÿdlÿðÿ uéüun îlmasû, bîðu istismað îlunanÿðazidÿ mÿskunlaømûø ÿùalinin mÿlumatlû vÿùazûðlûqlû îlmasû, kÿmÿðin istismaðûna nÿzaðÿt vÿ

mînitîðinq siståminin idaðÿ ådilmÿsi amillÿðiÿsas ðîl îénaéûð.

Buðada tÿùlökÿsizlik vÿ åkîlîgiéa, mþvcudinfðastðuktuðun vÿziééÿti vÿ digÿð sîsial vÿ ùö-quqi amillÿðin tÿsiði nÿzÿðÿ alûnûð. Tÿklif îlun-muø “ðiéazi gþzlÿnilmÿzlik” åksïînånsial mîdå-linin ïaðamåtði îlan l (mömkön bþùðanlaðûn in-tånsivliéini sÿciééÿlÿndiðÿn ïaðamåtð) vasitÿsiilÿ ðisk qiémÿtlÿndiðilið. Bið sûða ðiéazi ÿmÿlié-éatlað nÿticÿsindÿ mömkön bþùðanlaðûn (tåððîðaktlaðûn) þncÿ vÿ sînða qiémÿtlÿndiðilmÿsi ö÷önmövafiq ðiéazi mîdållÿð alûnmûø, înlaðûnalqîðitmi tÿéin ådilmiødið. Bununla éanaøû biðsûða ösullað iølÿnmiødið. “Aðqumåntlÿðin qðuïøÿklindÿ u÷îtu” måtîdundan istifadÿ åtmÿklÿïðîsåsÿ adåkvat îlan nÿticÿlÿð ÿldÿ ådilmiødið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

132

Ìÿã

àëÿë

ÿð

Page 133: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Ùal-ùazûðda ðåsïublikada fÿaliééÿt gþstÿðÿngöc vÿ tÿùlökÿsizlik stðuktuðlaðû ilÿ biðgÿ bilik vÿinfîðmasiéa bankûnûn éaðadûlmasû, infîðmasiéakå÷idinin tÿmin îlunmasû, vÿ nÿùaéÿt, éuõaðûdasadalanan amillÿðin sintåzi ÿsasûnda mövafiqalqîðitmlÿðin iølÿnmÿsi labödlöéö aðaéa gÿl-miødið.

Éåkun îlaðaq, éuõaðûda tÿklif îlunmuø ösul-laðdan istifadÿ åtmÿklÿ, zamandan asûlû îlaðaq,iõðac bîðu kÿmÿðlÿðinin dîlduðulmasûnda ðiskïaðamåtðinin dÿéiømÿ dinamikasû, BTC vÿ BTßkÿmÿðlÿðinin uzunmöddÿtli istismaðû ïðîsåsindÿtÿùlökÿsizlik ïðîblåmini õaðaktåðizÿ ådÿn ðiskineùtimal ösullaðla qiémÿtlÿndiðilmÿsini tÿminåtmÿk vÿ aðasûkÿsilmÿz bið ïðîsås kimi éaðadû-lacaq ùÿð ùansû quðum tÿðÿfindÿn ùÿéatake÷iðilmÿsini vacib ùesab ediðÿm.

Kÿømið mönaqiøÿsi vÿ onuntÿnzimlÿnmÿsinÿ daið sÿslÿnÿnbið sûða tÿkliflÿð

Ùÿsÿn Mÿmmÿdzadÿ*

Kÿømið Bðitaniéa Ùindistanûnûn muxtaðÿéalÿtlÿðindÿn biði idi. Lakin Bðitaniéa ùþku-mÿti bu ÿéalÿtin þzönö idaðÿetmÿ ùöququnuÿlindÿn alaðaq, Kÿømiðin xaðici siéasÿtini, ùÿðbimÿsÿlÿlÿðini, ùÿtta idaðÿ÷iliéin zÿiflÿmÿsi tÿq-diðdÿ, daxili vÿziééÿtin tÿnzimlÿnmÿsi kimi mö-ùöm mÿsÿlÿlÿðÿ mödaxilÿ ediðdi. 1947-ci ildÿ isÿBðitaniéa bþlgÿdÿn ÷ÿkildiéi vÿ ùakimiééÿti ée-ni éaðanmûø þlkÿlÿðÿ tÿùvil veðdiéi zaman Kÿø-miðin tamamilÿ möstÿqil qalmasûna qÿðað veðil-miødi.

Kÿømið qaðøûsûnda Ùindistan vÿ éa Ïakista-na biðlÿømÿk kimi þùdÿlik qoéulmamûødû. LakinKÿømiðin möstÿqil dþvlÿt kimi mþvcudiééÿtimÿsÿlÿsinÿ Bðitaniéanûn Ùindistan özðÿ katibiloðd Listovel Loðdlað Ïalatasûnda ÷ûxûøû ilÿ sonqoémuødu. O, bildiðmiødi: “Tÿbii ki, biz ùÿðùansû bið dþvlÿtin beénÿlxalq subéekt kimi ta-nûnmasûnû tÿklif etmÿéÿcÿéik. Bðitaniéa ùþku-mÿti olaðaq Kÿømiðin möstÿqilliéini tanûmadûüû-mûz ö÷ön ùe÷ bið þlkÿ sizi möstÿqil dþvlÿt kimitanûmaéacaqdûð. Siz Ùindistan vÿ éa Ïakistan-dan biðinÿ qovuømaq ùaqqûnda qÿðað veðmÿli-siniz”.1 Ùÿmin dþvðdÿ Ùindistanûn ùakim ïaðti-éasû Milli Konqðes a÷ûq øÿkildÿ son qÿðaðûn xalqtÿðÿfindÿn veðilmÿsinÿ daið mþvqe nömaéiø

etdiðmiødi.Qeéd olunmalûdûð ki, Kÿømiðdÿn baøqa

Ùeédÿðabad vÿ Cunaqaðù øtatlaðû da 15 avqust1947-ci il Ùindistan vÿ Ïakistanûn möstÿqil-liklÿðini elan etmÿsi taðixinÿ kimi ùansû dþvlÿtintÿðkibinÿ daxil olmasû ùaqqûnda qÿðað veðmÿ-miølÿð. Digÿð ÿéalÿtlÿð isÿ dini mÿnsubiééÿt-lÿðinÿ uéüun olaðaq þz möqÿddÿðatlaðûnû tÿéinetmiølÿð. Mösÿlmanlaðûn sûx éaøadûqlaðû ÿéalÿt-lÿð Ïakistanûn, digÿð dinlÿðÿ mÿnsub olanlað isÿÙindistanûn tÿðkibinÿ daxil olmuølað. Lakin bÿziqeéði-mösÿlmanlaðûn éaøadûqlaðû ÿéalÿtlÿð diniamildÿn kÿnaða ÷ûxaðaq Ïakistana biðlÿømÿkistÿsÿlÿð dÿ, bu mömkön olmamûødû. Misal ö÷önCodùïuð Maùaðacasû Ïakistana biðlÿømÿk ùaq-qûnda aðzulaðûnû bildiðmÿsinÿ baxmaéaðaq, Bði-taniéa Ùindistanûnûn ke÷miø Øaùzadÿsi, möstÿ-qil Ùindistanûn Baø Qubeðnatoðu loðd Mountba-ten bu istÿéin éeni éaðanmaqda olan ùÿð iki þl-kÿnin tutduüu ïðinsiïlÿðÿ zidd addûm adlandûð-mûø, ùinduslaðûn ÷oxluqda éaøadûüû Codùïuðÿéalÿtinin mösÿlman Ïakistana biðlÿødiðilmÿsi-nin mönaqiøÿ éaðada bilÿcÿéini qeéd etmiødi.Tÿbii olaðaq Maùaðaca kþnölsöz olsa da, ÿéa-lÿtin Ùindistana biðlÿødiðlÿmÿsinÿ qÿðað veð-miødi.2

Cunaqadù ÿéalÿtinin mösÿlman lideði ÿéa-lÿtin ÿùalisinin ÿksÿðiééÿtinin ùindus dininÿmÿnsub olmasûna baxmaéaðaq, 1947-ci il av-qustun 15-dÿ Ïakistana biðlÿømÿk ùaqqûndaqÿðað veðmiødi. Ùindistanûn Qubeðnatoðu eéniøÿðtlÿði iðÿli söðÿðÿk ÿéalÿtin bu qÿðaðûna qaðøû÷ûxmûødû. Ùindistan oðdusu ÿéalÿtÿ daxil olaðaqïlebisit ke÷iðmiø vÿ Cunaqadùû þzönön tÿðkibùissÿsi elan etmiødi. Ïakistan adû ÷ÿkilÿnÿéalÿtin qÿðaðûnû ÿsas gÿtiðÿðÿk Ùindistanûnatdûüû addûmûn qanuna zidd olduüunu bildiðmiøvÿ mÿsÿlÿnin BMT-nin Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnda÷þzölmÿsini tÿlÿb etmiødi. Lakin BMT bu gönÿkimi bu mÿsÿlÿ ilÿ baülû þz mönasibÿtinibildiðmÿmiødi. Qeéd olunmalûdûð ki, Ùindistanoðdusu eéni ilÿ 1947-ci il sentéabðûn 13-dÿÙeédÿðabad ÿéalÿtinin baø÷ûsûnûn Ïakistanabiðlÿømÿk ùaqqûnda qÿðaðûna zidd gedÿðÿkbuðanû iøüal etmiø vÿ bunu ïlebisitlÿ þzönÿmÿxsus øÿkildÿ qanunilÿødiðmiødi.3

Kÿømiðdÿ vÿziééÿt éuxaðûda adû ÷ÿkilÿn ö÷ÿéalÿtdÿn fÿðqli idi. Belÿ ki, Bþéök Bðitaniéabþlgÿdÿn ÷ÿkilÿndÿn sonða Kÿømiðin coüðafimþvqeéi onun Ùindistan vÿ éa Ïakistana

133

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

* Azÿrbaycan Respublikasûíûí Pakistan Èñëàì Respublikasûíäàêû ñÿôèðëèéèíin II katibi.1 S.M. Burke and Lawrence Ziring, Pakistan’s Foreign Policy: An Historical Analysis (Karachi: Oxford Unversity Press, 1990),

sÿh. 17.2 Jasjit Singh, Pakistan’s Fourth War, Stategic Analysis (Dehli, 1999), sÿh. 685.3 Èbid, sÿh. 702.

Page 134: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

biðlÿømÿsinÿ imkan veðiðdi. Ùÿmin dþvðdÿÙindistanûn demÿk olað ki, Kÿømiðlÿ magistðaléolu éox idi. Ùindistan tÿðÿfi Bðitaniéa imïe-ðiéasûnûn tÿðkibindÿ olaðkÿn ùazûðda Ïakistanûnÿðazisi olan Ðavalïinindi vasitÿsi ilÿ Kÿømiðlÿquðu éol ÿlaqÿsi éaðadûðdû. O zaman Kÿømiðÿùalisin ÿksÿðiééÿti Ovalûqda ÿùalinin 93 %,Cammuda 61%, mösÿlman idi. Ùazûðda nisbÿtfÿðqi mösÿlmanlaðûn xeéðinÿ daùa aðtûb. Lakinbötön bunlaða baxmaéaðaq Doqða ùþkmðan-lûüûnûn Maùaðacasû qeéði-mösÿlman Ùaði Sinqinqÿðaðû qÿti olmadûüû ö÷ön Mösÿlman Kon-fðansûnûn Kÿømið özðÿ ðÿùbÿði ×odði QulamAbbas Kÿømiðin Ïakistana, Milli Konfðansûnbþlgÿ özðÿ ðÿùbÿði Øeéx Abdullaù isÿ Ùindistanabiðlÿødiðilmÿsinÿ ÷aüûðûølað etmiølÿð.4

1947-ci ildÿ Ùindistan Bþéök Bðitaniéadanmöstÿqilliéini qazandûqdan vÿ mösÿlmanlaðéaøaéan ÿðazidÿ möstÿqil Ïakistan dþvlÿti éa-ðandûqdan sonða ùÿð iki þlkÿdÿ kötlÿvi qaðøû-duðmalað vÿ miqðasiéa ïðoseslÿði baølamûødû.Ùÿmin dþvðdÿ Ùindistan tÿðÿfi Øÿðqi Ïakistanda– Banqladeødÿ son dÿðÿcÿ aüûð iqtisadi, sosialvÿziééÿt, miléonlaðla qa÷qûnlað vÿ möùaciðlÿðö÷ön bið sûða ÷ÿtinliklÿð tþðÿtmiødi. ßn ïðoblemliðaéonlaðdan biði dÿ ÿùalisinin ÿksÿðiééÿti mö-sÿlmanlaðdan ibaðÿt olan Kÿømið idi.5 Éenidþvlÿtlÿð éaðanaðkÿn mösÿlmanlaðûn ÷oxluqtÿøkil etdiéi Kÿømið ÿéalÿtinin siéasi-ÿðazimÿnsubiééÿti ïðobleminin ùÿll olunmasû ùÿminmÿntÿqÿnin iki þlkÿ aðasûnda gÿðginlik vÿ ùÿttasilaùlû qaðøûduðma ocaüûna ÷evðilmÿsinÿ sÿbÿbolmuødu. Ïakistan tÿðÿfinin qÿnaÿtinÿ gþðÿ buÿðazi 1947-ci ildÿn þzönön dini mÿnsubiééÿtibaxûmûndan Èslamabada tabe olmalû idi. LakinÙindistan tÿðÿfi bu istÿéÿ mÿùÿl qoémaéaðaqKÿømiðin ÷ox ùissÿsini iøüal etmiødi.

Ùindistanûn mþvqeéinÿ gþðÿ 1947-ci ildÿKÿømiðin Maùaðacasû Cammu vÿ KÿømiðinÙindistana biðlÿødiðilmÿsi ùaqqûnda möqavilÿimzalamûø Ïakistan isÿ Kÿømiðin bið ùissÿsiniiøüal etmiødi. Kÿømiðin möstÿqilliéi vÿ éaÏakistana biðlÿødiðilmÿsi mözakiðÿ ïðedmetibelÿ deéil. Qeéd olunmalûdûð ki, Kÿømið mö-naqiøÿsinin éaðandûüû ilk illÿðdÿ bu mÿsÿlÿ BMTqaðøûsûnda qaldûðûlmûø vÿ Ùindistan ðÿùbÿðliéiBiðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatûnûn TÿùlökÿsizlikØuðasûnûn Kÿømiðdÿ ïlebisitin ke÷iðilmÿsinÿ daiðqÿbul etdiéi qÿtnamÿéÿ ðiaéÿt edÿcÿéinÿ sþzveðmiødi. Ùindistan tÿðÿfinin iddiasûna gþðÿ,1972-ci ildÿ Ùindistanla Ïakistan aðasûndadanûøûqlað zamanû tÿðÿflÿð bið daùa ïlebisitmÿsÿlÿsinÿ qaéûtmaéûcaqlaðûna daið ðazûlûq ÿldÿ

etmiølÿð. Ùazûðda Ùindistan tÿðÿfi belÿ ùesabedið ki, Kÿømið mÿsÿlÿsinin BMT-dÿ möza-kiðÿéÿ ÷ûxaðûlmasû Ùindistanûn o vaxtkû ðÿùbÿðiCÿvaùÿðlÿl Neùðunun sÿùvi idi vÿ Kÿømiðdÿ nÿbaø veðiðsÿ veðsin, bu, Ùindistanûn daxili iøiùesab edilmÿli, elÿcÿ dÿ mönaqiøÿnin ùÿllindÿkÿnað qövvÿlÿðin, o cömlÿdÿn BMT-nin vasitÿ-÷iliéi qÿbul olunmazdûð.6

Ðÿsmi Deùlinin qÿnaÿtinÿ gþðÿ, KÿømiðÙindistanûn aéðûlmaz ùissÿsidið, ÿgÿð oðtada ùÿðùansû bið möbaùisÿli mÿsÿlÿdÿn sþz gediðsÿ, o daÏakistanûn iøüal etdiéi Kÿømiðin ÿðazisi ola bilÿð.BMT-nin qÿbul etdiéi qÿtnamÿlÿð Ùindistantÿðÿfindÿn qÿbul olunmazdûð. Deùliéÿ gþðÿ, Ïa-kistanla danûøûqlað éalnûz Kÿømiðin qalan ùis-sÿsini Ïakistan iøüalûndan quðtaðmaq xatakteðidaøûmalûdûð. Bu danûøûqlað da éalnûz ikitÿðÿfliøÿkildÿ, aéðû sþzlÿ, beénÿlxalq vasitÿ÷ilÿðin iøti-ðakû olmadan aïaðûlmalûdûð. Qeéd olunmalûdûðki, Ùindistan Kÿømiðin beénÿlmilÿødiðilmÿmÿ-sinÿ 1950-ci illÿðdÿn baølamûødûð. Lakin möna-qiøÿnin ilk illÿðindÿ Deùli mönaqiøÿnin tÿnzim-lÿnmÿsindÿ ö÷öncö tÿðÿfin vÿ éa beénÿlxalqtÿøkilatlaðûn vasitÿ÷ilik etmÿsinÿ etiðaz sÿsiniucaltmûðdû.

Ïakistan tÿðÿfi Kÿømið mÿsÿlÿsinÿ “Èki mil-lÿt” ïðinsiïi ilÿ éanaøûð. Bu ïðinsiï 1947-ci ildÿÏakistanla Ùindistan aðasûnda tÿtbiq olunmuø-du. Ùÿmin ïðinsiïÿ ÿsasÿn mösÿlmanlaðûn éaøa-dûqlaðû ÿðazi Ïakistana, ùindus vÿ digÿð dinÿmÿnsub olanlaðûn éaøadûqlaðû ÿðazi Ùindistanabiðlÿømÿli idi. Ðÿsmi Èslamabad bu ïðinsiïdÿn÷ûxûø edÿðÿk, Ùindistanûn Kÿømiði ÿlÿ ke÷iðmÿ-sini qeéði-qanuni saéûð vÿ status kvo (Kÿømið-dÿki ùazûðkû ÿðazi bþlgösö) ilÿ baðûømaq ùaq-qûnda beénÿlxalq ictimaiééÿtin iðÿli söðdöéötÿklifi ðÿdd edið.7

1947-ci ildÿn bÿði Ùindistan-Ïakistanaðasûnda mönaqiøÿ baøladûüû göndÿn Kÿømiðxalqû ÷ÿtin se÷im qaðøûsûnda qalûb. Kÿømiðlilÿðin÷ox ùissÿsi þz möqÿddÿðatlaðûnû ïlebisit éolu ilÿtÿéin etmÿk niééÿtindÿdið. 1993-cö ildÿ Kÿø-miðdÿ bið sûða siéasi ïaðtiéalaðû þzöndÿbiðlÿødiðÿn Bötön Ïaðtiéalaðûn Ùöððiééÿt Kon-fðansû (BÏÙK) Kÿømiðin möstÿqilliéi uüðundaéeni möbaðizÿéÿ baølamûødû. Konfðansa daxilolan Seééid ßli Gilanin baø÷ûlûq etdiéi qanaddÿfÿlÿðlÿ Kÿømiðin Ïakistana biðlÿødiðilmÿsiuüðunda möbaðizÿ aïaðdûqlaðû ùaqqûndabÿéanat veðmiødi. O, Ùindistanla danûøûqlaðaïaðûlmasûnûn mömkönlöéönö éalnûz, ðÿsmiDeùlinin Kÿømiði möbaùisÿli mÿsÿlÿ kimitanûmasûndan sonða olduüunu bildiðið. Aéðûca,

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

134

Ìÿã

àëÿë

ÿð

4 Tahir Amin, Mass Resistance in Kashmir: Origins, Evolutions, Options (Èslamabad: Institute of Policy Studies, 1995), sÿh. 7.

5 Old Journeys Revisited, The Economist, London, 10 fevral 2000.

6 Agha Shahi, New Dimensions in Foreighn Policy-Pakistan after 1971 (Rawalpindi, 1974), sÿh. 89.

7 N.S.Gehlot, Anu Satsangi, Indo-Pak Relation twists and turns from partition to Agra Summit and beyond (Dehli, 2004), sÿh. 12.

Page 135: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Kÿømiðdÿ bötön siéasi tÿøkilatlað vÿ sadÿ xalqÙindistan-Ïakistan aðasûnda aïaðûlan danûøûq-laðûn éekunu olaðaq son sþzön, ðÿéin Kÿømiðxalqûnûn olmasûnûn vacibliéini bildiðiðlÿð.

Qeéd olunmalûdûð ki, 1965-ci il Ùindistan-Ïakistan möùaðibÿsindÿn sonða iki þlkÿaðasûnda baülanmûø Daøkÿnd Bÿéannamÿsindÿ,1972-ci il Simla möqavilÿsindÿ Kÿømið xalqûnûnðÿéinin nÿzÿðÿ alûnmasûna daið ùÿð ùansû biðmöddÿa olmamûødûð. Ùazûðda isÿ BÏÙK daxi-lindÿ Kÿømiðin ö÷öncö tÿðÿf kimi danûøûqlaðdaiøtiðak etmÿsini øÿðt kimi iðÿli söðÿnlÿð vÿÙindistanla ikitÿðÿfli danûøûq aïaðan qðuïlaðmþvcudduð. Bununla da mönaqiøÿnin tÿnzim-lÿnmÿsi istiqamÿtindÿ ùÿmiøÿ olmasa da,Kÿømið tÿðÿf kimi iøtiðak edið.

Maðaqlûdûð ki, Biðlÿømiø Øtatlað, Bðitaniéa vÿFðansa kimi dönéanûn bþéök dþvlÿtlÿði Kÿømiðmönaqiøÿsinin ùÿllini ïlebisitin ke÷iðilmÿsindÿgþðöð vÿ BMT-nin Tÿùlökÿsizlik Øuðasûnûnqÿbul etdiéi qÿtnamÿlÿðinin ùÿéata ke÷iðil-mÿsini tÿlÿb ediðdilÿðsÿ, 2001-ci ildÿ ABØ-da baøveðmiø teððoð ùadisÿsindÿn sonða mþvqelÿðdÿdÿéiømÿlÿð möøaùidÿ olunmaqdadûð. Belÿ ki,dönéa göclÿði mönaqiøÿnií Ïakistan vÿ Ùindis-tanûn ðazûlûüû ilÿ ÷þzölmÿsi qÿnaÿtindÿdiðlÿð.Tÿÿssöflÿð olsun ki, bu gön beénÿlxalq ictimaié-éÿt BMT-nin Kÿømiðëÿ baülû qÿbul etdiéi qÿt-namÿlÿði ciddiéÿ almamaqdadûð. Beénÿlxalqbiðlik mÿsÿlÿnin ikitÿðÿfli danûøûqlað ÷ÿð÷ivÿ-sindÿ ùÿllinÿ tÿðÿfdaðdûð. 2001-ci il 11 sentéabðùadisÿsindÿn sonða aðtûq ùe÷ bið dþvlÿt Kÿø-miðdÿ vuðuøan azadlûq möbaðizlÿðinèí möstÿqil-liéinÿ inanmûð. BMT-nin qÿtnamÿlÿðinÿ baxma-éaðaq, 1972-ci il Simla möqavilÿsi, 1999-cu ilLaùoð, vÿ nÿùaéÿt, 2004-cö il Èslamabad Bÿéan-namÿlÿði beénÿlxalq biðlik tÿðÿfindÿn ÿsassÿnÿd vÿ éa istinad kimi qÿbul edilmÿkdÿdið.

Kÿømið mönaqiøÿsinintÿnzimlÿnmÿsinÿ daið tÿkliflÿð

Bu gön Kÿømið döéönönön ÷þzölmÿsinÿ daiðstatus kvonun saxlanmasû, möstÿqillik, suve-ðenliéin bÿðïasû, bþlönmÿ, ïlebisitin ke÷iðilmÿsivÿ bið sûða digÿð tÿkliflÿð sÿslÿnmÿkdÿdið. Bun-laðdan ÿn ÿdalÿtlisi vÿ ilk sÿslÿnÿni ïlebisitinke÷iðilmÿsidið.

Ïlebisit

Ïlebisit éolu ilÿ mÿsÿlÿnin ùÿlli tÿklifini ilkdÿfÿ 1948-ci ildÿ Ùindistanûn Baø naziði

Cÿvaùÿðlÿl Neùðu tÿklif etmiødi. Ïakistan vÿÙindistan tÿðÿfindÿn bu tÿklif qÿbul olunsa da,sonðalað Ùindistan þz mþvqeéini dÿéiøÿðÿkmÿsÿlÿni BMT-nin TØ qaðøûsûna ÷ûxaðmûødû.BMT mönaqiøÿnin möstÿqil aðaødûðûlmasû vÿtÿðÿflÿði oðtaq mþvqeéÿ gÿtiðmÿk mÿqsÿdilÿÏakistan vÿ Ùindistan Xösusi Komitÿsi éaðat-mûødû. Komitÿnin qÿbul etdiéi ÿn möùömqÿðaðlað 1948-ci il avqustun 13-dÿ vÿ 1949-cu iléanvaðûn 5-dÿ olmuøduð. BMT-nin ilk qÿbuletdiéi qÿðaðlaðda mönaqiøÿnin éalnûz xalqûn þzistÿéi ilÿ ùÿll oluna bilÿcÿéi bildiðiliðdi.8 Konkðetolaðaq ikinci qÿtnamÿdÿ ùÿð iki tÿðÿfin Kÿø-miðin Ïakistan vÿ éa Ùindistana biðlÿøÿcÿéiùaqqûnda qÿðaðûn BMT-nin ùimaéÿsi altûnda ke-÷iðilÿcÿk demokðatik se÷imlÿ ifadÿ olunacaüûnadaið ðazûlûüa gÿlindiéi bildiðilið.9

Qeéd olunduüu kimi, Ùindistan ÿvvÿlcÿïlebisitin ke÷iðilmÿsinÿ ðazûlûq veðsÿ dÿ,sonðadan fikðindÿn daøûnmûødû. BMT-nin ilkdÿfÿ qÿbul etdiéi qÿtnamÿlÿð vÿ mÿsÿlÿnin ùÿlliilÿ baülû tÿklifi Ùindistan vÿ Ïakistanûn ðazûlûüagÿldiéi éeganÿ tÿklif olmuødu. Daùa sonðaÙindistan tÿðÿfi Kÿømið maùaðacalûüû ilÿbaüladûüû “Biðlÿømÿ” ùaqqûnda qÿðaðû, daùasonða isÿ Kÿømið Milli Assambleéasûnûn qÿbuletdiéi qÿðaðû ÿsas gÿtiðÿðÿk ïlebisitin ke÷iðil-mÿsinÿ lözum gþðmÿdiéini bildiðmiødið. LakinBMT-nin 1957-ci ildÿ qÿbul etdiéi 122 nþmðÿliqÿtnamÿdÿ Kÿømiðin Milli Assambleéasûnûn ùÿðùansû bið tÿðÿfÿ biðlÿømÿk ùaqqûnda qÿbul etdiéiqÿðaðûn BMT-nin ïðinsiïlÿðinÿ zidd olduüunuÿsas gÿtiðÿðÿk qanunsuz saémûødû.10

Nÿzaðÿt Xÿttinin beénÿlxalqsÿðùÿd kimi tanûnmasû

Mönaqiøÿnin ùÿllini Kÿømiði ikiéÿ bþlÿnNÿzaðÿt Xÿttinin beénÿlxalq sÿðùÿd kimi ta-nûnmasûnda gþðÿnlÿð az deéil. Nÿzaðÿt Xÿttibiðinci Kÿømið möùaðibÿsinin aðdûnca Ïakis-tanla Ùindistan aðasûnda baülanmûø atÿøkÿsùaqqûnda ðazûlaømadan sonða éaðadûlmûø sÿð-ùÿddið. 1972-ci ilÿ qÿdÿð bu Atÿøkÿs Xÿtti ad-lanûðdû. Ùÿmin ildÿ iki þlkÿ aðasûnda baülanmûøSimla möqavilÿsi zamanû cözi dÿéiøiklik edil-mÿklÿ Atÿøkÿs Xÿtti Nÿzaðÿt Xÿttinÿ ÷evðil-miødi. Ùindistan tÿðÿfi iddia edið ki, 1962-1963-cö illÿðdÿ Ïakistan ðÿùbÿðliéi ilÿ danûøûqlaðzamanû ðÿsmi Deùli 1500 kv metð ÿlavÿ ÿðazinigözÿøtÿ getmÿklÿ Atÿøkÿs Xÿttinin beénÿlxalqsÿðùÿddÿ ÷evðilmÿsinÿ, baøqa sþzlÿ, xÿttinÙindistan tÿðÿfindÿ olan Kÿømið ÿðazisininÙindistana, digÿð tÿðÿfdÿ qalan ÿðazinin isÿ

135

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

8 UN resolutions on Kashmir, <www.un.org>.

9 Èbid.

