ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ DERS PLANI HAZIRLAMA FORMATI

BÖLÜM 1

Hazırlayanın Adı ve Soyadı NURDAN GERZELİ

Ders Fen Bilimleri

Sınıf 5. Sınıf

Öğrenme Alanı Fiziksel Olaylar

Ünite 5. Ünite (Işığın ve Sesin Yayılması)

Konu Işığın yayılması, ışığın maddeyle karşılaşması, tam gölge

Önerilen Süre 40 + 40 + 40 dakika

BÖLÜM 2

A

Öğrenci Kazanımları/ Hedef ve Davranışlar

5.4.1.1. Bir kaynaktan çıkan ışığın her yönde ve

doğrusal bir yol izlediğini bilir ve çizimle gösterir.

5.4.2.1. Maddeleri, ışığı geçirme durumlarına göre

sınıflandırır ve örnekler verir.

5.4.3.1. Tam gölgenin nasıl oluştuğunu gözlemler

ve basit ışın çizimleri ile gösterir.

a. Güneş ve ay tutulması olaylarının tam gölge

oluşumuyla ilişkili olduğu belirtilir.

b. Yarı gölge konusuna girilmez.

5.4.3.2. Tam gölgenin durumunu etkileyen

değişkenlerin neler olduğunu tahmin eder ve

tahminlerini test eder.

Dersin Amacı Bu ünitede öğrencilerin; ışığın ve sesin farklı

ortamlarda nasıl yayıldığını keşfetmeleri, ışığın

doğrusal bir yol ile yayıldığını kavramaları ve bu

durumu basit ışın çizimleriyle göstermeleri, sesin

maddesel ortamda dalgalar boyunca yayıldığını

test etmeleri, ışığın ve sesin madde ile

etkileşiminin bazı sonuçlarını kavramaları, tam

gölgenin nasıl oluştuğunu tahmin etmeleri ve

cisimlerin tam gölge boylarını etkileyen faktörleri

keşfetmeleri amaçlanmaktadır.

Anahtar KavramlarIşığın yayılması, Saydam maddeler, yarı saydam maddeler, saydam olmayan maddeler, Tam gölgenin oluşumu, tam gölgenin büyüklüğünü etkileyen faktörler

Öğretme-Öğrenme Yöntem ve Teknikleri 5E modeli, TGA, beyin fırtınası

Kullanılan Eğitim Teknolojileri: Gereçler ve Kaynakça

Projeksiyon, deney için laboratuvar malzemeleri, görsel

materyal (Resimler, Videolar, animasyonlar, Vs. )

MEB 5. SINIF FEN KİTABI.BİLİMLERİ

Öğretmenin Rolü • Öğrenci özerkliğini (otonomisini) kabul eder ve

destekler.

• Organize ile birlikte, ilk kaynakları, fiziksel

materyalleri ve özellikle etkileşimi kullanır.

•Çalışmaları şekillendirmede yapılandırmacı

terminolojiyi kullanır.

• Öğrencilerin dersleri yürütmelerine ve stratejileri

değiştirmelerine izin verir.

• Kavramları öğrencilerle paylaşmadan önce, öğrenci

anlayışları üzerinde araştırma yapar.

• Öğrencilerin öğretmen ile işbirliği ve diyalog içinde

olmalarını teşvik eder.

• Açık sorular sorarak öğrencilerin düşüncelerini

derinleştirir.

• Sorunları ortaya koyduktan sonra bekleme süresi verir.

• Öğrenci cevaplarını bir araya toplar. Böylece öğrenci

hatasını anlar, anlamları yeniden değerlendirir ve

anlayışını yapılandırır.

• Öğrenci fikirlerindeki çelişkileri ortaya çıkaracak deney

ve tartışmalar oluşturur. Böylece öğrenciler yeni anlayışlar edinirler.

Öğrencilerin Rolü

• Sınıf aktivitelerine katılma ve diğer ortaklarla

(öğretmen ve diğer öğrenciler) empatik ilişkiler kurma

sorumluluğu.

• Eleştirel düşünme, yansıtıcı sohbet ve tartışmalara

katılma.

