Đề cương Đánh giá Đất Đai chi tiết

TrÇn Duy Hng Qu¶n lý ®Êt ®ai A- K52

Đề cương đánh giá đất đai chương 1 Câu 1 : nêu các kn về đất đai , sử dụng đất và hệ thống sử dụng đất trong đánh giá đất theo FAO ?Câu 2 : trình bày các yêu cầu trong đánh giá đất theo FAO ? các phương pháp thực hiện đánh giá đất theo FAO ?Câu 3 : trình bày các nguyên tắc trong đánh giá đất theo FAO ?Câu 4 : trình bày các mức độ chi tiết và tỷ lệ bản đồ trong đánh giá đất theo FAO ?Câu 5 : trình bày định nghĩa đánh giá đất theo FAO . Nội dung chính và ý nghĩa thực tiễn của đánh giá đất theo FAO ?Câu 6 : trình bày sơ đồ các bước chính trong đánh giá đất theo FAO và giải thích ? chương 2 Câu 1 các yêu cầu khi xây dựng LMU ?Câu 2 đơn vị bản đồ đất đai là gì ? làm thế nào để xác định được đơn vị bản đồ đất đai ?Câu 3 : thế nào là các đặc tính đất đai và tính chất đất đai của LMU ? ý nghĩa của chúng trong đánh giá đất theo FAO ? chương 3Câu 1 trình bày cơ sở lựa chọn các LUT ?Câu 2 lựa chọn các LUT bằng quá trình chắt lọc ntn ?Câu 3 hãy nêu các thuộc tính chính của loại hình sử dụng đất ? cho ví dụ về thuộc tính ktxh ?Câu 4 nêu các yêu cầu sử dụng đất của các LUT ? cho vd cụ thể về yêu cầu quản lý đối với một LUT được lựa chọn ?Câu 5 các nguyên tắc sử dụng đất bền vững của FAO và ở vn ?Câu 6 khái niệm chung về loại hình sử dụng đất đai , phân biệt khái niệm : loại hình sử dụng đất chính , loại hình sử dụng đất , kiểu sử dụng đất , và cho các ví dụ minh hoạ ? chương 4Câu 1 trình bày khái niệm phân hạng thích hợp đất đai và các phương pháp phan hạng thích hợp đất đai ?Câu 2 trình bày về xếp hạng các yếu tố chuẩn đoán ?Câu 3 hãy giải thích các ký hiệu của cấu trúc phân hạng thích hợp đất đai của FAO ? cho ví dụ cụ thể ?Câu 4 nội dung các bước trong công tác phân hạng thích hợp đất đai ở việt nam ?Câu 5 trình bày phương pháp và tiêu chuẩn xác định hạng trong phân hạng thích hợp đất đai ?Câu 6 phân hạng thích hợp đất đai hiện tại và tương lai giống và khác nhau ntn ? cho vd chứng minh ?

Bài làm chương 1 Câu 1 : nêu các kn về đất đai , sử dụng đất và hệ thống sử dụng đất trong đánh giá đất theo FAO ?

*§Êt ®ai (Land):

Thæ nhìng (Soil)

Theo quan ®iÓm cña FAO ®Êt ®ai ®îc nh×n nhËn lµ mét nh©n tè sinh th¸i, víi

kh¸i niÖm nµy ®Êt ®ai bao gåm tÊt c¶ c¸c thuéc tÝnh sinh häc vµ tù nhiªn cña bÒ

mÆt tr¸i ®Êt cã ¶nh hëng ®Õn hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng sö dông ®Êt.

Theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn, ®Êt ®ai trong ®¸nh gi¸ ®Êt ®-

îc hiÓu nh lµ “Mét khoanh ®Êt ®îc x¸c ®Þnh vÒ bÒ mÆt ®Þa lý, lµ mét diÖn tÝch

bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt víi nh÷ng thuéc tÝnh t¬ng ®èi æn ®Þnh hoÆc thay ®æi cã

tÝnhh chÊt chu kú cã thÓ dù ®o¸n ®îc cña m«i trêng bªn trªn, bªn trong vµ bªn díi

nã nh kh«ng khÝ, khÝ hËu thêi tiÕt, lo¹i ®Êt (thæ nhìng), ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt,

thuû v¨n, ®éng vËt, thùc vËt, nh÷ng ho¹t ®éng hiÖn nay vµ tríc ®©y cña con ng-

1


êi, ë chõng mùc mµ nh÷ng thuéc tÝnh nµy cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn viÖc sö

dông khoanh ®Êt ®ã trong hiÖn t¹i vµ t¬ng lai”.

§Æc ®iÓm ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO lµ nh÷ng tÝnh chÊt ®Êt ®ai cã thÓ ®o lêng,

®Þnh lîng ®îc, do vËy cÇn ph¶i cã sù lùa chän chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt thÝch hîp,

cã vai trß t¸c ®éng trùc tiÕp vµ cã ý nghÜa tíi vÊn ®Ò sö dông ®Êt cña khu vùc

nghiªn cøu.

*Sö dông ®Êt

Theo FAO: §Êt ®ai ®îc sö dông theo nhiÒu d¹ng kh¸c nhau:

- Trùc tiÕp s¶n xuÊt: çc lo¹i c©y trång, ®ång cá, rõng

- Gi¸n tiÕp s¶n xuÊt: ch¨n nu«i, çc s¶n phÈm cña ch¨n nu«i: thÞt, s÷a…

- Môc ®Ých b¶o vÖ: chèng suy tho¸i ®Êt, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, b¶o vÖ çc

loµi quý hiÕm…

- Sö dông ®Êt theo çc chøc n¨ng ®Æc biÖt: khu d©n c, ph¸t triÓn ®« thÞ, khu

c«ng nghiÖp, khu du lÞch, giao th«ng, thuû lîi …

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt lµ bøc tranh m« t¶ thùc tr¹ng sö dông ®Êt cña mét vïng

®Êt víi nh÷ng ph¬ng thøc qu¶n lý s¶n xuÊt trong çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi vµ

kü thuËt ®îc x¸c ®Þnh.

Nh÷ng lo¹i h×nh sö dông ®Êt cã thÓ hiÓu nghÜa réng lµ çc lo¹i h×nh sö dông

®Êt chÝnh (Major type of land use) hoÆc cã thÓ m« t¶ chi tiÕt h¬n víi kh¸i niÖm

lµ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land use type).

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh:

Lµ sù ph©n chia viÖc sö dông ®Êt trong khu vùc hoÆc vïng n«ng l©m nghiÖp,

chñ yÕu dùa trªn c¬ së çc ph¬ng thøc:

- sö dông ®Êt nhê níc trêi

- sö dông ®Êt nhê níc tíi

- trång rõng

- ch¨n nu«i gia sóc

kÕt hîp víi çc thuéc tÝnh chÝnh cña yÕu tè tù nhiªn vµ sinh häc, và ph©n chia sö

dông ®Êt n«ng nghiÖp ra thµnh çc c©y l©u n¨m, c©y hµng n¨m; l©m nghiÖp;

®ång cá…

Theo FAO th× lo¹i sö dông ®Êt chÝnh thêng ¸p dông cho viÖc ®iÒu tra mang tÝnh

tæng hîp, thÓ hiÖn trªn çc tû lÖ b¶n ®å nhá, trªn thùc tÕ viÖc x¸c ®Þnh çc lo¹i

h×nh sö dông ®Êt chÝnh kh«ng tr¶ lêi ®îc nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn trong s¶n

xuÊt ë çc quy m« nhá, cÊp trang tr¹i, cÊp x·…,

Çc lo¹i h×nh sö dông chÝnh kh«ng x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng lo¹i c©y trång cô thÓ

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land Use Type - LUT):

2


Lµ lo¹i h×nh ®· ®îc ph©n chia nhá riªng biÖt tõ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh.

Nã lµ lo¹i h×nh ®Æc biÖt cña sö dông ®Êt ®îc m« t¶ chi tiÕt vµ râ rµng theo çc

thuéc tÝnh nhÊt ®Þnh nh: thuéc tÝnh sinh häc, quy tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc tÝnh vÒ

qu¶n lý ®Êt ®ai (søc kÐo trong lµm ®Êt, ®Çu t vËt t kü thuËt…) vµ çc ®Æc tÝnh

vÒ kinh tÕ, kü thuËt, x· héi (®Þnh híng thÞ trêng, vèn ®Çu t, th©m canh, lao

®éng, vÊn ®Ò së h÷u ®Êt ®ai).

KiÓu sö dông ®Êt:

Çc kiÓu sö dông ®Êt ®îc ph©n chia ra tõ çc LUT, nã thÓ hiÖn sù hiÖn diÖn cña

çc lo¹i c©y trång theo c¬ cÊu mïa vô, hay lµ çch chi tiÕt nhÊt thÓ hiÖn sù hiÖn

diÖn cña çc lo¹i c©y trång. HiÓu mét çch kh¸c th× kiÓu sö dông ®Êt chÝnh lµ

çc c¬ cÊu hÖ thèng c©y trång trong khu vùc ®îc ph©n chia ®Õn møc ®é cuèi

cïng.

§îc ¸p dông cho çc ®¸nh gi¸ ®Êt cÊp chi tiÕt, tû lÖ b¶n ®å lín. > 1/10.000

*HÖ thèng sö dông ®Êt ( Land Use System - LUS)

LUS ®îc x¸c ®Þnh bëi sù kÕt hîp cña ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai vµ çc lo¹i h×nh sö

dông ®Êt ë hiÖn t¹i vµ t¬ng lai

Mçi hÖ thèng sö dông ®Êt cã mét hîp phÇn ®Êt ®ai vµ mét hîp phÇn sö dông ®Êt

®ai.

- Hîp phÇn ®Êt ®ai cña LUS lµ çc ®Æc tÝnh cña LMU: thêi vô c©y trång, ®é dèc

%, thµnh phÇn c¬ giíi, lo¹i ®Êt, chÕ ®é tíi tiªu …

- Hîp phÇn sö dông ®Êt cña LUS lµ sù m« t¶ çc LUT bëi çc thuéc tÝnh: quy tr×nh

s¶n xuÊt,

Trong ®¸nh gi¸ ®Êt LUS lµ mét phÇn cña hÖ thèng canh t¸c, cßn hÖ thèng canh

t¸c l¹i lµ mét phÇn cña hÖ thèng khu vùc (th«n, x·, huyÖn…)

C©u 2 : trình bày các yêu cầu trong đánh giá đất theo FAO ? các phương pháp thực hiện đánh giá đất theo FAO ?

Môc tiªu cña ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO lµ g¾n liÒn ®¸nh gi¸ ®Êt vµ quy ho¹ch sö

dông ®Êt, coi ®¸nh gi¸ ®Êt lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh quy ho¹ch sö dông

®Êt.

Yªu cÇu:

- Thu thËp nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi

cña khu vùc nghiªn cøu.

Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ®iÒu tra:

+ §iÒu tra s¬ th¶o bíc ®Çu (Field trip)

+ §iÒu tra nhanh n«ng th«n RRA (Rapid Rural Appraisal)

+ §iÒu tra ngoµi thùc ®Þa

3


+ Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu s¬ cÊp: pháng vÊn n«ng hé theo Bé

phiÕu ®iÒu tra (sè liÖu th«)

+ Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu thø cÊp: ®iÒu tra, thu thËp sè liÖu,

tµi liÖu tõ çc c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan ®Õn, tõ çc tµi liÖu chuyªn

ngµnh kh¸c, Internet,...

+ §iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña ngêi d©n PRA (Participatory Rural

Appraisal)

- §¸nh gi¸ ®îc sù thÝch hîp cña vïng ®Êt víi çc môc tiªu sö dông kh¸c nhau

theo môc ®Ých vµ nhu cÇu cña con ngêi

- X¸c ®Þnh ®îc møc ®é chi tiÕt ®¸nh gi¸ ®Êt theo quy m« vµ ph¹m vi quy

ho¹ch lµ: toµn quèc, tØnh, huyÖn, x· hoÆc c¬ së s¶n xuÊt.

- Møc ®é thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®Êt lu«n phô thuéc vµo cÊp

tû lÖ b¶n ®å.

Cã 2 ph¬ng ph¸p sau:

1) Ph¬ng ph¸p 2 bíc:

- §¸nh gi¸ ®Êt tù nhiªn

- Ph©n tÝch çc yÕu tè kinh tÕ, x· héi, m«i trêng

Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh theo tr×nh tù râ rµng, cã thÓ linh ®éng thêi gian cho

çc ho¹t ®éng vµ huy ®éng çn bé tham gia.

¸p dông cho ®¸nh gi¸ ®Êt ë cÊp s¬ lîc.

- Ph¬ng ph¸p 2 bíc:

+ Bíc thø nhÊt gåm ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi cña

vïng nghiªn cøu, sau ®ã ph©n h¹ng thÝch hîp ë d¹ng ®Þnh tÝnh hay b¸n b¸n

®Þnh lîng. Ph©n h¹ng thÝch hîp lµ ph©n ra çc møc h¹ng ®Êt thÝch hîp víi çc

lo¹i c©y trång

+ Bíc thø hai gåm ph©n tÝch ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi trong khu vùc nghiªn

cøu, ®iÒu tra toµn bé hiÖn tr¹ng, c¬ së h¹ tÇng ë khu vùc nghiªn cøu.

§iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cã liªn quan ®Õn tr×nh ®é kü thuËt cña ngêi d©n

C¬ së h¹ tÇng cã liªn quan ®Õn ®êi sèng vËt chÊt cña ngêi d©n

Cuèi cïng lµ ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai theo ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng.

2) Ph¬ng ph¸p song song:

§ång thêi tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®Êt tù nhiªn vµ ph©n tÝch ®iÒu kiÖn kinh tÕ,x·

héi, m«i trêng. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ nhãm çn bé ®a ngµnh cïng lµm

viÖc bao gåm çc nhµ khoa häc tù nhiªn vµ kinh tÕ-x· héi.

Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc dïng cho ®¸nh gi¸ ®Êt chi tiÕt vµ b¸n chi tiÕt.

- Ph¬ng ph¸p song song:

4


KÕt hîp c¶ ®iÒu tra tù nhiªn vµ ®iÒu tra kinh tÕ-x· héi:

+ §iÒu tra c¬ b¶n

+ Ph©n h¹ng thÝch hîp theo ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh kÕt hîp ®ång thêi víi

ph©n tÝch kinh tÕ-x· héi

Bíc cuèi cïng cña c¶ 2 ph¬ng ph¸p trªn lµ viÖc vËn dông kÕt qu¶ cña ®¸nh gi¸

®Êt ®Ó quyÕt ®Þnh cho quy ho¹ch .

C¶ 2 ph¬ng ph¸p nµy ®Òu cã cïng mét môc tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt nhng chØ kh¸c

nhau vÒ tr×nh tù.

Cã thÓ kÕt hîp 2 ph¬ng ph¸p nµy, vÝ dô: ph¬ng ph¸p 2 bíc cho cÊp ®iÒu tra

th¨m dß råi tiÕp ®Õn lµ ph¬ng ph¸p song song ë ®iÒu tra chi tiÕt vµ b¸n chi

tiÕt.

Câu 3 : trình bày các nguyên tắc trong đánh giá đất theo FAO ?

Cã 6 nguyªn t¾c chÝnh sau:

1) Møc ®é thÝch hîp cña ®Êt ®ai ®îc ®¸nh gi¸ vµ ph©n h¹ng cho çc lo¹i

h×nh sö dông ®Êt cô thÓ

2) ViÖc ®¸nh gi¸ cÇn ph¶i cã sù so s¸nh gi÷a lîi nhuËn thu ®îc vµ ®Çu t cÇn

thiÕt trªn çc lo¹i ®Êt kh¸c nhau: ph©n bãn, lao ®éng, thuèc trõ s©u, m¸y

mãc..., ®¸nh gi¸ vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng.

3) Yªu cÇu ph¶i cã quan ®iÓm tæng hîp, nghÜa lµ cã sù phèi hîp vµ tham gia

®Çy ®ñ cña çc nhµ n«ng häc, l©m nghiÖp, kinh tÕ vµ x· héi.

4) ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ vµ x· héi cña

khu vùc ®¸nh gi¸ ®Êt.

5) Kh¶ n¨ng thÝch hîp trong sö dông ®Êt ®îc ®a ra ph¶i dùa trªn quan ®iÓm

sinh th¸i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trong n«ng

nghiÖp, l©m nghiÖp vµ bÒn v÷ng vÒ m«i trêng.

6) §¸nh gi¸ ®Êt ph¶i dùa trªn c¬ së so s¸nh nhiÒu lo¹i h×nh sö dông ®Êt kh¸c

nhau, tõ ®ã míi lùa chän ra ®îc lo¹i h×nh sö dông ®Êt tèi u.

Câu 4 : trình bày các mức độ chi tiết và tỷ lệ bản đồ trong đánh giá đất theo FAO ?

§¸nh gi¸ ®Êt ®îc chia thµnh nhiÒu cÊp møc ®é kh¸c nhau tuú theo môc ®Ých

vµ møc ®é chi tiÕt mµ viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt cÇn ®¹t ®îc, mçi møc ®é sÏ ®îc thÓ

hiÖn trªn mét tû lÖ b¶n ®å t¬ng øng theo quy ®Þnh.

Young ®· chia thµnh 6 møc ®é ®¸nh gi¸ ®Êt nh sau:

1) §¸nh gi¸ ®Êt, su tËp ë møc ®é tæng hîp:

§¸nh gi¸ ®Êt trong ph¹m vi réng, nh÷ng b¶n ®å ®¸nh gi¸ ®Êt dùa trªn c¬ së

tæng hîp çc ®iÒu tra hiÖn t¹i trªn toµn thÕ giíi hoÆc trªn khu vùc réng nh

vïng §«ng Nam ¸, çc tû lÖ thêng lµ 1/1.000.000 hoÆc nhá h¬n ®Õn

5


1/5.000.000. Chóng thêng ®îc dïng cho viÖc ®¸nh gi¸ theo ®Þnh tÝnh,

b¸n®Þnh lîng mét çch réng r·i. Møc ®¸nh gi¸ nµy chØ mang tÝnh chÊt tæng

hîp vµ cã tÝnh kh¸i qu¸t rÊt cao, cho phÐp sai sè lín.

2) §iÒu tra më réng:

Ph¹m vi nhá h¬n so víi møc LE tæng hîp, më réng cho çc vïng sinh th¸i n«ng

nghiÖp, dùa trªn c¬ së tæng hîp çc d÷ liÖu hiÖn cã ®Ó cung cÊp th«ng tin

cho çc vïng cha biÕt ®Õn. Ph¹m vi cho cÊp toµn quèc hoÆc nhiÒu quèc gia.

