1

ADF

01ÜNİTE 1: FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

Fizik Bilimine GirişFİZİK

FİZİK NEDİR?R Bilim Nedir? Dünyayı, evreni ve evrendeki olayları .......................... ve

....................... dayanarak mantıksal olarak açıklamaya ...................

denir.

R Fizik Nedir? Madde ve enerjiyi, özelliklerini ve bunlar arasındaki iliş­

kileri, sistemli çalışmalar ile teori ve yasalara ................................... bir bilimdir.

Fiziğin çalışma alanı çok geniş olduğundan alt alanlara ayrılmıştır.

Fiziğin Alt Alanları

1. Mekanik:

............................ ile ............................

arasındaki ilişkileri in­celer.

2. Elektromanyetizma:

Maddelerin ................................

ve ................................ özellikle­rini inceler.

3. Termodinamik:

................................ ve .....................

maddenin içinde yayı­lımını gösterir.

4. Optik:

................. ve ................ ile ilgili olayları inceler.

5. Katı Hal Fiziği:

Maddenin ................................

ile ilgili mikro boyutta olan olayları inceler.

6. Atom Fiziği:

.................. ve atomun ................

................... yapısını inceler.

7. Nükleer Fizik:

Atomun ........................... ya­pısı ve ...............................................

inceler.

8. Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği:

Yüksek enerjili parça­cıkların hareketini ve maddenin ...................................

............. inceler.

FİZİK ADF 01 - Ünite 1

2

örnek 1

I. MekanikII. ElektromanyetizmaIII. Optik

Bir elektrik motorunu inceleyen bilim insanı, yukarı­da verilen fiziğin alt alanlarından hangilerini elektrik motoru ile ilişkilendirilebilir?

Çözüm:

uygulama 1

Aşağıda verilenlerden hangisi fiziğin alt alanlarından biri değildir?

A) MekanikB) TermodinamikC) OptikD) JeofizikE) Elektromanyetizma

Çözüm:

uygulama 2

I. Kalorimetre kabı ­ TermodinamikII. Mıknatıs ­ ElektromanyetizmaIII. Gökkuşağı ­ Optik

Yukarıda, fizikteki bazı olaylar ve ilgili alt alanlar eşleşti­rilmiştir.

Buna göre, hangi eşleştirmeler doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

Çözüm:

BİLİMSEL BİLGİNİN OLUŞUMU

R Bilgi: Bir nesne veya olay hakkında bilinen ya da bilin­mesi .......................... gerçeklerdir.

Bilimsel YöntemBilimsel bilginin ............................. biçimde elde edilme yoludur.

R Bilimsel Yöntem Basamakları: Problemin belirlenmesi

Probleme dair veri toplanması

Hipotez oluşturulması

Hipotezin araştırılması için deney tasarlama ve gerçekleştirme

Deney sonuçlarını işleme

Sonuç çıkarma (Teori oluşturma)

Hipotez doğruçıkmazsa

R Çıkarım: Bir olay veya olgu ile elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve olay hakkında akıl yürütme yo­luyla sonuca ulaşılmasıdır.

R Delil: Olayla ilgili teorilerin doğruluğunu veya yanlışlı­ğını kanıtlayan verilere denir.

örnek 2Bir deneyci bilimsel bir olay ile ilgili yaptığı deneylerin hi­potezi desteklemediğini gözlüyor.

Buna göre, deneyci bu aşamada bilimsel yöntem ba­samaklarından hangisine geri dönmelidir?

Çözüm:

uygulama 3

Bilimsel bir çalışmada bilimsel yöntem kullanan de­neycinin en son geliştireceği sonuç aşağıdakilerden hangisi olur?

A) Problemi belirleme B) Veri toplamaC) Deney yapma D) Hipotez oluşturma

E) Teori oluşturma

Çözüm:

ADF 01 - Ünite 1 FİZİK

3

Bilimsel Bilgi Oluşumunda Değişkenlerin Belirlenmesi

R Kontrol Değişkeni: Bir deneyde ...................................... alınan değişkendir.

R Bağımsız Değişken: Deneyde .................................... değişkendir.

