ders01(veri yapıları ve algoritmalar)

8/16/2019 Ders01(veri yapıları ve algoritmalar)

1/36

BMB204. Veri Yapıları

Erdinç Uzun

NKÜ Çorlu Mühendisli !aül"esiBil#isa$ar Mühendisli%i B&lü'ü

(ers ).*e'el Bil#iler


2/36

(ersin +ede,i

●

Me-u" -eri $apıları -e -eri 'odellerini anla'a● /l#ori"'aları inele'e 'e-u" ç&zü'leri

anla'a●

Bil#isa$ar $azılı' dün$asına ai" 1azı a-ra'lar"eri'ler -e s&züleri● Ba%lan"ılı lis"e a%aç #ra, #i1i çei"li -eri

'odellerini● 3ro#ra'ların 1elle #eresini'i -e çalı'a

hızlarının hesa1ını● /ra'a -e sırala'a al#ori"'alarını


3/36

(ersin (e%erlendiril'esi

●

U$#ula'a 5de- 6 720 – 5de- pro8e elinde olaa.

● /ra 9ına- 6 7:0●

!inal 6 7;0


4/36

(erse Çalı'a

●

Ki"aplar – Veri Yapıları -e /l#ori"'alar (r.


5/36

(ers 3lanı

●

(onanı' Yazılı' -e 3ro#ra'● Bil#isa$ar Mi'arisi● >le"i' 9is"e'leri● Veri Yapısı●

Veri Modeli● /l#ori"'a● 3ro#ra'la'a (illeri● H(E● Veri"a1anı -e 9I● 3arçala -e !e"he" Y&n"e'i● >s"e'i @ 9unuu

●

Kı$asla'a


6/36

(onanı' Yazılı' -e 3ro#ra'

●

Bil#isa$arın olu'asında çalı'asındaullanılan so'u" parçaların "a'a'ına donanı'is'i -eril'e"edir.

● Bil#isa$ar donanı'ının çalı'asını olanalı hale

#e"iren pro#ra'ların "a'a'ına $azılı' adı-eril'e"edir.

● 3ro#ra' 1il#isa$ara -erilen o'u"lar "oplulu%u

ol'ala 1irli"e 1u o'u"ların 1ir ii#erçele"ir'e ile'idir.● Yazılı' pro#ra'lar "oplulu%undan olu'a"adır.

+er 1ir pro#ra'ın $azılı'a ai" 1ir ele'andır.


7/36

Bil#isa$ar Mi'arisi

● Bil#isa$ar Mi'arisi 1il#isa$ar

parçalarının iç $apıları -e aralarındaiha1erle'e 1a%lan"ıları ile il#ilidir.

● Bil#isa$ar donanı'ı 1ir 1il#isa$arıolu"uran ,izisel parçaların #enel adıdır.

● Miro od 'iroile'inin o'u" se"i ile$azıl'ı olan $azılı'lardır.

● Çe-ir'e (ili =/sse'1l$ an#ua#e?1il#isa$ar pro#ra'larını $az'a içinullanılan düü se-i$eli 1ir pro#ra'la'adilidir.

● Çeirde ile"i' sis"e'inin al1idir.U$#ula'alar -e donanı' se-i$esindei1il#i ile'leri arasında 1ir &prü #&re-i#&rür.

● >le"i' sis"e'i =Jpera"in# 9$s"e'?1il#isa$arda çalıan 1il#isa$ar donanı'a$nalarını $&ne"en -e çei"li u$#ula'a$azılı'ları için $a$#ın ser-isleri sa%la$an

1ir $azılı'lar 1ü"ünüdür.


8/36

>l 1il#isa$ar 'i'arisi =Von Neu'ann?

● Bu#ünü 1il#isa$arların 'i'arisinin

'odeli ENH/F =Ele"roni Nu'erialHn"e#ra"or /nd Fo'pu"er Ele"ronisa$ısal en"e#reli hesapla$ıı? üzerindeçalı'ı olan Lohn -on Neu'ann "ara,ından #eli"iril'i"ir -e -onNeu'ann 'odelinde 'an"ısal olara

1il#isa$ar sis"e'i "a' olara"anı'lan'ı"ır.● Bil#isa$ar sis"e'inin 1elle -eri$olu

#iri çıı -e 'erez ile' 1iri'indeni1are" oldu%u düünül'ü"ür.

