CZŁOWIEK W RELACJIDO ZWIERZĄT, ROŚLINI MASZYN W KULTURZE

Tom 2

Od humanizmu do posthumanizmu

1

2

NR 3193

CZŁOWIEK W RELACJIDO ZWIERZĄT, ROŚLINI MASZYN W KULTURZE

Tom 2

Od humanizmu do posthumanizmu

pod redakcją naukową

JUSTYNY TYMIENIECKIEJ-SUCHANEK

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego • Katowice 2014

3

Redaktor serii: Historia Literatur SłowiańskichBOŻENA TOKARZ

RecenzenciPIOTR FAST

HONORATA KORPIKIEWICZMICHAŁ OSTROWICKI

4

Spis treści

Słowo wstępne (Justyna Tymieniecka-Suchanek) . . . . . . . . . . 9

Między mitologią a folklorem

���� �������� ��� ��� �� «� ��� � – � -� ��� � ��� ����� �����» � �������-���� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

OLGA KIELAKLudowe rytuały wobec zwierząt domowych. Przykład KROWY . . . . . 33

W literackim krajobrazie (nie)organicznych bytów wielorakich

BRYGIDA PUDEŁKOBird Imagery in Turgenev’s A Sportsman’s Sketches and Conrad’s The Mirror ofthe Sea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

MONIKA RZECZYCKAMinerał – roślina – zwierzę – człowiek. Spirala „kosmicznej ewolucji” w rosyj-skim piśmiennictwie ezoterycznym początku XX wieku . . . . . . . . 62

PAWEŁ PASIEKABestiarium Franza Kafki . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

DOMINIK ANTONIKZwierzęta Brunona Schulza. Ku nieobliczalnym wymiarom istnienia . . . . 94

PAULINA MALICKAW poetyckim zoo Eugenia Montalego . . . . . . . . . . . . . 108

MONIKA I. ZIELIŃSKACzłowiek – las – zwierzę w opowieści-bajce Borisa Siergunienkowa Leśny koń 123

5

JAROSŁAW WACHWspółistnienie ludzi i zwierząt w epice Wiesława Myśliwskiego – analiza relacjimiędzygatunkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

ANETA CHMIELŚwiadectwo pewnego malakologa. Figura ślimaka w powieści Vincenza ConsolaUśmiech nieznanego marynarza . . . . . . . . . . . . . . . 149

GRAŻYNA PIETRUSZEWSKA-KOBIELAPoświatowska posthumanistyczna? . . . . . . . . . . . . . . 160

IWONA GRALEWICZ-WOLNYFatyga łodygi. Wisława Szymborska wobec milczenia roślin . . . . . . 177

IRENA GÓRSKACzłowiek wobec tego, co nie-ludzkie, w twórczości Wisławy Szymborskiej i Ta-deusza Różewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

KATARZYNA ARCISZEWSKASymbolika przemiany człowieka w zwierzę we współczesnej literaturze rosyjskiej 204

����� ��������«��� �� » ���� ����� � ����� � ���� ���� ����� �� � �� . . . 218

MARIA DĄBROWSKA-CZOCHJadąc do Răşinari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229

ANNA N. WILKKot-ofiara i koza-zbawca, czyli odwrócenie symboliki zwierzęcej w Okresie doj-rzewania Anny Starobiniec . . . . . . . . . . . . . . . . 242

MONIKA BŁASZCZAKDramatyczne twory „niby-ludzkie” . . . . . . . . . . . . . . 250

O przekraczaniu antropocentrycznych granic w filozofii

AGATA KŁOCIŃSKARelacja ja – Ty z bytami nieosobowymi. Filozofia Martina Bubera jako myślprekursorska wobec posthumanizmu . . . . . . . . . . . . . 269

KRZYSZTOF KROPACZEWSKIWschodniosłowiańskie interpretacje tendencji posthumanistycznych w kontekścierosyjskiego kosmizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

KATARZYNA RYBIŃSKARozważania Emila Ciorana na temat: „Dlaczego nie miałbym zamienić sięz kwiatem?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

