Voorwoord

Lerarenopleiding Maatschappijleer

De Zonnebank

Samenleving en Technologie jaar 2

AnneDecember 2011

Ik schrijf dit stuk in de tuin bij mijn ouderlijk huis. Een stapel boeken siert de tuintafel. Het is middag, de zon schijnt, het zal een graad of 21 zijn. Ik schenk een glas ijsthee in en draai mijn stoel richting de zon. De winter is afgelopen.

De zonnebank is een samengesteld woord. We kunnen hieruit twee woorden filteren namelijk zon en bank. Ik vond de volgende omschrijving van de zonnebank:

Een zonnebank is een elektrisch apparaat, dat kan bestaan uit 1 of 2 delen. De ééndelige zonnebank wordt ook wel zonnehemel genoemd. De tweedelige zonnebank bestaat uit twee enigszins rondlopende panelen (de bovenste scharniert), beide voorzien van 10 à 12 speciale UV-lichtbuizen. Men gaat op het onderste paneel liggen en trekt de bovenste naar zich toe, als ware men een hotdog. De zonnebank is ook voorzien van een timer, waarmee de te zonnen tijd moet worden ingesteld. Met behulp van UVlampen, die het zonlicht nabootsen, kan men dan binnenshuis bruinen. De eendelige variant wordt veelal geplaatst bij een bed, zodat men op het bed kan gaan liggen en het paneel met lampen over zich heen kan trekken. Nadeel hierbij is dat men, na het verstrijken van de helft van de tijd, om dient te draaien om aan beide zijden van het lichaam gelijkmatig bruin te worden. Voordeel is dat het apparaat weinig ruimte in beslag neemt en daarom eenvoudig op een slaapkamer of logeerkamer naast het toch al aanwezige bed geplaatst kan worden.

De zon wordt door veel mensen als erg aangenaam ervaren en geeft ons energie. Het licht van de zon en de warmte die ze verspreid maakt leven op aarde mogelijk. In de laatste jaren zijn innovaties gedaan die het mogelijk maken om het zonlicht om te zetten in warmte of stroom. Van oude culturen weten we dat ze de zon als god vereerden. Enkele associaties die we hebben bij de zon. De zon is ook een welkome bron om te komen tot allerhande technologische innovaties. In dit werkstuk wil ik de zonnebank als fenomeen beschrijven en uitzoeken welke invloed de zonnebank heeft op de vier sociologische kaders opvoeding, emancipatie, arbeid en perceptie van ruimte. Helaas kan ik zelf beter geen gebruik maken van de zonnebank aangezien ik met mijn rode haar een erg kwetsbaar huidstype heb. Voor mij geldt, zoals Gerrit Komrij ooit zij: ‘’ Als er geen zonnebrandolie was hoefde er van mij geen zon te bestaan.’’

InhoudVoorwoord.............................................................................................................................................2

Historiografie..........................................................................................................................................4

Opvoeding..............................................................................................................................................7

Emancipatie..........................................................................................................................................10

Arbeid...................................................................................................................................................13

Perceptie van ruimte............................................................................................................................15

Bibliografie...........................................................................................................................................17

Knipsels................................................................................................................................................17

Links.....................................................................................................................................................17

Tips:......................................................................................................................................................17

Historiografie

De opkomst, ondergang en wederopstanding van het zonnebaden. Wie was de eerste? Waarom verdween het? Wanneer beleefde het zonnebaden zijn return?

De zonnebank is een vrij recent verschijnsel maar de zon is ouder dan de mensheid. De relatie die de mensen onderhouden met de zon is sedert het bestaan van de mensheid niet veel veranderd. Laten we enkele feiten op een rij zetten.

De Batavieren vereerden Wodan als heils-en lichtgod. Andere bekende zonnegoden warden de Romeinse Apollo, Sol Invictus van de Mithrascultuur, de Griekse Helios, de Egyptische Re, de Babylonische Sjamasj, de Assyrische Assur, de Azteekse Tonatiuk, de Vedische god Soeria en de Japanse Amaterasoe. De keizer van Japan wordt toegeschreven een afstammeling te zijn van de god Amaterasoe.

In de oude geschiedenis , rond het jaar 1350 v. Chr., was er een zonnecultus. Farao Achnaton liet speciale tempels bouwen die gewijd waren aan de lichtgod Aton. Het bijzondere aan deze tempel was dat het dak ontbrak. De zon kon zijn zonnestralen ongehinderd de ruimten van deze tempel laten bestralen. Achnaton en zijn gezin waren een voorbeeld voor geloofsgenoten, ze stelden zich bloot aan de , in hun ogen, genezende werking van zonnestralen. Toch werd deze cultus niet met gejuich ontvangen en benaderden toenmalige geestelijken deze zonverering met enige scepsis. De ‘verlichte’ religie van Achnaton bracht hun mystieke en duistere erediensten in het gedrang. Hun religie kon het daglicht van Achnaton niet verdragen. Na de dood van deze farao werden zijn tempels snel afgebroken. Aan deze farao hebben wij het zonnebaden te danken. De geschiedschrijver Herodotus , die leefde in de vijfde eeuw voor Christus, vond dit zo opmerkelijk dat hij hierover schreef in zijn kronieken.