• Kendi algı ve duygularıyla ilgili varsayımlarının

eleştirel olarak farkında olmak.

• Etkileşimde bulunduğu içerikten seçimler yapmak.

B. Öğretim Yönteminin ve Sınıf İçi ve Sınıf Dışı Etkinliklerinin Uygulanma Basamakları (Senaryo)

Öğretim yönteminin uygulanması, yöntemin her basamağında etkinliklerin nasıl uygulanacağı ve uygulamalar sırasında öğretmen ve öğrencilerin rollerinin ne olacağı detaylı bir şekilde açıklanacaktır.

BÖLÜM 3

4 Ölçme-Değerlendirme

* Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik ölçme, değerlendirme

- Açıklamalı Klasik Sorular ve Testler

* Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik ölçme, değerlendirme

- Akran Değerlendirme Formu

* Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme hızında olan öğrenciler için ek ölçme değerlendirme etkinlikleri

- Etkinlik Örnekleri

BÖLÜM 4

Planın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar

Ders planını 40 dakika olarak ayarladık ancak bütün etkinlikler tek derse sıkıştırılmadan yapılsa ve 80 dakika olarak düzenlense daha verimli bir sonuç alınacaktır.

B. Öğretim Yönteminin ve Sınıf-İçi ve Sınıf-Dışı Etkinliklerinin Uygulanma

Basamakları (Senaryo)

GİRİŞ(1. AŞAMA)

Atom konu başlığı çerçevesinde öğrenciler; maddenin yapı taşı olan atom kavramını öğrenecek ve maddenin tanecikli yapısı ile ilişkilendirecektir. Öğretmen bu amaca yönelik bir giriş yapacaktır.

Öğretmen, öğrencilere selam verdikten sonra günlerinin nasıl geçtiğini sorar, sıcak bir ortamın oluşmasını sağlar. Daha sonra aşağıdaki hikâyeyi anlatarak öğrencilerin dikkatini çekmeyi hedefler.

( Hikâye )

Güneşli , güzel bir günde Yasin , oyuncak arabasını alıp Tuğba’yla oynamak için dışarı

çıkmıştı. Tuğba’nın yanına giderken elindeki oyuncak araba yere düştü. Yasin , oyuncak

arabasını yerden almak için eğildi ve yerde bir karartı gördü. Yere yaklaştıkça karartı

büyüdü. Bu olay üzerine Yasin çok korktu ve koşmaya başladı. Yasin koştukça karanlık şey

peşinden geldi. Yasin, Tuğba’nın yanına geldiğinde gökyüzünü bulutlar kaplamıştı. Yasin

Tuğba’ya peşinde büyük ve karanlık bir şeyin onu takip ettiğini yakalamak istediğini anlattı.

Bunun üzerine endişelenen Tuğba, Yasin’in etrafına baktı ama Yasin’ in anlattığı gibi bir şey

olmadığını gördü.

Bunu üzerine;

Yasin’in peşinden gelen karanlık şey neydi?

Karanlık şey nasıl oluşmuştu?

Tuğba ve Yasin karanlık şeyi daha sonra niye göremedi?

Öğrenciler sorular üzerinde düşünürler, tartışırlar ve en sonunda ulaştıkları cevapları

defterlerine not ederler. Öğretmen bütün öğrencilerin düşüncelerini dinler ve onlara merak

uyandırıcı yeni sorular sorarak öğrencileri daha fazla araştırma yapmaya yönlendirir.

Ardından projeksiyondan tahtaya boş kavram haritası yansıtır ve öğrencilerden

doldurmalarını istenir.

KEŞFETME( 2. AŞAMA)

ETKİNLİK 1

IŞIK KAYNAKLARINI SINIFLANDIRALIM..

Projeksiyondan tahtaya yansıtılan görselleri öğrencilerin geçen yıldan öğrendikleri bilgilerden

yola çıkarak sınıflandırmaları istenir.

Sınıflandırma yapan öğrencilerden ışık kaynaklarını neye göre sınıflandırdıklarını istenir.

ETKİNLİK 2

IŞIK NASIL YAYILIR?

• Bu etkinlikte ne olmasını bekliyorsunuz?