JUSTYNA SCHOLLENBERGERPrzestrzenie ko-egzystencji – dyskurs posthumanizmu wobec tezy o relacyjnymsposobie istnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

Spis treści6

JOANNA FRĄCKOWIAKBiokomunikacja: możliwości porozumienia w stawaniu się ze zwierzętami . . 324

MICHAŁ KASPRZAKAutoteliczni nie-ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

Wokół sztuki

PAWEŁ MARCINKIEWICZEstetyka natury w malarstwie i sztukach wizualnych: krótki rys historyczny . . 347

EWA SZKUDLAREK„Muszki wokół lampy” – estetyka owadziego świata w twórczości StanisławaIgnacego Witkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

MAŁGORZATA LISZEWSKALudzkie, pozaludzkie i odczłowieczone. Wizerunki obcości jako projekcje ludz-kich lęków i źródła fascynacji . . . . . . . . . . . . . . . 376

EWELINA WALĄGGenesis z naturykultury. Filtrowanie światów . . . . . . . . . . . 388

Nowe zagadnienia z zakresu prawa

KAMIL MUZYKAZarys prawa w odniesieniu do sztucznych inteligencji i osób emulowanych . . 401

Zwierzęta w powojennej historii wojskowości

IRENEUSZ BIENIECKIPotrzeba chwili czy wyższa konieczność? Szkolenie i wykorzystanie psów służ-bowych w ochronie granicy w latach 1945–1991 w świetle dokumentów WojskOchrony Pogranicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

Noty o Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423

Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429

Spis treści 7

Słowo wstępne

Z przyjemnością prezentujemy Państwu drugi tom – Od humanizmu doposthumanizmu – zbiorowej monografii interdyscyplinarnej Człowiek w relacjido zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Stanowi on problemową kontynuacjępierwszej części, eksponującej aspekt post- i transhumanistyczny. Oba tomyłączy pytanie o nasze „bycie z innymi”, rozpatrywane w ujęciu kultury wyso-kiej i niskiej w różnych konfiguracjach, z uwzględnieniem jednej lub wszyst-kich trzech relacji: człowiek – zwierzę (człowiek wobec zwierząt/jako zwierzę,zwierzęca strona ludzkiej natury, porozumienie międzygatunkowe i inne),człowiek – roślina (człowiek wobec roślin/jako roślina, roślinna strona ludzkiejnatury, rośl-inna wrażliwość i inne), człowiek – maszyna rozumiana jako huma-noid techniczny bądź dwoisty byt organiczno-nieorganiczny (cyborg, sztucznainteligencja itp.)1.

Proponowana monografia zawiera różne materiałowo, formalnie i warsztato-wo teksty, wśród których znajdują się bardzo odmienne pod względem styli-stycznym formy: artykuły i rozprawy naukowe, felietony oraz eseje, a nawet ra-port. Owa różnorodność wynika z tego, że autorzy są specjalistami wieludziedzin. Być może książka ta spełni oczekiwania związane z interdyscyplinar-nym postrzeganiem i badaniem rzeczywistości. Mam nadzieję, że przyczyni siędo przeorganizowania i przewartościowania naszego myślenia o publikacjachnaukowych w ogóle – pozwoli dostrzec, że wąskie specjalizacyjne studia adre-sowane tylko do filologów odchodzą w zapomnienie, wkrótce przestaną miećrację bytu z uwagi na dominującą w nauce tendencję do holistycznego ujmowa-nia świata. Udział w tym przedsięwzięciu wydawniczym reprezentanta biologiii przedstawicieli filozofii przyrody (w tomie pierwszym) potwierdza zasadność

9

1 Szerzej o tej problematyce badawczej traktuje wprowadzenie napisane do tomu pierwszegoniniejszej monografii. Zob. J. TYMIENIECKA-SUCHANEK: Słowo wstępne. W: Człowiek w relacji dozwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Red. nauk. J. TYMIENIECKA-SUCHANEK. T. 1: Aspekt posthu-manistyczny i transhumanistyczny. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014,s. 9–13.