● Von Neu'ann 'i'arisine sahip

1il#isa$arlarda #erçele"irilen adı'lar6 – pro#ra' sa$aının #&s"erdi%i adres"en

o'u" #e"irilir

– pro#ra' sa$aı ) ar""ırılır

– on"rol 1iri'i #e"irilen odun o'u"unuç&zer -e "erar il adı'a d&nülür.


9/36

+ar-ard Mi'arisi

●

+ar-ard 'i'arili 1il#isa$arsis"e'lerinde -eri -e1u$rular a$rı 1ellelerde"u"ulurlar.

● Ko'u"la 1era1er -eri ,arlıile"ii' $ollarını ullanarail#ili 1ellelerden alınıpile'i$e #e"irile1ilir.Oe"irilen o'u" ilenip

#ereli -erisi -eri1elle%inden alınırensıradai o'u" o'u"1elle%inden alınıp#e"irile1ilir. Bu da hızı

ar""ıran 1ir e"endir.


10/36

5n1elle

●

Oünü'üz 1il#isa$arlarında &n 1elle ullanılara1ellele "e $oldan ile"ii' -e 1u$rula -erinina$nı 1elle"e 1ulun'a sorunu ç&zül'ü"ür.

● /na 1elle ile 'erezi ile' 1iri'i arasında #&re-

$apan -e ana 1elle"en ço daha hızlı olan 1ir1elle"ir.

● Bu 1elle 1iri'i ile' esnasında ço sı

ullanılan 1il#isa$ar "ali'a"ları -e #eçii olara"u"ulan 1il#iler için 1ir P$az1oz "ah"asıQ olaraullanılır.

● F3U Rnun ana 1elle"en -eri alıren haradı%ı

za'anı azal"ır 1u da 1il#isa$arı hızlandırır.


11/36

*e'el 1il#isa$ar $apısıMiroile'i● Bil#isa$arın al1idir. >le'inin #&re-i

1u$ruların 1elle"en #e"iril'esiç&zül'esi -e çalı"ırıl'ası sonuçların#&zlen'esi pro#ra' ileniren di%erdonanı' 1iri'lerinden #elen es'e=in"errup"? is"elerine e-ap -er'esi#i1i ile'lerdir.

– Bu$ruların $aalan'ası6 Bu$rularınpro#ra'ın salandı%ı $erden alın'ası

– Bu$ruların ç&zül'esi6 Oereli ile'lerin-e 1u$ru%un 1ü$ülü%ünün 1elirlen'esi

– >lenenlerin oun'ası6 >le' $apılaa-erinin 1ulun'ası -e alın'ası

–

Yürü"'e6 9onuun $a da duru'unhesaplan'ası

– 9onuun salan'ası6 9onuçların dahasonra $eniden ullanıl'a üzeresalan'ası

– 9onrai Bu$ru6 Bir sonrai 1u$ru%unoun'ası için pro#ra' sa$aının

de%i"iril'esi


12/36

*e'el 1il#isa$ar $apısıMiroile'i● Oünü'üzde 1u $apı$a u$#un

ili 1elle "ipi -ardır6


13/36

BHJ9

●

BHJ9 =Basi Hnpu"Ju"pu" 9$s"e'? =*e'el OiriÇıı 9is"e'i?. – le"i' sis"e'inin 1alan#ıç &%elerinin +erhan#i 1ir

sürüüden =+.d.d F(


14/36

/sse'1ler

● /sse'1l$ dili pro#ra'lar $az'a için ullanılan

düü se-i$eli 1ir pro#ra'la'a dilidir.● Bir asse'1l$ dil pro#ra'ı çe-irii P/sse'1lerQ

olara adlandırılan ,a$dalı 1ir pro#ra'"ara,ından hede, 1il#isa$arın 'aine odunaçe-rilir.

● /sse'1l$ insanlar "ara,ından anlaıl'ası zorolan 'aina dilinin sa$ısal i,adelerini insanlar

"ara,ından anlaılara pro#ra'lan'ası dahaola$ olan al,a1e"i i,adelerle de%i"ireredüü se-i$ede pro#ra'la'a için 1ir or"a'olu"urur.