• Bu etkinlikte gerçekleşen olaya ilişkin tahminleriniz neler?• Etkinliğe ilişkin gözlemleriniz

neler?

DENEYİMİN

Araştırma Sorusu Kaynaktan çıkan ışık nasıl yayılır?

Hipotezi

Bağımlı Değişken

Bağımsız Değişken

Kontrol Edilen Değişken

Araç ve Gereci Pilli el feneri(veya küçük lazer kaynağı), mum, teneke kutu, çivi, çekiç, tebeşir tozu, kibrit

UYARI: Lazer ışık kaynağının yaydığı ışık göze zarar verir. Lazeri göze gelecek şekilde

kullanmayalım.

Birlikte Yapalım

•sınıf karanlık hale getirelim.• Sınıfın bir köşesini, el feneriyle aydınlatalım. Işığı görünür hale getirmek için aydınlatılmış bölgeye biraz tebeşir tozu serpiniz. Olayı gözlemleyelim.• teneke kutunun yan yüzünde, tabana yakın kısımlarında, çiviyle birçok delik açalım. Mumu yakarak kutunun içine yerleştirelim. Kutunun kapağını kapatalım. Kutuyu masanın üzerine koyalım. Deliklerden çıkan olayı gözlemleyin.

Gözlemlerimizi kaydedelim.

Sonuca Varalım

• aydınlatılmış bölgeye tebeşir serpiltildiğinde tebeşir tozu nasıl dağıldı?

• kaynaktan çıkan ışık yayılırken hangi yönü tercih eder, açıklarsınız?

• Tahminleriniz ile gözlemleriniz tutarlı mı? Açıklayınız.

• Bu etkinlikten nasıl bir sonuca ulaşılabilir?

ETKİNLİK 3

Hangisinden Geçer?

• Bu etkinlikte ne olmasını bekliyorsunuz?

• Bu etkinlikte gerçekleşen olaya ilişkin tahminleriniz neler?

• Etkinliğe ilişkin gözlemleriniz neler?

Nelere ihtiyacımız var?

Cam bardak, yağlı kâğıt, kitap, ışık kaynağı, perde.

• Aşağıdaki gibi bir çizelgeyi defterimize çizelim.

Madde Tahminler Gözlemler Açıklamalar

Kitap

Yağlı kağıt

Cam bardak

Verilen cisimlere ışık kaynağını tutmadan önce ışığı geçirip geçirmeme durumlarını tahmin

etmeleri istenir. Tahminleri çizelgeye kaydetmeleri istenir.

Birlikte Yapalım • Verilen cisimleri gözümüzün önünde tutarak arkasında kalan ışık kaynağı veya cisimlere bakmaya çalışalım. Gözlemlerimizi çizelgeye kaydetmeleri istenir.

• Tahminlerimizle gözlemlerimizi karşılaştıralım.

Sonuca Varalım

• Sizce, kitap arkasındaki ışığı neden göremiyoruz?

• maddeler ışığı neden kısmen geçirmektedir?Bu durumlardan yola çıkarak ışığın maddelerden geçmelerine göre nasıl sınıflandırırsınız?

Bu durumu nasıl açıklarız?

• Tahminleriniz ile gözlemleriniz tutarlı mı? Açıklayınız.

• Bu etkinlikten nasıl bir sonuca ulaşılabilir?

ETKİNLİK 4

GÖLGENİN OLUŞUMU/ GÖLGE BOYU NELERE BAĞLIDIR?

• Bu etkinlikte ne olmasını bekliyorsunuz?

• Bu etkinlikte gerçekleşen olaya ilişkin tahminleriniz neler?

• Etkinliğe ilişkin gözlemleriniz neler?

DENEYİMİN

Araştırma Sorusu Gölge nasıl oluşur? Gölge boyu nelere bağlıdır?

Hipotezi

Bağımlı Değişken

Bağımsız Değişken

Kontrol Edilen Değişken

Araç ve Gereci Işık kaynağı, ışık geçirmeyen çeşitli cisimler( kalem, kitap, tahta vb.), ekran olarak kullanılabilecek büyük bir levha

Deneye geçmeden önce öğrencilere gölgenin oluşması için nelere ihtiyacımızın olduğunu

tahmin etmeleri istenir. Tahminlerini kaydetmeleri istenir.

