departamento de artes plÁsticas ies virxe do mar 20-2… · 2 1 educ aciÓn plÁstica visual e...

1

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 2020-21

DEPARTAMENTO DE ARTES PLÁSTICAS

IES VIRXE DO MAR

MEMBROS DO DEPARTAMENTO:Miguel Herraiz Martínez (Xefe do Departamento)Antonio Sánchez Hernández

EDUCACIÓN PLÁSTICA, VISUAL E AUDIOVISUAL

DEBUXO TÉCNICO

DEBUXO ARTÍSTICO

CIVILIZACIÓNS DO NORTE DE EUROPA: OS POBOS

NÓRDICOS

CULTURAS CELTAS

2

1 EDUCACIÓN PLÁSTICA VISUAL E AUDIOVISUAL.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA DE SECUNDARIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.1.b COMPETENCIAS CRAVE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61.1.c CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CRAVE.. . . . . . . . . . . . . . 9

1.2 INCORPORACIÓN DOS TEMAS TRANSVERSAIS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101.2.a EDUCACIÓN EN VALORES.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101.2.b MEDIDAS PARA ESTIMULAR O INTERÉS E O HÁBITO DA LECTURA E PARA A MELLORA DAEXPRESIÓN ORAL E ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2.c USO DAS TIC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2.d OUTROS ELEMENTOS TRANSVERSAIS DO CURRÍCULO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

1.3 METODOLOXÍA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.3.a METODOLOXÍA XERAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.3.b METODOLOXÍA ESPECÍFICA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.3.c ACTIVIDADES E ESTRATEXIAS DE ENSINO E APRENDIZAXE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161.3.d AGRUPAMIENTOS DE ALUMNOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181.3.e ORGANIZACIÓN DO ESPAZO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.3.f MATERIAIS E RECURSOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.3.g MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201.3.h ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.4 AVALIACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.4.a REFERENTES PARA A AVALIACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.4.b PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.4.c CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.4.d AVALIACIÓN FINAL ORDINARIA E EXTRAORDINARIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.4.e ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DASMATERIAS PENDENTES.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261.4.f AVALIACIÓN DA PRÁCTICA DOCENTE E INDICADORES DE LOGRO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.5 PROGRAMACIÓN 1º DE ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.5.a OBXECTIVOS 1º DE ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291.5.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN EESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.5.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.5.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR AMATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37



2 DEBUXO TÉCNICO BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

2.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA DE BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562.1.b COMPETENCIAS CLAVE.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572.1.c CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE. . . . . . . . . . . . . . 60

2.2 METODOLOXÍA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612.2.a METODOLOXÍA XERAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612.2.b METODOLOXÍA ESPECÍFICA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612.2.c ACTIVIDADES E ESTRATEXIAS DE ENSINO E APRENDIZAXE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.2.d MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

2.3 AVALIACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632.3.a CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632.3.b AVALIACIÓN ORDINARIA E EXTRAORDINARIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632.3.c ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DASMATERIAS PENDENTES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

3

2.4 PROGRAMACIÓN 1º BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642.4.a OBXECTIVOS 1º BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642.4.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652.4.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º DE BACHARELATO: CONTIDOS, CRITERIOS DEAVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA E UNIDADEDIDÁCTICA QUE OS DESENVOLVE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662.4.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 722.4.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR AMATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

2.5 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742.5.a OBXECTIVOS 2º BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742.5.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º DE BACHARELATO: CONTIDOS, CRITERIOS DEAVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA E UNIDADEDIDÁCTICA QUE OS DESENVOLVE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 762.5.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822.5.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR AMATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

3 DEBUXO ARTÍSTICO BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

3.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ASIGNATURA NO BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833.1.b CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE. . . . . . . . . . . . . . 84

3.2 METODOLOXÍA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843.2.a METODOLOXÍA XERAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843.2.b METODOLOXÍA ESPECÍFICA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843.2.c MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

3.3 AVALIACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853.3.a CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853.3.b ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DASMATERIAS PENDENTES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

3.4 PROGRAMACIÓN 1º BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863.4.a OBXECTIVOS 1º BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863.4.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863.4.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º DE BACHILLERATO: CONTIDOS, CRITERIOS DEAVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA. . . . . . . . . . 873.4.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 903.4.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR AMATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

3.5 PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913.5.a OBXECTIVOS 2º BACHARELATO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913.5.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º DE BACHILLERATO: CONTIDOS, CRITERIOS DEAVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA. . . . . . . . . . 923.5.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 963.5.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR AMATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

4 CIVILIZACIÓNS DO NORTE DE EUROPA: OS POBOS NÓRDICOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 974.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

4.1.a COMPETENCIAS CRAVE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 974.1.b CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE. . . . . . . . . . . . . . 98

4.2 PROGRAMACIÓN 1º ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984.2.a OBXECTIVOS DA MATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984.2.b CONTIDOS E ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984.2.c CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1004.2.d PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN EESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1014.2.e ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1054.2.f CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DO PROXECTO DOCUMENTAL... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

5 CULTURAS CELTAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1065.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

5.1.a COMPETENCIAS CRAVE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1065.1.b CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE. . . . . . . . . . . . . 107

5.2 PROGRAMACIÓN 2º ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1075.2.a OBXECTIVOS DA MATERIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1075.2.b CONTIDOS E ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1075.2.c CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1085.2.d PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E

4

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1105.2.e ORGANIZACIÓN TEMPORAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1135.2.f CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DO PROXECTO DOCUMENTAL... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

6 ANEXO COVID-19. INSTRUCCIÓNS 30 DE XULLO DE 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1146.1 PROTOCOLO COVID AULA DE DEBUXO. CURSO 2020-21. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

6.2 APRENDIZAXES IMPRESCINDIBLES NON ADQUIRIDAS NO CURSO 2019-20. . . . . . . . . . . . . 114

6.3 PLANS DE REFORZO E RECUPERACIÓN.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1156.3.a CURSO 1º de ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1156.3.b CURSO 2º de ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1156.3.c CURSO 3º de ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1156.3.d CURSO 4º de ESO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1166.3.e CURSO 1º de BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1166.3. f CURSO 2º de BACHARELATO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

6.4 SITUACIÓN DE ENSINANZA SEMIPRESENCIAL OU NON PRESENCIAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

5

1 EDUCACIÓN PLÁSTICA VISUAL E AUDIOVISUAL

1.1 INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

A etapa da ESO organízase en materias e comprende dous ciclos: o primeiro (que consta de tres cursos escolares),

e o segundo (dun só curso), que terá carácter fundamentalmente propedéutico.

A materia «Educación Plástica, Visual e Audiovisual» é unha materia específica que, na Comunidade de Galicia,

ten carácter obligatorio e se cursa en 1º e 3º da Educación Secundaria Obligatoria.

1.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA DE SECUNDARIA

A Educación Secundaria Obligatoria debe contribuír a desenvolver no alumnado as capacidades que lles permitan

alcanzar os seguintes obxectivos:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto aos demais, practicar

a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e grupos, ejercitarse no diálogo afianzando os

dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha

sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo como condición necesaria

para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a

discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de

violencia contra a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais,

así como rexeitar a violencia, os prejuicios de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver pacíficamente

os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para, con sentido crítico, adquirir novos

coñecementos. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a

comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en distintas disciplinas, así como

coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa

persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua castelá textos e mensaxes complexas,

e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de xeito apropiado.

j) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia propias e dos demais, así como o

patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realicen achegas importantes á cultura e á sociedade

galega, ou a outras culturas do mundo.

k) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos

de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o

desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidad.

Valorar críticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o

medioambiente, contribuíndo á súa conservación e mellora.

l) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas manifestacións artísticas, utilizando diversos

medios de expresión e representación.

m) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar

na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidad lingüística e cultural como dereito dos pobos e das

persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

n) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da

identidade de Galicia, e como medio de relación interpersonal e expresión de riqueza cultural nun contexto

plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade.

6

1.1.b COMPETENCIAS CRAVE

Enténdese por competencia a capacidade de poñer en práctica de forma integrada, en contextos e situacións

diferentes, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridos. As competencias teñen tres

compoñentes: un saber (un contido), un saber facer (un procedemento, unha habilidade, unha destreza, etc.) e

un saber ser ou saber estar (unha actitude determinada).

Descríbense a continuación os elementos fundamentais que conforman cada unha das sete competencias crave

que se deben adquirir ao término da ESO

1. Comunicación lingüística (CCL)

Definición Habilidade no uso da linguaxe para a comunicación, a representación, comprensión

e interpretación da realidade, a construción do coñecemento e a organización do

pensamento, as emocións e a conduta.

Coñecementos - Compoñente lingüístico.

- Compoñente pragmático-discursivo.

- Compoñente sociocultural.

- Compoñente estratéxico.

- Compoñente persoal.

Destrezas - Ler e escribir.

- Escoitar e responder.

- Dialogar, debater e conversar.

- Expoñer, interpretar e resumir.

- Realizar creacións propias.

Actitudes - Respecto ás normas de convivencia.

- Desenvolvemento dun espírito crítico.

- Respecto aos dereitos humanos e o pluralismo.

- Concepción do diálogo como ferramenta primordial para a convivencia, a resolución

de conflitos e o desenvolvemento das capacidades afectivas.

- Actitude de curiosidade, interese e creatividade.

- Recoñecemento das destrezas inherentes a esta competencia como fontes de pracer.

2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT)

Definición A competencia matemática implica a capacidade de aplicar o razoamento matemático

e as súas ferramentas para describir, interpretar e predecir distintos fenómenos no seu

contexto.

As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía proporcionan un achegamento ao

mundo físico e á interacción responsable con el desde accións, tanto individuais como

colectivas, orientadas á conservación e mellora do medio natural, decisivas para a

protección e mantemento da calidade de vida e o progreso dos pobos.

Coñecementos - Números, medidas e estruturas.

- Operacións e as representacións matemáticas.

- Comprensión dos términos e conceptos matemáticos.

- Os saberes ou coñecementos científicos relativos á física, a química, a biología, a

xeoloxía, as matemáticas e a tecnoloxía, os cales derívanse de conceptos, procesos

e situacións interconectadas.

7

Destrezas - Aplicación dos principios e procesos matemáticos en distintos contextos, para emitir

xuízos fundados e seguir cadeas argumentales na realización de cálculos, análises de

gráficos e representacións matemáticas e manipulación de expresións algebraicas,

incorporando os medios digitales cando sexa oportuno.

- Creación de descricións e explicacións matemáticas que levan implícitas a

interpretación de resultados matemáticos e a reflexión sobre a súa adecuación ao

contexto, do mesmo xeito que a determinación de si as solucións son adecuadas e

teñen sentido na situación en que se presentan.

- Utilizar os conceptos, procedementos e ferramentas na resolución dos problemas que

poidan xurdir nunha situación determinada ao longo da vida.

- Utilizar e manipular ferramentas e máquinas tecnolóxicas.

- Utilizar datos e procesos científicos para alcanzar un obxectivo.

- Identificar preguntas.

- Resolver problemas.

- Chegar a unha conclusión.

- Tomar decisións baseadas en probas e argumentos.

Actitudes - Rigor, respecto aos datos e veracidad.

- Asunción de criterios éticos asociados á ciencia e á tecnoloxía.

- Interese pola ciencia, o apoio á investigación científica e a valoración do coñecemento

científico.

- Sentido da responsabilidade en relación á conservación dos recursos naturais e ás

cuestións medioambientales, e á adopción dunha actitude adecuada para lograr unha

vida física e mental saudable nunha contorna natural e social.

3. Competencia dixital (CD)

Definición Habilidade para buscar e procesar información mediante un uso creativo, crítico e

seguro das TIC.

Coñecementos - Técnicas e estratexias de acceso á información.

- Ferramentas tecnolóxicas.

- Manexo de distintos soportes: oral, escrito, audiovisual, multimedia, dixital.

Destrezas - Acceder, buscar e seleccionar críticamente a información.

- Interpretar e comunicar información.

- Eficacia técnica.

Actitudes - Autonomía.

- Responsabilidade crítica.

- Actitude reflexiva.

4. Aprender a aprender (CAA)

Definición Habilidade para iniciar, organizar e persistir na aprendizaxe.

Coñecementos - Coñecemento das capacidades persoais.

- Estratexias para desenvolver as capacidades persoais.

- Atención, concentración e memoria.

- Motivación.

- Comprensión e expresión lingüísticas.

Destrezas - Estudar e observar.


- Planificar proxectos.

- Recoller, seleccionar e tratar distintas fontes de información.

- Ser capaz de autoevaluarse.

Actitudes - Confianza nun mesmo.

- Recoñecemento axustado da competencia persoal.

- Actitude positiva ante tómaa de decisións.

- Perseveranza na aprendizaxe.

- Valoración do esforzo e a motivación.

5. Competencias sociais e cívicas (CSC)

8

Definición Habilidade para utilizar os coñecementos e actitudes sobre a sociedade, entendida

desde as diferentes perspectivas, na súa concepción dinámica, cambiante e complexa,

para interpretar fenómenos e problemas sociais en contextos cada vez máis

diversificados; para elaborar respostas, tomar decisións e resolver conflitos, así como

para interactuar con outras persoas e grupos conforme a normas baseadas no

respecto mutuo e nas conviccións democráticas.

Coñecementos - Coñecemento crítico dos conceptos de democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e

dereitos humanos e civís.

- Coñecemento dos acontecementos máis destacados e as principais tendencias nas

historias nacional, europea e mundial.

- Comprensión dos procesos sociais e culturais de carácter migratorio que implican a

existencia de sociedades multiculturales no mundo globalizado.

´Coñecementos que permitan comprender e analizar de xeito crítico os códigos de

conduta e os usos generalmente aceptados nas distintas sociedades e contornas, así

como as súas tensións e procesos de cambio.

- Conceptos básicos relativos ao individuo, ao grupo, á organización do traballo, a

igualdade e a non discriminación entre homes e mulleres e entre diferentes grupos

étnicos ou culturais, a sociedade e a cultura.

- Comprender as dimensións intercultural e socioeconómica das sociedades europeas,

e percibir as identidades culturais e nacionais como un proceso sociocultural dinámico

e cambiante en interacción coa europea, nun contexto de crecente globalización.

Destrezas - Capacidade de comunicarse dun xeito constructiva en distintas contornas sociais e

culturais.

- Mostrar tolerancia, expresar e comprender puntos de vista diferentes.

- Negociar sabendo inspirar confianza e sentir empatía.

- Habilidade para interactuar eficazmente no ámbito público e manifestar solidariedade

e interese por resolver os problemas que afecten á comunidade.

- Reflexión crítica e creativa.

- Participación constructiva nas actividades da comunidade.

- Toma de decisións, en particular, mediante o exercicio do voto e da actividade social

e cívica.

Actitudes - Seguridade nun mesmo, integridad e honestidade.

- Interese polo desenvolvemento socioeconómico e a súa contribución a un maior

benestar social.

- Comunicación intercultural, diversidad de valores e respecto ás diferenzas,

comprometéndose á superación de prejuicios.

- Pleno respecto dos dereitos humanos.

- Vontade de participar en tómaa de decisións democráticas.

- Sentido da responsabilidade.

- Comprensión e respecto dos valores baseados nos principios democráticos.

- Participación constructiva en actividades cívicas.

- Apoio á diversidad e a cohesión sociais e ao desenvolvemento sostenible.

- Vontade de respectar os valores e a intimidade dos demais, e a recepción reflexiva

e crítica da información procedente dos medios de comunicación.

9

6. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (SIEE)

Definición Capacidade para adquirir e aplicar unha serie de valores e actitudes, e de elixir con

criterio propio, transformando as ideas en accións.

Coñecementos - Autoconocimiento.

- Establecemento de obxectivos.

- Planificación e desenvolvemento dun proxecto.

- Habilidades sociais e de liderado.

Destrezas - Responsabilidade e autoestima.

- Perseveranza e resiliencia.

- Creatividade.

- Capacidade para calcular e asumir retos responsablemente.

Actitudes - Control emocional.

- Actitude positiva ante o cambio.

- Flexibilidade.

7. Conciencia e expresións culturais (CEC)

Definición Habilidade para comprender, apreciar e valorar, con espírito crítico e actitude aberta

e respetuosa, diferentes manifestacións culturais, e interesarse na súa conservación

como patrimonio cultural.

Coñecementos - Linguaxes e manifestacións artísticas.

- Técnicas e recursos específicos.

Destrezas - Comprender, apreciar e valorar críticamente.


Actitudes - Curiosidade, interese e creatividade.

- Recoñecemento das manifestacións culturais e artísticas como fontes de pracer e

goce persoal.

- Valoración responsable e actitude de protección do patrimonio.

1.1.c CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CRAVE

A asignatura «Educación Plástica Visual e Audiovisual» xoga un papel relevante para que os alumnos alcancen os

obxectivos da etapa e adquiran as competencias crave pois:

- Contribúe, especialmente, a adquirir a competencia en conciencia e expresións culturais. Nesta etapa ponse

o énfasis en ampliar o coñecemento dos diferentes códigos artísticos e na utilización das técnicas e os recursos que

lles son propios. O alumnado aprende a mirar, ver, observar e percibir, e desde o coñecemento da linguaxe visual,

a apreciar os valores estéticos e culturais das producións artísticas. Por outra banda, contribúese a esta

competencia cando se experimenta e investiga con diversidad de técnicas plásticas e visuales e ése capaz de

expresarse a través da imaxe.

- Colabora en gran medida na adquisición da competencia de sentido da iniciativa e espírito emprendedor, dado

que todo proceso de creación supón converter unha idea nun produto e, por iso, en desenvolver estratexias de

planificación, de previsión de recursos, de anticipación e avaliación de resultados. En resumo, sitúa ao alumnado

ante un proceso que lle obriga a tomar decisións de xeito autónomo. Todo este proceso, xunto co espírito creativo,

a experimentación, a investigación e a autocrítica, fomenta a iniciativa e autonomía persoal.

- Esta materia constitúe un bo vehículo para o desenvolvemento da competencias sociais e cívicas Naquela

medida en que a creación artística supoña un traballo en equipo, se promoverán actitudes de respecto, tolerancia,

cooperación, flexibilidad, e contribuirase á adquisición de habilidades sociais. Por outra banda, o traballo con

ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ao pensamento creativo e á expresión de emocións, vivencias

e ideas, proporciona experiencias directamente relacionadas coa diversidad de respostas ante un mesmo estímulo

e a aceptación das diferenzas.

- Á competencia para aprender a aprender contribúese na medida en que se favoreza a reflexión sobre os

procesos e experimentación creativa, xa que implica a toma de conciencia das propias capacidades e recursos, así

como a aceptación dos propios erros como instrumento de mellora.

- A importancia que adquiren no currículo os contidos relativos á contorna audiovisual e multimedia expresa o papel

que se outorga a esta materia na adquisición da competencia en tratamento da información e en particular ao mundo

da imaxe que dita información incorpora. Ademais, o uso de recursos tecnolóxicos específicos non só supón unha

10

ferramenta potente para a produción de creacións visuales, senón que á súa vez colabora na mellora da

competencia dixital.

- Aprender a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica é obxectivo da materia, así como

profundar no coñecemento de aspectos espaciais da realidade, mediante a xeometría e a representación obxectiva

das formas. As capacidades descritas anteriormente contribúen a que o alumnado adquira competencia

matemática. Da mesma xeito, a «Educación Plástica Visual e Audiovisual» contribúe tamén á adquisición das

competencias básicas en ciencia e tecnoloxía mediante a utilización de procedementos relacionados co método

científico, como a observación, a experimentación, o descubrimento, a reflexión e a análise posterior. Así mesmo

introduce valores de sostenibilidade e reciclaxe en canto á utilización de materiais para a creación de obras propias,

a análise de obras alleas e a conservación do patrimonio cultural.

- En canto á competencia en comunicación lingüística, toda forma de comunicación posúe uns procedementos

comúns, e, como tal, a Educación Plástica e Visual permite facer uso duns recursos específicos para expresar ideas,

sentimentos e emocións, á vez que permite integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes e, con iso,

enriquecer a comunicación.

1.2 INCORPORACIÓN DOS TEMAS TRANSVERSAIS

1.2.a EDUCACIÓN EN VALORES

O ensino da «Educación Plástica Visual e Audiovisual» debe potenciar certas actitudes e hábitos de traballo que

axuden ao alumno a apreciar o propósito da materia, a ter confianza na súa habilidade para abordala

satisfactoriamente e a desenvolverse noutras dimensións humanas: autonomía persoal, relación interpersonal, etc.

Concrétanse cinco valores fundamentais para esta etapa educativa. Son os seguintes:

1. Respecto

- A un mesmo: autoestima, dignidade, esforzo persoal, honestidade, proxecto de vida.

- Aos demais: temos o deber de empatizar, escoitar activamente, dialogar e resolver conflitos.

- Ás culturas: ideas, linguas, costumes, patrimonio.

- Aos animais: evitar o maltrato e o dano innecesario.

- Á natureza: evitar o deterioro medioambiental e a extinción de especies.

2. Responsabilidade

- Fronte ás tarefas persoais e de grupo: esforzo, compromiso.

- Fronte ás normas sociais: o deber de ser cívicos e coñecer o alcance de concepto de cidadanía.

- Fronte aos conflitos e dilemas morais: información fiable, sentido crítico e posicionamiento ante estes temas.

- Fronte ao consumismo: consumo responsable e racional de produtos.

- Fronte ás xeracións venideras: desenvolvemento sostenible, ética global a longo prazo.

3. Xustiza

- Dereito á igualdade, con especial referencia á igualdade efectiva entre homes e mulleres e a prevención da

violencia de xénero, e aos valores inherentes ao principio de igualdade de trato e non discriminación por calquera

condición ou circunstancia persoal ou social.

- Dereito á alimentación.

- Dereito á saúde.

- Dereito á educación.

- Dereito á paz, mediante o fomento da aprendizaxe da prevención e resolución pacífica de conflitos en todos os

ámbitos da vida persoal, familiar e social.

- Dereito á xustiza internacional, baseado nos valores que sustentan a liberdade, a igualdade, o pluralismo político,

a paz, a democracia, o respecto aos dereitos humanos e o rexeitamento á violencia terrorista, a pluralidade, o

respecto ao Estado de dereito, o respecto e consideración ás vítimas do terrorismo e a prevención do terrorismo

e de calquera tipo de violencia.

4. Solidariedade

- Coas persoas próximas que se senten fráxiles e indefensas ante a súa día a día.

- Coas persoas que padecen unha enfermidade grave ou limitación dalgún tipo.

- Cos inmigrantes, refuxiados e desprazados.

- Coas vítimas do desequilibrio económico mundial.

- Coas vítimas de conflitos armados.

- Coas vítimas de desastres naturais.

5. Creatividade

- O impulso de buscar alternativas para obter solucións.

- A confianza en que é posible mellorar as situacións difíciles, os conflitos, etc.

11

1.2.b MEDIDAS PARA ESTIMULAR O INTERÉS E O HÁBITO DA LECTURA E PARA A MELLORA DA EXPRESIÓN ORALE ESCRITA

Sen prexuízo do seu tratamento específico nalgunhas das materias da etapa, e en cumprimento do disposto no

Decreto 86/2015, de 25 de xuño, no área de «Educación Plástica Visual e Audiovisual» traballaranse distintos

elementos transversais de carácter instrumental, un dos cales fai fincapé na adopción de medidas para estimular

o hábito da lectura e mellorar a comprensión e a expresión oral e escrita.

O dominio e progreso da competencia lingüística nos seus catro dimensións (comunicación oral: escoitar e falar;

e comunicación escrita: ler e escribir), haberá de comprobarse a través do uso que o alumnado fai en situacións

comunicativas diversas. O feito de transmitir ideas e opinións, imprescindibles para lograr os obxectivos relacionados

cunha visión crítica das repercusiones da actividade humana, fomenta o uso tanto da linguaxe verbal como do

escrito. A valoración crítica das mensaxes explícitas e implícitos nos medios de comunicación, na linguaxe

publicitaria, en revistas especializadas, estimula o hábito para a lectura.

Poden servir de modelo os seguintes exemplos de situacións, actividades e tarefas (que, na súa maioría, realízanse

a diario) que deben ser tidas en conta para evaluar o grado de consecución desta competencia:

a) Interese e o hábito da lectura

- Realización de tarefas de investigación nas que sexa imprescindible ler documentos de distinto tipo e soporte.

- Lectura de instrucións escritas para a realización de actividades.

- Lecturas recomendadas.

- Plan lector.

- Visitas a librerías especializadas en artes plásticas e deseño gráfico

b) Expresión escrita: ler e escribir

- É fundamental para o traballo da comprensión lectora o comentario colectivo de textos.

- Realizar no aula a lectura das actividades e exercicios que se van a facer. A continuación obter a idea principal e

parafrasear a cuestión que se propón, para poder dar a resposta adecuada.

- A partir da lectura dun texto determinado, indicar que cadro, que representación, que gráfico, que título de entre

diversos posibles é o máis adecuado para o conxunto do texto ou para algunha parte do mesmo, e extraer

conclusións; comprender e establecer relacións cronolóxicas ou de causa-efecto entre unha serie de accións;

considerar alternativas; elaborar hipótese, diferenciar feitos de opinións e suposicións, etc.

- Procura e realización de biografías de artistas e lectura de parte destas. Animarase aos alumnos á lectura de

diversos artigos ou traballos relacionados coa materia que se estea impartiendo e que aparezan nos medios de

comunicación ou en medios especializados.

- Uso de distintos soportes e tipoloxías textuales (textos técnicos, táboas de datos, dicionarios, manuais, prensa,

internet, etc.).

- Elaborar todo tipo de producións escritas:

+ A partir da lectura dun texto determinado, elaborar resumos, esquemas ou informes.

+ Creacións propias (lemas, ensaios, cómics, caligramas, etc.).

+ Análise e produción de gráfitis, murales, guiones, pósteres, etc.

c) Expresión oral: escoitar e falar

- A presentación de traballos coa intención de que o alumno, individualmente ou en grupo reducido, describa, narre,

explique, razoe, xustifique e valore sobre o propósito e a información que ofrecen.

- A presentación pública con exposición argumentada, por parte do alumnado, de producións elaboradas

persoalmente ou en grupo sobre actividades e temas tratados en clase.

1.2.c USO DAS TIC

As TIC, cada vez máis presentes na nosa sociedade formando parte da nosa vida cotiá, supoñen un recurso

educativo que pode enriquecer a metodoloxía didáctica. O seu incorporación nas aulas de Educación Secundaria

como ferramenta, axuda a desenvolver no alumnado diferentes habilidades, que van desde o acceso á información

ata a súa transmisión, unha vez tratada, en distintos soportes. Convértese así nun elemento esencial para

informarse, aprender e comunicarse.

É de suma importancia a utilización segura e crítica das TIC, tanto no traballo como no lecer. Neste sentido, é

12

fundamental informar e formar ao alumno sobre as situacións de risco derivadas da súa utilización e como previlas

e denuncialas.

A incorporación das TIC no aula contempla varias vías de tratamento que deben ser complementarias:

1. Como fin en si mesmas: o uso das TIC implica aprender a utilizar equipamientos e ferramentas específicos con

estratexias que permitan identificar e resolver pequenos problemas rutineiros de software e de hardware, así como

o manexo de programas.

2. Como medio: o seu obxectivo é sacar todo o provecho posible das potencialidades desta ferramenta. Ao finalizar

a Educación Secundaria Obligatoria, os alumnos deben ser capaces de buscar, almacenar e editar información, e

interactuar mediante distintas ferramentas.

Na materia de «Educación Plástica Visual e Audiovisual», con carácter xeral, se potenciarán actividades nas que

haxa que realizar unha lectura e comprensión crítica dos medios de comunicación (televisión, cine, vídeo, radio,

fotografía, materiais impresos ou en formato dixital, etc.), nas que prevaleza o desenvolvemento do pensamento

crítico e a capacidade creativa a través da análise e a produción de materiais audiovisuais. Neste ámbito teñen

cabida desde a utilización de diapositivas ou vídeo ata a visualización ou realización de presentacións, o traballo con

recursos multimedia, pasando pola procura e selección de información en internet, a utilización de follas de cálculo

e procesadores de texto, o desenvolvemento de blogs de aula, o tratamento de imaxes, etc.

As principais ferramentas TIC dispoñibles e algúns exemplos das súas utilidades concretas son:

- Uso de procesadores de texto para redactar, revisar ortografía, realizar resumos, engadir títulos, imaxes,

hipervínculos, gráficos e esquemas sinxelos, etc.

- Software para editar, realizar deseño gráfico, modificar imaxes, edición de video, etc.

- Uso de follas de cálculo sinxelas para organizar información (datos) e presentala en forma gráfica.

- Utilización de programas de correo electrónico.

- Usos e opcións básicas dos programas de navegación.

- Uso de enciclopedias virtuales.

- Uso de periféricos: escáner, impresora, cámara, etc.

- Uso sinxelo de programas de presentación (PowerPoint, Prezzi, etc.): traballos multimedia, presentacións creativas

de textos, esquemas ou realización de diapositivas.

- Internet: procura e selección crítica de información.

- Elaboración de documentos conxuntos mediante ferramentas de programas de edición simultánea.

- Utilización dos innumerables recursos e páxinas web dispoñibles.

13

1.2.d OUTROS ELEMENTOS TRANSVERSAIS DO CURRÍCULO

Ademais dos elementos transversais de carácter instrumental que se acaban de mencionar, desde «Educación

Plástica Visual e Audiovisual» trataranse outros contidos transversais e comúns, que deben afrontarse en todas as

materias.

A presenza dos ensinos transversais na materia de Educación Plástica e Visual exprésase por medio de diferentes

momentos do proceso de aprendizaxe:

Educación moral e cívica

- Actuación en situacións cotiás de acordo con modos propios da actividade plástica, como a exploración sistemática

de alternativas, a precisión na linguaxe, a flexibilidad para modificar o punto de vista ou a perseveranza na procura

de solucións.

- O respecto e a valoración dos traballos plásticos provenientes doutras épocas e culturas.

- A gran variedade de opcións na representación das formas e os diferentes estilos implican a aceptación doutros

puntos de vista desde o respecto.

Educación para a paz

- Recoñecemento da realidade como diversa e susceptible de ser interpretada desde puntos de vista contrapuestos

e complementarios.

- Flexibilidad para modificar o propio punto de vista na interpretación do traballo plástico.

- Recoñecemento e valoración das propias habilidades plásticas para afrontar as situacións que requiran o seu

emprego.

- Valoración do traballo en equipo como o xeito máis eficaz para realizar determinadas actividades.

Educación do consumidor

- Débese fomentar o coidado e mantemento do material de debuxo xeométrico, pois gran parte do mesmo debería

durar ao longo de todo o ensino secundario. Hábitos de conservación do material axudan a mellorar a educación

do consumidor.

Educación para a igualdade entre sexos

- Recoñecemento da capacidade de cada un dos compañeiros e compañeiras para desempeñar tarefas comúns.

- Predisposición ao traballo en grupo, facilitando agrupamientos heteroxéneos desde a perspectiva de xénero.

- O estudo do escaso número de artistas femininas coñecidas ao longo da historia.

- Respecto de a educación non sexista é necesario fuxir, na presentación das actividades e situacións a analizar,

dos tópicos tradicionalmente relacionados cos dous sexos.

- Ter en conta as diversas motivaciones dos alumnos e alumnas, así como o seu desenvolvemento intelectual,

mesturando as situacións de carácter investigador con outras máis creativas.

Educación vial

- O uso das formas xeométricas planas é unha constante no deseño de sinais indicativas de todo tipo. O uso,

coñecemento e respecto dos sinais contribúe ao desenvolvemento da educación vial.

Non todos os temas transversales pódense traballar coa mesma profundidade desde a materia de Educación

Plástica Visual e Audiovisual, pero débese realizar un esforzo para conseguir que todos se traten o máis

adecuadamente posible e en especial os temas relacionados coa arte.

Por outra banda, o desenvolvemento de actitudes abertas cara ás opinións dos outros, o gusto pola precisión e o

rigor, o fomento da presentación e a orde na realización de tarefas, a puntualidade axudan a conseguir os hábitos

necesarios para vivir nunha sociedade pluralista e democrática. A súa práctica cotiá no aula contribúe a que os

alumnos adquiran e desenvolvan estes valores.

Ademais, prestarase atención ao desenvolvemento de habilidades que estimulen a adquisición e desenvolvemento

do espírito emprendedor, a partir de aptitudes como a creatividade, a autonomía, a iniciativa, o traballo en equipo,

a confianza nun mesmo, a capacidade de comunicación, a adaptabilidade, a observación e a análise, a capacidade

de síntese, a visión emprendedora e o sentido crítico. Con este fin, propoñeranse actividades que axuden a:

- Adquirir estratexias que axuden a resolver problemas: identificar os datos e interpretalos, recoñecer que datos

faltan para poder resolver o problema, identificar a pregunta e analizar que é o que se nos pregunta.

- Desenvolver exercicios de creatividade colectiva entre os alumnos que axuden a resolver unha necesidade cotiá.

- Ter iniciativa persoal e tomar decisións desde o seu espírito crítico.

- Aprender a equivocarse e ofrecer as súas propias respostas.

- Traballar en equipo, negociar, cooperar e construír acordos.

- Desenvolver habilidades cognitivas (expresión e comunicación oral, escrita e plástica; aplicación de recursos TIC

14

no aula, etc.) e sociais (comunicación; cooperación; capacidade de relación coa contorna; empatía; habilidades

directivas; capacidade de planificación; toma de decisións e asunción de responsabilidades; capacidade organizativa,

etc.)

1.3 METODOLOXÍA

A metodoloxía didáctica enténdese como o conxunto de estratexias, procedementos e accións organizadas e

planificadas polo profesorado, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos

suscitados.

1.3.a METODOLOXÍA XERAL

Os principios psicopedagóxicos xerais xorden das teorías do proceso de ensino e aprendizaxe, que, á súa vez,

despréndense do marco teórico que as ampara. O noso enfoque baséase nos principios xerais ou ideas-eixe

seguintes:

1. Partir do nivel de desenvolvemento do alumno. Este principio esixe atender simultáneamente ao nivel de

competencia cognitiva correspondente ao nivel de desenvolvemento no que se atopan os alumnos, por unha banda,

e aos coñecementos previos que estes posúen en relación co que se quere que aprendan, por outra. Isto débese

a que o inicio dunha nova aprendizaxe escolar debe comezar a partir dos conceptos, representacións e

coñecementos que construíu o alumno nas súas experiencias previas.

2. Asegurar a construción de aprendizaxes significativas e a aplicación dos coñecementos á vida. Para

asegurar unha aprendizaxe significativa deben cumprirse varias condicións. En primeiro lugar, o contido debe ser

potencialmente significativo, tanto desde o punto de vista da estrutura lóxica da materia que se está traballando

como da estrutura psicolóxica do alumno. En segundo lugar, é necesario que o alumno teña unha actitude favorable

para aprender significativamente, é dicir, que estea motivado para conectar o novo que está aprendendo co que el

xa sabe, co fin de modificar as estruturas cognitivas anteriores.

Si prodúcense aprendizaxes verdaderamente significativos, conséguese un dos obxectivos principais da educación:

asegurar a funcionalidade do apreso; é dicir, que os coñecementos adquiridos poidan ser utilizados nas

circunstancias reais nas que os alumnos necesítenos (transferencia).

3. Facilitar a realización de aprendizaxes significativas por si sos. É necesario que os alumnos sexan capaces

de aprender a aprender. Para iso hai que prestar especial atención á adquisición de estratexias de planificación da

propia aprendizaxe e ao funcionamento da memoria comprensiva. A memoria non é só o recordo do apreso, senón

tamén o punto de partida para realizar novas aprendizaxes. Canto máis rica sexa a estrutura cognitiva onde se

almacena a información e as aprendizaxes realizadas, máis fácil será poder realizar aprendizaxes significativas por

un mesmo.

4. Modificar esquemas de coñecemento. A estrutura cognitiva dos alumnos concíbese como un conxunto de

esquemas de coñecemento que recollen unha serie de informacións, que poden estar organizadas en maior ou

menor grado e, xa que logo, ser máis ou menos adecuadas á realidade. Durante o proceso de aprendizaxe, o

alumno debería recibir informacións que entren en contradición cos coñecementos que ata ese momento posúe e

que, dese modo, rompan o equilibrio inicial dos seus esquemas de coñecemento. Superada esta fase, volverá o

reequilibrio, o que supón unha nova seguridade cognitiva, grazas á acomodación de novos coñecementos, pois só

dese xeito pódese aprender significativamente.

5. Adestrar diferentes estratexias de metacognición. Un xeito de asegurar que os alumnos aprenden a aprender,

a pensar, é facilitarlles ferramentas que lles permitan reflexionar sobre aquilo que lles funciona ben e aquilo que non

logran facer como querían ou se lles pedía; deste xeito consolidan formas de actuar exitosas e descartan as demais.

Ademais, mediante a metacognición, os alumnos son conscientes de que saben e, polo tanto, poden profundar nese

coñecemento e aplicalo con seguridade en situacións novas (transferencia), tanto de aprendizaxe como da vida real.

6. Potenciar a actividade e interactividade nos procesos de aprendizaxe. A actividade consiste en establecer

relacións ricas e dinámicas entre o novo contido e os coñecementos previos que o alumno xa posúe. No entanto,

é preciso considerar que, aínda que o alumno é o verdadeiro artífice do proceso de aprendizaxe, a actividade

educativa é sempre interpersonal, e nela existen dous polos: o alumno e o profesor.

Podemos dicir que a intervención educativa é un proceso de interactividade profesor-alumno ou alumno-alumno,

no que convén distinguir entre aquilo que o alumno é capaz de facer e de aprender por si só e o que é capaz de

aprender coa axuda doutras persoas. A zona que se configura entre estes dous niveis (zona de desenvolvemento

próximo) delimita a marxe de incidencia da acción educativa. O profesor debe intervir naquelas actividades que un

alumno non é capaz de realizar por si mesmo, pero que pode chegar a solucionar si recibe a axuda pedagógica

conveniente. En canto á interacción alumno-alumno, as actividades que favorecen os traballos cooperativos, aquelas

en as que se confrontan distintos puntos de vista ou nas que se establecen relacións de tipo tutorial duns alumnos

con outros, favorecen moi significativamente os procesos de aprendizaxe.

Principios didácticos

Estes principios psicopedagóxicos implican ou se concretan nunha serie de principios didácticos, a través dos cales

especifícanse novos condicionantes nas formas de ensino-aprendizaxe, que constitúen un desenvolvemento máis

15

pormenorizado dos principios metodolóxicos establecidos no currículo:

1. Asegurar a relación das actividades de ensino e aprendizaxe coa vida real do alumnado, partindo, sempre

que sexa posible, da súa propia experiencia.

2. Deseñar actividades de ensino-aprendizaxe que permitan aos alumnos establecer relacións sustantivas entre

os coñecementos e experiencias previas e as novas aprendizaxes, facilitando deste xeito a construción de

aprendizaxes significativas.

3. Organizar os contidos en torno a eixes que permitan abordar os problemas, as situacións e os acontecementos

dentro dun contexto e no seu globalidad.

4. Favorecer a interacción alumno-profesor e alumno-alumno, para que se produza a construción de

aprendizaxes significativas e a adquisición de contidos de claro compoñente cultural e social.

5. Potenciar o interese espontáneo dos alumnos no coñecemento dos códigos convencionais e

instrumentos de cultura, aínda sabendo que as dificultades que estas aprendizaxes conllevan poden

desmotivarles; é necesario prevelas e graduar as actividades en consecuencia.

6. Ter en conta as peculiaridades de cada grupo e os ritmos de aprendizaxe de cada alumno en concreto, para

adaptar os métodos e recursos ás diferentes situacións.

7. Proporcionar continuamente información ao alumno sobre o momento do proceso de aprendizaxe no que

se atopa, clarificando os obxectivos que debe conseguir, facéndolle tomar conciencia das súas posibilidades e das

dificultades que debe superar, e propiciando a construción de estratexias de aprendizaxe innovadoras.

8. Impulsar as relacións entre iguais proporcionando pautas que permitan a confrontación e modificación de

puntos de vista, a coordinación de intereses, tómaa de decisións colectivas, a axuda mutua e a superación de

conflitos mediante o diálogo e a cooperación.

9. Deseñar actividades para conseguir a plena adquisición e consolidación de contidos tendo en conta que moitos

deles non se adquiren únicamente a través das actividades desenvolvidas no contexto do aula, pero que o

funcionamento da escola como organización social si pode facilitar: participación, respecto, cooperación,

solidariedade, tolerancia, liberdade responsable, etc.

1.3.b METODOLOXÍA ESPECÍFICA

A finalidade esencial da « Educación Plástica Visual e Audiovisual» é, por unha banda, dotar ao alumno dos recursos

necesarios para poder expresarse con linguaxe gráfico plástico e, por outra, poder xulgar e apreciar o feito artístico.

O ensino e a aprendizaxe do área vense facilitados polo desenvolvemento intelectual desde o pensamento concreto

ata o pensamento formal. A didáctica desta área ha de partir da apreciación en grao sumo próximo para chegar todo

o máis afastado. Trátase, ante todo, de que o alumno asimile a contorna visual e plástico en que vive. Nesta

interacción coa contorna teñen un papel importante as manifestacións da arte popular, que poden atoparse non

importa en que lugar e que conteñen valores estéticos cuxo análises e aprecio contribúen a educar a sensibilidade

artística. Ao tempo, débese axudar, estimular e intercambiar ideas nas aulas para lograr unha crecente sensibilidade

cara ao feito artístico tendo como referencia a obra dos grandes artistas.

A realidade cotiá, tanto natural como de imaxes e feitos plásticos, na que viven inmersos os alumnos e onde están

os obxectos dos distintos deseños e as imaxes transmitidas polos medios ?cine, televisión, imaxe digital, etc.?,

deberá ser sempre o punto de partida do área.

O principal obxectivo do ensino da Educación Plástica e Visual é que os alumnos adquiran a capacidade de apreciar

na súa contorna visual, tanto na natureza como na creación humana, os valores propios das artes visuais e saiban

expresar os seus sentimentos, ideas e vivencias por medio da linguaxe visual e plástico.

Ademais, a concreción do área contribuirá ao desenvolvemento das seguintes capacidades:

- Perceptivas e cognitivas, como percibir e interpretar críticamente as imaxes e as formas, identificar as relacións

da linguaxe visual e plástico con outras linguaxes e investigar diversas técnicas plásticas e visuales.

- Estéticas e creativas, como apreciar o feito artístico, desenvolver a creatividade e expresar a súa linguaxe persoal.

- Sociais e afectivas, como respectar, apreciar e aprender a interpretar outros modos de expresión visual e plástica,

relacionarse con persoas e participar en actividades de grupo.

- De planificación, toma de decisións e avaliación, como determinar as fases do proceso de realización dunha obra,

analizar os seus compoñentes para adecualos aos obxectivos e revisar ao acabar cada unha das fases.

Xa que logo, a Educación Plástica e Visual:

- Permite o desenvolvemento de actitudes e hábitos de análises e reflexión.

- Proporciona técnicas útiles para enfrontarse a situacións diversas.

- Fomenta o espírito crítico e a creatividade.

- Fai posible a captación da linguaxe das formas, contribuíndo ao desenvolvemento da sensibilidade.

- Permite que se poida chegar a valorar e gozar do patrimonio artístico como exponente da nosa memoria colectiva.

- Desenvolve a capacidade de abstracción para a comprensión de numerosos trazados e convencionalismos.

16

- Posibilita a adquisición de destrezas vinculadas á orde e coidado nos procesos de elaboración dos traballos.

A educación é un proceso constructivo no que a actitude que manteñen profesor e alumno permite a aprendizaxe

significativa. O alumno convértese en motor do seu propio proceso de aprendizaxe ao modificar el mesmo os seus

esquemas de coñecemento. Xunto a el, o profesor exerce o papel de guía que asegure que o alumno poderá utilizar

o apreso en circunstancias reais, ben levándoo á práctica, ben utilizándoo como instrumento para lograr novas

aprendizaxes.