10 Èbid.

Page 136: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Ïakistana veðilmÿsinÿ ðazûlûq veðiðmiø. LakinÏakistan tÿðÿfi bu iddialaðû ðÿdd edið.11

Qeéd olunmalûdûð ki, Kÿømiðin ùÿll olun-masû ö÷ön ÿn geniø éaéûlmûø, ÷ox sÿslÿnÿn tÿklifNÿzaðÿt Xÿttinin beénÿlxalq sÿðùÿddÿ ÷evðil-mÿsidið. Lakin Ïakistan tÿðÿfi bunun Kÿømiðxalqûnûn iðadÿsinÿ cavab veðmÿdiéini bildiðÿðÿktÿklifi qÿtiééÿtlÿ ðÿdd edið. Ðÿsmi Èslamabad 50ildÿn ÷ox davam edÿn mönaqiøÿnin ùÿllolunmasû ö÷ön BMT-nin qÿtnamÿlÿðinÿ ÿmÿlolunmasûnû tÿlÿb edið vÿ Ïakistanûn, elÿcÿ dÿKÿømið xalqûnûn maðaqlaðûna zidd ùÿð ùansû biðqÿðaðûn qÿbul edilmÿsinin éol veðilmÿzolduüunu bildiðið.12

Seling S.Ùaððisonun tÿklifi

Seling Ùaððison Vaøinqtonda éeðlÿøÿnBeénÿlxalq Sölù naminÿ Kaðneqi Mÿðkÿzininözvödöð. O, Ùindistanûn nÿzaðÿtindÿ olanKÿømiðin bþlönmÿsini tÿklif edið. S.Ùaððisonuniddia etdiéinÿ gþðÿ, ùÿð iki tÿðÿfin qane olmasûvÿ bþlgÿdÿ daim sölùön éaðadûlmasû ö÷ön iki éolvaðdûð. Biðinci éol Konstitusiéaéa uéüun olmaqvÿ mödafiÿ baxûmûndan Ùindistanûn tÿðkibindÿqalmaqla Kÿømiðÿ möstÿqilliéÿ ÷ox éaxûnmuxtaðiééÿt statusu veðilmÿsidið.

Èkincisi isÿ Ïakistan 1947-ci ildÿn bÿði iøüaletdiéi ÿðazilÿði þzöndÿ saxlaéûð. Cammu vÿKÿømið dini amilÿ gþðÿ bþlönöð, Cammudaùinduslaðûn éaøadûüû ÿðazû vÿ buddistlÿðinkomïakt øÿkildÿ mÿskunlaødûüû Ladaxûn biðùissÿsi Ùindistanûn tÿðkibinÿ biðlÿødiðilið, bu ikiÿéalÿtdÿ mösÿlmanlaðûn éaøadûqlaðû ÿðazi, elÿcÿdÿ Kÿømiðin qalan ùissÿsi aéðûlûð vÿ buðaéamuxtaðiééÿt statusundan ali status veðilið.13

Buna cavab olaðaq Ïakistan da þz nÿzaðÿtindÿolan Kÿømiðÿ mödafiÿ mÿsÿlÿlÿði, kommuni-kasiéa vÿ ïul vaùidi istisna olmaqla, möttÿfiqlikveðið, Ùindistan vÿ Ïakistan þz oðdusunuBMT-nin nÿzaðÿtindÿ saxlaéûð. Èki Kÿømiðaðasûnda mþvcud olan atÿøkÿs xÿtti beénÿlxalqsÿðùÿddÿ ÷evðilið vÿ sÿðùÿddÿ gediø-gÿliøqaédalaðû asanlaødûðûlûð, kÿømiðlilÿð Ùindistan vÿÏakistanûn mane÷iliéi olmadan sÿéaùÿt etmÿkimkanû ÿldÿ ediðlÿð.

Qeéd olunmalûdûð ki, Ùaððisonun tÿklifiKÿømiðin etnik vÿ dini zÿmindÿ bþlönmÿsi özÿ-ðindÿ quðulub. Buna oxøað bþlgö ÿslindÿ 1947-ciildÿ nÿzÿðdÿ tutulmuødu, lakin Ùindistanûnøÿðtlÿðÿ ÿmÿl etmÿmÿñi ùÿlli ÷ÿtin ïðobleminbaølanüûcûnû qoédu. Bu tÿklifdÿ isÿ ðÿsmi

Deùlinin ke÷miødÿ buðaxdûüû sÿùvi dözÿltmÿkö÷ön éaxøû imkanû olduüu aédûn gþðönmÿkdÿdið.Möÿllifinin øÿðtlÿði ilÿ Èslamabadûn ðazûlaø-masûnû eùtimal etmÿk olað. Lakin tÿklifintÿðÿflÿðÿ 15 il bundan ÿvvÿl tÿqdim olunmasûnûvÿ bu gönÿ kimi buna uéüun iðÿlilÿéiøinolmamasûnû nÿzÿðÿ alaðaq tÿÿssöflÿ bildiðmÿkolað ki, Cÿnubi Asiéanûn ÿn bþéök mönaqiøÿlidþvlÿtlÿði bu gönÿ kimi þz aðalaðûnda éekdilfikðÿ gÿlÿ bilmÿéiblÿð.

Asiéa Cÿmiééÿtinin tÿklifi

Néu-Éoðkda éeðlÿøÿn Asiéa CÿmiééÿtiKÿømiðin ùÿð iki tÿðÿfindÿ éaøaéan ÿùali aðasûn-da Etimad Tÿdbiðlÿðinin Éaðadûlmasû mÿqsÿdilÿÙindistanûn Kÿømiðÿ xösusi status veðmÿsinitÿklif edið. Cÿmiééÿtin qÿnaÿtinÿ gþðÿ Ùindis-tan vÿ Ïakistan biðlikdÿ Kÿømiðÿ nÿzaðÿt etmÿlivÿ oðada dþéöøÿn silaùlûlaða kÿnaðdaí dÿstÿkveðilmÿsinin qaðøûsûnû almalûdûðlað. Nÿzaðÿt Xÿt-ti isÿ beénÿlxalq sÿðùÿddÿ ÷evðilmÿlidið. Bötönbunlaðûn ùÿéata ke÷iðilmÿsi ö÷ön isÿ beénÿlxalqictimaiééÿtin vasitÿ÷iliéinin zÿðuðiliéi vuðüulanûðcÿmiééÿtin tÿklifindÿ. Lakin qeéd olunmalûdûðki, Nÿzaðÿt Xÿttinin beénÿlxalq sÿðùÿddÿ ÷evðil-mÿsinin, xösusÿn dÿ, ùÿð iki tÿðÿfin Kÿømiðÿbiðgÿ nÿzaðÿt etmÿsi tÿklifinin Ïakistan tÿðÿ-findÿn qÿbul olunmasû az inandûðûcûdûð.14

Tðiesten vaðiantû

1970-ci ildÿ Kÿømið mönaqiøÿsinin ùÿlliö÷ön Tðieste-foðmulasû tÿklifi meédana gÿlmiø-di. Qeéd olunmalûdûð ki, 1954-cö ilin oktéabðûn-da Ètaliéa ilÿ ke÷miø Éuqoslaviéa ÐesïublikasûSloveniéa aðasûnda ÛÛ dönéa möùaðibÿsindÿnsonða möbaùisÿli ÿðazi kimi qalmûø Tðiéestøÿùÿðinin sÿðùÿdinÿ möÿééÿn dÿéiøiklik edil-mÿklÿ bþlönmöødö. Øÿùÿð sakinlÿðinÿ ùÿð ikiþlkÿéÿ sÿðbÿst sÿfÿð etmÿk ùöququ veðilmiødi.15

Tðiéest ùÿll vaðiantûnûn Kÿømið mönaqiøÿ-sinin tÿnzimlÿnmÿsindÿ tÿtbiq olunacaüûtÿqdiðdÿ, Ovalûq istisna olmaqla (bu ÿðazininÏakistana veðilmÿsi nÿzÿðdÿ tutuluðdu) Ladax,Cammu vÿ Kÿømiðin digÿð ÿðazilÿði Ùindistanûnnÿzaðÿtindÿ qalûð. Bu bþlgö ilÿ Kÿømið ÿðazisiÏakistanla Ùindistan aðasûnda bÿðabÿð áþëöíìöøoluð vÿ ùÿð iki tÿðÿfdÿ olan Kÿømið ÿùalisibið-biðinÿ sÿðbÿst, azad øÿkildÿ sÿfÿð etmÿkimkanû ÿldÿ edið. Bu tÿklif 1964-cö ildÿ ÏakistanÏðezidenti ßééub Xan vÿ Ùindistanûn Baø naziði

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

136

Ìÿã

àëÿë

ÿð

11 Ahmad Farooque, Rethinking the National Security of Pakistan: The Price of Strategic Myopia (Karachi, 2003), sÿh.122.

12 Ahmad Farooque, sÿh. 243.

13 Selig S.Harrison, Autonomy the Way out for Kashmir Quagmire, The Telegraph newspaper, 10 mart 1992, Kalkutta, Hindistan.

14 S.M.Haidar, Kashmir and South Asian Security (Èslamabad, 1992), sÿh. 4.

15 Èqbal Nadeem, River Diplomacy, The News newspaper, Èslamabad, 25 may 2004-cö il.

Page 137: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Cÿvaùÿðlÿl Neùðu tÿðÿfindÿn mözakiðÿ olunmuøvÿ demÿk olað ki, ðazûlûüa gÿlinmiødi. Lakinùÿmin ilin maéûnda C.Neùðunun qÿfil vÿfatûdanûøûqlaðû éaðûm÷ûq daéandûðmûødû. Bið øeéi dÿqeéd etmÿk lazûmdûð ki, Kÿømiðin 1947-ci ildÿkivÿziééÿtindÿn fÿðqli olaðaq Tðiéest øÿùÿði qeéði-monolitik idi. Kÿømið ÿùalisinin ÿksÿðiééÿti isÿistÿð 1947-ci ildÿ, istÿðsÿ dÿ indi mösÿlman-laðdan ibaðÿtdið. Tðiéest vaðiantû ùÿð ö÷ – Ùin-distan, Ïakistan vÿ Kÿømið tÿðÿfin maðaqlaðûnatam cavab veðmÿsÿ dÿ, bu vaðiantûn qÿbuledilmÿsi mömkön saéûlûð.

×enab tÿklifi

Kÿømið mönaqiøÿsinin ùÿlli ilÿ baülû tÿkliflÿði÷ÿðisindÿ ÿn mÿøùuðlaðûndan olan ×enab foð-mulasû adlanan tÿklifin Ïakistanûn ke÷miø xaðiciiølÿð katibi Niaz Naik tÿðÿfindÿn iðÿli söðöldöéöbildiðilið. O, bu tÿklifi “Xalqlað aðasûnda Diï-lomatiéa” ÷ÿð÷ivÿsindÿ Ùindistanûn Baø naziðiAtal Biùað Vacïaéi vÿ Ùindistanûlû diïlomatBðaceø Miøða ilÿ mözakiðÿ etmiødi. Ïlana gþðÿCammu vÿ Ladaxûn ùindus vÿ buddist ÿùali-sinin komïakt éaøadûüû ÿðazilÿð Ùindistana,mösÿlman ÿùalinin éaøadûüû ÿðazilÿð Øimal bþl-gÿsi, Azad Kÿømið, Ovalûq, Cammu vÿ Kaðqil,ömumiééÿtlÿ, ×enab ÷aéûnûn qÿðbindÿ éeðlÿøÿnKÿømið ÿðazisi Ïakistana biðlÿømÿlidið.16

Qeéd olunmalûdûð ki, bu ùÿll vaðiantû 1947-ciildÿ Ïakistanûn éaðanmasû – “Èki Millÿt”ïðinsiïinÿ mösÿlmanlaðûn éaøadûqlaðû ÿðaziÏakistan biðlÿømÿli, digÿð dinlÿðÿ mÿnsub olanÿùalinin éaøadûüû ÿðazilÿð Ùindistanûn tÿðkibin-dÿ qalmalû ïðinsiïinÿ uéüunduð.

Dikson tÿklifi

Kÿømiðin ö÷ ùissÿéÿ bþlÿðÿk oðada ïlebisitinke÷iðilmÿsi tÿklifi 1950-ci ildÿ Ùindistan vÿÏakistan aðasûnda mönaqiøÿnin tÿnzimlÿnmÿ-sindÿ BMT-nin xösusi vasitÿ÷isi kimi fÿaliééÿtgþstÿðmiø Seð Oven Diksona mÿxsusduð. Onuntÿklifinÿ gþðÿ Kÿømið ö÷ bþlgÿéÿ bþlönmÿli vÿoðada aéðû-aéðûlûqda ïlebisit ke÷iðilmÿlidið.Biðinci bþlgÿéÿ Ovalûq vÿ Cammunun mösÿl-manlaðûn ÷oxluqda éaøadûqlaðû ÿðazilÿð – Ïun÷,Ðacoði vÿ Doda, buna ÿlavÿ olaðaq Ladaxðaéonunun Kaðqil bþlgÿsi daxildið. Èkinci bþl-gÿéÿ Cammu vÿ Ladaxûn, Leùin qalan ÿðazilÿðiaiddið, vÿ naùÿéÿt, ö÷öncö bþlgÿéÿ Azad Cam-mu vÿ Kÿømið, elÿcÿ dÿ Øimal ÿðazilÿð aiddið.17

Qeéd olunmalûdûð ki, ùÿmin dþvðdÿ Kÿømið

xalqû iki se÷im qaðøûsûnda qalmûødû, éa Ïakistanvÿ éa Ùindistana biðlÿømÿk ùaqqûnda qÿðaðveðmÿli idi. Lakin sonðalað Kÿømiðÿ aéðûca ùe÷bið dþvlÿtin tÿðkibinÿ biðlÿømÿdÿn möstÿqillikse÷mÿ ùöququ dÿ veðilmiødið. Diksonuntÿklifindÿn éaðûm ÿsðdÿn ÷ox bið zamanke÷mÿsinÿ baxmaéaðaq, bið ÷ox mötÿxÿssis butÿklifi ùÿlÿ dÿ mönaqiøÿli tÿðÿflÿð ö÷ön qÿbulolunan ùesab ediðlÿð.

Nÿticÿ

Ùindistan vÿ Ïakistanûn éaðanmasû ilÿmeédana gÿlÿn Kÿømið mönaqiøÿsi zaman-zaman daùa ÷ÿtin vÿ möðÿkkÿb bið mÿsÿlÿéÿ÷evðilib. Bu dþvlÿtlÿð 1947-ci ildÿki kþùnÿmþvqelÿðindÿ qaldûüû ùalda, éeni geosiéasi vÿ-ziééÿt, dönéada gedÿn ïðoseslÿð Kÿømið möna-qiøÿsinin ùÿllinÿ fÿðqli éanaøma, mþvqelÿðdÿdÿéiømÿ tÿlÿb edið. 1989-cu ildÿn baølaéaðaqÈslamabadûn éaðdûmû ilÿ Kÿømið xalqûnûn silaùlûmöbaðizÿéÿ qalxmasû mönaqiøÿnin tÿnzimlÿn-mÿsi ö÷ön Ùindistan vÿ Ïakistan ðÿùbÿðliéiniùÿðÿkÿtÿ gÿtiðmÿklÿ vÿ ïðoblemin tezliklÿ ùÿlliùaqqûnda döøöndöðmÿéÿ vadað etmÿklÿ éanaøû,Kÿømið xalqûnûn da ciddi øÿkildÿ nÿzÿðÿalûnmasûnû øÿðtlÿndiðmiødi.

Ïðoblemin nizama salûnmasû ö÷ön möna-qiøÿli tÿðÿflÿð ilk nþvbÿdÿ ÿmÿkdaølûüûn vÿ sölùøÿðaitindÿ éaøamanûn daùa ÷ox faéda veðdiéinianlamalûdûðlað. Bunun ö÷ön dÿ ùÿð iki tÿðÿfbþlgÿdÿ sölùön éaðanmasû naminÿ uzunzamandan bÿði mþùkÿm daéandûqlaðû bÿzimþvqelÿðindÿn geði ÷ÿkilmÿlidiðlÿð. Tÿbii ki, bumÿsÿlÿdÿ dönéa ictimaiééÿti, xösusilÿ bþlgÿdÿsölùön éaðanmasûnda vÿ mönaqiøÿnin davametmÿsindÿ maðaqlû qövvÿlÿð éaxûndan éaðdûmetmÿlidiðlÿð. Ðegionda mönaqiøÿnin davametmÿsindÿ maðaqlû qövvÿlÿð ifadÿsi nÿ qÿdÿðïaðadoksal sÿslÿnsÿ dÿ, bu bið ùÿqiqÿtdið. Tÿkcÿonu bildiðmÿk kifaéÿtdið ki, dönéanûn nÿùÿngdþvlÿtlÿði Cÿnubi Asiéanûn iki bþéök dþvlÿtiolan Ùindistan vÿ Ïakistana 10 miléaðdlaðlaABØ dollaðû dÿéÿðindÿ silaù satûð.

Dönéada gedÿn bið sûða mönaqiøÿlÿðdÿ,xösusilÿ, Eðmÿnistan-Azÿðbaécan, DaülûqQaðabaü ïðobleminÿ éanaømada olduüu kimibeénÿlxalq ictimaiééÿt ikili standaðtla mÿsÿlÿéÿéanaømamalû, beénÿlxalq ùöquq noðma vÿïðinsiïlÿði lazûm olandan-olana, elÿcÿ dÿ ùÿðùansû bið dþvlÿtin mÿnafeéinÿ xidmÿtedÿndÿn-edÿnÿ deéil, bÿðabÿð øÿkildÿ bötöndþvlÿtlÿðÿ tÿtbiq edilmÿlidið.

137

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

16 Èbid.

17 BMT Tÿhlökÿsizlik Øurasû, Sÿnÿd ¹ S/2883, 24 dekabr 1952-ci il.

Page 138: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azerbaijan – Italian relations

Mammad Ahmadzada*

Historical background

About 55 kilometers from Baku in the areaof Gobustan on the large rock of the southeast-ern foot of Beyukdash mountain was discoveredancient-Latin inscription. Inscription has agreat significance as a historical source. It testi-fies stay of the XII lightning legion of Romansor its centurion in Gobustan during the adminis-tration of emperor Domitianus (81-96 AC).Staying of the Roman troops in Transcaucasia’sterritory is testified also by the written sourcesand arrival of Romans in Azerbaijan in 1 yearAC had not been known before the detection ofthis stone. Inscription says: “Emperor Domi-tianus, Caesar Avgust Germanicus LutskiyMaxim centurion of the XII lightning legion”.Historical sources explain that Roman Empireand the ancient Azerbaijani state – the Cauca-sian Albania had political, economic and cul-tural ties as two independent states.

In the Middle Ages also many travelers fromItaly visited Azerbaijan. Among them, it shouldbe particularly noted journey of Marco Polo.Sightseeing of Azerbaijan cities and difficultiesof “Silk Road” were described much more thanothers by travelers. In the XV century Venetiantraveler and diplomat Katerino Zeno during 2years was an ambassador to the palace of UzunHasan, the ruler of Azerbaijani state Akgoyun-lu. In the palace of Akgoyunlu Katerino Zenowas replaced by Josafat Barbaro, who traveledentire territory of Akgoyunlu, which describedin its book, printed in Venice in 1543.

Ambroggio Kontarini, was also an ambas-sador to the state of Akgoyunlu and left the de-scriptions about this earth in its “journey”,which also printed in Venice. From second-halfof the XV century the city-states of Italy realizedWest-East transit trade through Azerbaijan,and their preparatory missions of diplomats andtravelers in Azerbaijan gained great economicsuccesses. In the XVI-XVIII centuries intensivediplomatic and economic connections were con-ceived between the state of Sefevids and the Ve-netian Republic. In 1549 in Rome was publishedthe translation to the Latin of the work ofNasreddin Tusi “Taglidi Eglidis – Statement ofEuclid”.

In 1918-1920 Italy established diplomaticrelations with the Azerbaijan Democratic Re-public and opened in Baku its consulate and mil-itary office. In that time were realized officialvisits of Azerbaijan delegation to Italy and Ital-ian delegation to Azerbaijan.

Since 1972 were established the friendly rela-tions between Baku and Naples. On September1972 was signed the agreement for establish-ment of sister-cities between Baku and Naples.In the framework of cooperation in both citieswere held different measures and meetings: theweek of Azerbaijani culture in Naples (1976);second meeting of the USSR-Italian sister citiesin Baku (1977); the days of Azerbaijan and Bakuin Naples (1977), during which one of streets ofNaples was nominated Baku; the discussion ofAzerbaijani poet Nabi Khazri’s book which waspublished in Italy, and the concerts of the solo-ists of the Opera and Ballet Theater named afterM.F.Akhundov in Naples (1979); the visit ofvice-mayor of Naples to Baku (1981); the daysof Naples in Baku (1982), during which one ofthe streets of Baku was nominated Naples; thedays of Baku in Naples (1983); the visit of repre-sentatives of Baku Municipality to Naples(1988).

Since the end of XIX and the beginning ofthe XX century in Baku were built differentbuildings by famous Italian architectures. Thereare different paintings of well-known Italianpainters in museums of Azerbaijan and a lot ofcarpets, jewelry articles made in Azerbaijan arein different museums and private collections inItaly. The works of Dante and Petrarki weretranslated into Azerbaijani and were publishedin mass edition. The Azerbaijani singers asShovket Mamedova, Byul-Byul, MuslimMagomayev did a special course in the famousMilan theatre “La Scala”.

Relations between the Republicof Azerbaijan and the Italian RepublicPolitical relations

Italy recognized independence of Azer-baijan on January 1, 1992. The diplomatic rela-tions between the Republic of Azerbaijan andthe Italian Republic was established on May 8,1992. As a result of great interest of Italy toAzerbaijan the Italian government opened itsfirst embassy in the South Caucasian region inBaku in 1997 and a first ambassador of Italy in

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

138

Ìÿã

àëÿë

ÿð

* ÛÛÛ secretary of the Embassy of the Republic of Azerbaijan in Ûtaly.

Page 139: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Azerbaijan was Mr. Alessandro Fallavollita. It-aly was a first chairman of the OSCE’s MinskGroup acting for solution of the Arme-nian-Azerbaijan, Nagorno-Karabakh conflict.The opening of the Azerbaijan Embassy inRome was realized in 2003 and a first ambassa-dor of Azerbaijan in Italy was Mr. ElmarMammadyarov.

The state visit of the President of the Repub-lic of Azerbaijan H.E. Mr. Heydar Aliyev to It-aly during the period from 25 to 28 September1997 gave affirmative impact to the develop-ment of relations between two countries.

During the visit President Heydar Aliyevmet with the President of the Italian RepublicMr. O.Scalfaro, the Prime Minister Mr.R.Prodi, the Chairman of Senate Mr.N.Mancio, and the President of Chamber ofDeputies Mr. L.Violante. President HeydarAliyev also had meetings with mayors of Romeand Naples, with representatives of major Ital-ian companies (ENI, Enel, Fata, Alenia) thatwere interested to engage business activities inAzerbaijan and gave the interviews to a numberof local newspapers and information agencies(“Il Sole 24 Ore”, “La Repubblica” etc.). Duringthe visit were signed the following documents oncooperation in different fields between thegovernments of Azerbaijan and Italy:

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic concerning air

services

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic on cooperation

in the field of tourism

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic on the promo-

tion and protection of investments

~ Joint Declaration on the Principles of Rela-

tions

~ Joint Declaration on economic cooperation

between the Republic of Azerbaijan and

the Italian Republic

~ Joint Declaration on Agreement between

the Government of the Republic of

Azerbaijan and the Italian Republic on cul-

tural, scientific and technological coopera-

tion

~ Memorandum of understanding between

the Government of the Republic of

Azerbaijan and the Government of the Ital-

ian Republic on bilateral technical cooper-

ation over years 1997-1998

After President Aliyev’s state visit, a numberof high level visits and missions of Italian offi-cials were realized to Azerbaijan: on June 1998the visit of the Minister of Industry of Italy Mr.Bersani and in October 1998 the visit of theUndersecretary of the Foreign Affairs Mr.Fassino; on April 1999 the visit of the Undersec-retary of the Foreign Affairs Mr. Martelli; onJune 2000 the visit of the Undersecretary of theForeign Affairs Mr. Ranieri (President in turnof the Council of Europe), on May 2001 the mis-sion of the Head of the Department of the Euro-pean countries of the Ministry of Foreign Af-fairs Mr. Moreno, on June 2-5, 2002 the visit ofthe Undersecretary of the Minister of Produc-tive Activity Mr. Valduzzi and on July 2002 thevisit of the Undersecretary of the Foreign Af-fairs Mrs. Boniver, on December 8-10, 2002 thevisit of the Minister of Labour and Social PolicyMr. Maroni (during the visit was signed proto-col of intend for cooperation between theappropriative ministries of two countries); onJuly 7-8, 2003 the visit of the Undersecretary ofthe Foreign Affairs, Mrs. Boniver, as a head ofthe Troika Ministerial Delegation of EU, onNovember 24-25, 2004 the visit of the Undersec-retary of the Foreign Affairs, Mrs. Boniver (dur-ing the visit was signed the declaration on estab-lishment of consultative group for bilateral eco-nomic relations).

On March 19, 2001 Mrs. Margherita Costa,Ambassador Extraordinary and Plenipoten-tiary of the Italian Republic in the Republic ofAzerbaijan presented her letter of credentials tothe President of the Republic of AzerbaijanH.E. Aliyev.

Along with these, a number of Azerbaijanhigh officials paid visits to Italy. On June 25-27,2002 the Minister of Economic DevelopmentMr. Farhad Aliyev visited Italy by the invitationof Mr. Antonio Marzano, Minister of Produc-tive activity of Italy. During the visit MinisterAliyev had a number of meetings with represen-tatives of Italian authority and major compa-nies. During the meeting of two ministers wassigned Intergovernmental memorandum on co-operation for development of small and me-dium-size (SME) enterprises. Also, on October6-8, 2004 the Minister of Foreign Affairs Mr.Elmar Mammadyarov paid visit to Italy withthe invitation of Minister of Foreign Affairs of 139

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Page 140: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Italy Mr. Franco Frattini. During the visit Min-ister Mammadyarov met with its Italian col-league, other representatives of Italian govern-ment and parliament, participated in businessforums on Azerbaijan organized in the VenetoRegion.

The parliamentary relations between twocountries are very intensive. It was establishedbilateral parliamentary friendship group be-tween Azerbaijan and Italian. In the frameworkof this cooperation the Italian co-chairman ofbilateral group Mr. Fiorello Provera, who is ahead of the permanent commission for foreignaffairs of Senate paid a visit in Azerbaijan onJune 6-10, 2003 and met with political authorityof Azerbaijan. Moreover, Deputy Chairman ofAzerbaijan Parliament Mrs. Govhar Baksha-liyeva and Azerbaijani Co-chairman of parlia-mentary friendship group Mrs. AmaliyaPanahova paid visit to Rome in occasion of con-ference of world women parliamentarians orga-nized by the Chamber of Deputies of Italy onOctober 17-18, 2004 and during the visit metwith the Chairman of the Chamber of Deputiesof Italy Mr. Pier Ferdinando Casini and with anumber of Italian parliamentarians.

On November 18, 2004 Mr. Emil Karimov,Ambassador Extraordinary and Plenipoten-tiary of the Republic of Azerbaijan in the ItalianRepublic presented his letter of credentials tothe President of the Italian Republic H.E. CarloAzelio Ciampi.