R Bağımlı Değişken: Bağımsız değişken ile değiştirilen nicelik .......................... or­

taya çıkan sonuçtur.

örnek 3

Bir deneyci, yapacağı deneysel çalışma ile ilgili aşağıdaki tabloyu oluşturuyor.

Değişken Türü Değişken Adı

Kontrol değişkeni Kütle biçimi

Bağımlı değişken Yay uzaması

Bağımsız değişken Kütle miktarı

Bu tabloya göre, deneycinin hipotez cümlesi ne olma­lıdır?

Çözüm:

uygulama 4

Bilimsel bir deney esnasında sabit tutulan ve değiş­kenler üzerinde etkisi olabilen değişken aşağıdakiler­den hangisidir?

A) DeneyB) Kontrol değişkeniC) Bağımlı değişkenD) Bağımsız değişkenE) Done

Çözüm:

uygulama 5

Şekil I Şekil II

V V

+ – + –

Özdeş lamba ve üreteçler ile Şekil I ve Şekil II deki devreler kurularak lambaların parlaklıkları karşılaştırılıyor.

Buna göre,

I. Pil sayısı kontrol değişkenidir.II. Lamba sayısı bağımsız değişkendir.III. Lamba parlaklığı bağımlı değişkendir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

Çözüm:

YGS 2013

Değişken Türü Değişken Adı

Bağımlı değişken Cisimlerin yere düşme süresi

Bağımsız değişken Cisimlerin kütlesi

Sabit tutulan değişkenler

Cisimlerin şekilleri, hacimleri, yüzey alanları ve hava sürtünmesi

Bu tabloya göre, araştırmacının hipotez cümlesi aşa­ğıdakilerden hangisi olabilir?

A) Cisimlerin kütleleri artarsa hacimleri de artar.B) Cisimlerin kütleleri artarsa yüzey alanları da artar.C) Cisimlerin kütleleri artarsa yere düşme süreleri de artar.D) Cisimlerin yüzey alanları artarsa hava sürtünmesi de artar.E) Cisimlerin yüzey alanları artarsa yere düşme süreleri

de artar.

Çözüm:

FİZİK ADF 01 - Ünite 1

4

Gözlem

Bir durumun veya ola­yın .................... organlarıyla veya ................................. kulla­nılarak incelenmesine denir.

Deney

Olayların labaratuvar­da .................... edilerek in­celenmesidir.

Düşünce Deneyi

Albert Einstein

Labaratuvara gitme­den masa başında ............

............................................. yapılan deneylere denir.

Gözlem ve deneyler nicel ve nitel gözlem olarak ikiye ayrılır:

R Nicel Gözlem ve Deney: ..................................... kullanılarak yapılan gözlem veya deney­

lerdir.

R Nitel Gözlem ve Deney: ............................................... kullanılarak yapılan gözlem veya de­

neylerdir.

örnek 4

I. Ortam sıcaklığının termometre ile ölçülmesiII. Öğrencinin, arkadaşlarının boyunu göz kararı ile ölçmesiIII. Arabanın süratinin gösterge ile ölçülmesi

Yukarıda verilen gözlemlerin çeşitlerini yazınız.

Çözüm:

uygulama 6

Ahmet : Masayı metre ile ölçüyor.Cengiz : Sütü litre ile ölçüyor.Elif : Suyun sıcaklığını eliyle kontrol ediyor.

Buna göre, yukarıdaki gözlemcilerden hangileri nicel gözlem yapmıştır?

A) Yalnız Ahmet B) Yalnız CengizC) Yalnız Elif D) Ahmet ve Cengiz

E) Ahmet, Cengiz ve Elif

Çözüm:

uygulama 7

I. Einstein’in ikizler paradoksuII. Arşimed’in suyun kaldırma kuvvetiIII. Young’ın ışığın girişimi deneyi

Yukarıda verilen çalışma türleri için ne söylenebilir?

I II III A) Deney Deney Düşünce deneyiB) Deney Düşünce deneyi DeneyC) Düşünce deneyi Deney DeneyD) Deney Düşünce deneyi Düşünce deneyiE) Düşünce deneyi Deney Düşünce deneyi

Çözüm:

ADF 01 - Ünite 1 FİZİK

5

FİZİKTE MODELLEME VE MATEMATİK

R Model: Açıklanmak istenen bir olayın veya durumun bir varlığa ................................................. .