3) §iÒu tra th¨m dß:

Thêng ¸p dông ®Ó ®iÒu tra tµi nguyªn cho çc vïng trong ph¹m vi mét quèc

gia. Çc môc tiªu thêng lµ réng r·i, kÕt qu¶ thu ®îc mang tÝnh ®Þnh tÝnh vµ

b¸n ®Þnh lîng. KÕt qu¶ ®iÒu tra x¸c ®Þnh s¬ bé sè lîng vµ chÊt lîng chØ tiªu

®Êt chÝnh, ®iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt cho viÖc chän lùa çc u tiªn sö dông ®Êt vµ

ph¸t triÓn çc vïng ®Êt cã triÓn väng s¶n xuÊt. Trªn c¬ së ®ã cã ®Þnh h íng

ph¸t triÓn trong ph¹m vi mét quèc gia.

KÕt qu¶ thêng ®îc thÓ hiÖn ë çc b¶n ®å cã tû lÖ tõ 1/500.000 ®Õn

1/100.000, thêng ®îc ¸p dông trong mét tØnh hoÆc trong mét tiÓu vïng sinh

th¸i.

4) §iÒu tra b¸n chi tiÕt:

§îc thùc hiÖn ë çc vïng cã triÓn väng ph¸t triÓn th«ng qua ®iÒu tra th¨m dß.

Môc tiªu møc ®iÒu tra nµy lµ rÊt cô thÓ, ®Æc trng cho híng ph¸t triÓn cña lo¹i

h×nh sö dông ®Êt chÝnh riªng biÖt, çc kÕt qu¶ mang tÝnh ®Þnh lîng. Çc tû

lÖ b¶n ®å ®îc sö dông tõ 1/100.000 ®Õn 1/50.000.

§iÒu tra b¸n chi tiÕt rÊt cÇn cho viÖc quyÕt ®Þnh dù ¸n cã ®îc kh¶ thi hay

kh«ng?

5) §iÒu tra chi tiÕt:

§îc dïng khi ®¸nh gi¸ ®Êt theo ®iÒu tra b¸n chi tiÕt ®· cã kÕt qu¶ lµ dù ¸n cã

tÝnh kh¶ thi. Møc ®iÒu tra nµy mang tÝnh ®Þnh lîng cao, rÊt cÇn thiÕt cho

c«ng viÖc tiÕp cËn vïng dù ¸n vµ ®Þnh híng çc bíc ®îc thùc hiÖn kÞp thêi,

phôc vô cho quy ho¹ch ë çc cÊp huyÖn, x·, tr¹m, tr¹i…

Tû lÖ b¶n ®å ®îc sö dông tõ 1/25.000 ®Õn 1/10.000

6) §iÒu tra nh¹y bÐn(ç biÖt):

Thêng ®îc ¸p dông cho çc dù ¸n nghiªn cøu nhá cã liªn quan ®Õn viÖc qu¶n

lý ®Êt ®ai, quy ho¹ch ®Êt ®ai, quy ho¹ch níc tíi, c¶i thiÖn ®é ph× ®Êt ®ai ë

çc vïng nhá theo môc ®Ých cña dù ¸n ®Ò ra.

Tû lÖ b¶n ®å thêng lín h¬n 1/10.000

Câu 5 : trình bày định nghĩa đánh giá đất theo FAO . Nội dung chính và ý nghĩa thực tiễn của đánh giá đất theo FAO ?

6


*ĐN đánh giá đất theo FAO : §¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ qu¸ tr×nh so s¸nh, ®èi

chiÕu nh÷ng tÝnh chÊt vèn cã cña khoanh ®Êt/thöa ®Êt cÇn ®¸nh gi¸

víi nh÷ng tÝnh chÊt ®Êt ®ai mµ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt yªu cÇu cÇn

ph¶i cã.

ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt cho çc vïng sinh th¸i hoÆc çc vïng l·nh thæ kh¸c nhau lµ

nh»m t¹o ra mét søc s¶n xuÊt míi æn ®Þnh.

Theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn, ®Êt ®ai trong ®¸nh gi¸ ®Êt

®îc hiÓu nh lµ “Mét khoanh ®Êt ®îc x¸c ®Þnh vÒ bÒ mÆt ®Þa lý, lµ mét diÖn

tÝch bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt víi nh÷ng thuéc tÝnh t¬ng ®èi æn ®Þnh hoÆc thay

®æi cã tÝnhh chÊt chu kú cã thÓ dù ®o¸n ®îc cña m«i trêng bªn trªn, bªn

trong vµ bªn díi nã nh kh«ng khÝ, lo¹i ®Êt, ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt, thuû v¨n,

®éng vËt, thùc vËt, nh÷ng ho¹t ®éng hiÖn nay vµ tríc ®©y cña con ngêi, ë

chõng mùc mµ nh÷ng thuéc tÝnh nµy cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn viÖc sö dông

khoanh ®Êt ®ã trong hiÖn t¹i vµ t¬ng lai”.

Nh vËy ®¸nh gi¸ ®Êt ph¶i ®îc xem xÐt trªn ph¹m vi rÊt réng, bao gåm c¶

kh«ng gian, thêi gian, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi.

§Æc ®iÓm ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO lµ nh÷ng tÝnh chÊt ®Êt ®ai cã thÓ ®o lêng,

®Þnh lîng ®îc, do vËy cÇn ph¶i cã sù lùa chän chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt thÝch

hîp, cã vai trß t¸c ®éng trùc tiÕp vµ cã ý nghÜa tíi vÊn ®Ò sö dông ®Êt cña

khu vùc nghiªn cøu.*nội dung chính :

- X¸c ®Þnh çc chØ tiªu vµ quy tr×nh x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

- X¸c ®Þnh vµ m« t¶ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt vµ çc yªu cÇu sö dông ®Êt

VÝ dô: Lóa níc thÝch hîp trång nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, ®ñ níc,

TPCG tõ thÞt nÆng ®Õn thÞt nhÑ. C©y chÌ th× kh«ng cÇn cã nhiÒu níc, thÝch

hîp víi nh÷ng n¬i ®Êt chua (pH<4)

- HÖ thèng cÊu tróc ph©n h¹ng ®Êt ®ai

- TiÕn hµnh ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai*ý nghĩa thực tiễn của đánh giá đất theo FAO :

- T¨ng cêng nhËn thøc vµ hiÓu biÕt ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt trong khu«n

khæ quy ho¹ch sö dông ®Êt trªn quan ®iÓm t¨ng cêng l¬ng thùc cho mét sè

níc trªn thÕ giíi

- Gi÷ g×n nguån tµi nguyªn ®Êt kh«ng bÞ tho¸i ho¸, sö dông ®Êt ®îc bÒn

v÷ng.

- §¸nh gi¸ ®îc sù thÝch hîp cña vïng ®Êt víi çc môc tiªu sö dông kh¸c nhau

theo môc ®Ých vµ nhu cÇu cña con ngêi

- X¸c ®Þnh ®îc møc ®é chi tiÕt ®¸nh gi¸ ®Êt theo quy m« vµ ph¹m vi quy

ho¹ch lµ: toµn quèc, tØnh, huyÖn, x· hoÆc c¬ së s¶n xuÊt.

7


- Møc ®é thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®Êt lu«n phô thuéc vµo cÊp

Câu 6 : trình bày sơ đồ các bước chính trong đánh giá đất theo FAO và giải thích ?

chương 2 Câu 1 các yêu cầu khi xây dựng LMU ?

(1). LMU cÇn ®¶m b¶o tÝnh ®ång nhÊt tèi ®a hoÆc çc chØ tiªu ph©n

cÊp ph¶i ®îc x¸c ®Þnh râ, nÕu chóng kh«ng thÓ hiÖn ®îc lªn b¶n ®å

th× ph¶i ®îc m« t¶ chi tiÕt.

Çc LMU ®îc x¸c ®Þnh bëi çc chØ tiªu ph©n cÊp, tuú theo khu vùc, môc tiªu,

ph¹m vi vµ tû lÖ b¶n ®å mµ sè çc chØ tiªu ph©n cÊp phï hîp sÏ ®îc lùa chän,

çc chØ tiªu ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ph¶i khíp víi çc chØ tiªu

®· ph©n cÊp ë çc b¶n ®å chuyªn ®Ò (çc b¶n ®å ®¬n tÝnh), çc chØ tiªu

®Þnh tÝnh ph¶i diÔn gi¶i cô thÓ vµ chó dÉn ®Çy ®ñ.

Sù ®ång nhÊt gi÷a çc khoanh ®Êt ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai

lu«n phô thuéc vµo chØ tiªu vµ møc ®é ph©n cÊp.

ChØ tiªu Møc ®é

- §é dèc 0-30

3

1=

>2

=>5=>6=>7=>8=>9

4

Gi¶i thÝch

1 X¸c ®Þnh môc tiªu

2 Thu thËp tµi liÖu , sè liÖu

3 X¸c ®Þnh çc LUT

4 X¸c ®Þnh çc LUM

5 ®¸nh gi¸ møc ®é tæng hîp vÒ

TN

6 ®¸nh gi¸ møc ®é tæng hîp vÒ

KT , XH, MT

7 X¸c ®Þnh çc LUT bÒn v÷ng

8 Quan hÖ sö dông ®Êt N2

9 ¸p dông çc biÖn ph¸p cña §G§

vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt

8


3-50

5-80

- TPCG NÆng (SÐt)

ThÞt trung b×nh (ThÞt)

NhÑ (Çt)

- Mïn Giµu (> 2%)

TB (1-2%)

NghÌo (< 1%)

(2). Çc LMU ph¶i cã ý nghÜa thùc tiÔn cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt

(LUT) sÏ ®îc lùa chän.

Môc ®Ých cña viÖc x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµ nh»m x¸c ®Þnh ®îc

çc yªu cÇu sö dông ®Êt cho tõng lo¹i h×nh sö dông ®Êt, nã còng lµ c¬ së xÕp

h¹ng çc yÕu tè chuÈn ®o¸n vµ ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai mét çch gi¸n

tiÕp (qua çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai) gióp cho viÖc x¸c ®Þnh ®îc lo¹i

h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp nhÊt trong khu vùc ®¸nh gi¸ ®Êt ®îc chÝnh x¸c.

Hay nãi çch kh¸c çc chØ tiªu x¸c ®Þnh ®¬n vÞ ®Êt ®ai ph¶i ®¸p øng ®îc

môc tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp cña ®¬n vÞ ®Êt ®ai víi lo¹i sö dông ®Êt.

Çc LMU ph¶i thÝch hîp víi çc yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT. Do ®ã çc

LMU ph¶i cã ý nghÜa thùc tiÔn cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ ®îc lùa chän,

cã nh vËy kÕt qu¶ cña viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt míi ®¶m b¶o tÝnh thÝch hîp, cã hiÖu

qu¶ vµ ®¹t tÝnh kh¶ thi cao.

(3). Çc LMU ph¶i vÏ ®îc trªn b¶n ®å. Trêng hîp ®Æc biÖt kh«ng thÓ

hiÖn ®îc trªn b¶n ®å th× ph¶i ®îc m« t¶ chi tiÕt.

Tuú theo tû lÖ b¶n ®å, môc ®Ých, yªu cÇu vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña vïng

®¸nh gi¸ ®Êt mµ çc yÕu tè vµ chØ tiªu ph©n cÊp x¸c ®Þnh ®¬n vÞ b¶n ®å

®Êt ®ai ®îc quyÕt ®Þnh lùa chän. Mçi yÕu tè vµ chØ tiªu ph©n cÊp ®îc thÓ

hiÖn b»ng 1 b¶n ®å ®¬n tÝnh. Chång xÕp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh nµy ®Ó x¸c

®Þnh çc khoanh ®ång nhÊt c¬ b¶n, ®©y chÝnh lµ çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt

®ai, hay nãi çch kh¸c sau khi chång xÕp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh ta ®îc b¶n ®å

®¬n vÞ ®Êt ®ai. Nh vËy çc LMU ph¶i vÏ ®îc lªn b¶n ®å th× míi x©y dùng ®-

îc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai mét çch chÝnh x¸c, qua ®ã míi thÓ hiÖn râ ®îc

møc ®é ®¸p øng çc yªu cÇu sö dông ®Êt ®èi víi çc LUT cña çc LMU nµy.

Çc b¶n ®å ®¬n tÝnh vµ b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ph¶i ®¶m b¶o çc quy

ph¹m vÒ x©y dùng b¶n ®å: cã tû lÖ, ranh giíi, vÞ trÝ, tªn, møc ®é thÓ hiÖn…

(4). Çc LMU ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét çch ®¬n gi¶n dùa trªn nh÷ng

®Æc ®iÓm quan s¸t trùc tiÕp trªn ®ång ruéng hoÆc qua sö dông ¶nh

m¸y bay, ¶nh viÔn th¸m, ¶nh vÖ tinh.

Çc ®Æc tÝnh, tÝnh chÊt ®Êt ®ai ®îc x¸c ®Þnh trùc tiÕp trªn ®ång ruéng

(thùc ®Þa) sÏ ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c, tin cËy cao, ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng

nhu cÇu sö dông ®Êt cña çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt, tÊt nhiªn çc bíc tiÕn

9


hµnh lµ rÊt ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu nh x¸c ®Þnh çc lo¹i ®Êt; tpcg; ®iÒu kiÖn tíi,

tiªu; ®Þa h×nh; chÕ ®é ngËp óng v.v...

Ngµy nay nh÷ng ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i nh ¶nh m¸y bay, ¶nh viÔn th¸m ®· ®îc

øng dông trong c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®· ®îc phæ

biÕn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, çc lo¹i ¶nh nµy cã thÓ coi lµ nh÷ng b¶n ®å kh¸i

qu¸t nh÷ng g× cã thÓ nh×n thÊy ®îc cña çc ®Æc tÝnh trªn bÒ mÆt ®Êt vµ

chóng thêng ®îc sö dông ®Ó ph©n chia 1 vïng thµnh çc ®¬n vÞ t¹m chia ban

®Çu. Tuy nhiªn kh«ng cÇn m« t¶ qu¸ chi tiÕt çc ®Æc ®iÓm v× nã cã thÓ c¶n

trë çc ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ tiÕp theo sau. Çc vïng nµy còng cÇn xem l¹i çc

th«ng tin vÒ khÝ hËu vµ ®iÒu tra bæ xung tõ thùc ®Þa (mÆt ®Êt) ... Nã hç trî

cho c«ng t¸c x©y dùng, chØnh lý çc lo¹i b¶n ®å ®îc chÝnh x¸c, ®¶m b¶o tiªu

chuÈn, chÊt lîng theo quy ®Þnh.

(5). Çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt cña çc LMU ph¶i lµ çc ®Æc tÝnh vµ

tÝnh chÊt kh¸ æn ®Þnh.

ChÝnh çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt nµy lµ çc nhu cÇu sö dông ®Êt thÝch hîp

cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt, nã còng lµ c¬ së xÕp h¹ng çc yÕu tè chuÈn

®o¸n vµ ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai c¶ hiÖn t¹i vµ t¬ng lai.

NÕu chóng kh«ng æn ®Þnh th× çc nhu cÇu sö dông ®Êt thÝch hîp cho çc

lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ kh«ng phï hîp vµ kh«ng ®óng víi yªu cÇu thùc tÕ cÇn

cã cña çc nhu cÇu ®ã, tõ ®ã sÏ ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh ph©n h¹ng thÝch

hîp ®Êt ®ai, dÉn ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt sÏ kh«ng ph¶n ¸nh

®óng víi nhu cÇu thùc tÕ, kh«ng ®¹t ®îc ®é tin cËy cao. Do ®ã çc ®Æc tÝnh

vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña çc LMU ph¶i æn ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o tÝnh bÒn

v÷ng cho çc LUT.

§©y còng lµ yªu cÇu cho viÖc chän çc chØ tiªu ph©n chia çc LMU, ngêi ta

thêng lùa chän çc yÕu tè Ýt biÕn ®éng nh lo¹i ®Êt, ®é dèc, ®é dµy, TPCG,

kh¶ n¨ng ngËp óng ... mµ kh«ng lùa chän çc chØ tiªu n«ng ho¸ dÔ biÕn ®éng

nh ®¹m, pH, l©n dÔ tiªu, kali trao ®æi…

Câu 2 đơn vị bản đồ đất đai là gì ? làm thế nào để xác định được đơn vị bản đồ đất đai ?