At the invitation of the President of the Ital-ian Republic Carlo Azelio Ciampi, the Presidentof the Republic of Azerbaijan, Ilham Aliyev,paid an official visit to Italy from the 24th to the26th of February 2005.

During the visit President Ilham Aliyev metwith Mr. Carlo Azelio Ciampi, the President ofthe Italian Republic, Mr. Silvio Berlusconi, thePrime Minister of the Italian Republic, Mr. PierFerdinando Casini, the President of the Cham-ber of Deputies and discussed with the Italianauthorities the present situation and the furtherprospective of the cooperation betweenAzerbaijan and Italy.

President Ilham Aliyev had also meetingswith the representatives of business circles andsport of Italy. Furthermore, President IlhamAliyev gave an interview to the several Italianmass media, such as “ANSA”, “Rai”,“RaiNews24” and also delivered a speech de-voted to the economic realities of Azerbaijanand its potentials, as well as the opportunities

for collaboration in economic and commercialfields between two countries, at the business fo-rum “Country Presentation of Azerbaijan” or-ganized by the Italian Institute for ForeignTrade (I.C.E) on occasion of the official visit ofthe President of the Republic of Azerbaijan.During the visit was adopted JointItalo-Azerbaijan Declaration and were signedthe following documents between variousinstitutions of two countries:

~ Agreement between the Government of the

Italian Republic and the Government of the

Republic of Azerbaijan on mutual adminis-

trative assistance for the prevention, inves-

tigation and repression of customs offences

~ Agreement for the Exchange of news and

Cooperation between the News Agencies

AzerTag and ANSA

~ Cooperation Agreement between the Na-

tional Television and Radio Broadcasting

Company of the Republic of Azerbaijan

and the Italian RAI Radio-Television Com-

pany

~ Technical and Sport Cooperation Agree-

ment between the Azerbaijan National

Olympic Committee and the Italian na-

tional Olympic Committee

~ Declaration between the Ministry for Cul-

tural Activities of Italy and the Ministry for

Culture of the Republic of Azerbaijan on

cooperation in prevention and recuperation

of smuggled cultural objects

~ Declaration between the Ministry for Cul-

tural Activities of Italy and the Ministry for

Culture of the Republic of Azerbaijan on

cooperation in the field of conservation

and inventerization of cultural objects

~ Protocol of Friendship and Cooperation be-

tween the Executive Power of Baku City

(Republic of Azerbaijan) and the Munici-

pality of Rome (Italian Republic)

~ Memorandum of Understanding on Coop-

eration between the Ministry of Justice of

the Republic of Azerbaijan and the Minis-

try of Justice of the Italian Republic

On May 16, 2005 Mr. Enrico La Loggia, theMinister of Regional Affairs of the Italian Re-public, paid visit to Azerbaijan. During the visitMinister La Loggia had a meeting with Mr.Murtuz Alasgarov, the Speaker of Milli Majlisof the Republic of Azerbaijan and exchangedviews on cooperation between two countries,particularly in the filed of parliamentary rela-

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

140

Ìÿã

àëÿë

ÿð

Page 141: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

tions. The Italian minister also met with Mr.Fikrat Mammadov, the Minister of Justice ofthe Republic of Azerbaijan, and two ministersdiscussed the issues regarding administrative de-centralization of local authorities in both coun-tries and the European Outline Convention onTransfrontier Co-operation between TerritorialCommunities or Authorities.

On May 25, 2005 Mrs. Margerita Boniver,the Undersecretary of Foreign Affairs of theItalian Republic, paid a working visit toAzerbaijan. During the visit Mrs. M.Boniverparticipated at the ceremony of commissioningof the Azerbaijan sector of Baku-Tbilisi-CeyhanMain Export Oil Pipeline and read at the cere-mony a letter of congratulations of the PrimeMinister of Italy Mr. Silvio Berlusconi. Withinthe visit the Italian Undersecretary was awardedthe title of Honorary Professor of Western Uni-versity of Baku and she delivered lecture on hu-man rights to the university faculty and stuff.

Within the visit of the representatives of theGeneral Directorate for Development Coopera-tion of the Ministry of Foreign Affairs of Italyto Azerbaijan on June 1, 2005 in the Cabinet ofMinistries of Azerbaijan between the Govern-ment of the Republic of Azerbaijan and theGovernment of the Italian Republic was signedthe agreement on the rendering of the govern-ment of Italy the humanitarian food assistanceat amount of 1 million Euros to Azerbaijan. Thefood assistance, aimed for the IDPs driven fromtheir homelands as a result of the Arme-nia-Azerbaijan, Nagorno-Karabakh conflict.

From the 8th to the 12th June 2005 Chair-man of Foreign and Migration Affairs StandingCommittee of the Italian Senate Mr. FiorelloProvera visited Azerbaijan. On 9 June SenatorProvera was received by the President of the Re-public of Azerbaijan H.E. Mr. Ilham Aliyev.

During the meeting expressing consent with hisvisit to Italy, President Ilham Aliyev stressedsuccessful development of relations between twocountries in numerous fields, including in theeconomic field. Azerbaijan President remindedthat delegations of Azerbaijan and Italy closelycooperate at the international organizations, in-cluding at PACE. Senator Provera mentionedhopeful prospects for cooperation between thetwo countries, including in the inter-parliamen-tary relations and noted that Italy will furthersupport at the PACE the fair position of Azer-baijan in the Armenia-Azerbaijan, Nagorno-Karabakh problem. Within the visit SenatorFiorello Provera had a number of meetings atthe legislative body of Azerbaijan, firstly was re-ceived by Speaker of the Milli Majlis (Parlia-ment) Murtuz Alasgarov, then met with Chair-man of International Relations and Inter-par-liamentary Relations Standing CommissionSamad Seyidov, also with Co-chairman ofAzerbaijan-Italian Inter-parliamentary Friend-ship Group Amalya Panahova. In the frame-work of the visit Senator Fiorello Provera ex-changed views also with Minister of EconomicDevelopment Farhad Aliyev, with Chairman ofState Committee on the Work with AzerbaijanisLeaving in the Foreign Countries NazimIbrahimov as well as with Chairman of the StateCustoms Committee Kamaladdin Heydarov.

Economic relations

Thanks to transport of Azerbaijan crude oilto the Italian ports, Italy is a biggest trade part-ner of Azerbaijan with 27.2% of share in totalforeign trade turnover. The volume of im-port-export operations between two countriesfor the last years was illustrated in the belowschedules.

141

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Azeðbaijan-Ètalian tðade tuðneoveð indicatoðs1

1999 2000 2001 2002 2003

TOTAL TRADETURNOVER (mln $)

1 962 088,1 2 916 969 3 745 148,9 3 832 869,1 5 218 204,1

TRADE TURNOVERWITH ITALY(mln $)

321 257,6 790 643,4 1 348 736,2 1 109 083,0 1 419 930,9

ITALIAN SHARE INTRADE TURNOVER

16.37% 27.1% 36,01% 28.93% 27.2%

1 State Statistic Committee of Azerbaijan, <www.azstat.org>.1 State Statistic Committee of Azerbaijan, <www.azstat.org>.

Page 142: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

142

Ìÿã

àëÿë

ÿð

1999 2000 2001 2002 2003

TOTAL EXPORT (mln $) 928.620,1 1 744 899,9 2 314 282,4 2 167 522,2 2 591 978,9

EXPORT TO ITALY(mln $)

313 005,9 762 544,8 1 324 065,4 1 082 719,6 1 345 948,4

ITALIAN SHARE INEXPORT

33.7% 43.7% 57% 49.95% 51.9%

1999 2000 2001 2002 2003

TOTAL IMPORT (mln $) 1.033.468 1 172 069,1 1 430 866,5 1 665 346,9 2 626 225,2

IMPORT FROM ITALY(mln $)

8.251 28 098,6 24 670,8 26 363,4 73 982,5

ITALIAN SHARE INIMPORT

0.79% 2.39% 1,72% 1.58% 2.8%

As it was indicated in above, the major partof the trade turnover between two countriesconsists of the Azerbaijani export, so that ac-cording the statistical dates from 2003, 51.9 %(1,34 billion USD) of Azerbaijan’s export di-rected to Italy. The volume of import from Italytowards Azerbaijan accounted for 73,9 millionUSD which means that Italy was 13th trade sup-plier of Azerbaijan with 2.8 % market share. Themain index of import from Italy was machinery,following with equipment, valves, tubes for pe-troleum sector, primary materials, tobacco,leather goods, furniture.

As per the Italian presence in Azerbaijanand engagement of Italian companies in theAzerbaijani economy, first of all it should be un-derlined the operation of ENI/Agip in the petro-leum sector of Azerbaijan, that participated intwo Consortiums (CIPCO, Kurdashi) for explo-ration of two blocks in the Azerbaijan sector ofthe Caspian Sea. ENI/Agip has also a little share(5%) in the Shah Daniz project for developmentand production of giant gas condensate field inthe Azerbaijan sector of the Caspian Sea, alsocompany has engaged in the Consortium forconstruction and management of Baku-Tbilisi-Ceyhan Main Export Pipeline Project where itholds 5 % of assets. This pipeline (length 1700km) will transport crude oil from Baku tillCeyhan, the Turkish terminal on the coast of theMediterranean Sea. As well as two Italian banks(Sanpaolo and Banca Intesa) are engaged to thefinancing of Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline pro-ject with the insurance guarantee provided bySACE. Also another ENI group subsidiarySaipem has engaged in large infrastructural pro-jects within oil & gas development inAzerbaijan, mainly in Azeri, Chirag, deepwater

Guneshli full-field development project.At the beginning of 2000 the Italian Institute

for Foreign Trade (I.C.E.) opened its branch inBaku and this fact contributed to the commer-cial-economic relations between two countries.The main activity of the I.C.E. Baku is to de-velop, contribute and promote trade, industrialand technical cooperation between Italian andAzerbaijan entrepreneurs.

For the period from 1993 to 2003 the Italianshare in the Foreign Direct Investments (FDI)balance of Azerbaijan is equal to 2% and gener-ates 140 million USD. Major part of Italian in-vestment was directed to the petroleum sectordue to the exploration works performed byENI/Agip. Among the other Italian investmentsit should be underlined investment made byMerloni Progetti S.p.A. to BAKMIL Joint Ven-ture, manufacturer of small kitchen appliances(but this investments was allocated during thelast years of the soviet period),ITALFROMAGE S.A., factory that producesmozzarella of buffalo, ELAY-SILVANO JV,distribution of interior design articles. A lot ofItalian companies, particularly manufacturersof construction materials, furniture, illumina-tion articles, domestic appliances, alimentaryproducts etc. are actually presented inAzerbaijan market through their local represen-tatives, distributors and agents as well as thereare a number of local plants and factories hadbeen installed by Italian companies and cur-rently operate with Italian technology andequipments. A number of Italian companies(Ansaldo-Termomecanica Ecologia, ELCElectroconsult, Impresa Pouchan, G&F Int,Renco, Tanko, Rosetti Marino, MSS SpA,Codest, Progeco) had been engaged in infra-

Page 143: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

structural projects in Azerbaijan financed by theinternational financial institutions and some ofthem successfully completed their works.

Azerbaijan is very interested in the attrac-tion of Italian investment not only in petroleum,but also in agricultural, food and beverages,vine production, textile, construction, tourismsectors, SME development etc. Azerbaijan aus-pices the opening of credit lines from the Italiangovernment for development of Azerbaijani-Italian Joint Ventures.

Documents signed between the Republic ofAzerbaijan and the Italian Republic Agree-ments

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic concerning air

services (signed in Rome on September 25,

1997)

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic on cooperation

in the field of tourism (signed in Rome on

September 25, 1997)

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic on the promo-

tion and protection of investments (signed

in Rome on September 25, 1997)

~ Agreement between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Italian Re-

public on cultural, scientific and techno-

logical cooperation (signed in Baku on

June 01, 2002)

~ Convention between the Government of

the Republic of Azerbaijan and the Gov-

ernment of the Italian Republic for the

avoidance of double taxation with respect

to taxes on income and on capital and the

prevention of fiscal evasion (signed in

Baku on July 21, 2004)

~ Agreement between the Government of the

Italian Republic and the Government of the

Republic of Azerbaijan on mutual adminis-

trative assistance for the prevention, inves-

tigation and repression of customs offences

(signed in Rome on February 24, 2005)

~ Agreement for the Exchange of news and

Cooperation between the News Agencies

AzerTAg and ANSA (signed in Rome on

February 24, 2005)

~ Cooperation Agreement between the Na-

tional Television and Radio Broadcasting

Company of the Republic of Azerbaijan

and the Italian RAI Radio- Television

Company (signed in Rome on February 24,

2005)

~ Technical and Sport Cooperation Agree-

ment between the Azerbaijan National

Olympic Committee and the Italian na-

tional Olympic Committee (signed in

Rome on February 25, 2005)

Declarations

~ Joint Declaration on the Principles of Rela-

tions (signed in Rome on September 25,

1997)

~ Joint Declaration on economic cooperation

between the Republic of Azerbaijan and

the Italian Republic (signed in Rome on

September 25, 1997)

~ Joint Declaration on Agreement between

the Government of the Republic of Azer-

baijan and the Italian Republic on cultural,

scientific and technological cooperation

(signed in Rome on September 25, 1997)

~ Joint Declaration on a Consultative Forum

on Economic Relations between the Re-

public of Azerbaijan and the Italian Repub-

lic (signed in Baku on November 25, 2004)

~ Joint Italia-Azerbaijan Declaration

(adopted in Rome on February 25, 2005)

~ Declaration between the Ministry for Cul-

tural Activities of Italy and the Ministry for

Culture of the Republic of Azerbaijan on

cooperation in prevention and recuperation

of smuggled cultural objects (signed in

Rome on February 25, 2005)

~ Declaration between the Ministry for Cul-

tural Activities of Italy and the Ministry for

Culture of the Republic of Azerbaijan on

cooperation in the field of conservation

and inventerization of cultural objects

(signed in Rome on February 25, 2005)

Protocols

~ Protocol on establishment of diplomatic re-

lations by exchange of letters (done on

May 08, 1992)

~ Protocol on cooperation between the Min-

istry of Foreign affairs of the Republic of

Azerbaijan and the Ministry of Foreign Af-

fairs of the Italian Republic (signed in

Baku on October 1, 1998)

~ Protocol of intention between the Ministry

of Labour and Social Protection of Popula-

tion of the Republic of Azerbaijan and the 143

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Page 144: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Ministry of Labour Social Policy of the

Italian Republic (signed in Baku on De-

cember 09, 2002)

~ Protocol of intention on establishment of

sister cities relations between Sumgait city

(Azerbaijan) and Bari city (Italy) (signed in

Bari on May 21, 2004).

~ Protocol of Friendship and Cooperation be-

tween the Executive Power of Baku City

(Republic of Azerbaijan) and the Munici-

pality of Rome (Italian Republic) (signed

in Rome on February 25, 2005)

Memorandums

~ Memorandum of understanding between

the Government of the Republic of

Azerbaijan and the Government of the Ital-

ian Republic on bilateral technical cooper-

ation over years 1997-1998 (signed in

Rome on September 25, 1997)

~ Memorandum of Intention between the

Government of the Republic of Azerbaijan

and the Embassy of the Italian Republic in

Azerbaijan on establishment and utilisation

of the Italo-Azerbaijan Mutual Balance

Found (signed in Baku on April 14, 1999)

~ Memorandum of Understanding on the co-

operation for small and medium-sized en-

terprises between the Government of the

Republic of Azerbaijan and the Govern-

ment of the Italian Republic (signed in

Rome on June 25, 2002)

~ Memorandum of Understanding on Coop-

eration between the Ministries of Justice

(signed in Rome on February 25, 2005).

Saloülu “NATO/Sölù naminÿtÿðÿfdaølûq Etimad fondu” laéiùÿsi

Ùikmÿt Ùacûéev*

NATO/Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq (SNT) Eti-mad Fondu konseïsiéasû SNT ïðoqðamûndaiøtiðak edÿn tÿðÿfdaø dþvlÿtlÿðdÿ ïiéadalaðÿleéùinÿ minalað, “melané” adû ilÿ tanûnan la-zûmsûz vÿ tÿùlökÿli ðaket éanacaüû, éûüûlûb qalmûøvÿ istifadÿéÿ éaðaðsûz ïaðtlaéûcû mÿðmilÿð, ocömlÿdÿn éöngöl vÿ atûcû silaùlað eùtiéatûnûn zÿ-ðÿðsizlÿødiðilmÿsi vÿ mödafiÿ islaùatlaðûnûnnÿticÿlÿðinin aðadan qaldûðûlmasûna éaðdûm gþs-

tÿðmÿk mÿqsÿdi ilÿ tÿsis edilmiødið.NATO/Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq Etimad

Fondu konseïsiéasûna mövafiq olaðaq, belÿïðoblemlÿðlÿ özlÿøÿn tÿðÿfdaø dþvlÿt tÿðÿfindÿnNATO-éa möðaciÿt olunuð vÿ iðÿli söðölÿn tÿklifÙÿðbi-siéasi ðÿùbÿð komitÿdÿ bið ne÷ÿ mÿðùÿlÿ-dÿ baxûlaðaq, mÿqsÿdÿuéüun ùesab olunduüutÿqdiðdÿ qÿbul olunuð. Tÿklif olunan ùÿð biðlaéiùÿ özðÿ bið NATO dþvlÿti “ðÿùbÿð dþvlÿt”funksiéasûnû éeðinÿ éetiðið.

Etimad Fondu laéiùÿlÿði vasitÿsilÿ indiéÿqÿdÿð Albaniéada 1.6 miléon ÿdÿd ïiéadalaðÿleéùinÿ mina, Moldovada 325 ton melané,Ukðaénada 400.000 ÿdÿd ïiéadalað ÿleéùinÿmina, Seðbiéa vÿ Monteneqðoda 28.000 ÿdÿdéöngöl vÿ atûcû silaùlað zÿðÿðsizlÿødiðilmiødið.ßlavÿ olaðaq, Albaniéada 11.650 ton ùÿðbisuðsat, Göðcöstanda “éeð-ùava” tiïli ùavadanmödafiÿ ðaketlÿði, Belaðusda 700.000, Seðbiéa vÿMonteneqðoda 1.3 miléon ÿdÿd ïiéadalað ÿleé-ùinÿ minalað, Ukðaénada isÿ 1.5 miléon ÿdÿdéöngöl vÿ atûcû silaùlaðûn zÿðÿðsizlÿødiðilmÿsiïlanlaødûðûlûð.

Zÿðÿðsizlÿødiðilmiø vÿ éa zÿðÿðsizlÿødiðilmÿsiïlanlaødûðûlan silaù vÿ suðsatlaðûn ùÿcmiNATO/Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq Etimad fondukonseïsiéasûnûn Avðo-Atlantika mÿkanûndatÿùlökÿsizliéin tÿminatûnda vÿ bið ÷ox ùallaðdatÿlÿb olunan qaédada qoðunmaéan bu cöðsilaùlaðûn mötÿøÿkkil kðiminal qðuïlaøma vÿ éateððoð÷ulaðûn ÿlinÿ ke÷mÿsinin qaðøûsûnûnalûnmasûnda oénadûüû vacib ðolun tÿcÿssömödöð.Eéni zamanda bu ùÿcmdÿ lazûmsûz silaù vÿsuðsatlaðûn þlkÿlÿðin ùÿðbi inventaðlaðûndasaxlanmasû daima vÿsait tÿlÿb etmÿklÿ ùÿðbibödcÿéÿ mÿnfi tÿsið gþstÿðið vÿ ÿtðaf möùitÿ,insanlaðûn saülamlûüûna tÿùdidlÿð doüuðuð.

Azÿðbaécan da ke÷miø Sovetlÿð Biðliéinintÿðkib ùissÿsi olaðaq, digÿð ïðoblem vÿ tÿùdidlÿð-lÿ éanaøû, ÿtðaf möùitÿ, insanlaðûn tÿùlö-kÿsizliéinÿ ùÿdÿ doüuðan, istifadÿéÿ taméaðaðsûz silaù vÿ suðsat qalûqlaðû, o cömlÿdÿn bþ-éök ùÿcmli ðaket éanacaüû ïðoblemini SSÐÈ-dÿnmiðas almûødûð. Saloülu ïðoblemi bunlaðûnaðasûnda ÿn bþéök tÿùlökÿ daøûéûcûsûdûð.

Ke÷miø SSÐÈ Silaùlû Qövvÿlÿðinin Azÿð-baécan Ðesïublikasûnûn Aüstafa ðaéonununSaloülu kÿndi éaxûnlûüûndakû suðsat anbaðûnda1991-ci ilin avqustun 21-dÿ baø veðmiø ïaðtlaéûønÿticÿsindÿ 40 miléon kvadðat metðdÿn aðtûqÿðazi ïaðtlaéûcû maddÿ vÿ suðsatlaðla ÷iðklÿn-miødið. Saloülu silaù vÿ suðsat anbaðû ke÷miøSovetlÿð Biðliéinin Cÿnubi Qafqaz ðegionunda

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

144

Ìÿã

àëÿë

ÿð

* Azÿrbaycan Respublikasûnûn NATO yanûnda nömayÿndÿliyinin ÛÛÛ-cö katibi.

Page 145: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÿn bþéök stðateji ÿùÿmiééÿt kÿsb edÿn ùÿðbianbaðû olmuøduð. Mÿntÿqÿ bötþvlökdÿ 57 fÿðdianbaðdan ibaðÿt olmuøduð ki, onlaðûn da ùÿð biði500 tona qÿdÿð silaù vÿ suðsatû éeðlÿødiðmÿktutumuna qadið idi. Ùabelÿ, ïaðtlaéûø nÿticÿ-sindÿ anbaðûn ÿðazisinÿ daxil olan 138 éeðaltûziðzÿminin östö þðtölmöø vÿ tÿùlökÿ mÿnbÿéiolaðaq qalmaqdadûðlað.

Ömumiééÿtlÿ, on dþðd il bundan ÿvvÿl baøveðmiø Saloülu ïaðtlaéûøûnûn doüuðduüu ùÿdÿ vÿtÿùdidlÿði aøaüûdakû øÿkildÿ tÿsnif edÿ bilÿðik:

~ Ùumanitað: Bu gönÿ qÿdÿð ÿðazidÿ 147ïaðtlaéûø ùalû qeédÿ alûnmûødûð ki, onlaðûnda nÿticÿsindÿ sÿksÿndÿn aðtûq adammöxtÿlif dÿðÿcÿli bÿdÿn xÿsaðÿtlÿði almûøvÿ ÷oxsaélû þlöm ùadisÿlÿði ilÿ möøaéiÿtolunmuøduð.

~ Sosial-iqtisadû: Éeðli ÿùalinin ÿsasmÿøüuliééÿt saùÿsinin kÿnd tÿsÿððöfatûolduüunu nÿzÿðÿ alaðaq, 40 miléonkvadðat metðdÿn aðtûq olan ÿðazininistifadÿéÿ tÿùlökÿli olmasû kÿndsakinlÿði ö÷ön ciddi ÷ÿtinlik vÿmÿùðumiééÿtlÿð éaðadûð.

~ Teððoð-tÿxðibat: Ùÿlÿ dÿ ïaðtlamaqabiliééÿtini itiðmÿéÿn bið sûða mÿðmi vÿsuðsatlaðûn ïaðtlaéûcû ùissÿlÿði teððoð vÿkðiminal qðuïlaømalað tÿðÿfindÿn istifadÿoluna bilÿð.

~ Ekoloji vÿ ÿtðaf möùit: 40 miléonkvadðat metðdÿn aðtûq olan ÿðazimÿðmilÿðin ÿtðafa sÿïÿlÿnmÿsinÿticÿsindÿ tamamilÿ ÷iðklÿnmiø vÿéaðaðsûz ùala döømöødöð ki, bu daÿðazinin ekoloji duðumuna mÿnfi tÿsiðgþstÿðmÿkdÿdið.

“Saloülu ïðoblemi”-nin doüuðduüu tÿùdid-

lÿðin fonunda daxili imkanlað ùesabûna ßðazi-lÿðin Minalaðdan Tÿmizlÿnmÿsi özðÿ MilliAgentlik tÿðÿfindÿn 2003-cö ilin éanvaðûndaÿðazidÿ tÿmizlÿmÿ iølÿðinÿ baølamûø vÿ nÿticÿetibaðilÿ, bið miléon kvadðat metðdÿn aðtûq olanÿðazi tÿmizlÿnÿðÿk istifadÿéÿ éaðaðlû ùalagÿtiðilmiødið. Ùabelÿ, tÿùlökÿli ÿðazinin siïÿð-lÿnmÿsi vÿ éeðli ÿùali aðasûnda mÿlumatlandûð-ma komïaniéasû ùÿéata ke÷iðilmiødið. Metal qû-ðûntûlaðû ticaðÿti éeðli ÿùalini ÿtðafa sÿïÿlÿnmiømÿðmilÿðin éþnÿldici mis þðtöklÿðinin ÷ûxaðûl-masûna sþvq edið ki, bu da ùÿlÿ dÿ tÿùlökÿlivÿziééÿtdÿ olan bið sûða suðsatlaðûn ïaðtlamasû vÿbÿdbÿxt ùadisÿlÿðin baø veðmÿsinÿ sÿbÿb oluð.

Amma ïðoblemin ÿùatÿ daiðÿsinin bþéök ol-masû, eéni zamanda éeðaltû bunkeðlÿðin tÿmiz-lÿnmÿsi ö÷ön xösusi texnologiéa vÿ eksïeðti-zanûn tÿlÿb olunduüunu vÿ bu saùÿdÿ NATO-nun tÿcðöbÿsini nÿzÿðÿ alaðaq, Azÿðbaécan tÿ-ðÿfindÿn “NATO/Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq Eti-mad fondu konseïsiéasû”na uéüun olaðaq,tÿøkilata möðaciÿt olunmuøduð.

NATO tÿðÿfindÿn Azÿðbaécan Ðesïublika-sûnûn möðaciÿti qÿbul olunmuø vÿ Töðkiéÿ “Sal-oülu Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq Etimad Fondu”laéiùÿsindÿ NATO özv dþvlÿti kimi, ðÿùbÿð dþv-lÿt ðolunu oénamaq funksiéasûnû þz özÿðinÿ gþ-töðmöødöð.

2 aïðel 2003-cö il taðixindÿ NATO-nunmÿnzil-qÿðaðgaùûnda Azÿðbaécan Ðesïublikasûilÿ NATO-nun Maddi-texniki tÿcùizat vÿ tÿmi-nat agentliéi aðasûnda maddi-texniki tÿcùizatadÿstÿéÿ daið ÿmÿkdaølûq ùaqqûnda AnlaømaMemoðandumu imzalanmûødûð. Memoðandum“Saloülu Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûq Etimadfondu” laéiùÿsinin icðasûnûn ùöquqi ÷ÿð÷ivÿsinimöÿééÿn etmiødið.

Bið qaéda olaðaq, Etimad fondu laéiùÿlÿði 145

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Mÿnbÿ: Azÿðbaécan Ðesïublikasû ßðazilÿðin MinalaðdanTÿmizlÿnmÿsi özðÿ Milli Agentlik

Mÿnbÿ: Azÿðbaécan Ðesïublikasû ßðazilÿðin MinalaðdanTÿmizlÿnmÿsi özðÿ Milli Agentlik

Page 146: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

NATO özv dþvlÿtlÿði vÿ tÿðÿfdaølaðûn kþnöllömaliééÿ tþùfÿlÿðinÿ ÿsaslanûð. Ùal-ùazûðda Töð-kiéÿ, Löksembuðq, Noðve÷, Finlandiéa, Slove-niéa vÿ Èsve÷ðÿ “Saloülu Sölù naminÿ tÿðÿfdaølûqEtimad Fondu”-na tþùfÿ veðÿn özv vÿ tÿðÿfdaødþvlÿtlÿðdið. Biðlÿømiø Millÿtlÿð TÿøkilatûnûnÈnkiøaf Ïðoqðamû beénÿlxalq tÿøkilat olaðaq,laéiùÿdÿ iøtiðak edið. Azÿðbaécan Ðesïublikasû-nûn laéiùÿéÿ tþùfÿsi ömumi bödcÿnin tÿqðibÿnqûðx faizini tÿøkil edið.