R Hedef: Modele benzetilen varlık veya ....................... denir.

ModellemeHedefin ifade edilmesini kolaylaştırmak için ....................... kul­lanmaya denir.

Atomun üzümlü keke benzetilmesi modellemedir. Model kek, hedef ise atomun yapısıdır.

örnek 5

Bir cismin ivmesinin zamanla değişiminin grafikle gösterilmesinde, modelleme, model ve hedefi yazı­nız.

Çözüm:

uygulama 8

Hedef Model

I. Atom Güneş Sistemi

II. Hız değişimi Grafik

III. Elektrik akımı Su akışı

Yukarıda hedefe yönelik olarak verilen modellerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

Çözüm:

Matematiğin Fizik’te KullanımıMatematik Fizik’te kendini ....................................... dilidir. Fizikte matematik kullanımı,

R Deney ve gözlemlerle ................................ verilerin yorumlan­masında,

R Deney esnasında ........................... işlemlerin yapılmasında,

R Sonuçların .......................... edilmesinde

kullanılır.

R Formüller ve grafikler matematiksel modellemedir.

örnek 6

I. F = m.aII. Kütle

Hacim0

m

V

III. Birim hacimdeki madde miktarı yoğunluktur.

Yukarıdakilerden hangileri matematik modellemeye örnek verilebilir?

Çözüm:

uygulama 9

K deneycisi : F = k.x

L deneycisi : x = v.t v (m/s)

t (s)0

4

2

M deneycisi :

Yukarıda K, L, M deneycilerinin ifadeleri verilmiştir.

Buna göre, hangi deneycilerin kullandığı ifadeler ma­tematiksel modellemedir?

A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız MD) K ve L E) K, L ve M

Çözüm:

FİZİK ADF 01 - Ünite 1

6

FİZİKSEL BÜYÜKLÜKLER VE ÖLÇMER Birim: Ölçülecek bir büyüklü­

ğün karşılaştırılması için o büyük­lüğün cinsinden ......................................... büyüklüktür.

R Ölçme: Bir büyüklüğün belirlenen bir ölçeğin birimiy­le ................................................. elde edilmesidir.

Fizikte büyüklükler temel ve türetilmiş büyüklükler olarak ikiye ayrılmıştır.

Temel Büyüklüklerİfade edilirken başka büyüklüğe ihtiyaç ........................................ ifa­de edilen büyüklüklerdir.

Temel Büyüklük Simge Birim (SI)

Kütle m Kg

Işık şiddeti I cd

Sıcaklık T K

Akım şiddeti i A

Madde miktarı n mol

Uzunluk l

m

Zaman t s

KISAMUZ ile kodlarız.

taktik

Türetilmiş Büyüklüklerİfade edilirken başka büyüklüklere ihtiyaç ................................. bü­yüklüklere denir.

Türetilmiş Büyüklük Simge Birim (SI)

Hız v m/s

Ağırlık G N

İvme a m/s2

Enerji E Joule

Isı Q cal

Direnç R ohm (W)

örnek 7

I. IsıII. UzunlukIII. AğırlıkIV. Kütle

Yukarıda verilen fiziksel büyüklükleri temel ve türetil­miş olarak sınıflandırınız.

Çözüm:

uygulama 10

Aşağıda verilenlerden hangisi temel büyüklüklerden değildir?

A) Kütle B) Işık şiddeti C) Madde miktarıD) Hacim E) Sıcaklık

Çözüm:

Temel Büyüklüklerin Ölçüm AraçlarıR

Kütle: ............................. ile ölçülür.

R Uzunluk: ....................... ile ölçülür.

R Zaman:

..................................... ile ölçülür.

R Sıcaklık:

....................................... ile ölçülür.

R Akım şiddeti:

....................................... ile ölçülür.

ADF 01 - Ünite 1 FİZİK

7

örnek 8

Ölçü Aleti Birim (SI)

Kütle ........................... ...........................