-§¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai LMU lµ mét hoÆc nhiÒu khoanh ®Êt/thöa ®Êt

®îc x¸c ®Þnh cô thÓ trªn b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai víi nh÷ng ®Æc tÝnh

vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai riªng biÖt ®ång nhÊt thÝch hîp cho tõng LUT, cã

cïng mét ®iÒu kiÖn qu¶n lý ®Êt, cïng mét kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ c¶i

t¹o ®Êt

-ViÖc x¸c ®Þnh çc LMU phô thuéc vµo môc ®Ých, yªu cÇu, ph¹m vi nghiªn cøu

vµ tû lÖ b¶n ®å trong khu vùc ®¸nh gi¸ ®Êt.1. Vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp Lµ çc vïng hoÆc khu vùc t¬ng ®èi ®ång nhÊt vÒ çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ sinh th¸i thÝch hîp cho trång trät, ch¨n nu«i vµ l©m nghiÖp.VSTNN cã thÓ ®îc coi lµ çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai - LMU víi kh¸i niÖm réng, chóng thêng ®îc thÓ hiÖn trªn çc b¶n ®å tû lÖ nhá (bÐ h¬n 1/25.000) khi x¸c ®Þnh

10


LMU cho cÊp quèc gia, cÊp khu vùc gåm nhiÒu quèc gia: h¹ lu s«ng MªK«ng (ViÖt Nam, Lµo, Campuchia...)VSTNN bao trïm cho çc vïng kh¸ réng, çc chñng lo¹i ®Þa ®iÓm vÒ ®Þa m¹o, lo¹i ®Êt vµ thùc vËt còng ®îc chó ý ®Õn. V× vËy VSTNN ®îc m« t¶ trong ph¹m vi çc yÕu tè cña ®Êt ®ång nhÊt cho vïng réng, yÕu tè thø nhÊt vµ chñ yÕu ®îc xem xÐt ®Õn trong VSTNN lµ khÝ hËu.VSTNN ®îc x¸c ®Þnh theo nghiªn cøu mÆt b»ng mµ trªn ®ã tæng hîp çc d÷ liÖu, b¶n ®å vµ ¶nh viÔn th¸m, vÖ tinh hiÖn cã. Nh÷ng d÷ liÖu ®ã thêng gåm: khÝ hËu, ®Þa h×nh, lo¹i ®Êt, th¶m thùc vËt tù nhiªn vµ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, níc. Çc chØ tiªu ®Ó xem xÐt cho mét VSTNN lµ khÝ hËu, ®Êt vµ níc, trong ®ã khÝ hËu lµ nh©n tè ë tÇm vÜ m«, khã thay ®æi, khã c¶i t¹o nªn chØ cÇn xem xÐt ®Õn tÝnh thÝch hîp. Çc nh©n tè ®Êt vµ n íc th× ë møc ®é nhÊt ®Þnh cã thÓ c¶i t¹o ®îc b»ng çc biÖn ph¸p kü thuËt.Ph©n vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp sÏ t¹o ra c¬ së cho viÖc sö dông çc tµi nguyªn n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ tèi ®a, ph¸t huy ®Çy ®ñ tiÒm n¨ng sinh th¸i cña vïng, ®ång thêi còng rÊt quan träng cho viÖc lùa chän bíc ®Çu çc LUT c©y trång, ch¨n nu«i vµ l©m nghiÖp.2. KhÝ hËu, thêi tiÕt+) Trong ®iÒu tra tµi nguyªn ®Êt ®ai phôc vô ®¸nh gi¸ ®Êt cho çc vïng, cÇn ph¶i nghiªn cøu kü h¬n çc tµi liÖu vÒ khÝ hËu gåm cã çc bíc:- Thu thËp çc tµi liÖu vÒ khÝ hËu vµ ®¸nh gi¸ çc sè liÖu biÕn ®éng vÒ nhiÖt ®é, lîng ma, tæng tÝch «n, Èm ®é,… cña mçi VSTNN.- Ph©n tÝch çc mèi quan hÖ gi÷a çc biÕn ®éng khÝ hËu víi çc yªu cÇu cña c©y trång.Çc sè liÖu khÝ hËu lµ rÊt quan träng trong ®¸nh gi¸ ®Êt, nã cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn thêi vô c©y trång, ®Õn kh¶ n¨ng sinh trëng, s¶n lîng c©y hoÆc ®Õn nh÷ng rñi ro mÊt mïa.3. §iÒu tra tµi nguyªn ®Êt (thæ nhìng) Çc sè liÖu cÇn ®iÒu tra bao gåm: h×nh th¸i ®Êt, ®Æc tÝnh ®Êt, tÝnh chÊt ®Êt, th¶m thùc vËt, hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt…Trong ®¸nh gi¸ ®Êt vÒ n«ng nghiÖp, cÇn çc th«ng tin vÒ: nguån níc (níc mÆt, níc ngÇm), h×nh th¸i ®Êt, lo¹i ®Êt, ®Þa m¹o, hiÖn tr¹ng ®Êt, sö dông ®Êt.Trong ®¸nh gi¸ ®Êt l©m nghiÖp vµ ®ång cá réng lín, çc ®iÒu tra vÒ rõng tù nhiªn, x¸c nhËn n¨ng suÊt rõng vµ ®iÒu tra th¶m thùc vËt.Çc sè liÖu nµy ®îc thu thËp qua ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thùc ®Þa hoÆc khai th¸c tõ ¶nh hµng kh«ng, ¶nh viÔn th¸m vµ ®îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å ®Êt, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt.4. §iÒu tra tµi nguyªn níc: thuû v¨n, níc ngÇm, hÖ thèng thuû lîi, chÕ ®é níc cña ®Êt ®èi víi çc lo¹i c©y trång.* Môc ®Ých ®iÒu tra tµi nguyªn ®Êt trong ®¸nh gi¸ ®Êt :- §Ó x¸c ®Þnh ®îc çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai.- §Ó m« t¶ çc tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai.* Cã hai lo¹i ®iÒu tra çc nguån tµi nguyªn:- §iÒu tra cho môc ®Ých chung: Çc th«ng tin cña lo¹i ®iÒu tra nµy ®îc dïng cho ®¸nh gi¸ ®Êt cña nhiÒu çch sö dông hiÖn t¹i hoÆc t¬ng lai. Mang tÝnh tæng hîp, ®a môc tiªu. Çch nµy thêng tèn thêi gian vµ tèn kinh phÝ.- §iÒu tra cho môc ®Ých ç biÖt: Nh÷ng ®iÒu tra nµy thêng dùa vµo çc LUT ®· ®îc lùa chän ngay tõ ®Çu cña ®ît ®iÒu tra. D÷ liÖu thu thËp lµ çc

11


®Æc tÝnh, tÝnh chÊt ®Êt ®ai cã t¸c ®éng ®Õn tÝnh thÝch nghi ®Êt cña çc LUT nµy.Lo¹i ®iÒu tra nµy rÎ h¬n v× chØ cÇn ®Õn çc d÷ liÖu ®Æc biÖt. Còng cã thÓ cÇn ®Õn çc ®iÒu tra bæ sung, tuy nhiªn chØ thùc hiÖn khi xem xÐt çc LUT míi cho t¬ng lai. Çc ho¹t ®éng cña lo¹i ®iÒu tra nµy ®«i khi bÞ h¹n chÕ ®Ó thu thËp çc d÷ liÖu cho çc th«ng tin/ b¶n ®å hiÖn cã.* Çc ph¬ng ph¸p ®iÒu tra:- Pháng vÊn trao ®æi ý kiÕn víi çc chuyªn gia, çc nhµ khoa häc, çc nhµ kü thuËt, çc nhµ chøc tr¸ch, nh÷ng ngêi sö dông ®Êt. v.v...- §iÒu tra thùc ®Þa: §iÒu tra s¬ th¶o bíc ®Çu (Field trip)§iÒu tra nhanh n«ng th«n (RRA - Rapid Rural Appraisal) theo çc tuyÕn, x©y dùng çc l¸t c¾t thùc ®Þa...§iÒu tra cã sù tham gia cña ngêi d©n (PRA - Participatory Rural Appraisal),...

5. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh çc LMUÇc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai LMU ®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p tæng hîp nhiÒu lo¹i b¶n ®å thÓ hiÖn çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt kh¸c nhau cña ®Êt gäi lµ çc b¶n ®å ®¬n tÝnh (b¶n ®å chuyªn ®Ò), çc b¶n ®å nµy ph¶i ®îc x©y dùng dùa trªn b¶n ®å nÒn, cã cïng mét tû lÖ thèng nhÊt. §Ó tæng hîp çc lo¹i b¶n ®å trªn nh»m x¸c ®Þnh çc LMU, ngêi ta tiÕn hµnh chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh ®· ®îc ph©n chia theo çc chØ tiªu kh¸c nhau. Çc chØ tiªu nµy ®ßi hái ph¶i phï hîp víi yªu cÇu cña çc LUT mµ chóng ta cÇn ®¸nh gi¸. Sau khi chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh xong chóng ta ®îc rÊt nhiÒu khoanh ®Êt cã çc chØ tiªu kh¸c nhau, nh÷ng khoanh ®Êt nµo cã cïng çc chØ tiªu ph©n cÊp ( çc chØ tiªu ph©n cÊp gièng nhau) th× ®îc xÕp vµo mét ®¬n vÞ ®Êt ®ai LMU.Ph¬ng ph¸p chång ghÐp ®îc thùc hiÖn b»ng 2 çch:- Ph¬ng ph¸p thñ c«ng: b»ng tay, khoanh vÏ, sö dông bµn kÝnh ®Ó chång ghÐp, tu©n theo çc quy ®Þnh vÒ x©y dùng b¶n ®å.+ u ®iÓm: - DÔ hiÓu, dÔ lµm. - Kh«ng tèn kÐm nhiÒu vÒ tµi chÝnh - Cã thÓ tæng hîp çc khoanh ®Êt manh món vµo mét ®¬n vÞ ®Êt ®ai kÒ bªn theo quy ®Þnh x©y dùng b¶n ®å cña Bé TNMT ®Ó tr¸nh tr -êng hîp cã rÊt nhiÒu çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai rÊt nhá bÐ, kh«ng thÓ thÓ hiÖn trªn b¶n ®å ®îc, hoÆc lµm “ rèi ” b¶n ®å .+ Nhîc ®iÓm: - §é chÝnh x¸c phô thuéc vµo kh¶ n¨ng, tr×nh ®é vµ chñ quan cña ngêi lµm. - Tèn thêi gian.- Ph¬ng ph¸p chång ghÐp b»ng m¸y vi tÝnh: øng dông phÇn mÒm HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý - GIS ®Ó chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh. Tríc khi chång ghÐp, yªu cÇu chóng ta ph¶i quÐt çc b¶n ®å giÊy díi d¹ng file ¶nh raster vµ lu gi÷ trong m¸y vi tÝnh, sau ®ã sè ho¸ çc b¶n ®å ®¬n tÝnh theo çc chØ tiªu ®· ®Ò ra, mçi b¶n ®å ®¬n tÝnh ta lu gi÷ trong mét tÖp (table) riªng nhng cïng mét file. Sau khi sè hãa xong ta tiÕn hµnh chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh nµy b»ng çc lÖnh ®· cã s½n trong phÇn mÒm GIS . Tuú theo tû lÖ b¶n ®å mµ chóng ta ®a ra ®é ph©n gi¶i thÝch hîp khi chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®ã, ®Ó ®¶m b¶o cho néi dung b¶n ®å ®¹t tiªu chuÈn theo quy ®Þnh. Sau khi chång ghÐp xong th× nh÷ng ®êng ranh giíi t¹o nªn khi chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh lµ ranh giíi cña ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®· ®îc x¸c ®Þnh, ta ®îc rÊt nhiÒu khoanh ®Êt víi çc chØ tiªu kh¸c nhau, nh÷ng khoanh nµo cã cïng çc chØ tiªu, cïng çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai th× ®îc xÕp vµo

12


mét ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai. Ta cã thÓ g¸n çc mµu c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®îc dÔ dµng (tæ hîp çc chØ tiªu x¸c ®Þnh sÏ ®îc g¸n cho mét mµu). Nh vËy b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®· hoµn thµnh mét çch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c.Microstation, Mapinfo, Arcview+ u ®iÓm: - §é chÝnh x¸c cña çc khoanh ®Êt ®îc tæng hîp tõ çc b¶n ®å ®¬n tÝnh cao, chØ phô thuéc vµo chÊt lîng çc b¶n ®å giÊy ®¬n tÝnh ban ®Çu. - Nhanh chãng vÒ thêi gian.+ Nhîc ®iÓm: - Tèn kÐm vÒ tµi chÝnh v× ph¶i trang bÞ m¸y tÝnh, çc phÇn mÒm ch¬ng tr×nh, quÐt ¶nh b¶n ®å vµ ph¶i ®µo t¹o nh©n lùc. - Cã thÓ g©y t×nh tr¹ng manh món ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµm “rèi” b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy ph¶i tù tæng hîp b»ng çch lµm viÖc trùc tiÕp gi÷a ngêi vµ m¸y tÝnh.§©y lµ ph¬ng ph¸p míi vµ hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang ®îc sö dông ®Ó x©y dùng çc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai trªn toµn thÕ giíi vµ ë trong níc.

* Tãm l¹i:

- §¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai ph¶n ¸nh cho yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc lo¹i h×nh

sö dông ®Êt.

- Çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña LMU lµ c¬ së x©y dùng xÕp h¹ng

çc yÕu tè chuÈn ®o¸n, ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai.

§©y lµ nh÷ng bíc chÝnh vµ rÊt quan träng trong ®¸nh gi¸ ®Êt, nã ¶nh hëng

trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ cña c¶ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt. §ßi hái çc bíc, b¾t

®Çu tõ bíc x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c,

phï hîp víi môc tiªu, ph¹m vi vµ çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi cña khu

vùc ®¸nh gi¸ ®Êt.6. M« t¶ çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®aiSau khi x¸c ®Þnh ®îc çc LMU tõ kÕt qu¶ chång ghÐp çc b¶n ®å ®¬n tÝnh, chóng ta tiÕn hµnh m« t¶ çc LMU ®ã.Môc ®Ých cña viÖc m« t¶ çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai nh»m:- Thèng kª sè lîng vµ diÖn tÝch çc LMU trªn b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai.- Thèng kª sè khoanh ®Êt cña mçi LMU vµ møc ®é ph©n bè cña chóng trong vïng nghiªn cøu.- M« t¶ çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña çc LMU.Sau khi m« t¶ çc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai sÏ lùa chän ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt cña çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai, ®©y lµ c¬ së ®Ó so s¸nh, ®èi chiÕu víi çc yªu cÇu cña çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n vµ ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai.M« t¶ çc ®¬n vÞ b¶n ®å thêng ®îc ®a vµo phÇn chó gi¶i cña b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai vµ phÇn thuyÕt minh trong ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cña ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai. Néi dung vµ møc ®é chi tiÕt m« t¶ çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai tuú thuéc vµo çc chØ tiªu lùa chän vµ møc ®é cña mçi lo¹i b¶n ®å.

Câu 3 : thế nào là các đặc tính đất đai và tính chất đất đai của LMU ? ý nghĩa của chúng trong đánh giá đất theo FAO ?2.1. §Æc tÝnh ®Êt ®ai: lµ çc thuéc tÝnh cña ®Êt t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn tÝnh thÝch hîp cña ®Êt ®ã ®èi víi lo¹i sö dông ®Êt riªng biÖt.- §Æc tÝnh ®Êt ®ai cña çc LMU thÓ hiÖn râ çc ®iÒu kiÖn ®Êt cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt, nh: chÕ ®é cung cÊp dinh dìng cña ®Êt, kh¶ n¨ng tho¸t níc

13


cña ®Êt, møc ®é s©u cña líp ®Êt, ®Þa h×nh ¶nh hëng ®Ôn xãi mßn ®Êt hoÆc c¬ giíi ho¸, kh¶ n¨ng canh t¸c. v.v... Çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai lµ yÕu tè ®Þnh tÝnh, lµ c©u tr¶ lêi trùc tiÕp cho çc yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT.V× trong ®¸nh gi¸ ®Êt çc LUT lu«n cã yªu cÇu vÒ ®Êt ®ai (çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai) ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thÝch hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.VÝ dô: §èi víi ®Êt trång lóa th× yªu cÇu lµ ®Êt phï sa lµ tèt nhÊt, cã ®ñ níc, tpcg tõ thÞt trung b×nh ®Õn thÞt nÆng, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng....- Çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai chÝnh lµ çc chØ tiªu ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai trong khu vùc ®¸nh gi¸ ®Êt. Tuú theo môc ®Ých, yªu cÇu, ph¹m vi vµ tû lÖ b¶n ®å mµ x¸c ®Þnh çc chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cho phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi cña khu vùc ®¸nh gi¸ ®Êt.- §Æc tÝnh ®Êt ®ai lµ yÕu tè ®Þnh tÝnh ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña ®Êt ®ai.- §Æc tÝnh ®Êt ®ai ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh çc chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai, nã lµ ®Æc thï cña çc LMU.- §Æc tÝnh ®Êt ®ai lµ néi dung cña çc yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT, tõ ®ã rót ra ®îc nhËn xÐt nh÷ng yªu cÇu sö dông ®Êt ®ã cã thÝch hîp hay kh«ng thÝch hîp ®èi víi çc LUT.2.2. TÝnh chÊt ®Êt ®ai: lµ çc thuéc tÝnh cña ®Êt cã thÓ ®o ®Õm hoÆc íc tÝnh ®îc. Hay tÝnh chÊt ®Êt ®ai lµ çc sè liÖu cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸, ®¬n vÞ ho¸ çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai. VÝ dô: TÇng ®Êt dµy 40cm kh«ng thÝch hîp cho trång çc c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c©y cµphª... nhng thÝch hîp cho çc c©y trång hµng n¨m nh lóa níc, rau mµu...TPCG thÞt nÆng thÝch hîp cho trång lóa níc, chÕ ®é níc ®Çy ®ñ sÏ cho n¨ng suÊt lóa cao nhÊt.- TÝnh chÊt ®Êt ®ai chÝnh lµ çc yÕu tè chÈn ®o¸n dïng ®Ó ®èi chiÕu, so s¸nh, xÕp h¹ng trong ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cho çc LUT. (LMU) Tãm l¹i: - TÝnh chÊt ®Êt ®ai lµ yÕu tè ®Þnh lîng, ®o ®Õm, íc tÝnh ®îc.- TÝnh chÊt ®Êt ®ai lµ çc sè liÖu cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸, ®¬n vÞ ho¸ çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai.- TÝnh chÊt ®Êt ®ai ®îc dïng ®Ó ph©n cÊp çc chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai.- TÝnh chÊt ®Êt ®ai chÝnh lµ yÕu tè thÓ hiÖn cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸ çc yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT.

- TÝnh chÊt ®Êt ®ai chÝnh lµ çc yÕu tè chÈn ®o¸n dïng ®Ó ®èi chiÕu, so

s¸nh, xÕp h¹ng trong ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cho çc LUT.

*. ý nghÜa cña §Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai:

§Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai cã vai trß rÊt quan träng trong ®¸nh gi¸ ®Êt,

nã lµ:

- C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ

®Êt ®ai,

- ThÓ hiÖn çc yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT,

- Lµ c¬ së xÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n, c¬ së ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt

®ai.

chương 3

Câu 1 trình bày cơ sở lựa chọn các LUT ?