NATO-nun bu ïðoblemin aðadan qaldûðûl-masûnda Azÿðbaécana éaðdûm vÿ dÿstÿéi, bið tÿ-ðÿfdÿn tÿøkilatla Azÿðbaécan Ðesïublikasû aða-sûnda olan ÿmÿkdaølûüûn ÿùatÿ daiðÿsinin nÿ dÿ-ðÿcÿdÿ geniø olmasûnû, digÿð tÿðÿfdÿn NATO-nun ïðaktiki-texniki möstÿvidÿ Azÿðbaécanlaÿmÿkdaølûüû dÿðinlÿødiðmÿk ÿzminin gþstÿðici-sidið. Tÿbii ki, NATO-nun Èstanbul Sammitindÿqÿbul edilmiø “Tÿðÿfdaølûüûn dið÷ÿliøi vÿ éenidÿnistiqamÿtlÿndiðilmÿsi” adlanan sÿnÿddÿn ÷ûxûøedÿðÿk, Cÿnubi Qafqaza doüðu stðateji dþnöøönfþvqöndÿ laéiùÿ ÿùÿmiééÿtli siéasi ÷alaðlaðû daþzöndÿ eùtiva edið.

Ömidvaðûq ki, NATO-nun özv vÿ tÿðÿfdaødþvlÿtlÿði vÿ Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn biðgÿsÿélÿði nÿticÿsindÿ SSÐÈ-dÿn miðas qalmûø buùumanitað, sosial-iqtisadi vÿ ekoloji xaðakteðdaøûéan ïðoblem éaxûn vaxtlaðda þz ùÿllini ta-ïacaq vÿ Aüstafa ðaéonu ÿðazisindÿki 40 miléonkvadðat metðdÿn aðtûq olan ÿðazi tÿmizlÿnÿðÿkéeðli ÿùalinin istifadÿsinÿ veðilÿcÿkdið.

Øimali Atlantika Aléansûnûn ðÿùbÿðliéiilÿ ßfqanûstanda ùÿéata ke÷iðilÿnmissiéa, Beénÿlxalq TÿùlökÿsizliéÿÉaðdûm Qövvÿlÿðinin fÿaliééÿti

Nösðÿt Söleémanov*

Biðlÿømiø Millÿtlÿð Tÿøkilatûnûn Nizamna-mÿsinin VÛÛ Fÿslinÿ uéüun olaðaq vÿ BMT-ninTÿùlökÿsizlik Øuðasûnûn 1386, 1413 vÿ 1444 saélûqÿtnamÿlÿðinÿ ÿsasÿn ßfqanûstanda BeénÿlxalqTÿùlökÿsizliéÿ Éaðdûm Qövvÿlÿði (BTÉQ)fÿaliééÿt gþstÿðið.

BTÉQ-nin mþvcudluüu 2001-ci ilin 6 dekabðtaðixindÿ imzalanmûø Bonn ðazûlaømasûndanqaénaqlanûð vÿ BTÉQ-nin Komandanû ilÿ ßf-qanûstan Èslam Ðesïublikasû aðasûnda imzalan-mûø Ùÿðbi Texniki Ðazûlaøma BTÉQ-nin ÿmÿlié-éatlaðû ö÷ön ÿlavÿ ÷ÿð÷ivÿ möÿééÿnlÿødiðið. Bu÷ÿð÷ivÿéÿ uéüun olaðaq, BTÉQ ÿn azû Bonnïðosesinin mövÿffÿqiééÿtlÿ baøa ÷atmasûna qÿ-dÿð ßfqanûstanda þz ùözuðunu tÿmin etmÿli idi.

BTÉQ-in ÿsas vÿzifÿlÿði aøaüûdakûlaðdanibaðÿtdið:

~ ßfqanûstanda tÿùlökÿsiz möùitinéaðadûlmasû;

~ ßfqan ùakimiééÿtinin sÿlaùiééÿtlilÿðininbötön þlkÿ ÿðazisindÿ bÿðïa edilmÿsi;

~ ßfqan ïolisinin vÿ silaùlû qövvÿlÿðininimkanlaðûnûn éaxøûlaødûðûlmasû;

~ Kabil Beénÿlxalq Ùava Limanûnûn iølÿkvÿziééÿtinin vÿ tÿùlökÿsizliéinin tÿminedilmÿsi;

~ Qeéði-qanuni naðkotik maddÿlÿðinisteùsalûnûn qaðøûsûnûn alûnmasûndaßfqanûstan Ùþkumÿtinÿ dÿstÿéinveðilmÿsi vÿ naðkotik isteùsalûnûn qaðøûsû-nûn alûnmasûna ïaðalel olaðaq alteðnativéaøaéûø mÿnbÿlÿðinin foðmalaødûðûlmasû;

~ Tÿðksilaù, möxtÿlif ÿfqan silaùlû biðlÿø-mÿlÿðindÿ dþéöømöø ÿsgÿðlÿðin tÿðxisolunmasû vÿ onlaðûn mölki ùÿéataqaéûtmasû;

~ Bu ilin 18 sentéabð taðixindÿ ßfqanûstanÏaðlamentinÿ vÿ ßéalÿt Øuðalaðûnake÷iðilÿcÿk se÷kilÿð ö÷ön tÿùlökÿsizmöùitin éaðadûlmasû.

Siéasi sÿviééÿdÿ BTÉQ-i ßfqanûstan Ùþku-mÿti, BMT-nin ßfqanûstana Éaðdûm Missiéasû,BMT-nin möxtÿlif Agentliklÿði, BeénÿlxalqTÿøkilatlað vÿ Qeéði Ùþkumÿt Tÿøkilatlaðû ilÿ sûxqaðøûlûqlû ÿlaqÿdÿ fÿaliééÿt gþstÿðið. Bu ïðosesintÿðkib ùissÿsi kimi BTÉQ-i BMT-nin ßfqanûs-tana Éaðdûm Missiéasû vÿ ßfqanûstan Èslam Ðes-ïublikasûnûn éanûnda mövafiq ÿlaqÿlÿndiðmÿqðuïlaðû tÿsis etmiødið. Bundan ÿlavÿ NATO-nun Kabildÿ Ali Mölki Nömaéÿndÿsi ïostuéaðadûlmûødûð. Bu ïosta tÿéin edilmiø TöðkiéÿCömùuðiééÿti Bþéök Millÿt Mÿclisinin ke÷miøsÿdði Ùikmÿt ×etin tÿðÿfûndÿn ßfqanûstandakûcaði vÿziééÿt ùaqqûnda möntÿzÿm øÿkildÿ aélûqolaðaq NATO-éa ùesabatlað tÿqdim olunuð.

BTÉQ-i NATO-nun ùimaéÿsi altûnda fÿ-aliééÿt gþslÿðið vÿ Möttÿfûqlÿðin BðunsumdakûBiðgÿ Qövvÿlÿð Komandanlûüû biðbaøa olaðaqbötön ÿmÿliééata ðÿùbÿðliéi ùÿéata ke÷iðið.

Qÿðaðgaù sÿviééÿsindÿ 36 tþùôÿveðÿn dþvlÿtBTÉQ-nin Kabildÿki Qÿðaðgaùûnda iølÿmÿkö÷ön 600 ÿsgÿð veðmiødið. Ömumiééÿtlÿ isÿBTÉQ-nin tÿðkibinÿ 47 dþvlÿtdÿn 8000 mindÿn÷ox ÿsgÿð daxildið. Digÿð Tÿðÿfdaø dþvlÿtlÿðlÿéanaøû, Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn SilaùlûQövvÿlÿðinin dÿ bið taüûmû BTÉQ-nin tÿðkibin-dÿ Kabildÿ tÿùlökÿsizliéin tÿmin olunmasû isti-qamÿtindÿ fÿaliééÿtini davam etdiðmÿkdÿdið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

146

Ìÿã

àëÿë

ÿð

* Azÿrbaycan Respublikasûnûn NATO yanûnda nömayÿndÿliyinin ÛÛÛ-cö katibi.

Page 147: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

BTÉQ-i missiéasû NATO-nun taðixindÿAvðo-Atlantika mÿkanûndan kÿnaðda ùÿéatake÷iðilÿn ilk ÿmÿliééatdûð. Èlkin olaðaq BTÉQ-nin missiéasû éalnûz Kabil vÿ onun ÿtðafûndatÿùlökÿsizliéi tÿmin etmÿklÿ mÿùdudlaøûðdû.Ùal-ùazûðda isÿ Aléans ßfqanûstanûn digÿð ùissÿ-lÿðinin ÿùatÿ olunmasû ö÷ön BTÉQ-nin missi-éasûnûn geniølÿndiðilmÿsi özÿðindÿ iølÿéið.NATO-nun Èstanbul Sammiti zamanû ßfqa-nûstanda NATO Missiéasûnûn Kabildÿn kÿnaðageniølÿnmÿsi özðÿ qÿðað qÿbul edilmiødið. Bununö÷ön, mölki vÿ ùÿðbi komïonentlÿðdÿn ibaðÿtßéalÿt Bÿðïa Qðuïu konseïsiéasûndan istifadÿedilmÿsi qÿðaða alûnmûødûð. Èlk belÿ ßéalÿt BÿðïaQðuïu Almaniéanûn aïaðûcû ðol oénamasû ilÿKunduz ÿéalÿtindÿ tÿøkil edilmiødið. Ömumié-éÿtlÿ, geniølÿnmÿnin bötön ßfqanûstan özðÿ saatÿqðÿbinin ÿksi istiqamÿtindÿ dþðd mÿðùÿlÿdÿùÿéata ke÷iðilmÿsi ïlanlaødûðûlûð. Ùal-ùazûðda ge-niølÿnmÿnin ikinci mÿðùÿlÿsi ùÿéata ke÷iðilmÿk-dÿdið vÿ ö÷öncö mÿðùÿlÿ ilÿ baülû mövafûq ïlan-laødûðma iølÿði geð÷ÿklÿødiðilið. Geniølÿnmÿninbiðinci mÿðùÿlÿsindÿ 5 ßéalÿt Bÿðïa Qðuïu(Mezað-e Øeðif, Meémana, Kunduz, Feézabad,Bÿglan) tÿøkil edilmiødi. Mezaði-e Øÿðif ßéalÿtBÿðïa Qðuïu Kabildÿn digÿð ßéalÿt BÿðïaQðuïlaðûna tÿcùizat dÿstÿéinin gþstÿðilmÿsi ö÷önmÿðkÿzi mÿntÿqÿ kimi se÷ilmiødið.

NATO-nun Èstanbul Sammitindÿ ùabelÿ,NATO ðÿùbÿðlÿði tÿðÿfûndÿn baøqa bið ñÿíÿäßfqanûstana se÷ki ïðosesi ö÷ön tÿùlökÿsizliéintÿmin edilmÿsi, se÷kilÿðÿ ùazûðlûq vÿ se÷kilÿðinke÷iðilmÿsi ilÿ baülû dÿstÿéin gþstÿðilmÿsi ùaq-qûnda da qÿðað qÿbul edilmiødið vÿ BTÉQ dÿs-tÿéi ilÿ ßfqanûstanda 2004-cö ilin oktéabð aéûnûn9-da Ïðezident se÷kilÿði ke÷iðilmiødið.

BTÉQ-nin missiéasû ö÷ön siéasi qÿðaðlaðNATO-nun ÿsas qÿðað qÿbul edÿn oðqanû olanØimali Atlantika Øuðasû tÿðÿfindÿn veðilið. ØimaliAtlantika Øuðasûndan siéasi gþstÿðiø aldûqdansonða, Möttÿfiqlÿðin ßmÿliééatlað özðÿ Koman-danlûüû tÿðÿfindÿn mövafiq ÿmÿliééat ïlanlaðûùÿéata ke÷iðilið.

Qeéd edilmÿlidið ki, bu gön ßfqanûstandanaðkotiklÿðÿ qaðøû möbaðizÿ ÿfqan ùþkumÿti vÿbeénÿlxalq ictimaiééÿt ö÷ön ÿn þnÿmli vÿ mö-ðÿkkÿb mÿsÿlÿdið. Möxtÿlif qÿðb mÿnbÿlÿðininveðdiéi mÿlumata gþðÿ, bu gön dönéada isteùsalolunan ùeðoinin 87%-i ßfqanûstanda isteùsaledilið, ßfqanûstan ÿùalisinin 10%-i naðkotiklÿbaülû fÿaliééÿtÿ cÿlb olunub vÿ ßfqanûstandaÖmumi Daxili Mÿùsulun 60%-ini (2,8 miléaðddollað) naðkotikdÿn gÿlÿn gÿliðlÿð tÿøkil edið. Bþ-éök Bðitaniéanûn ùabelÿ, ABØ, BMT, DönéaBankû vÿ digÿð beénÿlxalq tÿðÿfdaølaðûn éaxûn-dan iøtiðakû ilÿ ßfqanûstanda naðkotiklÿðÿ qaðøû

Ïlan ùÿéata ke÷iðilið. Bu ïlanûn ùÿéata ke÷iðil-mÿsindÿ BTÉQ-dÿ möÿééÿn ðola malikdið. Bið-baøa olaðaq BTÉQ naðkotiklÿðlÿ baülû mÿùv-etmÿ fÿaliééÿti ilÿ mÿøüul deéildið. AmmaBTÉQ naðkotiklÿðÿ qaðøû möbaðizÿ ÷ÿð÷ivÿsindÿaøaüûdakû saùÿlÿð özðÿ éaðdûm÷û ola bilÿð:

~ Naðkotiklÿðÿ qaðøû tÿbliüatkomïaniéasûna dÿstÿk veðilmÿsi;

~ ßfqanûstan milli oðdusunun, sÿðùÿdïolisinin vÿ mölki ïolisin tÿlimke÷mÿsinÿ éaðdûm etmÿk;

~ Naðkotiklÿðÿ qaðøû möbaðizÿ aïaðan millivÿ beénÿlxalq quðumlaða tÿcùizatla (mÿ-sÿlÿn éeðli ïolis qövvÿlÿðinin mÿùvetmÿfÿaliééÿtinin ùÿéata ke÷iðilÿcÿéi bþlgÿéÿdaøûnmasû) baülû dÿstÿéin gþstÿðilmÿsi;

~ ßfqanûstan ùþkumÿtinin naðkotiklÿðÿqaðøû möbaðizÿ ilÿ baülû ùÿéata ke÷iðdiéiÿmÿliééatlaða dÿstÿk veðmÿk;

~ Qeéði-qanuni naðkotik fÿaliééÿti ilÿ mö-baðizÿdÿ ßfqanûstan ùþkumÿtinÿ ùÿbsetmÿ ÿmÿliééatlaðû ilÿ mömkön éaðdûm.

BÉTQ-nin Komandanlûüû tÿðÿfindÿn, ßfqa-nûstana cÿlb olunmuø digÿð beénÿlxalq quðum-laðûn vÿ agentliklÿðin, ùabelÿ éeni ßfqanûstanùþkumÿtinin éaxûndan iøtiðakû ilÿ ùal-ùazûðdaéuxaðûda sadalanan tÿùdidlÿðin aðadan qaldû-ðûlmasû, o cömlÿdÿí ùaqqûnda ÿtðaflû bÿùs olu-nan naðkotiklÿðÿ qaðøû möbaðizÿ istiqamÿtindÿmövafiq sÿélÿð gþstÿðilið.

Eéni zamanda qeéd edilmÿlidið ki, ßf-qanûstanda BTÉQ-nin ÿmÿliééatûna ïaðalelolaðaq koalisiéa qövvÿlÿði tÿðÿfindÿn “MþùkÿmAzadlûq” (Enduðing Fðeedom) ÿmÿliééatû daùÿéata ke÷iðilmÿkdÿdið. “Mþùkÿm Azadlûq”ÿmÿliééatû ABØ baøda olmaqla beénÿlxalqteððoðizmÿ qaðøû möbaðizÿ aïaðan dþvlÿtlÿðinkoalisiéasûnûn ÿmÿliééatû olmaqla, onun mÿq-sÿdi ßfqanûstanda teððoðistlÿðin tÿlim döøÿðgÿ-lÿðinin vÿ infðastðuktuðunun daüûdûlmasû,ßl-Qaidÿ teððoðist tÿøkilatûnûn ðÿùbÿðlÿðinin ÿlÿke÷iðilmÿsi vÿ ßfqanûstanda teððoð÷u fÿaliééÿtinqaðøûsûnûn alûnmasûdûð. Sþzögedÿn iki ÿmÿliééatsûx ÿlaqÿlÿndiðmÿ vÿ qaðøûlûqlû ÿmÿkdaølûqøÿðaitindÿ ùÿéata ke÷iðilmÿkdÿdið.

Ömumiééÿtlÿ, BTÉQ-nin fÿaliééÿti istÿð“Mþùkÿm Azadlûq” ÿmÿliééatûndan, istÿðsÿ dÿNATO-nun ðÿùbÿðliéi altûnda ùÿéata ke÷iðilÿndigÿð ÿmÿliééatlaðdan fÿðqlÿnið. ßfqanûstandatÿtbiq olunan ßéalÿt Bÿðïa Qðuïu konseïsiéasûBTÉQ ÿmÿliééatûna xösusi þzönÿmÿxsusluqgÿtiðið vÿ ßéalÿt Bÿðïa Qðuïlaðû sölùmÿðamlûlûqkonseïsiéasûnû inkiøaf etdiðÿðÿk, ona éeni ÷alaðveðið vÿ sölùmÿðamlûlûüûn keéfiééÿtcÿ éenifoðmasû kimi dÿéÿðlÿndiðilÿ bilÿð. 147

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005Ì

ÿãàëÿëÿð

Page 148: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

ÉÅÍÈ ÍßØÐËßÐ

Tofig KocharliArmenian Deception“M-Dizayn” Company. Baku-2004

(For the first eight paragraphs see “DiplomatiyaAlÿmi” No. 10)

9. On the Status of Nagorno-Karabakh in1918-1920

The “Memorandum” claims, “Nagorno-Karabakh was not a part of the Azerbaijani Re-public in 1918-1920.”

At the end of May 1918, the Republics ofAzerbaijan, Armenia and Georgia were estab-lished.

At this stage Armenia was still waiting for aparticular diplomatic tactic concerningNagorno-Karabakh, and was not openly expos-ing its intentions. There is a well-known and per-tinent fact: On August 1918, the diplomatic rep-resentative of Armenia to Tiflis asked theAzerbaijani diplomatic representative thereinfor permission to send a “special delegation”from Armenia to the center of Garabagh,Shusha. The official answer to this request wasas follows: “If the Azerbaijani government is as-sured that the delegation doesn’t work againstAzerbaijani interests, laws and rules existingwithin its borders, and functions under the ob-servation of the Azerbaijani government,” a“special delegation” from Armenia will be al-lowed to visit Shusha.

I am unaware of how the problem of sendinga “special delegation” to Shusha was eventuallysolved. The point meriting attention is that byasking the Azerbaijani government for permis-sion to send a “special delegation” to Shusha,the Armenian government, actually, admittedthe status of Nagorno-Karabakh as belongingto Azerbaijan.

If Nagorno-Karabakh belonged to Armenia,why did the Armenian government ask theAzerbaijani government for permission to send itsspecial delegation there? Has there been a case inthe history and practice of nations that one stateasked another for permission to send a representa-tive to its own city or province?

By taking such steps the Armenian govern-ment was, first of all, trying to achieve forNagorno-Karabakh the status of “disputed ter-ritory.” Gradually, Armenia set a goal of force-ful separation of Nagorno-Karabakh fromAzerbaijan. The armed detachments of GeneralAndranik were brought into Zangazur andNagorno-Karabakh. On 15th August, theAzerbaijani government, by expressing strongobjections to the Armenian government on thisproblem, asked: “Does Andranik work on yourbehalf or are these actions his own initiative, andare his detachments subject to the Armeniangovernment or are his actions his personal ini-tiatives and an ordinary uprising?3 Armenia didnot delay in reply.... Two days later, on August17, Armenia officially stated, “GeneralAndranik, as well as all of his detachments wasremoved from both the structure and the com-mand list of the Armenian troops by order of thespecial Armenian corps, and after this they re-fused to recognize the Armenian governmentand its officials and to be subject to their com-mand. Therefore, General Andranik and hisarmed detachments have nothing to do with theArmenian National Army and its authorities,and the Armenian government cannot becharged with the irresponsible activity.”4

As was stated in the session of theAzerbaijani parliament on December 20, 1918,the Armenian government had “officially” de-clared that “we have nothing to do in Garabagh,we do not want it, and we have no relation toAndranik.”5

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

148

3 Fÿtÿli xan Xoyski, Hÿyat vÿ fÿaliyyÿti (Sÿnÿd vÿ materiallar), Bakû, 1998, sÿh. 119.

4 Ibid.

5 Azÿrbaycan Xalq Cömhuriyyÿti (1918 – 1920), Parlament, Û cild, Bakû, 1998, sÿh. 56.

Page 149: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Armenia had not yet openly claimedZangazur and Nagorno-Karabakh. So far it wasconcealing its insidious intentions. The Arme-nian government wanted to gain time, and, byoccupying Zangazur and Nagorno-Karabakhvia Andranik, who supposedly was “not subjectto their command,” to present Azerbaijan with afait accompli.

As said by the Prime Minister of AzerbaijanF.Kh.Khoyski, on July 1918, Andranik “by do-ing terrible evils in Zangazur destroyed manyvillages and, finally, by crossing to the Shushauezd, blocked the road to Asgaran....TheAzerbaijani Armed Forces were then focusedexclusively on the Baku problem. Therefore, Ar-menian and Muslim delegations were sent fromGanja only twice. However, they achieved no re-sults.” After Baku was liberated on September15, the Azerbaijani government “sent a smallmilitary unit against Andranik. As a result ofwar, our troops pushed Andranik out ofAsgaran and drove him out of the Shushauezd.”6

Thomson (Commander of the Allied Forcesin Baku), who was supporting the position of theAzerbaijani government, interfered in the prob-lem of Andranik’s military aggression againstGarabagh. Upon Thomson’s insistenceAndranik ordered his men “to cease military op-erations against the Tartars and the Turks.”7

Nevertheless, Andranik spread informationin the press that Thomson had invested him withright and power over Garabagh. Concerningthis rumour, on December 20, the AzerbaijaniPrime Minister F.Kh.Khoyski stated in theAzerbaijani parliament that if Thomson did so,“then he would encroach upon the very basis of theAzerbaijani government. This would be an act ofaggression against the rights of Azerbaijan. How-ever, we shall defend the rights of Azerbaijan withall our might and we shall not let foreigners com-mit aggression against the rights of Azerbaijan(Applause).

The government could not shut its eyes to thefact that somebody would rule Azerbaijan.”8

F.Kh.Khoyski required an explanationfrom General Thomson. Thomson made an of-ficial reply that the rumour was a lie and com-pletely groundless. Thomson’s refutation waspublished in the press on December 22.

Although Andranik was disappointed bythe official reply of General Thomson, he didnot put an end to his military operations againstAzerbaijan. Andranik did not immediately leaveAzerbaijan and continued to massacre the Mus-lim villages in Zangazur.

In connection with the situation inZangazur, in early January 1919, the Minister ofInternal Affairs of the Azerbaijani Republicproposed that the government exclude the uezdsof Shusha, Javanshir, Jabrayil and Zangazurfrom the province of Ganja and create a tempo-rary General-Governorship of Garabagh, con-sisting of those uezds. On January 25, 1919, theAzerbaijani government agreed to the proposal.The uezds of Shusha, Javanshir, Jabrayil andZangazur were excluded from the province ofGanja and the General-Governorship ofGarabagh, consisting of those uezds, was estab-lished with its center in Shusha. Kh.Sultanov, whohad been the Minister for War in the firstAzerbaijani government, was appointed Gover-nor-General of Garabagh. The Armenian gov-ernment expressed a protest to the Azerbaijanigovernment regarding the establishment of theGeneral-Governorship of Garabagh and the ap-pointment of Kh.Sultanov as its Governor-Gen-eral. The Armenian government, which hadconsidered the military aggression of Andranikagainst Garabagh as “irresponsible activity,”which had declared that “Andranik and hisarmed detachments have nothing to do with theArmenian National Army and its authorities,”and which did not make a claim on Garabagh,this time, as it were, showed its cards andclaimed that “most of these areas belonged toArmenia.”

The Azerbaijani government immedia-telyreplied (on January 31) to the note of Armenia.The note stated that the districts of Shusha,Jabrayil, Javanshir and Zangazur were “un-doubtedly integral parts of Azerbaijan” and theobjection of Armenia to the establishment of theGeneral-Governorship of Garabagh was “a plotagainst the sovereignty of Azerbaijan, an at-tempt to interfere in our internal affairs.”9

Faced with such an unequivocal and princi-pled position of the Azerbaijani government, theArmenian government resorted to all means topressurize Azerbaijan. In February, Armenia,

149

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

6 Fÿtÿli xan Xoyski, Hÿyat vÿ fÿaliyyÿti (Sÿnÿd vÿ materiallar), Bakû, 1998, sÿh. 121.

7 Àzÿrbaycan tarixi sÿnÿdlÿr vÿ nÿørlÿr özrÿ, Bakû, 1990, sÿh. 238.

8 Fÿtÿli xan Xoyski, Hÿyat vÿ fÿaliyyÿti (Sÿnÿd vÿ materiallar), Bakû, 1998, sÿh. 121.

9 Azÿrbaycan tarixi sÿnÿdlÿr vÿ nÿørlÿr özrÿ, Bakû, 1990, sÿh. 227.

Page 150: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

addressing General Walker, Commander of theBritish Armed Forces in Caucasia, “protestedagainst the appointment of Dr.Sultanov theGovernor-General” and “declared the authorityof the Governor-General void.”

Walker did not reply to the note of Armeniaon the problem of Garabagh.

On March 11, the Minister of Foreign Af-fairs of Armenia appealed to Thomson.

This, however, was not also enough for theArmenian government.

Bekzedyan, diplomatic representative of Ar-menia to Azerbaijan, and Shahnazarov, Chair-man of the Armenian National Council ofGarabagh, made an effort to prevent the estab-lishment of the General-Governorship ofGarabagh with the help of Thomson’s staff.Meeting with the British Colonel Shatelwart,Shahnazarov said, “Azerbaijan is not even capa-ble of establishing internal order. Its nation isuncivilized in comparison with us, and you can-not subordinate the civilized to the uncivilized.”

The colonel replied: “I do not agree. The Ar-menians and the Muslims are on the same cul-tural level. Doesn’t your nation want peace, andif the General-Governorship is established, willit choose a way of breaking order?”10

Shahnazarov resorted to blackmail: “Wecannot propagandize our nation to obey, (toobey Azerbaijan – T.K.) it would be treachery.”

Shatelwart answered sharply: “I warn youthat any sort of excess against Azerbaijan and itsGeneral-Governorship is a challenge against Eng-land. We... can compel you to obey.”11 (my ital-ics–T.K.)

However, this also didn’t affectShahnazarov. He claimed that if Kh.Sultanovwas sent to Karabakh, the National Councilwould resign.

Interrupting him Shatelwart said: “Youmust go with the major and work there to re-store order.”12

Thus the protest of the Armenian govern-ment and its attempt to gain General Thomson’sfavour brought no results.

Thomson’s representative Shatelwart leftBaku for Shusha on April 1919 and demanded

that the Armenian community accept the rule ofthe Azerbaijani Republic, or as generalA.I.Denikin wrote, to recognize “the legitimatepower of Sultanov.”

On 5th May, F.Kh.Khoyski, having metwith Thomson, stated that “the Armenians inKarabakh … held inadmissible intelligenceagainst the recognition of our power, which, inturn, created difficult conditions for our admin-istrative rule.”

As a reply, Thomson declared that he “hadalready ordered the exile of harmful persons likeChalmazyan. Colonel Shatelwart will soon visitGorus and will bring to heel those who do notcomply with Azerbaijani rule.”13

Finally, on 5th June, the representative ofthe British Command accompanied by anAzerbaijani official exiled the aggressive mem-bers of the Armenian National Council fromShusha to Tiflis. The next day, the Azerbaijanibattalion was barracked in the Armenian part ofShusha.14

These measures shocked the separatists.Peace was restored in Shusha.