Zaman ........................... ...........................

Akım şiddeti ........................... ...........................

Yukarıda verilen temel büyüklüklerin ölçü aletini ve birimlerini karşılarına yazınız.

Çözüm:

uygulama 11

Aşağıda verilen temel büyüklüklerden hangisinin bi­rimi karşısına yanlış yazılmıştır?

A) Sıcaklık → KelvinB) Kütle → NewtonC) Işık şiddeti → CandelaD) Zaman → SaniyeE) Madde miktarı → Mol

Çözüm:

Fizikte Skaler ve Vektörel Büyüklükler

R Skaler Büyüklükler: İfade edilirken ................, ........................... niceliklerine ihtiyaç du­

yulmayan büyüklüklerdir.

Uzunluk

Kütle

...........................

Akım şiddeti

Hacim

...........................

Enerji

...........................

R Vektörel Büyüklükler: İfade edilirken ................, ..........................., ...................... niceliklerine ih­

tiyaç duyulan büyüklüklerdir.

Hız

İvme

.............................................

Kuvvet

Elektrik alan şiddeti

.......................

örnek 9

Büyüklük Türü

I. Hız ...........................

II. Yer değiştirme ...........................

III. Uzunluk ...........................

IV. Akım şiddeti ...........................

Yukarıda verilen fiziksel büyüklüklerin türünü (vektö­rel veya skaler) karşılarına yazınız.

Çözüm:

uygulama 12

I. SüratII. AğırlıkIII. Yer değiştirme

Yukarıda verilenlerden hangileri türetilmiş skaler bü­yüklüklerdendir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

Çözüm:

8

FİZİK ADF 01 - Ünite 1

4­C 5­E 6­D1­E 2­D 3­B

1. Aşağıda verilenlerden hangisi fiziğin alt alanla­rından biri değildir?

A) ElektromanyetizmaB) Atom fiziğiC) Katıhal fiziğiD) Plazma fiziğiE) Radyoloji

2. I. Problemin belirlenmesiII. Teori oluşturulmasıIII. Hipotezin oluşturulmasıIV. Veri toplanması

Yukarıda bilimsel yöntem basamaklarından bazıları verilmiştir.

Buna göre, bilimsel çalışma yapan bilim insanı hangi sıraya göre ilerlemelidir?

A) I ­ II ­ III ­ IV B) II ­ I ­ III ­ IVC) III ­ II ­ I ­ IV D) I ­ IV ­ III ­ II

E) I ­ III ­ IV ­ V

3.

Yatay

m F

Şekil I

a

Yatay

m 2F

Şekil II

2a

Yatay

m 3F

Şekil III

3a

Sürtünmesiz yatay düzlemde duran m kütleli cisme Şekil I, Şekil II ve Şekil III teki gibi sırasıyla F, 2F, 3F kuvvetleri uygulanınca, cismin ivme büyüklüğü a, 2a, 3a oluyor.

Buna göre, deneydeki kontrol değişkeni, bağımlı ve bağımsız değişkenler için ne söylenebilir?

Kontrol Bağımlı Bağımsız değişkeni değişken değişkenA) m F aB) m a FC) F m aD) F a mE) a F m

4. Ali : Arabam çok geniş.Simay : Evimizin sıcaklığı +5 °C tur.Su : Havuz çok derin.

Buna göre, yukarıdakilerden hangilerinin yaptı­ğı gözlemler niteldir?

A) Yalnız Ali B) Yalnız SimayC) Ali ve Su D) Ali ve Simay

E) Ali, Simay ve Su

5. I. a = xt

II.

S N

III. Akım şiddeti

Potansiyelfark0

Ι

V

Yukarıda verilenlerden hangisi modellemedir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

6. Büyüklük Birim Ölçüm Aracı

I. Akım şiddeti Amper Ampermetre

II. Uzunluk Metre Metre

III. Zaman Saniye Sayaç

Yukarıda verilen büyüklük, birim, ölçüm aracı karşılaştırmalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

ANALİZ TESTİ

ADF­01 ile konuyu kavradınız. Şimdi ASF­01’i çözerek konuyu pekiştirebilirsiniz.