De zon bepaalt voor een belangrijk deel ons ritme. Dag en nacht, warmte en koude. ‘’De dag is om te arbeiden en de nacht is voor het ongedierte ‘’, een citaat uit de bijbel. In godsdiensten of religies wordt het licht vaker aangehaald bijvoorbeeld als Jezus zegt: ‘’ Ik ben het Licht der wereld’’. Ook in Aziatische godsdiensten heeft het licht een belangrijke plaats ,we zien dit bij de leer van het innerlijk licht. ‘Verlichting’ en ‘het licht zien’ zijn beelden die komen uit deze leer. Deze termen staan voor het krijgen van inzicht en kennis. Ook in onze taal heeft de zon een belangrijke plaats. Een zonnetje in huis zijn betekent dat je een vrolijk en optimistisch mens bent en daarmee een prettig persoon in de omgang. Wanneer daarentegen gezegd wordt dat die persoon bepaald geen zonnetje is dan wordt het tegendeel beweerd. Door de ritme van de zon, waarmee we deze alinea begonnen, ontstonden er rituelen in de Aziatische godsdiensten. De rituelen tijdens zonsopgang hadden tot doel dat de licht- en levengevende planeet niet zou ophouden te bestaan. Ook de Dakota-Indianen lieten hun ritmiek afhangen van de zon, zo bepaalde de kringloop van de zon de vorm van een cultische kringloopdans om een symbolische wereldboom. Deze boom was bekroond met het zonnesymbool. Ook de Hopie-Indianen hebben een zonnedans. In de Germaanse cultuur nam de zon eveneens een belangrijke plaats in. De Germanen hielden hun riten bij de hoogste zonnestand met hetzelfde doel als de Indianen. Heilige gebouwen die nu nog bestaan, geven getuigenis van de cultussen die er bestonden ten aanzien van de zon. De cultussen hadden als doel het voortbestaan van de bron van licht en kracht, de zon, veilig te stellen. In de geschiedenis zijn er dus veel ‘zonneaanbidders’ geweest. Deze ‘’zoncultus’’ bestaat nog steeds maar neemt in onze moderne westerse maatschappij andere vormen aan. De ‘zonneaanbidders’ vinden we nu aan het strand of in de zonnestudio of thuis onder de zonnehemel. Zonnetherapie aangeboden in wellness-winkels of zonnetempels, is niet van de laatste paar jaren. De Griekse arts en geestelijk vader van de geneeskunde Hippocrates, geboren in 460 v. Chr. op het eiland Kos, had zich op zijn ontelbare reizen in Egypte verdiept in de behandeling met zonlicht die hij daar zag toegepast door de oorspronkelijke bewoners.

Terug in Griekenland richtte hij een school voor artsen op. Hij maakte zich los van de priesterartsenij op zijn geboorte-eiland. Als eerste beoefende hij de geneeskunde als een empirische wetenschap. Daar schreef hij vele boeken en met recht kan Hippocrates beschouwd worden als de geestesvader

van de lichttherapie. In zijn sanatorium met open galerij op het zuiden behandelde hij zijn patiënten op wetenschappelijke basis.

De Romeinen hebben deze lichttherapie overgenomen. Toen werd dit heliotherapie genoemd. Van de Romeinen kennen we de Romeinse badhuizen , ook wel thermen genoemd, waar eveneens de mogelijkheid was om in een solarium zonnebaden te nemen. Zie daar het begrip solarium ofwel zonnebank. In die tijd maakte men nog wel gebruik van de natuurlijke zon. De zonnebanken die we tegenwoordig gebruiken maken gebruik van kunstmatig zonlicht, wat interessant is voor het sociologische kader waarin we de perceptie van ruimte zullen bespreken. Toen het succes van het Romeinse rijk ten einde liep verdween ook de heliotherapie. Het kind werd met het badwater weggegooid en de geschiedenis belandde in de donkere dagen van de middeleeuwen. In de duistere middeleeuwen , mede door het christelijk geloof, kwam de geneeskunde en de hygiëne op een lager pitje te staan. We kennen allemaal de verhalen van epidemieën die huishielden in die dagen en van ongenadige artsen en onkundige tandartsen. Het christendom beschouwde naaktheid als zondig en als gevolg daarvan verdwenen de badhuizen en de zonnebedden.

Pas in 1898 beleefde de lichttherapie zijn comeback. Dit werd in gang gezet door de Deense arts Niels Ryberg Finsen die leefde van 1860 tot 1904. Hij richtte in Kopenhagen een zonnehof op voor zijn patiënten waar zij naakt konden zonnebaden. Maakte hij eerst gebruik van de natuurlijke zon , later stapte hij over op kunstmatige lichtbronnen. In het noordelijke Denemarken is weinig zon waardoor de stap van natuurlijke zon naar kunstmatige zon een noodzakelijke was. Finsen ontdekte dat de ultraviolette deeltjes van het zonnespectrum een genezende en verkwikkende invloed hadden op mensen. Door middel van een experiment toonde hij in het jaar 1893 aan dat rood licht de genezing van huidbeschadiging bij pokkenpatiënten bespoedigt. De kunstmatig opgewekte ultraviolette straling genas huidtuberculosepatiënten. In 1903 werd hij onderscheiden met een Nobelprijs voor de geneeskunde. Zijn werk is voortgezet door Dr. D.G. Mulder , die in het voormalig Nederlands-Indië goed werk heeft gedaan. Van 1923 tot en met 1959 verschenen veel werken van zijn hand die handelden over de lichttherapie.