On June 5, Bishop Malik Shahnazarov andother Armenian representatives met withKh.Sultanov. The next day, Kh.Sultanov visitedthe Armenian part of the city. A few hundredArmenians, having gathered at the mass meet-ing, declared their recognition of theAzerbaijani government.15

Prime Minister N.Yusifbayov’s visit toShusha played a significant role in easing thetension and gaining mutual understanding.

Prime Minister N.Yusifbayov and Ministerfor War S.Mehmandarov accompanied by theGovernor of Ganja Kh.Rafibayov visitedShusha on July 30th and were met with breadand salt in the Armenian Church. The bishopgreeted them in Azerbaijani. The Prime Ministerreviewed a parade of the garrison of theAzerbaijani National Army in Khankandi.16

The quarter age of the Governor ofKarabakh in Shusha, his confident rule of theprovince, his curbing the Armenian separatists,his deployment of the Azerbaijani NationalArmy units in the Armenian part of Shusha, the

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

150

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

10 È.Øàõäèí. Äàøíàêöóòþí íà ñëóæáå ðóññêîé áåëîãâàðäåéùèíû è àíãëèéñêîãî êîìàíäîâàíèÿ íà Êàâêàçå. Òèôëèñ, 1931, ñ. 28.

11 Ibid.

12 Ibid.

13 Fÿtÿli xan Xoyski, Hÿyat vÿ fÿaliyyÿti (Sÿnÿd vÿ materiallar), Bakû, 1998, sÿh. 55.

14 See: Ãàçåòà «Àçåðáàéäæàí», 17.06.1919.

15 See: ibid.

16 See: ibid, 03.08.1919.

Page 151: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

visit of the Azerbaijani Prime Minister toShusha and Khankandi, his review of the paradeof the garrison of the Azerbaijani NationalArmy, etc. serve as unquestionable proof thatNagorno-Karabakh belonged to Azerbaijanand that only Azerbaijani laws worked there.

10. On the “Provisional Agreement”

The “Memorandum” claims, “In the agree-ment signed between the National Council ofNagorno-Karabakh and the Azerbaijani gov-ernment, the Parties agreed to solve theNagorno-Karabakh problem at the Paris PeaceConference.”

Here is the story of that agreement:The Azerbaijani government, along with

“the representatives” of Nagorno-Karabakh,took “the initiative in directly resolving a num-ber of problems.” On July 17, Prime MinisterN.Yusifbayov stated in the Azerbaijani parlia-ment that “the representatives” fromNagorno-Karabakh “have arrived and are hold-ing discussions with the government. Not muchis left to do. Things are being resolved peace-fully.... If not all Armenians, but three quartersof them… by feeling and realizing that they arein Azerbaijan have decided to declare them-selves subjects of Azerbaijan.”17

Following that, at the beginning of August,the attorneys of the Congress of Armenian Peas-ants of Karabakh, as well as Armenian religiousfigures, met with Khosrovbay Sultanov, Gover-nor-General of Karabakh, in Shusha. Duringthe two-day negotiations, a draft “ProvisionalAgreement” between the Armenians ofNagorno-Karabakh and the Azerbaijani gov-ernment was prepared. On August 15, 1919, theCongress of Armenian Peasants of Garabagh al-most unanimously approved the “ProvisionalAgreement.” The agreement would remain inforce until the issue was resolved at the ParisPeace Conference.

The agreement stated: “The mountainouspart of Garabagh, namely the districts of Dizag,Varanda, Khachyn and Chilaberd, populated bythe Armenians, temporarily proclaims itself to bewithin the territory of the Republic ofAzerbaijan.”18 (my italics–T.K.)

That is exactly what the principle decision

was about! The “Memorandum” did not evenmention this provision, which was the essence ofthe agreement. By doing so, the “Memoran-dum” openly tried to mislead the UN on the is-sue of the political-territorial status ofNagorno-Karabakh at that time.

The population welcomed the “ProvisionalAgreement” warmly and hopefully. Celebra-tions were held in Shusha in honor of the agree-ment that brought peace and order toKarabakh. The delegation of Armenians ofKarabakh, meeting with Prime MinisterN.Yusifbayov during its visit to Baku, expresseddeep gratitude to the Azerbaijani governmentfor “the peaceful resolution of the Karabakhproblem.”

The adoption of this agreement meant thefailure of the policy of Armenia to declareNagorno-Karabakh the “territory of Armenia.”

The High Commissioner of the Allied Pow-ers in Transcaucasia, Colonel Haskell (USA),supported the position of Azerbaijan on theGarabagh problem. In late August, he openlydeclared to Prime Minister N.Yusifbayov inBaku that he “considers it to be necessary forGarabagh, including Zangazur to be conclusivelyAzerbaijani territories.”19 (my italics–T.K.)

The Azerbaijani Republic, for the first timein Transcaucasia, set in practice an example of apeaceful and civil solution to the problem of mi-nority groups – a guarantee of rights for the Ar-menians of Nagorno-Karabakh. This was ap-preciated at that time. «Áîðüáà» (Struggle), aTiflis newspaper wrote: “There was at least aninitiative to stop the animosity between two na-tions in this agreement.... Life gave rise to theagreement in Karabakh, the agreement is thefirst serious experience of settling the contro-versy between Armenians and Muslims not bymassacre, but by mutual pact.”20

Scotland-Liddel, a British journalist, wroteto London from Shusha, “Peace came toKarabakh. The Armenians agreed to obey theAzerbaijani government.... The Armenians tell methat there has never been such order and peace inShusha and Karabakh before.”21 (my ital-ics–T.K.) (There were many other interestingobservations by the British journalist; for exam-ple, he wrote: “I believe that if several political

151

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

17 Azÿrbaycan Xalq Cömhuriyyÿti (1918 – 1920), Parlament, Û cild, Bakû, 1998, sÿh. 870.

18 Ãàçåòà «Çíàìÿ òðóäà», 26.08.1919.

19 Ãàçåòà «Áîðüáà», 05.09.1919.

20 Ibid.

21 Azÿrbaycan tarixi sÿnÿdlÿr vÿ nÿørlÿr özrÿ, Bakû, 1990, sÿh. 244.

Page 152: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

intriguers, spies and instigators are isolated, theArmenian arbitrariness and confrontation willbe stopped.”)

However, Armenia did not give up its claimon Nagorno-Karabakh and intensified theprovocation there.

The Armenian government in one secretdocument declared the issue of “declaring anArmenian administrative system in the parts ofKarabakh populated mainly by Armenians” akey one.22 For this purpose, it intended to send“emissaries, and as many funds as possible”from Iravan to Nagorno-Karabakh. The emis-saries had to do their job “silently,” “withouteven mentioning the name” of Armenia. Theprovocation in Nagorno-Karabakh had to becarried out in maximum secrecy; the impressionhad to be created that Armenia didn’t have anyinvolvement in the events in Nagorno-Karabakh, and that all processes taking placethere were the initiatives and internal affairs ofthe local population of Karabakh.

Such tactics were repeatedly being applied inNagorno-Karabakh. As Tevodros wrote in1922, in late 1919 the Armenian governmentfunded 19 million manats “in order to liberate”Nagorno-Karabakh. When the emissaries camewith money from Iravan to Nagorno-Karabakh, the turmoil of “liberation” startedand the emissaries began to involve theKarabakhi peasants in their adventure.23

On the night of Novruz Bayramy (SpringHoliday) – March 22-23, 1920, a large-scalearmed uprising against the Azerbaijani govern-ment was organized in Nagorno-Karabakh withthe direct instigation and participation of Arme-nia. National Army units of Azerbaijan were si-multaneously and suddenly attacked in Shusha,Khankandi and a number of other places. Ac-cording to Professor L.Khurshudyan (1989),“Dro from Iravan and Njde from Gafan sooncame with their units to help the rebels.”24 (myitalics–T.K.)

The insurgents, however, met with seriousresistance from the Azerbaijani soldiers. Theday after the uprising, the Azerbaijani soldiersin Shusha cleared the town of the armed bands.An attack on an army unit in Khankandi was re-

pulsed as well. The Armenian rebels retreatedwith heavy casualties. Yet, the enemy was victo-rious in Asgaran. The troops of Dali Gazar,consisting of 4.000 people, seized Asgaran. Theroad to Shusha was blocked.

The perfidious violation by the Armenianseparatists of the agreement signed on August15, 1919 which accepted the mountainous partof Karabakh itself as part of Azerbaijan, theirorganization of an uprising and Armenia’s initi-ation of a military intervention by sendingtroops from Iravan to Karabakh, caused thewhole Azerbaijani people to rise in defence ofthe Motherland. Numerous armed volunteersfrom all parts of Azerbaijan began flowing intoKarabakh. It should be noted that during thosedays a group of volunteers consisting of 200people was organized on the initiative of theimam of Zagatala, Nurulla Efendi, and sent tothe front.25

After going through the necessary prepara-tory measures, the Azerbaijani army unitslaunched an offensive towards Asgaran. On April2, Asgaran was liberated. The army of the enemywas completely destroyed. Dali Gazar was killed.

The next day our army units enteredKhankandi without any fighting, and Shusha on8th April.

On the same day General Habib Salimovsent the following telegram from Shusha to theDefense Minister Samadagha Mehmandarov:“The valiant troops,” which you found, “foughtwith the courage characteristic of old establishedunits.”26 On April 27, he also sent another tele-gram from Shusha to Baku:“I do not knowwhether I should keep on moving towardsZangazur....”27 (my italics–T.K.)

Those were the last days of the AzerbaijaniRepublic. As a result of military intervention bySoviet Russia, the Azerbaijani Republic wasoverthrown and Soviet Republic was pro-claimed in Azerbaijan on April 28. In thosedays, in the village of Tagavard inNagorno-Karabakh “The Ninth Congress ofWorking Peasants of Nagorno-Karabakh” washeld. The Congress decided:

“1.Following the organized attacks ofAzerbaijani troops on the Armenian civilians of

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

152

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

22 Áàõòèÿð Íàäæàôîâ. Ëèöî âðàãà. Èñòîðèÿ àðìÿíñêîãî íàöèîíàëèçìà â Çàêàâêàçüå â êîíöå ÕIÕ-íà÷àëå ÕÕ ââ. II ÷àñòü. Áàêó, 1994,

ñ. 154.23 See: Ãàçåòà «Áàêèíñêèé ðàáî÷èé», 05.12.1922.

24 Ë.Õóðøóäÿí. Èñòèíà – åäèíñòâåííûé êðèòåðèé èñòîðè÷åñêîé íàóêè. Åðåâàí, 1989, ñ. 17-18.

25 See: Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà (1918-1920). Àðìèÿ. Áàêó, 1998, ñ. 295.

26 Ibid, p. 303.

27 Ibid, p. 325.

Page 153: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Karabakh and their massacre of people inShusha and the villages, the agreement signedwith the Azerbaijani government on behalf ofthe Seventh Congress of Karabakh shall be con-sidered to be violated by the Azerbaijani govern-ment.

2.The annexation of Nagorno-Karabakh tothe Republic of Armenia as an integral part shallbe declared.”28

(As a reminder: In the agreement signed inAugust 1919, Nagorno-Karabakh “considereditself to be temporarily within the borders of theAzerbaijani Republic.” The Armenian side, notthe Azerbaijani one, violated the agreement.)

Referring to the agreement L.Khurshudyancomes to the following conclusion: “Thus we seethat Nagorno-Karabakh was not a part ofMusavat Azerbaijan. Nagorno-Karabakh wasindependent from late May 1918 to April 1920,i.e. until the establishment of Soviet rule inAzerbaijan.”29 K.Mikaelyan has the same viewtoo: Nagorno-Karabakh “was independentfrom late May 1918 to April 1920.” Apparently,Mikaelyan grabbed this idea fromKhurshudyan.

Another author (V.Evoyan) came to the fol-lowing conclusion: With that agreement “inApril 1920, that is on the eve of the establish-ment of Soviet rule in Azerbaijan, Arsakh wasreunified with Armenia.”30

The opinion of «Àðìÿíñêèé âåñòíèê» (Arme-nian Herald) is as follows: “Nagorno-Karabakhhas been a part of the Republic of Armenia.”

Evidently, Armenian authors had various,sometimes even contradictory views on the sta-tus of Nagorno-Karabakh. All of these ideas aregroundless, frivolous, and fictional.

Until August 15, 1919, Nagorno-Karabakhwas de facto a part of the Azerbaijani Republic.The “Provisional Agreement” signed betweenthe Armenian Congress of Nagorno-Karabakhand the Azerbaijani government on 15th Augustde-jure confirmed Nagorno-Karabakh’s defacto being a part of the Azerbaijani Republic.

No changes took place in the status ofNagorno-Karabakh after the Armenian Con-gress had made a decision on “reunification” ofNagorno-Karabakh with Armenia on April 29,1920. Documents prove that Nagorno-Karabakh hasn’t in any way been “re-unified”with Armenia. Nagorno-Karabakh continued

to be a part of Azerbaijan from the political,economic, legal and administrative points ofview. Not for a single day hasNagorno-Karabakh been within the boundariesof Armenia, and not for a single day has Iravanadministered Nagorno-Karabakh. The Arme-nian government and the Armenian parliamenthave not even expressed an official attitude tothis decision. The decision has just remained onpaper.

Thus the claims that Nagorno-Karabakhwas not a part of Azerbaijan in 1918-1920, orthat it was independent, or that it was a part ofthe Republic of Armenia are nonsense. Theclaim that Azerbaijan didn’t have sovereigntyover Nagorno-Karabakh and that “Arsakh wasreunified with Armenia” on the eve of the estab-lishment of Soviet rule in Azerbaijan are fic-tional as well.

Armenia’s efforts to separate Nagorno-Karabakh from Azerbaijan, as well as Arme-nia’s territorial claims against Azerbaijan weresuch an evident reality that most authors in theformer Soviet Union, including Armenian onesadmitted it; for instance, «Áîëüøàÿ ÑîâåòñêàÿÝíöèêëîïåäèÿ» (Great Soviet Encyclopaedia)published in 1926 wrote: “Dashnaks… stated tohave claims on the Akhalkalaki and Borchalyregions of Georgia, and Karabakh, theNakhchivan region, and the southern part of thelarge Yelizavetpol province, which were parts ofAzerbaijan. The efforts to forcefully annexthose areas caused a war with Georgia (Decem-ber 1918) and a long, bloody confrontation withAzerbaijan. As a result, the population of thedisputed territories decreased 10-30% and anumber of settlements were, in a literal sense,razed to the ground. There were especially se-vere fights in Karabakh, where the Dashnakguerrillas had strong positions….”

Maybe, at that time or later, some, even theArmenian historians themselves have denied theview of Encyclopaedia that exactly reflected ob-jective, historical reality? Certainly not! On thecontrary, Armenian historians have themselvesconfirmed and reiterated that view. Accordingto an encyclopedia «Ãðàæäàíñêàÿ âîéíà è âîåííàÿèíòåðâåíöèÿ â ÑÑÑл (Civil War and Military In-tervention in the USSR), published in Moscowin 1983, “Dashnaks made claims on theAkhalkalaki and Borchaly regions of the bour-

153

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

28 Ë.Õóðøóäÿí. The work referred to above, p. 18.

29 Ibid.

30 Ãàçåòà «Êîììóíèñò» (Åðåâàí), 13.07.1989.

Page 154: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

geois republic of Georgia, and on Garabagh,Nakhchivan, and the southern part of the prov-ince of Yelizavetpol, which were parts of thebourgeois republic of Azerbaijan.”

The historical reality as to who made claimson Nagorno-Karabakh is in these entries in theencyclopedias.

The confession of the last Prime Minister ofArmenia, Vrasyan, contains an important real-ity: “We turned Armenia into a battlefield ofendless conflicts with our neighbors.”

The letter of April 1920 from Shusha byR.Shahnazarov, inspector of the Armenian edu-cational establishments of Garabagh, to Bagrat,Armenian bishop in Baku, also reveals the real-ity: “The happiness of Garabagh was ruined bythe deeds of the spies of Ararat. The Dashnakgovernment is fully responsible for the misfor-tune of the Armenians of upper Garabagh. Thetreacherous and villainous attack of theDashnaki bands on military barracks and guardposts in Shusha, Khankandi and, some even say,all along the line took place simultaneously.

Your Holiness the Bishop, it is your duty tonotify all our fellow countrymen of this. All wedid to prevent the misfortune were ruined by thevillainy and political idiocy of the Dashnaks.The Armenian people should know those whodestroyed our peaceful life. Garabagh shouldand might have stayed outside the circle ofbloody events; if not for the ventures of theDashnaks, it certainly would have stayedoutside.

Do everything in your power together withall honest workers, the Armenians and the Mus-lims, to prevent this misfortune. God damn theenemies of the Armenian nation, the Dashnaks,who destroyed the beautiful and peacefulKarabakh.”31

11. The Soviets and Nagorno-Karabakh

Armenia claims, “The Nagorno-Karabakhregion has never been a part of Azerbaijan.Nagorno-Karabakh was forcefully turned into apart of Azerbaijan in 1921.”

We have already given evidence above forthis claim being groundless.

In this section we’ll try to describe the situa-tion after the establishment of Soviet rule.

Roughly violating international norms, de-

claring no war, Soviet Russia brought the 11thRed Army units into Azerbaijan and occupiedAzerbaijan again. The Azerbaijani Republic,the independence of which had already been rec-ognized by the Supreme Council of the ParisPeace Conference and a number of other coun-tries, was overthrown. The Azerbaijani SovietSocialist Republic was proclaimed on 28thApril.

The Azerbaijani Soviet government immedi-ately expressed its principal position on theNagorno-Karabakh issue. On April 30, theAzerbaijani Soviet government sent a note tothe Armenian government. The Armenian gov-ernment was ordered to clear the territories ofKarabakh and Zangazur of Armenian troops,to return to its borders and to stop the interna-tional massacre; otherwise Azerbaijan wouldconsider itself to be in a war situation with Ar-menia. The note had to be answered within 3days. At the same time, the 11th Red ArmyCommand ordered the Armenian government“to immediately stop hostilities in SovietAzerbaijan and to withdraw its troops from theborders of Azerbaijan.” This demand had to befulfilled within 24 hours after the telegram wasreceived.

The Armenian government couldn’t buttake these strict warnings. The troops of Dro,“who had been called a robber” by one Arme-nian newspaper («Nor Khosk»), were forced toleave Nagorno-Karabakh.

Soviet rule was also proclaimed inKarabakh a few days after the Azerbaijani So-viet Republic had been established. With regardto the new situation in Nagorno-Karabakh, oneof the local Dashnak leaders informed Yerevanthat “the Armenian peasants refused to recog-nize our (Dashnak – T.K.) rule.” VisitingKarabakh in mid-June, Orjonikidze, Head ofthe Caucasian Bureau of the Central Committeeof the Russian Communist (Bolshevik) Party(CCRC(B)P), became acquainted with the polit-ical mood of the local people, both Azerbaijanisand Armenians. Under that impression he wrotein his telegram to Chicherin, People’s ForeignAffairs Commissioner of the RSFSR, on 19thJune that Karabakh and Zangazur “consideredthemselves to be part of the Azerbaijani SovietRepublic.”32

Preparations for the conclusion of a treaty

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

154

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

31 See: Tofiq Kþ÷ÿrli, Qarabaü, Bakû, 2002, sÿh. 367.

32 See: Ê èñòîðèè îáðàçîâàíèÿ Íàãîðíî-Êàðàáàõñêîé Àâòîíîìíîé Îáëàñòè Àçåðáàéäæàíñêîé ÑÑÐ. Äîêóìåíòû è ìàòåðèàëû. Áàêó,

1989, ñ. 49.

Page 155: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

between Russia and Armenia were under way atthat time.

Orjonikidze met with the Armenian delega-tion going to Moscow when he was in Rostov inlate June. The Nagorno-Karabakh andNakhchivan problems were discussed. The dele-gation told Orjonikidze: “...if Azerbaijan re-nounces Sharur-Daralayaz uezd and Nakhchivandistrict (in favor of Armenia – T.K.), the Arme-nian delegation will agree to the immediate an-nexation of Karabakh and Zangazur toAzerbaijan.”33 (my italics–T.K.)

Orjonikidze notified Lenin, Stalin andChicherin of this by telegram from Rostov. Healso expressed his opinion that Karabakh andZangazur had to be annexed to Azerbaijan;“...we can declare autonomy there… a differentway of solving this problem will undermine our po-sition in Azerbaijan and doesn’t gain anything inArmenia.”34 (my italics–T.K.)

Orjonikidze went on writing: “I understandwell that we may need Armenia in a certain politi-cal situation. Solve it as you consider to be neces-sary. We shall fulfill every instruction given, butlet me note that such an attitude towardsAzerbaijan will stain us in the eyes of the broadmasses of the Azerbaijani population.”35 (my ital-ics–T.K.)

It seems a different plan had been workedout in Moscow on Nagorno-Karabakh. Its de-tails haven’t been cleared up yet. What did “suchan attitude towards Azerbaijan” mean?Orjonikidze didn’t make it clear, but anothertelegram sent by Orjonikidze to Chicherin fromRostov gives us reason to say that Moscow in-tended to declare Garabagh and Zangazur as“disputed territories.” The telegram reads: “Ihave received your telegrams about the disputedregions between Armenia and Azerbaijan onlythis night.... If these places (Garabagh,Zangazur and Nakhchivan – T.K.) remain dis-puted, the Turks will occupy them withoutnegotiations.”

Then Orjonikidze repeated his positionabout the Nagorno-Karabakh problem: “Myopinion is that Garabagh and Zangazur have tobe immediately annexed to Azerbaijan. I cancompel Azerbaijan to grant autonomy to theseregions. (“I can compel!” – T.K.) But the initia-

tive has to be made by Azerbaijan, and thisshould by no means be mentioned in a treaty.”(RSFSR-Armenia Treaty – T.K.)

Orjonikidze called Narimanov, Chairmanof the People’s Commissioners’ Soviet of theAzerbaijani Soviet Socialist Republic, to Baku:“I have just talked with Chicherin aboutKarabakh and Zangazur. I propose immediateand unconditional annexation of these regions toAzerbaijan, (my italics–T.K.) you renounce yourclaims on other regions (Nakhchivan – T.K.)and grant autonomy to Nagorno-Karabakhand Zangazur, and granting autonomy shouldby no means be mentioned in a peace treaty,(RSFSR-Armenia Treaty – T.K.) the initiativemust be made only by you.”36

Narimanov along with Mdivani, Member ofthe Caucasian Bureau, Mikoyan, Member ofthe Central Committee of the Azerbaijani Com-munist Party (CCAzCP) and Nurijanyan, Mem-ber of the Central Committee of the ArmenianCommunist Party (CCArCP) sent a telegram toChicherin and Orjonikidze, who was inVladikavkaz.

The telegram reads:–“We decisively declare that allegedly dis-

puted Zangazur and Garabagh, which are alreadypart of Soviet Azerbaijan, indisputably belong toAzerbaijan and have to be within Azerbaijan fromnow on.” (my italics–T.K.)

– “The districts of Julfa and Nakhchivan areplaces populated entirely by Muslims, and formore than a year they have been defendingthemselves against the Dashnak government bytheir own strength. ...these places have to betaken over by our forces and annexed toAzerbaijan.”37

It means Narimanov rejected the main de-mand of Orjonikidze – renouncing Nakhchivan,and insisted on the annexation of Nakhchivanto Azerbaijan.

It also becomes clear that the idea of grant-ing autonomy to Nagorno-Karabakh withinAzerbaijan belongs to Orjonikidze. Followingthe development of events, including the lettersent by Chicherin to Lenin on 29th June showsthat Chicherin didn’t take the position of theAzerbaijani leadership on the issue of so-called“disputed territories” into consideration.

155

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

33 Ibid, p. 32.

34 Ibid, p. 33.

35 Ibid.

36 Ibid, pp. 33-34.

37 Ibid, p. 35.

Page 156: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Chicherin, who had a high opinion of Armenia,must have been indifferent to the proposal ofOrjonikidze for the “immediate and uncondi-tional annexation” of Nagorno-Karabakh andZangazur to Azerbaijan on conditionAzerbaijan gave up Nakhchivan. Tense per-sonal relations between Narimanov andChicherin, as well as the influence of Garakhan(Garakhanyan), Deputy People’s Foreign Af-fairs Commissioner of the RSFSR, on his com-missioner Chicherin may have shaped a negativeattitude towards Azerbaijan.

The Bureau of the CCAzC(B)P discussed areport by A.Garagozov (Garagozyan), Secre-tary of the Nagorno-Karabakh Party Commit-tee, on Garabagh in 10th July. It was mentionedin the report that “Dro fled to Zangazur fromKarabakh with his detachments.... First of all,it’s necessary to settle the refugee problem, be-cause the Armenian refugees don’t want to re-turn to Armenia.”

On the same day Narimanov, Mdivani,Member of the Caucasian Bureau, Mikoyanand Naneyshvili, Members of the CCAzCP, andVesnik, Levandovski and Mikhailov, Membersof the Military Revolutionary Council of the11th Red Army, expressed “common opinion onthe Zangazur and Karabakh issues” to theCCRC(B)P:

1.“Garabagh was wholly a part of Azerbaijanduring the rule of the Musavat government.” (myitalics–T.K.) It was recalled that Nagorno-Karabakh had been considered to be within theboundaries of Azerbaijan by the ArmenianPeasant Congress of Karabakh even at that time– in August 1919.

2.“Garabagh and its mountainous part…gradually become a backstone of the Soviet sys-tem.”

3.“The neutralization of Zangazur andKarabakh or giving them to Dashnaks… will beconsidered a betrayal....(“betrayal!” – T.K.) Anysudden return to the past and inability of the So-viet power to ensure Azerbaijan’ previous bound-aries will be considered by the Muslim masses tobe treason, a pro-Armenian position or weaknessof the Soviet power.” (my italics–T.K.)

4.“To ensure that Azerbaijan is not turnedinto a mongrel under Red Army patronage anddistributed among the Armenians and the Geor-gians, we call upon the Centre to avoid hesita-

tion on the issues of Karabakh and Zangazur.”38

In any case, Orjonikidze may have beenaware of this “common opinion.” But he didn’ttake this into account and sent the followingtelegram from Baku to Chicherin on 14th Julyalong with the representative of the RSFSR inArmenia, Legran (along with Legran! – T.K.):“We consider it to be necessary to solve this is-sue in a way which may partly satisfyAzerbaijan: Karabakh is fully and uncondition-ally annexed to Azerbaijan. Zangazur is de-clared a disputed region. The rest of the re-gions... (Nakhchivan – T.K.) remain in Arme-nia.”39

On 15th July, the Bureau of the CCAzC(B)Pdiscussed an “issue on peace with Armenia”with the participation of Orjonikidze andLegran. Stenographic records of this meetingdon’t exist, so it’s impossible to say anythingconcrete on bringing up the question for discus-sion, the final positions of the meeting partici-pants, exchange of opinions, and the strugglethere. We shall confine our explanations only tothe decision adopted in this Bureau.

The full text of the decision is as follows:“1.Garabagh and Zangazur should be an-

nexed to Azerbaijan. (my italics–T.K.)2.To propose the giving up of Nakhchivan

and other regions, and the occupation (of thoseplaces) by Russian troops.

3.To propose to Legran that peace shouldn’tbe concluded until detailed information is re-ceived about the situation in Armenia.

4.To propose to Armenia to stop all hostili-ties during negotiations.”40

It can be supposed that Orjonikidze in themeeting insisted on declaring Zangazur a dis-puted region, but the demand was rejected.

It can be supposed that Orjonikidze was anauthor of the proposal to give up Nakhchivanand that with his pressure this capitulatory itemwas adopted.

It can also be supposed that it wasNarimanov who insisted on the occupation ofNakhchivan by the Soviet troops.

Under the leadership of Chicherin, a drafttreaty with Armenia was prepared in haste. Thisdraft treaty was an attack on the integrity ofAzerbaijan, as Nakhchivan and Zangazur wereto be given to Armenia.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

156

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

38 Ibid, pp. 54-56.

39 Ibid.

40 Ibid, p. 57.

Page 157: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Narimanov became aware of this anti-Azerbaijan bargain.