● /sse'1l$ ullan'anın a'aı il1il#isa$arlarda $azılan pro#ra'ların daha azha"a içer'esi -e daha az za'an al'asını

sa%la'a"ır.● /sse'1l$ dili pro#ra'larının $azılı'ında insan

dos"u se'1ollerin P'ne'onisQ ullanıl'asıdaha ,azla ha"a$a $a"ın -e za'an alıı il1il#isa$arlarda ullanıl'ı olan 1ir hede,1il#isa$arının sa$ısal 'aine odundado%rudan pro#ra'la'a çalı'asının $erine#eç'i"ir.

/sse'1l$ =+ello SorldT?

F =+ello SorldT?


15/36

Çeirde =Kernel?

● >le"i' sis"e'i çeirde%i ısaa

çeirde =ernel? ile"i'sis"e'inin al1idir. – U$#ula'alar -e donanı'

se-i$esindei 1il#i ile'leri arasında1ir &prü #&re-i #&rür.

–

Çeirde%in #&re-leri sis"e'ina$nalarını $&ne"'e$i deapsa'a"adır.

– >le"i' sis"e'i #&re-leri "asarı'ları-e u$#ulan'alarına #&re ,arlıçeirdeler "ara,ından ,arlıeillerde $apılır.

– 9is"e' açılıren 1elle%e $ülenir -esis"e' apa"ılına$a adar 1elle"ealır.

● inuG çeirde%i açı a$na odluoldu%u için üzerine $eni ile"i'

sis"e'leri #eli"irile1ilir. =3ardus?


16/36

>le"i' 9is"e'leri

●

>le"i' sis"e'i 1il#isa$arda çalıan 1il#isa$ardonanı' a$nalarını $&ne"en -e çei"liu$#ula'a $azılı'ları için $a$#ın ser-islerisa%la$an 1ir $azılı'lar 1ü"ünüdür.

●

>le"i' sis"e'leri sadee 1il#isa$ar -ideo o$unonsolları ep "ele,onları -e Ae1 sunuularındade%il ara1alarda 1e$az e$alarda ha""a olsaa"lerinin içinde 1ile $ülü ola1ilir.

● >le"i' sis"e'leri ile-sellerinin #enili%i ile de%ildonanı'ı 1elli 1ir a'aç do%rul"usundapro#ra'la$a1il'e ni"elileri$le

de%erlendiril'elidir.


17/36

>le"i' sis"e'leri

● Miroso," SindoAs – Kiisel Bil#isa$arlar için6 SindoAs :.) D; Me 3 Vis"a W

9unuular için ise SindoAs N* serisi =Bi""i? SindoAs 9er-er serisidir.

– Miroso," SindoAs )DW) $ılında esi M9(J9 ile"i' sis"e'i üzerineHBM 3F elen"isi $apılara pi$asa$a sürül'ü"ür.

– >l olara )DW; $ılında $a$ı'lanan SindoAs iisel 1il#isa$arların idün$asına hai' ol'u"ur.

– SindoAs 3 ile 1ala$ara "ü' 'odern -ersi$onları SindoAs N*çeirde%i üzerine urul'u"ur.

● Ma J9 – /ppleXın )DW4 $ılında olu"urdu%u il ile"i' sis"e'i olan Ma J9X in

son sürü'üdür.

– !aa" Ma J9 W -e D sürü'lerinin asine Ma J9 Ne* ire"i"ara,ından #eli"iril'i 1ir "enolo8i üzerine urul'u UNH "a1anlı 1irile"i' sis"e'idir.


18/36

>le"i' sis"e'leri

● inuG – inuG UniGRe 1enze$en ana "a'a'en ori8inal od ile üre"siz -e açı

1ir ile"i' sis"e'i $ara"'a$a çalıan 1ir pro#ra'ı i"lesi i1irli%idir.

– )DW: $ılında


19/36

Veri Yapıları =(a"a 9"ru"ures?

● Veri $apısı -erinin -e$a 1il#inin 1elle"e "u"ul'a elini -e$adüzenini #&s"erir.

● *ü' pro#ra'la'a dillerinin – *a'sa$ı =in"?

– esirli sa$ı =,loa"?

– ara"er =har? -e

– s&zü =s"rin#? salan'ası için "e'el -eri $apıları -ardır.