Birlikte Yapalım

• Masanın ortasına duvarı aydınlatacak şekilde ışık kaynağını koyalım. Cismi ışık kaynağı ile duvar arasında olacak şekilde masaya koyarak duvarda oluşan gölgeyi gözlemleyelim.

• Bunun üzerine oluşan gölgedeki değişmelerin nasıl olacağı sorulur ve tahminlerini yazmaları istenir.Öğrenciler tahminlerini yazdıktan sonra cismi ışık kaynağına yakınlaştırıp uzaklaştırırken gölgedeki değişmeleri gözlemleyelim. Gözlem sonuçlarımızı kaydedelim. Ardından ışık kaynağına cismi yakınlaştırılıp uzaklaştırdığımızdaki değişmeleri gözlemleyelim gözlemlerimizi kaydedelim.

Sonuca Varalım

Gölge oluşumu için neden ışığı geçirmeyen maddeler kullandık?Cismin ışık kaynağına yakınlaştırılması ve uzaklaştırılması durumlarında gölge nasıl değişiyor?Işık kaynağının cisme yakınlaştırılıp uzaklaştırılması durumlarında gölge nasıl değişiyor?

• Tahminleriniz ile gözlemleriniz tutarlı mı? Açıklayınız.

• Bu etkinlikten nasıl bir sonuca ulaşılabilir?

AÇIKLAMA (3.AŞAMA)

Bu aşamada öğretmen öğrencilerin yetersiz olan düşüncelerini doğru olanları ile

değiştirmesine yardımcı olur ve gerekli açıklamaları yapar.

A) IŞIĞIN YAYILMASI

1. Işık Nasıl Yayılır?

Doğal ışık kaynağı: Kendiliğinden ışık yayan kaynaklara denir. Güneş, diğer yıldızlar, ateş böceği, şimşek, yıldırım vb. doğal ışık kaynağıdır.Yapay ışık kaynağı: İnsanlar tarafından yapılan ışık kaynaklarına denir. Mum, meşale, el feneri, ampul, gaz lambası vb. yapay ışık kaynağıdır.

Bir ışık kaynağından çıkan ışık, önünde bir engel yoksa her yöne ve doğrusal bir yolla yayılır. Işık kaynağından yayılan ışığın izlediği yol ışık ışını adı verilen doğru parçaları ile gösterilir

2. Işık Madde ile Karşılaşıyor?

Maddeler ışığı geçirip geçirmemelerine göre 3’e ayrılır.

Saydam Maddeler: Işığı iyi geçiren maddelere denir. Hava, cam, şeffaf plastik, su vb. saydam maddelere örnektir.Yarı Saydam Maddeler: Işığı kısmen geçiren maddelerdir. Buzlu cam, yağlı kağıt, ince tül perde vb. yarı saydam maddelere örnektir.Opak(Saydam Olmayan) Maddeler: Işığı geçirmeyen maddelere denir. Metal levha, tahta kapı, beton duvar, vb. opak maddelere örnektir.

NOT: Saydam maddeler olan su ve camın derinliği ve kalınlığı arttıkça saydamlık özelliğini kaybedebilir. Bununla birlikte bir karton yeterince inceltilirse ışığın bir kısmını geçirebilir.

3. tam gölge

Işık doğrusal bir yolla yayılırken karşısına opak maddeden yapılmış bir cisim çıkarsa, cismin arka

tarafından karanlıkla bir bölge oluşur. Bu karanlık bölgeye gölge adı verilir.

Işık kaynağı ile engel birbirine yaklaştığında gölge boyu büyür. Engel ile perde birbirine yaklaştığında gölge boyu küçülür.

Günün farklı saatlerinde gölge boyunun farklı olmasının sebebi de güneşin konumudur. Sabah ve akşam saatlerinde güneş ışınları eğik bir şekilde geldiği için gölge boyu

uzun,

Öğle saatlerinde ise güneş ışınları dik şekilde geldiği için gölge boyu kısadır.

Ekran üzerindeki koyu renkli bölge tam gölge olarak adlandırılır. Tam gölge oluşumu ışığın doğrusal yolla yayıldığını kanıtlar.