Tegenwoordig worden de goede effecten van ultraviolette-straling vooral gewaardeerd in Oost-Europese landen. Ze doen daar , in vergelijking tot West-Europese landen ,veel onderzoek naar de genezende invloed van ultraviolette-straling. Bij ons ligt de nadruk vooral op de negatieve effecten van de zon, wat ik ook bevestigd zie wanneer ik op internet zoek naar bronnen voor het schrijven van dit onderzoek. Het zoeken met de trefwoorden: ‘zon’ of ‘zonnebank’ levert met name onderzoeken op die de relatie aantonen tussen zonlicht en huidkanker. We doen de zon hier te kort mee wanneer we bijvoorbeeld letten op het hoge aantal zelfmoorden in Scandinavische landen. De laatste tijd lijkt er een verschuiving plaats te vinden op dit terrein als we kijken naar de populariteit van de zonnebanken. Ik doel hier op het zonnebanken in de winter tegen een winterdepressie of het zonnebanken na een drukke week om energie bij te tanken. Maar hier kom ik in de volgende hoofdstukken op terug. Ik hoop dat het duidelijk is waar de oorsprong van de zonnebank ligt en wat de relatie is tussen de mens en de zon.

Opvoeding

We zijn allemaal producten van de levensfase waarin we verkeren. Eveneens is de tijd waarin we geboren worden en de plaats waar ons wiegje gestaan heeft voor een groot deel bepalend voor wie we zijn. In onze samenleving zijn mode en smaak de belangrijkste gereedschappen om je te onderscheiden. Basaal genoeg proberen jongeren zich te onderscheiden door massaal hetzelfde te doen, er is een sterke drang naar conformisme. Jongeren vinden het belangrijk om gezien te worden. Ze willen bijvoorbeeld graag beroemd worden, dit blijkt uit de populariteit van tv-programma’s zoals X-Factor en Idols, deze drang hebben ze niet op politiek vlak. De jongeren zijn erg individualistisch, sterk op zichzelf gericht. Matiging en zelfbeheersing worden niet belangrijk gevonden in de jongerencultuur.

Jongeren omhelzen ook sneller nieuwe trends dan ouderen. Zeker wanneer dit door de reclamemakers als hip,trendy,sexy,levenslustig en cool wordt neergezet. De zonnebank is een middel om je uiterlijk te veranderen. Veel jongeren hechten sterk aan waardering van leeftijdsgenoten. Veel jongeren besteden meer aandacht aan hun lichaam dan aan hun geest. Het lichaam word niet zozeer gezien als de tempel van de geest. Jongeren ontlenen hun identiteit in sterke mate aan hun uiterlijk. Er goed uitzien is belangrijker dan het beheersen van vaardigheden of het bezitten van kennis.

Onderzoekers geven aan dat jongeren ook weinig hoeven te verwachten van hun ouders als rolmodel. Het motto: ‘’for ever young’’ is door de huidige generatie opvoeders met beide armen omarmt. Ouders roepen hun kinderen te weinig tot orde en willen hip overkomen op hun jongeren. Kinderen die te vroeg beginnen met roken of drinken worden nauwelijks gecorrigeerd. Grensverleggend gedrag wordt goedgepraat door middel van opmerkingen als: ‘’ Je weet dat het tegenwoordig allemaal eerder begint’’. Ouders stellen geen duidelijke grenzen en spiegelen hun normen en waarden teveel aan hun kinderen. Belangrijke waarden als matiging en zelfbeheersing raken zo steeds verder in de verdrukking.

Met betrekking tot de zonnebank is dit een gevaarlijke ontwikkeling. Het matig gebruik maken van de zonnebank heeft positieve effecten op de gezondheid en het gevoel van welbevinden. Matig zonnen geeft je een energieker gevoel en een beter zelfvertrouwen. Echter, wanneer de zonnebank te vaak, te lang bezocht wordt is dit uiterst gevaarlijk voor de gezondheid.

De kankerverwekende eigenschappen van UV-straling moeten niet gebagatelliseerd worden. Uv-straling wordt door DNA materiaal geabsorbeerd. Onze genen kunnen hierdoor veranderen of beschadigt raken. Gevolg hiervan is dat de eigenschappen van die cel kunnen veranderen waardoor bijvoorbeeld een snelle groei kan optreden. Daarnaast wordt ons afweersysteem aangetast door overmatig gebruik van de zonnebank. Door de UV-stralen gaan cellen, die onze weerstand beschermen, kapot of worden ze verandert. Het lichaam is hierdoor minder beschermt tegen ongecontroleerde groei van tumorcellen. Als het afweersysteem huidcellen die verandert zijn in kankercellen niet meer als zodanig herkend, en ze dus niet vernietigt, kan huidkanker ontstaan.

We leven in een belevingsmaatschappij. De eigen bevindingen zijn erg belangrijk. Als jij je er goed bij voelt dan moet je dat zo doen. Het individu is een doel in zichzelf. Niet de maatschappij, de samenleving of een hogere werkelijkheid. Een hogere werkelijkheid dan het individu bestaat niet. Veel verslavingen zijn het gevolg hiervan. Alles willen meemaken, alles willen bezitten, overal aan meegedaan willen hebben. ‘’Haal vandaag een zonnebank, je hoeft hem pas volgend jaar te betalen’’.