● 3ro#ra'ı 1u -eri $apılarını 1unların 1elle"e nasıl salandı%ıonusu$la il#ilen'esizin 1ola ullanır.

● /$rıa pro#ra'ıda "e'el -eri $apıları dıında $eni -eri$apıları "anı'lan'ası için pro#ra'la'a dillerinde 1ir ço &zelli-ardır. 5rne%in6 – 9"ru"

– Flass


20/36

Veri Modeli =(a"a Model?

● Veri 'odeli -erilerin 1ir1irleri$le

iliisel -e$a sırasal duru'unu#&s"erir.

● Bil#isa$ar or"a'ındau$#ulanaa "ü' 'a"e'a"i -e'ühendisli pro1le'leri 1ir -eri'odeline $ala"ırılara -e$a$eni -eri 'odelleri "anı'la'ası$apılara ç&züle1il'e"edir.

● 5rne%in –

Veriniz üzerinde hızlı ara'a$ap'a is"i$orsunuz. Yandai #i1i1ir a%aç 'odeli ullana1ilirsiniz.

– ehirler arasındai 'esa,elerihesapla$an 1ir $azılı'#eli"iree%iniz duru'da ise #ra,

'odelini ullana1ilirsiniz.

Binar$ *ree =>ili a%aç? 5rne%i

Oraph Model =Ora, Modeli? 5rne%i


21/36

/l#ori"'a

● /l#ori"'a 'a"e'a"i"e -e 1il#isa$ar 1ili'inde 1ir ii$ap'a için "anı'lanan 1ir 1alan#ıç duru'undan1aladı%ında açıça 1elirlen'i 1ir son duru'undasonlanan sonlu ile'ler ü'esidir.

●

Baa 1ir de$ile 1elli 1ir pro1le'i ç&z'e -e$a 1elirli1ir a'aa ula'a için çizilen $ola al#ori"'a denir.● Bir al#ori"'a 1uldu'TTT 3a"en" $apa1ilir 'i$i'Z

– /l#ori"'alar "e 1alarına #enellile pa"en" -erile1ilir

de%ildirler. – Yazılı' pa"en"i son deree "ar"ı'alıdır -e al#ori"'aları

içeren 1irço ele"iril'i pa"en" -ardır &zellile -erisıı"ır'a al#ori"'aları Unis$sX [S pa"en"inde oldu%u#i1i.


22/36

Bir al#ori"'a &rne%i

●

Yanda 1ir dizi içindeara'a $apan 1iral#ori"'a -ardır.

● 9ize al#ori"'ada ha"a

-ar 'ıdırZ● (aha i$i duru'a

#e"irile1ilir 'iZ


23/36

Ç&zü'

●

9a$ı 1ulununa ara'a1i"irile1ilir. Bu sa$edeza'an azanıl'ıolur.


24/36

3ro#ra'ın 1elle ullanı'ı -e çalı'a hızı

● 3ro#ra'ın çalı'a hızı ar'aılıla i,ade edilir 1u a-ra'za'an 1iri'i$le i,ade edil'e$ip do%rudan ile' adedi -e$ad&n#ü sa$ısı$la i,ade edilir.

● Çünü pro#ra'ın çalı'a hızında za'an 'i"arı donanı'aço 1a%lıdır dola$ısı$la al#ori"'aları 1ir1iri$le arıla"ır'a

için za'an 'i"arını ullan'a #erçeçi ol'a$ıp $anıl#ılaraneden ol'a"adır.

● Bunun $erine il#ili al#ori"'anın 1il#isa$ar donanı'ından1a%ı'sız olara aç ade" ile' -e$a d&n#ü$le#erçele"irile1ilee%i hesaplanır. /l#ori"'a ar'aılı%ı iiaçıdan ele alınır. – [a'an ar'aılı%ı =*i'e o'pleGi"$? al#ori"'anın sonua

ula'ası için #ereli za'an haında 1il#i -erir.

– Belle =/lan? ar'aılı%ı ='e'or$=spae? o'pleGi"$? ise

al#ori"'anın ih"i$aç du$aa%ı 1elle 'i"arı haında 1il#i -erir.


25/36

3ro#ra'la'a (illeri

●

3ro#ra'la'a dili $azılı'ının 1ir al#ori"'a$ıi,ade e"'e a'aı$la 1ir 1il#isa$ara ne$ap'asını is"edi%ini anla"'asının "e "iple"iril'i$oludur.