Gölgeler, ışığın geldiği yönün tersi yönde oluşur. Gölgenin oluşumu ışığın doğrusal yayıldığının da göstergesidir. Güneş ve ay tutulması , gölge oluşmasıyla ilgili ve aynı zamanda ışığın doğrusal yolla yayıldığının göstergesidir.

Güneş tutulması: Ay, Dünya ile Güneş arasına girerek Güneş ışınlarının Dünya’nın bir kısmına ulaşmasını engeller. Bu olaya Güneş tutulması denir. Tutulma esnasında Dünya’nın bir bölümünde Ay’ın gölgesi oluşur.

Ay tutulması: Ay tutulmasında Dünya, Ay ile Güneş’in arasına girer. Dünya’nın tam gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Bu nedenle Dünya’da geceyi yaşayan bölgelerde Ay gözlenemez. Bu olaya Ay tutulması denir.

DERİNLEŞTİRME(4.AŞAMA)

Bu aşama, öğrenme süreci ile ilgili kendi anlatımlarını geliştirmeye başlayan öğrencileri, daha

yeni bir deneyim yaşatmak için öğrenme sürecinin devamına katmak, o ana kadar öğrendikleri

kavramların doğruluğunu yeniden düşünmeleri ve kavramları daha anlaşılır hale getirmek için

önemlidir.

ETKİNLİK 6

Öğrencilerin öğrendiği bilgilerden yola çıkarak öğrencilere beyin fırtınası tekniği ile ışık ile

ilgili olarak;

IŞIK OLMASAYDI HAYATIMIZDA NE GİBİ ŞEYLER OLURDU? Sorusu yöneltilir

bunun üzerine tahta ikiye ayrılarak öğrencilerin düşünceleri yazılır ve en son kontrol edilir.

ETKİNLİK

Işık etkinliklerini değerlendirelim..

Sınıf 5’ erli gruplara ayrılır.

Her bir gruba farklı renkte kartonlar ve renkli kâğıtlar dağıtılır.

Daha sonra her bir gruba ışığın yayılamasıyla ilgili yapılan etkinlik konuları dağıtılır.

Her grup kendilerine verilen 10 dk içerinde etkinliklerde öğrendikleri konular

hakkında bildiklerini yazarlar.

Daha sonra her grubun sözcüsü sırayla söz alarak açıklamaları sınıfta okur.

Fikirler eleştirilmeden önce dinlenir.

Ardından bir tartışma ortamı oluşturularak herkesin fikri alınır.

ETKİNLİK 7

Güneş ve Ay Tutulmalarını canlandıralım

Sınıftan rol kabiliyeti olan istekli

öğrenciler seçilir.

Öğretmen daha önceden güneş ve ay

tutulmalarıyla ile ilgili hazırladığı

üstünde rollerin yazılı olduğu kâğıtları

öğrencilere dağıtır.

Öğrencilere rollerine hazırlanmaları için bir

hafta süre verilir.

Öğrenciler hazırlandıkları rolleri sınıfta

oynarlar (bir öğrenci güneşi bir öğrenci dünyayı ve bir öğrencide ay ı canlandırır.

Birbirleri etrafındaki konumlarını anlatarak tutulma olaylarını canlandırırlar.)

Öğretmen ara sıra oyunu durdurarak izleyici konumundaki öğrencilerin not almalarını

sağlar ve onlardan yorum ister.

Böylelikle renkli ve kalıcı bir öğrenmenin sağlanması hedeflenir.

ETKİNLİK

ETKİNLİK

KARİKATÜR ZAMANI

Öğretmen’in öğrencilere yönelttiği soruya göre öğrencilerin verdiği cevaplardan hangisi

doğrudur?

ETKİNLİK

PERFORMAN ÖDEVİ

Saatiniz yok ve saatin kaç olduğunu merak ediyorsunuz. Güneşten yararlanarak saatin kaç

olduğunu nasıl bulabilirsiniz?

Düşünelim yapalım..