prowadzenia badań mieszczących się w nurcie „trzeciej kultury”, która poszu-kuje powiązań humanistyki i nauk przyrodniczych. Niniejsza monografia jakointerdyscyplinarny zbiór artykułów jest bowiem rodzajem dyskusji ich autorów:biologa, bioetyków i filozofów przyrody z humanistami reprezentującymi różnedziedziny wiedzy, i staje się ona dowodem na to, że idea „trzeciej kultury”w obszarze polskich ponaddyscyplinarnych badań od czystej epistemologii prze-chodzi do praktyki życia naukowego. To ważny – nie waham się użyć takiegookreślenia – krok na drodze ku bio-logiczności w nauce oraz ku przełamywaniuparadygmatu segregowania specjalności i, jak się okazuje, nie ostatni2.

Drugi tom monografii przenosi akcent na ukazanie kierunku, w którympodąża ludzka kultura na drodze ku posthumanistycznym przemianom, co po-zwala prześledzić interesujące zjawisko polegające na tym, że człowiek opusz-cza uprzywilejowane miejsce w świecie – z istoty „jedynej w” staje się istotą„jedną z” (Michaił Epstein). Autorzy zamieszczonych w prezentowanej publika-cji artykułów docierają do (pra)źródeł myśli posthumanizmu, doszukują się pre-kursorskich wobec niej zjawisk w dawnej kulturze codzienności (np. w folklo-rze) oraz w literaturze, filozofii i malarstwie (począwszy od drugiej połowyXIX wieku, a skończywszy na współczesności). Oprócz tekstów eksplorującychantycypacje posthumanistyki w szeroko rozumianej kulturze znalazły się tu teżartykuły odzwierciedlające idee nieantropocentryczne w światopoglądzie utwo-rów literackich, w koncepcjach i teoriach filozoficznych, w zamyśle sztuki wi-zualnej i filmowej drugiej połowy XX wieku, a więc te, które nie zmieściły sięw tomie pierwszym. A zatem – w porównaniu z poprzednim – w tomie drugimmamy do czynienia ze znacznie szerszym i bogatszym wachlarzem tematycz-no-problemowym.

Tę polifonię wzbogacają dwa ostatnie teksty, wymagające poszerzenia spisutreści, dla każdego z osobna, o dwie odrębne części (prawo i wojskowość), po-nieważ różnią się one tematyką, a zwłaszcza stylem narracji od poprzednich fi-lozoficznych, kulturoznawczych oraz literaturoznawczych rozważań. W pierw-szym omówiono aspekty prawne uznania sztucznej inteligencji za osobowośćposiadającą prawa i obowiązki, podobnie jak człowiek. Ten szkic z pograniczaprawa uzmysławia, że wcześniej czy później w nowoczesnej rzeczywistości, ponadaniu praw ludziom, zwierzętom, a nawet roślinom3, człowiek będzie musiał

Słowo wstępne10

2 Świadczy o tym Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Biological turn. Idee biologiiw humanistyce współczesnej”, zorganizowana przez dr hab. Dobrosławę Wężowicz-Ziółkowską,prof. UŚ, i mgr Emilię Wieczorkowską (Instytut Nauk o Kulturze i Studiów InterdyscyplinarnychUniwersytetu Śląskiego) w Katowicach w dniach 22–23 maja 2014 roku, w której – nieprzypad-kowo – brały udział osoby, w tym pisząca te słowa, publikujące w niniejszej monografii.

3 W latach 2002–2005 ukazały się prace Robina Attfielda i Charlesa Cockella uzasadniająceprzyznanie praw drzewom, mikroorganizmom i dzikim istotom, nieobjętym etyką ekologiczną.Pisze o tym �.�. �������: ����� � �������� ���� ����� ����� ��. ��, �� ��, 2008. Pra-cę o prawach drzew opublikował Christopher D. Stone już w 1974 roku. Zob. K. �����: ������� ������� ����� �����? «������������ ����� ������ �����» 2001, T. 1, s. 56–60.

zmierzyć się z problemem regulacji prawnych w stosunku do bytów sztucznych(technologicznych). Kolejny artykuł w formie sprawozdawczej relacjonuje wa-runki pracy psów służbowych. Wnosi cenne informacje o kondycji czworono-gów, ponieważ czytelnik, przedzierając się przez statystyki i raporty, dowiadujesię czegoś więcej o reagowaniu i aktywności psów pracujących dla wojskaw warunkach wyjątkowych. Dolegliwości zdrowotne tych zwierząt sugerują, żenawet zrównoważone psy przeżywają stres podczas służby, dlatego dobrze siędzieje, iż zwierzęta na emeryturze zostają otoczone troskliwą opieką.