Ouders , opvoeders en verzorgers moeten grenzen gaan stellen. Niet bang zijn om afkeurend bekeken te worden door hun kinderen. Niet de angst hebben om ouderwets gevonden te worden. Jongeren verwachten van hun ouders dat ze grenzen stellen en vinden het bevreemdend wanneer grensoverschrijdend gedrag niet benoemd,afgekeurd of besproken wordt. Toch is grenzen stellen alleen bij lange na niet genoeg. Het belangrijkste is dat ouders zelf een levensstijl voorleven waarin ze blijk geven van een verantwoordelijkheidsgevoel ten opzichte van de samenleving.

Ouders moeten stoppen met hun eeuwige jeugd , want waarom zouden jongeren volwassen worden als de volwassenen terugverlangen naar de jeugd? De opvoeders moeten ophouden hun jongeren als rolmodel te zien maar als rolmodel gaan fungeren voor hun kinderen.

Ik zag op internet een videofragment waarin getoond werd welke beelden een meisje van 4 jaar al gezien heeft over schoonheid , uiterlijk, de maakbaarheid van het lichaam. Ik vond het ronduit stockerend om te zien hoe de goeroes van uiterlijke zelfkastijding hun tentakels overal inhaken. Tv-reclames, billboards , bushokjes, folders, tv-programma’s, tijdschriften, krantenadvertenties, testmonials en ga zo maar door.

Concluderend kunnen we vaststellen dat een aantal trends waarneembaar zijn en gekeerd moeten worden. Ten eerste moeten ouders weer rolmodellen zijn voor hun kinderen en niet andersom. Ten tweede moet jongeren geleerd worden dat waarden als matigheid en verantwoordelijkheid belangrijke waarden zijn voor een verstandig en prettig leven. Ten derde moeten ouders het belang van een goed uiterlijk relativeren in plaats van zich mee laten voeren in de ijdelheid van hun kinderen. Ten vierde moeten ouders een rustpunt zijn in het leven van hun kinderen en niet meewerken aan de belevingscultuur die er heerst in (veel) jongerengroepen. Dit houdt in dat ze niet alle nieuwste gadgets, kleding, apparaten en ingrepen moeten verwelkomen als vanzelfsprekend.

Het creëren van een veilig thuis voor onze kinderen bereiken we niet door een sterke focus te hebben op de maakbaarheid van het lichaam. Een veilig thuis bereiken we veelmeer door aandacht te hebben voor de geest van onze kinderen in plaats van voor hun vlees.

Emancipatie

‘’Ware schoonheid zit van binnen’’ , luidt een bekend spreekwoord. Ik heb een donkerbruin vermoeden dat we door onze levensstijl de essentie van dit spreekwoord ontkennen. Wat is ware schoonheid en wat betekent dit voor de emancipatie?

Door de geschiedenis van de mensheid heen werd schoonheid geassocieerd met het goede. Anderzijds werd lelijkheid of onaantrekkelijkheid in verband gebracht met het kwaad. Het streven naar mooiheid , aantrekkelijkheid, sexappeal en hoe we het verder kunnen verwoorden , hield het streven naar goedheid in. Mensen zijn echte kuddedieren en willen zich graag voegen naar de geldende norm in de maatschappij. Daarnaast levert dit indirect ook voordelen op waarover we het later zullen hebben.

Wie bepaalt wat mooi of lelijk is? Het schoonheidsideaal is door de jaren heen aan verandering onderhevig geweest. Wie zijn het vaakst slachtoffer van het heersend schoonheidsideaal?Net als vroeger wordt het schoonheidsideaal bepaald door trendsetters. Trendsetters herken je in je omgeving door onder andere een steeds veranderende kledingstijl. Maar op macroniveau zijn het tegenwoordig vooral de bedrijven die handelen in wellness, kleding en verzorgingsproducten. Vroeger waren het vooral de welgestelde mensen die bepaalden wat al dan niet de mode was. Mode onderscheidt zich bijvoorbeeld in het benadrukken van verschillende lichaamsdelen of de basiskleuren van de kleding. Ons huidige schoonheidsideaal is een mix van verschillende schoonheidsidealen in de geschiedenis maar doet toch het meest denken aan die van de Grieken. Schoonheid was voor de Grieken een teken van goddelijkheid. Het ultieme streven naar perfectie. Tot ver in de negentiende eeuw stond een bruine huid symbool voor armoede. Arbeiders werkten buitenshuis en de zon kleurden hun huid bruin. Welgestelde mensen hoefden niet in het zweet huns aanschijns hun brood te verdienen en waren te herkennen aan een gave huid, niet aangetast door de zon. Eerder stelde ik al dat mode zich onderscheidt door middel van basiskleuren in kleding, hier zien we dus dat kleur ook veelzeggend en betekenisvol is met betrekking tot het lichaam.