14


2.1. Çc môc tiªu vµ ph¹m vi nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Êt

- §Ó phôc vô cho çc ch¬ng tr×nh quy ho¹ch tæng thÓ, quy ho¹ch sö dông ®Êt

cÊp toµn quèc hoÆc vïng th× cÇn ph¶i lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc lo¹i h×nh sö

dông ®Êt cÊp toµn quèc hoÆc vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp: ®Êt rõng, n«ng

nghiÖp níc trêi, n«ng nghiÖp níc tíi, ®ång cá, thñy s¶n… víi çc lo¹i c©y l©m

nghiÖp, c«ng nghiÖp l©u n¨m, hoa mµu vµ c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m, c©y l-

¬ng thùc ng¾n ngµy…

- §Ó phôc vô cho çc ch¬ng tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt cÊp tØnh, huyÖn th×

cÇn ph¶i lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt LUT theo tiÓu vïng

sinh th¸i vµ chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng: ®Êt chuyªn lóa, lóa -

mµu, c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, n«ng l©m kÕt hîp

- §Ó phôc vô cho çc dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ph©n bæ sö dông ®Êt cho

cÊp huyÖn, x· vµ n«ng tr¹i, cÇn ph¶i lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc kiÓu sö dông

®Êt - c¬ cÊu c©y trång trªn tõng thöa ®Êt: lóa xu©n-lóa mïa, lóa xu©n- lóa

mïa-rau ®«ng/ ng« ®«ng/ khoai t©y, ng«-l¹c-khoai…

2.2. Çc nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn vµ thay ®æi sö dông ®Êt

- Çc nhu cÇu cña Nhµ níc: g¾n chÆt víi çc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

nh ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc trong toµn quèc, n©ng cao thu nhËp quèc

d©n, t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu, gi¶m thÊt nghiÖp, b¶o vÖ m«i trêng…

- Çc nhu cÇu cña ®Þa ph¬ng vÒ sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ nhÊt: kh¾c phôc

vÊn ®Ò thiÕu l¬ng thùc, ¸p lùc ®èi víi ®Êt ®ai (chÆt ph¸ rõng), g©y xãi mßn

röa tr«i ®Êt, g©y tho¸i ho¸ ®Êt, n¨ng suÊt c©y trång thÊp do ®Çu t s¶n xuÊt

thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý, kü thuËt thÊp, nguy c¬ thiªn tai mÊt mïa…

- Çc nhu cÇu cña nh÷ng ngêi sÏ sö dông çc kÕt qu¶ lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc

LUT:

+ Çc c¬ quan Nhµ níc: Côc khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, côc thuû n«ng, c¬

quan nghiªn cøu khoa häc kü thuËt n«ng l©m nghiÖp, çc c¬ quan l·nh ®¹o

®Þa ph¬ng, tØnh, huyÖn, x·…

+ Çc çc n«ng hé trùc tiÕp s¶n xuÊt ë çc vïng kh¸c nhau cã çc lo¹i c©y trång

kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ n«ng d©n vïng cao, vïng xa, vïng ®åi nói ®Êt dèc, chñ

yÕu sèng dùa vµo s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp…

2.3. Lùa chän çc LUT tõ çc lo¹i sö dông ®Êt cã triÓn väng

Khi nghiªn cøu çc lo¹i sö dông ®Êt ®· cã s½n vµ çc thuéc tÝnh cña chóng, ta

thêng lµm b¶ng liÖt kª danh môc çc lo¹i sö dông ®Êt vµ çc thuéc tÝnh cña

chóng. Çc thuéc tÝnh liÖt kª cßn ®îc m« t¶ s¬ bé mét çch ®Þnh tÝnh nh lùc

lîng lao ®éng cao, trung b×nh, thÊp, thiÕt bÞ kü thuËt ®Çu t tèt, võa ph¶i hay

kÐm…

15


ThiÕu liÖt kª vµ m« t¶ çc thuéc tÝnh nµy th× sÏ khã cã thÓ lùa chän vµ x¸c

®Þnh çc lo¹i sö dông ®Êt ®¸p øng ®óng çc nhu cÇu.

B¶ng liÖt kª çc lo¹i sö dông ®Êt cã thÓ gåm:

- Çc lo¹i sö dông ®Êt cã ý nghÜa thùc tiÔn trong vïng

- Çc lo¹i sö dông ®Êt cã triÓn väng c¶ víi çc vïng l©n cËn, cã cïng ®iÒu kiÖn

sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ-x· héi.

- Çc lo¹i sö dông ®Êt cã triÓn väng dùa vµo kinh nghiÖm cña çc nhµ khoa

häc n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n.

- Çc lo¹i sö dông ®Êt cã triÓn väng dùa vµo çc kÕt qu¶ nghiªn cøu thÝ

nghiÖm trong vïng.

2.4. Lùa chän çc LUT b»ng qu¸ tr×nh ch¾t läc

Sau khi ®· liÖt kª çc LUT vµ m« t¶ s¬ bé çc thuéc tÝnh cña chóng, ta lùa

chän b»ng ph¬ng ph¸p ch¾t läc çc lo¹i sö dông ®Êt, ®¸nh dÊu vµo çc lo¹i sö

dông ®Êt cã triÓn väng cÇn ®¸nh gi¸ theo çc tiªu chuÈn sau:

- §îc sù x¸c nhËn cña çc nhµ khoa häc n«ng nghiÖp vµ qu¶n lý s¶n xuÊt vïng

cho r»ng lo¹i sö dông ®Êt ®ã lµ tèt cho vïng

- Cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc lùclîng lao ®éng t¹i chç trong vïng t¹i thêi ®iÓm mïa vô

cña çc LUT

- Çc LUT ®ã ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ trêng víi gi¸ c¶ hîp lý vµ æn ®Þnh

kh«ng - cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ.

- Çc LUT cã ®¹t hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn ph¬ng thøc sö dông ®Êt cña LuËt

®Êt ®ai

- Çc LUT lùa chän ®îc chÝnh ngêi n«ng d©n chÊp nhËn vµ cã phï hîp víi çc

hÖ thèng canh t¸c hiÖn t¹i vµ t¬ng lai cña hä.

- Çc vÊn ®Ò ®Çu t, chuyÓn giao kü thuËt, tÝn dông, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn

… cho çc LUT cã ®îc ®¸p øng trong suèt qóa tr×nh thùc hiÖn chóng kh«ng?

Nh vËy ®Ó cã thÓ lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc LUT trong ®¸nh gi¸ ®Êt theo ®Ò

c¬ng cña FAO, viÖc m« t¶ çc thuéc tÝnh cña çc lo¹i sö dông ®Êt lµ rÊt quan

träng. Muèn vËy, ph¬ng ph¸p kÕt hîp m« t¶ çc thuéc tÝnh ®ã víi ph©n tÝch

hÖ thèng canh t¸c sÏ cã ý nghÜa v× cã thÓ tÝnh to¸n theo çch hÖ thèng ho¸,

cã thÓ íc tÝnh çc tiÒm n¨ng, çc c¬ héi vµ çc h¹n chÕ trong viÖc sö dông

®Êt cña ngêi n«ng d©n. Çc thuéc tÝnh vÒ quyÕt ®Þnh vµ chÝnh s¸ch kinh

tÕ-x· héi còng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc lùa chän çc LUT.

Câu 2 lựa chọn các LUT bằng quá trình chắt lọc ntn ?

16


Sau khi ®· liÖt kª çc LUT vµ m« t¶ s¬ bé çc thuéc tÝnh cña chóng, ta lùa

chän b»ng ph¬ng ph¸p ch¾t läc çc lo¹i sö dông ®Êt, ®¸nh dÊu vµo çc lo¹i sö

dông ®Êt cã triÓn väng cÇn ®¸nh gi¸ theo çc tiªu chuÈn sau:

- §îc sù x¸c nhËn cña çc nhµ khoa häc n«ng nghiÖp vµ qu¶n lý s¶n xuÊt vïng

cho r»ng lo¹i sö dông ®Êt ®ã lµ tèt cho vïng

- Cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc lùclîng lao ®éng t¹i chç trong vïng t¹i thêi ®iÓm mïa vô

cña çc LUT

- Çc LUT ®ã ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ trêng víi gi¸ c¶ hîp lý vµ æn ®Þnh

kh«ng - cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ.

- Çc LUT cã ®¹t hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn ph¬ng thøc sö dông ®Êt cña LuËt

®Êt ®ai

- Çc LUT lùa chän ®îc chÝnh ngêi n«ng d©n chÊp nhËn vµ cã phï hîp víi çc

hÖ thèng canh t¸c hiÖn t¹i vµ t¬ng lai cña hä.

- Çc vÊn ®Ò ®Çu t, chuyÓn giao kü thuËt, tÝn dông, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn

… cho çc LUT cã ®îc ®¸p øng trong suèt qóa tr×nh thùc hiÖn chóng kh«ng?

Nh vËy ®Ó cã thÓ lùa chän vµ x¸c ®Þnh çc LUT trong ®¸nh gi¸ ®Êt theo ®Ò

c¬ng cña FAO, viÖc m« t¶ çc thuéc tÝnh cña çc lo¹i sö dông ®Êt lµ rÊt quan

träng. Muèn vËy, ph¬ng ph¸p kÕt hîp m« t¶ çc thuéc tÝnh ®ã víi ph©n tÝch

hÖ thèng canh t¸c sÏ cã ý nghÜa v× cã thÓ tÝnh to¸n theo çch hÖ thèng ho¸,

cã thÓ íc tÝnh çc tiÒm n¨ng, çc c¬ héi vµ çc h¹n chÕ trong viÖc sö dông

®Êt cña ngêi n«ng d©n. Çc thuéc tÝnh vÒ quyÕt ®Þnh vµ chÝnh s¸ch kinh

tÕ-x· héi còng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc lùa chän çc LUT.

Câu 3 hãy nêu các thuộc tính chính của loại hình sử dụng đất ? cho ví dụ về thuộc tính ktxh ?

+ Thuéc tÝnh sinh häc

1. Çc s¶n phÈm vµ phóc lîi

Çc s¶n phÈm thu ®îc tõ LUT:

- Çc s¶n phÈm nh c©y trång hµng n¨m, c©y l©u n¨m, c©y l©m nghiÖp,

®ång cá ...

- Sù phóc lîi ®îc mang l¹i nh rõng b¶o vÖ, rõng quèc gia, khu c«ng viªn gi¶i

trÝ...

Chó ý: Khi mét gièng c©y con ®Æc biÖt cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn n¨ng suÊt

s¶n phÈm hoÆc ®Õn sù qu¶n lý çc LUT th× çc gièng c©y con ®ã ph¶i ®îc

m« t¶ cô thÓ.

Liªn quan ®Õn çc yªu cÇu vÒ sinh häc (tù nhiªn), sinh th¸i hoÆc sinh trëng

cña çc lo¹i c©y trång.

17


M« t¶ vÒ çc ®Æc tÝnh sinh häc cña c©y trång, cô thÓ ®ßi hái vÒ ®iÒu kiÖn

tù nhiªn, chÕ ®é dinh dìng, chÕ ®é níc, ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai …

+ Thuéc tÝnh kinh tÕ – x· héi:

1. §Þnh híng thÞ trêng

Lµ thuéc tÝnh cña çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt tiÕp cËn trùc tiÕp víi çc d¹ng thÞ

trêng: kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tù tóc hay s¶n xuÊt hµng ho¸, ®îc m« t¶ ®Þnh lîng

vµ ®Þnh tÝnh.

§Ó m« t¶ thuéc tÝnh nµy theo ®Þnh lîng, cÇn sö dông çc lo¹i chØ tiªu sau:

- S¶n xuÊt tù tóc

- S¶n xuÊt tù tóc víi hµng ho¸ phô

- S¶n xuÊt hµng ho¸ víi hµng ho¸ phô

- S¶n xuÊt hµng ho¸

vÝ dô: s¶n xuÊt tù tóc 60% vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ 40%…

§Ó m« t¶ ®Þnh tÝnh, ®Þnh híng thÞ trêng cã thÓ ®îc biÓu thÞ lµ % t¬ng ®èi.

2. Kh¶ n¨ng vèn ®Çu t

Kh¶ n¨ng vèn ®Çu t ®îc ®¸nh gi¸ trong ®¸nh gi¸ ®Êt b»ng tæng gi¸ trÞ ®Çu

t (tæng chi phÝ) cho çc LUT. Bao gåm tÊt c¶ çc kho¶n ®Çu t cho çc LUT tõ

khi b¾t ®Çu ®Õn khi kÕt thóc.

Trong m« t¶ ®Þnh tÝnh, thuéc tÝnh nµy ®îc ph©n lo¹i thµnh cao, thÊp, trung

b×nh:

- Chi phÝ s¶n xuÊt cao: thêng ®èi víi çc LUT s¶n xuÊt hµng ho¸ c©y ng¾n

ngµy nh rau, c©y l©u n¨m, c©y c«ng nghiÖp...

- Chi phÝ s¶n xuÊt trung b×nh: thêng ®èi víi çc LUT cña c©y hµng n¨m nh

c©y l¬ng thùc, çc lo¹i c©y ng¾n ngµy vµ ë çc hé gia ®×nh n«ng d©n cã

møc thu nhËp trung b×nh.

- Chi phÝ s¶n xuÊt thÊp: thêng ®èi víi çc LUT s¶n xuÊt tù tóc truyÒn thèng

cña n«ng d©n nghÌo, ®Çu t s¶n xuÊt nhá

M« t¶ ®Þnh lîng ®îc dïng ®Ó ph©n tÝch çc chØ tiªu kinh tÕ tæng vèn ®Çu t

cho ph¹m vi 1 ha.

3. Kh¶ n¨ng lao ®éng

Thuéc tÝnh nµy ®îc biÓu thÞ lµ sè c«ng lao ®éng/LUT theo mïa vô, theo n¨m

hoÆc theo thêi ®iÓm lao ®éng mïa vô, bao gåm c¶ lao ®éng cña n«ng hé vµ

lao ®éng thuª mín.

Trong m« t¶ ®Þnh tÝnh, sö dông çc cÊp “cao – trung b×nh – thÊp” cña møc

lao ®éng, çc cÊp nµy ®îc ph©n chia phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng ®Þa ph¬ng,

vÝ dô nh:

- CÊp cao: 10 th¸ng c«ng lao ®éng/ha/n¨m

18


- CÊp trung b×nh: 4-10 th¸ng c«ng lao ®éng/ha/n¨m

- CÊp thÊp: < 4 th¸ng c«ng lao ®éng/ha n¨m

Trong m« t¶ ®Þnh lîng ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ th× ®Çu t lao ®éng ph¶i ®îc

ghi nhËn theo ngµy c«ng/LUT/mïa vô hoÆc theo thêi ®iÓm lao ®éng. ViÖc x¸c

®Þnh thêi ®iÓm lao ®éng còng cÇn ®îc chó ý trong qu¸ tr×nh lùa chän çc

LUT. VÝ dô khi thêi ®iÓm lao ®éng cña 2 LUT (lóa níc vµ ®iÒu) trïng nhau th×

sÏ rÊt khã kh¨n trong thêi vô thu ho¹ch, rÊt khã kh¶ thi vÒ mÆt tiÕn hµnh quy

ho¹ch lo¹i sö dông nµy cïng thêi ®iÓm.

4. KiÕn thøc, tr×nh ®é kü thuËt, quan ®iÓm s¶n xuÊt

Çc kiÕn thøc, hiÓu biÕt kü thuËt vµ quan ®iÓm s¶n xuÊt cña çc chñ sö dông

®Êt ®îc thÓ hiÖn qua tr×nh ®é gi¸o dôc phæ cËp, tr×nh ®é kü thuËt còng

nh hiÖu qu¶ tiÕp thu ®æi míi vµ thay ®æi tËp qu¸n s¶n xuÊt. Thuéc tÝnh nµy

®îc m« t¶ ®Þnh tÝnh.

VÝ dô: M« t¶ thuéc tÝnh nµy nh sau: “ çc chñ sö dông ®Êt phÇn lín kh«ng cã

tr×nh ®é kü thuËt cao, s¶n xuÊt theo çc ph¬ng ph¸p cæ truyÒn vµ Ýt thay

®æi tËp qu¸n canh t¸c…” hay “ phÇn lín çc chñ sö dông ®Êt cã tr×nh ®é

phæ th«ng c¬ së, hä rÊt mong muèn ®îc tiÕp thu çc tiÕn bé khoa häc kü

thuËt míi: çc lo¹i c©y trång cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt…” hay “ ngêi n«ng

d©n cã tr×nh ®é sÏ biÕt çch tiÕp cËn vµ ¸p dông çc tiÕn bé KHKT mét çch

dÔ dµng h¬n so víi nh÷ng ngêi n«ng d©n kh«ng cã tr×nh ®é”.

5. Th«ng tin kinh tÕ

Nh÷ng th«ng tin kinh tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt cho yªu cÇu ph©n tÝch kinh

tÕ cho çc LUT nh»m tÝnh hiÖu qu¶ sö dông ®Êt.

Th«ng tin kinh tÕ mang tÝnh thêi ®iÓm, ®ßi hái ph¶i cËp nhËp ®Çy

®ñ çc th«ng tin kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cho çc ®¸nh gi¸,

ph©n tÝch vÒ kinh tÕ/tµi chÝnh.

+ Thuéc tÝnh kü thuËt vµ qu¶n lý:

1. Sö dông ®Êt ®ai vµ quy m« qu¶n lý s¶n xuÊt

Thuéc tÝnh nµy ë níc ta ®îc LuËt ®Êt ®ai quy ®Þnh lµ quyÒn sö dông ®Êt. §Êt

®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ níc lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u, thèng nhÊt

qu¶n lý theo quy ho¹ch kÕ ho¹ch. Ngêi d©n ®îc giao çc quyÒn sö dông ®Êt.

Trªn thÕ giíi së h÷u ®Êt ®ai ®îc ph©n lo¹i kh¸ râ rµng:

- Së h÷u t nh©n: çc chñ ®Êt tù do, çc chñ trang tr¹i

- Së h÷u tËp thÓ: ®Êt lµng x·, t«n gi¸o, nhµ thê, miÕu thê hä,

hîp t¸c x·…

- Së h÷u nhµ níc: n«ng trêng, rõng b¶o vÖ, rõng ®Æc dông,

phßng hé, çc khu b¶o tån, phóc lîi c«ng céng…

- Thuª ®Êt: thuª b»ng tiÒn, b»ng lao ®éng, hoa lîi…

19


Quy m« qu¶n lý ®Êt ®ai cña çc chñ sö dông ®Êt lµ thuéc tÝnh ®Þnh lîng

theo ha, vÝ dô: nh n«ng tr¹i cì 5-10 ha, trang tr¹i cì 200-500 ha…

Ngêi sö dông ®îc giao h¹n møc sö dông theo ph¸p luËt, vµ trªn c¬ së tµi

nguyªn ®Êt ®ai, d©n sè (sè lao ®éng) trong vïng.

2. Søc kÐo, sö dông c¬ giíi ho¸

Thuéc tÝnh nµy cÇn cã sù ph©n biÖt râ vÒ ph¬ng thøc s¶n xuÊt gi÷a viÖc sö

dông nh©n c«ng, søc kÐo gia sóc hay b»ng m¸y mãc. Thuéc tÝnh nµy ®îc m«

t¶ ®Þnh tÝnh vµ ph©n lo¹i nh sau:

- Dïng nh©n c«ng toµn bé, cã mét Ýt hoÆc kh«ng cã søc kÐo

gia sóc

- Søc kÐo gia sóc kÕt hîp víi nh©n c«ng, cã mét phÇn hoÆc

kh«ng cã m¸y mãc

- C¬ giíi ho¸ mét phÇn trong s¶n xuÊt

- C¬ giíi ho¸ toµn bé

Khi m« t¶ cÇn chó ý liÖt kª toµn bé çc lo¹i dông cô vµ m¸y mãc phôc vô s¶n

xuÊt cho LUT ®ã.