Polo que respecta aos recursos metodolóxicos, a Educación Plástica Visual e Audiovisual contemplará os mesmos

principios de carácter psicopedagóxico que constitúen a referencia esencial para unha formulación curricular

coherente e integrador entre todas as áreas dunha etapa que debe reunir un carácter comprensivo á vez que

respetuoso coas diferenzas individuais. Son os seguintes:

- A nosa actividade como profesores será considerada como mediadora e guía para o desenvolvemento da

actividade constructiva do alumno.

- Partiremos do nivel de desenvolvemento do alumno, o que significa considerar tanto as súas capacidades como

os seus coñecementos previos.

- Promoveremos a adquisición de aprendizaxes funcionales e significativos.

- Buscaremos formas de adaptación na axuda pedagógica ás diferentes necesidades do alumnado.

- Fomentaremos o desenvolvemento da capacidade de socialización e de autonomía do alumno.

Desenvolverase a capacidade creadora nas experiencias dos traballos dos alumnos. Para iso protexerase a

expresión individual e estimularanse a iniciativa e a espontaneidade. Esta é un ensino activo con respostas

inmediatas onde o alumno debe buscar solucións no canto de esperar a resposta do profesor.

A concreción dos principios plasmarase na procura sistemática da construción de procedementos do seguinte tipo:

- Análise e clasificación de linguaxes visuales da contorna.

- Identificación e comparación de texturas da contorna.

- Descricións, comparacións e representación de formas.

- Diferenciaciones e representacións de matices.

- Recoñecemento e utilización de distintos soportes e técnicas.

En relación aos recursos ambientais e materiais teremos en conta que no noso contexto cultural, gran número dos

estímulos que recibimos son de natureza táctil ou visual. Esta información provén de dúas grandes fontes: a que

proporciona a natureza e a que provén da actividade e creación humana, onde están incluídos o deseño e as artes

en xeral.

Utilizaranse varios métodos didácticos, entremezclados:

- Interrogativo: preguntar frecuentemente aos alumnos conforme avanzamos no desenvolvemento de cada unidade.

É unha boa forma de coñecer o punto de partida e animarlles a participar.

- Inductivo: partindo da análise de fenómenos ou manifestacións particulares, chegamos á generalización.

- Deductivo: aplicar a fenómenos concretos proposicións de carácter xeral.

- Investigativo: propiciar procesos de procura e elaboración de informacións para favorecer a construción de novos

coñecementos.

- Dialéctico: chegar a conclusións tras sucesivas fases de análises e sínteses entre todos.

1.3.c ACTIVIDADES E ESTRATEXIAS DE ENSINO E APRENDIZAXE

As actividades son o xeito activo e ordenada de levar a cabo as estratexias metodológicas ou experiencias de

aprendizaxe. Unhas experiencias determinadas (proxecto, investigación, centro de interese, clase magistral, etc.)

conllevarán sempre un conxunto de actividades secuenciadas e estructuradas.

O principio de actividade é fundamental no ensino actual. Neste sentido, nas experiencias de aprendizaxe debemos

ter en conta os coñecidos principios do ensino do próximo ao distante, do fácil ao difícil, do coñecido ao descoñecido,

do individual ao xeral e do concreto ao abstracto; así como tamén os principios que actualmente postula a

aprendizaxe significativa, os cales supoñen un novo xeito de ver a formulación das actividades do aula:

- Para adquirir un novo coñecemento, o individuo ten que posuír unha cantidade básica de información respecto de

el (esquemas cognitivos relacionais e non acumulativos).

+ Consecuencia: actividades previas, diagnóstico inicial, material introductorio.

- Hanse de formar novos esquemas mediante os cales póidase organizar o coñecemento.

+ Consecuencia: actividades de tratamento da información, actividades individuais e en grupo.

- Os novos esquemas hanse de reaxustar, han de permitir a acomodación da nova información para que sexan

eficaces.

+ Consecuencia: actividades complementarias, revisión de aspectos non apresos, nova secuencia.

17

Non podemos planificar as actividades ou experiencias de aprendizaxe de xeito arbitraria, senón que se necesita

unha análise previa de que queremos desenvolver e en que momento introducimos a actividade.

No ensino-aprendizaxe no aula podemos distinguir varios tipos de actividades segundo a súa finalidade. Cada

conxunto require diferentes tipos de experiencia educativa:

- Actividades de introdución-motivación: Han de introducir aos alumnos no que se refire ao aspecto da realidade

que deben aprender.

- Actividades sobre coñecementos previos: Son as que realizamos para coñecer as ideas, as opinións, os acertos

ou os erros conceptuais dos alumnos sobre os contidos a desenvolver.

- Actividades de desenvolvemento: Son as que permiten coñecer os conceptos, os procedementos ou as actitudes

novas, e tamén as que permiten comunicar aos demais o labor realizado. Poden ser de varios tipos:

+ Actividades de repetición. Teñen como finalidade asegurar a aprendizaxe, é dicir, que o alumno senta que

ha interiorizado o que o seu profesor quíxolle transmitir. Son actividades moi similares ás que previamente realizou

o profesor.

+ Actividades de consolidación. Nas cales contrastamos que as novas ideas acomodáronse coas previas

dos alumnos.

+ Actividades funcionais ou de extrapolación. Son aquelas en as que o alumnado é capaz de aplicar o

coñecemento apreso en contextos ou situacións diferentes ás traballadas en clase.

+ Actividades de investigación. Son aquelas en as que o alumnado participa na construción do coñecemento

mediante a procura de información e a inferencia, ou tamén, aquelas nas que utiliza o coñecemento para resolver

unha situación/problema proposto.

- Actividades de reforzo: Programámolas para alumnos con algún tipo de atraso ou dificultade. Non poden ser

estereotipadas, senón que habemos de axustalas ás necesidades ou carencias de cada alumno.

- Actividades de recuperación: Son as que programamos para os alumnos que non adquiriron os coñecementos

traballados.

- Actividades de ampliación/profundización: Son as que permiten continuar construíndo novos coñecementos

a alumnos que realizaron de xeito satisfactorio as actividades de desenvolvemento propostas e, tamén, as que non

son imprescindibles no proceso.

- Actividades globais ou finais: Son aquelas que realizamos dando un sentido global aos distintos aspectos que

traballamos nun tema, con obxecto de non parcelar a aprendizaxe, senón, pola contra, facerlle ver ao alumno que

os distintos aspectos apresos sérvenlle para dar resposta a situacións/problemas da vida cotiá.

- Traballos monográficos interdisciplinares ou outros de natureza análoga que impliquen a varios departamentos:

Son aqueles que pretenden:

+ Desenvolver, aplicar e poñer en práctica as competencias básicas previstas para a Ensino Secundaria

Obrigatoria.

+ Mostrar a consecución alcanzada dos obxectivos xerais da etapa.

+ Mostrar os coñecementos adquiridos sobre varios temas ou materias.

+ Aplicar métodos e técnicas de traballo a través de contidos diversos que ilustren o seu asimilación.

+ Achegar aos alumnos a un modo de traballar metódico onde poder aplicar os procedementos e habilidades

aprendidos en distintas materias.

+ Centrarse na indagación, a investigación e a propia creatividade, favorecendo a curiosidade e o interese

na súa realización.

A súa finalidade non é estudar un novo temario ou currículo, e as súas características fundamentais son:

- Facilitar e estimular a procura de informacións, a aplicación global do coñecemento, dos saberes prácticos,

capacidades sociais e destrezas, non necesariamente relacionados coas materias do currículo, polo menos non

todos eles.

- Realizar algo tanxible (prototipos, obxectos, intervencións no medio natural, social e cultural; inventarios,

recopilaciones, exposicións, dixitalizacións, plans, estudos de campo, enquisas, recuperación de tradicións e lugares

de interese, publicacións, etc.).

- Elixir como núcleo vertebrador algo que teña conexión coa realidade, que dea oportunidades para aplicar e integrar

coñecementos diversos e dea motivos para actuar dentro e fóra dos centros docentes.

- Vivir a autenticidad do traballo real, seguindo o desenvolvemento completo do proceso, desde o seu planificación,

distintas fases da súa realización e logro do resultado final.

- Fomentar a participación dos estudantes nas discusións, na toma de decisións e na realización do proxecto, sen

prexuízo de que poidan repartirse tarefas e responsabilidades.

18

En conclusión, suscítase unha metodoloxía activa e participativa, na que se utilizarán unha diversa tipoloxía de

actividades (de introdución-motivación, de coñecementos previos, de desenvolvemento [de consolidación, funcionais

ou de extrapolación, de investigación], de reforzo, de recuperación, de ampliación/profundización, globais ou finais).

O enfoque metodolóxico axustarase aos seguintes parámetros:

1. Deseñaranse actividades de aprendizaxe integradas que permitan aos alumnos avanzar cara aos resultados de

aprendizaxe de máis dunha competencia ao mesmo tempo.

2. A acción docente promoverá que os alumnos sexan capaces de aplicar as aprendizaxes nunha diversidad de

contextos.

3. Se fomentará a reflexión e investigación, así como a realización de tarefas que supoñan un reto e desafío

intelectual para os alumnos.

4. Poderanse deseñar tarefas e proxectos que supoñan o uso significativo da lectura, escritura, TIC e a expresión

oral mediante debates ou presentacións orais.

5. A actividade de clase favorecerá o traballo individual, o traballo en equipo e o traballo cooperativo.

6. Procurarase organizar os contidos en torno a núcleos temáticos próximos e significativos.

7. Procurarase seleccionar materiais e recursos didácticos diversos, variados, interactivos e accesibles, tanto no que

se refire ao contido como ao soporte.

1.3.d AGRUPAMIENTOS DE ALUMNOS

Poderanse realizar diferentes variantes de agrupamientos, en función das necesidades que suscite a resposta á

diversidad e necesidades dos alumnos, e á heteroxeneidade das actividades de ensino/aprendizaxe.

Así, partindo do agrupamiento máis común (grupo-clase), e combinado co traballo individual, acudirase ao pequeno

grupo cando se queira buscar o reforzo para os alumnos cun ritmo de aprendizaxe máis lenta ou a ampliación para

aqueles que mostren un ritmo de aprendizaxe máis rápida; aos grupos flexibles cando así o requiran as actividades

concretas ou cando se busque a constitución de equipos de traballo nos que o nivel de coñecemento dos seus

membros sexa diferente pero exista coincidencia en canto a intereses; ou á constitución de talleres, que darán

resposta a diferentes motivaciones. En calquera caso, cada profesor decidirá, á vista das peculiaridades e

necesidades concretas dos seus alumnos, o tipo de agrupamiento que considere máis operativo.

19

MODALIDAD DE

AGRUPAMIENTO

NECESIDADES QUE CUBRE

Trabajo individual - Actividades de reflexión personal.

- Actividades de control y evaluación.

Pequeño grupo (apoyo) - Refuerzo para alumnos con ritmo más lento.

- Ampliación para alumnos con ritmo más rápido.

- Trabajos específicos.

Agrupamiento flexible Respuestas puntuales a diferencias en:

- Nivel de conocimientos.

- Ritmo de aprendizaje.

- Intereses y motivaciones.

Talleres - Respuesta puntual a diferencias en intereses y motivaciones, en función

de la naturaleza de las actividades.

Polo seu valor intrínseco no fomento da adquisición e o desenvolvemento de habilidades como a autonomía, a toma

de decisións responsable e o traballo en equipo, é importante que se conformen grupos de traballo heteroxéneos

para realizar traballos cooperativos. Antes de iniciar as actividades, é imprescindible que se proporcionen ao

alumnado ferramentas que lles axuden a organizar a tarefa de xeito autónomo e consensuada: distribuír roles en

función das habilidades e intereses, establecer prazos, realizar propostas, debatelas logo dunha escoita activa

utilizando argumentos, tomar decisións, consensuar propostas, elixir os materiais necesarios e transformar ditas

propostas en produtos concretos. Todo iso obrigará ao alumno a reflexionar sobre a súa propia aprendizaxe,

fomentará a convivencia e potenciará unha das ferramentas máis potentes e produtivas para a aprendizaxe: o ensino

entre iguais.

1.3.e ORGANIZACIÓN DO ESPAZO

O espazo deberá organizarse en condicións básicas de accesibilidade e non discriminación necesarias para garantir

a participación de todos os alumnos nas actividades do aula e do centro. Dita organización irá en función dos

distintos tipos de actividades que se poden levar a cabo:

ESPACIO ESPECIFICACIONES

Dentro del aula - Se podrán adoptar disposiciones espaciales diversas.

Fuera del aula - Biblioteca.

- Sala de audiovisuales.

- Sala de informática.

- Salón de actos.

- Otros.

Fuera del centro - Visitas y actos culturales en la localidad.

- Visitas y actos culturales fuera de la localidad.

1.3.f MATERIAIS E RECURSOS

Os criterios de selección dos materiais curriculares que adopten os equipos docentes axústanse a un conxunto

homoxéneo, que proporcionan resposta efectiva ás formulacións xerais da intervención educativa e ao modelo

anteriormente proposto. De tal modo, establécense oito criterios ou directrices xerais que axudan a evaluar a

pertinencia da selección:

1. Adecuación ao contexto educativo do centro.

2. Correspondencia dos obxectivos promovidos cos enunciados da programación.

3. Coherencia dos contidos propostos cos obxectivos, coa presenza dos diferentes tipos de contido e a inclusión de

temas transversales.

4. Acertada progresión dos contidos e obxectivos, a súa correspondencia co nivel e a fidelidade á lóxica interna de

cada materia.

5. Adecuación aos criterios de avaliación do centro.

6. Variedade das actividades, diferente tipoloxía e a súa potencialidade para a atención ás diferenzas individuais.

7. Claridade e amenidad gráfica e expositiva.

20

8. Existencia doutros recursos que facilitan a tarefa educativa.

Entre os recursos didácticos que o profesor podería utilizar están os seguintes:

- A explicación directa cando sexa estrictamente necesaria; si non é imprescindible, mellor que os propios alumnos

vaian progresando no seu autoaprendizaje.

- Apoio en libros de texto para o alumnado e bibliografía de consulta para os membros do Departamento de Debuxo.

- Apoio en medios interactivos virtuales proporcionados polas redes de contornas informáticas, que permitan, entre

outras, a interacción profesor-alumno de xeito individualizado.

- Apoio en imaxes de distintos soportes:

+ Láminas de arte.

+ Imaxes fotográficas

+ Imaxes infográficas

+ Imaxes proxectadas ...

+ Modelos varios de escayola, xarróns de barro e cerámica, entre outros, para debuxo do natural.

+ Sólidos básicos en madeira e plástico e pezas industriais para fundamentar esbozos acoutados e

representacións en debuxo técnico.

+ Empregaranse figuras xeométricas tridimensionais e planas para facilitar a comprensión espacial dos

corpos xeométricos.

- Útiles e ferramentas propias da materia:

+ Blocs de debuxo.

+ Lápices de distinta dureza, lápices de cores, rotuladores, ceras, acuarelas...

+ Material de debuxo para trazados xeométricos (regla, compás…).

+ Papel de todos os tipos, cartulinas, cartón...

+ Instrumentos de modelaxe e material para realizar obras plásticas tridimensionais (plastilina, arcilla,

escayola...)

- Material informático:

+ Cámaras dixitais de video e fotografía

+ Equipo informático con programas de tratamento de texto, de imaxes, de deseño gráfico, de deseño

asistido (CAD), de acceso a internet e aos medios publicitarios e audiovisuais ...

- Equipo musical que permita a introdución da música no aula con fins didácticos interdisciplinares e para a súa

edición en medios audiovisuais.

- Utilización de material para reciclaxe con fins estéticos e para sensibilizar ao alumnado sobre as consecuencias

dun mundo baseado no consumo.

1.3.g MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A Ensino Secundaria Obrigatoria organízase de acordo cos principios de educación común e de atención ás

necesidades de todos os alumnos. Pero estes teñen distinta formación, distintas capacidades, distintos intereses,

... Por iso, a atención á diversidade debe converterse nun aspecto esencial da práctica docente diaria.

Este departamento terá en conta a atención á diversidade seguindo os protocolos publicados pola Consellería de

Educación (educonvives.gal). Na seguinte taboa remitimos aos enlaces de ditos protocolos.

PROTOCOLOS PARA ALUMNADO CON NECESIDADES EDUCATIVAS ESPECIAIS

Protocolo para a atención educativa ao alumnado con altas capacidades intelectuais

Protocolo para a atención educativa ao alumnado con discapacidade auditiva

Protocolo Tratamiento educativo do alumnado con Trastorno do Espectro de Autismo (TEA)

Protocolo para a atención educativa do alumnado coa Síndrome de Dawn e/ou Discapacidade Intelectual

Protocolo de Consenso sobre TDAH na infancia e na adolescencia nos ámbitos educativo e sanitario

A atención á diversidade contemplarase en tres niveles ou planos: na programación, na metodoloxía e nos materiais

curriculares.

1. Atención á diversidad na programación

A programación debe ter en conta os contidos nos que os alumnos conseguen rendementos moi diferentes. Aínda

que a práctica e resolución de problemas pode desempeñar un papel importante no traballo que se realice, o tipo

de actividade concreta e os métodos que se utilicen deben adaptarse segundo o grupo de alumnos. Da mesma xeito,

o grado de complejidad ou de profundidade que se alcance non pode ser sempre o mesmo. Por iso aconséllase

organizar as actividades en actividades de reforzo e de ampliación, de maneira que poidan traballar sobre o mesmo

contido alumnos de distintas necesidades.

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/content_type/learningobject/2019/10/16/40af9b01688982e3a742808df6271bc0.pdf

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/content_type/learningobject/2019/03/20/6098b8472895616fdf8740b5826a0ddc.pdf

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/content_type/learningobject/2016/03/14/5b7a09f72e369a40b7d319634a159b49.pdf

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/content_type/learningobject/2018/06/14/9987879c1e15abb4c36a50d6f870efd0.pdf

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/protected/content_type/advertisement/2014/07/02/libro_tdah_definitivo_16-06-14.pdf

21

A programación debe tamén ter en conta que non todos os alumnos progresan á mesma velocidade, nin coa mesma

profundidade. Por iso, debe asegurar un nivel mínimo para todos ao final da etapa, dando oportunidades para que

se recuperen os contidos que quedaron sen consolidar no seu momento, e de profundar naqueles que máis

interesen individualmente.

2. Atención á diversidade na metodoloxía

Desde o punto de vista metodolóxico, a atención á diversidade implica que o profesor:

- Detecte os coñecementos previos, para proporcionar axuda cando se observe unha lagoa anterior.

- Procure que os contidos novos enlacen cos anteriores, e sexan os adecuados ao nivel cognitivo.

- Intente que a comprensión de cada contido sexa suficiente para que o alumno poida facer unha mínima aplicación

do mesmo, e poida enlazar con outros similares.

3. Atención á diversidade nos materiais utilizados

Como material esencial utilizarase o libro de texto. O uso de materiais de reforzo ou de ampliación, tales como as

fichas de consolidación e de profundización permite atender á diversidade en función dos obxectivos que se queiran

trazar.

De xeito máis concreto, especifícanse a continuación os instrumentos que se contemplarán para atender á

diversidade do alumnado:

- Variedade metodolóxica.

- Variedade de actividades de reforzo e profundización.

- Multiplicidad de procedementos na avaliación da aprendizaxe.

- Diversidad de mecanismos de recuperación.

- Traballo en pequenos grupos.

- Traballos voluntarios.

Estes instrumentos poden completarse con outras medidas que permitan unha adecuada atención da diversidade,

como:

- Levar a cabo unha detallada avaliación inicial.

- Favorecer a existencia dun bo clima de aprendizaxe no aula.

- Insistir nos refuerzos positivos para mellorar a autoestima.

- Aproveitar as actividades fose do aula para lograr unha boa cohesión e integración do grupo.

Si todas estas previsións non fosen suficientes, haberá que recorrer a procedementos institucionais, imprescindibles

cando a diversidad ten un carácter extraordinario, como poida ser significativas deficiencias en capacidades de

expresión, lectura, comprensión, ou dificultades orixinadas por incapacidade física ou psíquica.

Aos alumnos con dificultades físicas ou psíquicas que lles impidan seguir o desenvolvemento normal do proxecto

curricular, previo informe psicopedagóxico do Departamento de Orientación, elaboraríaselles, coa necesaria asesoría

do mesmo, a adaptación curricular necesaria no referido a:

- Adaptación de obxectivos e contidos.

- Graduación de criterios e procedementos de avaliación.

- Metodoloxía.

- Elección de materiais didácticos.

- Agrupamientos.

- Organización espazo-temporal.

- Programas de desenvolvemento individual.

- Refuerzos ou apoios.

- Adaptación ao ritmo de aprendizaxe destes alumnos.

1.3.h ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS

Considéranse actividades complementarias as planificadas polos docentes que utilicen espazos ou recursos

diferentes ao resto de actividades ordinarias do área, aínda que precisen tempo adicional do horario non lectivo para

a súa realización. Serán evaluables a efectos académicos e obligatorios tanto para os profesores como para os

alumnos. No entanto, terán carácter voluntario para os alumnos aquelas que se realicen fose do centro ou precisen

achegas económicas das familias, nese caso garantirase a atención educativa dos que non participen nas mesmas.

Entre os propósitos que perseguen este tipo de actividades destacan:

- Completar a formación que reciben os alumnos nas actividades curriculares.

- Mellorar as relacións entre alumnos e axudarlles a adquirir habilidades sociais e de comunicación.

- Permitir a apertura do alumnado cara á contorna física e cultural que lle rodea.

- Contribuír ao desenvolvemento de valores e actitudes adecuadas relacionadas coa interacción e o respecto cara

aos demais, e o coidado do patrimonio natural e cultural.

- Desenvolver a capacidade de participación nas actividades relacionadas coa contorna natural, social e cultural.

- Estimular o desexo de investigar e saber.

- Favorecer a sensibilidade, a curiosidade e a creatividade do alumno.

- Espertar o sentido da responsabilidade nas actividades nas que se integren e realicen.

22

Propostas posibles de actividades complementarias:

- Visitas a museos e institucións culturais.

- Participación en concursos plásticos a escala local ou nacional

- Exposicións de alumnos no centro ou fóra del.

- Organización, no marco da Semana Cultural ou outras datas sinaladas, de concursos de pintura ou calquera outra

expresión plástica, incluídas as propias da tradición cultural española.

- Cine escolar.

- Participacións en obradoiros de estampación e gravado.

1.4 AVALIACIÓN

A avaliación do proceso de aprendizaxe dos alumnos da Ensino Secundaria Obrigatoria debe reunir estas

propiedades:

- Ser continua, porque debe atender á aprendizaxe como proceso, contrastando diversos momentos ou fases.

- Ter carácter formativo, porque debe ter un carácter educativo e formador e ha de ser un instrumento para a mellora

tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe.

- Ser integradora, porque atende á consecución do conxunto dos obxectivos establecidos para a etapa e do

desenvolvemento das competencias correspondentes.

- Ser individualizada, porque se centra na evolución persoal de cada alumno.

- Ser cualitativa, na medida que aprecia todos os aspectos que inciden en cada situación particular e evalúa de xeito

equilibrado diversos aspectos do alumno, non só os de carácter cognitivo.

No desenvolvemento da actividade formativa, definida como un proceso continuo, existen varios momentos crave,

que inciden dun xeito concreto no proceso de aprendizaxe:

MOMENTO Características Relación con el proceso

enseñanza-aprendizaje

INICIAL

- Permite conocer cuál es la situación de

partida y actuar desde el principio de manera

ajustada a las necesidades, intereses y

posibilidades del alumnado.

- Se realiza al principio del curso o unidad

didáctica, para orientar sobre la programación,

metodología a utilizar, organización del aula,

actividades recomendadas, etc.

- Utiliza distintas técnicas para establecer la

situación y dinámica del grupo clase en

conjunto y de cada alumno individualmente.

- Afectará más directamente a las primeras

fases del proceso: diagnóstico de las

condiciones previas y formulación de los

objetivos.

CONTINUA FORMATIVA

- Valora el desarrollo del proceso de

enseñanza-aprendizaje a lo largo del mismo.

- Orienta las diferentes modificaciones que se

deben realizar sobre la marcha en función de

la evolución de cada alumno y del grupo, y de

las distintas necesidades que vayan

apareciendo.

- Tiene en cuenta la incidencia de la acción

docente.

- Se aplica a lo que constituye el núcleo del

proceso de aprendizaje: objetivos,

estrategias didácticas y acciones que

hacen posible su desarrollo.

FINAL SUMATIVA

- Consiste en la síntesis de la evaluación

continua y constata cómo se ha realizado todo

el proceso.

- Refleja la situación final del proceso.

- Permite orientar la introducción de las

modificaciones necesarias en el proyecto

curricular y la planificación de nuevas

secuencias de enseñanza-aprendizaje.

- Se ocupa de los resultados, una vez

concluido el proceso, y trata de

relacionarlas con las carencias y

necesidades que en su momento fueron

detectadas en la fase del diagnóstico de las

condiciones previas.

Así mesmo, contémplase no proceso a existencia de elementos de autoevaluación e coevaluación, de maneira que

23

os alumnos implíquense e participen no seu propio proceso de aprendizaxe. Deste xeito, a avaliación deixa de ser

unha ferramenta que se centra en resaltar os erros cometidos, para converterse nunha guía para que o alumno

comprenda que lle falta por conseguir e como pode logralo.

1.4.a REFERENTES PARA A AVALIACIÓN

Os criterios de avaliación establecidos han de servir como referentes e concretarse nos estándares de aprendizaxe

evaluables, que á súa vez fundamentan o acto de evaluar. As ferramentas de avaliación que se propoñan, xa que

logo, non deben intentar medir o grado de consecución dos contidos en si mesmos, senón dos estándares de

aprendizaxe propostos que, intrínsecamente, sempre implicará a adquisición dos contidos asociados.

E para medir o grado de consecución de cada competencia crave, aplicarase o peso da porcentaxe da cualificación

obtida en cada materia, consensuado pola Comisión Pedagóxica do Centro. Para a materia de Educación Plástica

Visual e Audiovisual, este podería ser un exemplo:

COMPETENCIA CLAVE PESO DA

MATERIA

Comunicación lingüística 10 %

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía 15 %

Competencia dixital 15 %

Aprender a aprender 10 %

Competencias sociais e cívicas 10 %

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor 15 %

Conciencia e expresións culturais 25 %

1.4.b PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Os instrumentos que han de medir as aprendizaxes dos alumnos deberán cumprir unhas normas básicas:

a) Deben ser útiles, isto é, han de servir para medir exactamente aquilo que se pretende medir: o que un alumno

sabe, fai ou como actúa.

b) Han de ser viables, a súa utilización non ha de entrañar un esforzo extraordinario ou imposible de alcanzar

Entre outros instrumentos de avaliación convén citar os seguintes:

- Exploración inicial

Para coñecer o punto de partida, resulta de gran interese realizar un sondo previo entre os alumnos. Este

procedemento servirá ao profesor para comprobar os coñecementos previos sobre o tema e establecer estratexias

de profundización; e para o alumno, para informarlle sobre o seu grado de coñecemento de partida. Pode facerse

mediante unha breve enquisa oral ou escrita e a través dunha ficha de Avaliación Inicial.

- Caderno do profesor (CD)

É unha ferramenta crucial no proceso de avaliación. Pode constar de fichas de seguimiento personalizado, onde se

anoten todos os elementos que se deben ter en conta: asistencia, rendemento en tarefas propostas, participación,

conduta, resultados das probas e traballos, etc.

Para completar o caderno do profesor será necesaria supervisar o caderno ou cartafol do alumno, tomar nota das

súas intervencións e anotar as impresións obtidas en cada caso. Entre os aspectos que precisan dunha observación

sistemática e análise de tarefas destacan:

+ Observación diaria: valoración do traballo de cada día, moi utilizado para calibrar hábitos e

comportamentos desexables. (CDO)

+ Participación nas actividades do aula, como debates, postas en común ..., que son un momento

privilexiado para a avaliación de actitudes. O uso da correcta expresión oral será obxecto permanente de avaliación

en toda clase de actividades realizadas polo alumno.

+ Traballo, interese, orde e solidariedade dentro do grupo.

- Caderno de clase (CC), no que o alumno anota os datos das explicacións, as actividades e exercicios propostos.

Nel consignaranse os traballos desenvolvidos individual ou colectivamente no aula ou fóra dela, que os alumnos

24

deban realizar a petición do profesor. O seu actualización e corrección formal permiten evaluar o traballo, o interese

e o grado de seguimiento das tarefas do curso por parte de cada alumno e axudará a valorar distintas actividades,

así como a organización e limpeza do mesmo.

- Probas obxectivas (PO)

Deben ser o máis variadas posibles, para que teñan unha maior fiabilidade. Poden ser de varios tipos:

+ De información: con elas pódese medir a aprendizaxe de conceptos, a memorización de datos

importantes, etc. (POIN)

+ De elaboración: evalúan a capacidade do alumno para estructurar con coherencia a información,

establecer interrelaciones entre factores diversos, argumentar lóxicamente, etc. Estas tarefas competenciais

perseguen a realización dun produto final significativo e próximo á contorna cotiá. (POE)

+ De investigación: aprendizaxes baseadas en exercicios ou problemas. (POIV)

+ Traballos individuais ou colectivos sobre un tema calquera. (POT)

+ Fichas de observación de actitudes do grupo-clase. (POO)

+ Rúbricas para a avaliación: de cada unidade didáctica, da tarefa competencial, do traballo realizado nos

exercicios e da comprensión.

+ Rúbricas para a autoevaluación do alumno: da tarefa competencial, de traballo en equipo...

Mecanismos de recuperación

Están en función de todo o anteriormente exposto. Cada alumno ha de recuperar aquilo no que non logrou os

obxectivos propostos, de modo que:

a) Deberá rectificar a súa actitude si aí está a súa dificultade.

b) Deberá facer ou rectificar aqueles traballos que non fixo no seu momento ou fixo de modo non satisfactorio.

c) Deberá volver estudar os contidos conceptuais ou procedimentales si esa é o seu insuficiencia.

Deste xeito non pode haber un único mecanismo de recuperación, pois este axustarase á realidade dos alumnos

en cada avaliación. O profesor acordará cos seus alumnos o momento máis adecuado para a realización das probas

ou traballos necesarios.

Os alumnos que teñan pendente de recuperación algunha avaliación anterior recibirán actividades extra de

recuperación, motivadoras, significativas e, no posible, adaptadas ao modo de aprendizaxe de cada alumno para

axudarlle a alcanzar os obxectivos.

Proponse que a realización das devanditas actividades, nos prazos e forma que se lle establezan, conte un 50 %

da nota de recuperación, que se completará no 50 % restante, coa nota obtida nunha proba obxectiva.

O procedemento que se establece cos alumnos que deben recuperar a materia pendente do ano anterior será

similar. Para iso debe organizarse no Centro un calendario de entrega de actividades e de probas obxectivas que

lle permitan recuperar a materia.

Para os alumnos que perdan o dereito á avaliación continua procederase en función do establecido no Reglamento

de Réxime do centro.

1.4.c CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Han de ser coñecidos polos alumnos, porque deste xeito mellórase o proceso de ensino-aprendizaxe. O alumno

debe saber que se espera del e como se lle vai a evaluar; só así poderá facer o esforzo necesario na dirección

adecuada para alcanzar os obxectivos propostos. Si é necesario, débeselle proporcionar un modelo que imitar no

seu traballo. Arbitrarase, tamén, o modo de informar sobre os criterios de avaliación e cualificación ás familias dos

alumnos, así como os criterios de promoción.

Os resultados de avaliación expresaranse con números sen decimais de 1 a 10, que se engadirán ás seguintes

cualificacións: Sobresaliente (9, 10), Notable (7, 8), Ben (6), Suficiente (5) ou Insuficiente (4, 3, 2, 1). A cualificación

«Non presentado» só poderá usarse cando o alumno non se presente ás probas extraordinarias, salvo que obtivese

outra cualificación na avaliación final ordinaria, caso no que se poñerá a mesma cualificación.

Proponse o seguinte esquema para o cálculo da cualificación:

1. A cualificación da avaliación dividirase en dous bloques:

Bloque I ---------------------- desde un 50 % do total

+ Actividades prácticas

+ Exames escritos

Bloque II -------------------- Ata un 50 % do total

+ Actividades e notas de clase ------------------

+ Cadernos ------------------------------------------ ------ Ata un 30 % do total

+ Traballos escritos --------------------------------

+ Actitude ante a materia ---------------------------------- Ata un 20 % do total

Interese, puntualidade, cooperación, boa actitude en clase, entrega dos traballos en data ....

En caso de non existir actividades ou probas do segundo bloque nalgún periodo lectivo, a actitude ante a asignatura

25

pode alcanzar, segundo criterio do profesor, o máximo do 30 %, sendo o resto para o primeiro apartado.

2. Presentación de cadernos, traballos e exames

a) É obligatorio si fose o caso escribir a data e o enunciado dos exercicios (ou polo menos, facer referencia ao que

pide cada un deles).

b) Todo exercicio debe empezar a contestarse facendo referencia ao que se pregunta.

c) Os traballos de investigación que se propoñan presentaranse aténdose ás instrucións previas do profesor sobre

os seguintes aspectos:

- Portada.

- Índice.

- Contido do traballo.

- Anexos (onde se recolla a información manexada polo alumno para elaborar o traballo).

- Bibliografía comentada.

d) Para potenciar o uso das novas tecnoloxías, o alumno será libre de entregar os traballos impresos solicitados,

gravados en pendrive ou a través do correo electrónico, sempre respectando as partes do traballo, comentadas

anteriormente, así como a data de entrega.

3. Probas escritas. Na cualificación das probas escritas valoraranse positivamente os seguintes conceptos:

- Adecuación pregunta/resposta.

- Corrección formal (legibilidad, marxes ...) e ortográfica.

- Capacidade de síntese.

- Capacidade de definición.

- Capacidade de argumentación e razoamento.

Estes mesmos criterios adóptanse para evaluar o caderno de clase e os traballos monográficos.

4. As actividades prácticas axustaranse sempre ás normas prefixadas polo profesor e entregaranse na data

proposta. A este efecto, pódese establecer un sistema de descontos na nota, en función da causa do atraso.

Calificarase, según o tipo de actividades, o seguinte:

- Concordancia e adecuación co pedido.

- Materialización dos conceptos teóricos adquiridos.

- Creatividade e orixinalidade.

- Limpeza e precisión.

- Acabado e presentación

- Entrega na data acordada.

- Dificultade e esforzo.

- Grado de coñecemento das técnicas.

- Actitude ante a actividade (bservación directa da actitude mediante rúbrica ao efecto: colaboración, traballo en

equipo, atención, puntualidade, etc).

1.4.d AVALIACIÓN FINAL ORDINARIA E EXTRAORDINARIA

A avaliación do proceso de aprendizaxe dos alumnos debe ser integradora, e por iso, ha de terse en conta desde

todas e cada unha das asignaturas a consecución dos obxectivos establecidos para a etapa e do desenvolvemento

das competencias correspondentes. Con todo, o carácter integrador da avaliación non impedirá que o profesorado

realice de xeito diferenciado a avaliación de cada asignatura tendo en conta os criterios de avaliación e os

estándares de aprendizaxes evaluables de cada unha delas. Xa que logo, ao término de cada curso valorarase o

progreso global do alumno en cada materia, no marco da avaliación continua levado a cabo.

Para o alumnado con cualificación negativa, poderase elaborar un informe individualizado no que consten os

obxectivos non alcanzados e propóñanse actividades para a súa recuperación.

Levarase a cabo unha avaliación extraordinaria para estes alumnos e axustarase ao recolleito no informe que se

entrega ao alumno.

Avaliación ordinaria

Será necesario alcanzar unha avaliación positiva na suma dos contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais,

para aprobar a asignatura en cada avalición. Para garantir a avaliación continua, procederase a recuperar a parte

suspensa inmediatamente despois dos períodos de vacacións.

A nota final obterase coa media aritmética das tres avaliacións, ponderándose para estimular a progresión do

alumno, da seguinte forma: 20% a primeira avaliación, 30% a segunda e 50% a terceira.

Avaliación extraordinaria

Para o alumnado con cualificación negativa na avaliación ordinaria, elaborarase un informe individualizado no que

consten os obxectivos e competencias crave non alcanzados e propóñanse actividades para a súa recuperación.

levará a cabo unha avaliación extraordinaria para estes alumnos onde se valorará a realización das actividades de

recuperación propostas, que supoñerá o 50 % da nota e unha proba escrita que supoñerá o 50 % da nota final.

26

1.4.e ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIASPENDENTES.

O alumno que non supere a materia na avaliación extraordinaria e promocione ao curso seguinte, deberá realizar

actividades de carácter práctico, deseñadas polo Departamento, que lle serán entregadas ao longo do curso. Haberá

de presentarse, tamén, ás probas escritas de carácter teórico-práctico nas datas fixadas para ese efecto polo

Centro.

A proba escrita constará de diversas cuestións que comprobarán o grado mínimo de consecución dos estándares

de aprendizaxe, descrito no punto 1.5.e, 1.6. e e 1.7.e desta programación. A súa cualificación será dun a dez.

As actividades entregaranse ao alumno ao principio de cada avaliación e este deberá presentalas terminadas no

momento de realizar as probas escritas. En todo momento, o Departamento fará un seguimiento e asesoramiento

ao alumno para a realización das mesmas.

A nota final obterase ao 50% do valor entre o control e as actividades correspondentes.

27

1.4.f AVALIACIÓN DA PRÁCTICA DOCENTE E INDICADORES DE LOGRO

A avaliación da práctica docente debe enfocarse polo menos con relación a momentos do exercicio:

1. Programación.

2. Desenvolvemento.

3. Avaliación.

Inclúese a continuación un modelo, a modo de exemplo de ficha de autoevaluación da práctica docente:

MATERIA: CLASE:

PROGRAMACIÓN

INDICADORES DE LOGRO Puntuación

de 1 a 10

Observacións

Os obxectivos didácticos formuláronse en función dos

estándares de aprendizaxe avaliables que concretan os

criterios de avaliación.

A selección e temporalización de contidos e actividades

foi axustada.

A programación facilitou a flexibilidade das clases, para

axustarse ás necesidades e intereses dos alumnos o

máis posible.

Os criterios de avaliación e cualificación foron claros e

coñecidos dos alumnos, e permitiron facer un seguimento

do progreso dos alumnos.

A programación realizouse en coordinación co resto do

profesorado.

DESENVOLVEMENTO

Antes de iniciar unha actividade, fíxose unha introdución

sobre o tema para motivar aos alumnos e saber os seus

coñecementos previos.

Antes de iniciar unha actividade, expúxose e xustificado o

plan de traballo (importancia, utilidade, etc.), e foron

informados sobre os criterios de avaliación.

Os contidos e actividades relacionáronse cos intereses

dos alumnos, e construíronse sobre os seus

coñecementos previos.

Ofreceuse aos alumnos un mapa conceptual do tema,

para que sempre estean orientados no proceso de

aprendizaxe.

As actividades propostas foron variadas na súa tipoloxía

e tipo de agrupamiento, e favoreceron a adquisición das

competencias crave.

A distribución do tempo na aula é adecuada.

Utilizáronse recursos variados (audiovisuais, informáticos,

etc).

28

Facilitáronse estratexias para comprobar que os alumnos

entenden e que, no seu caso, saiban pedir aclaracións.

Facilitáronse aos alumnos estratexias de aprendizaxe:

lectura comprensiva, como buscar información, como

redactar e organizar un traballo, etc.

Favoreceuse a elaboración conxunta de normas de

funcionamento na aula.

As actividades grupales foron suficientes e significativas.

O ambiente da clase foi adecuado e produtivo.

Proporcionouse ao alumno información sobre o seu

progreso.

Proporcionáronse actividades alternativas cando o

obxectivo non se ha alcanzado en primeira instancia.

Houbo coordinación con outros profesores.

AVALIACIÓN

Realizouse unha avaliación inicial para axustar a

programación á situación real de aprendizaxe.

Utilizáronse de maneira sistemática distintos

procedementos e instrumentos de avaliación, que

permitiron avaliar contidos, procedementos e actitudes.

Os alumnos dispuxeron de ferramentas de

autocorrección, autoevaluación e coevaluación.

Proporcionáronse actividades e procedementos para

recuperar a materia, tanto a alumnos con algunha

avaliación suspensa, ou coa materia pendente do curso

anterior, ou na avaliación final ordinaria.

Os criterios de cualificación propostos foron axustados e

rigorosos.

Os pais foron adecuadamente informados sobre o proceso

de avaliación: criterios de cualificación e promoción, etc.

Ademais, sempre resulta conveniente escoitar tamén o parecer dos usuarios. Neste sentido, é interesante

proporcionar aos alumnos unha vía para que poidan manifestar a súa opinión sobre algúns aspectos fundamentais

da asignatura. Para iso, pode utilizarse unha sesión informal na que se intercambien opinións, ou ben pasar unha

sinxela enquisa anónima, para que os alumnos poidan expresarse con total liberdade.

29

1.5 PROGRAMACIÓN 1º DE ESO

1.5.a OBXECTIVOS 1º DE ESO

1. Recoñecer os elementos básicos da linguaxe visual e audiovisual e os códigos propios de cada medio de

comunicación.

2. Diferenciar os principios de percepción utilizados para as diferentes finalidades das mensaxes visuales.

3. Distinguir e empregar recursos gráficos e digitales para expresar as propias sensacións, emocións e ideas.

4. Coñecer os principais elementos plásticos dunha obra e valorar a súa importancia para xerar sensacións visuales

ou psicolóxicas.

5. Representar composicións plásticas que expresen diversas sensacións a partir da organización dos elementos

fundamentais.

6. Desenvolver un sentido estético da composición a través da lectura de imaxes e da propia expresión plástica.

7. Distinguir as principais calidades da cor e as súas variacións, para realizar determinadas combinacións

cromáticas: primarios e secundarios.

8. Coñecer as relacións existentes entre as cores e apreciar as posibilidades expresivas da linguaxe cromática:

harmonías de cor.

9. Apreciar o sentido da cor nos traballos artísticos e aplicalo con coñecemento nas súas propias obras.

10. Diferenciar as calidades e as estruturas básicas das formas e representalas gráficamente, e identificar as

diferentes modalidades de debuxo que se utilizan para a súa representación.

11. Valorar a importancia expresiva das formas na linguaxe plástica e visual, e o xeito en que estas foron

interpretadas polos principais estilos artísticos.

12. Apreciar o sentido das formas nos traballos artísticos e aplicalo con coñecemento nas súas propias obras.

13. Observar e recoñecer os recursos geométricos básicos para representar o espazo e o volume sobre o plano,

e valorar a súa importancia.

14. Apreciar a incidencia da luz sobre o volume e representar este mediante o encaixado e o claroscuro.

15.Experimentar coas técnicas escultóricas do modelado.

16. Apreciar o sentido das formas e os volumes nos traballos artísticos, e aplicalo con coñecemento nas súas

propias obras.

17. Analizar a figura humana mediante o estudo das súas proporcións e segundo os diferentes estilos artísticos, e

utilizar a unidade de medida para representala.

18. Debuxar e compoñer figuras humanas en función do movemento, do xesto expresivo e da súa posición e punto

de vista.

19. Coñecer a linguaxe do cómic e crear personaxes.

20. Coñecer as características da geometría e utilizala en composicións de debuxo técnico e artístico.

21. Coñecer e manexar adecuadamente os instrumentos para os trazados técnicos.

22. Realizar composicións con elementos geométricos básicos e coñecer as súas aplicacións na arte para

comunicar ideas.

23. Coñecer e clasificar as formas poligonales básicas e aprender distintos métodos para a súa construción.

24. Realizar composicións expresivas con diferentes polígonos e identificar as súas aplicacións na arte.

25. Observar as imaxes da contorna natural e cultural, e identificar nelas as formas simétricas e os principais

fundamentos compositivos.

26. Distinguir os tipos de simetría e os diferentes esquemas, ritmos e leis da composición, e relacionalos con outras

linguaxes expresivos.

