die onegalige verhitting van die atmosfeer...dit is kouer naby die pole, want: die sonstrale moet...
TRANSCRIPT
Die onegalige verhitting
van die atmosfeer
InsolasieRadiasie
Die inkomende sonstraling is meestal hoë-energie-,
kortgolfstraling wat die aardoppervlak verhit.
Die inkomende sonenergie wat die aardoppervlak bereik,
word insolasie genoem.
Dit bereik nie die aardoppervlak eweredig nie.
Die verhitte aarde straal laer-, langgolfstraling-, infrarooi-
energie terug die atmosfeer in.
Dit verhit die atmosfeer bekend as aardradiasie.
Hierdie hitte gaan uiteindelik verlore in die ruimte.
Omdat die aarde bolvormig is, verskil die hoeveelheid
hitte wat die aardoppervlak bereik met die afstand
vanaf die ewenaar.
Naby die ewenaar bereik die sonstrale die aarde byna
loodreg op die oppervlak.
By die pole is die oppervlak weggebuig van die
inkomende sonstrale.
Dit is kouer naby die pole, want:
die sonstrale moet deur 'n dikker atmosferiese laag
gaan en
meer inkomende energie gaan verlore as gevolg van
absorpsie, verstrooiing en weerkaatsing voordat dit
die oppervlak bereik.
die inkomende stralingsenergie word oor 'n groter
oppervlakte versprei,
die hoek is baie kleiner as by die ewenaar,
blink, wit ys/sneeu weerkaats meet inkomende energie
terug die ruimte in by die pole.
BREEDTEGRAADLIGGING:
Die son se strale gaan by die ewenaar deur ‘n kleiner volume
lug (A) as by C nader aan die pole. By C is meer verstrooiing en weerkaatsing.
Minder stralingsenergie is dus by die pole beskikbaar vir
absorpsie as by die ewenaar.
BREEDTEGRAADLIGGING:
Die aardoppervlakte by A is meer gekonsentreer teenoor die groter
verspreide oppervlakte by C.
Dus meer stralingsenergie per oppervalkteeenheid sal plaas vind by A
teenoor die pole se groot oppervlakte.
BREEDTEGRAADLIGGING:
Die son se strale val reghoekig op die aarde by A, terwyl dit skuins by C
val en nie so intens is nie.
Ons kan dus sê dat hoe verder ‘n mens van die ewenaar is, hoe meer
atmosfeer en aarde deur dieselfde hoeveelheid energie verhit moet
word en hoe koeler of kouer word dit.
BREEDTEGRAADLIGGING:
Die son se strale gaan by die ewenaar deur ‘n kleiner volume lug (A) as
by C nader aan die pole. By C is meer verstrooiing en weerkaatsing.
Minder stralingsenergie is dus by die pole beskikbaar vir absorpsie as
by die ewenaar.
Die aardoppervlakte by A is meer gekonsentreer teenoor die groter
verspreide oppervlakte by C.
Dus meer stralingsenergie per oppervalkteeenheid sal plaas vind by A
teenoor die pole se groot oppervlakte.
Die son se strale val reghoekig op die aarde by A, terwyl dit skuins by C
val en nie so intens is nie.
Ons kan dus sê dat hoe verder ‘n mens van die ewenaar is, hoe meer
atmosfeer en aarde deur dieselfde hoeveelheid energie verhit moet
word en hoe koeler of kouer word dit.
Die gesamentlike resultaat is dat daar naby die pole
minder insolasie geabsorbeer word, en meer energie gaan
verlore (aardradiasie) deur die uitstraling van hitte.
Die teenoorgestelde gebeur naby die ewenaar, waar die
sonstrale die aarde teen 'n groter hoek tref.
Die trope (23,5° N tot 23,5° S) ontvang meer insolasie en
meer hitte word geabsorbeer.
Dit veroorsaak meer geabsorbeerde sonenergie by die
trope, en minder geabsorbeerde sonenergie by die pole.
Tog word die trope / ewenaar nie voortdurend al hoe warmer en die pole voortdurend kouer nie.
Daar moet dus 'n energiebalans
wees.
Om hierdie balans te behou, beweeg
hitte vanaf die trope na die pole.
SKETS toon die aarde-atmosfeer
energiebalans.
Die blou lyn regs toon die jaarlikse
gemiddelde insolasie.
Die rooi lyn toon die jaarlikse
gemiddelde hitteverlies
(aardradiasie) die ruimte in.
Die SKETS wys vir ons dat:
By die trope is die hoek van inkomende sonstrale
groter. Die dagligure is dwarsdeur die jaar byna
dieselfde. Meer energie word verkry as verloor;
dus is daar 'n energie-oorskot.
By die pole is die hoek van inkomende sonstrale
klein; dus is daar min sonverwarming. Meer hitte
word teruggekaats die ruimte in. Die dagligure
verander met die seisoene. Meer energie word
verloor as verkry; dus is daar 'n energietekort.
Naby 37° noord en suid van die ewenaar is daar
'n balans tussen energie verkry en energie
verloor.
Hierdie verskille in energiewins en energieverlies
beteken daar is 'n energiewanbalans in die
stralingsbegroting by die pole en die trope.
Die atmosfeer en oseane beweeg oorskot hitte-
energie by die trope na die pole.
Dit handhaaf die aarde se totale energiebalans.