Sociaal gezien is kleur erg belangrijk, zeker daar waar het gaat om de huid. Ingezoomd op de huidskleur in relatie tot emancipatie wil ik enkele zaken benoemen die van belang zijn. De trappen die we in de geschiedenis zien als het gaat om het waarderen van de rassen heeft in de eerste plaats te maken met kleur. Hoe witter, lichter, bleker de huid, hoe mooier dit werd gekwalificeerd, hoe hoger in aanzien de desbetreffende persoon stond. In onze blanke samenleving kan een donkere huidskleur nog steeds een aanleiding tot discriminatie zijn. Het is overbodig om dit breder uit te leggen gezien de politieke machtsverdeling in ons land. In het boek ‘’De kleur van armoede’’ beschrijven de auteurs de armoede bij personen van buitenlandse afkomst.

Toch wordt een zonnebankbruine huidskleur hooggewaardeerd in Nederland, weliswaar nog niet zo hoog als een bruinverbrande huid door de zon. Een bruinverbrande huid staat voor het zich kunnen

veroorloven van vakanties naar verre oorden. Ook staat het voor het zich kunnen veroorloven van een zonnebank of zonnehemel en het hebben van aandacht voor het lichaam. De waardering voor de bruine huid ontstond na de Tweede Wereldoorlog. We gingen op grote schaal de vrije natuur in, recreëren noemden we dit. De verschuiving in het accepteren van een bruine huid werd een gemeenschappelijke factor. Bruin stond niet meer voor armoede of voor het niet geslaagd zijn in de samenleving. Het nieuwe bruin betekende nu veel meer: welvaart, gezondheid, kracht.

De wijze waarop de mensen uit de Nuon reclame bruin zijn, wordt door veel mensen als asociaal ervaren. De dame die bovenaan dit hoofdstuk siert, laat zien op welke manier zonne(bank)bruin succes kan uitstralen. Niemand zal denken bij het zien van die afbeelding dat deze mevrouw niet geslaagd is in het leven, integendeel, zij is misschien wel een bekende wereldster of een geslaagde modekoningin. Voldoen aan het schoonheidsideaal maakt mensen gelukkig, je krijgt immers complimenten over je uiterlijk door het andere geslacht en voelt je zelfverzekerder. Ook heeft mooi zijn als voordeel dat je een hoger salaris krijgt bijgeschreven op je bankrekening.

Mooi zijn is een middel om te emanciperen, om serieus genomen te worden. Mannelijke toehoorders luisteren liever naar een knappe vrouw dan naar een onaantrekkelijke dame. Vrouwen hebben liever knappe vriendinnen dan lelijke vriendinnen, nou ja , misschien is één lelijke vriendin welkom om te etaleren hoe knap ze zelf zijn.Schoonheid is ook vaak een eerste aanleiding tot contact, bij het samenleven staat meestal niet direct iemands vooropleiding op het voorhoofd geschreven maar we kunnen wel aan de vormgeving van het voorhoofd aflezen of we iemand waardevol vinden om mee in gesprek te raken.Vooral van vrouwen verwachten we dat ze zich goed verzorgen en aandacht hebben voor hun uiterlijk. Simone de Beauvoir zei eens: ‘’ Je komt niet ter wereld als vrouw, je wordt het’’. Naar mijn mening slaat ze daarmee de spijker op de kop. Hoewel veel schrijvers de vrouw neerzetten als een ijdel wezen denk ik dat het met name en vooral onze cultuur is die deze sekse maakt tot kunstenaars die hun eigen lichaam als kunstobject beschouwen.

Is een vrouw geëmancipeerd wanneer ze voldoet aan het schoonheidsideaal? Worden vrouwen niet moe van het moeten voldoen aan een steeds veranderend schoonheidsbeeld? Mijns inziens heeft de zonnebank een positieve bijdrage geleverd aan de emancipatie en een negatieve bijdrage.Het feit dat de zonnebank er onder andere voor heeft gezorgd dat bruin als mooi, goed,schoon,knap,intelligent,rijk,welvarend,krachtig,gezond bestempeld wordt, kan men positief duiden. Zeker wanneer we dit bezien in relatie tot het imago dat bruin in de geschiedenis had.Het negatieve effect van de zonnebank ligt naar mijn mening hierin dat vrouwen pas echt geëmancipeerd en vrij zijn wanneer ze niet meer de behoefte hebben om te voldoen aan een steeds veranderend schoonheidsideaal, maar tevreden zijn met een verzorgd lichaam, ieder met zijn unieke huidskleur,haarkleur , ogen, wenkbrauwen, huidtypes en ga zo maar door.

Vrouwen en mannen zijn pas daadwerkelijk vrij en geëmancipeerd wanneer ze niet meer keuzes maken omdat anderen die keuzes voor hen maken. Maar wanneer ze zonder zich te bekommeren om wat de anderen daar van zouden vinden hun uiterlijk vormgeven naar eigen smaak. Sommigen beweren niet te willen voldoen aan het schoonheidsideaal en etaleren daarom een vorm van afschuwelijke lelijkheid, wat ik bijvoorbeeld zie bij gothics of punkers. Naar mijn mening is dat allerminst vrij of geëmancipeerd te noemen daar men dan zijn keuzes laat bepalen door wat de massa doet en als reactie hierop precies het tegenovergestelde kiest.