ETKİNLİK 8

KAVRAM HARİTASI

DEĞERLENDİRME (5. AŞAMA)

Öğretmen, bu aşamada öğrencilerin öğrendiklerini daha resmi olarak değerlendirilebilir. En

önemli şey öğrencilerin geri bildirim almak zorunda olduğu gerçeğidir. Resmi olmayan

değerlendirme daha dersin başından itibaren yapılabilir ama her zaman öğretmen ancak

genişletme fazının bitmesinden sonra resmi bir değerlendirme yapabilir.

ETKİNLİK 14

Doğru Çıkışı Bul

Aşağıdaki cümlelerin doğru veya yanlış olduğuna karar verelim. Cümle doğru ise D, yanlış

ise Y oku yönünde ilerleyelim ve doğru çıkışa ulaşalım.

ETKİNLİK 16

Bulmaca

ETKİNLİK 18

Aşağıdaki yapılandırılmış gridi inceleyerek soruları cevaplandırınız.

(1) Ay tutulması (2) Gölge (3) Tam gölge

(4) Opak (5)Güneş tutulması (6) Yarı saydam

(7) saydam (8) güneş (9) ışın

(10)ampul (11) mum (12) ateş böceği

a) Yukarıda verilenlerden hangileri , ışığın doğrular boyunca yayıldığını gösterir?………………………………………………………………………………………………b) Hangi maddeler gölge oluşturur?…………………………………………………………………………………………………c) Güneş ‘le Ay arasına Dünya girdiğinde hangi olay gerçekleşir?………………………………………………………………………………………………d) Yukarıdakilerden hangisi yapay ışık kaynağıdır?………………………………………………………………………………………………e) Yukarıdakilerden hangisi ışığı geçirir?………………………………………………………………………………………

ETKİNLİK 20

Kelime ilişkilenidirme

30 saniye süre içinde ışık kavramının zihninizde çağrıştırdığı kelimeleri yanlarına yazınız.

IşıkIşıkIşıkIşıkIşıkIşıkIşık

ETKİNLİK 21

Aşağıdaki Anlam Çözümleme Tablosunda verilen kavramların sahip olduğu özelliğe ( X ) işareti koyunuz.

KAVRAMLAR

Özellikler

Enerji türüdür.

Bir kaynaktan çıkar.

Her yöne yayılır.

Yayılması için bir ortam gerekmez.

Doğrular halinde yayılır.

Dalgalar halinde yayılır.

IŞIK

SES

ETKİNLİK

Doğru mu, yanlış mı?

1. (....) Işığın, ışık kaynağından çıkıp doğusal yolla yayıldığını gösteren çizgilere ışık ışını denir.2. (....) Işık dalgalar halinde yayılır.3. (....) Işık çarptığı maddenin özelliğine göre madeden bazen geçer bazen geçmez.4. (....) Ay ın Dünya ile Güneş arasına girmesi sonucu Ay tutulması gerçekleşir.5.(....) Bir cismin gölgesinin boyu , cismin boyuna ve ışık kaynağına olan uzaklığına bağlı değildir.6.(....) Işık ve ses bir enerji çeşitidir.7.(....) Dışarıdan bir etki olmadan kendileri ışık yayan cisimlere yapay ışık kaynağı denir.

8.(....) Işık kaynağının önüne ışığı geçirmeyen bir engel konulduğunda engelin arkasında oluşan karanlık alana gölge denir.9.(....) Cismin görüntüsünü puslu gösteren maddelere saydam madde denir.10.(....) Opak maddeler ışığı geçirir.11.(....) Işık ve ses her yöne yayılabilirler.

ETKİNLİK 22

Boşlukları dolduralım

1. Bir kaynaktan çıkan ışık .......................... boyunca yayılır. Işık, ........................denilen bir gösterimle ifade edilir.2. Üzerine düşen ışığın tamamını arka yüzüne geçiren pencere camı gibi maddelere ............................... denir.3. Işık kaynağının önüne ışığı geçirmeyen bir engel konulduğunda engelin arkasında oluşan karanlık alana .....................denir.4. Işığı kısmen geçiren maddeler e .......................... denir.5. Dünya nın Ay ile güneş arasına girmesiyle ...................... meydana gelir.6. Işık ve ses bir ......................... türüdür.7. Dışarıdan bir etki olmadan kendileri ışık yayan cisimlere ..................... kaynağı denir.8. Işık kaynağı cisimden uzaklaşırsa veya cisim perdeye yaklaşırsa cismin perdedeki gölgesi ................9. Cismin görüntüsünü puslu gösteren maddelere ........................... denir.10. Üzerine düşen ışığı arka yüzüne geçiremeyen tarak gibi maddelere .................................. denir.11. Ay ın Dünya ile Güneş arasına girmesiyle .................................. meydana gelir.