27. Expresarse con creatividade mediante o uso das técnicas e os esquemas requiridos, e transmitir emocións ou

sentimentos individuais e do grupo.

30

1.5.b ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS

Estes obxectivos agrúpanse en 9 unidades didácticas e concrétanse na programación de aula:

UNIDADE 1ª A LINGUAXE VISUAL (Obxectivos 1, 2 e 3)

UNIDADE 2ª ELEMENTOS BÁSICOS DA EXPRESIÓN PLÁSTICA (Obxectivos 4, 5 e 6)

UNIDADE 3ª A COR (Obxectivos 7, 8 e 9)

UNIDADE 4ª As FORMAS (Obxectivos 10, 11 e12)

UNIDADE 5ª A FORMA NO ESPAZO (Obxectivos 13, 14 15 e 16)

UNIDADE 6ª A FIGURA HUMANA (Obxectivos 17, 18 e 19)

UNIDADE 7ª TRAZADOS XEOMÉTRICOS (Obxectivos 20, 21 e 22)

UNIDADE 8ª FORMAS POLIGONALES (Obxectivos 23 e 24)

UNIDADE 9ª FORMAS SIMÉTRICAS (Obxectivos 25, 26 e 27)

1.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DEAPRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

No perfil competencial da materia de 1º ESO que a continuación se ofrece na táboa, inclúense as siglas

identificativas das competencias crave a cuxa adquisición contribúese particularmente con cada estándar de

aprendizaxe evaluable.

31

CONTIDOS, CRITERIOS DE EVALUACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES CC INSTRUMAVALIACI

MÍNIMOS EXIXIBLES TEMPORIZACIÓN

BLOQUE 1: EXPRESIÓN PLÁSTICA

- Elementos configuradores daimaxe: punto, liña e plano.- Aprecio do uso que os/as artistasfan do punto, a liña e o plano paraaplicalo ás propias composicións.- O punto como o elemento máissinxelo na comunicación visual.- Posibilidades gráficas e expresivasda liña en relación ao seu trazado, oseu grosor ou a súa velocidade.- Calidades do plano como elementocompositivo e como constructor devolume.- Elementos de expresión plástica:liña, textura e cor.- Composición: elementos.- O ritmo na composición.- A cor como fenómeno físico evisual. Mestura aditiva e mesturasubstractiva.- Círculo cromático. Corescomplementarios.- Texturas naturais e artificiais.Capacidade expresiva das texturas.- Materiais e técnicas de debuxo epintura. Técnicas plásticas: secas,húmidas e mixtas.

1. Identificar os elementosconfiguradores da imaxe.

1.1. Identifica e valora a importancia do punto, a liña e oplano, analizando de xeito oral e escrita imaxes eproducións gráficas plásticas propias e alleas.

CCEC CDOPOIN

Identifica a importancia do punto, a liña e o plano,analizando imaxes e producións gráficas plásticaspropias e alleas.

1 Sesión

2. Experimentar coas variaciónsformais do punto, o plano e aliña.

2.1. Analiza os ritmos lineales mediante a observación deelementos orgánicos, na paisaxe, nos obxectos e encomposicións artísticas, empregándoos como inspiraciónen creacións gráfico- plásticas.

CAA CDOPOIN

Analiza os ritmos lineales mediante a observaciónde elementos orgánicos, na paisaxe, nosobxectos e en composicións artísticas

1 Sesión

2.2. Experimenta co punto, a liña e o plano co conceptode ritmo, aplicándoos de forma libre e espontánea.

CSIIE POEPOIVPOT

Experimenta co punto, a liña e o plano coconcepto de ritmo, aplicándoos de forma libre eespontánea.

1 Sesión

2.3. Experimenta co valor expresivo da liña e o punto e assúas posibilidades tonales, aplicando distintos grados dedureza, distintas posicións do lápiz de grafico ou de cor(tombado ou vertical) e a presión exercida na aplicación,en composicións a man alzada, estructuradasxeométricamente ou máis libres e espontáneas.

CCEC POEPOIV

Experimenta co valor expresivo da liña e o puntoe as súas posibilidades tonales, aplicandodistintos grados de dureza, distintas posicións dolápiz de grafito ou de cor, en composicións a manalzada.

3 Sesións

3. Expresar emocións utilizandod i s t i n t o s e l e m e n t o sconfigurativos e recursosgráficos: liña, puntos, cores,texturas, claroscuros).

3.1. Realiza composicións que transmiten emociónsbásicas (calma, violencia, liberdade, opresión, alegría,tristeza, etc.) utilizando distintos recursos gráficos encada caso (claroscuro, liñas, puntos, texturas, cores...)

CCL POEPOIVPOT

Realiza composicións que transmiten emociónsbásicas utilizando distintos recursos gráficos.

2 Sesións

4. Identificar e aplicar osconceptos de equilibrio,proporción e ritmo encomposicións básicas.

4.1. Analiza, identifica e explica oralmente, por escrito egráficamente, o esquema compositivo básico de obrasde arte e obras propias, atendendo aos conceptos deequilibrio, proporción e ritmo.

CCL CDOPOIV

Analiza o esquema compositivo básico de obrasde arte e obras propias.

1 Sesión

4.2. Realiza composicións básicas con diferentestécnicas segundo as propostas establecidas por escrito.

CSIIE POEPOT

Realiza composicións básicas con diferentestécnicas.

2 Sesións

4.3. Realiza composicións modulares con diferentesprocedementos gráfico-plásticos en aplicacións aodeseño textil, ornamental, arquitectónico ou decorativo.

CCECCSIIE

POEPOIVPOT

Realiza composicións modulares en aplicaciónsao deseño ornamental.

2 Sesións

4.4. Representa obxectos illados e agrupados donatural ou do ámbito inmediato, proporcionándoos enrelación coas súas características formais e en relaciónco seu ámbito.

CCEC POEPOT

Representa obxectos illados e agrupados donatural, proporcionándoos en relación coas súascaracterísticas formais.

2 Sesións

32

5. Experimentar coas coresprimarias e secundarias.

5.1. Experimenta coas cores primarias e secundarios,estudando a síntese aditiva e sustractiva e as corescomplementarias.

CSC POEPOIV

Experimenta coas cores primarias esecundarios, estudando a síntese sustractiva eas cores complementarias.

1 Sesión

6. Transcribe texturas táctiles atexturas visuais mediante astécnicas de frottage, utilizándoasen composicións abstractas oufigurativas.

6.1. Transcribe texturas táctiles a texturas visuaismediante as técnicas de frottage, utilizándoas encomposicións abstractas ou figurativas.

CSIIE POEPOT

Transcribe texturas táctiles a texturas visuaismediante as técnicas de frottage, utilizándoasen composicións.

3 Sesións

7. Coñecer e aplicar asposibilidades expresivas dastécnicas gráfico plásticassecas, húmidas e mixtas:témpera, lápiz de grafito e decor; collage.

7.1. Utiliza con propiedade as técnicas gráfico-plásticascoñecidas aplicándoas de forma idónea ao obxectivo daactividade.

CCL POEPOIVPOT

Utiliza as técnicas gráfico-plásticas coñecidasnas actividades.

3 Sesións

7.2. Utiliza o lápiz de grafito e de cor, creando oclaroscuro en composicións figurativas e abstractasmediante a aplicación do lápiz de forma continua ensuperficies homoxéneas ou degradadas.

CSC POEPOT

Utiliza o lápiz de grafito e de cor, creando oclaroscuro en composicións sobre superficieshomoxéneas.

3 Sesións

7.3. Experimenta coas témperas aplicando a técnica dediferentes formas (pinceles, esponxas, goteos, distintosgrados de humidade, estampaciones, etc.), valorandoas posibilidades expresivas segundo o grado deopacidade e a creación de texturas visuais cromáticas.

CCEC POEPOIVPOT

Experimenta coas témperas aplicando a técnicade diferentes formas, creando texturas visuaiscromáticas.

3 Sesións

7.4. Utiliza o papel como material, manipulándoo,rasgando ou plegando, creando texturas visuais etáctiles, para crear composicións, collages matéricos efiguras tridimensionais.

CAA POEPOIVPOT

Utiliza o papel como material, manipulándoo,rasgando ou plegando, creando texturas visuaise táctiles, en composicións e collages.

4 Sesións

7.5. Crea co papel recortado formas abstractas efigurativas compoñéndoas con fins ilustrativos,decorativos ou comunicativos.

CSC POEPOIVPOT

Crea co papel recortado formas, compoñéndoascon fins ornamentais.

7.6. Aproveita materiais reciclados para a elaboraciónde obras de forma responsable co medio eaproveitando as súas calidades gráfico-plásticas.

CSC POEPOIVPOT

Aproveita materiais reciclados para aelaboración de obras de forma responsable comedio.

7.7. Mantén o seu espazo de traballo e o seu materialen perfecta orde e estado, e apórtao ao aula cando énecesario para a elaboración das actividades.

CSC CDO Mantén o seu espazo de traballo e o seumaterial en perfecta orde e estado, e apórtao aoaula cando é necesario para a elaboración dasactividades.

33

BLOQUE 2: COMUNICACIÓN AUDIOVISUAL

- Imaxe e a comunicación visual.- Iconicidade. Grados deiconicidade.- Imaxe figurativa e imaxeabstracta.- Comunicación visual. Símbolos eiconos.- O cómic: medio de expresión.Linguaxe do cómic.- Comunicación visual:características e elementos queinterveñen nela.- Funcións das mensaxes nacomunicación visual e audiovisual.

1. Recoñecer os grados deiconicidade en imaxes presentesno ámbito comunicativo.

1.1. Diferencia imaxes figurativas de abstractas. CCL CDO Diferencia imaxes figurativas de abstractas. 2 Sesións

1.2. Recoñece grados de iconicidade nunha serie deimaxes.

CCL CDOPOO

Recoñece grados de iconicidade nunha seriede imaxes.

1.3. Crea imaxes con distintos grados de iconicidadebaseándose nun mesmo tema.

CC POEPOT

2. Distinguir e crear tipos deimaxes segundo a súa relaciónsignificante- significado:símbolos e iconos.

2.1. Distingue símbolos de iconos. CCL CDOPOIV

Distingue símbolos de iconos. 2 Sesións

2.2. Deseña símbolos e iconos. CD POEPOT

Deseña iconos.

3. Analizar e realizar cómicsaplicando os recursos deadecuadamente.

3.1. Deseña un cómic utilizando adecuadamenteviñetas e lendas, globos, liñas cinéticas eonomatopeyas.

CCL POEPOT

Deseña un cómic utilizando viñetas, globos,liñas cinéticas e onomatopeyas.

2 Sesións

4. Diferenciar e analizar oselementos que interveñen nunacto de comunicación.

4.1. Identifica e analiza os elementos que interveñen enactos de comunicación visual.

CSC CDOPOO

Identifica os elementos que interveñen enactos de comunicación visual.

1 Sesión

5. Recoñecer as funcións dacomunicación.

5.1. Identifica e analiza vos elementos que interveñenen actos de comunicación audiovisual.

CCL CDOPOO

Identifica os elementos que interveñen enactos de comunicación audiovisual.

5.2. Distingue a función ou funcións que predominan enmensaxes visuais e audiovisuais.

CD CDOPOO

Distingue as funcións que predominan enmensaxes visuais e audiovisuais.

34

BLOQUE 3: DEBUXO TÉCNICO

- E l em en t os xe o m é t r i c o sfundamentais: punto, liñas edireccións.- Posicións relativas entre rectas:p a r a l e l a s , c o r t a n t e s eperpendiculares.- Manexo da escuadra e cartabónpara o trazado de paralelas,perpendiculares e rectas a 45º.- Circunferencia e círculo. Ac i rcunferenc ia com o lugarxeométrico básico no plano.- Manexo do compás. Dividir acircunferencia en dúas, catro, seisou oito partes iguais, usando ocompás.- Realizar motivos decorativos comanexo do compás.- Ángulos. Clasificación de ángulose posicións relativas.- Trazado de ángulos con escuadrae cartabón. - Realizar operacións con ángulos.Medidas angulares. Transporte demedidas angulares.- Bisectriz dun ángulo. A bisectrizcomo lugar geométrico básico noplano.- Concepto de medida. Operaciónscon segmentos coa axuda da regraou utilizando o compás.- Mediatriz dun segmento. Amediatriz como lugar xeométricobásico no plano.- Teorema de Thales. Aplicacións doteorema de Thales para dividir unsegmento en partes iguais e para aescala dun polígono.

1. Comprender e empregar osconceptos espaciais do punto,a liña e o plano.

1.1. Traza as rectas que pasan por cada par de puntos,usando a regra, resalta o triángulo que se forma.

CAA CDOCDPOIVPOT

Traza as rectas que pasan por cada par depuntos, usando a regra, resalta o triánguloque se forma.

1 Sesión

2. Construír distintos tipos derectas, utilizando a escuadra eo cartabón, logo de repasarpreviamente estes conceptos.

2.1. Sinala dous das aristas dun paralelepípedo, sobremodelos reais, estudando si definen un plano ou non, eexplicando cal é, en caso afirmativo.

CMCCT CDO

3. Coñecer con fluidez osconceptos de circunferencia,círculo e arco.

3.1. Constrúe unha circunferencia lobulada de seiselementos, utilizando o compás.

CD CDPOIVPOT

1 Sesión

4. Utilizar o compás, realizandoexercicios variados parafam i l ia r i zarse c on es taferramenta.

4.1. Divide a circunferencia en seis partes iguais,usando o compás, e debuxa coa regra o hexágonoregular e o triángulo equilátero que se posibilita.

CMCCT CDPOIVPOT

Divide a circunferencia en seis partes iguais,usando o compás, e debuxa coa regra ohexágono regular e o triángulo equilátero quese posibilita.

2 Sesións

5. Comprender o concepto deángulo e bisectriz e aclasificación de ángulosagudos, rectos e obtusos.

5.1. Identifica os ángulos de 30º, 45º, 60º e 90º naescuadra e no cartabón.

CSIEE CDPOIVPOT

Identifica os ángulos de 30º, 45º, 60º e 90º naescuadra e no cartabón.

1 Sesóns

6. Estudar a suma e réstaa deángulos, e comprender a formade medilos.

6.1. Suma ou resta ángulos positivos ou negativos conregra e compás.

CMCCT CDPOIVPOT

Suma ou resta ángulos con regra e compás. 1 Sesión

7. Estudar o concepto debisectriz e o seu proceso deconstrución.

7.1. Constrúe a bisectriz dun ángulo calquera, conregra e compás.

CCEC CDPOT

Constrúe a bisectriz dun ángulo calquera, conregra e compás.

1 Sesión

35

- Lugares xeométricosfundamentais. Circunferencia,mediatriz, bisectriz e mediana.- Clasificación dos triángulos enfunción dos seus lados e dos seusángulos.- Construción de triángulos.- Liñas e puntos notables dostriángulos. Alturas, medianas,bisectrices e mediatrices dostriángulos.- Triángulo rectángulo:características e construción dun.- Cuadriláteros: clasificación epropiedades.- Construción de cuadriláteros.- Polígonos. Polígonos regulares eirregulares. Clasificación dospolígonos.- Construción de polígonosregulares inscritos nunhacircunferencia.

8. Diferenciar claramente entrerecta e segmento tomandomedidas de segmentos coaregra ou utilizando o compás.

8.1. Suma ou resta segmentos, sobre unha recta,medindo coa regra ou utilizando o compás.

CMCCT CDPOT

Suma ou resta segmentos, sobre unha recta,medindo coa regra ou utilizando o compás.

1 Sesión

9. Trazar a mediatriz dunsegmento utilizando compás eregra, e tamén utilizando regra,escuadra e cartabón.

9.1. Traza a mediatriz dun segmento utilizando compáse regra, e tamén utilizando regra, escuadra e cartabón.

CMCCT CDPOIVPOT

Traza a mediatriz dun segmento utilizandocompás e regra, e tamén utilizando regra,escuadra e cartabón.

1 Sesión

10. Estudar as aplicacións doteorema de Thales.

10.1. Divide un segmento en partes iguais, aplicando oteorema de Thales.

CCEC CDPOIVPOT

Divide un segmento en partes iguais,aplicando o teorema de Thales.

2 Sesións

10.2. Escala un polígono aplicando o teorema deThales.

CSIEE POIVPOT

11. Coñecer lugaresxeométricos e definilos.

11.1. Explica, verbalmente ou por escrito, os exemplosmáis comúns de lugares xeométricos (mediatriz,bisectriz, circunferencia, esfera, rectas paralelas,planos paralelos, etc.).

CMCCT CODCDPOIV

1 Sesión

12. Comprender a clasificacióndos triángulos en función dosseus lados e dos seus ángulos.

12.1. Clasifica calquera triángulo, observando os seuslados e os seus ángulos.

CCEC CD Clasifica calquera triángulo, observando osseus lados e os seus ángulos.

1 Sesión

13. Construír triánguloscoñecendo tres dos seus datos(lados ou ángulos).

13.1. Constrúe un triángulo coñecendo dous lados e unángulo, ou dous ángulos e un lado, ou os seus treslados, utilizando correctamente as ferramentas.

CAA CDPOT

Constrúe un triángulo coñecendo dous lados eun ángulo ou os seus tres lados, utilizandocorrectamente as ferramentas.

1 Sesión

14. Analizar las propiedades depuntos y rectas característicosde un triángulo.

14.1. Determina o baricentro, o incentro ou ocircuncentro de calquera triángulo, construíndopreviamente as medianas, as bisectrices ou asmediatrices correspondentes.

CSIEE CDPOT

1 Sesión

15. Coñecer as propiedadesxeométricas e matemáticas dostriángulos rectángulos, eaplicalas con propiedade áconstrución destes.

15.1. Debuxa un triángulo rectángulo coñecendo ahipotenusa e un cateto.

CMCCT CDPOT

Debuxa un triángulo rectángulo coñecendo ahipotenusa e un cateto.

1 Sesión

16. Coñecer os tipos decuadriláteros.

16.1. Clasifica correctamente calquera cuadrilátero. CCEC CDOCD

Clasifica correctamente calquera cuadrilátero. 1 Sesión

17. Executar as construciónsm á i s h a b i t u a i s d eparalelogramos.

17.1. Constrúe calquera paralelogramo coñecendodous lados consecutivos e unha diagonal.

CAA CDPOT

Constrúe calquera paralelogramo coñecendodous lados consecutivos e unha diagonal.

2 Sesións

36

18. Clasificar os polígonos enfunción dos seus lados,recoñecendo os regulares e osirregulares.

18.1. Clasifica correctamente calquera polígono de tresa cinco lados, diferenciando claramente si é regular ouirregular

CCEC CDOCD

Clasifica correctamente calquera polígono detres a cinco lados.

1 Sesión

19. Estudar a construción dospolígonos regulares inscritos nacircunferencia.

19.1. Constrúe correctamente polígonos regulares deata cinco lados, inscritos nunha circunferencia.

CMCCT CDPOT

Constrúe correctamente polígonos regularesde ata cinco lados, inscritos nunhacircunferencia.

2 Sesións

37

1.5.d ORGANIZACIÓN TEMPORAL

Os tempos serán flexibles en función de cada actividade e das necesidades de cada alumno, que serán quen

marquen o ritmo de aprendizaxe. Tendo en conta que o curso ten aproximadamente entre 30/32 semanas, e

considerando que o tempo semanal asignado a esta materia é de 2 horas, sabemos que no curso haberá ao redor

de 60/64 sesións. Podemos, pois, facer unha estimación do reparto do tempo por unidade didáctica, tal e como se

detalla a continuación:

UNIDAD DIDÁCTICA TEMPORALIZACIÓN

UNIDAD 1: Lenguaje visual 7 sesiones

UNIDAD 2: Elementos básicos de la expresión plástica 7 sesiones

UNIDAD 3: El color 7 sesiones

UNIDAD 4: Las formas 6 sesiones

UNIDAD 5: Las formas en el espacio 6 sesiones

UNIDAD 6: La figura humana 6 sesiones

UNIDAD 7: Trazados geométricos 8 sesiones

UNIDAD 8: Formas poligonales 8 sesiones

UNIDAD 9: Formas simétricas 5 sesiones

TOTAL 60 sesiones

1.5.e GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE PARA SUPERAR A MATERIA

- Analiza imaxes de forma obxectiva e subjetiva e saca as súas propias conclusións.

- Coñece e diferencia os elementos básicos da comunicación visual: emisor, mensaxe, receptor e medio e elabora

composicións con distintas mensaxes.

- Identifica as diferentes finalidades das imaxes.

- Analiza distintas obras artísticas e identifica os elementos plásticos observados: punto, liña e plano.

- Realiza diversas composicións cos distintos elementos plásticos observados: punto, liña e plano.

- Recoñece os distintos tipos de texturas. Transcribe texturas táctiles a texturas visuales mediante a técnica do

frottage e utilízaas en composicións abstractas ou figurativas.

- Distingue as cores primarias dos secundarios no círculo cromático e comprende a mestura sustractiva. Diferencia

as calidades da cor: ton, valor e saturación e sabe aplicar os distintos grados nas súas composicións. Coñece as

gamas cromáticas: frías, cálidas e acromáticas e aplícaas adecuadamente nas súas composicións.

- Realiza composicións creativas con témperas, nas que aplica correctamente as técnicas apresas.

- Recoñece as calidades esenciais que compoñen unha forma: cor, textura, tamaño e estrutura.

- Clasifica as formas segundo a súa orixe en naturais e artificiais e segundo a súa estrutura en orgánicas e

geométricas.

- Comprende o emprego de recursos como a superposición de formas, a disminución do tamaño, os contrastes de

cor e de forma, para crear sensación de profundidade.

- Comprende e practica como representar un volume no plano mediante o encaixado.

- Recoñece os tipos de iluminación e a súa expresividade plástica e utiliza o claroscuro para dotar ás composicións

de profundidade. Distingue a sombra propia da proxectada.

- Analiza a proporción da figura humana en función da relación de medidas entre os seus partes.

- Debuxa unha figura humana mediante a utilización dun canon de proporción.

- Manexa con corrección a escuadra, cartabón e compás.

- Perpendiculares con escuadra e cartabón e con compás: Mediatriz dun segmento.

- Perpendicular a unha recta por un punto da mesma.

- Perpendicular a unha semirrecta polo extremo da mesma.

- Paralelas con escuadra e cartabón.

- Ángulos: concepto e clasificación.

- Transporte dun ángulo.

- División dun ángulo en dous partes iguais (Bisectriz dun ángulo).

- Construción do ángulo de 90º e 45º.

- Construción do ángulo de 60º e 30º.

38

- Suma e resta de ángulos.

- Triángulos. Construción e clasificación.

- Construción dun triángulo dados os tres lados.

- Construción do triángulo equilátero.

- Construción do triángulo isósceles dada a base e un lado igual.

- Triángulo rectángulo dados os dous catetos.

- Cuadriláteros: Definición e clasificación.

- Construción do cadrado dado o lado.

- Rectángulo dados os seus dous lados.

- Construción do rombo dada a diagonal e un lado.

- Polígonos regulares: Definición. Triángulo equilátero. Método xeral de división da circunferencia en partes iguais.

- División da circunferencia en 3 e 6 partes iguais (Método concreto).

- División da circunferencia en 4 e 8 partes iguais (Método concreto).

- Construción de polígonos regulares dado o lado (3, 4, 6 lados).

- Analiza e distingue a simetría axial e a simetría radial na arte e na natureza.

- Coñece e aplica as posibilidades expresivas das técnicas graficoplásticas secas, húmidas e mixtas: témpera, lápiz

de grafito e de cor; collage.

- Actitude de respecto cara ás normas do aula, o material, aos seus compañeiros e limpeza na presentación de

traballos.

- Utiliza un programa sinxelo de debuxo no ordenador para debuxar liñas, figuras e traballar coa cor.



1. Recoñecer os elementos básicos da linguaxe visual e audiovisual e os códigos propios de cada medio de

comunicación.

2. Diferenciar os principios de percepción utilizados para as distintas finalidades das mensaxes visuais.

3. Distinguir e empregar recursos gráficos e dixitais para expresar as propias sensacións, emocións e ideas.

4. Recoñecer os elementos básicos da linguaxe audiovisual: son e imaxe en movemento.

5. Diferenciar as características da linguaxe cinematográfica, televisivo e das novas creacións audiovisuais na arte.

6. Distinguir e empregar recursos gráficos e dixitais para expresar as propias sensacións, emocións e ideas.

7. Diferenciar as calidades das formas, clasificalas e debuxar con diferentes graos de iconicidade.

8. Valorar a importancia expresiva das formas na linguaxe plástica e visual, e o xeito en que estas foron

interpretadas polos principais estilos artísticos.

9. Apreciar o sentido das formas nos traballos artísticos e aplicalo con coñecemento nas súas propias obras.

10. Coñecer os principais elementos plásticos dunha obra e valorar a súa importancia expresiva e compositiva.

11. Representar composicións plásticas que expresen diversas sensacións a partir da organización dos elementos

fundamentais.

12. Desenvolver un sentido estético da composición a través da lectura de imaxes e da propia expresión plástica.

13. Distinguir a natureza e a percepción da cor luz e da cor pigmento para realizar determinadas combinacións

cromáticas.

14. Coñecer as relacións existentes entre as cores para poder apreciar as posibilidades expresivas da linguaxe

cromática: harmonías de cor e valor expresivo.

15. Apreciar o sentido da cor nos traballos artísticos e aplicalo con coñecemento nas súas propias obras.

16. Coñecer as calidades da luz como elemento plástico expresivo na arte.

17. Representar luces e sombras para crear distintas sensacións nunha imaxe e para dar volume ao plano mediante

diferentes procedementos.

18. Apreciar o sentido da luz sobre as formas e os volumes nos traballos artísticos, e aplicalo con coñecemento nas

súas propias obras.

19. Aprender os conceptos básicos sobre composición con arranxo aos elementos, recursos e leis presentes nunha

obra artística, e recoñecer a orde compositivo da súa contorna.

20. Analizar e empregar distintos esquemas e ritmos compositivos, e estudar as formas e a súa disposición no

espazo que se vai a compoñer.

21. Comprender como pode empregarse o peso visual en diversas composicións plásticas.

22. Coñecer e debuxar os principais trazados geométricos e utilizalos en composicións de debuxo técnico e artístico.

23. Identificar e empregar as formas poligonales, curvas e tangencias nas composicións plásticas.

24. Apreciar a importancia do debuxo técnico na construción, o deseño e na arte.

25. Sinalar diferentes relacións de proporcionalidad entre figuras, manexar escalas de gráficas e deseñar redes

modulares.

26. Apreciar a importancia da proporción na arte, na arquitectura e noutras manifestacións da contorna, e aplicala

ás creacións propias.

27. Expresarse con creatividade utilizando as técnicas e os esquemas requiridos, e transmitindo emocións ou

sentimentos individuais e do grupo.

39

28. Observar e recoñecer os recursos xeométricos básicos para representar o espazo tridimensional, e valorar a

súa importancia.

29. Utilizar o sistema diédrico e o sistema axonométrico, e desenvolver procedementos para representar a

profundidade espacial en composicións xeométricas.

30. Aplicar os trazados de perspectivas a creacións e valorar o seu uso en representacións artísticas.

31. Utilizar a perspectiva cónica e desenvolver procedementos para representar a profundidade espacial en

composicións xeométricas.

32. Aplicar os trazados das perspectivas a creacións e a representacións artísticas, e valorar o alcance da

sistematización da perspectiva cónica na arte.


Estes obxectivos agrúpanse en 11 unidades didácticas e concrétanse na programación de aula:

UNIDADE 1ª PERCEPCIÓN E LECTURA DE IMAXES (Obxectivos 1, 2 e3)

UNIDADE 2ª LINGUAXE AUDIOVISUAL (Obxectivos 4, 5 e 6)

UNIDADE 3ª ANÁLISE DAS FORMAS (Obxectivos 7, 8 e 9)

UNIDADE 4ª ELEMENTOS DE EXPRESIÓN (Obxectivos 10, 11 e 12)

UNIDADE 5ª A COR (Obxectivos 13, 14 e 15)

UNIDADE 6ª LUZ E VOLUME (Obxectivos 16, 17 e 18)

UNIDADE 7ª A COMPOSICIÓN (Obxectivos 19, 20 e 21)

UNIDADE 8ª DEBUXO XEOMÉTRICO (Obxectivos 22, 23 e 24)

UNIDADE 9ª PROPORCIÓN E ESTRUTURAS MODULARES (Obxectivos 25, 26 e 27)

UNIDADE 10ª SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN (Obxectivos 28, 29 e 30)

UNIDADE 11ª PERSPECTIVA CÓNICA (Obxectivos 28, 30, 31 e 32)

40

1.6.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 3º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

No perfil competencial da materia de 3º ESO que a continuación se ofrece na táboa, inclúense as siglas identificativas das competencias crave a cuxa adquisición contribúese

particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable.

CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES CC INSTRUM.AVALIACI.

MÍNIMOS EXIXIBLES TEMPOR


- Proceso creativo.Métodos creativos aplicados aprocesos de artes plásticas edeseño.

1. Coñecer e aplicar osm é t o d o s c r e a t i v o sgráfico-plásticos aplicados aprocesos de artes plásticas edeseño.

1.1. Crea composicións aplicando procesoscreativos sinxelos, mediante propostas por escrito,axustándose aos obxectivos finais.

CAA POEPOT

Crea composicións aplicando procesos creativossinxelos, mediante propostas por escrito,axustándose aos obxectivos finais.

2 sesións

2.1. Analiza os ritmos lineales mediante aobservación de elementos orgánicos, na paisaxe, nosobxectos e en composicións artíst icas,empregándoos como inspiración en creacións gráfico-plásticas.

SIEE POIVPOE

Analiza os ritmos lineales mediante a observaciónde elementos orgánicos, na paisaxe, nosobxectos e en composicións artísticas

1 sesión

2. Crear composic iónsgráficoplásticas persoais ecolectivas.

2.1. Reflexiona e evalúa, oralmente e por escrito, oproceso creativo propio e alleo desde a idea inicialata a execución definitiva.

SIEE POINCDO

1 sesión

- A imaxe como representación darealidade. Iconicidade na imaxegráfica. Niveis de iconicidad.- O esbozo ou nota como estudoprevio ao resultado final.

3. Debuxar con distintos niveisde iconicidade da imaxe.

3.1. Comprende e emprega os niveis de iconicidadeda imaxe gráfica, elaborando esbozos, notas, edebuxos esquemáticos, analíticos e miméticos.

CEC POIVPOEPOT

Comprende e emprega os niveis de iconicidadeda imaxe gráfica,

1 sesións

- Natureza dá cor. Cor luz e corpigmento.- Temperatura dá cor.-Simbolismo dá cor.

4. Identificar e diferenciar aspropiedades da cor luz e a corpigmento.

4.1. Realiza modificacións da cor e as súaspropiedades empregando técnicas propias da corpigmento e da cor luz, aplicando as TIC, paraexpresar sensacións en composicións sinxelas.

CSIEE POIVPOT

Realiza modificacións da cor e as súaspropiedades empregando técnicas propias da corpigmento e da cor luz,

2 sesións

4.2. Representa con claroscuro a sensación espacialde composicións volumétricas sinxelas.

CSC POIVPOT

Representa con claroscuro a sensación espacialde composicións volumétricas sinxelas.

1 sesións

4.3. Realiza composicións abstractas con diferentestécnicas gráficas para expresar sensacións por mediodo uso da cor.

SIEE POIVPOT

Realiza composicións abstractas con diferentestécnicas gráficas para expresar sensacións pormedio do uso da cor.

2 sesións

- Materiais e técnicas de debuxo epintura.- Técnicas plásticas: secas, húmidase mixtas.

5. Coñecer e aplicar asposibilidades expresivas dastécnicas gráfico-plásticassecas, húmidas e mixtas.Témpera e lápiz de grafito e decor; collage.

5.1. Utiliza con propiedade as técnicasgráfico-plásticas coñecidas aplicándoas de formaidónea ao obxectivo da actividade.

CCL CDOPOIV

Util iza con propiedade as técnicasgráfico-plásticas coñecidas

5.2. Utiliza o lápiz de grafito e de cor, creando oclaroscuro en composicións figurativas e abstractasmediante a aplicación do lápiz de forma continua ensuperficies homogéneas ou degradadas.

CEC CDOPOIV

Utiliza o lápiz de grafito e de cor, creando oclaroscuro en composicións figurativas

41

5.3. Experimenta coas témperas aplicando a técnicade diferentes formas (pinceles, esponjas, goteos,distintos grados de humidade, estampaciones, etc.),valorando as posibilidades expresivas segundo ogrado de opacidade e a creación de texturas visualescromáticas.

CAA POEPOIV

Experimenta coas témperas aplicando a técnicade diferentes formas (pinceles, esponjas, goteos,distintos grados de humidade, estampaciones,etc.)

2 sesións

5.4. Utiliza o papel como material, manipulándoo,rasgando ou plegando, creando texturas visuales etáctiles para crear composicións

CAA POEPOIV

Utiliza o papel como material, manipulándoo,rasgando ou plegando, creando texturas visualese táctiles para crear composicións

3 sesións

5.5. Crea co papel recortado formas abstractas efigurativas compoñéndoas con fins ilustrativos,decorativos ou comunicativos.

SIEE POEPOIV

Crea co papel recortado formas abstractas efigurativas compoñéndoas con fins ilustrativos,decorativos ou comunicativos.

5.6. Aproveita materiais reciclados para a elaboraciónde obras de forma responsable co medio eaproveitando as súas calidades gráfico-plásticas.

CSC CDOPOIV

5.7. Mantén o seu espazo de traballo e o seu materialen orde e estado perfecto, e apórtao ao aula cando énecesario para a elaboración das actividades.

CSC CDO Mantén o seu espazo de traballo e o seu materialen orde e estado perfecto, e apórtao ao aulacando é necesario para a elaboración dasactividades

42

BLOQUE 2: COMUNICACIÓN AUDIOVISUAL

- Percepción visual. Procesoperceptivo.- Constantes perceptivas de forma,tamaño e cor.

1. Identificar os elementos efactores que interveñen noproceso de percepción deimaxes.

1.1. Analiza as causas polas que se produce unhailusión óptica aplicando coñecementos dosprocesos perceptivos.

CAA CDOPOIN

Analiza as causas polas que se produce unhailusión óptica

2 sesións

- Ilusións ópticas.- Leis ou principios da Gestalt.

2. Recoñecer as leis visuais daGestalt que posibilitan asilusións ópticas e aplicar estasleis na elaboración de obraspropias.

2.1. Identifica e clasifica ilusións ópticas segundoas leis da Gestalt.

CSC CDOPOIN

2.2. Deseña ilusións ópticas baseándose nas leisda Gestalt.

CEC POIVPOE

Analiza as causas polas que se produce unhailusión óptica

2 sesións

- Imaxe en movemento:posibilidades expresivas.

3. Coñecer os fundamentos daimaxe en movemento eexplorar as súas posibilidadesexpresivas.

3.1. Elabora unha animación con medios dixitaise/ou analóxicos.

CD POTPOIV

3 sesións

- Linguaxe visual. Signo visual. Significante e significado.

- Linguaxe visual. Signo visual. Significante e significado.

4.1. Distingue significante e significado nun signovisual.

CCL CDO Distingue significante e significado nun signo visual 1 sesión

4.1. Distingue significante esignificado nun signo visual.

5. Describir, analizar einterpretar unha imaxe,distinguindo os seus aspectosdenotativo e connotativo.

5.1. Realiza a lectura obxectiva dunha imaxeidentificando, clasificando e describindo os seuselementos.

CCL POIN Realiza a lectura obxectiva dunha imaxeidentificando os seus elementos.

2 sesións

5.2. Analiza unha imaxe, mediante unha lecturasubxectiva, identificando os elementos designificación, narrativos e as ferramentas visuaisutilizadas, sacando conclusións e interpretando oseu significado.

CEC POIN Analiza unha imaxe, mediante unha lecturasubxectiva, identificando os elementos designificación, narrativos e as ferramentas visuaisutilizadas

1 sesión

- Fotografía. A fotografía comomedio de comunicación.

6. Anal izar e real izarfotografías comprendendo eaplicando os fundamentosdesta.

6.1. Identifica encadres e puntos de vista nunhafotografía.

CCL POEPOIN

Identifica encadres e puntos de vista nunhafotografía

1 sesión

6.2. Realiza fotografías con distintos encadres epuntos de vista, aplicando diferentes leiscompositivas.

CD POEPOIV

Realiza fotografías con distintos encadres e puntosde vista

2 sesións

- Linguaxes visual e audiovisual:funcións e códigos.

7. Utilizar de maneira idónea aslinguaxes visual e audiovisualcon distintas funcións.

7.1. Deseña, en equipo, mensaxes visuais eaudiovisuais con distintas funcións utilizandodiferentes linguaxes e códigos, seguindo demaneira ordenada as fases do proceso ( guiontécnico, storyboard, realización, etc.), e valora demaneira crítica os resultados.

CCL POIVPOTPOO

Deseña, en equipo, mensaxes visuais eaudiovisuais con distintas funcións utilizandodiferentes linguaxes e códigos, seguindo demaneira ordenada as fases do proceso ( guiontécnico, storyboard, realización, etc.)

2 sesións

43

- Recursos visuais presentes enmensaxes publicitarias visuais eaudiovisuais.

8. Identificar e recoñecer aslinguaxes visuais apreciandoos estilos e as tendencias,valorando, e respectando dopatrimonio histórico e cultural,e gozando del.

8.1. Identifica os recursos visuais presentes enmensaxes publicitarias visuais e audiovisuais.

CSC CDOPOIN

Identifica os recursos visuais presentes enmensaxes publicitarias visuais e audiovisuais.

3 sesións

- Publicidade: principais recursosvisuais empregados nela.

9. Identificar e empregarrecursos visuais como asfiguras retóricas na linguaxepublicitaria.

9.1. Deseña unha mensaxe publicitaria utilizandorecursos visuais como as figuras retóricas.

CCL POIVPOE

Deseña unha mensaxe publicitaria utilizandorecursos visuais como as figuras retóricas.

- Cinema. O cinema como mediode comunicación.

10. Apreciar a linguaxe docinema analizando obras demaneira crítico, situándoas noseu contexto histórico esociocultural, e reflexionandosobre a relación da linguaxecinematográfica coa mensaxeda obra.

10.1. Reflexiona críticamente sobre unha obra decinema, situándoa no seu contexto e analizando anarrativa cinematográfica en relación coa mensaxe.

CEC POINCDO

Reflexiona críticamente sobre unha obra decinema, situándoa no seu contexto.

2 sesións

- Linguaxe multimedia comoferramenta de traballo.

1 1 . C o m p r e n d e r o sfundamentos da linguaxemultimedia, valorar as achegasdas tecnoloxías dixitais e sercapaz de elaborar documentosmediante este.

11.1. Elabora documentos multimedia parapresentar un tema ou proxecto, empregando osrecursos dixitais de maneira idónea.

CD POIVCDO

1 sesión

BLOQUE 3: DIBUJO TÉCNICO

- Lugares xeométricos fundamentais:Circunferencia, mediatriz, bisectrize mediana.

1 . C o ñ e c e r l u g a r e sxeométricos e definilos.

1.1. Explica verbalmente ou por escrito osexemplos máis comúns de lugares xeométricos (mediatriz, bisectriz, circunferencia, esfera, rectasparalelas, planos paralelos, etc.).

CCL POINCDO

Explica verbalmente ou por escrito os exemplosmáis comúns de lugares xeométricos.

1 sesión

- Polígonos. Polígonos regulares eirregulares. - Clasificación dos polígonos.

2. Clasificar os polígonos enfunción dos seus lados,recoñecendo os regulares e osirregulares.

2.1. Clasifica correctamente calquera polígono detres a cinco lados, diferenciando claramente se éregular ou irregular.

CAA POINCDO

Clasifica correctamente calquera polígono de tres acinco lados, diferenciando claramente se é regularou irregular.

1 sesión

- Construción de polígonos regularesdado o lado.

3. Estudar a construción depolígonos regulares coñecendoo lado.

3.1. Constrúe correctamente polígonos regularesde ata cinco lados, coñecendo o lado.

CMCT POIVPOIN

Constrúe correctamente polígonos regulares de atacinco lados, coñecendo o lado.

2 sesións

44

- Tangencias e ligazóns.- Propiedades e consideraciónsxeométricas das tangencias.

4. Comprender as condiciónsdos centros e as rectastangentes en distintos casos detangencia e ligazóns.

4.1. Resolve correctamente os casos de tanxenciaentre circunferencias, utilizando adecuadamente asferramentas.

CMCT POIVPOIN

Resolve correctamente os casos de tanxenciasinxelos entre circunferencias, utilizandoadecuadamente as ferramentas.

2 sesións

4.2. Resolve correctamente os casos de tanxenciaentre circunferencias e rectas, utilizandoadecuadamente as ferramentas.

QUE POIVPOIN

Resolve correctamente os casos sinxelos de tanxencia entre circunferencias e rectas, utilizandoadecuadamente as ferramentas.

2 sesións

- Tangencias e ligazóns en curvastécnicas: óvalos e ovoides.

5. Comprender a construcióndo óvalo e do ovoide básico,aplicando as propiedades dast a n g e n c i a s e n t r ecircunferencias.

5.1. Constrúe correctamente un óvalo regular,coñecendo o diámetro maior.

CMCT POIVPOIN

Constrúe correctamente un óvalo regular,coñecendo o diámetro maior.

1 sesión

- Propiedades e características das tangencias en óvalos e ovoides.

6. Analizar e estudar aspropiedades das tangenciasnos óvalos e nos ovoides.

6.1. Constrúe varios tipos de óvalos e ovoides,segundo os diámetros coñecidos.

SIEE POIVPOIN

1 sesión

- Ligazóns en curvas técnicas.E s p i r a i s : p r o p i e d a d e s ecaracterísticas.

7. Aplicar as condicións dastangencias e ligazóns paraconstruír espirais de dúas, tres,catro e cinco centros.

7.1. Constrúe correctamente espirais de dúas, tres,catro e cinco centros.

CMCT POIVPOIN

Constrúe correctamente espirais de dúas e trescentros.

1 sesión

- Redes modulares: cadrada etriangular.- Concepto de simetría, xiro etranslación aplicado ascomposicións modulares.

8. Estudar os conceptos desimetrías, xiros e translaciónsaplicándoos ao deseño decomposicións con módulos.

8.1. Executa deseños aplicando repeticións, xirose simetrías de módulos.

CD POIVPOINPOE

Executa deseños aplicando repeticións e simetríasde módulos.

3 sesións

- Representación obxectiva desólidos.- Introdución aos sistemas demedida e sistemas perspectivos.- Vistas diédricas dun sólido.

9. Comprender o concepto deproxección e aplicalo aodebuxo das vistas de obxectos,con coñecemento da utilidadedas anotacións, practicandosobre as tres vistas deobxectos sinxelos e partindo daanálise das súas vistasprincipais.

9.1. Debuxa correctamente as vistas principais devolumes frecuentes, identificando as tresproxeccións dos seus vértices e as súas arestas.

CMCT POIVPOIN

Debuxa correctamente as vistas principais devolumes frecuentes.

3 sesións

- Introdución ás axonometrías e ássúas características.- Axonometría caballera aplicadaa volumes sinxelos.

10. Comprender e practicar oprocedemento da perspectivacaballera aplicada a volumeselementais.

10.1. Constrúe a perspectiva caballera de prismase cilindros simple, aplicando correctamentecoeficientes de redución sinxelos.

CMCT POIVPOIN

Constrúe a perspectiva caballera de prismas,aplicando correctamente coeficientes de reduciónsinxelos.

3 sesións

- Axonometría isométrica aplicadaa volumes sinxelos.

11. Comprender e practicar osprocesos de construción deperspectivas isométricas devolumes sinxelos.

11.1. Realiza perspectivas isométricas de volumessinxelos, utilizando correctamente a escuadra e ocartabón para o trazado de paralelas.