3. Çc ®Æc ®iÓm trång trät, gièng vµ ®Æc ®iÓm thêi vô

CÇn m« t¶ çc lo¹i hÖ thèng c©y trång cña çc LUT:

- §éc canh: trång mét lo¹i c©y/ n¨m / mét ®¬n vÞ diÖn tÝch

- §a canh: trång hai hoÆc nhiÒu lo¹i c©y/ n¨m /mét ®¬n vÞ diÖn tÝch

- C©y l©u n¨m: trång çc lo¹i c©y chiÕm diÖn tÝch ®Êt tõ 2 n¨m trë lªn

§èi víi çc LUT cã thêi kú bá ho¸ ruéng tõ mét hay nhiÒu n¨m th× th«ng tin m«

t¶ cÇn dùa vµo çc yÕu tè trång trät. §èi víi hÖ thèng ®a canh th× cÇn chia

tiÕp nh sau:

- Trång xen hçn hîp: trång hai hoÆc nhiÒu lo¹i c©y ®ång thêi trªn cïng thöa

ruéng mµ kh«ng cÇn theo hµng riªng biÖt cho mçi lo¹i

- Trång xen theo hµng: trång hai hoÆc nhiÒu lo¹i c©y trång ®ång thêi trªn

cïng mét thöa ruéng, mçi lo¹i c©y theo tõng hµng riªng biÖt

- Trång xen theo v¹t

- Trång xen nèi tiÕp nhau

- Trång lu©n canh: trång hai hoÆc nhiÒu lo¹i c©y trång nèi tiÕp nhau trong

n¨m

§èi víi çc lo¹i c©y trång l©u n¨m th× kh«ng m« t¶ theo hÖ thèng c©y trång

nh trªn mµ m« t¶ theo çc bíc ph¸t triÓn cña c©y: sè n¨m sinh trëng, sè n¨m

®Õn lît thu ho¹ch lÇn ®Çu, sè n¨m cho s¶n lîng cao vµ thêi kú ph¶i trång l¹i.

4. §Çu t vËt t

20


M« t¶ çc thuéc tÝnh nµy theo thÓ lo¹i vËt t vµ møc ®Çu t cho mçi LUT: kg

gièng gieo trång, kg ph©n bãn, sè lÇn phun thuèc trõ s©u, trõ cá d¹i/ ha…

(®Çu t dùa vµo çc thuéc tÝnh vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý).

M« t¶ thuéc tÝnh nµy thêng cã 3 møc ®Çu t:

- §Çu t thÊp: ®èi víi n«ng hé nhá vµ nghÌo, chØ ®Çu t tèi thiÓu vÒ gièng, ph©n

bãn vµ thuèc trõ s©u bÖnh.

- §Çu t trung b×nh: ®èi víi çc n«ng hé kh¸ h¬n, ®Çu t thªm c¶ tiÕn bé kü

thuËt vµ khuyÕn ço. Tuy nhiªn hä vÉn bÞ thiÕu vèn ®Çu t s¶n xuÊt, v× vËy

hä thêng kh«ng ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi ®a trong s¶n xuÊt

- §Çu t cao: ®èi víi çc n«ng hé cã tiÒm lùc kinh tÕ vµ lao ®éng, ®Çu t vËt t,

c¬ giíi ho¸, khuyÕn ço vµ cã møc thu nhËp tèi ®a vÒ kinh tÕ.

5. Sö dông kü thuËt trong s¶n xuÊt

Kü thuËt s¶n xuÊt ë ®©y gåm toµn bé çc kh©u thùc tÕ ®îc ¸p dông trong

qu¶n lý LUT n«ng nghiÖp, ®ã lµ:

- Kü thuËt vÖ sinh vµ thiÕt kÕ ®ång ruéng

- Kü thuËt lµm ®Êt: sè lÇn cµy, bõa, thùc hiÖn c¬ giíi ho¸…

- Kü thuËt canh t¸c: thêi vô, gièng, chÕ ®é ch¨m sãc, thu ho¹ch…

+ Thêi vô gieo trång: ¬m c©y gièng, thêi ®iÓm gieo cÊy …

+ ChÕ ®é bãn ph©n: thêi gian, liÒu lîng vµ çch bãn…

+ Lµm cá: thêi gian lµm cá, ph¬ng ph¸p lµm cá…

+ B¶o vÖ c©y trång: Lo¹i thuèc trõ s©u bÖnh, sè lÇn phun thuèc, liÒu lîng

phun…

+ Thu ho¹ch: thñ c«ng hay c¬ giíi ho¸, çch vËn chuyÓn s¶n phÈm…

- Kü thuËt b¶o qu¶n chÕ biÕn s¶n phÈm sau thu ho¹ch.

Cïng víi môc m« t¶ vèn ®Çu t (môc 3, môc 9) viÖc m« t¶ thuéc tÝnh çc kh©u

kü thuËt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rÊt quan träng ®Ó dù tÝnh n¨ng suÊt.

ViÖc bè trÝ thêi gian thùc hiÖn çc kh©u s¶n xuÊt trªn cã liªn quan ®Õn lÞch

thêi vô c©y trång vµ quyÕt ®Þnh lÞch tr×nh lao ®éng cña mçi LUT, cô thÓ lµ

sè ngµy c«ng lao ®éng cho mçi th¸ng cña mét vô/hÖ thèng c©y trång. LÞch

tr×nh lao ®éng nµy sÏ cho thÊy thêi ®iÓm lao ®éng cao hay thÊp cña mçi LUT

vµ khi so s¸nh çc LUT víi nhau sÏ thÊy ®îc toµn bé nhu cÇu lao ®éng cña çc

LUT trong vïng.

Çc kh©u kü thuËt dïng cho çc LUT l©m nghiÖp ®îc chia thµnh 3 nhãm:

- Kü thuËt trång c©y rõng (t¹o rõng hoÆc t¸i t¹o rõng)

+ Ph¬ng ph¸p trång cÊy, bãn ph©n, trõ s©u bÖnh…

+ B¶o dìng rõng nh: lµm cá, tØa c©y, rÆm c©y…

- Kü thuËt thu ho¹ch: ph¬ng ph¸p ®èn c©y, viÖc sö dông m¸y mãc..

21


- Kü thuËt b¶o vÖ, phßng chèng ch¸y rõng, çc biÖn ph¸p ng¨n ngõa ph¸ rõng

bÊt hîp ph¸p

6. N¨ng suÊt vµ s¶n lîng

N¨ng suÊt c©y trång chÝnh lµ ®Çu ra trªn mçi ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt ®ai cña

mçi LUT, thêng tÝnh lµ ha.

S¶n lîng ®îc coi lµ ®Çu ra cña hÖ thèng sö dông ®Êt hoÆc cña mét n«ng tr¹i,

mét n«ng trêng, l©m trêng. ViÖc dù tÝnh n¨ng suÊt lµ ®Çu ra quan träng

trong ®¸nh gi¸ ®Êt.

N¨ng suÊt vµ s¶n lîng thÓ hiÖn hiÖu qu¶ tù nhiªn/hiÖu qu¶ sinh häc cña çc

LUT trªn çc LMU.

- N¨ng suÊt thùc thu cña c©y trång lµ kÕt qu¶ t¬ng t¸c gi÷a çc LUT vµ LMU.

KÕt qu¶ nµy chÞu t¸c ®éng cña viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, ®Çu t vËt t vµ çc

kh©u kü thuËt kh¸c. N¨ng suÊt ë møc ®Çu t võa vµ cao cã thÓ h¬n gÊp 3-5

lÇn so víi møc ®Çu t truyÒn thèng. V× vËy khi m« t¶ thuéc tÝnh nµy cña LUT,

cÇn ph©n biÖt chi tiÕt néi dung t¸c ®éng nh lo¹i c©y, gièng, møc ®Çu t, ph-

¬ngthøc qu¶n lý s¶n xuÊt …

- M« t¶ LUT, còng cã thÓ íc tÝnh, dù tÝnh n¨ng suÊt dùa vµo çc sè liÖu ®iÒu

tra vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt tõ nhiÒu n¨m/ vô tríc ®ã. ViÖc íc tÝnh n¨ng suÊt

thêng ®îc dïng khi m« t¶ çc LUT t¬ng lai trong ph©n h¹ng thÝch hîp.

VÝ dô: Sau khi ph©n tÝch çc sè liÖu n¨ng suÊt, cã thÓ dù tÝnh n¨ng suÊt cho

çc h¹ng thÝch hîp cña çc LUT t¬ng lai theo çc møc ®Çu t kh¸c nhau nh sau:

- LUT S1: §Çu t ph©n ®¹m 200 kg/ha, dù tÝnh n¨ng suÊt lµ 5-7 tÊn thãc/ha

§Çu t ph©n ®¹m 100 kg/ha, dù tÝnh n¨ng suÊt tõ 4-5 tÊn thãc/ ha

- LUT S2: §Çu t ph©n ®¹m 100 kg/ha, dù tÝnh n¨ng suÊt tõ 2-3 tÊn /ha

+ Thuéc tÝnh h¹ tÇng c¬ së

1. Çc yªu cÇu vÒ c¬ së h¹ tÇng

Thuéc tÝnh nµy rÊt ®îc quan t©m ®Æc biÖt khi ®¸nh gi¸ ®Êt trªn quan ®iÓm

®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô cho quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi

n«ng th«n. Gåm çc nhu cÇu cña LUT vÒ c¬ së giao th«ng ®êng x¸, dÞch vô

khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, tÝn dông, dÞch vô gièng, ph©n bãn, b¶o vÖ thùc

vËt, trang thiÕt bÞ vµ c¬ së b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, trang thiÕt bÞ vµ nhµ

m¸y chÕ biÕn n«ng l©m s¶n…

* Çc chØ tiªu kinh tÕ cÇn ph©n tÝch:

- §Çu t c¬ b¶n: ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng vïng ®Êt míi khai hoang, cÇn cã

sù ®Çu t hîp lý ban ®Çu…

- Tæng thu nhËp: ®îc quy ra b»ng tiÒn mÆt, tÝnh theo s¶n lîng thu ®îc cña

LUT

22


- Tæng chi phÝ: Bao gåm tæng çc lo¹i chi phÝ phôc vô cho mét LUT hay cho

mét hÖ thèng s¶n xuÊt

- Thu nhËp thuÇn: Tæng thu nhËp – Tæng chi phÝ (bao gåm c«ng lao ®éng)

- Thu nhËp hçn hîp: Tæng thu nhËp – Tæng chi phÝ vËt chÊt (kh«ng kÓ c«ng

lao ®éng)

- Gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng: Thu nhËp thuÇn/sè c«ng lao ®éng. §îc lùa chän

®Ó c©n nh¾c xem LUT nµo cã hiÖu qu¶ h¬n

- HiÖu suÊt ®ång vèn: Thu nhËp thuÇn/ Tæng chi phÝ

* Çc chØ tiªu x· héi cÇn ph©n tÝch:

Gåm çc chØ tiªu ®Þnh tÝnh:

- §¶m b¶o an toµn l¬ng thùc, gia t¨ng çc lîi Ých cho ngêi n«ng d©n

- §¸p øng môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sö dông ®Êt trong vïng

- Thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi n«ng d©n

- T¨ng cêng s¶n phÈm hµng ho¸ xuÊt khÈu

- VÊn ®Ò ®Þnh canh ®Þnh c, chuyÓn giao çc tiÕn bé KH-KT vµo s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp

* Çc chØ tiªu m«i trêng:

§¸nh gi¸ ®Êt cña FAO quan t©m ®Õn thuéc tÝnh m«i trêng vµ ph©n tÝch çc

¶nh hëng cña çc lo¹i sö dông ®Êt ®Õn m«i trêng nh»m t×m hiÓu kh¶ n¨ng

suy tho¸i cña m«i trêng trong ®é ph× ®Êt khi sö dông chóng.

Thêng ph©n tÝch çc t¸c ®éng chÝnh:

- Xãi mßn:

+ Lîng ma vµ cêng ®é ma

+ §é che phñ vµ th¶m thùc vËt

+ §é dèc

+ BiÖn ph¸p canh t¸c

+ Çc tÝnh chÊt lý, hãa, sinh vµ chÕ ®é níc cña ®Êt

- Nguyªn nh©n g©y tho¸i hãa ®Êt ®ai:

+ Xãi mßn röa tr«i

+ Bãn ph©n ph©n kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng c©n ®èi

+ ChÕ ®é lu©n canh kh«ng hîp lý

- Nguyªn nh©n mÆn hãa, phÌn hãa

+ ChÕ ®é tíi tiªu

+ ChÕ ®é lu©n canh c©y trång

- Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng

+ ¶nh hëng cña çc chÊt th¶i c«ng nghiÖp, ®« thÞ hãa, khai kho¸ng, s¶n xuÊt

ph©n bãn,

23


+ Thuèc b¶o vÖ thùc vËt

Câu 4 nêu các yêu cầu sử dụng đất của các LUT ? cho vd cụ thể về yêu cầu quản lý đối với một LUT được lựa chọn ?

Yªu cÇu sö dông ®Êt lµ nh÷ng ®ßi hái / yªu cÇu vÒ ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt

®Êt ®ai ®Ó ®¶m b¶o cho mçi lo¹i sö dông ®Êt dù kiÕn ph¸t triÓn ®îc bÒn

v÷ng.

Mçi lo¹i sö dông ®Êt ®ai cã nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n kh¸c nhau, v× vËy ph¶i x¸c

®Þnh cô thÓ riªng cho tõng lo¹i sö dông.

§Ó c«ng viÖc ph©n h¹ng møc ®é sö dông thÝch hîp ®îc chuÈn x¸c th× viÖc

x¸c ®Þnh yªu cÇu vÒ sö dông ®Êt ®ai cña çc lo¹i sö dông ®Êt ®ai cña çc

lo¹i sö dông ph¶i ®îc c©n nh¾c, xem xÐt vµ x¸c ®Þnh cho s¸t ®óng phï hîp víi

thùc tÕ.

Yªu cÇu vÒ sö dông ®Êt ®ai ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së c¶ 3 nhãm chØ tiªu

sau:

- Çc yªu cÇu sinh trëng hoÆc sinh th¸i: çc yªu cÇu sinh lý cña LUT cÇn thiÕt

cho sù sinh trëng vµ sù sèng cña LUT, gåm cã ®Æc tÝnh, tÝnh chÊt ®Êt ®ai

(bao gåm c¶ ®Êt, níc, khÝ hËu), chñ yÕu dùa vµo çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn.

- Çc yªu cÇu qu¶n lý: çc yªu cÇu nµy liªn quan ®Õn çc thuéc tÝnh kü thuËt

vµ qu¶n lý cña LUT.

- Çc yªu cÇu vÒ b¶o vÖ: çc yªu cÇu nh»m ®¶m b¶o LUT trªn c¬ së bÒn

v÷ng, b¶o vÖ ®Êt, chèng tho¸i ho¸ ®Êt vµ m«i trêng.

§Ó thuËn tiÖn cho viÖc x¸c ®Þnh ph©n h¹ng ®Êt ®ai, yªu cÇu sö dông ®Êt

®ai thùc hiÖn theo çc yÕu tè vµ chØ tiªu ph©n cÊp trong x¸c ®Þnh ®¬n vÞ

b¶n ®å ®Êt ®ai. Theo FAO yªu cÇu sö dông ®Êt ®ai ®îc x¸c ®Þnh theo híng

møc ®é thÝch nghi tõ cao xuèng thÊp hoÆc theo híng møc ®é h¹n chÕ tõ thÊp

®Õn cao. Thùc chÊt hai híng nµy chÝ lµ mét, cã kh¸c nhau lµ theo chiÒu thuËn

vµ chiÒu nghÞch. Phæ biÕn hiÖn nay ¸p dông theo híng x¸c ®Þnh møc ®é

thÝch nghi S1, S2, S3, N v× dÔ hiÓu vµ dÔ lµm h¬n.

1.1. Çc yªu cÇu vÒ sinh trëng

Çc yªu cÇu cña LUT cã liªn quan ®Õn sù sinh trëng, hÇu hÕt dïng cho çc LUT

vÒ n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp.

§èi víi ®èi tîng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhãm yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn sinh

trëng lµ quan träng nhÊt:

Trªn çc vïng lín lµ çc ®iÒu kiÖn: khÝ hËu, nhiÖt ®é, lîng ma, nhãm ®Êt, chÕ

®é níc…

Trªn çc vïng nhá nã cã liªn quan ®Õn ®é dèc, ®Þa h×nh t¬ng ®èi, lo¹i ®Êt

(®¬n vÞ, ®¬n vÞ phô), ®é ph×, thµnh phÇn c¬ giíi, chÕ ®é tíi, chÕ ®é tiªu,…

24


Çc yªu cÇu cña ®èi tîng c©y trång cña mét LUT cÇn ph¶i x¸c ®Þnh trªn çc

yÕu tè sinh th¸i vµ cÇn ph¶i ph©n chia theo çc møc: ThÝch hîp nhÊt, trung

b×nh vµ Ýt thÝch hîp. Qua ®ã cã thÓ so s¸nh víi çc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai trong

1 ®¬n vÞ ®Êt ®ai (LMU) mµ chóng ta dù ®Þnh ¸p dông çc LUT ®ã.

Çch tèt nhÊt ®Ó n¾m b¾t ®îc çc yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn sinh trëng cña mét

LUT lµ sù so s¸nh vµ tæng hîp çc tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn sinh th¸i,

®Æc tÝnh, tÝnh chÊt ®Êt kÕt hîp víi çc kiÕn thøc, kinh nghiÖm cña çc nhµ

khoa häc, ngêi n«ng d©n vµ nh÷ng thö nghiÖm nghiªn cøu vÒ tèc ®é sinh tr-

ëng/ n¨ng suÊt cña çc LUT lùa chän trong vïng ®¸nh gi¸ ®Êt. Çc çn bé

khuyÕn n«ng, çc nhµ qu¶n lý ®Êt ®ai cã thÓ cung cÊp çc th«ng tin cã gi¸ trÞ

vÒ yªu cÇu sö dông ®Êt kh¸ chuÈn x¸c trong khu vùc hä ®îc ph©n c«ng qu¶n

lý. Çc trëng th«n vµ çc n«ng d©n giµu kinh nghiÖm cã thÓ cung cÊp çc

th«ng tin quan träng vÒ yªu cÇu cña çc c©y trång cã vai trß quan träng cña

®Þa ph¬ng m×nh.

Mét sè çc yªu cÇu sinh th¸i cã liªn quan ®Õn chu kú sèng cña c©y trång th-

êng ®îc chóng ta quan t©m nh:

- §é Èm

- Kh¶ n¨ng gi÷ níc tÇng mÆt

- Kh¶ n¨ng cung cÊp kh«ng khÝ «xy cho tÇng rÔ c©y trång

- Kh¶ n¨ng cung cÊp chÊt dinh dìng N, P, K…

- §é s©u tÇng ®Êt

- Kh¶ n¨ng vµ çc nguy c¬ bÞ ngËp óng.