On 4th November, a meeting of the PoliticalBureau of the CCAzC(B)P with the participa-tion of Stalin and Orjonikidze, probably withthe efforts and insistence of Narimanov, de-cided: “The article proposed on the inclusion ofNakhchivan and Zangazur into Armenia (an ar-ticle in the draft RSFSR-Armenia Treaty –T.K.) isn’t acceptable from either a political or astrategic point of view.”41

Thus the decision of the CCAzC(B)P of July15 on the renunciation of Nakhchivan was, infact, annulled. It could be expected that with thisdecision adopted with the participation of Sta-lin, taking into account the stand of theAzerbaijani leadership and Stalin onNakhchivan and Zangazur, the principal posi-tion of Moscow was fully shaped. But on No-vember 9, answering a question on Nakhchivanin Baku, Stalin said: “On the position ofZangazur and Nakhchivan we have to say thatwe can’t give them to the present Armenian gov-ernment; it may be possible only if Soviet rule isestablished there.”42

This double position shows how provisionaland lax the attitude of Stalin was on a problemof vital importance. It also denies the claimabout the allegedly “toughest pressure” by Sta-lin for an anti-Armenian solution to theNakhchivan issue.

Most of all, such an answer by Stalin gave areason to Orjonikidze and others to raise thequestion of the inclusion of Nakhchivan andZangazur into Armenia again when Soviet rulewas established there.

That was the case. The CCAzC(B)P adopteda decision on the occasion of the declaration ofSoviet rule in Armenia on 30th November. In de-fiance of the decision adopted on 4th November,it was decided to give Zangazur to Armenia.

The decision of November 30 didn’t touchupon Nakhchivan. Still, in the declaration ofDecember 1 by Narimanov, made on the basisof that decision, along with Zangazur, “the terri-tory of the Nakhchivan uezd” was declared to bean “integral part of Soviet Armenia.”

This was absolutely contrary to the positionand line pursued by Narimanov onNakhchivan. A mistake may have been madewhen the declaration of Narimanov was pub-lished in a newspaper on 2nd December. In this

case, Narimanov would have refuted this mis-take. Maybe Orjonikidze and others compelledNarimanov to make this step by adopting an ad-ditional decision? I don’t rule this out. Maybesomeone from Moscow, for example, Stalin toldNarimanov to declare Nakhchivan a part of Ar-menia for the sake of internationalism, and thentomorrow Armenia would declare Nakhchivana part of Azerbaijan for the sake of proletarianinternationalism.

In any case, there is one interesting fact. Onthe 27th day after that declaration, i.e. on 27thDecember, the Revolutionary Committee of Ar-menia issued a decree: “Soviet Azerbaijan elimi-nated the disputes between Azerbaijan and Ar-menia with solemn act (the declaration of De-cember 1 – T.K.)… and declared Nakhchivan tobe an integral part of Soviet Armenia. But theSoviet power of Armenia… sees its strength onlyin the openly expressed will of the people, in-cluding that of the Nakhchivani workers.” TheArmenian Revolutionary Committee offers thepopulation of Nakhchivan the opportunity tochoose its own way and to state its clearly ex-pressed common opinion concerning the desir-able mutual relations between Armenia and theworking people of Nakhchivan.

There is no document at our disposal on thereasons for this unexpected step by Armenia.But it is not difficult to understand that if therehadn’t been an understanding, or there hadn’tbeen strong pressure against Armenia, it wouldnever have given such a statement onNakhchivan by its own free will.

A referendum was held in Nakhchivan inearly 1921. More than 90% of the populationvoted for Nakhchivan to stay part ofAzerbaijan.

It means that the issue of keepingNakhchivan part of Azerbaijan was settled withthe permission of the Armenian government andthe will of the Nakhchivani population. TheTreaty between the RSFSR and Turkey signedin Moscow on March 16, 1921 approved the factthat had already taken place. It was reflected inthis treaty by Russia and Turkey thatNakhchivan would have autonomy under theAzerbaijani protectorate.

The status of Nakhchivan was affirmed inthe Kars Treaty of October 13, 1921 signed byRussia, Turkey, Azerbaijan, Georgia, and Ar-menia.

157

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

41 Tofiq Kþ÷ÿrli, Qarabaü, Bakû, 2002, sÿh. 370.

42 Ibid.

Page 158: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

The 5th Article of the Treaty reads that thegovernment of Turkey and the governments ofSoviet Azerbaijan and Armenia agree that theNakhchivan province is an autonomous terri-tory under the patronage of Azerbaijan.

12. On the Issue of Azerbaijan’s “Renuncia-tion of All Claims” on Nagorno-Karabakhin 1920

The “Memorandum” states, “A day afterSoviet rule was established in Armenia, twice –on November 30 and December 1, 1920,Azerbaijan officially renounced all claims on alldisputed areas, including claims on Nagorno-Karabakh. On July 4, 1921, in the plenum of theCaucasian Bureau of the CCRC(B)P, the pro-posal of Azerbaijan to include Nagorno-Karabakh in Azerbaijan was rejected.... How-ever, on July 5, 1921, the plenum of the Cauca-sian Bureau of the CCRC(B)P, under pressureby Stalin, and without discussion and voting,made a decision on the inclusion ofNagorno-Karabakh in Azerbaijan.”

All four matters mentioned here are misrep-resented and falsified.

1) The decision of the CCAzC(B)P of No-vember 30 on Nagorno-Karabakh states the fol-lowing: “The mountainous part of Garabagh isgiven the right to self-determination.”43

Therefore, the claim about Azerbaijan’s re-nunciation of Nagorno-Karabakh on Novem-ber 30 is absolutely fictitious.

2) Resting upon that decision, NarimanNarimanov made a government declaration onDecember 1. The principal provision of the deci-sion of November 30 on Nagorno-Karabakhwas revealed there: “The working peasants ofNagorno-Karabakh are given the full right toself-determination.”44

Thus the Armenian side has fabricated thedeclaration of December 1 as well.

The declaration was published in«Êîììóíèñò» (Communist) newspaper on De-cember 2 in Baku, i.e. a day after the declarationwas made, and in «Áàêèíñêèé ðàáî÷èé» (Bakuworker) newspaper on December 3. The decla-ration was also included in the collection of doc-uments entitled “The Great October SocialistRevolution and the Victory of the Soviet Powerin Armenia” published in Yerevan in 1957. It is

important to note that the declaration was pub-lished in Yerevan without abridgement and el-lipsis, with a reference to the copy of the declara-tion held in the Armenian State Archive andwith a note that it was published for the firsttime on December 2, 1920 in «Êîììóíèñò»newspaper in Russian in Baku. The text of thedeclaration published in Yerevan also clearlystates: “The working peasants of Nagorno-Karabakh are given the full right toself-determination.”

In short, the “Memorandum” completelyfabricated the similar provisions onNagorno-Karabakh of both the decision of No-vember 30 and the declaration of December 1,and thus provided the UN with falseinformation.

3) In the opinion of Armenian authors, “theAzerbaijani leadership raised a question beforethe Caucasian Bureau of the CCRC(B)P onchanging its decision about consideringNagorno-Karabakh an integral part of SovietArmenia.”

As mentioned above, Nagorno-Karabakhwasn’t declared an integral part of Armenia inthe declaration of December 1 by theAzerbaijani government. Neither theAzerbaijani government nor the CCAzC(B)Pmade any separate decision about this, so theAzerbaijani leadership couldn’t have raised anddidn’t raise a question before the Caucasian Bu-reau on a decision which didn’t exist.Nagorno-Karabakh was a part of Azerbaijan,and Azerbaijani law was in force there. The gov-ernment and party organizations of Nagorno-Karabakh were subordinate to Baku and werebeing ruled from Baku. Why would Azerbaijanraise a question about the territorial status ofNagorno-Karabakh? Thus the claim that theAzerbaijani leadership raised a question on“changing its decision” is nothing but false.

A brief history of the return to the issue ofNagorno-Karabakh in the Caucasian Bureau isas follows:

When the Caucasian Bureau discussed aborder issue between Azerbaijan and Armenia,the Armenian government raised a question onthe territorial status of Nagorno-Karabakh.Not the Azerbaijani, but the Armenian govern-ment raised this issue!

Armenia launched a new large-scale fight to

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

158

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

43 Ê èñòîðèè îáðàçîâàíèÿ Íàãîðíî-Êàðàáàõñêîé Àâòî-íîìíîé îáëàñòè Àçåðáàéäæàíñêîé ÑÑÐ. Äîêóìåíòû è ìàòåðèàëû. Áàêó,

1989, ñ. 64.44 Ibid, p. 65.

Page 159: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

gain Nagorno-Karabakh.On June 3, 1921, the Caucasian Bureau de-

cided:“5.To mention Nagorno-Karabakh as be-

longing to Armenia in a statement of the Arme-nian government....” This decision has not beenpublished in Azerbaijan. The Armenians pub-lished it in the above-mentioned form. Whatwas a full text of the decision, how was itadopted, did the Azerbaijani representatives at-tend the discussion, what was their reaction tothe decision? I don’t have any informationabout these events.

In the opinion of academician J.Guliyev, on3rd June, the Caucasian Bureau adopted a deci-sion on the liquidation of the Dashnak detach-ments in Zangazur very quickly. In that decisionthe Caucasian Bureau, “as if taking into accounttactical considerations,” considered it to be nec-essary to mention in the statement of the Arme-nian government Nagorno-Karabakh as be-longing to Armenia.

This “evidence” of the Caucasian Bureauwas, of course, false evidence, the inattentive-ness of decision-makers, a political game remi-niscent of a child’s game.

Let’s recall that the autonomy ofNakhchivan under the Azerbaijani protectoratewas recognised in the RSFSR-Turkey Treaty ofMarch 16, 1921. This meant failure for the at-tempts made by Orjonikidze over a long periodto give Nakhchivan to Armenia, and at the sametime, it was a victory for the policy pursued byNarimanov to keep Nakhchivan withinAzerbaijan. Orjonikidze with the decision ofJune 3 on Nagorno-Karabakh may have beenwreaking vengeance on Narimanov andAzerbaijan for the clear failure of his own policyon Nakhchivan. Maybe.

In any case, the Caucasian Bureau decisionof June 3 played its cursed role. The Armeniangovernment immediately made use of the “tacti-cal considerations” of the Caucasian Bureau.The Armenian government’s Decree “OnRe-unification (“âîññîåäèíåíèå”) of Nagorno-Karabakh with Armenia” was published inYerevan on June 19. The decree read: “On thebasis of the declaration of the Azerbaijani SovietSocialist Republic Revolutionary Committeeand inter-governmental agreement between theArmenian and Azerbaijani Soviet Socialist Re-publics, it is declared that Nagorno-Karabakh isan integral part of Soviet Armenia from nowon.” A few days after the decree, the Armenian

government appointed Mravyan extraordinaryrepresentative of Armenia to Nagorno-Karabakh and sent him to Nagorno-Karabakh.

There is an important acknowledgment inthe decree.

As is seen from the decree, the matter isabout the “re-unification” of Nagorno-Karabakh with Armenia. It means that the Ar-menian government admits that until the decreewas adopted, Nagorno-Karabakh wasn’t a partof Armenia. Of course, Nagorno-Karabakhwasn’t in outer space; it was a part ofAzerbaijan. From the day of its adoption, let’ssay again, from the same day, Nagorno-Karabakh is “re-unified” with Armenia andconsidered to be an “integral part” of Armenia.But when, in what year or century was it sepa-rated from Armenia and annexed toAzerbaijan? Armenian authors haven’t an-swered this question and can’t answer it evennow too.

There are two lies in this decree: one of themsupposes that the declaration of December 1 byAzerbaijan declared Nagorno-Karabakh as an“integral part” of Armenia, while the declara-tion gave only the right to self-determinationand only to the working peasants ofNagorno-Karabakh. The second lie is the sug-gestion that there was an agreement or under-standing between the Armenian and Azerbaijanigovernments on the annexation of Nagorno-Karabakh to Armenia and on declaring it a partof Armenia.

On June 25-27, a Conference on the Delimi-tation of the Borders of the Trans CaucasianRepublics was held in Tiflis. However, the bor-der issues were left unresolved. On June 26,Orjonikidze and Kirov, representative of theRSFSR in Georgia, sent Narimanov a telegramrequesting that the Political Bureau of theCCAzC(B)P and the People’s Commissioners’Soviet urgently consider the Karabakh issue. Atthe same time, the following directive was givento Narimanov: “No Armenian village should beannexed to Azerbaijan and no Muslim villageshould be annexed to Armenia.” (my ital-ics–T.K.)

On June 27, a meeting of the Political andOrganizational Bureaus of the CCAzC(B)P washeld. Having discussed the “issue on borders be-tween Armenia and Azerbaijan according to thework of the commission in Tiflis,” the meetingadopted the following decision:

“1.Taking into account the indisputable eco- 159

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

Page 160: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

nomic inclination of Nagorno-Karabakh towardsAzerbaijan, the Political and Organizational Bu-reaus consider the statement of the question onNagorno-Karabakh by Bekzadyan to be unac-ceptable. The issue should be settled in the samecontext. (my italics–T.K.)

2.Therefore, the proposal on the division ofplaces with Armenian and Turkic populations be-tween Armenia and Azerbaijan respectively cannot be accepted from the point of view of either ad-ministrative or economic expediency. (my ital-ics–T.K.)

3.The only solution to the issue can be theinvolvement of the Armenian and Muslimmasses in the Soviet building process (as is clearfrom Comrade Narimanov’ declaration).

4.Any subsequent course and discussion ofthe issue remain open until information is re-ceived from Tiflis.

5.Comrade Narimanov is charged with de-livering the opinion of the Political and Organi-sational Bureaus to Tiflis.”

As is seen, the “no Armenian village shouldbe annexed to Azerbaijan” directive byOrjonikidze and Kirov was rejected. This deci-sion was also a reaction to the decree of the Ar-menian government on Nagorno-Karabakh.The same day, the decision’ full text was deliv-ered by phone to M.D.Huseynov, People’s For-eign Affairs Commissioner of the AzerbaijaniSoviet Socialist Republic, who was in Tiflis.A.G.Shirvani, who delivered the text of the deci-sion to M.D.Huseynov, as Narimanov was in ameeting of the People’s Commissioners’ Soviet,said to him: “Comrade Narimanov asked me totell you that the issue should be settled only inthis way, (as in the decision – T.K.) otherwisethe People’s Commissioners’ Soviet would dis-claim responsibility.”

Answering the phone at that time,Narimanov said to Huseynov: “Tell him thatthis is the opinion of the Political and Organiza-tional Bureaus. If they refer to my declaration,(declaration of December 1 – T.K.) it was statedthere: the right to free self-determination is givento Nagorno-Karabakh.”

Narimanov informed Huseynov of the fol-lowing as well: “I talked with Comrade Sergoyesterday, he openly said that the Karabakh is-sue was an issue of honor for all Soviet Repub-lics and it should be solved once and for all, i.e.as I said to you yesterday.” It becomes clear thatNarimanov had already delivered his final opin-ion on Nagorno-Karabakh to Huseynov the day

before, i.e. on June 26.The following words said to Narimanov by

Huseynov are of special interest: “On the onehand, the Armenian People’s Commissioners’Soviet makes one declaration and sends its ex-traordinary commissioner to Karabakh withoutinforming us, although the Armenian comradesclaim that all this is done with our consent andwe are aware of them. On the other hand, wesend them telegrams almost annulling their deci-sions.”

Thus it appears that neither Narimanov norHuseynov had given consent to the Armeniandecree about Nagorno-Karabakh, they weresimply unaware of it. The Azerbaijani leader-ship hadn’t made any decision about it.

On June 27, Narimanov sent a special tele-gram to Orjonikidze and Myasnikov, Chairmanof the Armenian People’s Commissioners’ So-viet. A reaction to the Armenian decree onNagorno-Karabakh was reflected in the tele-gram. It said: “The issue of Nagorno-Karabakhhas been resolved only by the Armenian Revolu-tionary Committee; the issue hasn’t been consid-ered by the People’s Commissioners’ Soviet (theAzerbaijani PCS – T.K.) yet and isn’t being con-sidered.” (hasn’t been considered yet and isn’tbeing considered!–T.K.) Just this citationproves that the claim about having the consentof the Azerbaijani government for the Armeniandecree is nonsense.

The telegram goes on to say that theAzerbaijani People’s Commissioners’ Soviet“unanimously considers the appearance ofComrade Mravyan as an extraordinary repre-sentative of Armenia to Nagorno-Karabakh tobe a great political and tactical mistake. TheAzerbaijani People’s Commissioners’ Soviet re-quests that Comrade Mravyan is immediatelysent back.” This demand was immediately car-ried out.

Thus the Azerbaijani leadership preventedthe next trick of the Armenian leadership onNagorno-Karabakh.

On June 27, the Caucasian Bureau consid-ered the “issue of the conversation of ComradeHuseynov with Comrade Narimanov onNagorno-Karabakh.” Huseynov informedNarimanov of this: “After my latest statementsit was decided to leave the issue(Nagorno-Karabakh issue – T.K.) open in anycase.” Along with this decision a decision in thenature of ultimatum was adopted. It was sug-gested that Narimanov and Myasnikov “come

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

160

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

Page 161: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

to an extraordinary plenum of the CaucasianBureau as soon as they receive” the telegram. Itwas said that 6 members of the Caucasian Bu-reau were in Tiflis. If they don’t come, the deci-sion of those 6 members “will be considered tobe binding. Therefore, we insist on yourimmediate arrival.”

On July 4, a meeting of the Caucasian Bu-reau was held with the participation of Stalin.The “Karabakh issue” was discussed. It seems asteno gram of the meeting doesn’t exist, so it’simpossible to talk about the details of discus-sion, speakers and their speeches. What weknow from the minutes of the meeting is that 4issues were put forward for discussion:

“a) to retain Garabagh as part ofAzerbaijan; (“to retain!” –T.K.)

b) to hold a referendum with the participa-tion of all the Armenian and Muslim populationin the whole of Garabagh;

c) to include the mountainous part ofGarabagh in Armenia; (“to include!” – T.K.)

d) to hold a referendum only in Nagorno-Karabakh, i.e. among the Armenians.”

Narimanov, Makharadze and Nazaretyanvoted in favor of retaining Karabakh within theboundaries of Azerbaijan (voting against –Orjonikidze, Kirov, Myasnikov and Figatner).Thus Orjonikidze betrayed the line he had pur-sued consistently for a long period of time, i.e.immediate and unconditional annexation ofNagorno-Karabakh to Azerbaijan, granting au-tonomy to Nagorno-Karabakh.

Orjonikidze, Myasnikov, Figatner andKirov voted in favour of the inclusion ofNagorno-Karabakh in Armenia.

Thus the Caucasian Bureau decided:“Nagorno-Karabakh shall be included in theSoviet Socialist Republic of Armenia (“in-cluded!” – T.K.) and a referendum shall be heldonly in Nagorno-Karabakh.”

The majority of Armenian authors make a“slight” alteration in this decision: they replace“to include” with “to retain.”

What political goals were pursued by thisfalsification? To create an impression thatNagorno-Karabakh was a part of Armeniawhen the decision was passed. Consequently, tocreate an impression that the Caucasian Bureauadopted a decision “to retain” Nagorno-Karabakh within Armenia.

Armenian authors ignore the way that thequestion was presented as “to include the moun-tainous part of Garabagh in Armenia” at themeeting of the Caucasian Bureau.

4) The Caucasian Bureau didn’t adopt anydecision about the “retaining” of Nagorno-Karabakh within Armenia. The decision was asfollows: “Nagorno-Karabakh shall be includedin the Soviet Socialist Republic of Armenia....”It wasn’t otherwise, but like this!

N.Narimanov strongly objected to this deci-sion. The text of the minutes is as follows: “Thestatement of Comrade N.Narimanov: Takinginto consideration the importance of theKarabakh question for Azerbaijan, I deem itcrucial to submit the case for the final decisionof the CCRCP.” A relevant decision wasadopted concerning N.Narimanov’s statement:“Due to the principal divergence of opinions onthe Karabakh issue, the Caucasian Bureau ofthe CCRCP considers it to be necessary to sub-mit the question for the final decision of theCCRCP.”45

There is no information on the co-ordina-tion or the way of co-ordination of the questionwith the CCRCP. It is known that the next day,on July 5, the Caucasian Bureau discussed thefollowing question: “Orjonikidze andNazaretyan raise the question of reconsidera-tion of the decision on Karabakh, which wasadopted in the previous plenum.” Orjonikidzehimself, who voted in favor of the inclusion ofNagorno-Karabakh in Armenia!

The following was decided on the question:“Taking into consideration the necessity of na-tional peace between the Muslims and the Ar-menians, the importance of the economic rela-tions between Upper and Lower Karabakh andthe permanent relations of Upper Karabakhwith Azerbaijan, Nagorno-Karabakh shall be re-tained within the boundaries of the Soviet Social-ist Republic of Azerbaijan (“retained!” – T.K.)and broad autonomy shall be given toNagorno-Karabakh with Shusha city as an ad-ministrative center.”46 (my italics–T.K.)

The “Memorandum” stated that the deci-sion was passed “without voting.” The decisionwas put to the vote. 4 people voted in favor ofthe decision while 3 people abstained from vot-ing. However, their names were not indicated inthe minutes.47

161

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

45 Ibid, p. 91.

46 Ibid, p. 92.

47 See: ibid.

Page 162: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Thus by annulling its previous decision onthe inclusion of Nagorno-Karabakh in Arme-nia, the Caucasian Bureau adopted the decisionto retain Nagorno-Karabakh withinAzerbaijan. The efforts to separate Nagorno-Karabakh from Azerbaijan and include it inArmenia failed.

According to the authors of the “Memoran-dum,” the Caucasian Bureau adopted this deci-sion under pressure from Stalin. This did nottake place at Stalin’s insistence. On the whole,no information was found on what Stalin said,declared or on his role in the adoption of bothdecisions at the meetings of the CaucasianBureau on July 4 and 5.

It was at the urgent request of N.Narimanovthat the question was reconsidered. It was atN.Narimanov’s insistence that the decision toput forward the Nagorno-Karabakh issue for“the final decision” of the Centre was decided onJuly 4.

Armenian authors present the decision ofthe Caucasian Bureau of July 5 (“Nagorno-Karabakh shall be retained within the bound-aries of the Soviet Socialist Republic ofAzerbaijan”) as a decision “on Nagorno-Karabakh’ being automatically seceded fromArmenia and included in Azerbaijan.”

The historical reality is that, with the deci-sion of July 5, the attempt of the Armenian gov-ernment to separate Nagorno-Karabakh fromAzerbaijan and annex it to Armenia was re-jected, the position of Nagorno-Karabakhwithin Azerbaijan was confirmed, and the issueof retaining Nagorno-Karabakh withinAzerbaijan and granting it autonomy withinAzerbaijan was resolved.

13. On the “Policy of Discrimination”

The “Memorandum” claims, “TheAzerbaijani government pursued a policy of dis-crimination during the whole periodNagorno-Karabakh was within Azerbaijan.This discriminatory policy was intensified espe-cially after Heydar Aliyev came to power.... 85Armenian villages (30%) disappeared inNagorno-Karabakh between 1926-1980.”

This aspersion about the pursuit of a dis-criminatory policy in Nagorno-Karabakh bythe Azerbaijani leadership has been spread since1988. Armenian “politicians” convinced Gor-

bachov, then the USSR leader, of this aspersiontoo. Those who convinced him were Balayan,Kaputikyan and perhaps, first of all, Gorba-chov’s assistant Shahnazarov (Shahnazaryan).

As is well known, when the events inNagorno-Karabakh began, Gorbachov, with theparticipation of his assistant Shahnazarov, re-ceived Balayan and Kaputikyan in Kremlin.

The reception of representatives of the Arme-nian public by the Secretary General of the Cen-tral Committee of the Communist Party of theSoviet Union was in itself a necessary step. Ofcourse, it would have been rational for Gorbachovto listen not to the “…famous” aggressive sepa-ratists and instigators, but to someone who livedand worked in Nagorno-Karabakh. Gorbachovwas satisfied with this, however. As leader of theUSSR, he, according to logic, had to invite therepresentatives of the Azerbaijani public andlearn their opinion. Nevertheless, he didn’t. I ex-plain this by Gorbachov’s biased attitude towardsAzerbaijan, and his unilateral and frivolous ap-proach to a problem of state importance.

One result of Gorbachov’s meeting withBalayan and Kaputikyan was that he became ahostage to misinformation spread by unmaskedseparatists. His book «Æèçíü è ðåôîðìû» (Life andReforms) shows that he is still a hostage and stillcontinues the utilization of this misinformationand provocation by the Balayans.

Gorbachov wrote that “one of my guests” (ei-ther Balayan or Kaputikyan, who knows, maybeShahnazaryan – T.K.) characterized the activityof the Azerbaijani leadership in Nagorno-Karabakh as a “continuation of an attack by Is-lam against Christianity.”48 (my italics–T.K.)

Gorbachov’ book «Æèçíü è ðåôîðìû» clearlyshows that he didn’t state any attitude to thisprovocation and thus he actually shared it.

Gorbachov’s malevolence towardsAzerbaijan and Heydar Aliyev was so strongthat he completely lost a sense of objectivityconcerning a key cause of the Nagorno-Karabakh events. He wrote that if the decisionof the Central Committee of the CommunistParty of the Soviet Union and the Council ofMinisters of the USSR “On Measures of Accel-erating the Socio-Economic Development ofNKAO” (March 24, 1988) had been adopted“ten years ago” and “if Aliyev had pursued acorrect international policy, it would have beenpossible to prevent the tragedy.”49

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

162

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

48 Ì.Ñ.Ãîðáà÷åâ. Æèçíü è ðåôîðìû. Êíèãà I. Ì., 1995, ñ. 503.

49 Ibid, p. 504.

Page 163: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

This is quite a simple judgment and simpleconclusion. A key cause of the events inNagorno-Karabakh was not a lag in socio-eco-nomic development (we’ll give factual evidencebelow), but the open interference of a foreignforce – Armenia – into the domestic affairs ofthe Azerbaijani Republic and its attempts toseparate Nagorno-Karabakh from Azerbaijan.

Armenia had been working in this directionfor a long time. Let us reiterate that Armeniahad already attempted to seizeNagorno-Karabakh in the 1918-1920s. How-ever, the political, diplomatic and military ef-forts of Armenia weren’t successful.

In 1921, the Armenian Soviet Socialist Re-public attempted to separate Nagorno-Karabakh from Azerbaijan again and annex itto Armenia through the Caucasian Bureau ofthe CCRC(B)P and its head Orjonikidze. How-ever, this attempt didn’t work either.

In 1945, the leadership of Armenia onceagain raised the question of Nagorno-Karabakh. The Central Committee of the Ar-menian Communist Bolshevik Party officiallyappealed to I.V.Stalin with a proposal to annexNagorno-Karabakh to Armenia. The proposalwas rejected categorically.

In early 1964, the Chairman of the Presid-ium of the Supreme Soviet of the USSR,A.I.Mikoyan took an initiative to separateNagorno-Karabakh from Azerbaijan. This wasthe same Mikoyan who, along with a group ofstatesmen from Azerbaijan, had written to Mos-cow in 1920 that Karabakh is indisputablyAzerbaijani territory and should further be withinthe Azerbaijani boundaries. He suggested thatN.S.Khrushchov consider the successful trans-fer of Crimea to Ukraine and annexNagorno-Karabakh to Armenia. Khrushchovreplied: “I am ready to provide 12 thousand mili-tary trucks for the resettlement of the Armeniansof the Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast toArmenia within a day.”50 (my italics–T.K.) Bysuch a sharp and resolute reply, the Armenianstatesmen were again forced to keep silent.

The year of 1985 came. Gorbachov, whosegoals and ideals have not been completely clari-fied yet, came to power. Until then the ArmenianDiaspora was stating that “our territorial claimswere against Turkey only.” On December 1985,the Dashnak Party and the Armenian NationalCommittee in the US declared the establishment

of a “United Armenia” and the annexation ofKarabakh and Nakhchivan, as well as the regionof Akhalkalaki of Georgia, to Armenia to be theirstrategic goal.