CEC POIVPOIN

Realiza perspectivas isométricas de volumessinxelos, utilizando correctamente a escuadra e o cartabón para o trazado de paralelas.

3 sesións

45



marque o ritmo de aprendizaxe. Tendo en conta que o curso ten aproximadamente 30 semanas, e considerando

que o tempo semanal asignado a esta materia é de 2 horas, sabemos que no curso haberá ao redor de 60/64

sesións. Podemos, pois, facer unha estimación da repartición do tempo por unidade didáctica, tal e como se detalla

a seguir:


UNIDADE 1: Percepción da diferenza 5 sesións

UNIDADE 2: Linguaxe audiovisual 6 sesións

UNIDADE 3: Análise das formas 5 sesións

UNIDADE 4: Elementos de expresión 5 sesións

UNIDADE 5: A cor 6 sesións

UNIDADE 6: Luz e volume 5 sesións

UNIDADE 7: A composición 5 sesións

UNIDADE 8: Debuxo xeométrico 8 sesións

UNIDADE 9: Proporción e estruturas modulares 5 sesións

UNIDADE 10: Sistemas de representación 6 sesións

UNIDADE 11: Perspectiva cónica 4 sesións

TOTAL 60 sesións


- Coñece os principios perceptivos e diferencia os distintos efectos visuais: proximidade, semellanza, continuidade,

contraste, homoxeneidade.

- Distingue significante e significado nunha imaxe.

- Utiliza algún programa para tratamento digital da imaxe.

- Coñece e diferencia os elementos básicos da comunicación visual: emisor, mensaxe, receptor e medio e compara

distintas mensaxes.

- Identifica os tipos de linguaxes visuais: obxectivos, publicitarios e artísticos.

- Coñece e diferencia a estrutura da linguaxe cinematográfica e os encadres, movementos e angulacións da cámara.

- Analiza a linguaxe cinematográfica dunha película.

- Deseña, individualmente e en equipo, mensaxes visuais e audiovisuais con distintas funcións mediante diferentes

linguaxes e códigos. Para iso, segue de xeito ordenado as distintas fases do proceso (guión técnico, story board,

realización ...). Valora de modo crítico os resultados.

- Elabora documentos para presentar un tema ou proxecto, empregando os recursos dixitais de xeito adecuado.

- Distingue e expresa as sensacións que transmiten as distintas formas.

46

- Comprende e emprega os diferentes niveis de iconicidade da imaxe gráfica na elaboación de bocetos, apuntes,

debuxo esquemático, analítico e mimético.

- Realiza diversas composicións cos distintos elementos plásticos observados: punto, liña e plano.

- Representa obxectos do natural de forma proporcionada mediante o encaixado e o claroscuro.

- Expresa diferentes sensacións (movemento, equilibrio, vivacidade, quietude, tridimensión, etc) mediante a

utilización de puntos, liñas, planos e texturas.

- Emprega as texturas nas súas composicións.

- Coñece a síntese aditiva e sustractiva da cor, as cores primarias, secundarias, terciarias e complementarias.

- Distingue harmonías de cores afines e complementarias.

- Realiza composicións variando o valor ou a saturación da cor.

- Identifica e explica oralmente, por escrito e gráficamente o esquema compositivo básico de obras e arte e obras

propias atendendo aos conceptos de equilibrio, proporción e ritmo.

- Suma, resta e copia ángulos, a bisectriz, división do ángulo recto en 3 partes iguais, constrúe ángulos de 90º, 45º,

60º, 30º, 75º e 135º.

- Coñece e constrúe os seguintes triángulos:

+ Clasificación

+ Dados os tres lados

+ Dados dous lados e o ángulo que forman

+ Triángulo rectángulo dada a hipotenusa e un cateto

+ Isósceles dada a base e a altura

+ Incentro, circunferencia inscrita

+ Circuncentro, circunferencia circunscrita

- Coñece e constrúe os seguintes cuadriláteros:

+ Clasificación

+ Cadrado dado o lado

+ Rectángulo dados os dous lados

+ Rombo dada a diagonal e o lado

+ Romboide dados os dous lados e o ángulo comprendido

- Coñece e constrúe os polígonos regulares. Definición. Polígono de 3, 4, 6 e 8 lados inscritos na circunferencia.

División da circunferencia en partes iguais. Construción do polígono de 3, 4, 5 e 6 lados dado o lado do mesmo.

- Coñece e constrúe as seguintes tangencias. Definición de tangencia entre unha circunferencia e unha recta e entre

dúas circunferencias. Recta tangente a unha circunferencia e a unha recta e entre dúas circunferencias. Recta

tangente a unha circunferencia por un punto da mesma. Circunferencia de radio dado tangente a outra nun punto

da mesma.

- Constrúe o óvalo dado o eixe maior. Ovoide dado o eixe non simétrico.

- Coñece a proporción e realiza e aplica escalas gráficas sencilas.

- Introdución ao sistema diédrico.

- Realiza a planta, alzado e perfil de figuras sinxelas dadas en perspectiva.

- Introdución ás axonometrías. Realiza as perspectivas isométrica e/ou caballera de figuras sinxelas.

- Fases no desenvolvemento dun proxecto.

- Actitude de respecto cara ás normas do aula, o material, aos compañeiros e limpeza na presentación de traballos.

47



1- Observar e analizar as formas na natureza e en reproducións artísticas, diferenciando entre obxectivo e

subxectivo e valorar a obra de artistas que utilizan as formas naturais nas súas creacións plásticas.

2- Reproducir formas naturais en creacións artísticas de forma libre.

3- Coñecer a importancia da realización dun esquema previo ao realizar unha produción e a aplicación das leis da

composición.

4- Apreciar e coñecer os distintos estilos artísticos. Valorar o patrimonio artístico e cultural como un medio de

comunicación e goce individual e colectivo.

5- Observar e analizar diferentes paisaxes urbanas e realizar composicións artísticas de paisaxes, @teniendo en

cuenta as leis da composición, así como os elementos visuais e as técnicas máis adecuados.

6- Coñecer e identificar os principais elementos da perspectiva cónica na representación de paisaxes.

7- Valorar a achega das cidades e as súas representacións nos distintos períodos ao patrimonio cultural e artístico.

8- Observar e analizar a estrutura, o movemento e os xestos do rostro na figura humana.

9- Identificar as formas, a proporción e a expresividade nas representacións plásticas da figura humana.

10- Representar a figura humana segundo diversas intencións expresivas ou finalidades.

11- Recoñecer e valorar a representación da figura humana na arte.

12- Identificar as características básicas da imaxe dixital, coñecendo e manexando programas informáticos básicos

para a aplicación de elementos da expresión plástica en creacións dixitais e mostrar interese polos avances

tecnolóxicos vinculados á linguaxe audiovisual.

13- Recoñecer as posibilidades da imaxe dixital como medio de produción de obras artísticas, educativas, de

deseño, etc., e identificar as súas posibilidades de modificación, distribución e aplicación.

14- Coñecer os inicios da historia e a evolución da fotografía, así como fotógrafos destacados da historia.

15- Coñecer e manexar as cámaras fotográficas dixitais e as súas funcións.

16- Recoñecer os principais xéneros fotográficos: publicitario, de natureza, científico e médico, de arquitectura e

paisaxe e de prensa.

17- Desenvolver unha mirada crítica para analizar imaxes realizadas con técnicas clásicas e actuais.

18- Coñecer a evolución histórica e tecnolóxica da arte cinematográfico e os diferentes xéneros.

19- Identificar e describir os elementos básicos da linguaxe cinematográfica e os seus valores expresivos.

20- Aplicar a linguaxe audiovisual a diferentes intencións comunicativas.

21- Identificar as características dos diferentes medios de comunicación: publicidade, prensa e radio, e analizalas

de maneira crítica.

22- Valorar a importancia do deseño no mundo actual e diferenciar os posibles campos de aplicación.

23- Identificar e analizar as características funcionais do deseño.

24- Describir e aplicar a expresividade dos elementos plásticos no deseño, utilizando formas xeométricas básicas

e estruturas modulares.

25- Recoñecer e valorar os diferentes campos do deseño gráfico: imaxe corporativa, comunicación visual, deseño

editorial, etc.

26- Aplicar os elementos e as destrezas plásticas para transmitir ideas mediante deseños gráficos.

27- Identificar elementos propios da representación xeométrica en obras artísticas e deseños, e aplicalos nas súas

creacións.

28- Ser crítico coa información difundida polas mensaxes publicitarias en calquera soporte.

29- Distinguir os elementos do deseño publicitario e os diversos soportes: papel, televisión, páxinas web, etc.

30- Crear deseños con remates publicitarios destinados á sociedade actual e baseados en elementos plásticos

coñecidos.

31- Coñecer as posibilidades do campo do deseño por computador.

32- Practicar as destrezas dixitais para a creación e a transformación de imaxes fixas por computador.

33- Manexar as posibilidades de programas sinxelos de tratamento de imaxes e programas de animación.

34- Distinguir e identificar os diferentes tipos de proxección e os sistemas de representación espacial: sistema

diédrico, sistema axonométrico, perspectiva caballera e perspectiva cónica.

35- Representar sólidos nos sistemas diédrico e axonométrico, e caballera.

36- Diferenciar a perspectiva cónica frontal da oblicua.

37- Representar en perspectiva cónica figuras en diédrico.

38- Coñecer e valorar o deseño industrial e as súas aplicacións, así como realizar os seus propios deseños.

39- Valorar a importancia da normalización, as escalas e as anotacións no deseño industrial.

40- Aplicar os coñecementos do sistema diédrico na realización de esbozo de pezas sinxelas.

48


UNIDADE 1ª As formas na natureza (Obxectivos 1, 2, 3 e 4)

UNIDADE 2ª A paisaxe urbana (Obxectivos 3, 4, 5, 6 e 7)

UNIDADE 3ª A figura humana (Obxectivos 1, 3, 4, 8, 9, 10, e 11)

UNIDADE 4ª A imaxe dixital (Obxectivos 3, 12 e 13)

UNIDADE 5ª A fotografía (Obxectivos 13, 14, 15, 16 e 17)

UNIDADE 6ª O cinema e os medios de comunicación (Obxectivos 17,

18, 19, 20 e 21)

UNIDADE 7ª Fundamentos do deseño (Obxectivos 22, 23 e 24)

UNIDADE 8ª Deseño gráfico (Obxectivos 25, 26 e 27)

UNIDADE 9ª Deseño publicitario (Obxectivos 28, 29 e 30)

UNIDADE 10ª Deseño asistido por computador (Obxectivos 12, 13, 31,

32 e 33)

UNIDADE 11ª Sistemas de representación (Obxectivos 34, 35, 36 e 37)

UNIDADE 12ª Debuxo técnico industrial (Obxectivos 34, 35, 38, 39 e

40)

49

1.7.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 4º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

No perfil competencial da materia de 4.º ESO que a continuación se ofrece na táboa, inclúense as siglas identificativas das competencias crave a cuxa adquisición contribúese

particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable e a unidade didáctica coa que se vincula.

CONTIDOS CRITERIOS DEAVALUACIÓN

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXEAVALIABLES

CC U.D. INSTRUMAVALIAC



1. A linguaxe plástica e visual nacreación da composición artística.2. Leis da composición.3. Leis da composición: movemento,ritmo e liñas de forza.4. Cor como ferramenta simbólica.5. Técnicas de expresión gráficoplásticas. Experimentacióncon diversos materiais.6. Interese pola investigación sobremateriais, soportes, técnicas eferramentas con remates concretos,así como a utilización dastecnoloxías da información nascreacións propias.7. Iniciativa, creatividade e autoexixencia no proceso deprodución propio.8. Seguimento do proceso decreación: esbozo, proxecto,presentación final e avaliación(reflexión propia e avaliacióncolectiva).9. Elaboración de proxectos plásticosde forma cooperativa.10. Lectura e valoración de obrasartísticas e imaxes en distintossoportes.11. Análise de distintas obras de artesituándoas na época, na técnica e noestilo aos que pertencen. Valoracióndo patrimonio artístico.

1. Realizar composiciónscreativas, individuais e engrupo, que evidencien asd i s t i n t a s c a p a c i d a d e sexpresivas da linguaxe plásticae visual, desenvolvendo acreatividade e expresándoa,p r e f e r e n t e m e n t e , c o asubxectividade da súa linguaxepersoal ou utilizando oscódigos, terminoloxía eprocedementos da linguaxevisual e plástico, co remate dee n r i q u e c e r a s s ú a sposibilidades de comunicación.

1.1. Realiza composicións artísticasseleccionando e utilizando os distintos elementosda linguaxe plástica e visual.

CEC U.D.1-12 POIVPOE

Realiza composicións artísticasseleccionando e utilizando osdistintos elementos da linguaxeplástica e visual.

2. Realizar obras plásticasexperimentando e utilizandodiferentes soportes e técnicas,tanto analóxicas como dixitais,valorando o esforzo desuperación que supón oproceso creativo.

2.1. Aplica as leis de composición, creandoesquemas de movementos e ritmos, empregandoos materiais e as técnicas con precisión.

CEC U.D.1-12 POIV Aplica as leis de composición, creandoesquemas de movementos e ritmos,empregando os materiais e as técnicas

4 sesións

2.2. Estuda e explica o movemento e as liñas deforza dunha imaxe.

CEC U.D.2,9 POIN

2.3. Cambia o significado dunha imaxe por medioda cor.

CEC U.D.1,2,4,6,7 y10

POIVPOE

Cambia o significado dunha imaxepor medio da cor.

4 sesións

3. Elixir os materiais e astécnicas máis adecuadas paraelaborar unha composiciónsobre a base duns obxectivosprefixados e da autoavaliacióncontinua do proceso derealización.

3.1. Coñece e elixe os materiais máis adecuadospara a realización de proxectos artísticos.

CECSIEE

U.D.1-12 POIVPOE

Coñece e elixe os materiais máisadecuados para a realización de

3.2. Utiliza con propiedade, os materiais eprocedementos máis idóneos para representar eexpresarse en relac ión ás l inguaxesgráfico-plásticos, mantén o seu espazo de traballoe o seu material en perfecto estado e achégao áaula cando é necesario para a elaboración dasactividades.

CECSIEECAACD

U.D.1-12 POIVPOE

Utiliza os materiais e procedementosmáis idóneos para expresarse enrelación ás linguaxes gráfico-plásticos,mantén o seu espazo de traballo e oseu material en perfecto estado eachégao á aula cando é necesario paraa elaboración das actividades.

50

4. Realizar proxectos plásticosq u e c o m p o r t e n u n h aorganizac ión de formacooperativa, valorando otraballo en equipo como fontede riqueza na creaciónartística.

4.1. Entende o proceso de creación artística e assúas fases e aplícao á produción de proxectospersoais e de grupo.

SIEECEC

U.D.1-12 POIVPOE

Entende o proceso de creaciónartística e as súas fases.

2 sesións

5. Reconocer en obras de artela utilización de distintoselementos y técnicas deexpresión, apreciar los distintosestilos artísticos, valorar elpatrimonio artístico y culturalc o m o u n m e d i o d ecomunicación y disfruteindividual y colectivo, ycontribuir a su conservación através del respeto y divulgaciónde las obras de arte.

5.1. Explica, utilizando unha linguaxe adecuada, oproceso de creación dunha obra artística; analizaos soportes, materiais e técnicas gráfico-plásticasque constitúen a imaxe, así como os seuselementos compositivos.

SIEECEC

U.D.1-12 POIN Analiza os soportes, materiais etécnicas gráfico-plásticas queconstitúen a imaxe e os seuselementos compositivos.

2 sesións

5.2. Analiza e le imaxes de diferentes obras de artee sitúaas no período ao que pertencen.

SIEECEC

U.D.1-12 POIN 1 sesión

51

BLOQUE 2: DEBUXO TÉCNICO

1. Utensilios de debuxo técnico:estudo e manexo.2. Trazados xeométricos:cuadriláteros, polígonos regulares edivisión da circunferencia.3. Tanxencias e ligazóns.4. Aplicación dos procedementos detrazado de cuadriláteros, polígonos, tanxencias e ligazóns no deseño demotivos xeométricos.5. Interpretación das pezas a travésdas súas vistas diédricas.6. Trazado, medidas e posicióncorrectas das vistas de pezassinxelas. Liñas vistas e ocultas.Esbozo a man alzada e conutensilios de debuxo técnico.7. Perspectiva caballera. Posicióndos eixos e coeficiente de redución.Liñas vistas e ocultas. Rotulado.Escalas.8. Sistema axonométrico: isometría.Posición dos eixos. Liñas vistas eocultas. Rotulado. Escalas.9. Perspectiva cónica central.10. Perspectiva cónica oblicua.11. Análise das posibilidades daposición do punto de vista.12. Debuxo asistido por computador.Trazado de pezas planas etridimensionais sinxelas.

1. Analizar a configuración dedeseños realizados con formasxeométricas planas creandocomposicións onde interveñandiversos trazados xeométricos,utilizando con precisión elimpeza os materiais de debuxotécnico.

1.1. Diferencia o sistema de debuxo descritivo do perceptivo.

CAACMCT

U.D.8, 11 y12

POIN Diferencia o sistema de debuxodescritivo do perceptivo.

2 sesións

1.2. Resolve problemas sinxelos referidos acuadriláteros e polígonos utilizando con precisiónos materiais de Debuxo Técnico.

CAACMCT

U.D.7, 8,11 y 12

POIVPOIN

Resolve problemas sinxelosreferidos a cuadriláteros, utilizandocon precisión os materiais deDebuxo Técnico.

3 sesións

1.3. Resolve problemas básicos de tanxencias eligazóns.

CAACMCT

U.D.8, 11 y12

POIVPOIN

Resolve problemas básicos de tanxencias e ligazóns.

6 sesións

1.4. Resolve e analiza problemas deconfiguración de formas xeométricas planas eaplícaos á creación de deseños persoais.

CAACMCT

U.D.7, 8,10, 11 y 12

POIVPOE

Resolve problemas de configuraciónde formas xeométricas planas eaplícaos á creación de deseñospersoais.

7 sesións

2. Diferenciar y utilizar losd is t i n tos s i s t em as derepresentac ión grá f i ca ,reconociendo la utilidad deldibujo de representaciónobjetiva en el ámbito de lasartes, la arquitectura, el diseñoy la ingeniería.

2.1. Visualiza formas tridimensionais definidaspolas súas vistas principais.

CAACMCT

U.D.11 y12

POIN Visualiza formas tridimensionaisdefinidas polas súas vistas

4 sesións

2.2. Debuxa as vistas (o alzado, a andar e operfil) de figuras tridimensionais sinxelas.

CAACMCT

U.D.11 y12

POIV Debuxa as vistas (o alzado, a andare o perfil) de figuras tridimensionaissinxelas.

5 sesións

2.3. Debuxa perspectivas de formastridimensionais, utilizando e seleccionando osistema de representación máis adecuado.

CAACMCT

U.D.11 y12

POIVPOIN

Debuxa perspectivas de formastridimensionais.

5 sesións

2.4. Realiza perspectivas cónicas frontais e oblicuas, elixindo o punto de vista máis adecuado

CAACMCT

U.D. 11 POIVPOIN

2 sesións

3. Utilizar diferentes programasde debuxo por computadorpara construír trazadosxeométricos e pezas sinxelasnos diferentes sistemas derepresentación.

3.1. Utiliza as tecnoloxías da información e acomunicación para a creación de deseñosxeométricos sinxelos.

CAACMCT

U.D.7, 8,10, 11 y 12

POIVPOE

Utiliza as tecnoloxías da informacióne a comunicación para a creación dedeseños xeométricos sinxelos.

6 sesións

52

BLOQUE 3. FUNDAMENTOS DO DESEÑO

1. Análise das linguaxes visuaiscotiás (arte, deseño, publicidade,etc).2. Fases do proceso de deseño.3. Análise da estética e afuncionalidade do deseño industrialde obxectos.4. Análise da estética efuncionalidade do feísmoarquitectónico.5. Campos de aplicación do deseño.6. Deseño de composiciónsmodulares utilizando trazadosxeométricos.7. Compoñentes da imaxecorporativa: nome, cor, tipografía,logotipo, deseño, etc.8. Secuenciación e elaboración deproxectos creativos adaptados ásáreas do deseño.9. Informática ao servizo dosproxectos de deseño.10. Planificación dun proxectoartístico.

1. Percibir e interpretarcríticamente as imaxes e asformas da súa contorna culturalsendo sensible ás súas calidadesplásticas, estéticas e funcionais eapreciando o proceso decreación artística, tanto en obraspropias como alleas, distinguindoe valorando as súas distintasfases.

1.1. Coñece os elementos e finalidades dacomunicación visual.

SIEECEC

U.D. 4-10 POIN Coñece os elementos e finalidadesda comunicación visual.

1 sesión

1.2. Observa e analiza os obxectos da nosacontorna na súa vertente estética e defuncionalidade e utilidade, utilizando a linguaxevisual e verbal.

CEC U.D. 7, 8, 9y 12

POIN 1 sesión

2. Identificar los distintoselementos que forman laestructura del lenguaje deldiseño.

2.1. Identifica e clasifica diferentes obxectos enfunción da familia ou rama do Deseño.

SIEECEC

U.D. 7, 8, 9y 12

POIN

3. Realizar composicionescreativas que evidencien lascua l idades técn i cas yexpresivas del lenguaje deldiseño adaptándolas a lasdiferentes áreas, valorando eltrabajo en equipo para lacreación de ideas originales.

3.1. Realiza distintos tipos de deseño ecomposicións modulares utilizando as formasxeométricas básicas, estudando a organización doplano e do espazo.

SIEECEC

U.D. 7, 8, 9y 12

POINPOIVPOE

Realiza distintos tipos de deseño ecomposicións modulares utilizandoas formas xeométricas básicas.

5 sesións

3.2. Coñece e planifica as distintas fases derealización da imaxe corporativa dunha empresa.

SIEECEC

U.D. 8 POIN Coñece as distintas fases derealización da imaxe corporativadunha empresa.

1 sesión

3.3. Realiza composicións creativas e funcionaisadaptándoas ás diferentes áreas do deseño,valorando o traballo organizado e secuenciado narealización de todo proxecto, así como aexactitude, a orde e a limpeza nas representaciónsgráficas.

SIEECEC

U.D. 7, 8, 9y 12

POIVPOE

5 sesións

3.4. Utiliza as novas tecnoloxías da información ea comunicación para levar a cabo os seus propiosproxectos artísticos de deseño.

CDSIEECEC

U.D. 7, 8, 9y 12

POIN 8 sesións

3.5. Planifica os pasos para seguir na realizaciónde proxectos artísticos respectando as realizadaspor compañeiros.

SIEECEC

U.D. 7, 8, 9y 12

POIN 1 sesión

53

BLOQUE 4. LINGUAXE AUDIOVISUAL E MULTIMEDIA

1. Tipos de planos cinematográficos.Análise dos factores expresivos e asúa simboloxía.2. Realización dun storyboard.3. Estudo de planos, angulacións emovementos de cámara no cinema.4. Criterios estéticos na elaboraciónde fotografías.5. Finalidade expresiva das imaxesfotoperiodísticas.6. Creación dixital de imaxes.7. Deseño dun proxecto publicitario.8. Desenvolvemento dun proxectopersoal.9. Análise crítica da linguaxepublicitaria.

1. Identificar os distintoselementos que forman aestrutura narrativa e expresivabásica da linguaxe audiovisual em u l t i m e d i a , d es c r i b i n docorrectamente os pasosnecesarios para a producióndunha mensaxe audiovisual evalorando o labor de equipo.

1.1. Analiza os tipos de plano que aparecen endistintas películas cinematográficas valorando osseus factores expresivos.

CDSIEECEC

U.D. 6 POIN Analiza os tipos de plano queaparecen en distintas películascinematográficas.

1 sesión

1.2. Realiza un storyboard a modo de guión paraa secuencia dunha película.

SIEE U.D. 6 POIVPOE

Realiza un storyboard a modo de guión para a secuencia dunhapelícula.

3 sesións

2. Recoñecer os elementos queintegran as distintas linguaxesaudiovisuais e as súasfinalidades.

2.1. Ve películas cinematográficas nas queidentifica e analiza os planos, as angulacións e osmovementos de cámara.

CDSIEECEC

U.D. 6 POIN Ve películas cinematográficas nasque identifica planos, angulacións emovementos de cámara.

2 sesións

2.2. Analiza e realiza diferentes fotografías, tendoen conta diversos criterios estéticos.

CDSIEECEC

U.D. 4 y 5 POIN Analiza e realiza diferentesfotografías, tendo en conta diversoscriterios estéticos.

3 sesións

2.3. Recompila diferentes imaxes de prensaanalizando as súas finalidades.

CDSIEECEC

U.D.5, 6, 7,8 y 9

POIV 1 sesión

3. Realizar composiciónscreativas a partir de códigosutilizados en cada linguaxeaudiovisual, mostrando interesepolos avances tecnolóxicosvinculados a estas linguaxes.

3.1. Elabora imaxes dixitais utilizando distintosprogramas de debuxo por computador.

CDSIEECEC

U.D. 4 y 10 POIVPOE

Elabora imaxes dixitais utilizandoprogramas de debuxo porcomputador.

2 sesións

3.2. Proxecta un deseño publicitario utilizando osdistintos elementos da linguaxe gráfica-plástico.

CDSIEECEC

U.D. 9 POIVPOE

Realiza un deseño publicitarioutilizando os distintos elementos dalinguaxe gráfica-plástico.

3 sesións

3.3. Realiza, seguindo o esquema do proceso decreación, un proxecto persoal.

CDSIEECEC

U.D. 12 POIVPOE

4 sesións

4. Mostrar unha actitude críticaante as necesidades de consumocreadas pola publicidaderexeitando os elementos destaque supoñen discriminaciónsexual, social ou racial.

4.1. Analiza elementos publicitarios cunha actitudecrítica desde o coñecemento dos elementos que oscompoñen.

CAACDSIEECEC

U.D. 9 POIN Mantén unha actitude crítica desdeo coñecemento dos elementos quecompoñen a publicidade.

1 sesión

54


Os tempos serán flexibles en función de cada actividade e das necesidades dos alumnos, que serán quen marquen o ritmo de aprendizaxe.


UNIDADE 1: As formas na natureza 7 sesións

UNIDADE 2: A paisaxe urbana 7 sesións

UNIDADE 3: A figura humana 8 sesións

UNIDADE 4: A imaxe dixital 8 sesións

UNIDADE 5: A fotografía 7 sesións

UNIDADE 6: O cinema e os medios de comunicación 8 sesións

UNIDADE 7: Fundamentos do deseño 7 sesións

UNIDADE 8: Deseño gráfico 8 sesións

UNIDADE 9: Deseño publicitario 7 sesións

UNIDADE 10: Deseño por computador 8 sesións

UNIDADE 11: Sistemas de representación 8 sesións

UNIDADE 12: Debuxo técnico industrial 7 sesións

TOTAL 90 sesións


1- Realiza composicións artísticas seleccionando e utilizando elementos da linguaxe plástica e visual.

2- Aplica as leis de composición, creando esquemas de movementos e ritmos.

3- Estuda e explica o movemento e as liñas de forza dunha imaxe.

4- Cambia o significado dunha imaxe por medio da cor.

5- Elixe materiais e procedementos adecuados para a realización de proxectos artísticos.

6- Utiliza con propiedade os materiais e procedementos para representar e expresarse en relación ás linguaxes

gráfico-plásticos e mantén o seu espazo de traballo e o seu material en perfecto estado e achégao á aula cando é

necesario para a elaboración das actividades.

7- Entende o proceso de creación artística e as súas fases e aplícao á produción de proxectos persoais e de grupo.

8- Explica o proceso de creación dunha obra artística e os seus elementos compositivos.

9- Analiza e le imaxes de diferentes obras de arte e aproxima o período ao que pertencen.

10- Diferenza o sistema de debuxo descritivo do perceptivo.

11- Resolve problemas sinxelos referidos a cuadriláteros e polígonos utilizando con precisión os materiais de Debuxo

Técnico.

12- Resolve problemas básicos de tanxencias e ligazóns.

13- Resolve problemas de configuración de formas xeométricas planas e aplícaos á creación de deseños persoais.

14- Visualiza formas tridimensionais definidas polas súas vistas principais dun nivel adecuado.

15- Debuxa as vistas (alzado, andar e perfil) de figuras tridimensionais sinxelas.

16- Debuxa perspectivas de formas tridimensionais, nos sistemas de representación estudados.

17- Realiza perspectivas cónicas frontais e oblicuas de obxectos e espazos sinxelos.

18- Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación para a creación de deseños xeométricos sinxelos.

19- Coñece os elementos e finalidades da comunicación visual.

20- Observa os obxectos da nosa contorna e analiza a súa vertente estética, a súa funcionalidade e a súa utilidade,

mediante a linguaxe visual e verbal.

21- Identifica e clasifica diferentes obxectos en función da familia ou rama do Deseño.

22- Realiza distintos tipos de deseño e composicións modulares utilizando as formas xeométricas básicas,

estudando a organización do plano e do espazo.

23- Coñece as distintas fases de realización da imaxe corporativa dunha empresa.

24- Realiza composicións creativas e funcionais adaptándoas ás diferentes áreas do deseño, valorando o traballo

organizado e secuenciado na realización de todo proxecto, así como a exactitude, a orde e a limpeza nas

representacións gráficas.

25- Utiliza as novas tecnoloxías da información e a comunicación para levar a cabo os seus propios proxectos

artísticos de deseño.

26- Planifica os pasos para seguir na realización de proxectos artísticos respectando as realizadas por compañeiros.

55

27- Analiza os tipos de plano que aparecen en distintas películas cinematográficas valorando os seus factores

expresivos.

28- Realiza un storyboard para unha secuencia de vídeo.

29- Analiza e realiza diferentes fotografías, tendo en conta diversos criterios estéticos.

30- Recompila diferentes imaxes de prensa analizando as súas finalidades.

31- Elabora imaxes dixitais utilizando algún programa de debuxo asistido por computador.

32- Proxecta un deseño publicitario utilizando os distintos elementos da linguaxe gráfica-plástico.

33- Realiza, seguindo o esquema do proceso de creación, un proxecto persoal.

34- Analiza elementos publicitarios coñecendo os elementos que os compoñen.

56

2 DEBUXO TÉCNICO BACHARELATO


O Bacharelato comprende dous cursos e desenvólvese en tres modalidades diferentes:

- Ciencias.

- Humanidades e Ciencias Sociais que, á súa vez, organízase en dúas itinerarios:

1) Itinerario de Humanidades.

2) Itinerario de Ciencias Sociais.

- Artes.

As distintas materias agrúpanse en tres tipos de asignaturas:

- Troncais, cuxos contidos fundamentais, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe evaluables e horario

lectivo mínimo son establecidos polo Goberno con carácter xeral para todo o alumnado do sistema educativo

español. Son de cursado obligatorio. Dentro deste tipo de asignaturas hai, á súa vez, tres tipos:

As asignaturas troncais que deben cursar todos os alumnos, de todas as modalidades.

Unha asignatura troncal que deben cursar todos os alumnos, segundo a especialidade escolleita.

Dous asignaturas troncales máis, que o alumno debe elixir de entre as que se ofrecen en cada modalidade.

- Específicas, cuxos estándares de aprendizaxe evaluable son establecidos polo Goberno, aínda que corresponde

ás Administracións educativas determinar os contidos e complementar os criterios de avaliación, si considérase

oportuno. Todos os alumnos de 1.º de Bacharelato deben cursar obligatoriamente Educación Física; o resto de

específicas Algunhas delas deben ser cursadas obligatoriamente polo alumnado, mentres que o resto son de opción.

- De libre configuración autonómica, cuxo deseño curricular é competencia das distintas Administracións

educativas. A este bloque pertence a materia de Lingua Cooficial e Literatura, cando cumpra.

Os alumnos da modalidade de Ciencias deben cursar, como mínimo, dúas das tres asignaturas troncais de opción

que se ofrecen para esta modalidade: Debuxo Técnico I, Biología e Xeoloxía e Física e Química. En consecuencia,

Debuxo Técnico I é unha asignatura troncal de opción, e, como tal, todos os elementos básicos do seu currículo

foron establecidos desde a Administración central, aínda que é competencia das Administracións educativas unha

posible ampliación de contidos, si considérase procedente, e a concreción do horario lectivo semanal, respectando

o mínimo establecido con carácter xeral (que o total das asignaturas troncales supoña, como mínimo, un 50 % do

total do horario lectivo). Ademais, pode ser unha das materias de modalidade non cursada que os alumnos e

alumnas poden elixir como materia específica, aínda que neste caso, a materia tería tal consideración de específica

para todos os efectos (promoción, proba final de bacharelato, etc.).

2.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA DE BACHARELATO

Constitúen uns enunciados que definen, en términos de capacidades, o tipo de desenvolvemento que esperamos

que alcancen os alumnos ao término da etapa. Estas capacidades orientarán e vertebrarán a actuación educativa

en todas as materias e atenden a unha evolución integral da personalidade, pois se refiren á súa dimensión

intelectual, comunicativa, estética, socioafectiva e motórica.

En concreto, o Bacharelato debe contribuír a desenvolver no alumnado as capacidades que lles permitan:

- Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable,

inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos

humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a

sostenibilidade.

- Consolidar unha madurez persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver

o seu espírito crítico. Ser capaz de prever e resolver pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais.

- Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar críticamente

as desigualdades e discriminaciones existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade

real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención

especial ás persoas con discapacidade.

- Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aprovechamiento da

aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

- Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.

- Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

- Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación.

- Coñecer e valorar críticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os

principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e en mellóraa da súa contorna

social.

- Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da

modalidade elixida.

- Comprender os elementos e procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer

e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e a tecnoloxía no cambio das condicións de vida, así como

57

afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medioambiente.

- Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidad, iniciativa, traballo en equipo, confianza

nun mesmo e sentido crítico.

- Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e

enriquecimiento cultural.

- Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e

hábitos saudables.

- Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade vial.

- Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora

no contexto dun mundo globalizado.

2.1.b COMPETENCIAS CLAVE

Enténdese por competencia a capacidade de poñer en práctica de forma integrada, en contextos e situacións

diferentes, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridos. As competencias teñen tres

compoñentes: un saber (un contido), un saber facer (un procedemento, unha habilidade, unha destreza, etc.) e

un saber ser ou saber estar (unha actitude determinada).

Ao terminar Bachillerato, os alumnos deberán adquirir, nun grado adecuado, as chamadas competencias crave, é

dicir, os coñecementos, destrezas e actitudes que os individuos necesitan para desenvolver funcións sociais e

incorporarse á vida activa con responsabilidade e competencia, e estar capacitado para unha aprendizaxe ao longo

da vida e para acceder, con garantías de éxito, á educación superior.

A competencia en comunicación lingüística, a competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e

tecnoloxía son os tres bloques competenciais cuxo desenvolvemento debe potenciarse nesta etapa. Os elementos

fundamentais que conforman cada unha das sete competencias que se deben adquirir ao término da etapa:

1. Comunicación lingüística (CCL)

Definición Habilidade no uso da linguaxe para a comunicación, a representación,

comprensión e interpretación da realidade, a construción do coñecemento e a

organización do pensamento, as emocións e a conduta.

Coñecementos - Compoñente lingüístico.

- Compoñente pragmático- discursivo.

- Compoñente sociocultural.

- Compoñente estratéxico.

- Compoñente persoal.

Destrezas - Ler e escribir.

- Escoitar e responder.

- Dialogar, debater e conversar.

- Expoñer, interpretar e resumir.


Actitudes - Respecto ás normas de convivencia.

- Desenvolvemento dun espírito crítico.

- Respecto aos dereitos humanos e o pluralismo.

- Concepción do diálogo como ferramenta primordial para a convivencia, a

resolución de conflitos e o desenvolvemento das capacidades afectivas.

- Actitude de curiosidade, interese e creatividade.

- Recoñecemento das destrezas inherentes a esta competencia como fontes

de pracer.

2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía ( CMCT)

Definición A competencia matemática implica a capacidade de aplicar o razoamento

matemático e as súas ferramentas para describir, interpretar e predicir distintos

fenómenos no seu contexto.

As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía proporcionan un

achegamento ao mundo físico e á interacción responsable con el desde

accións, tanto individuais como colectivas, orientadas á conservación e mellora

do medio natural, decisivas para a protección e mantemento da calidade de

vida e o progreso dos pobos.

58

Coñecementos - Números, medidas e estruturas.

- Operacións e as representacións matemáticas.

- Comprensión dos termos e conceptos matemáticos.

- Os saberes ou coñecementos científicos relativos á física, a química, a

bioloxía, a xeoloxía, as matemáticas e a tecnoloxía, os cales se derivan de

conceptos, procesos e situacións interconectadas.

Destrezas - Aplicación dos principios e procesos matemáticos en distintos contextos, para

emitir xuízos fundados e seguir cadeas argumentais na realización de cálculos,

análises de gráficos e representacións matemáticas e manipulación de

expresións algebraicas, incorporando os medios dixitais cando sexa oportuno.

- Creación de descricións e explicacións matemáticas que levan implícitas a

interpretación de resultados matemáticos e a reflexión sobre a súa adecuación

ao contexto, do mesmo xeito que a determinación de se as solucións son

adecuadas e teñen sentido na situación en que se presentan.

- Utilizar os conceptos, procedementos e ferramentas na resolución dos

problemas que poidan xurdir nunha situación determinada ao longo da vida.

- Utilizar e manipular ferramentas e máquinas tecnolóxicas.

- Utilizar datos e procesos científicos para alcanzar un obxectivo.

- Identificar preguntas.


- Chegar a unha conclusión.

- Tomar decisións baseadas en probas e argumentos.

Actitudes - Rigor, respecto aos datos e veracidade.

- Asunción de criterios éticos asociados á ciencia e á tecnoloxía.

- Interese pola ciencia, o apoio á investigación científica e a valoración do

coñecemento científico.

- Sentido da responsabilidade en relación á conservación dos recursos naturais

e ás cuestións ambientais, e á adopción dunha actitude adecuada para lograr

unha vida física e mental saudable nunha contorna natural e social.

3. Competencia dixital (CD)

Definición Habilidade para buscar e procesar información mediante un uso creativo, crítico

e seguro das TIC.

Coñecementos - Técnicas e estratexias de acceso á información.

- Ferramentas tecnolóxicas.

- Manexo de distintos soportes: oral, escrito, audiovisual, multimedia, dixital.

Destrezas - Acceder, buscar e seleccionar críticamente a información.

- Interpretar e comunicar información.

- Eficacia técnica.

Actitudes - Autonomía.

- Responsabilidade crítica.

- Actitude reflexiva.

4. Aprender a aprender (CAA)

Definición Habilidade para iniciar, organizar e persistir na aprendizaxe.

Coñecementos - Coñecemento das capacidades persoais.

- Estratexias para desenvolver as capacidades persoais.

- Atención, concentración e memoria.

- Motivación.

- Comprensión e expresión lingüísticas.

Destrezas - Estudar e observar.


- Planificar proxectos.

- Recoller, seleccionar e tratar distintas fontes de información.

- Ser capaz de autoavaliarse.

59

Actitudes - Confianza nun mesmo.

- Recoñecemento axustado da competencia persoal.

- Actitude positiva ante a toma de decisións.

- Perseveranza na aprendizaxe.

- Valoración do esforzo e a motivación.

5. Competencias sociais e cívicas (CSC)

Definición Habilidade para utilizar os coñecementos e actitudes sobre a sociedade,

entendida desde as diferentes perspectivas, na súa concepción dinámica,

cambiante e complexa, para interpretar fenómenos e problemas sociais en

contextos cada vez máis diversificados; para elaborar respostas, tomar

decisións e resolver conflitos, así como para interactuar con outras persoas e

grupos conforme normas baseadas no respecto mutuo e nas conviccións

democráticas.

Coñecementos - Coñecemento crítico dos conceptos de democracia, xustiza, igualdade,

cidadanía e dereitos humanos e civís.

- Coñecemento dos acontecementos máis destacados e as principais

tendencias nas historias nacional, europea e mundial.

- Comprensión dos procesos sociais e culturais de carácter migratorio que

implican a existencia de sociedades multiculturais no mundo globalizado.

- Coñecementos que perm itan comprender e analizar de maneira crítica os

códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas distintas sociedades

e contornas, así como as súas tensións e procesos de cambio.

- Conceptos básicos relativos ao individuo, ao grupo, á organización do traballo,

a igualdade e a non discriminación entre homes e mulleres e entre diferentes

grupos étnicos ou culturais, a sociedade e a cultura.

- Comprender as dimensións intercultural e socioeconómica das sociedades

europeas, e percibir as identidades culturais e nacionais como un proceso

sociocultural dinámico e cambiante en interacción coa europea, nun contexto

de crecente globalización.

Destrezas - Capacidade de comunicarse dunha maneira construtiva en distintas contornas

sociais e culturais.

- Mostrar tolerancia, expresar e comprender puntos de vista diferentes.

- Negociar sabendo inspirar confianza e sentir empatía.

- Habilidade para interactuar eficazmente no ámbito público e manifestar

solidariedade e interese por resolver os problemas que afecten a comunidade.

- Reflexión crítica e creativa.

- Participación construtiva nas actividades da comunidade.

- Toma de decisións, en particular, mediante o exercicio do voto e da actividade

social e cívica.

Actitudes - Seguridade nun mesmo, integridade e honestidade.

- Interese polo desenvolvemento socioeconómico e a súa contribución a un

maior benestar social.

- Comunicación intercultural, diversidade de valores e respecto ás diferenzas,

comprometéndose á superación de prexuízos.

- Pleno respecto dos dereitos humanos.

- Vontade de participar na toma de decisións democráticas.

- Sentido da responsabilidade.

- Comprensión e respecto dos valores baseados nos principios democráticos.

- Participación construtiva en actividades cívicas.

- Apoio á diversidade e a cohesión sociais e ao desenvolvemento sustentable.

- Vontade de respectar os valores e a intimidade dos demais, e a recepción

reflexiva e crítica da información procedente dos medios de comunicación.

6. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (SIEE)

Definición Capacidade para adquirir e aplicar unha serie de valores e actitudes, e de elixir

con criterio propio, transformando as ideas en accións.

60

Coñecementos - Autocoñecemento.

- Establecemento de obxectivos.

- Planificación e desenvolvemento dun proxecto.

- Habilidades sociais e de liderado.

Destrezas - Responsabilidade e autoestima.

- Perseveranza e resiliencia.

- Creatividade.

- Capacidade para calcular e asumir retos responsablemente.

Actitudes - Control emocional.

- Actitude positiva ante o cambio.

- Flexibilidade.

7. Conciencia e expresións culturais (CEC)

Definición Habilidade para comprender, apreciar e valorar, con espírito crítico e actitude

aberta e respectuosa, diferentes manifestacións culturais, e solicitarse na súa

conservación como patrimonio cultural.

Coñecementos - Linguaxes e manifestacións artísticas.

- Técnicas e recursos específicos.

Destrezas - Comprender, apreciar e valorar críticamente.


Actitudes - Curiosidade, interese e creatividade.

- Recoñecemento das manifestacións culturais e artísticas como fontes de

pracer e goce persoal.

- Valoración responsable e actitude de protección do patrimonio.

2.1.c CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE

A asignatura de Debuxo Técnico I, como materia de modalidade de Ciencias en 1.º de Bacharelato, xoga un papel

relevante para que os alumnos alcancen os obxectivos da etapa e adquiran as competencias crave porque:

- A competencia en conciencia e expresións culturais é a que se vincula de xeito máis natural coa materia

«Debuxo Técnico I». Esta materia proporciona un ámbito de vivencias, relacións e coñecementos que fan posible

a familiarización cos diferentes códigos do debuxo técnico desde o contexto da contorna próxima (Galicia), ata a

totalidade do Estado e da comunidade internacional. A asignatura proporciona ferramentas que permiten, por unha

banda, ampliar as posibilidades de representación mental e coñecemento e, por outro, as posibilidades de expresión

e creación. Desde as primeiras aprenderá a captar, atender, manter a atención, discriminar, relacionar e apreciar

os valores estéticos e culturais das producións xeométricas, tanto as propias como as dos demais. Grazas ás

posibilidades expresivas, facilítase a comunicación aos outros de ideas e sentimentos, a liberación de tensións e

a manifestación destas en produtos novos, persoais e orixinais. O dominio desta competencia esixe identificar os

elementos básicos, os materiais, soportes, ferramentas do debuxo técnico así como o coñecemento dos seus

principios fundamentais.