Ware schoonheid zit van binnen. Het valt me op dat veel weldenkende mensen weinig ophebben met een overdreven aandacht voor het uiterlijk. Zou het niet zo kunnen zijn dat overdreven aandacht voor de buitenkant een lege binnenkant probeert te camoufleren? Pas wanneer we ophouden kuddedieren te zijn, we niet meer proberen onderscheidend te zijn door allemaal hetzelfde te doen, dan zijn we echt vrij. Dat is emancipatie.

Arbeid

Tijdens de economieles wordt ons geleerd dat het kapitalisme werkt door middel van vraag en aanbod. In de markt ontstaat de vraag naar een bepaald product en een producent speelt hier handig op in. Deze producent geeft ene Willie Wortel de opdracht om een product te bedenken en zie daar: een nieuw product is geboren. De klanten snellen zich naar de winkel omdat hun vraag eindelijk is omgezet in een product en de kassa kan rinkelen.De zonnebank is typisch een technologische innovatie waarvan ik niet geloof dat de bovengaande volgorde gevolgd is. In de historiografie kunnen we weliswaar opmerken dat de stap naar de zonnebank geleidelijk genomen is en dat er zeker redenen te benoemen zijn die oorzaak zijn om te komen tot de zonnebank. Maar toch is hier, naar mijn mening, een andere factor bepalender.Het schoonheidsideaal dat bedacht wordt door de industrie heeft voor deze vraag gezorgd. Het aanbod heeft dus de vraag naar dit type producten doen toenemen.

Ik schreef al eerder dat na de Tweede Wereldoorlog het buiten recreëren op grote schaal toenam. De oorzaak moeten we zoeken in de toename van vrije tijd die de mensen kregen. Deze stijging zette door en volgens cijfers van het SCP had men op het toppunt ruim 47 uur per week vrije tijd. Sommigen meenden halverwege de vorige eeuw dat onze maatschappij zou evolueren naar een vrijetijdssamenleving waarin slechts drie a vier uur per dag gewerkt zou worden. Het overgrote deel , vrije tijd, zou onze voornaamste levensinvulling zijn. Deze verwachting is niet uitgekomen, het aantal vrije uren is gedaald naar 45 per week maar we maken intensiever gebruik van deze vrije uurtjes.

Veel mensen spoeden na het werk meteen naar de zonnestudio. Zonlicht heeft namelijk niet alleen effect op onze huidskleur maar bevordert ook onze gemoedstoestand. We voelen ons energieker wanneer we gebruind hebben onder de zonnebank. De mate van UV-afgifte bepaalt het effect van zonnebanken. De zon schijnt niet altijd even sterk. Dit is afhankelijk van het tijdstip van de dag, het seizoen, de breedtegraad,hoogte, bewolking en de mate waarin de zonnestralen kunnen reflecteren.We kunnen dus niet altijd genieten van de zon en de kans is groot dat wanneer de zon op z’n mooist schijnt wij achter ons bureau op kantoor aan het werk zijn voor de baas. De zonnebank maakt het voor de werknemers die altijd en immer binnen zitten mogelijk om toch een gezond portie zonlicht mee te pikken en zodoende energieker de winter door te komen.

Op marktplaats.nl is een groot aanbod te vinden aan zonnebanken. Ik kwam de volgende advertentie tegen:

wegens het aanschaffen van een infrarood sauna. te koop nu onze Alisun Expression XL 12 S4 zonnebank.de zonnebank is nog gewoon in nieuwstaat, het is een extra lange uitvoering, ook geschikt voor de iets langere mensen onder ons.

Wat opvalt aan de advertenties op marktplaats.nl is dat er veel tweedehands zonnebanken aangeboden worden. Nu is marktplaats een gebied op het internet waar tweedehands spullen verhandelt worden maar blijkbaar verkopen veel mensen hun zonnebank voordat deze afgeschreven is. Daarnaast is het opvallend dat veel mensen aangeven een ander wellness product te hebben aangeschaft zoals bijvoorbeeld een infrarood -sauna. De infrarood- sauna is een recenter product dan de zonnebank en veel mensen verkopen zodoende hun zonnebank om ruimte in hun budget en huis te creëren voor de aanschaf van dit nieuwe product. Ook geven veel mensen aan weinig gebruik te maken van de zonnebank en zodoende de zonnebank een tweede kans te willen geven bij een nieuwe eigenaar. Er zijn zelfs mensen die hun zonnebank gratis aanbieden op het internet. De zonnebank is een product waarbij veel producten bij verkocht kunnen worden. De lampen zijn na een aantal branduren aan vervanging toe, verschillend per type en intensiteit van gebruik. Andere

producten die aangeschaft kunnen worden om gebruik te kunnen maken van de zonnebank zijn: gezichtsbruiner, zonnebankbrillen en lotions.

Ook veel ondernemers spelen in op de vraag naar zonnebanken. Het is lastig om hierover cijfers te vinden maar mijn indruk is dat zonnestudio’s als paddenstoelen uit de grond omhoogkomen. Op de radio hoorde ik laatst dat jongeren veelal naar grote wellness-centra gaan en dat ouderen een voorkeur hebben voor een kleinschaliger onderneming.