Zebrane w zbiorze artykuły różnią się nie tylko tematyką i sposobem ujęciabogatych treści, ale przede wszystkim retoryką. Różnorodność stanowi zaletęmonografii, wskazuje i rysuje bowiem szerokie spektrum badawcze oraz dale-kosiężne perspektywy rozwojowe dla posthumanizmu. Warto podkreślić, że za-gadnienia rozważane przez większość autorów są ujmowane w metodologiimieszczącej się w najnowszym nurcie badawczym współczesnej humanistyki,zwanym ekokrytyką, która promuje studia polegające na poszukiwaniu nowychkonfiguracji między gatunkiem ludzkim a resztą uniwersum. Krytyka ekolo-giczna staje się szczególnym sposobem odczytywania utworów literackich, ro-zumienia obrazów filmowych, interpretacji zjawisk kulturowych, zarówno naj-nowszych, jak i dawnych, zakłada bowiem, że w niemal każdym dziele jegoautor (pisarz/filozof/artysta) podświadomie buduje jakąś, ścisłą bądź luźną, re-lację między zawartą w danym utworze treścią a światem przyrody. Recepcjakultury omawianej w aspekcie ekokrytyki wysuwa na plan pierwszy problemrelacji między ludźmi a nie-ludźmi. Ekokrytyka nie uznaje utworu literackiegoczy obrazu filmowego jako samodzielnego i niezależnego tworu estetycznego,pozbawionego powiązań z rzeczywistością funkcjonującą poza tekstem czy ob-razem.

Ostatnia uwaga dotyczy badań literaturoznawczych – dziedziny mi najbliż-szej – które dominują w monografii. Oba tomy zawierają artykuły literatu-roznawcze, w których przedmiot analiz stanowią wszystkie rodzaje literackie.Akcenty posthumanistyczne obecne zarówno w epice, poezji, jak i dramaciedobitnie świadczą o tym, że posthumanizm nie zna rodzajowych i gatunkowychgranic, co można uogólnić i odnieść do wszystkich niemal zjawisk kultury.W imieniu Autorów oraz własnym wyrażam nieustającą nadzieję, że prezento-wana monografia przyczyni się do większej integracji środowiska naukowego –zwłaszcza tych jego przedstawicieli, którzy zajmują się aspektami post- i trans-humanistycznymi we współczesnej humanistyce – co zaowocuje kolejnymi pu-blikacjami o podobnej do podjętej tu tematyce.

Katowice, 03.06.2014 r. Justyna Tymieniecka-Suchanek

Słowo wstępne 11

Noty o Autorach

Dominik Antonik – mgr, doktorant Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskie-go. Zajmuje się teorią literatury i kultury, bada najnowszą literaturę i jej związki zesferą publiczną. Przygotowuje rozprawę doktorską o statusie i funkcji autora wewspółczesnej kulturze. Współpracuje z portalem E-SPLOT. Publikował m.in. w: „Teks-tach Drugich”, „Res Publice Nowej” i „Polisemii”.