●

3ro#ra'la'a dilleri $azılı'ının 1il#isa$arahan#i -eri üzerinde ile' $apaa%ını -erininnasıl depolanıp ile"ilee%ini han#i oullardahan#i ile'lerin $apılaa%ını "a' olara

anla"'asını sa%lar.


26/36

3ro#ra'la'a (illeri

● 3ro#ra'ala'a dili$le düz 'e"in einde olan pro#ra'a Xa$na

oduX =soure ode? denir.● Maine dilinde olan oda da \iili od\ =1inar$ ode? denir.● 3ro#ra'la'a dili u$#ula'asında ii $alaı' -ardır6

– (erle'e =Fo'pila"ion?6 pro#ra'la'a dilindei i,adelerin çalı"ırıl'adan

&ne 'aine diline çe-ril'esi sonra da çalı"ırıl'ası anla'ına #elir. – Yoru'la'a =Hn"erpre"a"ion?6 pro#ra'a dilindei i,adeleri 1ir $andan

ou$up 1ir $andan 'aine diline çe-ril'esi anla'ına #elir.

– (erle'eXnin ,a$dası daha hızlı ol'asıdır. Çünü 'aine diline çe-ir'esadee -e sadee 1ir ere $apıl'a"adır.

– (erle'enin zararı da pro#ra'dai her de%iili"e &ne derle'e$isonra çalı"ır'a$ı #ereli ıl'asıdır. 9ı de%iili $apılan duru'larda1u pro#ra'ı için iddi 1ir sorundur.

– 3erl Basi -e 3+3 #i1i diller $oru'la'alı ien F -e 3asal #i1i dillerderle'eli dillerdir.


27/36

3ro#ra'la'a dilleri

● /a1a La-a -e F] $oru'la'alı 'ı $osa derle'eli1ir dil 'idirZ – Bu diller he' Xderle'eliX 1ir dildir he' de X$oru'la'alıX.

– Bu pro#ra'la'a dilleri$le $azıl'ı a$na odu sanal

1ir ile'inin anla$a1ilee%i 'aine oduna çe-rilir. Buod #erçe 1ir 'aine odu de%ildir.

– 9anal ile'i La-a -e$a F] ça"ısını =,ra'eAor?ullanara 'aine oduna çe-irip çalı"ırır.

– E%er ile"i' sis"e'inde ,ra'eAor $o ise u$#ula'açalı'az. (i%er "ara,"an F u$#ula'asının çalı'ası içinu$#un 1ir ile"i' sis"e'i $e"erlidir.

– +a""a !ra'eAorRün -ersi$onu 1ile çalı'a$ı

e"ile$e1ilir.

H(E=En"e#re Oeli"ir'e Jr"a'ı?


28/36

H(E=En"e#re Oeli"ir'e Jr"a'ı?Hn"e#ra"ed (e-elop'en" En-iron'en"● Bil#isa$ar pro#ra'ılarının hızlı -e raha" 1ir eilde $azılı'

#eli"ire1il'esini a'açla$an #eli"ir'e süreini or#anize ede1ilen1irço araç ile 1irli"e #eli"ir'e süreinin -eri'li ullanıl'asınaa"ıda 1ulunan araçların "a'a'ını içerisinde 1arındıran 1ir $azılı'"ürüdür.

● *ü'lei #eli"ir'e or"a'larında ol'ası #ereli en "e'el &zelliler6 – 3ro#ra'la'a diline #&re s&zdizi'i renlendir'esi $apa1ilen od $azı'

edi"&rü.

– Kod dos$alarının hi$erari olara #&rüle1il'esi a'aı$la hazırlan'ı#erçe za'anlı 1ir dizel#e.

– *ü'lei 1ir derle$ii $oru'la$ıı -e ha"a a$ıla$ıı.

– Yazılı'ın derlen'esi 1a%lan'ası çalı'a$a "ü'ü$le hazır hale #el'esi -edaha 1irço e ii o"o'a"i olara $apa1il'e a'aı$la üçü ina araçları.

● En 1ilinen "ü'lei #eli"ir'e or"a'larına &rne olara ElipseMiroso," Visual 9"udio (e-F Ne"Beans #i1i or"a'lar -erile1ilir.