Por outra banda, o desenvolvemento desta competencia facilitará a interpretación crítica, por parte do alumno, de

imaxes da contorna cultural, sendo sensible ás súas calidades plásticas, estéticas e funcionales. Ademais

recoñecerá a importancia dos valores culturais e estéticos do patrimonio que poden apreciarse na contorna

madrileña, español e universal contribuíndo ao seu respecto, conservación e mellora, como parte do noso patrimonio

cultural.

- Esta materia constitúe un bo vehículo para o desenvolvemento das competencias sociais e cívicas. Na medida

en que a expresión e creación no debuxo técnico supoña un traballo en equipo, se promoverán actitudes de

respecto, tolerancia, cooperación, flexibilidad, e contribuirase á adquisición de habilidades sociais. Por outra banda,

o traballo con ferramentas propias da linguaxe visual, que inducen ao pensamento creativo e á expresión de

emocións, vivencias e ideas, proporciona experiencias directamente relacionadas coa diversidad de respostas ante

un mesmo estímulo e a aceptación das diferenzas.

- O tratamento da información e, particularmente a competencia dixital, vense enormemente favorecidos polos

traballos propios da materia relacionados coa aplicación de recursos gráficos ou informáticos en función do debuxo

que se queira realizar e das finalidades do mesmo. Supón utilizar recursos tecnolóxicos específicos , á vez que

colabora á adquisición da competencia digital, permite realizar as operacións necesarias para producir creacións

de debuxo técnico, desenvolvendo simultáneamente actitudes relacionadas coa motivación e o interese do propio

alumno, coa utilización dos mesmos de xeito autónomo ou en grupo, así como a valoración de forma crítica e

reflexiva da numerosa información dispoñible, o interese por utilizala como vehículo de comunicación, e, finalmente,

61

a sensibilidade cara a un uso responsable e seguro.

- Tamén desde Debuxo Técnico I traballarase a adquisición da competencia de sentido da iniciativa e espírito

emprendedor, competencia que se estimula a partir da formación dun espírito crítico, capaz de cuestionar dogmas

e desafiar prejuicios, desde a aventura que supón enfrontarse a problemas abertos e participar na construción

tentativa de solucións. Como todo proceso de creación, o debuxo técnico supón converter unha idea nun produto

e, por iso, implica desenvolver estratexias de planificación, asumir retos, prever os recursos necesarios, tomar

decisións, anticiparse aos problemas e evaluar os resultados. En resumo, sitúa ao alumnado ante un proceso que

lle obriga a tomar decisións de xeito autónomo. Todo este proceso contribúe a convivir coa incerteza controlando

ao mesmo tempo os procesos de toma de decisións, o que, xunto co espírito creativo, a experimentación, a

investigación e a autocrítica, fomenta a iniciativa e autonomía persoal, ao favorecer a reflexión sobre os procesos

e experimentación creativa, que implica tómaa de conciencia das propias capacidades e recursos, así como a

aceptación dos propios erros como instrumento de mellora. Todo iso incide, simultáneamente, na adquisición da

competencia de aprender a aprender.

- O Debuxo Técnico I esixe e facilita o desenvolvemento de habilidades relacionadas co pensamento científico:

formular hipótese, observar, experimentar, descubrir, reflexionar, analizar, extraer conclusións e xeneralizar. Todo

iso implica unha relación clara coas competencias básicas en ciencias e tecnoloxía. Por outra banda, aprender

a desenvolverse con comodidade a través da linguaxe simbólica é un dos obxectivos da materia, así como profundar

no coñecemento de aspectos espaciais da realidade, mediante a xeometría e a representación obxectiva das

formas. Da mesma xeito, a evolución nos elementos de percepción e estructuración do espazo a través dos contidos

de xeometría e da representación das formas coopera de forma significativa a que o alumnado adquira a

competencia matemática. Esta competencia permite utilizar as ferramentas matemáticas na comprensión dos

fundamentos da xeometría métrica; inclúe a identificación e uso de estratexias para utilizar razoamentos, símbolos

e fórmulas matemáticas que permitan integrar coñecementos de debuxo técnico dentro dos procesos tecnolóxicos

e en aplicacións da vida cotiá, revisando e valorando o estado de consecución do proxecto ou actividade sempre

que sexa necesario.

- A materia esixe a configuración e a transmisión das ideas e informacións, o que vai indisolublemente unido ao

desenvolvemento da competencia en comunicación lingüística. O coidado na precisión dos términos utilizados,

no encadenamiento adecuado das ideas ou na expresión verbal das relacións fará efectiva esta contribución. O

dominio da terminología específica permitirá, ademais, comprender suficientemente o que outros expresan sobre

ela. Por outra banda, esta competencia relaciónase co desenvolvemento das habilidades e estratexias para o uso

da linguaxe verbal como vehículo para a representación mental e a comunicación no aula á hora de comprender

e transmitir informacións vinculadas a datos, conceptos, principios, técnicas, materiais e instrumentos.

Doutra banda, toda forma de comunicación posúe uns procedementos comúns, e, como tal, o Debuxo Técnico

permite facer uso duns recursos específicos para expresar ideas, sentimentos e emocións, á vez que permite

integrar a linguaxe plástica e visual con outras linguaxes e, con iso, enriquecer a comunicación. Tamén lectura de

textos relacionados con contidos da materia é esencial tamén: permitirá familiarizarse cos comentarios e valoracións

de críticos e creadores de diversos ámbitos (cine, televisión, arquitectura, pintura, escultura); axudará aos alumnos

a comprender, evaluar e forxar un criterio persoal.

2.2 METODOLOXÍA


Para o desenvolvemento deste epígrafe, remitímosnos ao xa exposto para a materia de Educación Plástica, Visual

e Audiovisual no capítulo 1.3a


O Debuxo Técnico I parte do pensamento abstracto formal adquirido nos ensinos precedentes, pero será nesta

etapa educativa cando se consolide. Para iso, é fundamental que o docente comparta cos seus alumnos e alumnas

qué vaise a aprender, e por qué é necesario aprendelo. Partindo dunha revisión dos coñecementos previos,

suscitaranse situacións problemáticas ben contextualizadas, así como a realización de tarefas que o alumnado

deberá resolver facendo uso dos seus coñecementos. As construcións xeométricas non deben aplicarse de xeito

mecánico, senón que o alumno debe ser capaz de analizar o problema, suscitar diferentes alternativas e comprender

as condicións que debe cumprir a solución que se busca. Da mesma xeito, é importante que se establezan

conexións entre os coñecementos adquiridos na xeometría plana cos sistemas de representación e viceversa.

Dun xeito concreto, na formulación metodolóxica da materia de Debuxo Técnico I destacan os seguintes aspectos

didácticos:

A importancia dos coñecementos previos.

Hai que conceder desde a aula unha importancia vital á exploración dos coñecementos previos dos alumnos e á

vez que se dedica ao seu recordo; así se deben desenvolver ao comezo da unidade todos aqueles conceptos,

procedementos, etc., que se necesitan para a correcta comprensión dos contidos posteriores. Leste repaso dos

coñecementos previos suscitarase como resumo do estudado en cursos ou temas anteriores.

62

Estimular a transferencia e as conexións entre os contidos.

En Bacharelato, a asignatura é a forma básica de estructuración dos contidos. Esta forma de organización curricular

facilita, por unha banda, un tratamento máis profundo e rigoroso dos contidos e contribúe ao desenvolvemento da

capacidade de análise dos alumnos. No entanto, a fragmentación do coñecemento pode dificultar a súa comprensión

e aplicación práctica. Para evitalo, aínda que os contidos da materia preséntanse organizados en conxuntos

temáticos de carácter analítico e disciplinar, estes conxuntos integraranse no aula a través de unidades didácticas

que favorecerán a materialización do principio de inter e intradisciplinariedade. Dese modo facilítase a presentación

dos contidos relacionados, tanto entre os diversos bloques compoñentes de cada unha delas, como entre as

distintas materias. Iso pode facerse tomando como referente o desenvolvemento das competencias crave ás que

xa aludimos; tamén e máis concretamente, por medio dos contidos comúns-transversais, construíndo conceptos

craves comúns e subliñando o sentido dalgunhas técnicas de traballo que permitan solucións conxuntas a certos

problemas de coñecemento. Outros procedementos que poden incidir neste aspecto son:

- Planificación, análise, selección e emprego de estratexias e técnicas variadas na resolución de problemas. A

resolución de problemas debe servir para ampliar a visión técnica da realidade, para estimular a creatividade e a

valoración das ideas alleas, para desenvolver a habilidade para expresar gráficamente as ideas propias e recoñecer

os posibles erros cometidos.

- Lectura comprensiva de representacións gráficas e de textos relacionados coa formulación e resolución de

problemas.

Programación adaptada ás necesidades da materia

A programación debe ir encamiñada a unha profundización científica de cada contido, desde unha perspectiva

analítica. O desenvolvemento das experiencias de traballo no aula, desde unha fundamentación teórica aberta e de

síntese, buscará a alternancia entre os dous grandes tipos de estratexias: expositivas e de indagación. De gran valor

para o tratamento dos contidos resultarán tanto as aproximaciones intuitivas como os desenvolvementos graduais

e cíclicos dalgúns contidos de maior complexidade.

- Os conceptos organízanse en unidades, e estas, en bloques ou núcleos conceptuais.

- Os procedementos deseñáronse en consonancia cos contidos conceptuais, estructurando unha programación

adecuada ás capacidades dos alumnos.

- As actitudes, como o rigor, a limpeza, a orde, a perseveranza, a cooperación e a responsabilidade son

fundamentais no desenvolvemento global do alumnado, tendo en conta que o Bacharelato é unha etapa que na que

se consolidan os profundos cambios físicos e psíquicos nos alumnos e establécense as bases que forxarán a súa

personalidade futura. Esta peculiaridade obríganos a favorecer a formulación de actividades que propicien actitudes

relativas ao desenvolvemento dunha autoestima equilibrada e unha correcta interacción cos demais.

Exposición por parte do profesor e diálogo cos alumnos.

Tendo en conta que é o alumno o protagonista da súa propia aprendizaxe, o profesor debe fomentar, ao fío da súa

exposición, a participación dos alumnos, evitando en todo momento que a súa exposición convértase nun monólogo.

Esta participación pódese conseguir mediante a formulación de preguntas ou a proposta de actividades. Este

proceso de comunicación entre profesor-alumno e alumno-alumno, que en ocasións pode derivar na defensa de

posturas contrapuestas, aproveitarase para desenvolver nos alumnos a precisión no uso da linguaxe científica,

expresado en forma oral ou escrita. Esta fase comunicativa do proceso de aprendizaxe pode e debe desenvolver

actitudes de flexibilidade na defensa dos puntos de vista propios e o respecto polos alleos.

Referencia ao conxunto da etapa.

O proxecto curricular da materia de Debuxo Técnico I, sen menoscabo das esixencias que en programas e métodos

ten a materia, concíbese como un itinerario de dous cursos (a materia continuará en 2.º curso con Debuxo Técnico

II) que permita ao alumnado alcanzar os obxectivos xerais da etapa e un nivel adecuado na adquisición das

competencias crave, ademais de preparar ao alumnado para continuar estudos superiores con garantías de éxito.

A súa orientación ha de contribuír á formación integral dos alumnos, facilitando a autonomía persoal e a formación

de criterios persoais, ademais da relación correcta coa sociedade e o acceso á cultura. Todo iso obríganos a unha

adecuada distribución e secuenciación da materia entre 1.º e as de 2.º de Bachillerato.

Para que toda a formulación metodolóxica sexa eficaz é fundamental que o alumno traballe de forma responsable

a diario, que estea motivado para aprender e que participe da dinámica de clase.

Utilizaranse varios métodos didácticos, entremezclados:

- Interrogativo: preguntar frecuentemente aos alumnos conforme avanzamos no desenvolvemento de cada unidade.

É unha boa forma de coñecer o punto de partida e animarlles a participar.

- Inductivo: partindo da análise de fenómenos ou manifestacións particulares, chegamos á xeneralización.

- Deductivo: aplicar a fenómenos concretos proposicións de carácter xeral.

- Investigativo: propiciar procesos de procura e elaboración de informacións para favorecer a construción de novos

coñecementos.

- Dialéctico: chegar a conclusións tras sucesivas fases de análises e sínteses entre todos..

2.2.c ACTIVIDADES E ESTRATEXIAS DE ENSINO E APRENDIZAXE

Este apartado desenvolvésese específicamente na programación de aula, seguindo algunhas estratexias concretas

aplicables ao ensino desta materia. A maioría delas desenvólvense en actividades que se axustan ao seguinte

proceso:

63

- Identificación e formulación de problemas.

- Formulación de hipótese para a súa resolución.

- Procura de información.

- Validación ou replanteamiento da hipótese.

- Fundamentación de conclusións.

Complétase este capítulo co desenvolvemento conceptual do apartado 1.3.c desta programación.

2.2.d MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

O Bacharelato pertence á etapa postobligatoria da Ensino Secundaria, pero non por ésto desaparece a

obrigatoriedade de organizarse baixo o principio da educación común, prestando unha especial atención á

diversidade dos alumnos e moi en particular á alumnado con necesidades específicas de apoio educativo. Desta

forma, a atención á diversidade convértese nun aspecto esencial da práctica docente diaria, tamén en Bacharelato.

Para levalo a cabo, aplicaranse as medidas desenvolvidas no capítulo 1.3.g desta programación.

2.3 AVALIACIÓN

Para levala a cabo, seguiranse os procedementos descritos no apartado 1.4 desta programación. Os criterios que

garanten as aprendizaxes mínimas en 1º e 2º de Bacharelato descríbense nas súas programacións

correspondentes.

2.3.a CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Para evaluar os coñecementos do alumno sobre os contidos da asignatura, suscitaranse dun a tres controles

teórico-prácticos ao longo de cada avaliación e observaranse os seguintes criterios.

- Cada exame será cualificado da seguinte forma: a puntuación total será de 10 puntos, sendo a metade para os

contidos mínimos.

- Nos controis de 5 preguntas, reservaranse 2 exercicios extraídos das actividades para realizar fóra do aula,

propostas para ese período co fin de consolidar os coñecementos.

- Ata 1 punto polas notas de clase de exercicios e actividades realizados.

- Na resolución dos exercicios propostos, debe quedar indicado o procedemento para chegar á solución, pola contra,

a pregunta non puntuará ou só o fará unha parte segundo o criterio do profesor.

- A limpeza e presentación pode baixar ata 1 punto.

- A nota necesaria para aprobar a materia en cada avaliación en xuño ou setembro será de 5 puntos. Caso de ter

unha nota entre 4'5 e 5, farase un redondeo ata o 5.

-En cada avaliación farase a media aritmética dos exames realizados.

En definitiva, a porcentaxe da nota final por avaliación, aplicando estes criterios, queda establecido da seguinte

forma para cada examen:

- 60% a media dos exercicios dos exames realizados.

- 40% a nota dos exercicios das actividades realizadas.

2.3.b AVALIACIÓN ORDINARIA E EXTRAORDINARIA


Na avaliación ordinaria de xuño, farase a media aritmética das tres avaliacións, debendo ser de 5 puntos ou superior

para obter o aprobado. A nota de cada unha delas deberá ser superior a 3,5 puntos, de maneira que o alumno non

superará a asignatura aínda que a media das tres avaliacións sexa superior a 5 puntos si non se dá esta

circunstancia.


A avaliación extraordinaria de setembro consistirá nun exame sobre os contidos do curso. O alumno debe obter unha

nota de 5 puntos ou superior para aprobar.

2.3.c ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIASPENDENTES


ás probas escritas de carácter teórico-práctico nas datas fixadas para ese efecto polo Centro.

64

Ditas probas constarán de diversas cuestións que comprobarán o grado mínimo de consecución dos estándares

de aprendizaxe, descrito no punto 2.4.e desta programación. A súa cualificación será dun a dez.

Como medida de apoio, o Departamento deseñará actividades teórico-prácticas que lle serán entregadas ao alumno,

consistentes en exercicios de reforzo para a asimilación dos contidos. En todo momento, o Departamento fará un

seguimiento e asesoramiento ao alumno para a realización das mesmas.

A nota final será a media obtida nos controis.

2.4 PROGRAMACIÓN 1º BACHARELATO

2.4.a OBXECTIVOS 1º BACHARELATO

1- Realizar os trazados xeométricos fundamentais no plano, tales como: paralelismo e perpendicularidade entre

rectas e operacións con segmentos e ángulos.

2- Coñecer os fundamentos teóricos dos trazados fundamentais e aplicar devanditos trazados á realización de

traballos máis complexos.

3- Comprender situacións xeométricas descritas verbalmente e achar lugares xeométricos concretos.

4- Resolver problemas xeométricos e aritméticos de xeito gráfica.

5- Realizar os trazados xeométricos fundamentais no plano, tales como triángulos e cuadriláteros, así como a

construción de formas poligonais.

6- Desenvolver destrezas e habilidades que permitan ao alumnado expresar con precisión, claridade e obxetividade

solucións gráficas.

7- Realizar os trazados xeométricos nos que interveñan conceptos de proporción, igualdade e semellanza,

coñecendo os fundamentos teóricos de devanditos trazados.

8- Construír escalas gráficas.

9- Aplicar o coñecemento das escalas para interpretar e realizar debuxos técnicos.

10- Realizar transformacións no plano, tales como homotecias, simetrías, traslacións e xiros.

11- Resolver problemas gráficos relacionados coa semellanza.

12- Analizar a relación que existe entre as transformacións xeométricas e certos casos da xeometría descriptiva.

13- Coñecer as propiedades das tanxencias.

14- Realizar as construcións básicas de tanxencias entre rectas e circunferencias, e entre circunferencias, situando

os correspondentes puntos de tanxencia.

15- Realizar con corrección os enláces correspondentes.

16- Debuxar curvas técnicas, distinguindo como se xeran, e as características de cada unha.

17- Coñecer e aplicar as propiedades das curvas técnicas.

18- Distinguir entre os dous tipos de proxección, cilíndrica e cónica, en que se basean os principais sistemas de

representación.

19- Coñecer os fundamentos en que se basean os principais sistemas de representación no plano, as súas

diferenzas e similitudes esenciais.

20- Coñecer a conveniencia de uso de cada sistema, polas súas características específicas, nas aplicacións

prácticas.

21- Coñecer os elementos e o fundamento teórico do sistema diédrico.

22- Representar en sistema diédrico o punto, a recta e o plano.

23- Entender a utilidade da terceira proxección e saber representala.

24- Coñecer os elementos e o fundamento teórico do sistema de planos acoutados.

25- Resolver distintos problemas de definición de puntos, rectas e planos no sistema de planos acoutados.

26- Resolver problemas de pertenencia e medicións no sistema de planos acoutados.

27- Debuxar en sistema acoutado figuras planas e sólidos sinxelos.

28- Coñecer os fundamentos teóricos e prácticos dos sistemas axonométricos.

29- Resolver problemas de definición de puntos, rectas e planos en sistema axonométrico.

30- Resolver problemas de pertenencias e medicións nos planos axonométricos.

31- Debuxar en sistemas axonométricos figuras planas e sólidos sinxelos.

32- Coñecer o fundamento teórico do sistema de perspectiva caballera.

33- Debuxar en sistemas axonométricos oblicuos.

34- Resolver problemas de definición de puntos, rectas e planos en sistema de perspectiva caballera.

35- Debuxar en perspectiva caballera figuras planas e sólidos sinxelos.

36- Coñecer o fundamento teórico e os elementos do sistema cónico.

37- Resolver problemas de definición de puntos, rectas e planos en sistema cónico.

38- Resolver cuestións de paralelismo e de intersecciones en sistema cónico.

39- Coñecer a importancia da perspectiva cónica pola súa aproximación á visión real dos obxectos.

65

40- Determinar o punto métrico dunha recta en perspectiva cónica.

41- Saber escoller os datos (altura do punto de vista, eixe visual, ángulo óptico) para representar adecuadamente

unha peza en perspectiva cónica.

42- Debuxar pezas tridimensionais en perspectiva cónica a partir das súas vistas en sistema diédrico.

43- Coñecer a normalización que afecta ao debuxo técnico en procesos de fabricación industriais ou arquitectónicos

respecto de formatos, rotulación e liñas.

44- Aplicar as normas que afectan ao debuxo técnico nos traballos presentados.

45- Valorar a necesidade e importancia das normas como garantía dunha uniformidade básica e dun mínimo de

calidade.

46- Coñecer as características dun esbozo e saber debuxar un esbozo a man alzada.

47- Coñecer e aplicar as normas UNE e ISO relativas á representación de vistas, de cortes e seccións

48- Coñecer e aplicar os convenios relativos a extremos cadrados, intersecciones ficticias e simplificadas, contornos

primitivos e aberturas rectangulares.

49- Coñecer as normas UNE e ISO relativas á acotación de pezas.

50- Saber medir as dimensións fundamentais dunha peza e indicar adecuadamente as cotas no debuxo, incluíndo

todos os elementos necesarios e dispoñéndoos correctamente.


Estes obxectivos agrúpanse en 16 unidades didácticas e 2 Anexos, que se concretan na programación de aula:

UNIDADE 1: Trazados fundamentais no plano (Obxectivos 1, 2, 3 e 4)

UNIDADE 2: Trazados de polígonos (Obxectivos 4, 5, e 6)

UNIDADE 3: Proporcionalidade, semellanza e escalas (Obxectivos 6, 7, 8 e 9)

UNIDADE 4: Transformacións xeométricas (Obxectivos 10, 11 e 12)

UNIDADE 5: Trazado de tanxencias (Obxectivos 6, 13, 14 e 15)

UNIDADE 6: Curvas técnicas (Obxectivos 6, 16 e 17)

UNIDADE 7: Sistemas de representación (Obxectivos 18, 19 e 20)

UNIDADE 8: Sistema diédrico: punto, recta e plano (Obxectivos 21, 22 e 23)

UNIDADE 9: Sistema de planos acoutados (Obxectivos 24, 25, 26 e 27)

UNIDADE 10: Sistema axonométrico (Obxectivos 28, 29, 30 e 31)

UNIDADE 11: Sistema de perspectiva caballera (Obxectivos 32, 33, 34 e 35)

UNIDADE 12: Sistema cónico (Obxectivos 36, 37 e 38)

UNIDADE 13: Perspectiva cónica (Obxectivos 39, 40, 41 e 42)

UNIDADE 14: Normalización e croquización (Obxectivos 43, 44, 45 e 46)

UNIDADE 15: Vistas, cortes e seccións (Obxectivos 47 e 48)

UNIDADE 16: Acoutación (Obxectivos 49 e 50)

Anexo I. Instrumentos de debuxo

Anexo II. Deseño asistido por ordenador.

66

2.4.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º DE BACHARELATO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADACOMPETENCIA E UNIDADE DIDÁCTICA QUE OS DESENVOLVE

No perfil competencial da materia de 1º de BACHARELATO que a continuación se ofrece na táboa, inclúense as siglas identificativas das competencias crave a cuxa

adquisición contribúese particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable e a unidade didáctica coa que se vincula.

CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES C.C. U.D. INSTRUMAVALIAC


BLOQUE 1: XEOMETRÍA E DEBUXO TÉCNICO

1. Trazados xeométricos.2. Instrumentos e materiais dodebuxo técnico.3. Recoñecemento da xeometríana natureza.4. Identificación de estruturasxeométricas na arte.5. Valoración da xeometría comoinstrumento para o deseñográfico, industrial earquitectónico.6. Trazados fundamentais noplano.7. Operacións con segmentos.8. Mediatriz.9. Paralelismo e perpendicularidade10. Determinación de lugaresxeométricos. Aplicacións.11. Elaboración de formasbaseadas en redes modulares.12. Circunferencia e círculo.13. Ángulos.14. Trazado de polígonosregulares.15. Resolución gráfica decuadriláteros e polígonos.16. Representación de formasplanas.17. Trazado de formasproporcionais.18. Resolución gráfica detriángulos.19. Determinación, propiedadese aplicacións dos seus puntosnotables.20. Proporcionalidade esemellanza.21. Análise de trazado de formas poligonais por triangulación,radiación e itinerario.

1. Resolver problemas deconfiguración de formaspoligonais sinxelas no planocoa axuda de utensiliosconvencionais de debuxo sobretaboleiro, apl icando osfundamentos da xeometríamétrica consonte un esquemapaso a paso e/ou unha figurad e a ná l i s e e l abo r a d apreviamente.

1.1. Deseña, modifica ou reproduce formas baseadasen redes modulares cadradas coa axuda da escuadrae o cartabón, utilizando recursos gráficos paradestacar claramente o trazado principal elaborado dasliñas auxiliares utilizadas.

SIEECMCT

Ud. 1 POINPOIVPOE

Reproduce formas baseadas en redesmodulares cadradas coa axuda daescuadra e o cartabón.

2 sesións

1.2. Determina coa axuda de regra e compás osprincipais lugares xeométricos de aplicación aostrazados fundamentais no plano, e comprobagráficamente o cumprimento das condiciónsestablecidas.

CMCT Ud. 1 POINPOIVPOE

Determina coa axuda de regra e compásos principais lugares xeométricos deaplicación aos trazados fundamentais noplano.

5 sesións

1.3. Relaciona as liñas e os puntos notables detriángulos, cuadriláteros e polígonos coas súaspropiedades e identifica as súas aplicacións.

CAA Ud. 2 POINPOIV

Relaciona as liñas e os puntos notablesde triángulos, cuadriláteros e polígonoscoas súas propiedades.

1 sesión

1.4. Comprende as relacións métricas dos ángulos dacircunferencia e o círculo, describe as súaspropiedades e identifica as súas posibles aplicacións.

CAA Ud. 2 POINPOIVPOE

Comprende as relacións métricas dosángulos da circunferencia e o círculo edescribe as súas propiedades.

1 sesión

1.5. Resolve triángulos coa axuda de regra e compás,aplicando as propiedades das súas liñas e os puntosnotables, e os principios xeométricos elementais, exustifica o procedemento utilizado.

CMCT Ud. 2 POINPOIV

Resolve triángulos coa axuda de regra ecompás, aplicando as propiedades dassúas liñas e os puntos notables.

3 sesións

1.6. Deseña, modifica ou reproduce cuadriláteros epolígonos analizando as relacións métricas esenciaise resolvendo o seu trazado por triangulación,radiación, itinerario ou relacións de semellanza.

SIEE Ud. 2 POINPOIV

Deseña, modifica ou reproducecuadriláteros e polígonos resolvendo oseu trazado por triangulación, radiación,ou relacións de semellanza.

3 sesións

1.7. Reproduce figuras proporcionais determinando arazón idónea para o espazo de debuxo dispoñible,construíndo a escala gráfica correspondente enfunción da apreciación establecida e utilizándoa coaprecisión requirida.

SIEE Ud. 3 POINPOIV

Reproduce figuras proporcionais,construíndo a escala gráficacorrespondente en función daapreciación establecida.

10 sesións

67

1.8. Comprende as características das transformaciónsxeométricas elementais (xiro, translación, simetría,homotecia e afinidade), identificando as súasinvariantes, e aplícaas para a resolución de problemasxeométricos e para a representación de formas planas.

CAA Ud. 4 POINPOIV

Comprende as características dastransformacións xeométricas elementais(xiro, translación, simetría e homotecia) eaplícaas para a resolución de problemasxeométricos e para a representación deformas planas.

8 sesións

22. Construción e utilización deescalas gráficas.23. Transformacións xeométricaselementais: xiro, translación,simetría homotecia e afinidade.Identificación de invariantes.Aplicacións.24. Tanxencias e ligazóns.25. Resolución de problemasbásicos de tanxencias e ligazóns.Aplicacións.26. Construción de curvastécnicas, óvalos, ovoides eespirais.27. Aplicacións da xeometría aodeseño arquitectónico e industrial.28. Xeometr ía e novastecnoloxías.29. Aplicacións de debuxovectorial en 2D.30. Exercicios de aplicación detrazado de tanxencias e ligazóns.

2. Debuxar curvas técnicas efiguras planas compostas porcircunferencias e liñas rectas,aplicando os conceptosfundamentais de tanxencias,resal tar a forma f inaldeterm inada e ind i cargráficamente a construciónauxiliarutilizada, os puntos de ligazóne a relación entre os seuselementos.

2.1. Identifica as relacións entre puntos de tanxencia,centros e radios de circunferencias, analizando figurascompostas por ligazóns entre liñas rectas e arcos decircunferencia.

CMCT Ud. 5 POINPOIV

Identifica as relacións entre puntos de tanxencia, centros e radios decircunferencias.

2 sesións

2.2. Resolve problemas básicos de tanxencias coaaxuda de regra e compás, aplicando con rigor eexactitude as súas propiedades intrínsecas, eutilizando recursos gráficos para destacar claramenteo trazado principal elaborado das liñas auxiliaresutilizadas.

CAA Ud. 5 POINPOIV

Resolve problemas básicos detanxencias coa axuda de regra e compás,aplicando con rigor e exactitude as súaspropiedades intrínsecas.

3 sesións

2.3. Aplica os coñecementos de tanxencias áconstrución de óvalos, ovoides e espirais, e relacionaa súa forma coas principais aplicacións no deseñoarquitectónico e industrial.

SIEE Ud. 5 POINPOIVPOE

Aplica os coñecementos de tanxenciasá construción de óvalos, ovoides eespirais.

3 sesións

2.4..Deseña a partir dun esbozo previo ou reproduce áescala conveniente figuras planas que conteñanligazóns entre liñas rectas e arcos de circunferencia,indicando gráficamente a construción auxiliar utilizada,os puntos de ligazón e a relación entre os seuselementos

SIEE Ud.5 POINPOIVPOE

Deseña a partir dun esbozo previofiguras planas que conteñan ligazónsentre liñas rectas e arcos decircunferencia, indicando gráficamentea construción auxiliar utilizada e ospuntos de ligazón.

2 sesións

68

BLOQUE 2: SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN

1. Fundamentos dos sistemasde representación.2. Sistemas de representaciónna arte.3. Evolución histórica dossistemas de representación.4. Sistemas de representación edebuxo técnico. Ámbitos deaplicación.5. Vantaxes e inconvenientes.Criterios de selección.6. Clases de proxección.7. Sistemas de representación enovas tecnoloxías.8. Aplicacións de debuxovectorial en 3D.9. Sistema diédrico.10. Procedementos para aobtención das proxeccións diédricas.11. Disposición normalizada.12. Reversibilidade do sistema.Número de proxecciónssuficientes.13. Representación eidentificación de puntos, rectas eplanos. Posicións no espazo.Paralelismo e perpendicularidade. Pertenza eintersección.14. Proxeccións diédricas desólidos e espazos sinxelos.15. Seccións planas.Determinación da súa verdadeiramagnitude.16. Procedementos para aobtención e disposición dasproxeccións diédricas.17. Visualización e debuxo aman alzada de axonometrías apartir das vistas principais depezas sinxelas.18. Seccións planas.Determinación da súa verdadeiramagnitude.19. Sistema de planosacoutados: aplicacións.

1. Relacionar os fundamentos eas características dos sistemasde representación coas súasposibles aplicacións ao debuxotécnico, seleccionando osistema adecuado ao obxectivoprevisto, e identificar asvantaxes e os inconvenientesen función da información quese desexe mostrar e dosrecursos dispoñibles.

1.1. Identifica o sistema de representación empregadoa partir da análise de debuxos técnicos, ilustracións oufotografías de obxectos ou espazos, e determina ascaracterísticas diferenciais e os elementos principaisdo sistema.

CCL Ud. 6 POINPOE

Identifica o sistema de representaciónempregado a partir da análise de debuxostécnicos, ilustracións ou fotografías deobxectos ou espazos.

3 sesións

1.2. Establece o ámbito de aplicación dos principaissistemas de representación, e ilustra as súas vantaxese os seus inconvenientes mediante o debuxo a manalzada dun mesmo corpo xeométrico sinxelo.

CCL Ud. 6 POINPOIVPOE

3 sesións

1.3. Selecciona o sistema de representación idóneopara a definición dun obxecto ou espazo, analizando acomplexidade da súa forma, a finalidade darepresentación, a exactitude requirida e os recursosinformáticos dispoñibles.

CD Ud. 6 POINPOIVPOE

Selecciona o sistema de representaciónidóneo para a definición dun obxecto ouespazo.

3 sesións

1.4. Comprende os fundamentos do sistema diédricoe describe os procedementos de obtención dasproxeccións e a súa disposición normalizada.

CMCT Ud. 7 POINPOIV

Comprende os fundamentos do sistema diédrico e describe os procedementosde obtención das proxeccións e a súadisposición normalizada.

1 sesión

1.5. Comprende o funcionamento do sistema diédrico,relacionando os seus elementos, convencionalismose notacións coas proxeccións necesarias pararepresentar inequivocamente a posición de puntos,rectas e planos, e resolve problemas de pertenza,intersección e verdadeira magnitude.

CAA Ud. 7 POINPOIV

Comprende o funcionamento do sistemadiédr ico, os seus elementos ,convencionalismos e notacións coasproxeccións necesarias para representara posición de puntos, rectas e planos, eresolve problemas de pertenza,intersección

3 sesións

1.6. Deseña ou reproduce formas tridimensionaissinxelas, debuxando a man alzada as súas vistasprincipais no sistema de proxección ortogonalestablecido pola norma de aplicación, dispoñendo asproxeccións suficientes para a súa definición eidentificando os seus elementos de maneirainequívoca.

SIEE Ud. 8 POINPOIVPOE

Reproduce formas tridimensionaissinxelas, debuxando a man alzada assúas vistas principais no sistema deproxección ortogonal

12 sesións

1.7. Visualiza no espazo perspectivo formastridimensionais sinxelas definidas suficientementepolas súas vistas principais, debuxando a man alzada

CMCT Ud. 10Ud. 11

POINPOIV

Visualiza no espazo perspectivo formastridimensionais sinxelas definidassuficientemente polas súas vistasprincipais, debuxando a man alzada

2 sesións

1.8. Determina seccións planas de obxectostridimensionais sinxelos, visualizando intuitivamente asúa posición mediante perspectivas a man alzada,debuxando as súas proxeccións diédricas e obtendoa súa verdadeira magnitude.

CEC Ud. 7 POINPOIVPOE

Determina seccións planas de obxectostridimensionais sinxelos, visualizandointuitivamente a súa posición medianteperspectivas a man alzada, debuxandoas súas proxeccións diédricas.

3 sesións

69

2. Representar formastridimensionais sinxelas a partirde perspectivas, fotografías,pezas reais ou espazos dacontorna próxima, utilizando osistema diédrico ou, no seucaso, o sistema de planosacoutados , d i spoñendoconsonte a norma asproxeccións suficientes para asúa definición e identificandoos seus elementos de maneirainequívoca.

2.1. Comprende o funcionamento do sistema de planosacoutados como unha variante do sistema diédricoque permite rendibilizar os coñecementos adquiridos,ilustra as súas principais aplicacións mediante aresolución de problemas sinxelos de pertenza eintersección e obtén perfís dun terreo a partir das súascurvas de nivel.

CAA Ud. 9 POINPOIV

Comprende o funcionamento do sistemade planos acoutados como unha variantedo sistema diédrico e resolve problemassinxelos de pertenza e intersección

6 sesións

70

20. Sistema axonométrico.21. Fundamentos do sistema.Disposición dos eixos eutilización22. Sistema axonométrico ortogonal, perspectivas isométricas, dimétricas e trimétricas.23. Sistema axonométrico oblicuo: perspectivas caballerase militares.24. Aplicación do óvalo isométrico como representaciónsimplificada de formascirculares.25. Sistema cónico central.26. Elementos do sistema. Planodo cadro e cono visual.27. Determinación do punto devista e orientación das carasprincipais.28. Paralelismo. Puntos de fuga.Puntos métricos.29. Representación simplifica dáda circunferencia.30. Sistema cónico oblicuo.31. Representación simplificadada circunferencia.32. Representación de sólidosnos diferentes sistemas.

3. Debuxar perspectivas deformas tridimensionais a partirde pezas reais ou definidaspolas súas proxecciónsortogonais, seleccionando aaxonometría idónea aopropósito da representación,dispoñendo a posición doseixos en función da importanciarelativa das caras que sedesexen mostrar e utilizando,no seu caso, os coeficientes deredución determinados.

3.1. Realiza perspectivas isométricas de corposdefinidos polas súas vistas principais, coa axuda deútiles de debuxo sobre taboleiro, representando ascircunferencias situadas en caras paralelas aos planoscoordenados como óvalos en lugar de elipses,simplificando o seu trazado.

CEC Ud. 10 POINPOIV

Realiza perspectivas isométricas decorpos definidos polas súas vistasprincipais, coa axuda de útiles de debuxosobre taboleiro.

8 sesións

3.2. Realiza perspectivas caballeras ou planimétricas(militares) de corpos ou espazos con circunferenciassituadas en caras paralelas a un só dos planoscoordenados, dispoñendo a súa orientación parasimplificar o seu trazado.

CEC Ud. 11 POINPOIV

Realiza perspectivas caballeras sinxelasde corpos ou espazos.

7 sesións

4. Debuxar perspectivasc ó n i c a s d e f o r m a stridimensionais a partir deespazos da contorna oud e f i n i d a s p o l a s s ú a sproxeccións ortogonais, evalorar o método seleccionado,considerando a orientación dascaras principais respecto aoplano do cadro e a repercusiónda posición do punto de vistasobre o resultado final.

4.1. Comprende os fundamentos da perspectiva cónicae clasifica a súa tipoloxía en función da orientación dascaras principais respecto ao plano do cadro e arepercusión da posición do punto de vista sobre oresultado final, determinando o punto principal, a liñado horizonte, os puntos de fuga e os seus puntos demedida.

CCL Ud. 12 POINPOIV

Comprende os fundamentos daperspectiva cónica determinando o puntoprincipal, a liña do horizonte, os puntos defuga e os seus puntos de medida.

7 sesións

4.2. Debuxa coa axuda de utensilios de debuxoperspectivas cónicas centrais de corpos ou espazoscon circunferencias situadas en caras paralelas a unsó dos planos coordenados, dispoñendo a súaorientación para simplificar o seu trazado.

SIEE Ud. 13 POINPOIV

Debuxa coa axuda de utensilios dedebuxo perspectivas cónicas centrais decorpos ou espazos.

3 sesións

4.3. Representa formas sólidas ou espaciais con arcosde circunferencia en caras horizontais ou verticais,debuxando perspectivas cónicas oblicuas coa axudade utensilios de debuxo, simplificando a construcióndas elipses perspectivas mediante o trazado depolígonos circunscritos, trazándoas a man alzada oucoa axuda de persoais de curvas.

CMCT Ud. 13 POINPOIV

4 sesións

71

BLOQUE 3: NORMALIZACIÓN

1. Elementos da normalizaciónconforme á normativa.2. Proxecto: necesidade eámbito de aplicación dasnormas.3. Formatos. Dobrado de planos.4. Vistas. Liñas normalizadas.5. Aplicacións da normalización.6. Escalas. Anotación.7. Debuxo industrial.8. Escalas. Anotación.9. Debuxo arquitectónico.10. Cortes e seccións.

1. Valorar a normalizacióncomo convencionalismo paraa comunicación universal quepermite simplificar os métodosde produción, asegurar acalidade dos produtos,posibilitar a súa distribución egarantir a súa utilización polodestinatario final.

1.1. Describe os obxectivos e os ámbitos deutilización das normas UNE, EN e ISO, e relacionaas específicas do debuxo técnico coa súa aplicaciónpara a elección e o dobrado de formatos, para oemprego de escalas, para establecer o valorrepresentativo das liñas, para dispoñer as vistas epara a anotación.

CCL Ud. 14 POIN Describe os obxectivos e os ámbitos deutilización das normas UNE, EN e ISO.

6 sesións

2. Aplicar as normas nacionais,europeas e internacionaisrelacionadas cos principiosxerais de representación,formatos, escalas, anotación emétodos de proxecciónortográficos e axonométricos,considerando o debuxo técnicocomo linguaxe universal,valorando a necesidade decoñecer a súa sintaxe eutilizándoo de forma obxectivapara a interpretación de planostécnicos e a elaboración deesbozos, esquemas, esbozos eplanos.

2.1. Obtén as dimensións relevantes de corpos ouespazos representados utilizando escalasnormalizadas.


Obtén as dimensións relevantes decorpos ou espazos representadosutilizando escalas normalizadas.

2 sesións

2.2. Representa pezas e elementos industriais ou deconstrución, aplicando as normas referidas aosprincipais métodos de proxección ortográficos,seleccionando as vistas imprescindibles para a súadefinición, dispoñéndoas adecuadamente ediferenciando o trazado de eixos, liñas vistas e ocultas.

CAA Ud. 15 POINPOIV

Representa pezas e elementos industriaisou de construción seleccionando as vistasimprescindibles para a súa definición,dispoñéndoas adecuadamente ediferenciando o trazado de eixos, liñasvistas e ocultas.

4 sesións

2.3. Acouta pezas industriais sinxelas identificando ascotas necesarias para a súa correcta definicióndimensional e dispoñéndoas consonte a norma.


Acouta pezas industriais sinxelasidentificando as cotas necesarias para asúa correcta definición dimensional edispoñéndoas consonte a norma.

3 sesións

2.4. Acouta espazos arquitectónicos sinxelosidentificando as cotas necesarias para a súa correctadefinición dimensional e dispoñéndoas consonte anorma.

CMCT Ud. 16 POINPOIVPOE

3 sesións

2.5. Representa obxectos con ocos mediante cortes eseccións, aplicando as normas básicascorrespondentes.


Representa obxectos mediante cortes eseccións, aplicando as normas básicascorrespondentes.

10 sesións

72


A organización temporal da impartición do currículo debe ser particularmente flexible: por unha banda, debe

responder á realidade do centro educativo e ao contexto escolar do mesmo; por outra, debe estar suxeito a unha

revisión permanente, xa que a realidade do aula non é inmutable. Con carácter estimativo, tendo en conta que o

calendario escolar para 1.º de Bachillerato na Comunidade de Galicia é de algo máis de 35 semanas e que se prevé

unha dedicación de 4 horas semanales á materia, habemos de contar cunhas 140 sesións de clase para esta

materia. Facemos, pois, unha proposta de reparto do tempo dedicado a cada unidade a partir do suxerido na

seguinte táboa:

UNIDADE DIDÁCTICA TEMPORALIZACI

ÓN

UNIDADE 1: Trazados fundamentais no plano 7 sesións

UNIDADE 2: Trazados de polígonos 8 sesións

UNIDADE 3: Proporcionalidade, semexanza e

escalas

10 sesións

UNIDADE 4: Transformacións xeométricas 8 sesións

UNIDADE 5: Trazado de tanxencias 10 sesións

UNIDADE 6: Sistema diédrico 9 sesións

UNIDADE 7: Métodos en sistema diédrico 7 sesións

UNIDADE 8: Figuras en sistema diédrico 12 sesións

UNIDADE 9: Sistema de planos acoutados 6 sesións

UNIDADE 10: Sistema axonométrico 10 sesións

UNIDADE 11: Sistema de perspectiva

caballera

7 sesións

UNIDADE 12: Sistema cónico 7 sesións

UNIDADE 13: Perspectiva cónica 7 sesións

UNIDADE 14: Normalización e croquización 6 sesións

UNIDADE 15: Vistas, cortes e seccións 10 sesións

UNIDADE 16: Acotación 8 sesións

Anexo I. Instrumentos de Debuxo 3 sesións

Anexo II. Deseño asistido por computador 5 sesións

TOTAL 140 sesións


1. Determina coa axuda de regra e compás os principais lugares xeométricos de aplicación aos trazados

fundamentais no plano, e comproba gráficamente o cumprimento das condicións establecidas.