This actually signalled the beginning of the“Karabakh movement.” The aggressive sepa-ratists began “bombarding” Moscow with vari-ous applications and appeals. According toGorbachov, in three years the Central Commit-tee of the Communist Party of the Soviet Unionreceived 500 letters from Nagorno-Karabakh.When checking one of the applications sent toMoscow with 216 signatures in the spring of1986, it became clear that only 21 of the 216 peo-ple resided in NKAO. While there were only 3houses in the Arpagadik village of the Hadrutdistrict, 25 inhabitants of that village “signed”the appeal!51 Apparently, other letters were fakeas well!

Two events took place in November 1987,on the eve of the beginning of events inNagorno-Karabakh (February 1988): one in theUS and another in France.

The spouse of the Secretary General of theCentral Committee of the Communist Party ofthe Soviet Union met with the representatives ofthe Armenian Diaspora and the Dashnak Partyin the United States. It remains a mystery to mewhether any request concerningNagorno-Karabakh was made there or not andwhy R.Gorbachova met with the Armenian Di-aspora instead of the Russian Diaspora of al-most 1 million people. What we all know is thatthe Dashnaks gave valuable presents toR.Gorbachova – 62-carat black diamond neck-lace with “Arsakh” written on it, an earring,etc....

The USSR leader was, anyway, under thestrong influence of the Armenian lobby. Thistime the Dashnaks could also pin their hopes onthe support of the first lady of the USSR.

A close friend and adviser of Gorbachov, ac-ademician Aganbekyan stated in Paris that hewished Nagorno-Karabakh to be given to Ar-menia. He openly said: “I have made a proposalconcerning this issue. I believe this problem willfind its solution in terms of perestroika anddemocracy.”

Here is how Aganbekyan “based” his argu-ment: “As an economist, I think that Karabakhis tied up with Armenia more than it is withAzerbaijan.”

163

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

50 Þðèé Ïîìïååâ. Êðîâàâûé îìóò Êàðàáàõà. ÑÏá., 1992, ñ. 16-17.

51 See: Ziyad Sÿmÿdzadÿ, Daülûq Qarabaü: Namÿlum hÿqiqÿtlÿr, Bakû, 1995, sÿh.11.

Page 164: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

It became unequivocally evident from thestatement of Aganbekyan that the territorialand state integrity of Azerbaijan was already indanger.

Nevertheless, the leadership of Azerbaijanwasn’t able to set an alarm and did not take anypreventive measures in the existing circum-stances. Gorbachov expressed no clear or princi-ple attitude either to his adviser Aganbekyan’sofficial proposal concerning Nagorno-Karabakh or to his statement in Paris, or to hisboastful confidence in the solution to theNagorno-Karabakh problem.

This, in fact, indicated support for the posi-tion of Aganbekyan concerning Nagorno-Karabakh.

What the Armenian leadership needed to donext was – test the efficiency and power of theSoviet leadership. To do just this the Armenianleadership organized an open anti-Azerbaijanmovement in Nagorno-Karabakh in February1988.

There is no doubt that Armenia directed theevents in Nagorno-Karabakh. The Armenianleadership, so to speak, was not only the ideasman behind these events, but also their scenariowriter, director, conductor, and the leading ac-tor. Even Russian First Deputy Foreign Minis-ter and pro-Armenian Shelov-Kovedyayev con-fessed that “the Nagorno-Karabakh conflict wasa well-planned, pre-arranged move. The commu-nist leadership of Armenia succeeded in carryingout this move.... By over-exaggerating the rightof nations to self-determination, the leaders ofthe “Karabakh movement” took this principleto extremes of separatism.”52

Indeed, Shelov-Kovedyayev told the truth.It was “the communist leadership of Armenia”that he correctly identified to be the force behindseparatism in Nagorno-Karabakh.

However, neither the “Memorandum” norGorbachov revealed this truth. The “Memoran-dum” talked about the “policy of discrimina-tion” followed by the Azerbaijani leadership inNagorno-Karabakh, while Gorbachov main-tained that the Azerbaijani leadership “some-times exercised simply inhumane treatment” ofthe population of Nagorno-Karabakh.53

In order to put a mask of truth on its claim,the “Memorandum” brings up the disappear-ance of 85 Armenian villages in Nagorno-Karabakh in 1926-1980 as an example.

Does this figure correctly reflect the reality?I have not had an opportunity to verify it. If it istrue, then some aspects have to be clarified.

Were those villages the victims of the “policyof discrimination” or of objective reasons?Aren’t the traditional tendencies of the Armeni-ans towards migration, their flow to cities andthe campaign of expansion of collective farmsthe main causes of the decrease in the number ofvillages in Nagorno-Karabakh? Maybe some ofthose villages consisted of 3-5 houses, just likethe Arpagadik village of the Hadrut district, andthe concentration of these families into anothervillage with wider opportunities was a necessityof the time?

The decrease in the number of villages wasnot a process peculiar only to Nagorno-Karabakh. This appeared in various forms inthe Soviet Union, as well as in a number of dis-tricts of Azerbaijan. Here is a fact concerningjust one of the districts of Azerbaijan: 32 of 66villages of the Khyzy district near Baku were de-populated. Almost half of the district’s popula-tion moved to the cities Baku and Sumgayit,with higher living standards and more jobs.

If this is a result of the “policy of discrimina-tion” of the Azerbaijani leadership, the decreasein the number of villages in Nagorno-Karabakhis undoubtedly a result of this policy!

Perhaps every unbiased person would agreewith me that if especially Heydar Aliyev was tobe blamed for the intensification of the “policyof discrimination” in Nagorno-Karabakh and ifthe disappearance of 85 Armenian villages in1926-1980 was claimed to be a result of this pol-icy, then, at least the number of the villageswhich “disappeared” during Heydar Aliyev’sleadership and the number of the families wholived in those villages should have beenmentioned.

This wasn’t done. Apparently, it seems thatthere weren’t any facts about the “disappear-ance” of Armenian villages during the rule ofHeydar Aliyev.

Now about Gorbachov’s accusations.Let us, first of all, mention that there were

numerous cases of disagreements between polit-ical figures of the same administration, even ofanimosity of one to another, one’s calumny andaspersion on another throughout history. How-ever, cases such as Gorbachov’s aspersionagainst the Azerbaijani leadership and Heydar

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

164

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

52 Þðèé Ïîìïååâ. The work referred to above, pp. 4-5.

53 Ì.Ñ.Ãîðáà÷îâ. The work referred to above, p. 506.

Page 165: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Aliyev are very rare in occurrence.As for the issue of allegedly “sometimes sim-

ply inhumane treatment” of the Armenian pop-ulation of Nagorno-Karabakh by theAzerbaijani leadership, I would say that:

–This is a malicious aspersion cast not onlyon the Azerbaijani leadership but on all of theAzerbaijani people;

–This is a provocation aimed at slanderingthe Azerbaijani people, as well as intensifyingthe conflict between them and the Armenianpeople more and more;

–This is an example of a biased attitude tothe events in Nagorno-Karabakh.

According to Gorbachov, Heydar Aliyevdid not pursue a “correct international policy”in Nagorno-Karabakh. In what way did this ap-pear? Maybe there were distortions in personnelpolicy; i.e. H.Aliyev appointed Azerbaijanis tosenior positions in the autonomous oblast, aswell as its in towns, districts, party, Soviet andlaw enforcement bodies? Maybe Heydar Aliyevoppressed the Armenian language in the auton-omous oblast or restricted the education of theArmenians in their mother tongue?

Neither M.S.Gorbachov nor anyone elsehas pointed to facts concerning these issues, be-cause they don’t exist.

Maybe Heydar Aliyev did not care for thesocio-economic development of Nagorno-Karabakh and that’s why Nagorno-Karabakhwas supposedly a backward region ofAzerbaijan in its level of development?

It can be noted without any exaggeration thatHeydar Aliyev pursued a consistent “interna-tional policy” in relation to the Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast. The years of1969-1982, when Heydar Aliyev was leader ofAzerbaijan, were the period of most rapid devel-opment in all spheres for Nagorno-Karabakh. Itwas the same period during which the socio-eco-nomic development of Nagorno-Karabakh wasgrowing faster than that of most other regions ofAzerbaijan.

In March 1988, a “round table” discussionon the socio-economic situation in NKAO washeld in Baku. Scholars from Moscow also tookpart in this discussion (including economist andacademician T.Khachaturov). Let us pay atten-tion to a number of facts mentioned there:

–“The indices of the region in the early 1970swere higher than those of the Republic and theAutonomous Soviet Socialist Republic of

Nakhchivan. The level of development of the re-gion in this direction is much higher than inother regions” (Z.Samadzada, Head, EconomicDepartment, Central Committee of the Com-munist Party of Azerbaijan);

–“From 1971 to 1985, 483 million rubleswas invested in the development of the region,which was 2.8 times more than in the previousfifteen years” (L.Davidyan, Deputy Director,Construction and Municipal Economy Depart-ment, Central Committee of the CommunistParty of Azerbaijan);

–“During the last 16 years the region hassurpassed the average level of the Republic inthe rate of increase in industrial production”(S.Huseynov, Economist);

–“Transport and communication facilitiesin the region have developed dynamically overthe last years. In the city of Stepanakert a rail-way with all kinds of facilities was put into oper-ation” (A.Pogosova, Deputy Head, State Plan-ning Committee of the Azerbaijani SSR);

–“Over the last 17 years the productionpower of the factory (The Stepanakert Furni-ture Factory – T.K.) has increased by 5 times”(A.Ayriyan, Minister, Ministry of Forest andWood-Working Industry of the AzerbaijaniSSR);

–Personal services constituted 41 rubles perperson in the region, which is much more thanthose in the Republic overall.... This index forthe Soviet Union is… 38 rubles (B.Aleksenko,Minister, Ministry of Personal Services of theAzerbaijani SSR);

–“About 25% of production of the Repub-lic’s sericulture industry falls to the share ofNKAO” (J.Avetisov, Deputy Minister, Minis-try of Light Industry), etc.

The documents of the “round table” discus-sions were then published in the press. A corre-spondent of «Èçâåñòèÿ» (Times) newspaper askedB.Lakhtin, Deputy Chairman, Bureau of theCouncil of Ministers of the USSR on Social De-velopment, to express his views on the informa-tion and ideas concerning NKAO. Lakhtinstated that the ideas expressed during the“round table” discussions on Nagorno-Karabakh’s being one of the most developed re-gions of Azerbaijan “were based on precisefacts.” He gave the following example: “NKAOexceeds the average figures of Azerbaijan ondwelling provision by 1.4 times. There are manyother spheres in the region where the situation is

165

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

Page 166: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

better than that is in both countries.”54

(Azerbaijan and Armenia – T.K.)In other words, NKAO was one of the most

developed regions of Azerbaijan. This develop-ment was more rapid during the years of the lead-ership of Heydar Aliyev in Azerbaijan between1969-1982.

Even if someone was not aware of those irre-futable facts and the statement of Lakhtin in«Èçâåñòèÿ» concerning the socio-economic situ-ation in NKAO, Gorbachov, as a leader, shouldhave been. And he was, of course, aware! None-theless, because of his biased attitude towardsAzerbaijan, he keeps hypocritically stating thatif the decision on measures of accelerating thesocio-economic development of NKAO hadbeen adopted “ten years ago” and “if Aliyev hadpursued a correct international policy, it wouldhave been possible to prevent the tragedy,” orthat the Azerbaijani leadership “sometimes ex-ercised simply inhumane treatment” of the pop-ulation of Nagorno-Karabakh.

As for the key cause of the Nagorno-Karabakh events, Gorbachov passed over in si-lence. The key cause, however, was obvious. Itwas the territorial claim of Armenia againstAzerbaijan with its aim of separatingNagorno-Karabakh from Azerbaijan by allmeans, that directly fed and maintained the eventsin Nagorno-Karabakh.

On November 28, 1989, the Supreme Sovietof the USSR adopted a decision “On Measuresof Normalizing the Situation in theNagorno-Karabakh Autonomous Oblast.”Though it was not openly announced, a numberof principle mistakes made by the Center con-cerning the Nagorno-Karabakh issue werecorrected by this:

–The Special Administrative Committee ofNKAO, supervised by Moscow, was disbanded;

–The Azerbaijani Organizational Commit-tee on Nagorno-Karabakh was established.

The leadership of Armenia ignored and re-jected the decision of the Supreme Soviet of theUSSR. The ink on this decision, one might say,had hardly dried, when the Supreme Soviet ofthe Armenian SSR adopted decisions “OnRe-unification of the Armenian SSR andNagorno-Karabakh” in December 1 of the sameyear and “On Inclusion of the Socio-EconomicDevelopment Plan of NKAO into the State Planof the Armenian SSR for the year 1990” in Janu-

ary 9, 1990, which contradicted the Constitutionof the USSR.

The Supreme Soviet of the Armenian SSRassessed the above-mentioned decision of theSupreme Soviet of the USSR as a “forcible re-turn of Nagorno-Karabakh to the rule of theAzerbaijani SSR and forcible holding of the re-gion within the Republic, a new act ofannexation!”

From the political point of view, this was anopen challenge to the leadership of the Unionand the Supreme Soviet of the USSR. This was aturning-point in the campaign againstAzerbaijan as well; this meant a declaration ofwar against Azerbaijan.

Nevertheless, the Supreme Soviet of theUSSR, whose decision was openly rejected infront of the whole world, kept silent. So didGorbachov. He became silent at a moment whenit was necessary to take firm measures, and heshut his eyes to this extraordinary event. Only 40days later, on January 10, 1990, the Presidium ofthe Supreme Soviet of the USSR adopted an in-effective decision on the “incompatibility” of theacts of Armenia “with the Constitution of theUSSR.”

The decision didn’t contain any sharp criti-cism of the outrageous rejection of the decisionof the Supreme Soviet of the USSR of Novem-ber 28, 1989 by Armenia. The decision of Arme-nia on the annexation of Nagorno-Karabakh toArmenia was not only not annulled but the an-nulment of that decision was not even resolutelydemanded.

As expected, this decision of the SupremeSoviet of the USSR remained on paper in Arme-nia. It was one of the numerous cases when theleadership of the Soviet Union tolerated the dis-respect of Armenia when the decision concernedthe Nagorno-Karabakh issue. It was one ofthose cases when the leadership showed weakpolitical will, inability and hesitation regardingthe implementation of its decision!

This was the bitter truth and the Azerbaijanipeople couldn’t but learn a lesson from this. Akey lesson was that the body and the leadershipof the Soviet Union did not fulfill – maybe didnot even want to fulfill – their constitutional du-ties concerning a problem of vital importancefor Azerbaijan – the protection of the sover-eignty, state and territorial integrity ofAzerbaijan. This shattered the trust and confi-dence of the Azerbaijani people in the Union

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

166

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

54 Ãàçåòà «Èçâåñòèÿ», 25.03.1988.

Page 167: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

and its leadership.The leadership of the Soviet Union, and per-

sonally Gorbachov, did not want to see the shat-tering danger hidden behind the Nagorno-Karabakh phenomenon, the destructive dyna-mite in the decision of the Supreme Soviet of theArmenian SSR “on re-unification” ofNagorno-Karabakh with Armenia. Never be-fore had the Soviet leadership been so helpless inthe settlement of any problem and showed sucha weak political will.

The unconstitutional decision of the Su-preme Soviet of the Armenian SSR on the an-nexation of Nagorno-Karabakh on December1, 1989, the characterization of the decision ofthe Supreme Soviet of the USSR three days ear-lier as a “forcible return of Nagorno-Karabakhto the rule of the Azerbaijani SSR and forcibleholding of the region within the Republic, a newact of annexation” and the subsequent rejectionof the above-mentioned decision of the Presid-ium of the Supreme Soviet of the USSR of Janu-ary 10 by the Armenian leadership demon-strated a failure of Gorbachov’s Nagorno-Karabakh policy. A leader who had a sense ofself-respect, who valued highly human dignityand personal honor would probably have re-signed in a similar case. However, Gorbachovwas not such a person.

One might expect that, at least several yearsafter Armenia’s obvious unconstitutional acts,Gorbachov would soberly examine and evaluateeverything that happened, would admit his lackof political will, decisiveness and responsibilityin the settlement of the Nagorno-Karabakhproblem.

However, Gorbachov “remained the sameperson he was in the past.” In 1995 he wrote: “Atone time or another it became obvious that itwas possible to resolve the Nagorno-Karabakhproblem: just as was done with Nakhchivan,Nagorno-Karabakh could also be given the sta-tus of autonomous republic while remainingwithin Azerbaijan. There was a moment whenthis proposal could have been implemented im-mediately. However, the Supreme Soviet inYerevan then adopted a decision on the inclu-sion of NKAO in Armenia and everything wasruined. It happened due to an internal struggle,since the Armenian national movement estab-lished on the basis of the “Karabakh” Commit-tee strived for a change in the ruling elite.”55

It was clear as noonday, and the decisions of

the Supreme Soviet of Armenia on December 1and January 9 once again confirmed that theevents of Nagorno-Karabakh were planned byArmenia; these events are not rooted in anysocio-economic problem of the region, butrather in the territorial claims of Armeniaagainst Azerbaijan and in the plans to separateNagorno-Karabakh from Azerbaijan; andpeace and order will never come to Nagorno-Karabakh until Armenia gives up its evil inten-tions in the region or until these evil intentionsare eradicated on the basis of international law.

Although Gorbachov mentions that “every-thing was ruined” because of the decision of theSupreme Soviet of Armenia “on the inclusion ofNKAO in Armenia,” he does not express anyprincipled attitude to this decision; moreover, hedoes not even point to the contradiction betweenthis decision and the Constitution of the USSRand does not admit his failure to annul this deci-sion.

Let us recall that in a letter to AbulfazElchibay, President of Azerbaijan, John Major,British Prime Minister, wrote: “The British gov-ernment declares that the issue of the official sta-tus of Nagorno-Karabakh cannot be a subject fordiscussion – Nagorno-Karabakh is the territory ofAzerbaijan.” (my italics–T.K.)

Gorbachov’s biased attitude towardsAzerbaijan did not allow him to overcome hishesitation about Nagorno-Karabakh in a situa-tion caused by the unconstitutional decision ofArmenia, nor could he make a resolute and un-ambiguous statement similar to that of GreatBritain and suppress the unmasked aggressor bytaking emergency measures within the frame-work of law.

It is known that Ilyukhin, Deputy Prosecu-tor General of the USSR, brought a criminalcase against Gorbachov on November 1991. Onevents in NK Ilyukhin came to the conclusionthat “Gorbachov had not only failed to preventthe territorial claims but he had, in fact, even en-couraged the separatists. One of the leaders ofthe Karabakh movement G.Pogosyan, FirstSecretary of the Oblast Party Committee ofNKAO, was retired with a 400 manat pension(this was big money at that time) and was of-fered an apartment in Moscow by Gorbachov.The reason for this was that Pogosyan was aninitiator of the adoption of the anti-charter deci-sion to take the Nagorno-Karabakh OblastParty Committee out of the Azerbaijani Com-

167

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

55 Ì.Ñ.Ãîðáà÷îâ. The work referred to above, p. 509.

Page 168: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

munist Party. The decision was openly provoca-tive in character and undoubtedly played an in-flammatory role.”

In the opinion of Ilyukhin, Levon Ter-Petrosyan and other nationalist leaders “skill-fully used such a delicate, painful national issuein their fight for political and personal power.”Gorbachov’s unfortunate actions encouragedArmenian separatists and made the situationeven worse, and “turned the artificially createdKarabakh conflict into an insoluble question.”This conflict spilled the blood of tens of thou-sands of people, and brought disaster upon theAzerbaijani and Armenian peoples. Ilyukhinwas right: “The pain called “Gorbachov pain”in Faros is incomparable with the sorrow andpain of the peoples living in Transcaucasia,”“those who helped give birth to and headed theKarabakh movement (Ter-Petrosyan and oth-ers – T.K.) continue to live as they lived before.Not a hair left their heads; they have theirhomes, families, a good table and a soft bed.”56

Hundreds of thousands of refugees and inter-nally displaced persons were deprived of allthese and their native land.

But this injustice will not continue! We be-lieve that one day the UN will make its presencefelt concerning the organizers of the Karabakhtragedy and will have the final word about theirprotectors. If the UN can’t, the court of His-tory, the court of the People will pass judgment!

14. On Legal Aspects of theNagorno-Karabakh Conflict

The “Memorandum” claims, “The argu-ments of Azerbaijan that Nagorno-Karabakhbelongs to Azerbaijan are legally less convinc-ing,” since “when the international communityrecognized the Azerbaijan Republic in 1992,Nagorno-Karabakh was not a part ofAzerbaijan; the people of Nagorno-Karabakhvoted for its independence in the referendum ofDecember 10, 1991; on August 30, 1991, the Su-preme Soviet of Azerbaijan declared the restora-tion of the state independence of the Republic ofAzerbaijan of 1918-1920. Nagorno-Karabakhwas not a part of Azerbaijan during 1918-1920and the League of Nations confirmed this; it wasthe Soviet power that gave Nagorno-Karabakhto Azerbaijan. However, by adopting the Con-stitutional Act on the State Independence of theRepublic of Azerbaijan on August 18, 1991 (this

act was adopted on October 18, 1991 – T.K.),Baku officially declared the Soviet power illegit-imate and renounced the Soviet legal and politi-cal legacy. By doing so, Baku in fact consideredthe forcible holding of Nagorno-Karabakh for70 years within the Azerbaijani SSR illegal.”

The historical reality and truth are as fol-lows: even according to the version of Armenianauthors, Nagorno-Karabakh has been withinAlbania-Azerbaijan since 428 A.D. Likewise, in1918-1920, Nagorno-Karabakh was a part ofthe first Azerbaijani Republic, both de facto andde jure. We have given broad information aboveconcerning this.

The “Memorandum” claims that the Leagueof Nations by taking into consideration the“Provisional Agreement” of August 15, 1919supposedly put the issue of Nagorno-Karabakhon the agenda of the Paris Peace Conference andthat the League of Nations supposedly con-firmed that Nagorno-Karabakh wasn’t a part ofthe Azerbaijan Republic.

The Charter of the League of Nations wasadopted at the Paris Peace Conference. If theLeague of Nations didn’t exist until the Confer-ence, could it have defined the agenda of theParis Peace Conference?

Let us suppose that the Paris Peace Confer-ence put “the issue of Nagorno-Karabakh” onthe agenda, either on its own initiative or uponthe proposal of Armenia which made claims onthe large territories of Turkey andTranscaucasia, including Garabagh in its de-mands presented to the Conference, or upon theproposal of the Azerbaijani government whichdisseminated the Agreement of August 15, 1919in the Conference.

If the Conference put it on the agenda then,did it consider it? If it considered the issue then,did it adopt any decision? There wasn’t any deci-sion. No decision!

Maybe after the establishment of the Leagueof Nations, by discussing “the issue ofNagorno-Karabakh,” it adopted a decision that“Nagorno-Karabakh wasn’t a part of theAzerbaijan Republic?” No, there was no suchdecision.

On December 1, 1920, the 5th Committee ofthe League of Nations considered the applica-tion of November 1 by A.Topchubashov, Headof the Azerbaijani Delegation at the Paris PeaceConference, for the admission of the Azerbaijan

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

168

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

56 See: Þðèé Ïîìïååâ. Þäàëüíûå äíè. Ñàíêò-Ïåòåðáóðã. 1993, ñ. 49-50.

Page 169: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Republic to the League of Nations.The 5th Committee decided that the admis-

sion of Azerbaijan into the League of Nationswas impossible under existing circumstances.

The Armenian officials say that “the Leagueof Nations rejected the recognition ofAzerbaijan because of its claims on the territo-ries of the Eastern Transcaucasia populated bythe Armenians, i.e. Nagorno-Karabakh.”

Spoken in vain. The League of Nations deci-sion was based on two key factors in the issue ofmembership of the Azerbaijani Republic:

1.“The territory of Azerbaijan having beenoriginally part of the Empire of Russia, thequestion arises whether the declaration of theRepublic in May 1918 and the recognition ac-corded by the Allied Powers in January 1920suffice to constitute Azerbaijan de jure a “fullself-governing State.”57 (According to the Char-ter of the League of Nations, “any fully self-gov-erning state” may become a member of theLeague.)

2.“Should the Assembly consider that theinternational status of Azerbaijan as a “fullyself-governing State” is established, the furtherquestion will arise whether the Delegation bywhom the present application is made is held tohave the necessary authority to represent the le-gitimate government of the country for the pur-pose of making the application.”58

Thus, when the League of Nations consid-ered the issue of Azerbaijan’s membership, it,first of all, took into consideration the politicalreality – that the national government repre-sented by A.Topchubashov had already beenoverthrown at the end of April as a result of theRussian occupation and the declaration of theAzerbaijan Soviet Republic. There was no placefor a Soviet republic in the League of Nations atthat time.

So, why did the Armenian side resort to suchdeception? Certainly, in order to build a new liebased on the previous one! In order to maintainthat supposedly Nagorno-Karabakh was not apart of Azerbaijan and that the League of Na-tions had supposedly confirmed this, and sup-posedly “it was the Soviet power that gaveNagorno-Karabakh to Azerbaijan.”

Indeed, this is an absolutely false argument.As is obvious from the “Provisional Agree-ment” of August 15, 1919 mentioned in the

“Memorandum,” Nagorno-Karabakh waswithin the Azerbaijan Republic. On April 29,1920, after the fall of the Republic ofAzerbaijan, the Congress of the Armenians ofNagorno-Karabakh adopted a decision on thesecession of Nagorno-Karabakh fromAzerbaijan, which remained on paper.

On the geographical map presented byAzerbaijan to the Paris Peace Conference,Nagorno-Karabakh was also mentioned as aterritory of Azerbaijan. In November 1919, dur-ing the Paris Peace Conference, the delegationsof Azerbaijan and Iran signed an importantagreement. The agreement stated the following:

“I. …Caucasian Azerbaijan within theboundaries shown in the maps and claims(“maps and claims!” – T.K.) presented by theAzerbaijani delegation to the Peace Conferenceresolutely and once and for all separates fromRussia.

II. “The Republic of Azerbaijan existingwithin the shown boundaries” (“shown bound-aries!” – T.K.) of Caucasian Azerbaijan “fromMay 28, 1918 is recognized as an independent,sovereign and democratic republic.”59

Apparently, this document also emphasizedthe recognition of the Republic of Azerbaijanwithin the territorial boundaries shown on themap that Azerbaijan had presented to theConference.

It was the same map that served as a basiswhen the Paris Peace Conference de facto recog-nized the independence of Azerbaijan on Janu-ary 11, 1920.

There is no evidence as to whether the ParisPeace Conference, the League of Nations, thegovernments of the United States of America,Great Britain, France, Italy or any other state ex-pressed any official attitude to the Nagorno-Karabakh issue.

It is evident that an American ColonelHaskell, High Commissioner of the Allied Pow-ers in Transcaucasia, considered Azerbaijan’sposition to be fair and considered it “to be neces-sary for Garabagh, including Zangazur to beconclusively Azerbaijani territories.”

It is evident that the Commander of the Al-lied Forces in Baku, British General Thomsonand his representatives opposed the separatismin Nagorno-Karabakh and helped establishAzerbaijani rule in the region.

169

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

57 Assembly Document 20/48/108, p. 4.

58 Ibid.

59 See: Tofiq Kþ÷ÿrli, Qarabaü, Bakû, 2002, sÿh. 272.

Page 170: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

It is also evident that General Milton, Com-mander-in-Chief of the British Forces in the Bal-kans and Caucasus, made a statement on Janu-ary 22, 1919: “The British government recog-nizes the Azerbaijani government as the only le-gitimate government within the territory ofAzerbaijan.”

Certainly, the statements by Haskell,Thomson or Milton, and their attitude to theNagorno-Karabakh issue could not but reflectthe position of the Allied Powers in every way.

The government of Azerbaijan appreciatedhighly the fair position of the Allied Powers con-cerning the issue of Nagorno-Karabakh. For in-stance, A.Topchubashov’s note to the British For-eign Secretary Lord Balfour stated (September10, 1919): “The British Command gained the sin-cere gratitude of our people by its participation inthe resolution of the conflicts with our neighbours,particularly on the Garabagh issue.”60 (my italics– T.K.)