NhËn xÐt vÒ ¶nh hëng cña mét sè ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®èi víi c©y trång:

Yªu cÇu níc cña çc lo¹i c©y trång lµ thÊp trong suèt thêi kú ®Çu ph¸t triÓn

cña c©y (cho ®Õn khi chóng bao phñ 20-30% cña ®Êt). NhiÒu lo¹i c©y chÞu

®îc h¹n trong giai ®o¹n nµy mµ kh«ng hÒ gi¶m vÒ n¨ng suÊt. Nhng nhu cÇu

vÒ níc lín h¬n rÊt nhiÒu vµo thêi kú ra hoa ®Ó h×nh thµnh n¨ng suÊt nÕu

thiÕu níc ë giai®o¹n nµy sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt c©y trång bÞ gi¶m râ

rÖt. ViÖc cung cÊp dinh dìng ®Çy ®ñ ë giai ®o¹n ®Çu sÏ cã t¸c ®éng tèt h¬n

h¼n so víi çc giai ®o¹n sau, tuy nhiªn viÖc t¨ng n¨ng suÊt l¹i quyÕt ®Þnh ë

thêi ®iÓm bãn thóc tríc lóc ra hoa. Mét sè lo¹i c©y trång kh«ng chÞu ®îc t×nh

tr¹ngóng níc v× thiÕu oxy trong giai ®o¹n míi mäc, song trong çc giai ®o¹n

sau hiÖn tîng óng Ýt ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt h¬n. Ngay ®èi víi c©y lóa cã

thÓ chÞu ®ùng ®îc thêi gian ngËp ng¾n tõ 5-7 ngµy ë giai ®o¹n tõ lóc cÊy

®Õn ®Î nh¸nh mµ kh«ng ¶nh hëng tíi tèc ®é sinh trëng vµ ph¸t triÓn, nhng

møc ®é nµy sÏ nghiªm träng nÕu ë giai ®oan lµm ®ßng vµ trç b«ng…

1.2. Çc yªu cÇu vÒ qu¶n lý s¶n xuÊt

25


Çc yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn qu¶n lý: cã liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng cña con

ngêi t¸c ®éng vµo ®Êt trong qu¸ tr×nh ¸p dông çc LUT cô thÓ. Hay nã dùa

trªn c¬ së çc thuéc tÝnh vÒ qu¶n lý vµ kü thuËt cña çc LUT.

Çc yªu cÇu qu¶n lý bao gåm:

- Çc ®iÒu kiÖn ®Ó lµm ®Êt: cµy, bõa, san, ñi mÆt ®Êt…

- Çc kh¶ n¨ng lµm ®Êt: ®iÒu kiÖn vÒ c¬ giíi ho¸, kh¶ n¨ng ®a

m¸y mãc vµo sö dông, lµm ®Êt b»ng thñ c«ng, søc kÐo tr©u bß…

- Çc ®iÒu kiÖn phôc vô cho thu ho¹ch vµ chÕ biÕn: thu ho¹ch

b»ng c¬ giíi hay thñ c«ng, b¶o qu¶n n«ng s¶n b»ng çc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i

hay th«ng thêng…

Çc yªu cÇu vÒ qu¶n lý cña çc LUT c©y trång hµng n¨m nh lóa, ng«, çc c©y

c«ng nghiÖp ng¾n ngµy kh¸c h¼n víi çc lo¹i c©y dµi ngµy nh cµphª, cao su,

chÌ… Çc yªu cÇu cña c©y dµi ngµy nh cao su, cµ phª vµ c©y l©m nghiÖp kh¸

réng, kh«ng cô thÓ. HÇu hÕt çc nhu cÇu qu¶n lý nµy ®Òu bÞ ¶nh hëng bëi

çc ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh: dèc, ®¸ lÉn vµ kh« h¹n, yªu cÇu quan träng cho çc

LUT l©m nghiÖp lµ quy m« çc ®¬n vÞ qu¶n lý.

§èi víi yªu cÇu qu¶n lý çc ®iÒu kiÖn cã thÓ ®îc chia ra theo møc ®é nh:

- Møc qu¶n lý tèi u

- Møc cã thÓ chÊp nhËn ®îc/trung b×nh

- Møc kh«ng ®¶m b¶o

Çc møc ®é nµy kh«ng liªn quan ®Õn çc møc ®¸nh gi¸ n¨ng suÊt. ViÖc chÊp

nhËn cña çc møc dùa vµo t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chi phÝ vµ sù thuËn lîi. Ngêi

ta chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ çc yªu cÇu qu¶n lý khi çc thuéc tÝnh qu¶n lý cña LUT

®îc x¸c ®Þnh mét çch râ rµng. Çc yªu cÇu qu¶n lý sÏ kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc

nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng mÆt tÝnh to¸n vÒ kü thuËt, nh: møc ®é lÉn

cña ®¸ cã trong ®Êt cã thÓ g©y c¶n trë cho viÖc ®a m¸y mãc vµo lµm ®Êt

nhng kh«ng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn viÖc lµm ®Êt b»ng c«ng cô vµ gia sóc. Hay

®¸nh gi¸ vÒ viÖc thu ho¹ch lóa trong mïa ma sÏ kh«ng hÒ gÆp khã kh¨n khi cã

çc hÖ thèng thiÕt bÞ sÊy kh«. ViÖc ®¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn giao th«ng, vÊn

®Ò thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm… lµ nh÷ng yªu cÇu quan träng cña çc LUT

®èi víi çc s¶n phÈm cång kÒnh nh mÝa, gç, cñi ®èt còng nh çc s¶n phÈm dÔ

háng nh rau, hoa, qu¶…

§èi víi çc yªu cÇu qu¶n lý, ranh giíi gi÷a çc ®iÒu kiÖn tèt nhÊt, cã thÓ tiÕp

nhËn hay kh«ng an toµn, kh«ng cÇn thiÕt cho tham kh¶o çc møc n¨ng suÊt,

nhng cÇn cho viÖc ®¸nh gi¸ møc tiÕp nhËn cña n«ng d©n vµ çc nhµ qu¶n lý.

Çc yªu cÇu qu¶n lý chØ cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ tèt khi çc thuéc tÝnh kü thuËt

vµ qu¶n lý cña çc LUT ®îc x¸c ®Þnh.

26


1.3. Çc yªu cÇu b¶o vÖ cña LUT

§©y lµ nh÷ng yªu cÇu ®Ó thùc hiÖn mét lo¹i h×nh sö dông dùa trªn c¬ së sö

dông bÒn v÷ng nh tr¸nh ®îc sù suy tho¸i vÒ ®Êt ®ai vµ çc th¶m thùc vËt

(x¸c ®Þnh tû lÖ xãi mßn ®Êt cã thÓ chÊp nhËn ®îc, møc ®é cã thÓ cho phÐp

®èi víi sù tho¸i ho¸ cña th¶m thùc vËt vµ møc ®é bÞ nhiÔm mÆn) vµ ®¶m

b¶o tÝnh bÒn v÷ng cho chÝnh çc LUT ®ã.

Çc yªu cÇu ¸p dông cho çc LUT n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp lµ:

- Tû lÖ mÊt ®Êt, chia trung b×nh theo chu kú quay vßng c©y

trång (gåm c¶ nh÷ng n¨m ®Êt bá ho¸) hoÆc chu kú c©y l©m nghiÖp cã n»m

trong ngìng an toµn/cho phÐp kh«ng?

- CÊu tróc ®Êt, ®é xèp vµ lîng dinh dìng cña ®Êt kh«ng ®îc

gi¶m qu¸ nhiÒu/ngìng cho phÐp t¹i cïng thêi ®iÓm sö dông çc LUT

- N¨ng suÊt b×nh qu©n cña çc LUT kh«ng ®îc gi¶m

- NgËp lôt tõ bªn ngoµi vµ sù l¾ng ®äng kh«ng ®îc t¨ng, lîng n-

íc c¬ b¶n cho vô kh« kh«ng ®îc gi¶m.

TÝnh thÝch hîp cña çc LUT víi çc ®iÒu kiÖn bÊt lîi tõ thiªn nhiªn ph¶i réng.

- Nguån gen cña çc c©y trång cã Ých vµ çc ®éng vËt ®Æc

biÖt cÇn ®îc b¶o tån.

§èi víi çc LUT b¶o vÖ rõng, viÖc sö dông kh¸i niÖm “yªu cÇu sö dông ®Êt” cã

kh¸c víi mét trong çc LUT n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp. Trong çc LUT b¶o vÖ

l©m nghiÖp, çc yªu cÇu kh«ng quy vÒ n¨ng suÊt s¶n lîng vµ nh÷ng thùc tiÔn

cã liªn quan ®Õn viÖc giíi thiÖu çc LUT. Sù ®¸nh gi¸ thêng dùa trªn c¬ së

cña:

- Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo sÏ lµ bÊt lîi cho çc ¶nh hëng m«i trêng

nÕu çc LUT kh«ng ®îc thùc hiÖn?

- Çc LUT cã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ ®Êt chèng l¹i çc

¶nh hëng bÊt lîi ?

VÝ dô: Yªu cÇu c¬ b¶n cña lo¹i sö dông ®Êt chuyªn lóa: Lµ çc lo¹i ®Êt phï

sa, ®Êt ®á vµng biÕn ®æi do trång lóa níc, ®Êt x¸m b¹c mµu vµ ®Êt ®á vµng

cã ®Þa h×nh b»ng ph¼ng cã kh¶ n¨ng gi÷ níc mïa ma. §é dµy tÇng canh t¸c

kh«ng qóa máng, thµnh phÇn c¬ giíi tõ nhÑ ®Õn nÆng, kh«ng bÞ ngËp thêng

xuyªn, thuéc vïng cã nhiÖt ®é trung b×nh vµ cao… vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i cã t íi

hoÆc thuéc vïng cã lîng ma trung b×nh ®Õn cao.

Yªu cÇu cña LUT chuyªn mµu vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy: ThÝch hîp

víi tÊt c¶ ®Êt phï sa, ®Êt b¹c mµu vµ ®Êt ®á vµng. Thµnh phÇn c¬ giíi tõ

trung b×nh ®Õn nhÑ. §Êt t¬i xèp, tho¸t níc tèt, tÇng ®Êt kh«ng qu¸ máng,

cÇn ma nhiÒu, nhiÖt ®é cao, kh«ng ngËp lôt, kh«ng nhiÔm mÆn hoÆc phÌn.

27


§Æc biÖt chØ sö dông víi ®Þa h×nh b»ng ph¼ng: ®é dèc díi 15o ®Ó tr¸nh xãi

mßn röa tr«i.

Yªu cÇu cña LUT c©y l©u n¨m: ThÝch hîp víi nhiÒu lo¹i ®Êt: çc lo¹i ®Êt ®á

vµng, mïn vµng ®á trªn nói, ®Êt x¸m vµ ®Êt çt biÓn… cã thÓ trång tíi ®é

dèc 20-25o, nhng ®é dµy tÇng ®Êt tèi thiÓu ph¶i dµy trªn 50 cm ®Ó c©y

trång ph¸t triÓn ®îc l©u dµi. Yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é tuú thuéc lo¹i c©y trång

(nhiÖt ®íi hoÆc «n ®íi), nhng nh×n chung ®Òu cÇn ma nhiÒu ®Ó cã ®ñ Èm

(trõ c©y ®iÒu thÝch hîp víi ma võa). Mét sè c©y trång dµi ngµy cÇn ph¶i tíi

nh cµ phª, d©u t»m, tiªu… Nhng nh×n chung ®Òu kh«ng chÞu ngËp vµ ®Êt

kh«ng nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn (trõ c©y dõa níc chÞu mÆn ®îc võa ph¶i, døa

chÞu ®ùng ®îc kh¸ h¬n…)

Yªu cÇu LUT n«ng l©m kÕt hîp: Lµ lo¹i sö dông ®Êt ®a canh, ®a d¹ng ho¸

c©y trång, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c©y trång n«ng nghiÖp vµ c©y trång l©m

nghiÖp trong mét hÖ sinh th¸i, ®¶m b¶o ®îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ b¶o

vÖ m«i trêng. §©y lµ mét hÖ canh t¸c sö dông hîp lý ®Êt ®ai, phèi hîp c¶ 2

môc ®Ých: c©y th©n gç ®îc trång vµ sinh trëng trªn çc lo¹i ®Êt canh t¸c

n«ng nghiÖp hoÆc ch¨n th¶ vµ ngîc l¹i: c©y trång n«ng nghiÖp ®îc trång trªn

®Êt canh t¸c l©m nghiÖp. Hai hÖ thèng c©y trång nµy ®îc s¾p xÕp hîp lý

trong kh«ng gian vµ kÕ tiÕp nhau theo thêi gian. Gi÷a chóng cã t¸c ®éng qua

l¹i víi nhau vÒ ph¬ng diÖn sinh th¸i vµ kinh tÕ. ChÝnh v× vËy vÒ yªu cÇu sö

dông ®Êt ®ai cña lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m kÕt hîp réng h¬n çc lo¹i

c©y trång n«ng nghiÖp thuÇn, nh ®é dèc cao vµ tÇng ®Êt máng vÉn cã thÓ

tËn dông bè trÝ ®îc…

Yªu cÇu LUT nu«i trång thñy s¶n: lµ ph¬ng thøc canh t¸c cã truyÒn thèng

l©u ®êi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh trªn quy m« réng vµ hiÖn ®¹i. §èi tîng

s¶n xuÊt kh¸ ®a d¹ng trªn c¶ níc ngät vµ níc lî víi nhiÒu lo¹i t«m, ç, t¶o, cua…

Ph¬ng thøc canh t¸c tõ qu¶ng canh, b¸n th©m canh ®Õn th©m canh cao.

Ngoµi ra cßn cã kiÓu nu«i ç lång rÊt c¬ ®éng, cã thÓ ph¸t triÓn kh¾p mäi

n¬i. §iÒu kiÖn thÝch cho nu«i trång thñy s¶n cßn cÇn ®îc nghiªn cøu chuyªn

s©u vµ cô thÓ.

ViÖc x¸c nhËn çc yªu cÇu sö dông ®Êt cã ý nghÜa cho çc LUT ®îc lùa chän

vµ cho çc vïng nghiªn cøu ®îc tiÕn hµnh ë giai ®o¹n ®Çu cña ®¸nh gi¸ ®Êt.

ChØ b»ng çch nµy míi ch¾c ch¾n r»ng thu thËp ®îc ®Çy ®ñ çc d÷ liÖu

theo çc ®Æc tÝnh ®Êt phï hîp. D÷ liÖu vÒ çc ®Æc tÝnh cña ®Êt rÊt cÇn ®Ó

x¸c ®Þnh çc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai trong vïng nghiªn cøu nh»m ®¶m b¶o cho

çc yªu cÇu sö dông ®Êt.

28


Çc yªu cÇu vÒ lao ®éng vµ vèn kh«ng phô thuéc vµo çc yªu cÇu sö dông

®Êt, v× çc chØ tiªu nµy kh«ng ®îc coi lµ çc ®Þnh lîng ®Æc trng cña ®Êt.

Chóng ®îc tÝnh to¸n khi: lùa chän çc LUT; m« t¶ çc LUT ®îc lùa chän; trong

khi ph©n tÝch kinh tÕ cña kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®Êt.

Câu 5 các nguyên tắc sử dụng đất bền vững của FAO và ở vn ?

Theo khung ®¸nh gi¸ viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai cña Héi th¶o quèc tÕ 1991 ë

Nairobi, cã 5 nguyªn t¾c chÝnh lµ nÒn t¶ng cho çc LUT ®îc bÒn v÷ng:

1. Duy tr× n©ng cao s¶n lîng

2. Gi¶m tèi thiÓu møc rñi ro trong s¶n xuÊt. TÝnh thÝch hîp cña

çc LUT réng r·i: cã kh¶ n¨ng thÝch øng/thÝch hîp víi çc ®iÒu kiÖn bÊt lîi tõ

çc yÕu tè tù nhiªn.

3. B¶o vÖ tiÒm n¨ng tµi nguyªn tù nhiªn vµ ng¨n chÆn sù tho¸i

ho¸ ®Êt

4. Cã thÓ tån t¹i vÒ mÆt kinh tÕ

5. Cã thÓ chÊp nhËn ®îc vÒ mÆt x· héi

Tõ nh÷ngnguyªn t¾c chung trªn, vËn dông vµo ®iÒu kiÖn cña ViÖt nam mét

lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®îc xem lµ bÒn v÷ng ph¶i ®¹t ®îc 3 yªu cÇu sau:

1. BÒn v÷ng vÒ kinh tÕ: c©y trång cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®-

îc thÞ trêng chÊp nhËn.

2. BÒn v÷ng vÒ m«i trêng: lo¹i h×nh sö dông ®Êt ph¶i b¶o vÖ

®îc ®é mµu mì cña ®Êt, ng¨n chÆn tho¸i ho¸ ®Êt vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh

th¸i ®Êt.

3. BÒn v÷ng vÒ mÆt x· héi: thu hót ®îc lao ®éng, ®¶m b¶o ®êi

sèng x· héi ph¸t triÓn.

Ba yªu cÇu trªn lµ ®Ó xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt hiÖn t¹i.

Çc ®Æc trng ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i h×nh sö dông ®Êt:

- §¬n vÞ ®Êt ®ai, lo¹i thùc b×, hiÖn tr¹ng c©y trång

- S¶n phÈm, s¶n lîng

- Çc lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt, thùc tÕ ®Çu t

- §iÒu kiÖn x· héi: së h÷u ®Êt ®ai, quan niÖm ph¸p lý, quy m«

n«ng tr¹i, lùc lîng s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý…

- §iÒu kiÖn kinh tÕ: kh¶ n¨ng vèn, çc yÕu tè ®Çu t vµ thu

ho¹ch…

Çc ®Æc trng trªn ®îc so s¸nh víi nh÷ng nhu cÇu cña ngêi sö dông ®Êt. Cã

thÓ cïng mét lo¹i h×nh sö dông ®Êt trªn cïng mét ®¬n vÞ ®Êt ®ai nhng møc

®Çu t vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kh¸c nhau.

29


Tuú thuéc môc tiªu cña viÖc nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ ®Êt mµ viÖc ph©n chia

vµ m« t¶ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ kh¸i qu¸t hay chi tiÕt. NÕu cã kÕ ho¹ch

nghiªn cøu lo¹i h×nh sö dông ®Êt ®Ó phôc vô quy ho¹ch th× cÇn m« pháng

çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt cho t¬ng lai trªn c¬ së çc lo¹i sö dông ®Êt hiÖn t¹i.

Câu 6 khái niệm chung về loại hình sử dụng đất đai , phân biệt khái niệm : loại hình sử dụng đất chính , loại hình sử dụng đất , kiểu sử dụng đất , và cho các ví dụ minh hoạ ?