2. Coñece a clasificación de polígonos.

3. Resolve triángulos coa axuda de regra e compás, aplicando as propiedades das súas liñas e os puntos notables,

e os principios xeométricos elementais, e xustifica o procedemento utilizado.

4. Deseña, modifica ou reproduce cuadriláteros e polígonos analizando as relacións métricas esenciais.

73

5. Constrúe polígonos regulares dado o lado, o radio, métodos xerais.

6. Reproduce figuras proporcionais, construíndo a escala gráfica correspondente en función da apreciación

establecida e utilizándoa coa precisión requirida.

7. Comprende as características das transformacións xeométricas elementais (xiro, traslación, simetría e

homotecia), identificando os seus invariantes, e aplícaas para a resolución de problemas xeométricos e para a

representación de formas planas.

8. Coñece as propiedades de tanxencia entre liñas rectas e circunferencias, e constrúe figuras de enlaces partindo

dun boceto aplicando os casos de tanxencia.

9. Aplica os coñecementos de tanxencias á construción de óvalos (dado o eixe maior e óvalo óptimo), ovoides (dado

o eixe non simétrico) e espirais, e relaciona a súa forma coas principais aplicacións no deseño arquitectónico e

industrial.

10. Resolve problemas básicos de tanxencias coa axuda de regra e compás, aplicando con rigor e exactitude as

súas propiedades intrínsecas, e utilizando recursos gráficos para destacar claramente o trazado principal elaborado

das liñas auxiliares utilizadas.

11. Establece o ámbito de aplicación dos principais sistemas de representación, e ilustra as súas vantaxes e os seus

inconvenientes mediante o debuxo a man alzada dun mesmo corpo xeométrico sinxelo.

12. Comprende o funcionamento do sistema diédrico, relacionando os seus elementos, convencionalismos e

notaciones coas proxeccións necesarias para representar inequívocamente a posición de puntos, rectas e planos,

e resolve problemas de pertenencia.

13. Deseña ou reproduce formas tridimensionais sinxelas, debuxando a man alzada as súas vistas principais no

sistema de proxección ortogonal establecido pola norma de aplicación, dispoñendo as proxeccións suficientes para

a súa definición e identificando os seus elementos de xeito inequívoco.

14. Visualiza no espazo perspectivo formas tridimensionais sinxelas definidas suficientemente polas súas vistas

principais, debuxando a man alzada axonometrías convencionais (isometrías e caballeras).

15. Realiza perspectivas isométricas e caballeras de corpos definidos polas súas vistas principais, representando

as circunferencias situadas en caras paralelas aos planos coordenados como óvalos en lugar de elipses,

simplificando o seu trazado.

16. Debuxa coa axuda de utensilios de debuxo perspectivas cónicas centrais de corpos ou espazos con

circunferencias situadas en caras paralelas a un só dos planos coordenados, dispoñendo a súa orientación para

simplificar o seu trazado.

17. Acouta pezas industriais sinxelas identificando as cotas necesarias para a súa correcta definición dimensional

e dispoñéndoas de acordo coa norma.

74



1- Realizar trazados xeométricos no plano, referentes a rectificación de arcos, coñecendo os seus fundamentos

teóricos.

2- Construír e debuxar figuras xeométricas planas que teñan a mesma superficie que outras.

3- Saber aplicar devanditos trazados á realización de traballos máis complexos.

4- Usar correctamente o compás, a escuadra e o cartabón, a regra e o lápiz.

5- Coñecer e comprender os fundamentos das construcións básicas de tanxencias entre rectas e circunferencias,

e entre circunferencias.

6- Saber aplicar os diferentes procedementos gráficos para resolver cada caso.

7- Analizar e ordenar todos os casos de tanxencias estudados para aplicacións, non só de forma illada senón

inseridos na definición dunha forma.

8- Realizar con corrección enlácelos, aplicando os casos de tanxencia correspondentes.

9- Coñecer e comprender a natureza das curvas cónicas, diferenciando as distintas formas de xerarse.

10- Representar curvas cónicas, atendendo ás súas propiedades e características.

11- Coñecer e aplicar as propiedades das curvas cónicas e a relación entre os diferentes elementos de definición,

incluíndo as rectas tanxentes e secantes.

12- Coñecer e comprender as curvas cíclicas, diferenciando as distintas formas de xerarse e as características de

cada unha.

13- Coñecer e comprender a forma de xerar exemplos doutras curvas técnicas, como evolventes, senoides e

lemniscatas.

14- Trazar curvas cíclicas atendendo ás súas propiedades e elementos.

15- Contactar coa xeometría proxectiva como ampliación da xa coñecida xeometría euclidiana.

16- Coñecer as relacións das transformacións coa xeometría descriptiva que se estudará máis adiante.

17- Realizar transformacións no plano, tales como homoloxías e os seus casos particulares, afinidades e

investimentos.

18- Aplicar ditas transformacións a outros tipos de problemas.

19- Entender a necesidade e a importancia do sistema diédrico.

20- Coñecer o fundamento teórico do sistema diédrico e diédrico directo.

21- Empregar o sistema diédrico e diédrico directo para resolver problemas de intersecciones, paralelismo,

perpendicularidad e distancias entre puntos, a recta e o plano.

22- Empregar a terceira proxección na resolución de problemas.

23- Coñecer e comprender en sistema diédrico e diédrico directo os métodos que emprega a xeometría descriptiva,

tales como os abatimientos, os cambios de plano de proxección e os xiros.

24- Coñecer métodos como os abatimientos, os cambios de plano de proxección e os xiros, para representar en

diédrico figuras planas.

25- Comprender e empregar o sistema diédrico para resolver problemas xeométricos no espazo entre puntos, rectas

e planos.

26- Comprender e empregar o sistema diédrico para representar as superficies radiadas no plano.

27- Comprender e empregar o sistema diédrico para resolver problemas xeométricos no espazo de pirámides,

conos, prismas e cilindros, as súas seccións planas e respectivos desenvolvementos.

28- Comprender e empregar o sistema diédrico para representar os poliedros regulares no plano.

29- Comprender e empregar o sistema diédrico para resolver problemas xeométricos no espazo de poliedros

regulares: proxeccións diédricas, alturas e seccións planas.

30- Entender a necesidade e a importancia do sistema de representación axonométrico.

31- Coñecer e comprender os fundamentos prácticos dos sistemas axonométricos e a súa relación co sistema

diédrico.

32- Comprender e empregar o sistema axonométrico para representar figuras tridimensionales no plano.

33- Comprender e empregar o sistema axonométrico para resolver problemas xeométricos no espazo de

abatimientos, figuras planas, sólidos e seccións.

34- Entender a necesidade e a importancia do sistema de representación de perspectiva caballera.

35- Coñecer e comprender os fundamentos prácticos da perspectiva caballera, e a súa relación co sistema diédrico.

36- Comprender e empregar o sistema de perspectiva caballera para representar figuras tridimensionales no plano.

37- Comprender e empregar a perspectiva caballera para resolver problemas xeométricos de abatimientos, figuras

planas, sólidos e seccións no espazo.

38- Valorar o sistema de planos acoutados como a base en representacións cartográficas.

39- Coñecer e comprender o sistema acoutado para resolver problemas de intersecciones de planos como

fundamento na resolución de cubertas.

40- Coñecer e comprender o proceso de resolución de cubertas.

41- Entender a necesidade e a importancia da linguaxe gráfico como medio de expresión universal.

42- Diferenciar os distintos tipos de proxectos e valorar a súa importancia no noso día a día.

43- Realizar a presentación dun proxecto, concibido desde a súa formulación e planificación.

75

44- Valorar os programas informáticos de CAD pola súa exactitude, rapidez, limpeza e capacidade de modificación.

45- Realizar debuxos e planos en 2D e 3D utilizando programas de CAD.

46- Completar a presentación dun proxecto usando os debuxos e planos realizados con programas de CAD.


Estes obxectivos agrúpanse en 14 unidades didácticas, que se concretan na programación de aula:

UNIDADE 1 Trazados no plano (Obxectivos 1, 2, 3 e 4).

UNIDADE 2 Trazado de tanxencias (Obxectivos 5, 6, 7 e 8).

UNIDADE 3 Curvas cónicas (Obxectivos 9, 10 e 11).

UNIDADE 4 Curvas técnicas (Obxectivos 12, 13 e 14).

UNIDADE 5 Transformacións xeométricas (Obxectivos 15, 16, 17 e 18).

UNIDADE 6 Sistema diédrico (Obxectivos 19, 20, 21 e 22).

UNIDADE 7 Métodos en sistema diédrico (Obxectivos 23, 24 e 25).

UNIDADE 8 Figuras en sistema diédrico (Obxectivos 26 e 27).

UNIDADE 9 Poliedros regulares en sistema diédrico (Obxectivos 28 e 29).

UNIDADE 10 Sistema axonométrico (Obxectivos 30, 31, 32 e 33).

UNIDADE 11 Sistema de perspectiva caballera (Obxectivos 34, 35, 36 e 37).

UNIDADE 12 Sistema de planos acoutados (Obxectivos 38, 39 e 40).

UNIDADE 13 Proxectos (Obxectivos 41, 42 e 43).

UNIDADE 14 Debuxo asistido por ordenador (Obxectivos 44, 45 e 46).

76

2.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º DE BACHARELATO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADACOMPETENCIA E UNIDADE DIDÁCTICA QUE OS DESENVOLVE


adquisición contribúese particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable e a unidade didáctica coa que se vincula.

CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES C.C. U.D. INSTRUMAVALIAC


BLOQUE 1: XEOMETRÍA E DEBUXO TÉCNICO

1. Resolución de problemasxeométricos.2. Proporcionalidade.Rectángulo áureo. Aplicacións.3. Construción de figurasplanas equivalentes.4. Relación entre os ángulos e acircunferencia. Arco capaz.5. Aplicacións.6. Potencia dun punto respecto aunha circunferencia.Determinación e propiedades doeixo radical e do centro radical.Aplicación á resolución de tanxencias.7. Investimento. Determinaciónde figuras inversas. Aplicación áresolución de tanxencias.8. Transformacións xeométricas.Aplicacións.

1. Resolver problemas de tanxencias mediante aaplicación das propiedades doarco capaz, dos eixos ecentros radicais e/ou datransformación decircunferencias e rectas porinvestimento, indicando gráficamente a construciónauxiliar utilizada, os puntos deligazón e a relación entre osseus elementos.

1.1. Identifica a estrutura xeométrica de obxectosindustriais ou arquitectónicos a partir da análise deandar, alzados, perspectivas ou fotografías, sinalandoos seus elementos básicos e determinando asprincipais relacións de proporcionalidade.

CCL Ud.1,5

POINPOIVPOE

Identifica a estrutura xeométrica deobxectos industriais ou arquitectónicos apartir da análise de andar, alzados,perspectivas ou fotografías.

1.2. Determina lugares xeométricos de aplicación aodebuxo aplicando os conceptos de potencia ouinvestimento.

CMCT Ud.1,5

POINPOIV

Determina lugares xeométricos deaplicación ao debuxo aplicando osconceptos de potencia.

1.3. Transforma por investimento figuras planascompostas por puntos, rectas e circunferenciasdescribindo as súas posibles aplicacións á resoluciónde problemas xeométricos.

CAA Ud. 5 POINPOIV

1.4. Selecciona estratexias para a resolución deproblemas xeométricos complexos, analizando asposibles solucións e transformándoos por analoxíanoutros problemas máis sinxelos.

SIEE Ud.2,3,4

POINPOIV

Selecciona estratexias para a resoluciónde problemas xeométricos complexos.

1.5. Resolve problemas de tanxencias aplicando aspropiedades dos eixos e centros radical, e indicandográficamente a construción auxiliar utilizada, os puntosde ligazón e a relación entre os seus elementos.

CMCT Ud.2,3,4

POINPOIV

Resolve problemas de tanxenciasaplicando as propiedades dos eixos ecentros radical, indicando gráficamente aconstrución auxiliar utilizada e os puntosde ligazón.

9. Trazado de curvas cónicas etécnicas.10. Curvas cónicas. Orixe,determinación e trazado da elipsis, a parábola e a hipérbole.11. Curvas técnicas. Orixe,determinación e trazado dascurvas cíclicas e envolventes.12. Resolución de problemas depertenza, tanxencia e incidente.Aplicacións.

2. Debuxar curvas cíclicas ecónicas e identificar os seusprincipais elementos, utilizandoas súas propiedadesfundamentais para resolverproblemas de pertenza, tanxencia ou incidente.

2.1. Comprende a orixe das curvas cónicas e asrelacións métricas entre elementos, describe as súaspropiedades e identifica as súas aplicacións.

CCL Ud. 3 POINPOIV

Comprende a orixe das curvas cónicas eas relacións métricas entre elementos edescribe as súas propiedades.

2.2. Resolve problemas de pertenza, intersección etanxencias entre liñas rectas e curvas cónicas,aplicando as súas propiedades, e xustifica oprocedemento utilizado.

CAA Ud. 3 POINPOIV

Resolve problemas de pertenza,intersección e tanxencias entre liñas rectase curvas cónicas.

77

2.3. Traza curvas cónicas despois de determinar oselementos que as definen, tales como eixos, focos,directrices, tanxentes ou asíntotas, resolvendo o seutrazado por puntos ou por homoloxía respecto a acircunferencia.

SIEE Ud. 3 POINPOIV

Traza curvas cónicas despois dedeterminar os elementos que as definen,tales como eixos, focos, directrices, tanxentes ou asíntotas, resolvendo o seutrazado por puntos.

13. Homoloxía. Determinacióndos seus elementos. Trazado defiguras homólogas. Aplicacións.14. Afinidade. Determinación dosseus elementos. Trazado defiguras afíns.Construción da elipsis afín aunha circunferencia.15. Trazado de figuras planascomplexas utilizando escalas econstrucións auxiliar idóneas.

3. Relacionar as transformaciónshom o lóxicas coas súasaplicacións á xeometría plana eaos sistemas de representación,valorando a rapidez e aexactitude nos trazados queproporciona a súa utilización.

3.1. Comprende as características das transformaciónshomolóxicas, identifica as súas invariantesxeométricos e describe as súas aplicacións.

CCL Ud. 5 POINPOIV

Comprende as características dastransformacións homolóxicas e identificaas súas invariantes xeométricos.

3.2. Aplica a homoloxía e a afinidade á resolución deproblemas xeométricos e á representación de formasplanas.

SIEE Ud. 5 POINPOIV

Aplica a homoloxía e a afinidade áresolución de problemas xeométricos e árepresentación de formas planas.

3.3. Deseña a partir dun esbozo previo ou reproduce áescala conveniente figuras planas complexas, e indicagráficamente a construción auxiliar utilizada.

CMCT Ud.1, 5

POINPOIVPOE

78

BLOQUE 2: SISTEMAS DE REPRESENTACIÓN

1. Punto, recta e plano nosistema diédrico.2. Resolución de problemas depertenza, incidencia, paralelismoe perpendicularidade.3. Determinación da verdadeiramagnitude de segmentos eformas planos.4. Construción de figuras planasno sistema diédrico.5. Abatemento de planos.Determinación dos seuselementos. Aplicacións.6. Xiro dun corpo xeométrico.Aplicacións.7. Cambios de plano.Determinación das novasproxeccións. Aplicacións.8. Afinidade entre proxeccións.9. Problema inverso aoabatemento.

1. Valorar a importancia daelaboración de debuxos a manalzada para desenvolver avisión espacial, analizando aposición relativa entre rectas,p l a n o s e s upe r f i c i es ,identificando as súas relaciónsmétricas para determinar osistema de representaciónadecuado e a estratexia idóneaque solucione os problemas derepresentación de corpos ouespazos tridimensionais.

1.1. Comprende os fundamentos ou principiosxeométricos que condicionan o paralelismo e aperpendicularidade entre rectas e planos, utilizando osistema diédrico ou, no seu caso, o sistema de planosacoutados como ferramenta basee para resolverproblemas de pertenza, posición, mínimas distanciase verdadeira magnitude.

CAA Ud.6,12

POINPOIV

Comprende os fundamentos ou principiosxeométricos que condicionan o paralelismoe a perpendicularidade entre rectas eplanos, utilizando o sistema diédrico,como ferramenta base para resolverproblemas de pertenza, posición, mínimasdistancias e verdadeira magnitude.

11 sesións

1.2. Representa figuras planas contidas en planosparalelos, perpendiculares ou oblicuos aos planos deproxección, trazando as súas proxeccións diédricas.

SIEE Ud. 7 POINPOIV

Representa figuras planas contidas enplanos paralelos, perpendiculares ou oblicuos aos planos de proxección,trazando as súas proxeccións diédricas.

10 sesións

1.3. Determina a verdadeira magnitude de segmentos,ángulos e figuras planas utilizando xiros, abatementoou cambios de plano en sistema diédrico e, no seucaso, no sistema de planos acoutados.

CAA Ud.6,7,12

POINPOIV

Determina a verdadeira magnitude desegmentos, ángulos e figuras planasutilizando xiros, abatemento ou cambiosde plano en sistema diédrico.

11 sesións

1.4. Representa o hexaedro ou cubo en calqueraposición respecto aos planos coordenados, o resto dospoliedros regulares, prismas e pirámides en posiciónsfavorables, coa axuda das súas proxeccións diédricas,determinando partes vistas e ocultas.

SIEE Ud.8,9

POINPOIV

Representa o hexaedro en calqueraposición respecto aos planoscoordenados e o octaedro, prismas epirámides en posicións favorables, coaaxuda das súas proxeccións diédricas,determinando partes vistas e ocultas.

4 sesións

10. Corpos xeométricos nosistema diédrico.11. Representación de poliedrosregulares. Posicións singulares.12. Determinación das súasseccións principais.13. Representación de prismas epirámides.14. Representación de cilindros,conos e esferas. Seccións planas.15. Determinación de secciónsplanas e elaboración dedesenvolvementos.16. Interseccións.17. Xiros, abatemento ou cambiosde plano para determinar averdadeira magnitude deelementos de pezastridimensionais.

2. Representar poliedrosregulares, pirámides, prismas,cilindros e conos mediante assúas proxeccións ortográficas,analizando as posiciónssingulares respecto aos planosde proxección, determinandoas relacións métricas entre osseus elementos, as secciónsplanas principais e a verdadeiram a g n i t u d e o ud e s e n v o l v e m e n t o d a ssuperficies que os conforman.

2.1. Representa cilindros e conos de revoluciónaplicando xiros ou cambios de plano para dispoñer assúas proxeccións diédricas en posición favorable pararesolver problemas de medida.

CCMTCAA

Ud. 8 POINPOIV

Representa cilindros e conos de revoluciónaplicando xiros ou cambios de plano paradispoñer as súas proxeccións diédricas enposición favorable para resolver problemasde medida.

3 sesións

2.2. Determina a sección plana de corpos ou espazostridimensionais formados por superficies poliédricas,cilíndricas, cónicas e/ou esféricas, debuxando as súasproxeccións diédricas e obtendo a súa verdadeiramagnitude.

CMCT Ud.8,9

POINPOIV

Determina a sección plana de corpos ouespazos tridimensionais formados porsuperficies poliédricas, debuxando as súasproxeccións diédricas e obtendo a súaverdadeira magnitude.

4 sesións

2.3. Atopa a intersección entre liñas rectas e corposxeométricos coa axuda das súas proxecciónsdiédricas ou a súa perspectiva, indicando o trazadoauxiliar utilizado para a determinación dos puntos deentrada e saída.

CMCT Ud.8,9

POINPOIV

Atopa a intersección entre liñas rectas ecorpos xeométricos coa axuda das súasproxeccións diédricas ou a súaperspectiva, indicando o trazado auxiliarutilizado para a determinación dos puntosde entrada e saída.

3 sesións

79

2.4. Desenvolve superficies poliédricas, cilíndricas ecónicas, coa axuda das súas proxeccións diédricas,utilizando xiros, abatemento ou cambios de plano paraobter a verdadeira magnitude das arestas e caras queas conforman.

CAA Ud.8,9

POINPOIV

Desenvolve superficies poliédricas, coaaxuda das súas proxeccións diédricas,utilizando xiros, abatemento ou cambiosde plano para obter a verdadeiramagnitude das arestas e caras que asconforman.

3 sesións

18. Sistemas axonométricos ortogonais.19. Posición do triedrofundamental.20. Relación entre o triángulo detrazas e os eixos do sistema.21. Determinación de coeficientesde redución.22. Tipoloxía das axonometrías ortogonais. Vantaxes einconvenientes.23. Representación de figurasplanas.24. Representación simplificadada circunferencia.25. Representación de corposxeométricos e espazosarquitectónicos. Seccións planas.Interseccións.

3. Debuxar axonometrías depoliedros regulares, pirámides,prismas, cilindros e conos,dispoñendo a súa posición enfunción da importancia relativadas caras que se desexenmostrar e/ou da convenienciados trazados necesarios,uti l izando a axuda doabatemento de figuras planass i t u a d a s n o s p l a n o scoordenados, calculando oscoeficientes de redución edeterminando as secciónsplanas principais.

3.1. Comprende os fundamentos da axonometríaortogonal, clasificando a súa tipoloxía en función daorientación do triedro fundamental, determinando otriángulo de trazas e calculando os coeficientes deredución.


Comprende os fundamentos da axonometría ortogonal, clasificando asúa tipoloxía en función da orientación do triedro fundamental.

3 sesións

3.2. Debuxa axonometrías de corpos ou espazosdefinidos polas súas vistas principais, dispoñendo asúa posición en función da importancia relativa dascaras que se desexen mostrar e/ou da convenienciados trazados necesarios.

CEC Ud. 10 POINPOIV

Debuxa axonometrías de corpos ouespazos definidos polas súas vistasprincipais.

9 sesións

3.3. Determina a sección plana de corpos ou espazostridimensionais formados por superficies poliédricas,debuxando isometrías ou perspectivas caballeras.

CMCT Ud.10,11

POINPOIV

8 sesións

80

BLOQUE 3: DOCUMENTACIÓN GRÁFICA DE PROXECTOS

1. Elaboración de esbozos,esbozos e planos.2. Proceso de deseño oufabricación: perspectiva históricae situación actual.3. Proxecto: tipos e elementos.4. Planificación de proxectos.5. Identificación das fases dunproxecto. Programación detarefas.6. Elaboración das primeirasideas.7. Tipos de planos: de situación,de conxunto, de montaxe, deinstalación, de detalle, defabricación ou de construción.

1. Elaborar esbozos, esbozose planos necesarios para adefinición dun proxectosinxelo relacionado co deseñoindustrial ou arquitectónico,valorar a exactitude, a rapideze a limpeza que proporciona autilización de aplicaciónsinformáticas, planificar demaneira conxunta o seudesenvolvemento, revisar oavance dos traballos e asumiras tarefas encomendadas conresponsabilidade.

1.1. Elabora e participa activamente en proxectoscooperativos de construción xeométrica, aplicandoestratexias propias adecuadas á linguaxe do debuxotécnico.

CSC Ud. 13 POIVPOTPOE

Elabora e participa activamente enproxectos cooperativos de construciónxeométrica, aplicando estratexias propiasadecuadas á linguaxe do debuxo técnico.

1.2. Identifica formas e medidas de obxectosindustriais ou arquitectónicos, a partir dos planostécnicos que os definen.

CMCT Ud. 13 POIVPOTPOE

Identifica formas e medidas de obxectosindustriais ou arquitectónicos, a partir dosplanos técnicos que os definen.

1.3. Debuxa esbozos a man alzada e esbozosacoutados para posibilitar a comunicación técnica conoutras persoas.

CEC Ud. 13 POIVPOTPOE

Debuxa esbozos a man alzada e esbozosacoutados para posibilitar a comunicacióntécnica con outras persoas.

2 sesións

1.4. Elabora esbozo de conxuntos e/ou pezasindustriais ou obxectos arquitectónicos, dispoñendoas vistas, os cortes e/ou as seccións necesarias,tomando medidas directamente da realidade ou deperspectivas a escala, elaborando esbozos a manalzada para a elaboración de debuxos acoutados eplanos de montaxe, instalación, detalle ou fabricación,consonte a normativa de aplicación.

CEC Ud. 13 POIVPOTPOE

Elabora esbozo de conxuntos e/ou pezasindustriais ou obxectos arquitectónicos,tomando medidas directamente darealidade ou de perspectivas a escala,elaborando esbozos a man alzada para aelaboración de debuxos acoutados eplanos de montaxe, instalación, detalle oufabricación, consonte a normativa deaplicación.

3 sesións

81

8. Presentación de proxectos.9. Elaboración dadocumentación gráfica dunproxecto gráfico, industrial ouarquitectónico sinxelo.10. Debuxo de esbozo a manalzada e esquemas.11. Elaboración de debuxosacoutados.12. Elaboración de esbozo depezas e conxuntos.13. Posibilidades dastecnoloxías da información e dacomunicación aplicadas aodeseño, á edición, ao arquivo e ápresentación de proxectos.14. Debuxo vectorial 2D. Debuxoe edición de entidades. Creaciónde bloques. Visibilidade decapas.15. Debuxo vectorial 3D.Inserción e edición de sólidos.Galerías e bibliotecas demodelos. Incorporación detexturas.16. Selección do encadre, ailuminación e o punto de vista.17. Resolución de exercicios dedebuxo técnico utilizandorecursos informáticos.

2. Presentar de maneiraindividual e colectiva osesbozos, os esbozos e osplanos necesarios para adefinición dun proxecto sinxelorelacionado co deseñoindustrial ou arquitectónico,valorar a exactitude, a rapideze a limpeza que proporciona autilización de aplicaciónsinformáticas, planificar demaneira conxunta o seudesenvolvemento, revisar oavance dos traballos e asumiras tarefas encomendadas conresponsabilidade.

2.1. Comprende as posibilidades das aplicaciónsinformáticas relacionadas co debuxo técnico, e valora aexactitude, a rapidez e a limpeza que proporciona a súautilización.

CD Ud. 14 POO Comprende as posibilidades dasaplicacións informáticas relacionadas codebuxo técnico, e valora a exactitude, arapidez e a limpeza que proporciona asúa utilización.

2.2. Representa obxectos industriais ou arquitectónicoscoa axuda de programas de debuxo vectorial 2D,creando entidades, importando bloques de bibliotecas,editando obxectos e dispoñendo a informaciónrelacionada en capas diferenciadas pola súa utilidade.

CD Ud. 14 POIVPOE

Representa obxectos industriais ouarquitectónicos coa axuda de programasde debuxo vectorial 2D, creandoentidades, importando bloques debibliotecas e editando obxectos.

3 sesións

2.3. Representa obxectos industriais ou arquitectónicosutilizando programas de creación de modelos en 3D,inserindo sólidos elementais, manipulándoos ata obter aforma buscada, importando modelos ou obxectos degalerías ou bibliotecas, incorporando texturas,seleccionando o encadre, a iluminación e o punto devista adecuado ao propósito buscado.

CD Ud. 14 POIVPOE

Representa obxectos industriais ouarquitectónicos utilizando programas decreación de modelos en 3D, inserindosólidos elementais, manipulándoos ataobter a forma buscada, importandomodelos ou obxectos de galerías oubibliotecas, incorporando texturas,seleccionando o encadre, a iluminación e opunto de vista

4 sesións

2.4. Presenta os traballos de debuxo técnico utilizandorecursos gráficos e informáticos, de xeito que estessexan claros e limpos, e que respondan o obxectivo paraos que se realizaron.

CD Ud. 14 POO Presenta os traballos de debuxo técnicoutilizando recursos gráficos e informáticos,de xeito que estes sexan claros e limpos, eque respondan o obxectivo para os que serealizaron.

82


UNIDADE DIDÁCTICA TEMPORALIZACIÓ

N

UNIDADE 1: Trazados no plano 8 sesións

UNIDADE 2: Trazado de tanxencias 9 sesións

UNIDADE 3: Curvas cónicas 8 sesións

UNIDADE 4: Curvas técnicas 5 sesións

UNIDADE 5: Transformacións xeométricas 8 sesións

UNIDADE 6: Sistema diédrico 11 sesións

UNIDADE 7: Métodos en sistema diédrico 13 sesións

UNIDADE 8: Figuras en sistema diédrico 11 sesións

UNIDADE 9: Poliedros regulares en sistema diédrico 7 sesións

UNIDADE 10: Sistema axonométrico 11 sesións

UNIDADE 11: Sistema de perspectiva caballera 9 sesións

UNIDADE 12: Sistema de planos acoutados 8 sesións

UNIDADE 13: Proxectos 5 sesións

UNIDADE 14: Debuxo técnico asistido por computador 7 sesións

TOTAL 120 sesións


1- Identifica a estrutura xeométrica de obxectos sinalando os seus elementos básicos e determinando as principais

relacións de proporcionalidade.

2- Determina lugares xeométricos de aplicación ao debuxo aplicando o concepto de potencia.

3- Selecciona estratexias para a resolución de problemas xeométricos, analizando posibles solucións.

4- Resolve problemas de tanxencias aplicando as propiedades dos eixos e centros radicais, indicando gráficamente

a construción auxiliar utilizada, os puntos de ligazón e a relación entre os seus elementos.

5- Comprende a orixe das curvas cónicas e as relacións métricas entre elementos, describe as súas propiedades

e identifica as súas aplicacións.

6- Resolve problemas de pertenza, intersección e tangencias entre liñas rectas e curvas cónicas.

7- Traza curvas cónicas despois de determinar os elementos que as definen, tales como eixos, focos, directrices,

tanxentes ou asíntotas, resolvendo o seu trazado por puntos.

8- Comprende as características das transformacións homológicas e identifica as súas invariantes xeométricos.

9- Aplica a homología e a afinidade á representación de formas planas.

10- Comprende os fundamentos que condicionan o paralelismo e a perpendicularidade entre rectas e planos,

utilizando o sistema diédrico como ferramenta base para resolver problemas de pertenza, posición, mínimas

distancias e verdadeira magnitude.

11- Representa figuras planas contidas en planos paralelos, perpendiculares ou oblicuos aos planos de proxección.

12- Determina a verdadeira magnitude de segmentos, ángulos e figuras planas utilizando xiros, abatementos ou

cambios de plano en sistema diédrico.

13- Representa o hexaedro, o tetraedro e o octaedro en calquera posición respecto aos planos coordenados e

prismas e pirámides en posicións favorables, coa axuda das súas proxeccións diédricas, determinando partes vistas

e ocultas.

14- Representa cilindros e conos de revolución aplicando xiros ou cambios de plano para dispoñer as súas

proxeccións diédricas en posición favorable para resolver problemas de medida.

15- Determina a sección plana de corpos ou espazos tridimensionais formados por superficies poliédricas,

cilíndricas e cónicas, debuxando as súas proxeccións diédricas e obtendo a súa verdadeira magnitude.

16- Atopa a intersección entre liñas rectas e corpos xeométricos coa axuda das súas proxeccións diédricas,

83

indicando o trazado auxiliar utilizado para a determinación dos puntos de entrada e saída.

17- Desenvolve superficies poliédricas, cilíndricas e cónicas, coa axuda das súas proxeccións diédricas, utilizando

xiros, abatemento ou cambios de plano para obter a verdadeira magnitude das arestas e caras que as conforman.

18- Comprende os fundamentos da axonometría ortogonal, clasificando a súa tipoloxía en función da orientación

do triedro fundamental.

19- Debuxa axonometrías de corpos ou espazos definidos polas súas vistas principais, dispoñendo a súa posición

en función da importancia relativa das caras que se desexen mostrar.

20- Determina a sección plana de corpos formados por superficies poliédricas.

21- Elabora e participa activamente en proxectos cooperativos de construción xeométrica, aplicando estratexias

propias adecuadas á linguaxe do debuxo técnico.

22- Identifica formas e medidas de obxectos industriais ou arquitectónicos, a partir dos planos técnicos que os

definen.

23- Debuxa esbozos a man alzada e esbozos acoutados para posibilitar a comunicación técnica con outras persoas.

24- Elabora esbozo de pezas industriais ou obxectos arquitectónicos, dispoñendo as vistas, tomando medidas

directamente da realidade ou de perspectivas a escala, elaborando esbozos a man alzada para a elaboración de

debuxos acoutados e planos de montaxe, consonte a normativa de aplicación.

25- Comprende as posibilidades das aplicacións informáticas relacionadas co debuxo técnico, e valora a exactitude,

a rapidez e a limpeza que proporciona a súa utilización.

26- Representa obxectos industriais ou arquitectónicos coa axuda de programas de debuxo vectorial 2D, creando

entidades, editando obxectos e dispoñendo a información relacionada en capas diferenciadas pola súa utilidade.

27- Presenta os traballos de debuxo técnico utilizando recursos gráficos e informáticos, de xeito que estes sexan

claros e limpos, e que respondan o obxectivo para os que se realizaron.

3 DEBUXO ARTÍSTICO BACHARELATO


Partindo das destrezas e dos coñecementos adquiridos polo alumnado na materia de Educación Plástica, Visual e

Audiovisual, da ensino secundaria obrigatoria (ESO), en bacharelato profundarase nas destrezas e no concepto do

debuxo como ferramenta do pensamento que participa no proceso creativo, comunicativo, plástico e visual,

contribuíndo a adquirir as competencias necesarias para a formación permanente da persoa.

As materias Debuxo Artístico I e II achegan coñecementos teóricos, técnicos e estéticos, fomentando un

pensamento divergente. A aprendizaxe estética debe realizarse sobre bases teóricas e prácticas, fomentando a

creatividade, o espírito de investigación e a formación permanente.

De xeito gradual e secuencial, os coñecementos e as destrezas adquiridos en Debuxo Artístico I deben ser a base

sobre a que se asente Debuxo Artístico II. Ensinarase e aplicarase o principio de partir do particular cara ao xeral,

para que o alumnado vaia adquirindo as habilidades e os conceptos e poder construír aprendizaxes significativas,

mediante o deseño de proxectos globais.

En Debuxo Artístico I, o alumnado traballará a materia de forma máis obxectiva, para dedicar o segundo curso a

aspectos máis subxetivos, desenvolvendo o seu potencial creador orientado cara ás múltiples alternativas formativas

artísticas máis acordes cos seus intereses.

3.1.a OBXECTIVOS XERAIS DA ASIGNATURA NO BACHARELATO

O ensino do Debuxo artístico no Bacharelato terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:

1. Coñecer e distinguir os elementos básicos de configuración da forma, empregándoos correctamente, segundo

criterios analíticos, na representación de obxectos da contorna ou expresivos, sobre obxectos reais ou simbólicos.

2. Entender a forma dos obxectos que se representan como consecuencia da súa estrutura interna e saber

representala gráficamente.

3. Comprender os distintos datos visuais que conteñen as formas como partes relacionadas dun conxunto,

atendendo especialmente ás proporcións que se dan entre eles e representándoos prioritariamente segundo a súa

importancia no conxunto e ignorando detalles superfluos.

4. Empregar de modo eficaz os mecanismos de percepción relacionados coas imaxes plásticas, desenvolvendo a

memoria visual e a retentiva para poder comunicarse con imaxes procedentes tanto do exterior como do interior dun

mesmo.

5. Valorar a importancia da observación e estudo directo das formas orgánicas da natureza como fonte de reflexión

para representacións de carácter subxetivo.

6. Coñecer as leis básicas da asociación perceptiva e interpretar una mesma forma ou conxunto de formas con

diferentes intencións comunicativas ou expresivas.

7. Planificar o proceso de realización da obra, utilizar os materiais, técnicas e procedementos adecuados á finalidade

pretendida, analizar e valorar críticamente, de forma individual ou cooperativa e utilizando a terminoloxía básica da

materia, tanto o proceso como os resultados, procedendo dun xeito racional e ordenada no traballo.

8. Coñecer os fundamentos teóricos e prácticos sobre a cor e a súa utilización, para a súa aplicación plástica de

84

forma razoada e expresiva.

9. Valorar a realización de modificacións combinatorias e o aporte de intencións expresivas de carácter subxetivo

aos debuxos, como medio para desenvolver a sensibilidade estética, a creatividade e o pensamento diverxente.

10. Apreciar os valores culturais e estéticos, como parte da diversidade cultural, contribuíndo ao seu respecto,

conservación e mellora, con especial atención ao patrimonio cultural de Galicia.

11. Participar de forma igualitaria en actividades cooperativas con flexibilidade, responsabilidade e respecto ante

as opinións propias e alleas para potenciar a comunicación e a valoración crítica dos diferentes puntos de vista.

3.1.b CONTRIBUCIÓN DA MATERIA Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS CLAVE

Ao traballar de xeito creativo, o alumnado desenvolve a capacidade crítica aplicándoa ás súas propias creacións

e ás dos seus compañeiros e as súas compañeiras; valora o feito artístico e goza del, sensibilizándose cara á

contorna, para a satisfacción estética e como aspecto motivador, para o seu desenvolvemento creativo, potenciando

a Competencia de conciencia e expresión cultural; debe coñecer os antecedentes artísticos e as achegas de artistas

ao debuxo, ás artes plásticas e ao deseño en xeral, a través da historia e, sobre todo, a presenza e a función do

debuxo nas manifestacións artísticas contemporáneas. O coñecemento da evolución e a súa valoración positiva do

debuxo artístico como linguaxe expresivo e comunicativo, reforzará as súas aplicacións nunha sociedade cada vez

máis tecnolóxica e inmediata.

A materia de Debuxo Artístico nesta etapa debe proporcionar un panorama amplo das súas aplicacións, orientando

e preparando para outros ensinos posteriores que o alumnado poida cursar, sexan artísticas ou tecnolóxicas, como

base para a formación de profesionais creativos/as: ensinos artísticos superiores, ensinos profesionais de artes

plásticas e deseño, belas artes e outras afines; en definitiva, ensinos creativos nos seus múltiples facetas (interiores,

moda, produto gráfico, multimedia, xoyería, ilustración, deseño web, multimedia, etc).

3.2 METODOLOXÍA


Neste apartado procederase seguindo os principios psicopedagóxicos xa desenvolvidos no capítulo 1.3.a (páxina

13).


Os diferentes contidos explícanse e transmiten aos alumnos a través de introducións teóricas, glosarios de términos,

proxección de imaxes, análises de obras, etc, segundo o tema e o criterio do profesor. Unha vez iniciado ao alumno

na materia, propóñenselle actividades que faciliten a súa asimilación, comezando polo máis elemental e terminando,

para o máis complexo, con exercicios que permitan un desenvolvemento máis creativo e unha maior asociación a

outros coñecementos.

Cada alumno parte dun nivel e posúe unhas diferentes expectativas. Non é, xa que logo, exixible un nivel

homogéneo de resultados, aínda que si é aconsejable manter un mínimo común. Consecuentemente valorarase

a evolución persoal por medio do traballo regular. O ensino individualizado aposta pola persoa, por cada individuo

dentro da sociedade. Cada un posúe distintas características e calidades que lle fan único e que dependen do seu

desenvolvemento físico, mental, emocional, madurez social e capacidade, nunha ascendente liña evolutiva persoal.

Segundo ésto e tendo en conta as diferentes aptitudes, intereses, emotividad e polo tanto rendemento, é adecuado

aplicar un trato segundo as características de cada alumno. Entendemos pois, que este ensino, en xeral, debe

basearse nun método individualizado, creativo, activo e aberto á experimentación.

Preténdese aproveitar os aspectos positivos do ensino individual e da colectiva e neutralizar as súas deficiencias

baseándose nunha estimulación común, habitual no ensino colectivo e unha atención ao proceso persoal de

desenvolvemento como no ensino individual.

Para facilitar este procedemento, será necesario, ademais, potenciar unha dinámica de clase participativa,

propiciando así a análise colectiva de resultados e posibilitando propostas de traballo por parte dos alumnos.

O método esixe atender non só ao resultado, tamén ao proceso mesmo de aprendizaxe. Deberá seguirse un método

creativo, baseado en estimular a motivación do alumno para que satisfaga os seus impulsos cognitivos e estéticos

e encauzarlos para que resulten o máis provechosos posibles, prevíndoos contra a frustración ante o ?fracaso? e

evidenciando a necesidade dun esforzo continuado para a obtención de logros.

O desenvolvemento da individualidade creativa realizarase nesta asignatura, no contexto da actividade como

procedemento complementario e necesario aos aspectos conceptuais, en dúas fases creativas diferenciadas: unha

previa de experimentación cos diversos exercicios e outra de aplicación dos resultados obtidos na primeira.

Os coñecementos conceptuais e teóricos e as súas aplicacións, obteranse a partir das explicacións do profesor, dos

documentos que este lles aporte e da necesaria lectura de textos por parte alumnado, non só da materia

propiamente dita, senón tamén doutros que posibiliten o desenvolvemento da imaxinación e estimulen o pensamento

visual.

85

Como recursos e materiais utilizaranse entre outros:

- proxección de imaxes, blogs e museos da rede, observación dos mestres do mundo da arte ...

- libros de arte da biblioteca ...

- bibliografía específica sobre os distintos temas.

- uso do aula de informática

- materiais propios da materia.

- visitas a museos e exposicións.

- talleres específicos e actividades programadas (gravado, debuxo do natural, ...)

3.2.c MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Para os alumnos que presenten dificultades á hora de alcanzar os obxectivos marcados para o curso, segundo os

criterios de avaliación establecidos e que teñan unha actitude de traballo e esforzo cara á materia, poderáselles

aplicar unha serie de medidas de reforzo para axudarlles a conseguilos:

- Revisión individualizada das láminas: En cada lámina indicaranse os erros cometidos para evitar que aparezan nas

seguintes. Si fose necesario, o alumno poderá repetila.

- Ritmo de traballo apropiado a cada alumno: Ao ter cada alumno un caderno de traballo puiden administrar o tempo

segundo as súas necesidades.

- Variación do número de exercicios a entregar: Só no caso de que o alumno, por circunstancias xustificadas ou por

presentar unha actitude clara de traballo, non poida realizar todas as actividades propostas.

Si ademais fose necesario empregaríanse os seguintes tipos de actividades:

- Actividades de ampliación: Son actividades de dificultade maior que serán aplicadas a aqueles alumnos que así

o precisen.

- Actividades de reforzo: Consisten nunha serie de láminas deseñadas para traballar dun xeito máis estructurada

e menos disgregada os contidos propios das unidades nas que están incluídas. Utilizaranse sobre todo dentro das

adaptacións significativas.

3.3 AVALIACIÓN

Para levala a cabo, seguiranse os procedementos descritos no apartado 1.4 desta programación. Os criterios que

garanten as aprendizaxes mínimas de 1º de Bacharelato descríbense a continuación na programación anual.

3.3.a CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Avaliación

Ponderarase a nota media conforme ao seguinte:

- En cada bloque temático suscitaranse diferentes procedementos e técnicas para, despois, realizar exercicios cos

que se evaluará o nivel de coñecemento adquirido.

- A media da cualificación obtida nestes traballos significará o 40% do total da avaliación.

- Cada trimestre propoñeranse varias actividades para realizar fose do aula, relacionadas cos contidos estudados

e supoñerán un 30% da nota.

- Haberá unha proba ao final de cada avaliación relativa á materia cursada e que contará un 20% da valoración total.

- Complétase o resto da nota, un 10% da cualificación, en base a criterios actitudinais (interese, predisposición,

puntualidade ...) extraídos da disposición manifestada polo alumno.


Neste caso, a nota obtense a través da media das tres avaliacións ou mediante a seguinte ponderación para

estimular a progresión do alumno: 20% a primeira avaliación, 30% a segunda e 50% a terceira.

As porcentaxes das avaliacións poderían variar tanto colectiva como individualmente, atendendo á diversidade do

alumnado e en función da súa resposta. Destes cambios serán oportunamente informados os alumnos.

Enténdese que a materia está superada se obtense unha cualificación de 5 ou máis. O redondeo farase da seguinte

forma:

Redondearase por enriba no caso de que o decimal sexa 0,51 ou superior.


Para a avaliación extraordinaria, o alumno deberá facer unha serie de traballos relacionados cos contidos, que se

lle indicarán con anterioridade. Ademais, convocaráselle a un exercicio de carácter práctico, similar aos realizados

durante o curso, que poderá versar sobre calquera dos temas expostos ao longo do mesmo. Dita proba supoñerá

o 70% da nota e as actividades a entregar o 30% restante.