It is not a matter of coincidence that in June

1919, Andranik, while meeting with the Presi-dent of France, Poincare, expressed his discon-tent concerning the position of the Allies on theissue of Nagorno-Karabakh.61

The statement that “it was the Soviet powerthat gave Nagorno-Karabakh to Azerbaijan” isalso complete nonsense. As we have alreadynoted, it was Nagorno-Karabakh withinAzerbaijan that the Soviet power retainedwithin the boundaries of Azerbaijan and createda Nagorno-Karabakh Autonomous Oblasttherein. The idea that Azerbaijan “in fact con-sidered the forcible holding of Nagorno-Karabakh for 70 years within the AzerbaijaniSSR illegal” is beyond any fact and logic.

As for the issue that when the UN “recog-nized the Azerbaijan Republic in 1992, Nagor-no-Karabakh was not a part of Azerbaijan,” letArmenia make an inquiry to the UN as towhether the UN admitted Azerbaijan to itsmembership without Nagorno-Karabakh in1992.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

170

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

60 Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà (1918-1920). Âíåøíÿÿ ïîëèòèêà. (Äîêóìåíòû è ìàòåðèàëû). Áàêó, 1998, ñ. 335.

61 See: Cÿmil Hÿsÿnov, Azÿrbaycan beynÿlxalq mönasi-bÿtlÿr sistemindÿ, 1918 – 1920, Bakû, 1993, sÿh. 231.

Page 171: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßRBAYCAN DÈPLOMATÈYASÛNÛN TARÈXÈ

Azÿðbaécanûn Èstiqlal Bÿéannamÿsi“1918-ci ilin maéûn 28-dÿ Tiflis øÿùÿðindÿ Ùÿsÿn bÿé Aüaéev (sÿdð möavini), Mustafa

Maùmudov (katib), Fÿtÿli xan Xoéski, Xÿlil bÿé Xasmÿmmÿdov, Nÿsib bÿé Éusifbÿéli, MiðÙidaéÿt Seéidov, Nÿðiman bÿé Nÿðimanbÿéov, Ùeébÿtqulu Mÿmmÿdbÿéov, MeùdibÿéÙacûnski, ßlÿsgÿðbÿé Maùmudbÿéov, Aslanbÿé Qaðdaøov, Sultan Mÿcid Qÿnizadÿ, ßkbÿðaüaØeéxölislamov, Meùdi bÿé Ùacûbababÿéov, Mÿmmÿd Éusif Cÿfÿðov, Xudadat bÿéMÿlikaslanov, Ðÿùim bÿé Vÿkilov, Ùÿmid bÿé Øaùtaxtinski, Fðidun bÿé Kþ÷ÿðli, Cÿmo bÿéÙacûnski, Øÿfi bÿé Ðöstÿmbÿéli, Xosðovïaøa bÿé Sultanov, Cÿfÿð Axundov, MÿùÿmmÿdMÿùÿððÿmov, Cavad Mÿlikéeqanov vÿ Ùacû Molla Axundzadÿnin iøtiðakû ilÿ Azÿðbaécan MilliØuðasû Azÿðbaécan istiqlalû ùaqqûnda aøaüûdakû bÿéannamÿni elan edið:

Bþéök Ðusiéa inqilabû gediøindÿ Ðusiéada dþvlÿt oðqanizminin aéðû-aéðû ùissÿlÿðinindaüûlmasû vÿ ðus oðdusunun Zaqafqaziéanû tÿðk etmÿsi ilÿ buðada éeni siéasi vÿziééÿt éaðandû.Talelÿði þz ixtiéaðûna buðaxûlmûø Zaqafqaziéa xalqlaðû Zaqafqaziéa Demokðatik FedeðativÐesïublikasûnû éaðatdûlað. Lakin siéasi ùadisÿlÿðin sonðakû gediøindÿ göðcö xalqû ZaqafqaziéaFedeðativ Ðesïublikasûnûn tÿðkibindÿn ÷ûxmaüû vÿ möstÿqil Göðcöstan Demokðatik Ðesïublikasûéaðatmaüû mönasib bildi. Ðusiéa vÿ Osmanlû imïeðiéasû aðasûndakû möùaðibÿnin daéandûðûlmasû,eéni zamanda þlkÿ daxilindÿki gþðönmÿmiø anaðxiéanûn lÿüvi ilÿ baülû olan Azÿðbaécanûnmþvcud siéasi duðumu Azÿðbaécan xalqlaðûnû döødöklÿði aüûð vÿziééÿtdÿn ÷ûxaðtmaq ö÷ön Øÿðqivÿ Cÿnubi Zaqafqaziéadan ibaðÿt olan Azÿðbaécanûn þz dþvlÿt oðqanizmini éaðatmaq zÿðuðÿtiniqÿti suðÿtdÿ tÿlÿb edið. Buna gþðÿ dÿ xalq se÷kilÿði ilÿ se÷ilmiø Azÿðbaécan Milli MösÿlmanØuðasû bildiðið: 171

Page 172: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Û. Bu göndÿn etibaðÿn Azÿðbaécan xalqlaðû suveðen ùöquqlaða malikdiðlÿð, Øÿðqi vÿ CÿnubiZaqafqaziéadan ibaðÿt olan Azÿðbaécan tam ùöquqlu möstÿqil dþvlÿtdið.

II. Möstÿqil Azÿðbaécanûn siéasi quðuluø foðmasû Demokðatik Ðesïublikadûð.III. Azÿðbaécan Demokðatik Ðesïublikasû bötön millÿtlÿð, xösusilÿ qonøu xalqlað vÿ

dþvlÿtlÿðlÿ meùðiban qonøuluq mönasibÿtlÿði éaðatmaüa ÷alûøûð.IV. Azÿðbaécan Demokðatik Ðesïublikasû þz sÿðùÿdlÿði daxilindÿ milliééÿtindÿn,

dinindÿn, sosial vÿziééÿti vÿ cinsindÿn asûlû olmaéaðaq, bötön vÿtÿndaølaða vÿtÿndaølûq vÿ siéasiùöquqlað tÿmin edið.

V. Azÿðbaécan Demokðatik Ðesïublikasû þz ÿðazisi daxilindÿ éaøaéan bötön millÿtlÿðÿazad inkiøafû ö÷ön geniø imkanlað veðið.

VI. Möÿssislÿð Mÿclisi ÷aüûðûlana qÿdÿð bötön Azÿðbaécanûn idaðÿsi baøûnda xalqse÷kilÿði ilÿ se÷ilmiø Milli Øuða vÿ Milli Mÿclis qaðøûsûnda mÿsuliééÿt daøûéan Mövÿqqÿtiùþkumÿt duðuð”.

Declaration of Independence of Azerbaijan“The National Council of Azerbaijan, consisting of the Deputy Chairman Hasan-bey Agayev, the

Secretary Mustafa Mahmudov, Fatali Khan Khoyski, Khalil-bey Khasmammadov, Nasib-bey

Usubbeyov, Mir Hidayat Seidov, Nariman-bey Narimanbeyov, Heybat-Gulu Mammadbeyov,

Mehti-bey Hajinski, Ali Asker-bey Mahmudbeyov, Aslan-bey Gardashev, Sultan Majid Ganizadeh,

Akber-Aga Sheykh-Ul-Islamov, Mehdi-bey Hajibababeyov, Mammad Yusif Jafarov, Khudadad-bey

Melik-Aslanov, Rahim-bey Vekilov, Hamid-bey Shahtahtinskiy, Fridun-bey Kocharlinski, Jamo-bey

Hajinski, Shafi-bey Rustambeyov, Hosrov-Pashabey Sultanov, Jafar Akhundov, Mahammad

Maherramov, Javad Melik-Yeganov and Haji Molla Akhund-zadeh adopts the following Act of Inde-

pendence of Azerbaijan on May 28, 1918 in the city of Tiflis.

The political regime established in Russia during the Great Russian Revolution has caused the col-

lapse of the different parts of the state structure and the abandonment of Transcaucasus by the Russian

troops.

Left on their own, the Transcaucasian peoples took over the decision on their fate and established

the Transcaucasian Democratic Federal Republic. However, in the subsequent political development,

the Georgian people expressed their will to separate from the Transcaucasian Democratic Federal Re-

public and to create the Independent Georgian Democratic Republic.

Generated by the cessation of hostilities between Russia and the Ottoman Empire, the current po-

litical situation of Azerbaijan and in particular the intolerable anarchy within the country, call for the

need of creating a separate State in Azerbaijan in order to deliver its people from the constraints that

result from the present difficult internal and external situation. This State shall consist of Eastern and

Southern Transcaucasus.

Consequently, the National Council of Azerbaijan, issued from a nation-wide election, now de-

clares to the nation:

I. Henceforth, the people of Azerbaijan is sovereign and Azerbaijan, consisting of East-

ern and Southern Transcaucasus, is an independent state with all rights pertaining to statehood.

II. The form of political organization of independent Azerbaijan is a Democratic Repub-

lic.

III. The Democratic Republic of Azerbaijan aims to establish relations of good neighbor-

hood with all countries, in particular with friendly nations and states.

IV. The Democratic Republic of Azerbaijan guarantees on its territory, the civil and po-

litical rights to all citizens, irrespective of their nationality, religion, social status and gender.

V. The Democratic Republic of Azerbaijan provides widest possibilities to all ethnic

groups living on its territory, for their free development.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

172

Éåí

èíÿ

øðëÿ

ð

Page 173: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

VI. Pending the first session of the Constitutive Assembly, governmental authority in

Azerbaijan is entrusted to the Provisional Government, which reports to both the National

Council and the National Assembly issued from a nation-wide election”.

Àêòú íåçàâèñèìîñòè Àçåðáàéäæàíà

«28 ìàÿ 1918 ãîäà, âú ãîð.Òèôëèñú, Íàöèîíàëüíûé Ñîâúòú Àçåðáàéäæàíà âú ñîñòàâú:

òîâàðèùà ïðåäñåäàòåëÿ Ãàñàíú-áåêà Àãàåâà, ñåêðåòàðÿ Ìóñòàôû Ìàõìóäîâà, Ôàòàëè Õàíà

Õîéñêàãî, Õàëèëú-áåêà Õàñú-Ìàìåäîâà, Íàñèáú-áåêà Óñóááåêî-âà, Ìèðú Ãèäàÿòú Ñåèäîâà,

Íàðèìàíú-áåêà Íàðèìàíáåêîâà, Ýéáàòú-Ãóëè Ìàìåäáåêîâà, Ìåõòè-áåêà Ãàäæèíñêàãî, Àëè

Àñêåðú-áåêà Ìàõìóäáåêîâà, Àñëàíú-áåêà Êàðäàøåâà, Ñóëòàíú Ìåäæèäà Ãàíè-çàäå,

Àêïåðú-Àãà Øåéõú-Óëü-Èñëàìîâà, Ìåõ-òè áåêà Ãàäæèáàáàáåêîâà, Ìàìåäú Þñóôà

Äæàôàðîâà, Õóäàäàäú áåêà Ìåëèêú-Àñëàíîâà, Ðàãèìú-áåêà Âåêèëîâà, Ãàìèäú-áåêà

Øàõòàõòèíñêàãî, Ôðèäóíú-áåêà Êî÷àðëèíñêàãî, Äæàìî-áåêà Ãàäæèíñêàãî, Øàôè-áåêà

Ðóñòàìáåêîâà, Õîñðîâú-ïàøà áåêà Ñóëòàíîâà, Äæàôàðà Àõóíäîâà, Ìàãîìåäà Ìàãåððàìîâà,

Äæàâàäà Ìåëèêú-Åãàíîâà è Ãàäæè Ìîëëà Àõóíäú-çàäå, ïðîâîçãëàñèëú ñëúäóþùèú àêòú î

íåçàâèñèìîñòè Àçåðáàéäæàíà:

Âú õîäú âåëèêîé ðîññèéñêîé ðåâîëþöèè, âú Ðîññèè óñòàíîâèëñÿ ïîëèòè÷åñêè ñòðîé,

êîòîðûé ïîâëåêú çà ñîáîé ðàñïàäú îòäúëüíûõú ÷àñòåé ãîñóäàðñòâåííàãî îðãàíèçìà è

îñòàâëåøå ðóññêèìè âîéñêàìè Çàêàâêàçüÿ.

Ïðåäîñòàâëåííûå ñîáñòâåííûìú ñèëàìú íàðîäû Çàêàâêàçüÿ âçÿëè âú ñâîè ðóêè äúëî

óñòðîåíê ñâîèõú ñóäåáú è ñîçäàëè Çàêàâêàçñêóþ Äåìîêðàòè÷åñêóþ Ôåäåðàòèâíóþ

Ðåñïóáëèêó. Îäíàêî, âú äàëüíüé-øåìú õîäú ïîëèòè÷åñêèõú ñîáûòèú, ãðóçèíñêõé íàðîäú ñ÷åëú

çà áëàãî âûäåëèòüñÿ èçú ñîñòàâà Çàêàâêàçñêîé Ôåäåðàòèâíîé Ðåñïóáëèêè îáðàçîâàòü

íåçàâè-ñèìóþ Ãðóçèíñêóþ Äåìîêðàòè÷åñêóþ Ðåñïóáëèêó.

Íûíúøíåå ïîëèòè÷åñêîå ïîëîæåøå Àçåðáàéäæàíà, ñâÿçàííîå ñú ëèêâèäàùåé âîéíû,

âîçíèêøåé ìåæäó Ðîñíåé è Îòòîìàíñêîé èìïåðúåé, à òàêæå íåáûâàëàÿ àíàðõê âíóòðè ñòðàíû,

ïîâåëèòåëüíî äèêòóþòú Àçåðáàéäæàíó, ñîñòîÿùåìó èçú Âîñòî÷íàãî è Þæíàãî Çàêàâêàçüÿ,

íåîáõîäèìîñòü ñîçäàíê ñîáñòâåííîé ãîñóäàðñòâåííîé îðãàíèçàöèú, äàáû âûâåñòè íàðîäû

Àçåðáàéäæàíà èçú òîãî òÿæåëàãî âíóòðåííÿãî è âíåøíÿãî ïîëîæåíê, âú êîòîðîìú îíè

îêàçàëèñü.

Íà îñíîâàíèú ýòîãî Ìóñóëüìàíñêè Íàöîíàëüíûé Ñîâúòú Àçåðáàéäæàíà, èçáðàííûé

íàðîäíûìú ãîëîñîâàíúåìú, íûíú âñåíàðîäíî îáúÿâëÿåòü:

I. Îòíûíú íàðîäû Àçåðáàéäæàíà ÿâëÿþòñÿ íîñèòåëÿìè ñóâåðåííûõú ïðàâú è

Àçåðáàéäæàíó ñîñòîÿùèú èçú Âîñòî÷íàãî è Þæíàãî Çàêàâêàçüÿ, ïîëíîïðàâíûìè

íåçàâè-ñèìûìú ãîñóäàðñòâîìú.

Ï. Ôîðìîé ïîëèòè÷åñêàãî óñòðîéñòâà íåçàâèñèìàãî Àçåðáàéäæàíà óñòàíàâëèâàåòñÿ

Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà.

III. Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà ñòðåìèòñÿ óñòàíîâèòü äîáðî-

ñîñúäñê îòíîøåíê ñî âñúìè ÷ëåíàìè ìåæäóíàðîäíàãî îáùåíê, à âú îñîáåííîñòè ñú

ñîïðåäúëüíûìè íàðîäàìè è ãîñóäàðñòâàìè.

IV. Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà ãàðàíòèðóåòú âú ñâîèõú

ïðåäúëàõú ãðàæäàíñêê è ïîëèòè÷åñêè ïðàâà âñúìú ãðàæäàíàìú áåçú ðàçëè÷ê

íàöúîíàëüíîñòè, â âðîèñïîâúäàíê, ñîöàëüíàãî ïîëîæåíê è ïîëà.

V. Àçåðáàéäæàíñêàÿ Äåìîêðàòè÷åñêàÿ Ðåñïóáëèêà âñúìú íàðîäíîñòÿìú, íàñåë-

ÿþùèìú åÿ òåððèòîðúþ, ïðåäîñòàâèòü øèðîêø ïðîñòîðú äëÿ ñâîáîäíàãî ðàçâèòê.

VI. Äî ñîçûâà Ó÷ðåäèòåëüíàãî Ñîáðàíê âî ãààâú óïðàâëåíê âñúìú Àçåðáàéäæàíîìú

ñòîèòü Íàöúîíàëüíûé Ñîâúòú, èçáðàííûé íàðîäíûìú ãîëîñîâàøåìú, è Âðåìåííîå

Ïðàâèòåëüñòâî, îò-âúòñòâåííîå ïåðåäú Íàöþíàëüíûìú Ñîáðàòåìú».173

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005É

åíèíÿøðëÿð

Page 174: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

AZßÐBAÉCAN ÐESÏUBLÈKASÛNÛN XAÐÈCÈ ÈØLßÐ NAZÈÐLßÐÈ

Tofiq Nadið oülu Zölföqaðov(01.10.1959)

Nazið olduüu dþvð(03.1998 - 10.1999)

Tofiq Nadið oülu Zölföqaðov 1 noéabð 1959-cu ildÿ Ðusiéa Fedeðasiéasûnûn Ðostov øÿùÿðindÿanadan olmuøduð. 1961-ci ildÿ Bakûéa kþ÷möødöð. 1966-1976-cû illÿðdÿ Bakûda 93 saélû oðtamÿktÿbdÿ oxumuøduð. 1976-cû ildÿ Azÿðbaécan Dþvlÿt Univeðsitetinin Øÿðqøönaslûq faköltÿsinÿdaxil olmuø, 1981-ci ildÿ oðanû bitiðmiødið. 1981-1984-cö illÿðdÿ Ùÿðbi Dÿniz Donanmasûnda ùÿðbixidmÿtdÿ olmuøduð. 1984-1985-ci illÿðdÿ komsomol komitÿsindÿ iølÿmiødið. 1985-ci ildÿnAzÿðbaécan Elmlÿð Akademiéasûnûn Øÿðqøönaslûq institutunun ßðÿbøönaslûq øþbÿsindÿ iølÿéið.1988-ci ildÿ Qaðabaü tÿøkilat komitÿsindÿ Qaðabaü ïðoblemi ilÿ mÿøüul oluð. 1991-ci ildÿAzÿðbaécan Elmlÿð Akademiéasûnûn Taðix institutunun Ïolitologiéa øþbÿsindÿ elmi iø÷i olmuøduð.

1992-ci ildÿn Xaðici Èølÿð Naziðliéindÿ iøÿ qÿbul olunuð. Naziðlikdÿ øþbÿ mödiði, idaðÿ ðÿisi, naziðmöavini vÿ 1998-ci ilin maðtûndan 1999-cu ilin oktéabðûna qÿdÿð xaðici iølÿð naziði olmuø vÿ onafþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfið diïlomatik ðötbÿsi veðilmiødið.

1999-2005 illÿðdÿ möstÿqil ïolitoloq kimi fÿaliééÿt gþstÿðmiødið.2005-ci ilin iéun aéûndan etibaðÿn Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Latviéa Ðesïublikasûnda

fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiðidið.

Vilaéÿt Muxtað oülu Quliéev(05.11.1952)

Nazið olduüu dþvð(10.1999 - 04.2004)

Vilaéÿt Muxtað oülu Quliéev 5 noéabð 1952-ci ildÿ Aücabÿdi øÿùÿðindÿ anadan olmuøduð. Oðtatÿùsilini baøa vuðduqdan sonða 1970-1975-ci illÿðdÿ Azÿðbaécan Dþvlÿt Univeðsitetinin Filologiéafaköltÿsinäÿ îõóìóøäóð. ßmÿk fÿaliééÿtinÿ 1975-ci ildÿ Beélÿqan ðaéonunda möÿllim kimibaølamûødûð. Èsteùsalatdan aéðûlmadan 1975-ci ildÿ AEA-nûn asïiðantuðasûna qÿbul olunmuø vÿtÿùsilini davam etdiðmiødið. 1978-1981-ci illÿðdÿ Azÿðbaécan EA-nûn Nizami adûna ßdÿbiééat vÿ Dilinstitutunda øþbÿ mödiði, sonða isÿ diðektoð möavini vÿzifÿlÿðindÿ ÷alûømûødûð. 1992-1993-cö illÿðdÿTöðkiéÿ Ðesïublikasûnûn Atatöðk Univeðsitetinin ïðofessoðu, 1994-cö ildÿn isÿ Nizami adûnaßdÿbiééat Ènstitutunun baø elmi iø÷isi vÿzifÿsindÿ ÷alûømûødûð. 1996-cû ildÿ Azÿðbaécan ÐesïublikasûMilli Mÿclisinÿ deïutat se÷ilmiødið.

1982-ci ildÿ filologiéa elmlÿði namizÿdi, 1990-cû ildÿn isÿ filologiéa elmlÿði doktoðu, ïðofes-soðduð. 3 monoqðafiéa vÿ 300-dÿn ÷ox mÿqalÿnin möÿllifidið. 12-dÿn aðtûq kitabû ÷aï olunmuøduð.Éaðadûcûlûüûnûn ÿsas istiqamÿtiíè Azÿðbaécan – Ðusiéa, Èðan, Töðkiéÿ aðasûndakû XIX–XX ÿsðlÿðdÿmþvcud olmuø ÿdÿbi möùitin tÿdqiqi, taðixi vÿ mÿdÿni ÿlaqÿlÿðimizin tÿùlili tÿøkil edið.

1999-cu ilin oktéabðdan 2004-cö ilin aïðelinÿ qÿdÿð Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn xaðici iølÿðnaziði vÿzifÿsindÿ iølÿmiødið. Fþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfið diïlomatik ðötbÿsi vaðdûð.

2004-cö ilin iéun aéûndan etibaðÿn Azÿðbaécan Ðesïublikasûnûn Ïoløa Ðesïublikasûndafþvqÿladÿ vÿ sÿlaùiééÿtli sÿfiðidið.

Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Æóðíàëû

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

174

Àçÿ

ráàé

úàí

äèïë

îìàò

èéàñ

iíií

òàrè

õè

Page 175: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

“Äèïëîìàòèéà Àëÿìè” æóðíàëûíà àáóíÿ îëìàã èñòÿéÿíëÿð áó ôîðìàíû äîëäóðóáÕàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíÿ Ôÿõðÿääèí Øöêöðîâà ìöðàúèÿò åäÿ áèëÿðëÿð:

Áàêû – ÀÇ – 1009, Ø. Ãóðáàíîâ êö÷., 4

“Äèïëîìàòèéà Àëÿìè” æóðíàëû

Æóðíàë “Ìèð äèïëîìàòèè”

“World of diplomacy” journal

Èëäÿ 4 äÿôÿ äÿðú îëóíóð

Èçäà¸òñÿ 4 ðàçà â ãîä

Published 4 times a year

Áèð íþìðÿíèí ãèéìÿòè

Öåíà îäíîãî íîìåðà

Ïðèúe oô oíe èññóe

40 000 ìàíàò

40 000 ìàíàò

40 000 ìaíaò

Éàðûì èëëèê àáóíÿ îëìàã ãèéìÿòè

Öåíà ïîäïèñêè íà ïîëãîäà

Ùaëô éeað ñóáñúðèïòèoí ïðèúe

80 000 ìàíàò

80 000 ìàíàò

80 000 ìaíaò

Èëëèê àáóíÿ îëìàã ãèéìÿòè

Öåíà ïîäïèñêè íà ãîä

Fóëë éeað ñóáñúðèïòèoí ïðèúe

160 000 ìàíàò

160 000 ìàíàò

160 000 ìaíaò

Þäÿíèø éîëó

Ìåòîä îïëàòû

Ìeòùoä oô ïaéìeíò

Íaüä

Íàëè÷íûìè

ÚañùÊðåäèò êàðòëàð âÿ êþ÷öðìÿëÿð ãÿáóë îëóíìóð

Êðåäèòíûå êàðòû è äåíåæíûå ïåðåâîäû íå ïðèíèìàþòñÿ

Úðeäèò úaðäñ aíä ìoíeé òðaíñôeð aðe íoò aúúeïòeä

Àä, ñîéàä/èìÿ, ôàìèëèÿ/íaìe, ñóðíaìe

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

Page 176: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin
Page 177: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Æóðíàë ö÷ àéäàí áèð íÿøð åäèëèð. Õàðèúè ñèéàñÿò âÿ äèïëîìàòèéàéà àèä îëàí ñÿíÿäëÿðè, ôîòîøÿêèëëÿðè âÿ éàìÿãàëÿëÿðèíè æóðíàëäà ÷àï åòäèðìÿê èñòÿéÿíëÿð ÕÈÍ-ÿ ìöðàúèÿò åäÿ áèëÿðëÿð. Ãåéðè-äÿãèã ôàêòëàðà ýþðÿìÿãàëÿëÿðèí ìöÿëëèôëÿðè ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿð ìÿãàëÿëÿðèí åëåêòðîí (äèñêåò âÿ éà åëåêòðîí ïî÷òâàñèòÿñèëÿ) âÿ ÷àï âàðèàíòû èëÿ éàíàøû, ìöÿëëèôèí ãûñà òÿðúöìeéè-ùàëûíû, ìÿãàëÿíèí ðóñ âÿ éà èíýèëèñ äèëèíäÿãûñà õöëàñÿñèíè (10 úöìëÿéÿ ãÿäÿð) öíâàí âÿ òåëåôîíëàðûíû òÿãäèì åäèðëÿð. Æóðíàëà ãÿáóë åäèëÿí ìÿãàëÿëÿ-ðÿ îëàí òÿëÿáëÿð:

Ùÿúìi: 10 ñÿùèôÿéÿ ãÿäÿðÄèë: Àçÿðáàéúàí, ðóñ âÿ éà èíýèëèñØðèôò: Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ: Times Roman AzLat;ðóñ âÿ èíýèëèñ äèëëÿðèíäÿ: Times New RomanØðèôòèí þë÷öñö: 12Èíòåðâàë: 1,5

Èñòèôàäÿ åäèëìèø ÿäÿáèééàòà âÿ éà äèýÿð íÿøðëÿðäÿí ñèòàòëàð ýÿòèðÿíäÿ ùÿìèí ÿäÿáèééàòà èñòèíàä âàúèá-äèð.

Èñòèíàäëàð ãåéä âàñèòÿñèëÿ ùÿð ñÿùèôÿäÿ éåíè íþìðÿ èëÿ ñÿùèôÿíèí àøàüûñûíäà õÿòò àëòûíäà âåðèëèð.Ãåéäëÿðäÿ ìöÿëëèôèí òàì àäû âÿ ñîéàäû, ÿñÿðèí àäû, íÿøð îëóíàí øÿùÿðèí âÿ íÿøðèééàòûí àäû, íÿøðèí òàðèõè âÿñèòàò ýÿòèðèëÿí ñÿùèôÿ ýþñòÿðèëèð. Èíòåðíåò âàñèòÿñèëÿ ÿëäÿ åäèëìèø ìÿíáÿëÿðèí weá ñèòe öíâàíëàðû òàì âÿ òàðè-õè èëÿ âåðèëèð. ßëéàçìàëàð âÿ äèñêåòëÿð ãàéòàðûëìûð. Ìÿãàëÿëÿð ðåäàêòÿ âÿ èõòèñàð åäèëÿ áèëÿð.

Äèïëîìàòèéà Àëÿìè — ¹ 11, aprel – iyun, 2005

Page 178: DIPLOMATIYA ALEMI 11 alemi/Diplomatiya_Alemi_11.pdfya Respublikasûnda fþvqÿladÿ vÿ sÿlahiyyÿtli sÿfiri tÿ-yin edilmÿsi haqqûnda Azÿrbaycan Respublikasû Prezi-dentinin

Ùÿúìè: 178 ñÿù.Ôîðìàò: 60õ84 1/8Ôèçèêè ÷.â.: 22,25Òèðàæû: 300 ÿäÿä

Æóðíàë ùàçûð ìàòåðèàëëàðäàí èñòèôàäÿ åäèëìÿêëÿ“Ì-Äèçàéí” øèðêÿòèíèí ìÿòáÿÿñèíäÿ

îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá

Áàêû, ß.Òîï÷óáàøîâ 69/1Òåë./faks: 497 03 63