Katarzyna Arciszewska – dr, adiunkt w Katedrze Rosjoznawstwa, Literatury i KulturyRosyjskiej Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Zainte-resowania badawcze: motywy ezoteryczne i niesamowite w literaturze rosyjskiej, litera-tura gotycka, literatura i kultura popularna. Wybrane publikacje: Nowa koncepcja wam-pira. Utwory wampiryczne rosyjskiej grupy rockowej „Piknik” (Krew – substancja,symbole, mitologia. Red. D. Oboleńska, K. Arciszewska. Gdańsk 2012); Ezoterycznyaspekt metamorfozy wampira i wilkołaka w wybranych utworach najnowszej rosyjskiejliteratury popularnej (Światło i ciemność. Ezoteryzm w kulturze XX i XXI wieku. T. 4.Red. K. Rutecka, M. Rzeczycka. Gdańsk 2012); Niebo i piekło w dramacie „��� ����”Pimiena Karpowa (Światło i ciemność. Motywy ezoteryczne w kulturze rosyjskiej po-czątku XX wieku. T. 2. Red. E. Biernat, M. Rzeczycka. Gdańsk 2006).

Ireneusz Bieniecki – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Po-morskiej w Słupsku. Doktorat obronił w Uniwersytecie Gdańskim w 1995 r. Opublikowałmonografie: Flotylla rzeczna Polskiej Marynarki Wojennej w Pińsku w latach 1925–1935w świetle sprawozdań inspektorów armii i oficerów Korpusu Kontrolerów (Toruń 2005)oraz Przestępczość graniczna na polskim wybrzeżu w drugiej połowie XX wieku. Wybra-ne problemy (Słupsk 2012). Autor ponad 200 artykułów i referatów zamieszczonychw wydawnictwach specjalistycznych. Obszar zainteresowań naukowych: historia najnow-sza, historia wojskowości, biografistyka, formacje ochrony i obrony granic.

Monika Błaszczak – dr, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Uniwersytetu im.A. Mickiewicza w Poznaniu. Polonistka, teatrolożka i kulturoznawczyni. W swoich ba-daniach zajmuje się przede wszystkim estetyką współczesnego oraz najnowszego dra-matu i teatru.

423

Aneta Chmiel – dr, adiunkt w Zakładzie Italianistyki w Instytucie Języków Romań-skich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego, absolwentka filologii klasycznej i filologiiwłoskiej w UŚ. Autorka krajowych i zagranicznych publikacji z zakresu literatury wło-skiej. Jej zainteresowania badawcze obejmują włoską literaturę dawną: renesansową,a w szczególności polifoniczną, ekspresjonistyczną, która znalazła realizację w twórczo-ści makaronicznej, oraz współczesną, po roku 1968.

Maria Dąbrowska-Czoch – mgr, słuchaczka Filologicznych Studiów DoktoranckichUniwersytetu Gdańskiego. Ukończyła studia licencjackie na kierunku slawistyka; pisałapracę o poezji chorwackiej. Ukończyła studia magisterskie na filologii polskiej (pracamagisterska poświęcona poezji polskiej). Pracuje nad rozprawą doktorską na temattwórczości Henryka Sienkiewicza, Witolda Gombrowicza i Andrzeja Stasiuka. Zajmujesię wybranymi powieściami tych autorów, ujmując je w perspektywie human – animalstudies.

Joanna Frąckowiak – mgr, doktorantka w Zakładzie Antropologii Filozoficznej Insty-tutu Filozofii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowana problema-tyką ciała: jego świadomości, granic i uwarunkowań społecznych.

Olga Gawrilina – dr, niezależny naukowiec. Autorka kilkunastu artykułów poświęco-nych badaniu rosyjskiej prozy kobiecej końca XX wieku, poezji kobiecej XIX i połowyXX stulecia oraz obrazów przyrody w utworach pisanych przez kobiety.

Irena Górska – dr, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Instytutu Filologii PolskiejUniwersytetu im. A. Mickiewicza. Zajmuje się teorią literatury, szczególnie teorią dra-matu, oraz szeroko pojętą estetyką współczesną. Autorka książek: Dramat jako filozofiadramatu na przykładzie twórczości Tadeusza Różewicza (Poznań 2004), Literatura napróbę. Między literaturą a komentarzem: Różewicz – Witkacy – Kantor (Poznań 2013),a także licznych artykułów poświęconych dramaturgii współczesnej oraz relacjom litera-tury i komentarza. Sekretarz redakcji „Przestrzeni Teorii”.