ETKİNLİK 23

V Diyagramı hazırlayalım

Öğretmen öğrencilerden keşfetme aşamasında yaptırmış olduğu 3. etkinliği V Diyagramını

kullanarak rapor etmelerini ister.

Aşağıdaki V Diyagramında görüldüğü gibi aşamaları takip ederek bir V Diyagramı

hazırlayınız.

ETKİNLİK 24

Aşağıdaki test sorularını cevaplayınız.

1.

Mert bir boru ile mumun alevini şekildeki gibi iki farklı etkinlik ile gözlemlemek istiyor.

1. etkinlikte mumun alevini göremeyen Mert, 2. etkinlikte mumun alevini görebiliyor.

Sadece bu iki etkinlik ile Mert hangi bilgiye ulaşabilir?

A) Işık bir enerjidir.

B) Işık gölge oluşturur.

C) Işık doğrusal olarak yayılır.

D) Işık boşlukta yayılır.

2. Beyza , bazı ışık kaynaklarından çıkan ışığın yayılmasını şekillerdeki gibi çizmiştir.

Buna göre, Beyza’nın çizimlerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) I veII

C) II ve III

D) I ve III

3. ışığın yayılması ile ilgili aşağıda verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) Işık ışınları bir engelle karşılaşmazsa her yöne yayılır.

B) Doğal ışık kaynakları kendiliğnden ışık yayar.

C) Işığın dalgalar halinde yayılmasıyla cisimlerin gölgesi oluşur.

D) Işığın yayılma şekli, ışık kaynağının türüne bağlı değildir.

4. Mehmet, güneşli bir günde dışardaki oyuncak evinin içerisinde oynamaktadır.

Oyuncak evin penceresi ile aynı büyüklükte olan K, L ve M cisimlerini, pencereyi

kapatacak şekilde ayrı ayrı pencereye koydu. Her seferinde evinin ışık durumunu

tabloya kaydetti.

Buna göre, cisimlerin saydamlık durumları aşağıdakilerin hangisinde doğru

verilmiştir?

___K__ ___L___ ___M___

A) saydam Yarı saydam Opak

B) Yarı saydam Saydam Opak

C) Opak Yarı saydam Saydam

D) Opak Saydam Yarı saydam

5. gölge ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

I- Işık kaynağının önüne saydam olmayan bir engel konulduğunda gölge oluşur.

II- Saydam cisimlerin gri gölgesi oluşur.

III- Güneş tutulması gölge olayına örnektir.

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

6. aşağıdakilerden hangileri yarı saydam maddeler için doğrudur?

I. ışığın tamamını geçirir.

II. buzlu cam örnek verilebilir.

III. yarı saydam maddeler opak adını alır.

A) Yalnız I B) Yalnız II

C) II ve III D) I, II ve III

7. Tuğçe öğretmen nin 5A sınıfındaki öğrencilere ‘bir cismin gölge boyunun büyüklüğü

nelere bağlıdır?’ sorusunu sormuş ve bazı öğrenciler aşağıdaki yanıtları vermiştir.

Zehra : Işık kaynağının önündeki engelin boyuna

Özer : Işık kaynağının cisme uzaklığına

Ferit : Cismin ekrana olan uzaklığına

Buna göre, Tuğçe Öğretmen’ in sorusunu hangi öğrenci ya da öğrenciler doğru

yanıtlamıştır?

A) Yalnız Zehra

B) Yalnız Ferit

C) Zehra ve Ferit

D) Zehra, Özer ve Ferit

9. Şekilde Ay’ın Dünya çevresindeki yörünge hareketi verilmiştir.