3.3.b ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIASPENDENTES


actividades de carácter práctico, deseñadas polo Departamento, que lle serán entregadas ao longo do curso. Haberá

de presentarse, tamén, ás probas de carácter práctico nas datas fixadas para ese efecto polo Centro.

O valor ponderado da cualificación final, será do 70% para a proba presencial e do 30% para as actividades.

86



1. Fomentar a capacidade de comprensión , análise e interpretación da realidade por mediación do debuxo e as

técnicas artísticas máis relevantes, tanto na súa versión analógica como dixital .

2. Favorecer a aprendizaxe dos coñecementos necesarios sobre fundamentos, materiais, procedementos,

ferramentas e técnicas gráfico-plásticas (manuais ou dixitais) que conduzan a garantir a correcta expresión do seu

pensamento visual e da súa propia sensibilidade.

3. Coñecer e distinguir os elementos básicos de configuración da forma, empregándoos correctamente, segundo


4. Que o alumnado saiba apreciar visualmente a estrutura interna dos obxectos e saiba, en consecuencia,

representar gráficamente a súa forma.

5. Comprender os distintos datos visuais que conteñen as formas como partes relacionadas dun conxunto,



6. Empregar de modo eficaz os mecanismos de percepción relacionados coas imaxes plásticas, desenvolvendo a


mesmo.

7. Valorar a importancia da observación e estudo directo das formas orgánicas da natureza como fonte de reflexión

para representacións de carácter subxetivo.

8. Coñecer as leis básicas da asociación perceptiva e interpretar una mesma forma ou conxunto de formas con


9. Coñecer a terminoloxía básica, así como os materiais, técnicas e procedementos adecuados á finalidade

pretendida, valorar críticamente a súa utilización adecuada e proceder dun xeito racional e ordenada no traballo.

10. Coñecer os fundamentos teóricos e prácticos sobre a luz e a cor e a súa utilización, para a súa aplicación

plástica de forma razoada e expresiva.

11. Desenvolver e fomentar a sensibilidade estética, a creatividade, o traballo cooperativo e o pensamento

diverxente.


O Debuxo Artístico I se estrutura en cinco bloques de contido: "O debuxo como ferramenta", "Liña e forma", "A

composición e os seus fundamentos", "A luz: o claroscuro e a textura" e "A cor". A partir destes, organízanse as

seguintes unidades didácticas que se concretarán na Programación de Aula:

UNIDADE 1 O Debuxo como ferramenta. Aprender a ver. (Obxectivos 1, 2, 3 e 6)

UNIDADE 2 Liña e forma. A Textura. (Obxectivos 3, 4, 5, 6, 7 e 8)

UNIDADE 3 As formas asociadas. A composición. (Obxectivos 1, 3, 5, 6 e 8)

UNIDADE 4 A Luz I: O claroscuro. (Obxectivos 2, 6, 8, 10 e 11)

UNIDADE 5 A Luz II: A cor. (Obxectivos 2, 6, 8, 10 e 11)

UNIDADE 6 Técnicas artísticas. As TIC no debuxo. (Obxectivos 1, 2, 9, e 11)

87

3.4.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º DE BACHILLERATO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADACOMPETENCIA


adquisición contribúese particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable e os obxectivos cos que se vincula.

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe C.C. U.D. INSTRUMAVALIAC


BLOQUE 1. O DEBUXO COMO FERRAMENTA

b, d, i, m, n, p 1. Diferentes modos dever e debuxar. Debuxoe función.

1. Valorar a importancia do debuxocomo ferramenta do pensamento eremate en si mesmo, a través dahistoria a arte, no proceso creativo,con remates artísticos, tecnolóxicosou científicos.

1.1. Valora e coñece a importancia do debuxoartístico, as súas aplicacións e as súasmanifestacións a través da historia e naactualidade, co estudo e a observación deobras e artistas significativos/ as.

CSCCCEC

Ud.1 POINPOT

Valora a importancia do debuxoartístico, as súas aplicacións e assúas manifestacións a través dahistoria e na actualidade.

2 sesións

1.2. Selecciona, relaciona e emprega concriterio a terminoloxía específica, de forma orale escrita, en postas en común ou probasindividuais, aplicada a producións propias oualleas.

CCL Ud.1 POINPOT

2 sesións

d, i, m, n 2. Expresión dasubxectividade.

2. Utilizar con criterio os materiais ea terminoloxía especifica.

2.1. Utiliza con propiedade os materiais e osprocedementos máis idóneos para representare expresarse en relación ás linguaxes gráficas,adecuándoos ao obxectivo plástico desexado.

CSIEECCEC

Ud.1 POIVPOT

Utiliza con propiedade os materiais eos procedementos máis idóneospara representar e expresarse enrelación ás linguaxes gráficas

10 sesións

i, m, n 3. Materiales, utensiliosy soportes básicos.4. Introducción a lastécnicas secas y a suaplicación.

3. Adoptar unha actitude autónoma eresponsable, respectando asproducións propias e alleas, asícomo o espazo de traballo e aspautas indicadas para a realizaciónde actividades, levando á aula todosos materiais necesarios.

3.1. Mantén o seu espazo de traballo do seumaterial en perfecto estado, e lévao á aulacando é necesario para a elaboración dasactividades.

CSC Ud.1 CDO Mantén o seu espazo de traballo doseu material en perfecto estado, elévao á aula cando é necesario paraa elaboración das actividades.

3.2. Adopta unha actitude autónoma eresponsable, respectando o traballo propio ealleo.

CSIEE Ud.1 CDO Adopta unha actitude autónoma eresponsable, respectando o traballopropio e alleo.

BLOQUE 2. LIÑA E FORMA

b, i 1. Elementos básicosna configuración daforma. A liña comoelemento configurador.

1. Describir gráficamente obxectosnaturais ou artificiais, mostrando acomprensión da súa estruturainterna.

1.1. Utiliza a liña na descrición gráfica deobxectos expresando volume, movemento,espazo e sensacións subxectivas.

CSIEECCEC

Ud.2 POIVPOT

Utiliza a liña na descrición gráfica deobxectos expresando volume,movemento e espazo.

8 sesións

m, n, d 1.2. Representa formas naturais e artificiais,de maneira analítica ou expresiva, atendendoá comprensión da súa estrutura interna.

CSIEECCEC

Ud.2 POIVPOT

Representa formas naturais eartificiais, de maneira expresiva,atendendo á comprensión da súaestrutura interna.

8 sesións

88

b, i, m, n, d, g 2 . A p e r s p e c t i v aintuitiva e a súaaplicación no debuxoartístico.

2. Empregar a liña para aconfiguración de formas etransmisión de expresividade.

2.1. Comprende e representa as formas desdedistintos puntos de vista.

CSIEECCEC

Ud.2 POIVPOT

Representa as formas desdedistintos puntos de vista.

8 sesións

2.2. Describe gráficamente as formasatendendo ás súas proporc ións ,relacionándoas con formas xeométricassimples.

CSIEECCEC

Ud.2 POIVPOT

Describe gráficamente as formasatendendo ás súas proporcións,relacionándoas con formasxeométricas simples

8 sesións

BLOQUE 3. A COMPOSICIÓN E OS SEUS FUNDAMENTOS

b, i, m, n, d, g 1 . C o m p o s i c i ó nintuitiva. Concepto deequilibrio visual.

1. Elaborar composicións analíticas,descritivas e expresivas condiferentes graos de iconicidade.

1.1. Selecciona os elementos gráficosesenciais para a representación da realidadeobservada segundo a función que se persiga(analítica ou subxectiva) e o seu grao deiconicidade.

CSIEECCEC

Ud.3 POIVPOT

Selecciona os elementos gráficosesenciais para a representación darealidade observada.

4 sesións

b, i, m, n, d, g 2. Psicoloxía da forma.Leis visuais que rexenas relacións entre asformas do cadro.

2. Aplicar as leis básicas dapercepción visual ao representardistintos volumes xeométricos ouorgánicos dentro dun espazocompos it ivo, a tendendo ásproporcións e á perspectiva.

2.1. Relaciona e representa as formas noplano atendendo as leis visuais asociativas, ásorganizacións compositivas, ao equilibrio e ásdireccións visuais en composicións cunhafinalidade expresiva, analítica ou descritiva.

CAA Ud.3 POIVPOT

Representa as formas no planoatendendo as leis visuaisasociativas, ao equilibrio e ásdireccións visuais en composiciónscunha finalidade expresiva.

4 sesións

BLOQUE 4. A LUZ. O CLAROSCURO E A TEXTURA

b, i, m, n, d, g 1 . A m a ncha com oelemento configuradord o v o l u m e . Oclaroscuro.

1. Representar o volume deobxectos e espazos tridimensionaismediante a técnica do claroscuro.

1.1. Representa o volume, o espazo e atextura aplicando técnicas gráfico-plásticasmediante valores lumínicos.

CSIEECCEC

Ud.4 POIVPOT

Representa o volume, o espazo e atextura aplicando técnicasgráfico-plásticas mediante valores lumínicos.

5 sesións

b, i, m, n, d, g, p 2. A construción dassombras. Valores tonais.

2. Valorar a influencia da luz como configuradora de formas e o seuvalor expresivo.

2.1. Coñece o valor expresivo e configuradorda luz, en valores tanto acromáticos comocromáticos, e explicar verbalmente esesvalores en obras propias e alleas.

CCLCSIEECCEC

Ud.4 POINPOT

Coñece o valor expresivo e configurador da luz, en valores tanto acromáticos como cromáticos

5 sesións

b, i, m, n, d, g 3. Iluminación. Tipos del u z e o s e ucomportamento.

3. Explorar as posibilidadesexpresivas da textura visual e oclaroscuro

3.1. Observa e utiliza a textura visual conprocedementos gráfico-plásticos, con rematesexpresivos e configuradores, en obras propiase alleas.

CDCCEC

Ud.4 POIVPOTPOE

Observa e utiliza a textura visual conprocedementos gráfico-plásticos.

5 sesións

89

BLOQUE 5. A COR

b, i, m, n, d, g 1. Teoría da cor.Natureza. Dimensiónse comportamento dacor.2. Expresividade dacor.

1. Coñecer e aplicar os fundamentosteóricos sobre a cor e as relaciónscromáticas, tanto na expresióngráfico-plástica como na análise dediversas manifestacións artísticas.

1.1. Aplica a cor seguindo as dimensións deste(valor-luminosidade, saturación-intensidade ecroma-ton) na representación de composiciónse formas naturais e artificiais.

CSIEECCEC

Ud.5 POIVPOT

Aplica a cor seguindo as dimensiónsd e s t e ( v a l o r - l u m i n o s i d a d e ,saturación-intensidade e croma-ton)na representación de composicións eformas naturais e artificiais.

3 sesións

1.2. Demostra o coñecemento, conexplicacións orais, escritas e gráficas, dosfundamentos teóricos da cor en composiciónse estudos cromáticos.

CCLCCEC

Ud.5 POINPOIVPOT

Demostra o coñecemento, conexplicacións orais, escritas egráficamente, dos fundamentosteóricos da cor en composicións eestudos cromáticos.

3 sesións

1.3. Aplica de maneira expresiva a cor na obraplástica persoal.

CCEC Ud.5 POEPOT

Aplica de maneira expresiva a corna obra plástica persoal.

4 sesións

1.4. Analiza o uso da cor observando asproducións artísticas de referencia en todas assúas manifestacións.

CSIEECCEC

Ud.5 POT Analiza o uso da cor observando asproducións artísticas de referencia .

4 sesións

1.5. Representa os matices cromáticos, a partirda observación do natural, mediante a mesturade cores primarias.

CSIEECD

Ud.5 POIVPOT

Representa os matices cromáticos,a partir da observación do natural,mediante a mestura de coresprimarias.

4 sesións

90


UNIDADE DIDÁCTICA TEMPORALIZACIÓN

UNIDADE 1- O Debuxo como ferramenta.

Aprender a ver.

14 sesións

UNIDADE 2- Liña e forma. A Textura. 32 sesións

UNIDADE 3- As formas asociadas. A composición. 8 sesións

UNIDADE 4- A Luz I: O claroscuro. 14 sesións

UNIDADE 5- A Luz II: A cor. 14 sesións

UNIDADE 6- Técnicas artísticas. As TIC no

debuxo.

4 sesións propias e o resto distribuídas noutras

unidades

TOTAL 86 sesións


- Elementos básicos da forma. Concepto, recoñecemento, expresividade e utilización.

- Representar e interpretar formas realizando, transparencias e/ou partes vistas e ocultas.

- Estudo e desenvolvo de formas naturais e artificiais con coñecemento da estrutura xeometría que as sustenta.

- Coñecementos prácticos, da perspectiva cónica aplicada nas representacións.

- Aplicación práctica das perspectivas Caballera e Axonométrica a obxectos representados desde distintos puntos

de vista.

- Recoñecer os esquemas e conceptos básicos compositivos en imaxes xa elaboradas e saber aplicalos en

producións propias.

- Aplicación do Claroscuro nas representacións de debuxos do natural con gamas acromáticas, monocromáticas

e cromáticas.

- Diferenciación apropiada do binomio figura-fondo.

- Coñecemento dos conceptos fundamentais da teoría da cor.

- Mesturar e obter, a partir das cores primarias máis os acromáticos, gamas de cores con estudos de ton, saturación

e valor.

- Coñecemento e aplicación das harmonías e disonancias básicas a composicións plásticas.

- Coñecemento do un glosario básico de términos propios da asignatura.

- Coñecemento práctico e elemental, das principais técnicas de debuxo.

- Uso adecuado das técnicas e materiais utilizados no curso.

- Coñecementos básicos da historia do debuxo.

91



1- Coñecer e distinguir os elementos básicos de configuración da forma, empregándoos correctamente, segundo


2- Entender a forma dos obxectos que se representan como consecuencia da súa estrutura interna e saber

representala gráficamente.

3- Comprender os distintos datos visuais que conteñen as formas como partes relacionadas dun conxunto,



4- Empregar de modo eficaz os mecanismos de percepción relacionados coas imaxes plásticas, desenvolvendo a


mesmo.

5- Valorar a importancia da observación e estudo directo das formas orgánicas da Natureza como fonte de reflexión

para representacións de carácter subxectivo.

6- Coñecer as proporcións da figura humana para a súa representación con distintos fins expresivos e en diferentes

contornas.

7- Coñecer as leis básicas da asociación perceptiva e interpretar una mesma forma ou conxunto de formas con


8- Coñecer a terminoloxía básica, así como os materiais, técnicas e procedementos adecuados á finalidade

pretendida, valorar críticamente a súa utilización adecuada e proceder dun xeito racional e ordenada no traballo.

9- Coñecer e valorar os fundamentos teóricos e prácticos da perspectiva e aplicalos na representación de espazos

e obxectos.

10- Coñecer os fundamentos teóricos e prácticos sobre a cor e a súa utilización, para a súa aplicación plástica de

forma razoada e expresiva.

11- Valorar a realización de modificacións combinatorias e o aporte de intencións expresivas de carácter subxectivo

aos debuxos, como medio para desenvolver a sensibilidade estética, a creatividade e o pensamento diverxente.


O Debuxo Artístico II se estrutura en cinco bloques de contido: "

A forma. Estudo e transformación", "A expresión da subxectividade", "Debuxo e perspectiva", “O corpo humano

como modelo" e "O debuxo no proceso creativo". A partir destes, organízanse as seguintes unidades didácticas que

se concretarán na Programación de Aula:

UNIDADE 1 A forma. Análise e modificación. Transformación expresiva. (Obxectivos 1, 2,

3, 5 e 6)

UNIDADE 2 Estrutura interna e proporción na representación formal. (Obxectivos 1, 2 e 3)

UNIDADE 3 A retentiva e a memoria visual na percepción. (Obxectivos 3, 4 e 5)

UNIDADE 4 A perspectiva no debuxo. (Obxectivos 8 e 9)

UNIDADE 5 A representación da Natureza e formas orgánicas. (Obxectivos 5, 7 e 8)

UNIDADE 6 A representación da figura humana. Anatomía, antropometría e movemento.

(Obxectivos 6, 7 e 8)

UNIDADE 7 A creatividade e a subxectividade na expresión. Valor expresivo da cor e das

distintas técnicas. (Obxectivos 7, 8, 10 e 11)

92

3.5.c PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º DE BACHILLERATO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADACOMPETENCIA


adquisición contribúese particularmente con cada estándar de aprendizaxe evaluable e os obxectivos cos que se vincula.

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe C.C. U.D. INSTRUMAVALIAC


BLOQUE 1. A FORMA. ESTUDIO E TRANSFORMACIÓN

b, i, m, n, d, g 1 . P e r c e p c i ó n edescrición obxectiva daforma.

1. Desenvolve a destreza no debuxocon distintos niveis de iconicidade.

1.1. Interpreta e aplica formas ou obxectosatendendo a diversos graos de iconicidade,con diferentes técnicas gráficas e segundoas súas funcións comunicativas (ilustrativas,descritivas, ornamentais ou subxectivas).

CSIEECCEC

Ud.1,7,5

POIVPOE

Interpreta e aplica formas ou obxectosatendendo a diversos graos deiconicidade, con diferentes técnicasgráficas

4 sesións

b, i, m, n, d, g 2. Modelo analít ico emodelo sintético.3. Retentiva e memoriavisual. Consideraciónsnemotécnicas.

2. Interpretar unha forma ou unobxecto segundo as as súasintencións comunicativas.

2.1. Analiza a configuración das formasnaturais e artificiais, discriminando o esencialdas súas características formais, mediante aexecución gráfica e a discusión verbal eescrita.

CCEC CD

Ud.1,2,65

POINPOIVPOE

Analiza a configuración das formasnaturais e artificiais, discriminando oesencial das súas característicasformais, mediante a execución gráfica

11 sesións

BLOQUE 2. A EXPRESIÓN DA SUBXECTIVIDADE

b, i, m, n, d, g 1. Psicoloxía da formae a composición.Estudo e aplicación dose l e m e n t o scompositivos que rexena intención expresivadas creacións plásticas.

1. Desenvolver a capacidade derepresentación das formas mediantea memoria e a retentiva visual.

1.1. Representa formas aprendidas mediantela percepción visual y táctil atendiendo a suscaracterísticas formales esenciales.

CSIEECCEC

Ud.3,2,5

POIVPOE

Representa formas aprendidasmediante la percepción visual y táctilatendiendo a sus característicasformales esenciales.

9 sesións

b, i, m, n, d, g 2. Comportamento einterrelación dasformas tridimensionaisno espazo.

2. Elaborar imaxes con distintasfuncións expresivas utilizando amemoria e a retentiva visual.

2.1. Expresa sentimentos e valoressubxectivos mediante a representación decomposicións figurativas e abstractas deformas e cores (funcións expresivas).

CCL CCEC

Ud.1,5,3

POIVPOE

Expresa sentimentos e valoressubxectivos mediante a representaciónde composicións figurativas eabstractas de formas e cores

7 sesións

2.2. Experimenta con métodos creativos dememorización e retentiva para procurardistintas representacións mediante valoreslumínicos, cromáticos e compositivos, dunmesmo obxecto ou composición.

CAA Ud.1,5,3

POIVPOE

Experimenta con métodos creativosde memorización e retentiva paraprocurar distintas representaciónsmediante valores lumínicos,cromáticos e compositivos, dunmesmo obxecto ou composición.

8 sesións

93

b, i, m, n, d, g 3. Valor expresivo daluz e da cor.4. Ruptura da tradiciónfigurativa e nacementod e n o v a sinterpretac ións darealidade.

3. Investigar sobre a expresividadeindividual, coa linguaxe propia daexpresión gráfico-plástica.

3.1. Analiza de forma verbal e escrita,individual e colectivamente, obras propias oualleas, atendendo aos seus valoressubxectivos.

CCL Ud.1 POINPOT

2 sesións

BLOQUE 3. DEBUXO E PERSPECTIVA

b, i, m, n, d, g, p 1 . V a l o r a c i ó n s d aaparen c ia fo rm a lrespecto ao momentode vista perceptivo.2. Representación daforma con rematesexpresivos.

1. Representar gráficamente condiferentes niveis de iconicidad, asformas, i l ladas ou nunhacomposición, a contorna inmediata,interiores e exteriores, expresandoas características espaciais e deproporcionalidade e os valoreslumínicos e cromáticos.

1.1. Comprende e representa as formas desdedistintos puntos de vista.

CSC Ud.4,5

POIVPOEPOT

Comprende e representa as formasdesde distintos puntos de vista.

9 sesións

1.2. Observa a contorna como un elemento deestudo gráfico e elabora composiciónscromáticas e lineais, atendendo as variaciónsformais segundo o punto de vista.

CSIEECCEC

Ud.4,5

POIVPOE

Observa a contorna como unelemento de estudo gráfico e elaboracomposicións cromáticas e lineais,atendendo as variacións formais.

9 sesións

1.3. Representa os obxectos illados ou nunhacontorna coñecendo os aspectos estruturais daforma, a posición e o tamaño dos seuselementos.

CSIEECCEC

Ud.1,5

POIVPOE

Representa os obxectos illados oununha contorna coñecendo osaspectos estruturais da forma, aposición e o tamaño dos seuselementos.

4 sesións

94

BLOQUE 4. O CORPO HUMANO COMO MODELO

b, i, m, n, d, g 1. Anál ise da f igurahumana. Relacións deproporcionalidade.

1. Analizar as relacións deproporcionalidade da figura humana.

1.1. Comprende a figura humana como unelemento de estudo gráfico e expresivo,mediante a observación e a reflexión de obraspropias e alleas.

CCEC Ud.6,1

POINPOIV

Comprende a figura humana como unelemento de estudo gráfico eexpresivo, mediante a observación

5 sesións

1.2. Analiza a figura humana atendendo ássúas relacións de proporcionalidade mediantea observación do natural ou con modelosestáticos.

CMCCTCCEC

Ud.6,1

POIVPOE

Analiza a figura humana atendendo ássúas relacións de proporcionalidademediante a observación do natural oucon modelos estáticos.

5 sesións

b, i, m, n, d, g 2. Nocións básicas deanatomía artística.3 . E s t u d o d arepresentación domovemento da figurahumana.

2. Representar a figura humana e asúa contorna, identificando asrelacións de proporcionalidade entreo conxunto e os seus partes.

2.1. Representa a figura humana atendendo áexpresión global das formas que a compoñene á articulación e a orientación da estruturaque a define.

CSIEECCEC

Ud.6,2

POIVPOE

Representa a figura humanaatendendo á expresión global dasformas que a compoñen

7 sesións

b, i, m, n, d, g 4 . A n t ro pom et r ía .Relacións da figurahumana co espazoarquitectónico e concontorna natural.

3. Experimentar cos recursosgráfico-plásticos para representar omovemento e a expresividade dafigura humana.

3.1. É capaz de representar e captar omovemento da figura humana de formagráfico-plástica aplicando diferentes técnicas.

CAA Ud.6 POIVPOE

É capaz de representar e captar afigura humana de forma gráfico-plásticaaplicando diferentes técnicas.

3 sesións

3.2. Elabora imaxes con distintosprocedementos gráfico-plásticos e diversasfuncións expresivas coa figura humana comosuxeito.

CSIEECCEC

Ud.6 POIVPOTPOE

Elabora imaxes con distintosprocedementos gráfico-plásticos coafigura humana como suxeito.

3 sesións

BLOQUE 5. O DEBUXO NO PROCESO CREATIVO

b, i, m, n, d, g 1. Técnicas secas máiscomúns e a súaaplicación no procesocreativo.

1. Coñecer e aplicar as ferramentasdixitais de debuxo e as súasa p l i c a c i ó n s n a c r e a c i ó ngráfico-plástica.

1.1. Coñece e aplica as ferramentas do debuxoartístico dixital, utilizando as TIC en procesoscreativos.

CD Ud.7 POIVPOT

Coñece e aplica as ferramentas dodebuxo artístico dixital, utilizando asTIC en procesos creativos.

1 sesión

b, i, m, n, d, g 2 . I n t r o d u c i ó n á stécnicas húmidas e asúa aplicación noproceso crea t i vo .E m p r e g o d a sferramentas TIC nosprocesos creativos.

2. Valorar a importancia do debuxocomo ferramenta do pensamento ed o c o ñe c e m e n t o d a s ú aterminoloxía, dos materiais e dosprocedementos para desenvolver oproceso creativo con rematesartísticos, tecnolóxicos ou científicos,así como as posibilidades das TIC.

2.1. Valora a importancia do debuxo artísticonos procesos proxectivos, elaborandoproxectos conxuntos con outras disciplinasartísticas ou non, do mesmo nivel ou externos.

CSC Ud.7 POT Valora a importancia do debuxoartístico nos procesos proxectivos.

1 sesión

2.2. Demostra creatividade e autonomía nosprocesos artísticos, propoñendo soluciónsgráfico-plásticas que afiancen o seudesenvolvemento persoal e a súa autoestima.

CSIEECCEC

Ud.7 CDO Demostra creatividade e autonomíanos procesos artísticos, que afianceno seu desenvolvemento persoal e asúa autoestima.

1 sesión

95

2.3. Está orientado/a e coñece as posibilidadesdo debuxo artístico nos ensinos artísticos,tecnolóxicas e científicas, con exemplos clarose contacto directo con artistas, deseñadores/as, científicos/ as e técnicos/ as.

CMCCTCAA

Ud.7 CDOPOO

Está orientado/a e coñece asposibilidades do debuxo artístico nosensinos artísticos, tecnolóxicas ecientíficas, con exemplos claros.

1 sesión

2.4. Selecciona, relaciona e emprega concriterio a terminoloxía específica en postas encomún dos seus proxectos individuais oucolectivos, fomentando a participación activa ea crítica construtiva.

CCL Ud.7 CDOPOT

1 sesión

2.5. Utiliza con propiedade os materiais e osprocedementos máis idóneos para representare expresarse en relación ás linguaxesgráfico-plásticos.

CAACSIEECCECCCL

Ud.7 POIVPOE

Utiliza con propiedade os materiais eos procedementos para representar.

1 sesión

b, i, m, n, d, g 3. Actitude creativa. 3. Mostrar unha actitude autónomae responsable, respectando asproducións propias e alleas, asícomo o espazo de traballo e aspautas indicadas para a realizaciónde actividades, levando á aula todosos materiais necesarios.

3.1. Mantén o seu espazo de traballo e o seumaterial en perfecto estado, e lévao á aulacando é necesario para a elaboración dasactividades.

CSC Ud.7 CDO Mantén o seu espazo de traballo e oseu material en perfecto estado, elévao á aula cando é necesario para aelaboración das actividades.

1 sesión

96



UNIDADE 1- A forma. Análise e modificación. Transformación

expresiva.

14 sesións

UNIDADE 2- Estrutura interna e proporción na representación

formal.

12 sesións

UNIDADE 3- A retentiva e a memoria visual na percepción 10 sesións

UNIDADE 4- A perspectiva no debuxo. 12 sesións

UNIDADE 5- A representación da Natureza e formas orgánicas. 14 sesións

UNIDADE 6- A representación da figura humana. Anatomía,

antropometría e movemento.

16 sesións

UNIDADE 7- A creatividade e a subxectividade na expresión. Valor

expresivo da cor e das distintas técnicas.

8 sesións propias e o resto

distribuídas noutras unidades

TOTAL 86 sesións


1- Interpreta e aplica formas ou obxectos atendendo a diversos grados de iconicidad e con diferentes técnicas

gráficas.

2- Analiza a configuración das formas naturais e artificiais, discriminando o esencial das súas características formais,

mediante a execución gráfica.

3- Representa formas apresas mediante a percepción visual e táctil atendendo ás súas características formais

esenciais.

4- Expresa sentimentos e valores subxectivos mediante a representación de composicións figurativas e abstractas

de formas e cores.

5- Experimenta con métodos creativos de memorización e retentiva para procurar distintas representacións dun

mesmo obxecto ou composición.

6- Analiza de forma verbal obras propias ou alleas, atendendo aos seus valores subxectivos.

7- Comprende e representa as formas desde distintos puntos de vista.

8- Observa a contorna como un elemento de estudo gráfico e elabora composicións cromáticas e lineales,

atendendo as variacións formais segundo o punto de vista.

9- Representa os obxectos illados ou nunha contorna coñecendo os aspectos estructurales da forma, a posición e

o tamaño dos seus elementos.

10- Analiza a figura humana atendendo ás súas relacións de proporcionalidade mediante a observación do natural

ou con modelos estáticos.

11- Representa a figura humana atendendo á expresión global das formas que a compoñen e á articulación e a

orientación da estrutura que a define.

12- É capaz de representar e captar o movemento da figura humana de forma gráfico-plástica aplicando diferentes

técnicas.

13- Elabora imaxes con distintos procedementos gráfico-plásticos e diversas funcións expresivas coa figura humana

como suxeito.

14- Coñece e aplica as ferramentas do debuxo artístico dixital, utilizando as TIC en procesos creativos.

15- Valora a importancia do debuxo artístico nos procesos proxectivos, elaborando proxectos conxuntos con outras

disciplinas artísticas ou non, do mesmo nivel ou externos.

16- Demostra creatividade e autonomía nos procesos artísticos, propoñendo solucións gráfico-plásticas que afiancen

o seu desenvolvemento persoal e o seu autoestima.

17- Selecciona, relaciona e emprega con criterio a terminoloxía específica en postas en común dos seus proxectos

individuais ou colectivos.

18- Utiliza con propiedade os materiais e os procedementos máis idóneos para representar e expresarse en relación

ás linguaxes gráfico-plásticos.

19- Mantén o seu espazo de traballo e o seu material en perfecto estado, e lévao ao aula cando é necesario para

a elaboración das actividades.

97

4 CIVILIZACIÓNS DO NORTE DE EUROPA: OS POBOS NÓRDICOS


A materia está concibida como un proxecto documental multidisciplinar e estará centrada no estudo pormenorizado

dos diferentes aspectos relacionados coas civilizacións do norte de Europa ó longo dos séculos.

Os pobos de orixe escandinava, que durante a Idade Media deixaron a súa pegada ao longo de toda Europa coa

cultura vikinga, configuraron o núcleo do proxecto a desenvolver.

Do mesmo xeito, analizamos as actuais culturas do norte Europeo facendo un percorrido polos países escandinavos

e os seus diferentes aspectos.

Con actividades lúdicas e creativas, o alumnado mergullaráse na Historia, coñecendo a antiga forma de vida dos

habitantes das terras nórdicas, a súa sociedade, a súa xeografía e natureza, e a súa historia. E descobrirá a pegada

que deixaron nos diferentes paises europeos actuais.

Como proxecto interactivo mutidisciplinar, as diferentes tarefas a realizar estarán relacionadas cos ámbitos do

currículo: social, lingüístico, científico ou artístico.

A realizacion de traballos escritos, manualidades e xogos; a proxección de audiovisuais, charlas, lecturas,

conta-contos... incentivarán ó alumnado a investigar máis sobre o tema proposto, enriquecendo os seus

coñecementos, reforzando as suas aptitudes e ampliando o seu panorama cultural.

4.1.a COMPETENCIAS CRAVE















os conflitos.



comunicación.
























98


Os traballos que se proporán implicarán a práctica das diferentes competencias básicas:

Competencia en comunicación lingüistica:

(práctica do inglés, exercicios de redación, xeroglíficos con escritura rúnica, diálogos, monólogos, debates...)

Competencia matemática:

(deseños xeométricos, xogos con fichas...)

Competencia en tratamento da información:

(investigación nas diferentes fontes: libros, web, videos...)

Competencia social e cidadá:

(xogos sociais, grupos de traballo)

Aprender a aprender:

(Incentivar o interese por coñecer novas cousas e aprendelas...)

Competencia cultural e artística:

(manualidades baseadas na arte e as civilizacións antigas, creacións plásticas con temas nórdicos,

dramatizacións...)

Autonomía e iniciativa:

(capacidade para decidir cómo actuar ante as dificultades, e cómo resolvelas)

4.2 PROGRAMACIÓN 1º ESO

4.2.a OBXECTIVOS DA MATERIA

a- Coñecer as culturas dos pobos do norte de Europa ó longo do tempo, con especial atención á sociedade e

organización xerárquica e aos costumes na época vikinga.

b- Achegarse á mitoloxía nórdica e identificar influenzas delas na cultura europea.

c- Identificar elementos da iconografía escandinava.

d- Recoñecer e identificar a fauna e flora das terras nórdicas.

e- Coñecer as técnicas de escritura rúnica e características das sagas nórdicas.

f- Recoñecer nomes de personaxes célebres de orixe nórdica nas distintas facetas da cultura, política, ciencias e

artes a través do tempo.

g- Practicar técnicas artesanais de decoración similares ás orixinais: tecidos, metáis, pedra…

h- Coñecer os procedementos antigos de conservación de alimentos das terras do norte.

i- Descubrir as técnicas de navegación dos marinos vikingos e simular a construcción dun navío vikingo. Identificar

as principais rutas de navegación e comercio dos vikingos.

j- Coñecer os vestixios da civilización vikinga en Galicia e outras zonas fóra de Galicia.

k- Investigar as palabras de orixe nórdica nas linguas galega e castelá.

l- Coñecer a influenza da literatura nórdica nos diferentes aspectos culturais.

m- Practicar a lingua inglesa ao tempo que se aprenden diferentes aspectos da cultura doutros países.

n- Recoñecer a escritura rúnica e practicar con ela redactando frases curtas.

o- Investigar acerca da Aurora Boreal e a súa explicación científica.

4.2.b CONTIDOS E ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS

A partir destes, organízanse os contidos nas seguintes unidades didácticas, que se concretarán na Programación

de Aula:

UNIDADE 1: A xeografía, condicionante dunha civilización.

1. Introdución á xeografía física e política do norte de Europa.

2. Climatoloxía.

3. A Aurora Boreal.

4. Flora e fauna dos países escandinavos.

UNIDADE 2: Os pobos nórdicos.

1. Os primeiros poboadores. Pobos esquecidos.

2. Principais tribus e pobos nórdicos.

2.1. Diferentes pobos, diferentes linguas.

3. A organización da sociedade nos pobos do norte.

4. A alimentación.

5. A artesanía.

99

6. As rutas de comercio e navegación. Os vikingos. Orixe do termo “vikingo”. Presenza dos vikingos en Galicia e

noutros lugares da Península Ibérica e de Europa.

UNIDADE 3: Relixión, mitoloxía e literatura.

1. A relixión nas diferentes culturas do norte de Europa. Os ritos e a súa herdanza na actualidade.

2. Mitoloxía vikinga. Principais relatos, personaxes e representacións iconográficas.

3. Orixe da literatura. Evolución do mito ao relato. Principais literatos nórdicos ao longo da historia. As sagas

nórdicas

4. A escritura: técnicas e sistemas de representación. A escritura rúnica.

UNIDADE 4: O norte de Europa na actualidade.

1. Organización política do norte de Europa na actualidade.

2. A organización social e económica dos países escandinavos, hoxe.

3. Ciencia, arte, literatura dos países do norte na actualidade.

ACTIVIDADES

Ao longo do curso faranse diversos tipos de actividades (individuais, en pequeno grupo e en gran grupo; orais,

escritas) empregando diversos recursos coa finalidade de que o alumnado acade os obxectivos da materia con

aproveitamento. As actividades deben ser variadas para manter a motivación do grupo e tamén deberán adaptarse

ao alumnado, tendo en conta en todo momento a súa diversidade.

Algunhas das actividades propostas son as seguintes:

- Proxección de documentais sobre xeografía, natureza e historia. Os alumnos tomarán notas de aspectos

puntuais para unha posterior posta en común.

- Traballo con mapas e planos coa finalidade de estudar a expansión dos pobos vikingos e as súas rutas

comerciais.

- Diferentes tarefas manuais que recreen técnicas antigas de artesanía, labores domésticas e tecnoloxía.

- Lectura de textos literarios e non literarios e posterior comentario dos mesmos.

- Xogos que aproximen ao alumnado ao coñecemento da forma de vida dos pobos nórdicos (“Os clanes

nórdicos”, xogo de táctica e estratexia que elude a violencia, por exemplo).

- Xogos heredados da cultura nórdica. Poderase organizar unha competición con premios para os

gañadores.

- Realización dun debuxo ou manualidade que teña que ver co tema da natureza.

100

4.2.c CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

1- Recoñecer e identificar a fauna e flora das terras nórdicas e realizar algún traballo (debuxo, manualidade, xogo…)

baseado no tema da Natureza.

2- Investigar acerca da Aurora Boreal e a súa explicación científica.

3- Coñecer e distinguir as diferentes civilizacións nórdicas e dos pobos do norte de Europa na súa xeneralidade, con

especial atención á súa sociedade e organización xerárquica e aos seus costumes ao longo do tempo.

4- Investigar as palabras de orixe nórdica nas linguas galega e castelá.

5- Practicar técnicas artesanais de decoración similares ás orixinais: tecidos, metáis, pedra…

6- Coñecer os procedementos antigos de conservación de alimentos das terras do norte.

7- Descubrir as técnicas de navegación dos marinos vikingos e simular a construcción dun navío vikingo. Identificar

en mapas as principais rutas de navegación e comercio dos vikingos.

8- Coñecer os vestixios da civilización vikinga en Galicia e outras zonas fóra de Galicia.

9- Coñecer os principais relatos e personaxes da mitoloxía nórdica e identificar influenzas delas na cultura europea.

10- Identificar elementos da iconografía escandinava.

11- Ler textos literarios que traten da cultura nórdica e observar a influenza da literatura nórdica nos diferentes

aspectos culturais.

12- Coñecer as técnicas de escritura das diferentes civilizacións.

13- Recoñecer a escritura rúnica e practicar con ela redactando frases curtas.

14- Recoñecer nomes de personaxes célebres de orixe nórdica nas distintas facetas da cultura, política, ciencias

e artes.

15- Practicar a lingua inglesa ao tempo que se aprenden diferentes aspectos da cultura doutros países.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE:

1.1 Realiza un traballo manual ou un debuxo (ou ben participa activamente nun xogo) onde o tema principal sexa

a natureza.

2.1. Explica que é a Aurora Boreal ofrecendo argumentos de tipo científico.

3.1. Distingue os principais pobos e tribus nórdicas.

3.2. Recoñece e explica a organización social dos pobos do norte de Europa.

3.3. Participa activamente nos debates e postas en común trala proxección de documentais.

4.1. Recoñece a orixe nórdica dalgunhas voces galegas e castelás.

5.1. Elabora algún traballo artesanal que recree as antiguas técnicas.

6.1. Explica os principais métodos de conservación de alimentos empregados polos pobos nórdicos.

7.1. Explica as técnicas de navegación dos antigos pobos nórdicos.

7.2. Identifica nun mapa as rutas de expansión e comerciais dos vikingos.

7.3. Participa na simulación da construcción dun navío vikingo.

8.1. Sitúa nun mapa de Europa os lugares onde houbo presenza vikinga.

9. 1. Identifica os principais protagonistas da mitoloxía nórdica.

9.2. É quen de relatar os principais mitos nórdicos.

10.1. Identifica os elementos iconográficos máis representativos dos protagonistas dos relatos míticos nórdicos.

11.1. Le e comprende os textos propostos, e ofrece unha reflexión sobre eles.

12.1. Identifica as diferentes técnicas de escritura.

13.1. Constrúe enunciados curtos empregando a escritura rúnica.

14.1. Identifica aos principais personaxes que foron importantes na cultura nórdica, dende as súas orixes ata a

actualidade.

15.1. Amosa unha actitude positiva hacia a lingua inglesa, procurando empregala na clase de xeito habitual.

101

4.2.d PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 1º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe C.C. INSTRUMAVALIAC

Mínimos exixibles

UNIDADE 1: A XEOGRAFÍA, CONDICIONANTE DUNHA CIVILIZACIÓN.

A, d, m 1. Introdución áxeografía física epolítica do norte deEuropa.

3. Coñecer e distinguir as diferentescivilizacións nórdicas e dos pobos donorte de Europa na súaxeneralidade, con especial atencióná súa sociedade e organizaciónxerárquica e aos seus costumes aolongo do tempo.

3.3. Participa activamente nos debates epostas en común trala proxección dedocumentais

CCLCSC

CDOPOO

Participa activamente nos debates e postas en comúntrala proxección de documentais

A, d, m 2. Climatoloxía. 3. Coñecer e distinguir as diferentescivilizacións nórdicas e dos pobos donor te de Europa na súaxeneralidade, con especial atencióná súa sociedade e organizaciónxerárquica e aos seus costumes aolongo do tempo.

3.3. Participa activamente nos debates epostas en común trala proxección dedocumentais

CCLCSC

CDOPOO

Participa activamente nos debates e postas en comúntrala proxección de documentais

A, d, m, o 3. A Aurora Boreal. 2. Investigar acerca da Aurora Boreale a súa explicación científica.

2.1. Explica que é a Aurora Boreal ofrecendoargumentos de tipo científico.

CMCTCCLCSCCPAA

POINPOO

Explica que é a Aurora Boreal ofrecendo argumentosde tipo científico.

A, d, m 4. Flora e fauna dospaíses escandinavos.

1. Recoñecer e identificar a fauna eflora das terras nórdicas e realizaralgún traballo (debuxo, manualidade,xogo …) baseado no tema daNatureza.

1.1. Realiza un traballo manual ou un debuxo(ou ben participa activamente nun xogo) ondeo tema principal sexa a natureza.

CSCCEC

POE Realiza un traballo manual ou un debuxo (ou benparticipa activamente nun xogo) onde o tema principalsexa a natureza.

UNIDADE 2: OS POBOS NÓRDICOS

A, m 1. Os primeirospoboadores. Pobosesquecidos.

3.Coñecer e distinguir as diferentescivilizacións nórdicas e dos pobosdo norte de Europa na súaxeneralidade, con especial atencióná súa sociedade e organizaciónxerárquica e aos seus costumes aolongo do tempo

3.1. Distingue os principais pobos e tribusnórdicas.

CEC POINPOO

Distingue os principais pobos e tribus nórdicas.

3.3. Participa activamente nos debates epostas en común trala proxección dedocumentais.

CCLCSC

POO Participa activamente nos debates e postas en comúntrala proxección de documentais.

102

A, m 2. Principais tribus epobos nórdicos.



CEC POINPOO



CCLCSC

CDOPOO

Participa activamente nos debates e postas en comúntrala proxección de documentais.

A, m 2.1. Diferentes pobos,diferentes linguas.



CEC POINPOO


4.1. Recoñece a orixe nórdica dalgunhasvoces galegas e castelás.

CCLCSC

POINPOO

Recoñece a orixe nórdica dalgunhas voces galegas ecastelás.

A,m 3. A organización dasociedade nos pobosdo norte.


3.2. Recoñece e explica a organización socialdos pobos do norte de Europa.

CEC POINCDO

Recoñece e explica a organización social dos pobos donorte de Europa.


CCLCSC


A, h, m 4. A alimentación. 6.Coñecer os procedementosantigos de conservación dealimentos das terras do norte.

6.1. Explica os principais métodos deconservación de alimentos empregadospolos pobos nórdicos.

CEC POINPOO

Explica os principais métodos de conservación dealimentos empregados polos pobos nórdicos.

A, g, m 5. A artesanía. 5.Practicar técnicas artesanais dedecoración similares ás orixinais:tecidos, metáis, pedra…

5.1. Elabora algún traballo artesanal querecree as antigas técnicas

CEC POE Elabora algún traballo artesanal que recree as antigastécnicas

A, i, m 6. As rutas decomercio enavegación. Osvikingos. Orixe dotermo “vikingo”.Presenza dos vikingosen Galicia e noutroslugares da PenínsulaIbérica e de Europa.

7.Descubrir as técnicas denavegación dos marinos vikingos esimular a construcción dun navíovikingo. Identificar en mapas asprincipais rutas de navegación ecomercio dos vikingos.

7.1. Explica as técnicas de navegación dosantigos pobos nórdicos.

CEC POINPOO

Explica as técnicas de navegación dos antigos pobosnórdicos.