Sö dông ®Êt

Theo FAO: §Êt ®ai ®îc sö dông theo nhiÒu d¹ng kh¸c nhau:

- Trùc tiÕp s¶n xuÊt: çc lo¹i c©y trång, ®ång cá, rõng

- Gi¸n tiÕp s¶n xuÊt: ch¨n nu«i, çc s¶n phÈm cña ch¨n nu«i: thÞt, s÷a…

- Môc ®Ých b¶o vÖ: chèng suy tho¸i ®Êt, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, b¶o

vÖ çc loµi quý hiÕm…

- Sö dông ®Êt theo çc chøc n¨ng ®Æc biÖt: khu d©n c, ph¸t triÓn ®«

thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, giao th«ng, thuû lîi …

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt lµ bøc tranh m« t¶ thùc tr¹ng sö dông ®Êt cña

mét vïng ®Êt víi nh÷ng ph¬ng thøc qu¶n lý s¶n xuÊt trong çc ®iÒu

kiÖn kinh tÕ-x· héi vµ kü thuËt ®îc x¸c ®Þnh.

Nh÷ng lo¹i h×nh sö dông ®Êt cã thÓ hiÓu nghÜa réng lµ çc lo¹i h×nh

sö dông ®Êt chÝnh (Major type of land use) hoÆc cã thÓ m« t¶ chi tiÕt

h¬n víi kh¸i niÖm lµ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land use type).

2.2.1. Lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh:

Lµ sù ph©n chia viÖc sö dông ®Êt trong khu vùc hoÆc vïng n«ng l©m

nghiÖp, chñ yÕu dùa trªn c¬ së çc ph¬ng thøc:

- sö dông ®Êt nhê níc trêi

- sö dông ®Êt nhê níc tíi

- trång rõng

- ch¨n nu«i gia sóc

kÕt hîp víi çc thuéc tÝnh chÝnh cña yÕu tè tù nhiªn vµ sinh häc, và

ph©n chia sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ra thµnh çc c©y l©u n¨m, c©y

hµng n¨m; l©m nghiÖp; ®ång cá…

Theo FAO th× lo¹i sö dông ®Êt chÝnh thêng ¸p dông cho viÖc ®iÒu tra

mang tÝnh tæng hîp, thÓ hiÖn trªn çc tû lÖ b¶n ®å nhá, trªn thùc tÕ

viÖc x¸c ®Þnh çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh kh«ng tr¶ lêi ®îc nh÷ng

vÊn ®Ò thùc tiÔn trong s¶n xuÊt ë çc quy m« nhá, cÊp trang tr¹i, cÊp

x·…,

VÝ dô: ë cÊp tû lÖ b¶n ®å nhá 1/1.000.000 kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc çc

lo¹i c©y trång cô thÓ

30


2.2.2. Lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land Use Type - LUT):

Lµ lo¹i h×nh ®· ®îc ph©n chia nhá riªng biÖt tõ çc lo¹i h×nh sö dông

®Êt chÝnh. Nã lµ lo¹i h×nh ®Æc biÖt cña sö dông ®Êt ®îc m« t¶ chi

tiÕt vµ râ rµng theo çc thuéc tÝnh nhÊt ®Þnh nh: thuéc tÝnh sinh häc,

quy tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc tÝnh vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai (søc kÐo trong lµm

®Êt, ®Çu t vËt t kü thuËt…) vµ çc ®Æc tÝnh vÒ kinh tÕ, kü thuËt, x·

héi (®Þnh híng thÞ trêng, vèn ®Çu t, th©m canh, lao ®éng, vÊn ®Ò së

h÷u ®Êt ®ai).

VÝ dô: 1 Lóa; 2 Lóa; 2 Lóa Mµu; Chuyªn Mµu; Lóa Ç; C©y ¨n qu¶;...

Çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt thêng ®îc x¸c ®Þnh ë cÊp tû lÖ b¶n ®å tõ

1/100.000, 1/50.000, 1/25.000, 1/10.000 …

2.2.3. KiÓu sö dông ®Êt:

Çc kiÓu sö dông ®Êt ®îc ph©n chia ra tõ çc LUT, nã thÓ hiÖn sù hiÖn

diÖn cña çc lo¹i c©y trång theo c¬ cÊu mïa vô, hay lµ çch chi tiÕt nhÊt

thÓ hiÖn sù hiÖn diÖn cña çc lo¹i c©y trång. HiÓu mét çch kh¸c th×

kiÓu sö dông ®Êt chÝnh lµ çc c¬ cÊu hÖ thèng c©y trång trong khu

vùc ®îc ph©n chia ®Õn møc ®é cuèi cïng.

§îc ¸p dông cho çc ®¸nh gi¸ ®Êt cÊp chi tiÕt, tû lÖ b¶n ®å lín. >

1/10.000

VÝ dô: Lóa Xu©n-Lóa Mïa; Lóa Xu©n-Lóa Mïa-Ng« §«ng; Lóa Xu©n-Lóa

Mïa-Khoai lang §«ng;…

chương 4

Câu 1 trình bày khái niệm phân hạng thích hợp đất đai và các phương pháp phan hạng thích hợp đất đai ?

Ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña néi dung ®¸nh gi¸

®Êt theo FAO.

Ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai lµ sù kÕt hîp çc tÝnh thÝch thÝch hîp tõng phÇn

cña tõng ®Æc tÝnh ®Êt ®ai vµo thµnh líp thÝch hîp tæng thÓ/tÝnh thÝch hîp

chung cña LMU cho mét LUT nhÊt ®Þnh.

Ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai sÏ x¸c ®Þnh ®îc cÊp ph©n h¹ng chung nhÊt vÒ

kh¶ n¨ng thÝch hîp cña mét LMU ®èi víi mét LUT.

Cã 3 ph¬ng ph¸p ®Ó ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai:

- Ph¬ng ph¸p kÕt hîp chñ quan

- Ph¬ng ph¸p çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ

- Ph¬ng ph¸p tham sè

a) Ph¬ng ph¸p kÕt hîp chñ quan

31


§¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt th«ng qua çc nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ chñ quan cña çc ç

nh©n kÕt hîp thµnh ph©n h¹ng thÝch hîp tæng thÓ.

Nh vËy nÕu çc ý kiÕn ç nh©n nhËn xÐt lµ cña çc chuyªn gia cã tr×nh ®é vµ

kiÕn thøc tèt, cã kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Æc tÝnh ®Êt

®ai vµ kinh tÕ x· héi cña vïng ®ã th× ph¬ng ph¸p kÕt hîp ý kiÕn chñ quan

nµy rÊt tèt, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, nhanh chãng, ®¬n gi¶n.

Tuy nhiªn nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ khã thu ®îc nh÷ng ý kiÕn ®Æc

biÖt trïng nhau tõ hai hoÆc nhiÒu chuyªn gia ®¸nh gi¸ vµ hiÕm cã ®ñ çc

chuyªn gia cã ®ñ hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ tÊt c¶ çc LUT cÇn

nghiªn cøu trong vïng.

b) Ph¬ng ph¸p kÕt hîp çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ

§©y lµ ph¬ng ph¸p logic vµ ®¬n gi¶n nhÊt, lÊy çc yÕu tè ®îc ®¸nh gi¸ lµ Ýt

thÝch hîp nhÊt lµm yÕu tè h¹n chÕ. Møc thÝch hîp tæng qu¸t cña mét LMU ®èi

víi m«ic LUT lµ møc thÝch hîp thÊp nhÊt ®· ®îc xÕp h¹ng cña çc ®Æc tÝnh

®Êt ®ai.

VÝ dô: NÕu cã 3 ®Æc tÝnh ®Êt ®ai trong ®¸nh gi¸ ®îc ph©n h¹ng theo S3, S2

vµ S1 th× ph©n h¹ng thÝch hîp tæng thÓ sÏ lµ S3.

¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ®¬n gi¶n vµ híng vµo viÖc ®¸nh gi¸ tæng

thÓ mét çch thËn träng bëi cã sù dù ®o¸n chÝnh x¸c hoÆc ®¸nh gi¸ thÊp mét

vµi ®Æc tÝnh quyÕt ®Þnh tÝnh thÝch hîp tæng thÓ.

TÝnh thÝch hîp ®Êt ®ai cña mçi LUT kh¸c nhau nªn çc yÕu tè h¹n chÕ còng

hoÆc rÊt kh¸c nhau hoÆc ë møc ®é kh¸c nhau ®èi víi cïng mét ®Æc tÝnh ®Êt

®ai. Nh vËy S2, S3, N cña çc LUT trªn çc LMU kh¸c nhau sÏ rÊt kh¸c nhau bëi

çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ kh¸c nhau, còng cã thÓ x¶y ra trêng hîp sÏ lµ S3 cña

LUT nµy nhng l¹i lµ S2, thËm chÝ S1 cña LUT kh¸c trªn cïng mét ®iÒu kiÖn

®Æc tÝnh ®Êt ®ai cña LMU.

Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ kh«ng thÓ tÝnh to¸n çch kh¸c khi çc ®Æc

tÝnh ®Êt ®ai riªng biÖt t¸c ®éng lÉn nhau (yÕu tè thêi tiÕt, ®é dèc, ®Þa

h×nh,...)

c) Ph¬ng ph¸p tham sè

Ph¬ng ph¸p ph©n h¹ng nµy mang tÝnh ®Þnh lîng, cã thÓ øng dông m¸y vi

tÝnh mét çch dÔ dµng. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ cã thÓ ¸p

dông thùc tÕ, cÇn ph¶i cã d÷ liÖu ®¸nh gi¸ tin cËy (®Æc biÖt ®èi víi n¨ng

suÊt c©y trång) ®Ó lËp tr×nh vµ ¸p dông ph©n cÊp çc yÕu tè xÕp h¹ng cho

tõng vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp kh¸c nhau.

Theo ph¬ng ph¸p nµy, h¹ng ®Êt cã thÓ ®îc tÝnh b»ng % hoÆc cho ®iÓm theo

hÖ sè vµ thang bËc quy ®Þnh.

32


VÝ dô: h¹ng ®Êt tèt nhÊt ®îc tÝnh 100 ®iÓm hoÆc tÝnh lµ 100%, ®Êt xÊu

h¬n ®îc xÕp theo bËc gi¶m dÇn: 80, 60, 40, 20… ®iÓm hoÆc t¬ng øng %.

Ph©n h¹ng ®Êt theo ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ øng dông víi sù

hç trî cña m¸y tÝnh nhng chØ ®óng khi ph©n h¹ng ®Êt ë ph¹m vi tõng vïng,

kh«ng ¸p dông ®îc h¹ng ®iÓm tÝnh ë vïng nµy sang vïng kh¸c v× ®«i khi ®Êt

®îc ph©n h¹ng lµ tèt nhÊt ë vïng nµy nhng chØ lµ ®Êt h¹ng hai ë vïng kh¸c.

Tãm l¹i, tÊt c¶ çc ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai b»ng çc ph¬ng

ph¸p nªu trªn cÇn ®îc kiÓm tra l¹i b»ng çch so s¸nh víi sè liÖu ®ång ruéng vµ

møc ®Çu t thùc tÕ.

Câu 2 trình bày về xếp hạng các yếu tố chuẩn đoán ?

1. Kh¸i qu¸t

ViÖc xÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n lµ sù tËp hîp çc gi¸ trÞ mµ çc gi¸ trÞ ®ã

cho biÕt yªu cÇu sö dông nh thÕ nµo sÏ tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®Ó t¬ng xøng víi

®Æc tÝnh ®Êt ®ai cña mét LUT.

VÝ dô: ®Æc tÝnh ®Êt ®ai “chÕ ®é nhiÖt” ®îc xÕp h¹ng lµ rÊt thÝch hîp khi

çc nhiÖt ®é thuËn lîi cho sinh trëng cña c©y trång hiÖn cã nhng sÏ ®îc xÕp

h¹ng lµ kh«ng thÝch hîp nÕu nhiÖt ®é ®ã lµm cho c©y trång hiÖn cã bÞ chÕt.

Do yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT kh¸c nhau nªn xÕp h¹ng yÕu tè sÏ kh¸c

nhau tõ LUT nµy sang LUT kh¸c. XÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n cã liªn quan

®Õn çc ¶nh hëng ®Æc tÝnh ®Êt ®ai cho LUT.

VÝ dô çc ¶nh hëng cña chÕ ®é nhiÖt, chÕ ®é Èm ®Õn sinh trëng cña b«ng,

¶nh hëng cña ®Þa h×nh t¬ng ®èi, ®é dèc ®Õn çc lo¹i c©y trång…

2. CÊu tróc xÕp h¹ng yÕu tè chÈn ®o¸n

Sù xÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n ®îc biÓu thÞ:

+ S1 – rÊt thÝch hîp

+ S2 – thÝch hîp trung b×nh

+ S3 – Ýt thÝch hîp

+ N – kh«ng thÝch hîp(dùa vµo n¨ng suÊt dù kiÕn lµ trung b×nh n¨ng suÊt trong çc ®iÒu kiÖn thÝch hîp nhÊt khi ®¸p øng ®Çy ®ñ cho çc yªu cÇu cña LUT)CÇn ph©n biÖt vµ tr¸nh nhÇm lÉn viÖc xÕp h¹ng thÝch hîp çc yÕu tè chÈn ®o¸n víi bíc ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cña qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt. XÕp h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai ®îc biÓu thÞ bëi trung b×nh cña tËp hîp çc gi¸ trÞ tiªu chuÈn dùa vµo çc møc ®é thÝch hîp gi÷a çc ®Æc tÝnh cña çc LMU so víi çc yªu cÇu cña çc LUT.

- Ranh giíi S1/S2 lµ sù tËp hîp çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ thÊp h¬n cña çc ®iÒu

kiÖn thÝch hîp cao. Cã thÓ coi çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ thÊp h¬n lµ çc ®iÒu

33


kiÖn mµ chñ sö dông ®Êt sÏ chØ quan t©m ®Õn khi ë møc rÊt an toµn.

(>80%)

VÝ dô: §é s©u tèi ®a cho rÔ ng« Ýt nhÊt lµ 120 cm, ranh giíi S1/S2 sÏ ®îc tÝnh

ë n¬i mµ h¹n chÕ vÒ ®é s©u cña rÔ ng« b¾t ®Çu bÞ ¶nh hëng râ rÖt, cã thÓ

tõ 75 cm hoÆc tõ 100 cm.

- Ranh giíi S2/S3 lµ sù tËp hîp çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ mµ mÆc dï c©y trång

vÉn cã thÓ sinh trëng khi sö dông çc ®Çu vµo cña LUT nhng do çc ®iÒu kiÖn

h¹n chÕ ®ã mµ n¨ng suÊt bÞ gi¶m sót (tíi 40%)

- Ranh giíi S3/N lµ tËp hîp çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ mµ tõ ®ã viÖc sö dông ®Êt

hoÆc c©y trång kh«ng cã thùc tÕ vµ kh«ng kinh tÕ. Muèn cã thÓ s¶n xuÊt trªn

lo¹i ®Êt nµy cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®Õn viÖc ®Çu t vµ qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó kh¾c

phôc ®îc çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ ®ã (gi¶m tíi 40% so víi møc trªn, cßn 20%).

Bªn c¹nh viÖc xem xÐt çc yÕu tè h¹n chÕ cña c©y trång vµ viÖc sö dông ®Êt

(¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt c©y trång hoÆc ®Õn ®Çu t c¶i t¹o ®Êt) cña çc

LUT, cßn cÇn xem xÐt çc ®Æc tÝnh ®Êt ®ai ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng s¶n

phÈm thu ho¹ch (®Æc biÖt ®èi víi çc lo¹i c©y trång nh thuèc l¸, chÌ, cµ phª,

nho…) v× chÊt lîng cña chóng ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ c¶ (hiÖu qu¶

kinh tÕ). VÒ lÜnh vùc nµy kh«ng thÓ dÔ dµng ®¸nh gi¸ ë ph¹m vi ç ®Æc

tÝnh tù nhiªn cña LUT song cã thÓ dïng ®Ó tÝnhto¸n trong ®¸nh gi¸ thÝch hîp

vÒ kinh tÕ.

Tõ vÝ dô xÕp h¹ng çc yÕu tè chÈn ®o¸n cña LUT trång ng« cho thÊy:

- §iÒu kiÖn ®é s©u líp ®Êt cho rÔ ng«: thÝch hîp cao lµ > 120cm, kh«ng

thÝch hîp khi < 30 cm. §©y lµ biÕn sè liªn tôc, trong ®ã çc gi¸ trÞ thÝch hîp

nhÊt nµm ë phÝa cuèi cña thang chia.

- §é pH ®Êt: thÝch hîp cao tõ 5,5 – 7,5; kh«ng thÝch hîp <4,5 vµ >8,5, ®©y

còng lµ biÕn sè liªn tôc nhng gi¸ trÞ thÝch hîp l¹i n»m gi÷a.- §é tho¸t níc cña ®Êt m« t¶ trong trêng hîp yÕu tè chÈn ®o¸n kh«ng liªn tôc vµ ph©n h¹ng thÝch hîp phô thuéc vµo çc líp riªng biÖt

Câu 3 hãy giải thích các ký hiệu của cấu trúc phân hạng thích hợp đất đai của FAO ? cho ví dụ cụ thể ?

CÊu tróc cña ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai theo FAO

Theo híng dÉn cña FAO, ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai ®îc ph©n chia thµnh 4

cÊp: lo¹i, h¹ng, h¹ng phô vµ ®¬n vÞ.

a) Lo¹i / bé (order)

CÊp nµy ®îc chia thµnh:

S - thÝch hîp

N - kh«ng thÝch hîp

34


¸p dông cho çc ®¸nh gi¸ ®Êt ë møc ®é vÜ m«, tû lÖ b¶n ®å bÐ vµ mang

tÝnh ®Þnh tÝnh.