De zonnebank is een technologische innovatie waarvan de toekomst erg onzeker is. Het schoonheidsideaal verandert voortdurend en wanneer een bruine huid niet meer in de mode is dan verliest de zonnebank zijn positie. Ik denk dat er twee redenen zijn die er voor kunnen zorgen dat de zonnebank zijn positie kan gaan verliezen.De eerste reden is dat er in Europa een financiële crisis gaande is. Mensen zullen daardoor minder snel uitgaven doen die niet voorzien in de eerste levensbehoeften. De groeiende onzekerheid is tevens aanleiding tot het aanwijzen van een groep die schuldig is aan de crisis. Een aantal partijen wijzen hierbij naar de buitenlanders, wie dat dan ook mogen zijn, wat onmiskenbaar een negatief imago geeft aan de gebruinde huid. De tweede reden is dat het mij opvalt dat in tijdschriften gestreefd wordt naar perfectie. Deze perfectie is op geen enkele wijze te bereiken door middel van het grijpen naar verzorgingsproducten of de zonnebank. Het enige dat deze perfectie kan bereiken is een goed fotoshop programma op de computer. Wellicht raken mensen op den duur zo teleurgesteld in het schoonheidsideaal omdat het onbereikbaar blijkt te zijn dat ze er minder waarde aan gaan hechten. Als gevolg daarvan zullen mensen misschien minder gaan investeren in verzorginsproducten of wellnessmiddelen zoals de zonnebank, gezichtscrèmes en dergelijke.

Één aspect met betrekking tot de zonnebank mogen we niet vergeten. De zonnebank zorgt ervoor dat veel mensen huidkanker krijgen. Artsen waarschuwen tegen het overmatig zonnen en in die zin zorgt de zonnebank er voor dat ziekenhuizen extra werk hebben. Zo blijkt dat mensen die voor hun dertigste regelmatig onder de zonnebank gaan vijfenzeventig meer kans hebben om een melanoom op te lopen. Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek heeft de zonnebank in de hoogste risicocategorie geplaatst.

Perceptie van ruimte

De wellness industrie is groeiende, er is een grote vraag naar genot en zonnebankstudio’s schieten als paddenstoelen uit de grond. Kan een abonnement op de zonnebank het zon,zee,strand gevoel evenaren en zullen we als gevolg daarvan minder afreizen naar verre oorden? Vieren we binnen afzienbare tijd vakantie in eigen stad? Proberen we onszelf te onderscheiden door allemaal hetzelfde te doen?

Ons handelen met betrekking tot de zon is instinctmatig. Wanneer na een lange winter de lente zijn intrede doet snellen we ons naar buiten om te genieten van de eerste zonnestralen. De techniek heeft een grote invloed op onze perceptie van ruimte en tijd. We zien dit bij vervoersmiddelen die het mogelijk maken om sneller van A naar B te reizen. De telefonie heeft er voor gezorgd dat we kunnen communiceren met personen die vele kilometers van ons verwijdert zijn. Met betrekking tot de zonnebank zijn er ook een aantal zaken te benoemen met betrekking tot onze perceptie van ruimte.

Van jongs af aan heb ik een grote fascinatie voor techniek. Enig technisch inzicht zul je bij mij niet bespeuren maar dat vergrote juist mijn ontzag voor die machtige apparaten. Ik herinner mij nog hoe ik voor de wasmachine lag om te kijken wat er gebeurde achter het glas , hetzelfde had ik bij de oven en de magnetron. Tegenwoordig kan ik nog erg genieten van technologische innovaties, grote windmolens, achtbanen.

Wij mensen hebben de aarde zoals we die gekregen hebben niet onberoerd gelaten, we accepteren onze omgeving niet als vanzelf maar benaderen deze als iets dat we zelf kunnen vormgeven. We gebruikten techniek om onze eigen tekortkomingen te compenseren, apparaten wijzen ons op onze imperfectie. Techniek is geïntegreerd tot alle facetten van ons bestaan. Dit begint al bij onze geboorte, slapen,eten,werken,vrijen,gesprekken voeren, sporten, muziek maken, ziek zijn, sterven, vrijwel alles wat wij doen wordt vormgegeven door techniek. Door de techniek zijn wij wie wij zijn en zonder techniek zou niets zijn wat het nu is.

De moderne techniek zal met name hierin onderscheidend zijn dat de apparaten van de toekomst de mogelijkheid hebben om met elkaar te communiceren. Op je smartphone zal de melding verschijnen dat de melk in de koelkast op is, je kunt dan direct via een applicatie melk bestellen bij de supermarkt. Met betrekking tot onze perceptie van ruimte kunnen we vaststellen dat we de controle vergroten op situaties met betrekking tot huis,tuin en kantoor zonder op al die locaties daadwerkelijk aanwezig te hoeven zijn. Denk bijvoorbeeld aan het schrijven van een conceptvoorstel van uit huis en deze met één druk op de knop uit de printer te laten rollen van de directeur, allang mogelijk maar deze mogelijkheid wordt nog niet optimaal benut.

Laat ik tot de kern komen, de perceptie van ruimte met betrekking tot de zonnebank. De afbeelding die ik bij dit hoofdstuk geplaatst heb visualiseert een verliefd stel op vakantie , genietend van de zon. Kan een zonnebank dit gevoel evenaren?