Buna göre Ay hangi noktaya gelirse Güneş tutulması gerçekleşir?

A)K B)L C) M D) N

8. Işık kaynağı önündeki saydam olmayan bir cismin perde üzerinde oluşan gölgesi

şekildeki gibidir.

Buna göre;

I- Işık kaynağı cisme yaklaştırılmalıdır.

II-Cismin ışık kaynağına yaklaştırılmalıdır.

III-Perde cisme yaklaştırılmalıdır.

İşlemlerinden hangileri tek başına yapıldığında, oluşan gölgenin alanı büyür?

A) Yalnız I B) I ve II

C) II ve III D) I, II ve III

10. Karanlık odada futbol topunun tam gölgesi görülmektedir.

Buna göre verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Futbol topu perdeye yaklaşırsa tam gölge küçülür.

B) Perde futbol topundan uzaklaşırsa tam gölge büyür.

C) Işık kaynağı futbol topundan uzaklaşırsa tam gölge küçülür.

D) Futbol topu ışık kaynağına yaklaşırsa tam gölge küçülür.

ETKİNLİK

KAHOOT https://create.kahoot.it/#quiz/d2f276bd-66f4-4f05-8e63-5904f8b4e2d2

ETKİNLİK

SOCRATİVE

ETKİNLİKPLİCKERS

ETKİNLİK

GOOGLE FORM

EK 1

EK 2

GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Fen ve teknoloji derslerinde yürütülen etkinliklerin başarısının yanında, sizlerin sağlığı ve

güvenliği de bizim için büyük önem taşımaktadır. Güvenlik önlemleri çalışmaların güvenlik

içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla etkinliğin yapılacağı özel koşullar dikkate alınarak

yapılır. Bir etkinliği yapmaya bilinçli olarak başlamak için öncelikle yönergeyi okuyalım.

Kullanacağımız araç ve gereçleri tanıyalım. Araç ve gereçlerin tamamının elimizin altında

hazır bulunduğundan emin olalım. Aşağıda “Güvenlik Rehberi” başlığı altında verilen

uyarıları ve güvenlik işaretlerinin anlamlarını öğrenelim. Etkinlik sırasında buradaki uyarılara

ve işaretlerin anlamlarına uygun hareket edelim.

• Kimyasal maddelerle çalışırken koruyucu gözlük ve eldiven kullanın. Böyle durumlarda

gözlük ve eldiven kullanmayan arkadaşlarınızı uyarın.

• Tanımadığınız, özelliklerini bilmediğiniz kimyasal maddelere dokunmayın.

• Maddeleri alev kullanarak cam bir kap içerisinde ısıtırken camı ısıdan korumak için özel

koruyucu kullanın.

• Isıtılmış cam malzemeleri sıcakken elinizle tutmayın; bunlar için ya tüp maşası kullanın ya

da malzemelerin soğumasını bekleyin.

• Isıttığınız bir test tüpünün açık ucunu, kesinlikle yanınızda bulunan kişilere ve kendinize

doğru tutmayın.

• Çatlamış veya kırılmış cam malzemeleri kullanmayın.

• Cam boruların içine tıpaları yerleştirirken zorlamayın.

• Elektrikli aletleri kullanırken ellerinizin kuru olmasına dikkat edin. Kablosu yıpranmış

olanları kullanmayın. İşiniz bittiğinde aletin anahtarını kapatıp fişini prizden çekmeyi

unutmayın.

• Makas gibi keskin ve sivri uçlu cisimleri kullanırken dikkatli olun.

• Laboratuvarda meydana gelen herhangi bir kazayı derhal öğretmeninize söyleyin.

• Laboratuvarda asla hiçbir şey yemeyin ve içmeyin. Laboratuvar malzemelerine yiyecek veya

içecek koymayın.

• Laboratuvarda kesinlikle el şakası yapmayın ve koşmayın.

• Kimyasalların neden olduğu gaz ve kokuları solumayın. Eğer bir koku fark edilmiş ise

laboratuvarı havalandırın ve oradan uzaklaşın.

• Çalışmalarınızı tamamladıktan sonra çalışma ortamınızı temiz ve düzenli bırakmayı

unutmayın.