- Lo¹i thÝch hîp “S” cã nghÜa lµ LUT sÏ cã n¨ng suÊt cao khi cã ®Çu t kh«ng

chÞu ¶nh hëng cña çc rñi ro hoÆc g©y thiÖt h¹i ®Õn tµi nguyªn ®Êt

- Lo¹i kh«ng thÝch hîp “N” cã nghÜa lµ ®Êt cã çc yÕu tè h¹n chÕ kh¾c nghiÖt

mµ ë lo¹i “S” kh«ng cã, rÊt khã hoÆc kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc ®èi víi çc LUT

b) H¹ng (class)

§îc ph©n chia tõ çc Lo¹i thÝch hîp. H¹ng: ¸p dông cho çc ®¸nh gi¸ ®Êt ë møc

b¸n chi tiÕt

CÊp nµy chØ ra çc møc ®é thÝch hîp cña lo¹i, ®îc chia thµnh:

+ S1, S2, S3: çc h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai

+ Sc: h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cã ®iÒu kiÖn

+N1 - N2: çc h¹ng kh«ng thÝch hîp

* S1: H¹ng rÊt thÝch hîp: ®Æc tÝnh ®Êt ®ai kh«ng thÓ hiÖn nh÷ng yÕu tè h¹n

chÕ hoÆc chØ thÓ hiÖn ë møc ®é rÊt nhÑ, dÔ kh¾c phôc vµ kh«ng ¶nh hëng

®Õn n¨ng suÊt cña çc LUT. S¶n xuÊt trªn h¹ng ®Êt nµy sÏ dÔ dµng, thuËn lîi

vµ cho n¨ng suÊt cao

* S2: H¹ng thÝch hîp trung b×nh: ®Æc tÝnh ®Êt ®ai cã thÓ hiÖn mét sè yÕu

tè h¹n chÕ ë møc ®é trung b×nh cã thÓ kh¾c phôc ®îc b»ng çc biÖn ph¸p

khoa häc kü thuËt hoÆc t¨ng møc ®Çu t cho LUT. S¶n xuÊt trªn h¹ng ®Êt nµy

khã kh¨n h¬n hoÆc ®Çu t tèn kÐm h¬n h¹ng S1 nhng vÉn cã thÓ cho n¨ng

suÊt vµ s¶n lîng kh¸. NÕu cã ®Çu t cao vµ c¶i t¹o ®Êt ®óng th× mét sè h¹ng

S2 cã thÓ ®îc n©ng lªn h¹ng S1 cho nh÷ng LUT nhÊt ®Þnh.

* S3: H¹ng Ýt thÝch hîp: ®Æc tÝnh ®Êt ®ai ®· xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè h¹n chÕ

hoÆc mét yÕu tè h¹n chÕ nghiªm träng khã kh¾c phôc (vÝ dô: ®Êt cã ®é cao,

tÇng ®Êt máng hoÆc cã nhiÒu ®¸ lé ®Çu…). Tuy nhiªn nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ

®ã cha ®Õn møc ph¶i tõ bá LUT ®ã. Trong s¶n xuÊt, tuy cã khã kh¨n, ®Çu t

chi phÝ tèn kÐm h¬n nhng vÉn cã n¨ng suÊt vµ cã l·i. §©y lµ h¹ng ®Êt dÔ khai

th¸c sö dông sau h¹ng S1 vµ S2, nhiÒu khi cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn ®æi lo¹i sö

dông ®Êt LUT cho thÝch hîp.

* Sc: H¹ng thÝch hîp cã ®iÒu kiÖn: chØ ¸p dông víi quy m« hÑp b»ng çc biÖn

ph¸p c¶i t¹o nhá.

§Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch hîp cña mét hÖ thèng c©y trång trªn mét LMU, tr-

íc hÕt lµ ®¸nh gi¸ thÝch hîp cho tõng lo¹i c©y trång, sau ®ã kh¶ n¨ng thÝch

hîp cña hÖ c©y trång ®ã sÏ lµ gi¸ trÞ ph©n h¹ng thÊp nhÊt cña mét trong çc

c©y trång trong hÖ.

35


VÝ dô: LUT cña hÖ thèng c©y trång ng« vµ l¹c, nÕu ®èi víi ng« lµ S2, víi l¹c lµ

S1 th× h¹ng thÝch hîp cña hÖ lµ S2. Tuy nhiªn cã thÓ thay ®æi quy ®Þnh nµy

nÕu S2 cña ng« lµ do chØ tiªu dinh dìng th× cã thÓ vÉn ph©n h¹ng lµ S1 v× l¹c

lµ c©y hä ®Ëu sÏ lµm t¨ng lîng Nit¬ cho ng«.

* N1: H¹ng kh«ng thÝch hîp hiÖn t¹i/t¹m thêi: ®Æc tÝnh ®Êt ®ai kh«ng thÝch

hîp víi LUT hiÖn t¹i v× cã yÕu tè h¹n chÕ nghiªm träng. Tuy nhiªn yÕu tè h¹n

chÕ ®ã cã thÓ kh¾c phôc ®îc b»ng çc biÖn ph¸p c¶i t¹o ®Êt trong t¬ng lai

®Ó n©ng h¹ng lªn thÝch hîp. VÝ dô nh hiÖn t¹i ®Êt kh«ng thÝch hîp víi LUT

trång lóa níc v× kh«ng cã hÖ thèng thñy lîi. Nhng trong t¬ng lai, khi ®Çu t

x©y dùng xong hÖ thèng thuû lîi, cã níc th× ®Êt ®ã sÏ trë thµnh h¹ng thÝch

hîp cho lóa, thËm chÝ cßn cã thÓ thµnh h¹ng rÊt thÝch hîp cho LUT hai vô lóa.

* N2: H¹ng kh«ng thÝch hîp vÜnh viÔn: ®Êt cã nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ rÊt

nghiªm träng trong hiÖn t¹i kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc b»ng bÊt cø biÖn ph¸p

kü thuËt hoÆc kinh tÕ nµo ®Ó trë thµnh h¹ng thÝch nghi cña LUT dù tÝnh

trong t¬ng lai. §Êt nµy kh«ng nªn ®a vµo sö dông c¶ trong hiÖn t¹i lÉn trong t-

¬ng lai v× nÕu sö dông sÏ kh«ng cho hiÖu qu¶, thËm chÝ cßn g©y t¸c h¹i m«i

trêng sinh th¸i.

VÝ dô: §èi víi LMU lµ ®Êt cã ®é dèc qu¸ cao kh«ng thÝch hîp ®èi víi çc LUT

n«ng nghiÖp, kh«ng cho n¨ng suÊt vµ g©y xãi mßn röa tr«i nghiªm träng cho

vïng ®åi nói (g©y nªn hiÖn tîng ®Êt trèng ®åi nói träc).

* NR: H¹ng kh«ng thÝch hîp kh«ng liªn quan: lµ çc lo¹i ®Êt kh«ng thuéc môc

tiªu ®¸nh gi¸ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt thæ c, ®Êt

chuyªn dïng, nói ®¸…

c) H¹ng phô thÝch hîp (subclass)

§îc ph©n chia tõ çc H¹ng thÝch hîp. H¹ng phô thÝch hîp ph¶n ¸nh çc yÕu tè

h¹n chÕ ®ang h¹n chÕ kh¶ n¨ng sö dông ®Êt cña vïng nghiªn cøu. Çc yÕu tè

h¹n chÕ ë h¹ng phô chñ yÕu lµ çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Ký hiÖu cña çc yÕu tè

h¹n chÕ lµ çc ch÷ çi Latinh viÕt thêng: g, e, i, d, l,...

ThÓ hiÖn ë møc ®é chi tiÕt.

VÝ dô: H¹ng phô thÝch hîp cña LUT lµ S2g, cã nghÜa lµ LUT cã ph©n h¹ng

thÝch hîp trung b×nh cã h¹n chÕ vÒ lo¹i®Êt. S3e: Ýt thÝch hîp do ®Þa h×nh t-

¬ng ®èi.

Cã çc h¹n chÕ nh: lo¹i ®Êt, ngËp lôt, tíi tiªu, lîng ma, ®Þa h×nh…

d) §¬n vÞ thÝch hîp (unit)

¸p dông rong çc ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ë cÊp rÊt chi tiÕt/nh¹y bÐn (x·, çc

ph¹m vi dù ¸n nhá), h¹ng phô ®îc ph©n cÊp thµnh ®¬n vÞ.

§îc ph©n chia tõ çc h¹ng phô thÝch hîp.

36


Çc yÕu tè h¹n chÕ ë h¹ng phô ngoµi yÕu tè tù nhiªn cña çc LMU cßn cã çc

yÕu tè h¹n chÕ vÒ qu¶n lý s¶n xuÊt vµ ®Çu t s¶n xuÊt, xem xÐt ®Õn çc yÕu

tè vÒ kinh tÕ, x· héi trong vïng t¸c ®éng ®Õn çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt.

VÝ dô: §èi víi LUT cã TPCG ®Êt kh¸c nhau th× cã sù qu¶n lý kh¸c nhau.

Çc yÕu tè h¹n chÕ vÒ qu¶n lý kinh tÕ phô thuéc vµo çc n«ng hé. §Ó nhËn

biÕt çc ®¬n vÞ thÝch hîp ®Êt ®ai, viÖc qu¶n lý chi tiÕt cã thÓ ®îc ®iÒu tra

cô thÓ trªn ®ång ruéng vµ cho tõng n«ng hé.

VÝ dô: Ph©n h¹ng ®¬n vÞ thÝch hîp ®Êt ®ai lµ S2d-2: thÝch hîp trung b×nh,

cã kho¶ng çch tõ ruéng ®Õn kªnh m¬ng tíi níc trung b×nh.

S2g-(I); S3e-(II); S3n-(III),...

S2g-(a1); S3e-(a2); S3n-(a3),...

Nh vËy, theo cÊu tróc ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cña FAO th× tuú thuéc

vµo møc ®é chi tiÕt cña çc ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt cña mçi quèc gia, mçi

vïng nghiªn cøu, tuú thuéc vµo ph©n cÊp tû lÖ b¶n ®å mµ ®Þnh ra çc cÊp vµ

møc ®é ph©n h¹ng, gäi lµ ®¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp.

Møc ®é thÝch hîp lµ sè ®o nãi lªn chÊt lîng cña mét ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®¶m

b¶o tèt ®Õn mét møc ®é nµo ®ã vÒ nhu cÇu cña LUT. Møc ®é thÝch hîp ®îc

®¸nh gi¸ cho mét LUT trªn tõng LMU dùa trªn c¬ së:

- X¸c ®Þnh yªu cÇu sö dông ®Êt ®ai ®èi víi çc lo¹i ®Êt vµ ®iÒu kiÖn sinh

th¸i cña LMU.

- Ph©n cÊp çc chØ tiªu ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é thÝch hîp cña tõng LUT

Qua nghiªn cøu thö nghiÖm ®¸nh gi¸ vµ ph©n h¹ng møc ®é thÝch hîp ®Êt

®ai ë ViÖt Nam cho thÊy møc ®é ph©n h¹ng chi tiÕt nh sau:

+ Víi cÊp vïng vµ toµn quèc trªn tû lÖ b¶n ®å 1/25.000 ®Õn 1/1.000.000 th×

ph©n h¹ng thÝch hîp theo 4 cÊp ë møc h¹ng S1, S2, S3 vµ N lµ phï hîp. NÕu

chØ ph©n h¹ng ®Êt cho s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp th× kh«ng dïng ®Õn NR.

+ Víi cÊp tØnh, huyÖn hoÆc vïng chuyªn canh lín trªn b¶n ®å 1/25.000 ®Õn

1/10.000 th× ph©n h¹ng thÝch hîp tõ møc h¹ng, h¹ng phô vµ ®«i khi cÇn thiÕt

®Õn c¶ møc ®¬n vÞ.

+ Víi cÊp x· hoÆc çc m« h×nh s¶n xuÊt cô thÓ trªn b¶n ®å tû lÖ tõ 1/10.000

®Õn lín h¬n th× nhÊt thiÕt ph¶i ph©n cÊp ®Õn møc ®é chi tiÕt nhÊt lµ ®¬n

vÞ thÝch hîp. CÇn ph¶i xem xÐt kü çc ph¬ng ph¸p ®iÒu tra chi tiÕt vµ x¸c

®Þnh çc chØ tiªu ph©n h¹ng cô thÓ, hîp lý cho tõng ®Þa ph¬ng.

Câu 4 nội dung các bước trong công tác phân hạng thích hợp đất đai ở việt nam ?

37


Tõ çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ¸p dông ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cña çc

ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ë çc cÊp cña ViÖt Nam, cã thÓ tãm t¾t çc néi

dung c«ng t¸c ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai nh sau:

1) KiÓm tra, xem xÐt çc kÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®¬n vÞ ®Êt ®ai, çc lo¹i h×nh sö

dông ®Êt ®ai vµ yªu cÇu sö dông ®Êt ®ai cña mçi LUT. Ph¶i tr×nh bµy ®Çy

®ñ vµ râ rµng hai b¶ng vÒ ®Æc tÝnh, tÝnh chÊt çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai vµ yªu

cÇu sö dông ®Êt cña çc LUT.

2) X¸c ®Þnh quy luËt yÕu tè tréi vµ yÕu tè b×nh thêng s¾p xÕp theo thø tù.

3) TuÇn tù so s¸nh x¸c ®Þnh møc ®é thÝch hîp cña tõng lo¹i h×nh sö dông

®Êt theo yÕu tè vµ quyÕt ®Þnh h¹ng theo quy ®Þnh cña tiªu chuÈn ®Þnh

h¹ng ®· tr×nh bµy ë môc trªn.

4) Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n h¹ng thÝch hîp cña çc LUT trong vïng nghiªn cøu.

B¶ng tæng hîp nµy còng sÏ lµ b¶ng chó dÉn b¶n ®å ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt

®ai.

5) Tæng hîp diÖn tÝch møc ®é thÝch hîp theo çc lo¹i sö dông ®Êt ®ai.

6) Xem xÐt, kiÓm tra trªn thùc ®Þa vµ sè liÖu xö lý ®Ó chØnh söa vµ quyÕt

®Þnh h¹ng chÝnh thøc.

7) X©y dùng b¶n ®å ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai.

8) ViÕt b¸o ço kÕt qu¶ ph©n h¹ng thÝch hîp:

- DiÖn tÝch, ph©n bè çc ph©n h¹ng thÝch hîp cña tõng LUT

- M« t¶ tãm t¾t ®Æc ®iÓm chung cña tõng h¹ng ®Êt

- Çc gi¶i ph¸p ®îc ¸p dông: Kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Ó n©ng h¹ng

trong t¬ng lai

9) KiÓm tra nghiÖm thu kÕt qu¶ cuèi cïng

Câu 5 trình bày phương pháp và tiêu chuẩn xác định hạng trong phân hạng thích hợp đất đai ?

- X¸c ®Þnh yÕu tè tréi: lµ çc yÕu tè cã ¶nh hëng lín ®Õn çc yªu cÇu sö dông

®Êt cña çc LUT, nã cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong ph©n h¹ng vµ kh«ng thÓ

thay ®æi ®îc.

VÝ dô: Lo¹i ®Êt, ®Þa h×nh, ®é dèc, ®é dµy tÇng ®Êt, TPCG ®Êt, kh¶ n¨ng tíi

®èi víi c©y trång cÇn tíi.

Çc yÕu tè kh¸c ngoµi çc trêng hîp trªn cã thÓ ®îc gäi lµ çc yÕu tè b×nh th-

êng, Ýt ¶nh hëng ®Õn viÖc quyÕt ®Þnh h¹ng.

- Tiªu chuÈn ®Þnh h¹ng:

+ NÕu yÕu tè tréi cã møc giíi h¹n cao nhÊt (yÕu tè h¹n chÕ lín nhÊt) th× xÕp

h¹ng theo møc ®é h¹n chÕ ®ã.

38


+ NÕu cã mét yÕu tè b×nh thêng ë møc giíi h¹n cao nhÊt th× trong khi tÊt c¶

çc yÕu tè tréi vµ b×nh thêng kh¸c ë møc ®é giíi h¹n thÊp h¬n th× xÕp h¹ng

t¨ng lªn mét cÊp.

VÝ dô: cã mét yÕu tè b×nh thêng ë møc S3, cßn tÊt c¶ çc yÕu tè kh¸c ë møc

S2 vµ S1 th× LUT ®îc xÕp lªn h¹ng S2 (hoÆc tõ N lªn S3, hoÆc tõ S2 lªn S1).

+ NÕu cã hai yÕu tè b×nh thêng ë møc S3 nhng tÊt c¶ çc yÕu tè tréi ®Òu ë

møc S1 th× LUT còng ®îc xÕp lªn h¹ng S2 (hoÆc N1 lªn S3, hoÆc S2 lªn S1).

+ NÕu cã tõ 3 yÕu tè b×nh thêng trë lªn ®Õn ë møc giíi h¹n, tÊt c¶ çc yÕu tè

tréi ®Òu ë møc S1 th× LUT ®îc gi÷ nguyªn h¹ng theo çc yÕu tè b×nh thêng.

Câu 6 phân hạng thích hợp đất đai hiện tại và tương lai giống và khác nhau ntn ? cho vd chứng minh ?

*Ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai hiÖn t¹i

Lµ sù ph©n h¹ng vµ ®¸nh gi¸ çc LUT hiÖn ®· vµ ®ang ®îc sö dông hoÆc lùa

chän trong thùc tÕ s¶n xuÊt cña hÖ thèng sö dông ®Êt cña khu vùc ®¸nh gi¸

®Êt.

*Ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai t¬ng lai

Trong ®¸nh gi¸ ®Êt phôc vô quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai cÇn ph¶i ph©n h¹ng

thÝch hîp çc LUT cho t¬ng lai. §ã lµ sù m« t¶, lùa chän vµ ph©n h¹ng çc LUT

trªn c¬ së duy tr× çc LUT hiÖn t¹i ® îc ®¸nh gi¸ lµ bÒn v÷ng, cã hiÖu

qu¶ hoÆc thay ®æi LUT míi víi çc dù tÝnh thay ®æi çc yªu cÇu sö dông ®Êt

hoÆc çc thuéc tÝnh cña çc LUT nÕu cã çc biÖn ph¸p kü thuËt vµ kinh tÕ-x·

héi míi ®îc ¸p dông.*Gièng nhau : -ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai cho çc LMU vµ çc LUT -¸p dông çc ph¬ng ph¸p ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai -c¬ së ph©n h¹ng dùa vµo çc ®Æc tÝnh cña LMU vµ çc thuéc tÝnh cña LUT- cïng hÖ thèng cÊu tróc ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai -x¸c ®Þnh çc yÕu tè tréi ®Ó ®Þnh d¹ng -cïng xÕp h¹ng dùa vµo tiªu chuÈn ®Þnh d¹ng * kh¸c nhau : - ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai t¬ng lai ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së duy tr× çc LUT ë hiÖn t¹i ®îc xem lµ bÒn v÷ng , çc LMU cã thÓ thay ®æi vÒ tÝnh chÊt ®Êt ®ai , çc LUT cã thÓ ®îc thay ®æi , t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i - ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai hiÖn t¹i ®¸nh gi¸ ®îc tÝnh bÒn v÷ng cña çc LUT , t×m ra nguyªn nh©n çc LUT ko bÒn v÷ng -ph©n h¹ng thÝch hîp ®Êt ®ai t¬ng lai phôc vô cho quan hÖ sö dông ®Êt

39

Đề cương Đánh giá Đất Đai chi tiết

Documents