Het grote voordeel van de zonnebank is dat het thuis te gebruiken is. Weer of geen weer, zomer of winter altijd je eigen zonnetje in huis. De tekortkomingen van de seizoenen ten aanzien van onze schoonheidsidealen compenseren we door onze persoonlijke zon te creëren. Adieu winterdepressie, tot ziens witte melkhuid. Het zonnebanken is een ontspannende ervaring. Al naar gelang hoe bruin je wenst te worden en welk huidtype je hebt, verplicht je jezelf te ontspannen voor bepaalde tijd. Je creëert in huis je eigen wellness ressort of gaat met vrienden en vriendinnen naar de zonnestudio.

De zonnehemel wordt met name thuis gebruikt. Liggend in bed heb je de mogelijkheid om te bruinen onder de stralen van de zonnelampen. Het strand zonnetje is nu los verkrijgbaar op elke zolderkamer, in elk echtelijk bed.De zonnebank neemt meer ruimte in beslag maar werkt effectiever. Wordt bij de zonnehemel slechts één kant van het lichaam bestraald, de zonnebank pakt het hele huidoppervlak ineens. Net als bij het douchen kunnen we op elk willekeurig moment ons terugtrekken onder de zonnebank om tijd voor ons zelf te nemen. Om aandacht te hebben voor ons lichaam, om onze geest tot rust te laten komen. Ik denk niet dat de zonnebank het gevoel van het strand kan evenaren. Wellicht wanneer wat zeegeluiden ingebouwd worden en de geur van de zee zich verspreid door de zonnebank dat we dicht in de buurt komen. De zonnebank heeft toch iets claustrofobisch, je hebt weinig ruimte om je te bewegen en bent verplicht om in een bepaalde houding te blijven liggen. Mits je tenminste aan alle kanten even snel wilt garen.

Veel mensen gebruiken de zonnebank voor dat ze op vakantie gaan om alvast bruin op bestemming aan te komen. In die maakt het zonnebanken deel uit van de voorpret. Men is al sterk met de vakantie bezig door enkele weken daarvoor regelmatig de zonnebank te bezoeken. We zien dit ook bij fitnesscentra. Veel mensen nemen voor hun zomervakantie snel een aantal lessen om strak en sexy op bestemming aan te komen. We zien dit terug in de vele programma’s die aangeboden worden door fitnesscentra om er maar vooral strak en gespierd uit te zien. De vetrolletjes die het zondigen en ons luie bestaan verraden moeten absoluut verdwenen zijn voor we ons in de badkleding hijsen. De zonnebank maakt deel uit van dit fenomeen.

Concluderend kunnen we een aantal zaken vaststellen over de perceptie van ruimte met betrekking tot de zonnebank.In de eerste plaats hebben we de aarde niet onberoerd gelaten en zodoende is de zonnebank ontworpen. Altijd en overal zon is nu voor iedereen haalbaar en betaalbaar.In de tweede plaats corrigeren we onze imperfectie, met name aangepraat door de mode-industrie, door gebruik te maken van de zonnebank. Vrijwel alles wat wij doen wordt vormgegeven door de techniek. Dit heeft een grote invloed op onze perceptie van ruimte. Bedenk bijvoorbeeld hoe toonaangevend de televisie is voor het interieur. De zonnehemel is handzamer dan de zonnebank en wordt daardoor vaker thuis gebruikt.In de derde plaats gebruiken we het zonnebanken als voorsmaak van de vakantie. Alvast even bruinen om zodoende niet op te vallen als nieuwe vakantiegast.Ten laatste kan ik me niet voorstellen dat een persoon met claustrofobie met genoegen plaats neemt onder de zonnebank. Maar daar moet u verder maar geen waarde aan hechten.

Bibliografie

Redactie. (2010, 04 29). Algemeen Dagblad. Opgeroepen op 03 19, 2012, van ad.nl: http://www.ad.nl/ad/nl/4560/Gezond/article/detail/1966799/2010/04/29/Zonnebank-populair-bij-roodharigen-met-sproeten.dhtml

Verstandig Zonnen, vraagbaak over de zon- en schaduwzijden van het bruinen, Wiete Westerhof en Charles Meulemans, Kampen, Rivière & Voorhoeve

Techniek, een machtige knecht, Henk Tolsma, Alphen aan den Rijn, Alfabase

Techniek van de toekomst, Paul Schilperoord, z.p. , Veen Magazines

De grenzeloze generatie, en de eeuwige jeugd van hun opvoeders, Frits Spangenberg en Martijn Lampert, Amsterdam, Nieuw Amsterdam Uitgevers

KnipselsElsevier, 18-04-12, De recreërende mens, Thomas van den Bergh

Naar een sociologie van de kleur, Paul Schnabel

Kennislink, schoonheidsidealen in de geschiedenis, Elise van der Horst

Sociologisch Mokum, jaargang 14, nr 1, Volmaakt geluk op een fietsafstand van tien minuten, David Sluiman

Mirror Online, Feeling blue, Women more likely to wear jeans when depressed, Karen Pine

Linkshttp://www.google.com/patents/US4590940?printsec=drawing&dq=sunbed&ei=MR05T6uzOeOc0AXDvIGcAg#v=onepage&q=sunbed&f=false

http://www.spronsen.com/downloads/Onze%20Kennis/Wellness%20A%20tot%20Z.pdf

Tips: Knight JM, Kirincich AN, Farmer ER et al. (2002) Awareness of the risks of tanning lamps does not influence behavior among college students. Archives of Dermatology 138:1311