7.2. Identifica nun mapa as rutas deexpansión e comerciais dos pobos vikingos.

CEC POIN Identifica nun mapa as rutas de expansión e comerciaisdos pobos vikingos.

7.3. Participa na simulación da construccióndun navío vikingo.

CMCTCECCSC

POOPOT

Participa na simulación da construcción dun navíovikingo.

8.1. Sitúa nun mapa de Europa os lugaresonde houbo presenza vikinga.

CEC POINPOO

Sitúa nun mapa de Europa os lugares onde houbopresenza vikinga.

103

UNIDADE 3: RELIXIÓN, MITOLOXÍA E LITERATURA

A, m 1. A relixión nasdiferentes culturas donorte de Europa. Osritos e a súa herdanzana actualidade.

10. Identificar elementos daiconografía celta e escandinava

10.1. Identifica os elementos iconográficosmáis representativos dos protagonistas dosrelatos míticos nórdicos.

CEC POINCDO

Identifica os elementos iconográficos máisrepresentativos dos protagonistas dos relatos míticosnórdicos.

A, b, c, m 2. Mitoloxía nórdica.Principais relatos,personaxes erepresentaciónsiconográficas.

9.Coñecer os principais relatos epersonaxes da mitoloxías nórdica eidentificar influenzas delas nacultura europea.

10. Identificar elementos daiconografía escandinava

9. 1. Identifica os principais protagonistas damitoloxía nórdica.

CEC POINCDO

Identifica os principais protagonistas da mitoloxíanórdica.

9.2. É quen de relatar os principais mitosnórdicos.

CECCCL

POINCDO

É quen de relatar os principais mitos nórdicos.

10.1. Identifica os elementos iconográficosmáis representativos dos protagonistas dosrelatos míticos nórdicos.

CEC POINCDO

Identifica os elementos iconográficos máisrepresentativos dos protagonistas dos relatos míticosnórdicos.

A, b, f, l, m 3. Orixe da literatura.Evolución do mito aorelato. Principaisliteratos nórdicos aolongo da historia.

9.Coñecer os principais relatos epersonaxes das mitoloxías nórdicae celta e identificar influenzas delasna cultura europea.

11. Ler textos literarios nórdicos ouque traten da cultura nórdica eobservar a influenza da literaturanórdica nos diferentes aspectosculturais.

9. 1. Identifica os principais protagonistas damitoloxía nórdica.

CEC POINCDO

Identifica os principais protagonistas da mitoloxíanórdica.

9.2. É quen de relatar os principais mitosnórdicos.

CECCCL

POINCDO

É quen de relatar os principais mitos nórdicos.

11.1. Le e comprende os textos propostos, eofrece unha reflexión sobre eles.

CECCCL

POINCDO

Le e comprende os textos propostos, e ofrece unhareflexión sobre eles.

A, n, m 4. A escritura: técnicase sistemas derepresentación. Aescritura rúnica

12. Coñecer as técnicas deescritura das diferentescivilizacións.

13. Recoñecer a escritura rúnica epracticar con ela redactando frasescurtas

12.1. Identifica as diferentes técnicas deescritura.

CECCCL

POINCDO

Identifica as diferentes técnicas de escritura.

13.1. Constrúe enunciados curtosempregando a escritura rúnica.

CECCCL

POINPOE

Constrúe enunciados curtos empregando a escriturarúnica.

104

UNIDADE 4: O NORTE DE EUROPA NA ACTUALIDADE

A, f, m 1. Organizaciónpolítica do norte deEuropa naactualidade.

3. Coñecer e distinguir asdiferentes civilizacións nórdicas edos pobos do norte de Europa nasúa xeneralidade, con especialatención á súa sociedade eorganización xerárquica e aos seuscostumes ao longo do tempo

14. Recoñecer nomes depersonaxes célebres de orixenórdica nas distintas facetas dacultura, política, ciencias e artes.

3.2. Recoñece e explica a organizaciónsocial dos pobos do norte de Europa.

CECCSC

POINCDO



CECCSC


14.1. Identifica aos principais personaxesque foron importantes na cultura nórdica,dende as súas orixes ata a actualidade.

CECCSC

POINCDO

Identifica aos principais personaxes que foronimportantes na cultura nórdica, dende as súas orixesata a actualidade.

A, f, m 2. A organizaciónsocial e económicados paísesescandinavos, hoxe.

3. Coñecer e distinguir asdiferentes civilizacións nórdicas edos pobos do norte de Europa nasúa xeneralidade, con especialatención á súa sociedade eorganización xerárquica e aos seuscostumes ao longo do tempo

14. Recoñecer nomes depersonaxes célebres de orixenórdica nas distintas facetas dacultura, política, ciencias e artes


CECCSC

POINCDO



CECCSC



CECCSC

POINCDO


A, f, l, m 3. Ciencia, arte,literatura dos paísesdo norte naactualidade.


14.Recoñecer nomes depersonaxes célebres de orixenórdica nas distintas facetas dacultura, política, ciencias e artes.


CECCSC

POINCDO



CECCSC



CECCSC

POINCDO


105

4.2.e ORGANIZACIÓN TEMPORAL


marquen o ritmo de aprendizaxe. Tendo en conta que o curso ten aproximadamente 30 semanas, e considerando

que o tempo semanal asignado a esta materia é de 1 hora, sabemos que no curso haberá ao redor de 30/32

sesións. Podemos, pois, facer unha estimación do reparto do tempo por unidade didáctica, tal e como se detalla a

continuación:

UNIDADE DIDÁCTICA TEMPORALIZA

CIÓN

UNIDADE 1- A xeografía, condicionante dunha

civilización.

4 sesións

UNIDADE 2- Os pobos nórdicos 6 sesións

UNIDADE 3- Relixión, mitoloxía e literatura 12 sesións

UNIDADE 4- O norte de europa na actualidade. 10 sesións

TOTAL 32 sesións

4.2.f CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DO PROXECTO DOCUMENTAL.

Considerando que a asignatura está establecida nunha hora semanal, é de entender que a valoración que se poda

facer do alumnado será inevitablemente moi xeral.

Ainda así, o traballo e as actividades que se realicen na hora de clase, así como algún exercicio para facer

na casa, servirán para ter una noción máis ou menos concreta das actitudes do alumnado e as súas capacidades

en canto ós coñecementos adquiridos na materia.

A dedicación na clase, por medio de apuntes, fotocopias, fichas, exercicios y demás actividades recolleranse

nun sinxelo cartafol que se revisará periódicamente e terá unha valoración de conxunto ó final de curso.

Tamén se realizará una proba ou exercicio de avaliación final en xuño, que, xunto á calificación do devandito

cartafol, servirá para completar a calificación global do alumnado.

A cualificación da materia será calculada do seguinte xeito:

En cada trimestre, a nota da avaliación será a media da nota dos traballos entregados durante ese periodo.

En xuño, ademais, farase una proba escrita xeral, sobre os contidos de todo o curso.

A nota final calcularase seguindo estes procentaxes:

Traballos: 80% (Neste apartado será tida en conta a nota da primeira avaliación, a nota da segunda avaliación e a

nota media dos traballos da terceira avaliación. Estas tres notas farán media)

Proba escrita: 20%

Se o alumno non acadase unha avaliación positiva en xuño, poderá presentarse á proba extraordinaria de setembro,

que consistirá nun exame escrito.

106

5 CULTURAS CELTAS


A asignatura forma parte dun proxecto documental multidisciplinar e estará baseada no analise e estudo da orixe,

desenrolo e herdanza dos Pobos Celtas ó longo de toda a Historia. Consistirá nun exercicio conxunto de

investigación e experimentación, aportando así uns coñecementos complementarios ó currículo da ESO.

Dende as súas orixes, a cultura celta determina en gran medida o desenvolvemento das futuras nacións e territorios

ó longo de todo o continente europeo. Así, poderemos encontrar similitudes entre os antepasados galegos e as

antigas culturas celtas doutros países vecinos.

Coa realización de diferentes actividades que creemos serán do agrado do alumnado, indagaremos en diferentes

fontes para descubrir detalles ou reforzar coñecementos sobre estas culturas tan afines. A Historia, a sociedade,

os costumes, a relixión, os territorios nos que habitaron… e todo o que, en definitiva, poida ser útil para coñecer máis

sobre estes pobos que determinan a raíces da nosa cultura actual.

Estamos a falar dun proxecto interactivo mutidisciplinar, no que as distintas actividades estarán enmarcadas dentro

dos ámbitos do currículo: social, lingüístico, científico ou artístico.

Realizaranse traballos de diferente índole: redacción, investigación, manualidades, xogos…

Tamén recurrirase á proxección de audiovisuais, charlas, lecturas, que creemos que serán incentivadoras para os

alumnos/as, estimulando e enriquecendo as suas aptitudes e coñecementos, e contribuindo así a ampliar o seu

bagaxe cultural.

5.1.a COMPETENCIAS CRAVE















os conflitos.



comunicación.























107



O desenrolo das Competencias Básicas necesarias no nivel da ESO estarán presentes nos traballos que se

propoñen para esta materia:

Competencia en tratamento da información:

(investigación nas diferentes fontes: libros, web, videos...)

Competencia en comunicación lingüistica:

(práctica do inglés, etimologías, exercicios de redación, lectura de textos, monólogos, dramatizacións, escritura con

materiales antigos...)

Competencia matemática:

(deseños xeométricos, xogos tradicionais, calendario…)

Aprender a aprender:

(Incentivar o interese por coñecer novas cousas e aprendelas...)

Competencia social e cidadá:

( xogos sociais, grupos de traballo, diálogos e debates…)

Competencia cultural e artística:

( manualidades e traballos plásticos baseados na arte e as culturas celtas, dramatizacións o escenas con temas

relacionados...)

Autonomía e iniciativa:

(capacidade para decidir cómo actuar ante as dificultades, e cómo resolvelas)

5.2 PROGRAMACIÓN 2º ESO

5.2.a OBXECTIVOS DA MATERIA

a- Coñecer as distintas civilizacións celtas coas mesmas raíces, prestando especial atención á súa estruturación

social xerárquica, a súa economía, os seus costumes e á evolución deles ao longo do tempo.

b- Introducirse no coñecemento da mitoloxía e dos mitos celtas e recoñecer a súa influencia e evolución na cultura

europea.

c- Identificar axeitadamente a iconografía e a simboloxía celta.

d- Identificar e coñecer a fauna e a flora dos lugares onde os celtas habitaron.

e- Experimentar costumes esquecidos polos pobos antigos.

f- Coñecer as diferentes formas de escritura das distintas civilizacións.

g- Recoñecer nomes de personaxes célebres de orixe celta nas distintas facetas da cultura, política, ciencias e artes.

h- Practicar técnicas artesanais similares ás orixinais: tecidos, metais, pedra…

i- Coñecer os procedementos antigos de conservación de alimentos nas diferentes zonas célticas.

j- Descubrir as técnicas e rutas de navegación e as rutas de comercio dos distintos pobos e realizar actividades

sobre elas.

k- Coñecer os vestixios da civilización celta en terras galegas e noutros lugares.

l- Investigar as palabras de orixe celta existentes nas linguas galega e castelá.

m- Coñecer a influencia da cultura celta nos distintos ámbitos culturais.

n- Practicar a lingua inglesa ao tempo que se coñecen diferentes aspectos da cultura dos diferentes países.

o- Investigar as raíces da música celta e as súas conexións entre as diferentes nacionalidades.

5.2.b CONTIDOS E ORGANIZACIÓN EN UNIDADES DIDÁCTICAS

A partir destes, organízanse os contidos nas seguintes unidades didácticas, que se concretarán na Programación

de Aula:

UNIDADE 1: Os celtas.

1. Os celtas: orixe e expansión.

2. Os países celtas.

2.1. A xerarquización da sociedade.

2.2. Os seus costumes.

2.3. A economía.

2.4. Rutas de comercio e de navegación

108

3. Territorios celtas antigos e actuais.

UNIDADE 2: Mitoloxía, relixión e cultura.

1. A relixión dos pobos celtas.

2. Mitoloxía céltica.

3. Simboloxía e iconografía.

4. A escritura nos pobos celtas.

5. A música celta.

UNIDADE 3: Vestixios da cultura celta na actualidade.

1. As nacións celtas, hoxe.

2. Principais personaxes de orixe celta.

3. O sustrato celta nas linguas galega e castelá.

4. Vestixios celtas máis importantes de cada territorio.

5. Influencia céltica nos diferentes ámbitos culturais, na actualidade.

ACTIVIDADES

Ao longo do curso faranse diversos tipos de actividades (individuais, en pequeno grupo e en gran grupo; orais,

escritas) empregando diversos recursos coa finalidade de que o alumnado acade os obxectivos da materia con

aproveitamento. As actividades deben ser variadas para manter a motivación do grupo e tamén deberán adaptarse

ao alumnado, tendo en conta en todo momento a súa diversidade.

Algunhas das actividades propostas son as seguintes:

- Proxección de documentais sobre xeografía, natureza e historia. Os alumnos tomarán notas de aspectos

puntuais para unha posterior posta en común.

- Traballo con mapas e planos coa finalidade de estudar a expansión dos celtas e as súas rutas comerciais.

- Diferentes tarefas manuais que recreen técnicas antigas de artesanía, labores domésticas e tecnoloxía

(maquetas, facsímiles…)

- Lectura de textos literarios e non literarios e posterior comentario dos mesmos.

- Xogos e actividades de imitación que aproximen ao alumnado ao coñecemento da forma de vida dos

pobos celtas.

- Xogos populares tradicionais heredados da cultura celta. O alumnado fabricará o material que se

empregará nos xogos. Poderase organizar unha competición con premios para os gañadores.

- Realización dun debuxo ou manualidade (ou participación nun xogo) que teña que ver co tema da

natureza.

- Investigacións acerca do clima e da xeografía dos territorios celtas.

5.2.c CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

CRITERIOS DE AVALIACIÓN:

1. Coñecer as distintas civilizacións celtas coas mesmas raíces, prestando especial atención á súa estruturación

social xerárquica, a súa economía, os seus costumes e á evolución deles ao longo do tempo.

2. Investigar a orixe das distintas etnias que poboan o continente europeo.

3. Identificar e coñecer a fauna e a flora dos lugares onde os celtas habitaron.

4. Experimentar costumes esquecidos polos pobos antigos.

5. Practicar técnicas artesanais similares ás orixinais: tecidos, metais, pedra…

6. Coñecer os procedementos antigos de conservación de alimentos nas diferentes zonas célticas.

7. Descubrir as técnicas e rutas de navegación e as rutas de comercio dos distintos pobos e realizar actividades

sobre elas.

8. Introducirse no coñecemento da mitoloxía e da relixión celtas e recoñecer a súa influencia e evolución na cultura

europea.

9. Identificar axeitadamente a iconografía e a simboloxía celta.

10. Coñecer as diferentes formas de escritura das distintas civilizacións.

11. Investigar as raíces da música celta e as súas conexións entre as diferentes nacionalidades.

12. Recoñecer nomes de personaxes célebres de orixe celta nas distintas facetas da cultura, política, ciencias e

artes.

13. Coñecer os vestixios da civilización celta en terras galegas e noutros lugares.

14. Investigar as palabras de orixe celta existentes nas linguas galega e castelá.

15. Coñecer a influencia da cultura celta nos distintos ámbitos culturais.

109

16. Practicar a lingua inglesa ao tempo que se coñecen diferentes aspectos da cultura dos diferentes países.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE:

1.1. Recoñece as principais civilizacións celtas e pobos de orixe céltico.

1.2. Participa activamente nos debates e postas en común trala proxección de documentais.

1.3. Coñece a estruturación xerárquica dos pobos celtas.

1.4. Utiliza distintos medios (mapas, libros, medios dixitais ...) para extraer información relativa á orixe étnica dos

pobos europeos.

2.1. Realiza un traballo manual ou un debuxo (ou ben participa activamente nun xogo) onde o tema principal sexa

a natureza dos territorios celtas.

3.1. Participa en xogos populares tradicionais de orixe celta e en xogos onde se recreen os costumes dos pobos

antigos.

4.1. Elabora un traballo artesanal con técnicas propias da civilización celta.

5.1. Explica os principais métodos de conservación de alimentos empregados polos pobos celtas.

6.1. Identifica nun mapa as rutas comerciais e de navegación dos celtas e os territorios onde se asentaron.

7.1. Recoñece os principais personaxes das mitoloxías celtas e sabe relacionalos coa cultura actual.

7.2. Coñece e explica os principais ritos da relixión celta, establecendo relacións con certos costumes e celebracións

actuais.

8.1. Recoñece os principais símbolos e elementos iconográficos da cultura celta e explica o seu significado.

9.1. Identifica os sistemas de escritura das distintas civilizacións celtas.

10.1. Explica a orixe da música celta e recoñece os seus rasgos diferenciais e as conexións entre as diferentes

nacionalidades.

11.1. Identifica ás principais personalidades de orixe celta nos distintos ámbitos culturais, científicos e políticos.

12.1. Coñece e explica os vestixios da cultura celta en Galicia e noutros lugares.

13.1. Identifica as voces de sustrato celta na lingua galega e na lingua castelá.

14.1. Explica razoadamente a orixe ou influencia da cultura celta existente nalgunha obra actual.

15.1. Amosa unha actitude positiva hacia a lingua inglesa, procurando empregala na clase de xeito habitual.

110

5.2.d PERFIL COMPETENCIAL DA MATERIA EN 2º ESO: CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ASOCIADOS A CADA COMPETENCIA

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe C.C. INSTRUMAVALIAC

Mínimos exixibles

UNIDADE 1: OS CELTAS.

A, n 1. Os pobos celtas. 1. Coñecer as distintas civilizaciónsde orixe celta coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo do tempo.

1.1. Recoñece as principais civilizacións celtase pobos de orixe céltico.

CEC POINPOO

Recoñece as principais civilizacións celtas e pobos deorixe céltico.

2. Identificar e coñecer a fauna e aflora dos lugares onde os celtashabitaron.

2.1. Realiza un traballo manual ou un debuxo(ou ben participa activamente nun xogo) ondeo tema principal sexa a natureza dos territoriosceltas.

CEC POE Realiza un traballo manual ou un debuxo (ou benparticipa activamente nun xogo) onde o tema principalsexa a natureza dos territorios celtas.

3. Investigar a orixe das distintasetnias que poboan o continenteeuropeo

1.4. Utiliza distintos medios (mapas, libros,medios dixitais ...) para extraer informaciónrelativa á orixe étnica dos pobos europeos.

CEC POINPOO

Utiliza distintos medios (mapas, libros, medios dixitais...) para extraer información relativa á orixe étnica dospobos europeos.

A, n 2. Os celtas: orixe eexpansión.

1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo do tempo.

1.4. Utiliza distintos medios (mapas, libros,medios dixitais ...) para extraer informaciónrelativa á orixe étnica dos pobos europeos.

CEC POINPOO

Utiliza distintos medios (mapas, libros, medios dixitais...) para extraer información relativa á orixe étnica dospobos europeos.

2. Investigar a orixe das distintasetnias que poboan o continenteeuropeo


CEC CDOPOO


A, n 2.1. A xerarquización dasociedade.

1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo do tempo.

1.3. Coñece a estruturación xerárquica dospobos celtas

CEC POINCDO

Coñece a estruturación xerárquica dos pobos celtas

A, n 2.2. Os seus costumes. 1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo do tempo.


CECCCL

CDOPOO


111

4 . Exper imentar cos tum esesquecidos polos pobos antigos.

3.1. Participa en xogos populares tradicionaisde orixe celta e en xogos onde se recreen oscostumes dos pobos antigos.

CECCSC

CDOPOO

Participa en xogos populares tradicionais de orixecelta e en xogos onde se recreen os costumes dospobos antigos.

A, n 2.3. A economía. 1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo dotempo.


CECCCL

CDOPOO


4. Practicar técnicas artesanaissimilares ás orixinais: tecidos,metais, pedra.

4.1. Elabora un traballo artesanal contécnicas propias da civilización celta.

CEC POE Elabora un traballo artesanal con técnicas propias dacivilización celta.

5. Coñecer os procedementosantigos de conservación dealimentos nas diferentes zonascélticas.

5.1. Explica os principais métodos deconservación de alimentos empregadospolos pobos celtas.

CEC POINCDO

Explica os principais métodos de conservación dealimentos empregados polos pobos celtas.

A, j, n 2.4. Rutas de comercioe de navegación

6. Descubrir as técnicas e rutas denavegación e as rutas de comerciodos distintos pobos e realizaractividades sobre elas.

6.1. Identifica nun mapa as rutas comerciais ede navegación dos celtas e os territorios ondese asentaron.

CEC POINCDO

Identifica nun mapa as rutas comerciais e denavegación dos celtas e os territorios onde seasentaron.

A, k, n 3. Territorios celtas. 1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo do tempo.

12.1. Coñece e explica os vestixios da culturacelta en Galicia e noutros lugares.

CECCCL

POINCDO

Coñece e explica os vestixios da cultura celta enGalicia e noutros lugares.

13. Coñecer os vestixios dacivilización celta en terras galegas enoutros lugares.

UNIDADE 2: MITOLOXÍA, RELIXIÓN E CULTURA

A, b, m, n 1. A relixión dos pobosceltas.

8. Introducirse no coñecemento damitoloxía e da relixión celtas erecoñecer a súa influencia eevolución na cultura europea.

7.2. Coñece e explica os principais ritos darelixión celta, establecendo relacións concertos costumes e celebracións actuais.

CEC POINCDO

Coñece e explica os principais ritos da relixión celta,establecendo relacións con certos costumes ecelebracións actuais.

A, b, m, n 2. Mitoloxía céltica. 8. Introducirse no coñecemento damitoloxía e da relixión celtas erecoñecer a súa influencia eevolución na cultura europea.

7.1. Recoñece os principais personaxes dasmitoloxías celtas e sabe relacionalos coacultura actual.

CEC POINCDO

Recoñece os principais personaxes das mitoloxíasceltas e sabe relacionalos coa cultura actual.

112

A, b, m, n 3. Simboloxía eiconografía.

9. Identificar axeitadamente aiconografía e a simboloxía celta.

8.1. Recoñece os principais símbolos eelementos iconográficos da cultura celta eexplica o seu significado.

CEC POINCDO

Recoñece os principais símbolos e elementosiconográficos da cultura celta e explica o seusignificado.

A, b, f, m, n 4. A escritura nospobos celtas.

10. Coñecer as diferentes formasde escritura das distintascivilizacións.

9.1. Identifica os sistemas de escritura dasdistintas civilizacións celtas.

CECCCL

POINCDO

Identifica os sistemas de escritura das distintascivilizacións celtas.

A, b, m, n, o 5. A música celta. 11. Investigar as raíces da músicacelta e as súas conexións entre asdiferentes nacionalidades.

10.1. Explica a orixe da música celta erecoñece os seus rasgos diferenciais e asconexións entre as diferentes nacionalidades.

CEC POINCDO

Explica a orixe da música celta e recoñece os seusrasgos diferenciais e as conexións entre as diferentesnacionalidades.

UNIDADE 3: VESTIXIOS DA CULTURA CELTA NA ACTUALIDADE

A, g, k, m, n 1. Os territorios celtas,hoxe

1. Coñecer as distintas civilizaciónsceltas coas mesmas raíces,prestando especial atención á súaestruturación social xerárquica, asúa economía, os seus costumes eá evolución deles ao longo dotempo.

1.1. Recoñece as principais civilizacións celtase pobos de orixe céltico.

CEC POINCDO

Recoñece as principais civilizacións celtas e pobos deorixe céltico.

A, g, k, m, n 2. Principaispersonaxes de orixecelta.

12. Recoñecer nomes depersonaxes célebres de orixe celtanas distintas facetas da cultura,política, ciencias e artes.

11.1. Identifica ás principais personalidades deorixe celta nos distintos ámbitos culturais,científicos e políticos.

CECCSC

POINCDO

Identifica ás principais personalidades de orixe celtanos distintos ámbitos culturais, científicos e políticos.

A, g, k, l, m, n 3. O sustrato celta naslinguas galega ecastelá.

14. Investigar as palabras de orixecelta existentes nas linguas galegae castelá.

13.1. Identifica as voces de sustrato celta nalingua galega e na lingua castelá.

CECCCLCAA

POINCDO

Identifica as voces de sustrato celta na lingua galegae na lingua castelá.

A, g, k, m, n 4. Vestixios celtas máisimportantes de cadaterritorio.

13. Coñecer os vestixios dacivilización celta en terras galegase noutros lugares.

12.1. Coñece e explica os vestixios da culturacelta en Galicia e noutros lugares.

CEC POINCDO

Coñece e explica os vestixios da cultura celta enGalicia e noutros

A, g, k, m, n 5. Influencia céltica nosdiferentes ámbitosculturais, naactualidade

15. Coñecer a influencia da culturacelta nos distintos ámbitosculturais.

14.1. Explica razoadamente a orixe ouinfluencia da cultura celta existente nalgunhaobra actual.

CECCCL

POINCDO

Explica razoadamente a orixe ou influencia da culturacelta existente nalgunha obra actual.

113

5.2.e ORGANIZACIÓN TEMPORAL


marquen o ritmo de aprendizaxe. Tendo en conta que o curso ten aproximadamente 30 semanas, e considerando

que o tempo semanal asignado a esta materia é de 1 hora, sabemos que no curso haberá ao redor de 30/32

sesións. Podemos, pois, facer unha estimación do reparto do tempo por unidade didáctica, tal e como se detalla a

continuación:


UNIDADE 1- Os celtas. 10 sesións

UNIDADE 2- Mitoloxía, relixión e cultura. 10 sesións

UNIDADE 3- Vestixios da cultura celta na actualidade 12 sesións

TOTAL 32 sesións

5.2.f CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DO PROXECTO DOCUMENTAL.

A cualificación da materia será calculada do seguinte xeito:

En cada trimestre, a nota da avaliación será a media da nota dos traballos entregados durante ese periodo.

En xuño, ademais, farase una proba escrita xeral, sobre os contidos de todo o curso.

A nota final calcularase seguindo estes procentaxes:

Traballos: 80% (Neste apartado será tida en conta a nota da primeira avaliación, a nota da segunda avaliación e a

nota media dos traballos da terceira avaliación. Estas tres notas farán media)

Proba escrita: 20%

Se o alumno non acadase unha avaliación positiva en xuño, poderá presentarse á proba extraordinaria de setembro,

que consistirá nun exame escrito.

114

6 ANEXO COVID-19. INSTRUCCIÓNS 30 DE XULLO DE 2020

Seguindo as Instrucións do 30 de xullo 2020, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación

Educativa, en relación ás medidas educativas que se deben adoptar no curso académico 2020/2021, nos centros

docentes da Comunidade Autónoma de Galicia nos que se imparten as ensinanzas da educación infantil, da

educación primaria, da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato, recollemos os seguintes apartados para

dar cumprimento á mesma:

6.1 PROTOCOLO COVID AULA DE DEBUXO. CURSO 2020-21

Coas medidas de seguridade, na aula de Debuxo caben 24 alumnos. As medidas específicas a ter en conta , son:

- O alumnado traerá sempre a clase o seu propio material.

- O profesor@ non prestará material de ningún tipo ao alumnado que o esqueza, polo que non poderá traballar.

- Non permitirase o préstamo de ningún instrumento de debuxo, nin material entre alumnado.

- As ventás permanecerán abertas polo menos 15 minutos ao principo da clase.

- O alumnado entrará respectando a distancia de seguridade. Na entrada a clase, entrarán primeiro os alumnos das

mesas do fondo. Para a saída, farano primeiro os alumnos que están máis cerca da porta.

- As actividades a entregar, depositaranse nunha caixa de cartón e deixaranse en corentena polo menos dous días

antes de corrixilos.

- O alumnado permanecerá toda a clase no seu sitio.

- Desinfectaranse as mans ao principio e final da clase.

- O alumnado sentarase sempre na misma mesa.

- Non poden mover as mesas e cadeiras, respectándose as marcas postas sobre o solo.

- Cando o alumnado entre na aula, procederá a limpar co limpador desinfectante, proporcionado polo profesor, a

parte do mobiliario que vaia a utilizar . Sempre será á entrada da clase cando se realice a limpeza co obxectivo de

garantir que o mobiliario a utilizar está desinfectado. Despois da limpeza, os materiais empregados refugaranse de

formasegura, procedéndose posteriormente á desinfección de mans.

- A hixienización de mans realizarase á entrada e saída do alumnado da aula.

- Unha vez dentro da aula, o alumnado non poderá voltar á clase para recoller material esquecido.

- Haberá unha zona limpa de traballo para o profesorado. O alumnado non poderá acceder á mesa da profesora.

- A saída farase de forma ordenada respectando distancia de seguridade e saíndo primeiro os de final da clase.

- O profesorado desinfectará a súa mesa, cadeira, computador, borrador...

- Non se permitirán aglomeracións de alumnos de ningún tipo.

6.2 APRENDIZAXES IMPRESCINDIBLES NON ADQUIRIDAS NO CURSO 2019-20

Nos diferentes cursos, as aprendizaxes non adquiridas foron as relacionadas cos seguintes bloques de contidos:

MATERIA/CURSO BLOQUES DE CONTIDOS IMPARTIDOS BLOQUES DE CONTIDOS NON IMPARTIDOS

1º ESO Bloque 1: A expresión plásticaBloque 2: Comunicación audiovisualBloque 3: Debuxo Técnico

Bloque 1:- Ud 2: Elementos básicos da expresión plástica

EPV

PROXECTODOCUMENTAL I

Ud 1: A xeografía, condicionante dunha civilizaciónUd 2: Os pobos nórdicosUd 3: Relixión, mitoloxía e literatura

Ud 4: O norte de Europa na actualidade

2º ESO Ud 1: Os CeltasUd 2: Mitoloxía, relixión e culturaUd 3: Vestixios da cultura celta na actualidade

Ud 3: Vestixios da cultura celta na actualidade:- O sustrato celta nas linguas galega e castelá- Vestixios celtas máis importantes de cada territorio- Influencia céltica nos diferentes ámbitos culturais, naactualidade

PROXECTODOCUMENTAL II

3º ESO Bloque 1: A expresión plásticaBloque 2: Comunicación audiovisual

Bloque 1: A expresión plástica- A composiciónBloque 3: Debuxo TécnicoEPV BILINGÜE

EPV Bloque 1: A expresión plásticaBloque 2: Comunicación audiovisualBloque 3: Debuxo Técnico

Bloque 2: Comunicación audiovisual- A PublicidadeBloque 3: Debuxo Técnico:- Ud 10: Sistemas de representación

4º ESO Bloque 1: A expresión plásticaBloque 2: Comunicación audiovisualBloque 3: Debuxo Técnico

Bloque 1: A expresión plástica- Ud 2: A paisaxe urbanaBloque 3: Debuxo Técnico-Ud 11: Sistemas de representación-Ud 12: Debuxo Técnico Industrial

EPV

115

1º BACHARELATO Bloque 1: Xeometría e Debuxo TécnicoBloque 2: Sistemas de representaciónBloque 3: Normalización

Bloque 2: Sistemas de representación:- Sistema de planos acoutados- Ud 3: Perspectiva cónicaBloque 3: Normalización:Ud 14: Normalización e croquización

DEBUXO TEC I

DEBUXO ART I Bloque 1: O debuxo como ferramentaBloque 2: Liña e formaBloque 3: A composición e os seus fundamentosBloque 4: A luz. O claroscuro e a texturaBloque 5: A cor

Bloque 2: Liña e forma- Debuxo de figura IIBloque 3: A composición e os seus fundamentosBloque 5: A cor- Ud 5: A luz II: A cor

2º BACHARELATO Bloque 1: Xeometría e Debuxo TécnicoBloque 2: Sistemas de representaciónBloque 3: Documentación gráfica de proxectos

Bloque 1: Xeometría e Debuxo Técnico:- Homoloxía e afinidadeBloque 3: Documentación gráfica de proxectosDEBUXO TEC II

DEBUXO ART II Bloque 1: A forma. Estudio e transformaciónBloque 2: A expresión da subxectividadeBloque 3: Debuxo e perspectivaBloque 4: O corpo humano como modeloBloque 5: O Debuxo no proceso creativo

Bloque 2: A expresión da subxectividade- Valor expresivo da cor e das distintas técnicasBloque 4: O corpo humano como modelo- Anatomía, antropometría e movemento

6.3 PLANS DE REFORZO E RECUPERACIÓN

Tendo en conta os resultados das avaliacións iniciais e vistos os informes individualizados do curso pasado,

propoñemos as seguintes medidas metodolóxicas e organizativas que favorezan o pleno desenvolvemento do

alumnado para que recupere as aprendizaxes imprescindibles descritas non adquiridas no curso 2019-20. Os

reforzos máis importantes serán en 2º curso de DebuuxoTécnico e Debuxo Artístico, dado que son os que teñen

continuidade respecto ao curso anterior. A temporalización farase no 1º trimestre e tamén ao longo do curso se é

necesario.

6.3.a CURSO 1º de ESO

Plan de reforzo e recuperación:

O profesor que imparte 1º de ESO, a través da Avaliación inicial e dos informes do Departamento de Orientación,

detectará alumnado con necesidades educativas que requiran especial atención, así como aqueles que, pola súa

situación económica, sexa necesario facilitarlles o material.

Plan de reforzo e recuperación: Neste curso traballarase a responsabilidade, autonomía e o manexo das TIC, a

través da aula virtual, como ferramenta de seguimento da materia. A participación do Departamento no proxecto

EDIXGAL na materia de EDUCACIÓN PLÁSTICA, VISUAL E AUDIOVISUAL, favorecerá o uso do alumnado das ferramentas

e recursos dixitais.

Farase entrega do material necesario aos alumnos que non o poden adquirir para que todos teñan o seu propio.

6.3.b CURSO 2º de ESO

Dado que non hai continuidade na materia de PROXECTO DOCUMENTAL II (Culturas Celtas) co curso pasado, en 2ºde

ESO non existe o problema de reforzar a materia para que adquiran todas as aprendizaxes.

A Avaliación inicial consistirá nunhas preguntas nas que o profesor constate as necesidades elementais, así como

as súas preferencias persoais.

Plan de reforzo e recuperación: Favorecer a súa responsabilidade e autonomía en canto a levar o material a clase,

entregar as actividades na data acordada e consultar os contidos na Aula Virtual cando estean dispoñibles, así como

mellorar no uso das TIC.

O alumnado con reforzo terá as actividades adaptadas e faráselles un seguimento persoal.

Faise entrega do material necesario aos alumnos que non o poden adquirir para que todos teñan o seu propio.

6.3.c CURSO 3º de ESO

Dado que non hai continuidade na materia de EDUCACIÓN PLÁSTICA, VISUAL E AUDIOVISUAL co curso pasado en 2º

ESO, suponse que o alumnado non deberá ter problemas porque en 1º ESO adquiriron todas as aprendizaxes.

A Avaliación inicial consistirá nunhas preguntas sobre a materia de 1º curso, tanto da parte técnica como artística,

116

así como das súas preferencias persoais.

Plan de reforzo e recuperación: Favorecer a súa responsabilidade e autonomía en canto a levar o material a clase,

entregar as actividades na data acordada e consultar os contidos na Aula Virtual cando estean dispoñibles, así como

mellorar no uso das TIC.



6.3.d CURSO 4º de ESO

Os alumnos que escollen a materia de EDUCACIÓN PLÁSTICA, VISUAL E AUDIOVISUAL adoitan ser unha minoría con

respecto ao resto do curso e con intereses diversos. Por este motivo, faise necesario un seguimento persoalizado,

onde se teñan en conta os informes individualizados, así como a apreciación do profesor.

A Avaliación inicial consistirá nunhas preguntas sobre a materia de 3º curso, tanto da parte técnica como artística,

así como das súas preferencias persoais.

Plan de reforzo e recuperación: Reforzar puntualmente os temas non impartidos en 3º de ESO.

Favorecer a súa responsabilidade e autonomía en canto a levar o material a clase, entregar as actividades na data

acordada e consultar os contidos na Aula Virtual cando estean dispoñibles, así como mellorar no uso das TIC.



6.3.e CURSO 1º de BACHARELATO

Normalmente, todos os anos, a maioría dos alumnos de DEBUXO TÉCNICO I non escolleron a materia de EPVA en

4º ESO e sempre se ten en conta comezando desde o nivel máis baixo.

A Avaliación inicial consistirá nunha proba sobre as aprendizaxes de 3º e 4º de ESO.

Plan de reforzo e recuperación: Favorecer a súa responsabilidade en canto a levar o material a clase, control de

revisión de actividades de forma máis pautada e frecuente que outros anos, consultar os contidos na Aula Virtual

cando estean dispoñibles e aumentar a súa autonomía facendo as tarefas de forma persoal.

O alumnado que ven a DEBUXO ARTÍSTICO I en 1º de Bacharelato, é moi diverso en canto a formación e interese. No

lles afectará ao seu rendimento as circunstancias do curso pasado. Comézase moi despacio para que collan

autoestima, seguridade en sí mesmos e aprendan os contidos progresivamente.

A Avaliación inicial consistirá nunha o varias probas onde poidan extraerse as habilidades e as aprendizaxes

adquiridas polo alumno relativas á materia.

Plan de reforzo e recuperación: Na Avaliación inicial detectaranse posibles carencias que se paliarán coa atención

individualizada do profesor.

Favorecer a súa responsabilidade e autonomía consultando os contidos na Aula Virtual cando estean dispoñibles

e resolver as súas dúbidas cos recursos propostos na mesma.

6.3. f CURSO 2º de BACHARELATO

As circunstancias excepcionais como o confinamento ou a baixa prolongada do profesor titular en primeiro, xunto

á imprecisión na información presentada, fará que o profesor da materia de DEBUXO TÉCNICO II recorra a preguntas

concretas en cada tema e consulte directamente aos alumnos que continúan a materia

A Avaliación inicial: Proba práctica onde se avalíen os coñecementos e as destrezas adquiridas durante o curso

pasado e consulta directa aos alumnos.

Plan de reforzo e recuperación: Comezarase cos contidos que, con certeza, non se puideron impartir o curso

pasado. Isto farase na primeira avaliación. Continuarase coa modificación da orde do temario para favorecer a

progresividade dos contidos. Calquera outra alteración realizarase sobre o tema en curso.

En canto a probas o exames, neste curso faranse máis a miúdo, preferiblemente unha por tema se é posible para

facilitar a súa aprendizaxe.

Favorecer a súa responsabilidade e autonomía consultando os contidos na Aula Virtual cando estean dispoñibles

e resolver as súas dúbidas cos recursos propostos na mesma.

117

Os alumnos que continúan a materia de DEBUXO ARTÍSTICO II, fano por diversos motivos. Un deles é a realización

de estudos superiores relacionados cos coñecementos que aquí se imparten. Por tanto, prestarase a debida

atención aos seus intereses.

Avaliación inicial: Proba práctica para avaliar os coñecementos consolidados no curso anterior.

Plan de reforzo e recuperación: Reforzaranse puntualmente os contidos non impartidos no curso anterior, asemade

que se reservará parte das sesións de segundo curso para incluílos.

Favorecer a súa responsabilidade e autonomía consultando os contidos na Aula Virtual e resolver as súas dúbidas

cos recursos propostos na mesma.

6.4 SITUACIÓN DE ENSINANZA SEMIPRESENCIAL OU NON PRESENCIAL

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Dependerán da duración da situación especial, así como si é posible avaliar ou non, os contidos non vistos no

período presencial. Se é como o curso pasado, os criterios serán os relativos ás aprendizaxes desenvolvidas no

período presencial, e aos reforzos das mesmas.

PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN.

Realización de actividades.

Realización de probas.

Videoclases.

Foros na Aula Virtual.

MATERIAIS E RECURSOS.

Cisco W ebex.

Aula Virtual.

Vídeos, recursos on line e recursos TIC específicos.

Recursos da plataforma Edixgal.

AS COMPETENCIAS CLAVE NA ESO

O peso das competencias clave será a especificada na programación.

METODOLOXÍA

Os recursos dixitais serán de uso preferente.

As actividades propostas poderán ser desenvolvidas de forma presencial ou non presencial, sendo de carácter

preferentemente práctico.

As explicacións a traves de W ebex.

Probas a través de W ebex e Aula Virtual.

Entrega de actividades preferiblemente a través de Aula Virtual.

Comunicacións mediante foros.

En caso necesario, excepcionalmente, a entrega ou comunicacións, a través de e-mail.

ENSINANZA SEMIPRESENCIAL

Os distintos aspectos educativos serán os mesmos que na ensinanza presencial, e as actividades poderán ser

presentadas por Aula Virtual ou presencialmente. As explicacións serán a través de W ebex, e a comunicación a

través de foros na Aula Virtual, do e-mail ou presencialmente.

1º ESO (EPVA/PROXECTO DOCUMENTAL I)

1- Avaliación. Criterios de cualificación.

Non haberá probas obxectivas.

Non recollerase a libreta de clase.

Faranse actividades só de repaso e reforzo ou tamén actividades de materia nova se é o caso.

Terase en conta a actitude na materia:

- Participación: Asistencia ás vídeoclases, interese, preguntas de dúbidas.

118

- Respecto: Aos compañeiros, ao profesor e actitude correcta nas videoclases.

- Esforzo e autonomía: Entrega na data, manexo das TIC, boa presentación dos traballos.

2- Recuperación das avaliacións non aprobadas.

Descartaranse as actividades que o alumnado non poida facer só na súa casa.

Para recuperar algunha avaliación, o alumnado deberá presentar as actividades suspensas ou non entregadas.

3- Avaliación ordinaria

Será necesario ter unha puntuación de 5 puntos ou superior para aprobar. Esta nota será a media aritmética das

avaliacións que haxan podido ser cualificadas, tendo sempre en conta a evolución e progresión, positiva ou non, do

alumnado.

4- Avaliación extraordinaria en setembro

Propoñerase unha proba e unhas actividades para facer no verán. Caso de non poder realizar a proba, entregarán

só as actividades propostas. Será necesario ter unha nota de 5 puntos ou superior.

2º ESO (PROXECTO DOCUMENTAL II)



Non recollerase a libreta de clase.












alumnado.


Propoñerase unha proba e unhas actividades para facer no verán. Caso de non poder realiazar a proba, entregarán


3º ESO (EPVA Bilingüe/EPVA Non Bilingüe)







- Esforzo e autonomía: Entrega na data, manexo das TIC, boa presentación dos traballos..




119




alumnado.




4º ESO (EPVA Optativa)














alumnado.




1º BACHARELATO (DEBUXO TÉCNICO I)



Haberá probas obxectivas se é necesario.



- Respecto: Aos compañeiros, ao profesor e actitude correcta nas vídeoclases.


2- Recuperación das avaliacións

Para recuperar algunha avaliación, o alumnado deberá realizar unha proba a través de W ebex, ou entregar algunha

actividade proposta.




alumnado.

120




2º BACHARELATO (DEBUXO TÉCNICO II)









Para recuperar algunha avaliación, o alumnado deberá realizar unha proba a través de W ebex, ou entregar algunha

actividade proposta.




alumnado.


Propoñerase unha proba ou actividade para realizar on line. Será necesario ter unha nota de 5 puntos ou superior.

1º BACHARELATO (DEBUXO ARTÍSTICO I)









Para recuperar algunha avaliación, o alumnado deberá entregar as actividades non aprobadas ou non realizadas.




alumnado.


Consistirá na entrega das actividades non feitas ou non aprobadas durante o curso, así como outras que poda

propoñer o profesor. Será necesario ter unha nota de 5 puntos ou superior.

2º BACHARELATO (DEBUXO ARTÍSTICO II)



121






2.- Recuperación das avaliacións

Para recuperar algunha avaliación, o alumnado deberá entregar as actividades non aprobadas ou non realizadas.

3.- Avaliación ordinaria



alumnado.

4.- Avaliación extraordinaria en setembro

Consistirá na entrega das actividades non feitas ou non aprobadas durante o curso, así como outras que poda

propoñer o profesor. Será necesario ter unha nota de 5 puntos ou superior.

departamento de artes plÁsticas ies virxe do mar 20-2… · 2 1 educ aciÓn plÁstica visual e...

Documents