V i" 1 9I


29/36

Veri"a1anı -e 9I

● Veri"a1anı 1il#ilerin 1elirli 1ir disiplin al"ındasalan'ası -e #ere"i%inde hızlı 1ir eilde aranıp1ulun'ası@sor#ulan'ası için #eli"iril'i 1irsala'a@sor#ula'a sis"e'idir.

● 9I =9"ru"ured Iuer$ an#ua#e? ise 1ir sor#ula'adilidir -eri"a1anı ile e"ilei'in o"arıl'ası -eri"a1anı-eri $apısının "anı'lan'ası -eri"a1anına -eri$az'a@sor#ula'a ile'lerinin $apıl'asını sa%lar.

● Veri*a1anı Y&ne"i' 9is"e'i 1u ile'leri $&ne"ir.

● V*Y9 a'aı ullanıının 1elirledi%i -erileri hızlı -edo%ru 1ir eilde ,izisel or"a'a $az'a -e a$nıor"a'dan hızlı -e do%ru 1ir eilde "erar elde e"'e"ir.

V i" 1 9I


30/36

Veri"a1anı -e 9I

● 9I s"andar" 1ir sor#ula'a dili olup /essMiroso," 9I 9er-er M$9I J


31/36

3arçala !e"he" Y&n"e'i =(i-ide and Fon^uer?

● Bu $&n"e' al#ori"'a analizinde ço ullanılan 1iral#ori"'a$ı "ahlil e"'e -e$a $eni 1ir al#ori"'aolu"ur'a için ullanılan $alaı'lardan 1irisidir.

● Bu $alaı'a #&re pro1le' u,a -e ç&zül'esi

nispe"en daha ola$ olan parçalara 1&lünür. +erparça a$rı a$rı ç&züldü"en sonra sonuçlar1irle"irilere #enel pro1le'in ç&zü'ü elde edilir.

>s"e'i @ 9 n


32/36

>s"e'i @ 9unuu

● >s"e'i$i sunuudan a$ıran

1ir a% 'i'arisidir. /%dai"ü' a$nalar ser-erXa1a%lıdır -e a% a$nalarının"e soru'lusu ser-erXdır.

●

E%er ser-er is"erse 1usoru'lulu%u a%dai di%er'ainalara -ere1ilir -e$ahepsini endi ullanır.

● /%dai di%er 'ainalarana ser-er üzerinden a%a1a%lana1ilir -e ser-erXın-erdi%i erii' izinleridahilinde a% a$nalarından

,a$dalana1ilir.

>s"e'i @ 9unuu


33/36

>s"e'i @ 9unuu

● Bu ,irin pe ço çei"li

u$#ula'ası ol'asına arın en#üzel &rne%i >n"erne" üzerindeiSe1 sa$,alarıdır. Bir Ae1 sa$,asıineleniren 1il#isa$ar -e Ae1"ara$ıısı is"e'i olaraadlandırılır.

● Se1 sa$,asını depola$an #eli'i1il#isa$arlar -eri"a1anları -eu$#ula'alar da sunuu olaraadlandırılır.

● Se1 "ara$ıısı Ae1 si"esinden 1iris"e"e 1ulunur -e sunuu is"enen1il#ileri "oplar -e onu 1ir Ae1 si"esieline #e"irere Ae1 "ara$ıısına#eri $ollar ullanıılar da erandaAe1 si"esini #&r'ü olur.

Kı$asla'a 5rne%i


34/36

Kı$asla'a 5rne%i

● Yüz "anı'a u$#ula'ası $azsanız. – F3U -e


35/36

Kı$asla'a =Benh'arin#?

● Kı$asla'a a$nı ii $apan ii pro#ra'ın -e$a$azılı'ın e-rensel anla'da &rne -erilerüzerinde çalı"ırılara 1aarı'larınıarıla"ır'a"ır ı$asla'a donanı' için de

$apıla1ilir. Bir $azılı'da ı$asla'a ri"erleri6 – Kullandı%ı F3U 'i"arı

– Kullandı%ı


36/36

Bir ı$asla'a &rne%i

● 9ıı"ır'a pro#ra'larından Sin

ders01(veri yapıları ve algoritmalar)

Documents