Iwona Gralewicz-Wolny – dr, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Nauko Literaturze im. I. Opackiego Uniwersytetu Śląskiego. Autorka interpretacyjnych szki-ców poświęconych polskiej literaturze współczesnej oraz literaturze dla dzieci i mło-dzieży. Opublikowała książki: Pisz o milczeniu: świat poetycki Anny Kamieńskiej (Kato-wice 2002), Ja czytam, ty czytasz... Dziesięć szkiców o poezji i prozie (Katowice 2011)oraz Poetka i Świat. Studia i szkice o twórczości Wisławy Szymborskiej (Katowice 2014).

Michał Kasprzak – mgr, absolwent Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocław-skiego. Kontynuuje studia na tej uczelni jako uczestnik Studiów Doktoranckich Nauko Kulturze. Członek zespołu badawczego realizującego projekt „Pejzaż dźwiękowyWrocławia – badania nad audiosferą miasta środkowoeuropejskiego”. Interesuje się teo-rią kultury, filozofią humanistyki, aksjologią.

Olga Kielak – mgr, absolwentka filologii polskiej, obroniła pracę magisterską „Języko-wo-kulturowy obraz krzewów w polszczyźnie potocznej i ludowej”, napisaną pod kie-

Noty o Autorach424

runkiem prof. dr hab. S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej. W ramach programu MNiSW„Diamentowy Grant” realizuje projekt „Językowo-kulturowy obraz zwierząt domowychw języku potocznym i polskiej kulturze ludowej” poświęcony ludowym wyobrażeniomzwierząt domowych. Rekonstrukcja ich językowo-kulturowego obrazu stanie się rów-nież przedmiotem jej rozprawy doktorskiej.

Agata Kłocińska – mgr, doktorantka w Zakładzie Filozofii Religii Instytutu FilozofiiUniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania naukowe: filozofia religii, dialog mię-dzyreligijny i religioznawstwo. Obroniła pracę magisterską o mistycyzmie chrześcijań-skim oraz buddyjskim („Mistyka i działanie. Doświadczenie mistyczne w życiu homoreligiosus”). Zajmuje się problematyką cudów oraz zjawisk niezwykłych w religii.Obecnie przygotowuje pracę doktorską o zjawiskach cudownych.

Krzysztof Kropaczewski – dr, literaturoznawca, adiunkt w Zakładzie KomparatystykiLiteracko-Kulturowej i Pracowni Badań nad Twórczością F. Dostojewskiego InstytutuFilologii Rosyjskiej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Członek MiędzynarodowegoTowarzystwa Dostojewskiego (IDS), uczestnik Humanistycznego Centrum Badań „Dys-kurs Wielokulturowy”. Zainteresowania naukowe dotyczą takich zagadnień, jak: twór-czość F. Dostojewskiego w kontekście współczesnych przemian podstawowych para-dygmatów humanistyki oraz status języka rosyjskiego jako czynnika określającegotożsamość narodową na tle współczesnych jego przemian. Wybrane ostatnie publikacje:Duchowość z głębin. Funkcjonowanie odniesień do kultury rosyjskiej w filmie „Świteź”K. Polaka („Przegląd Rusycystyczny” 2012, nr 1/2), Dostojewowska koncepcja pięknaw kontekście idei Bogoczłowieczeństwa („Scripta Neophilologica Posnaniensia” 2012,nr 12), Język rosyjski jako centrum idei narodowej – ujęcie Władymira Biblera („StudiaRossica Posnaniensia” 2013, nr 38).

Małgorzata Liszewska – dr, adiunkt w Zakładzie Antropologii Filozoficznej, FilozofiiKultury i Estetyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olszty-nie. Ukończyła studia magisterskie na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu M. Ko-pernika w Toruniu, a doktoranckie na UWM w Olsztynie. Rozprawę doktorską „Wstępdo estetyki architektury. Teoretyczne podstawy problematyki percepcji wzrokowej” napi-sała pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Gołaszewskiej w Uniwersytecie Jagiellońskim.Zainteresowania naukowe: estetyka, teoria sztuk plastycznych i filozofia kultury.

Paulina Malicka – dr, literaturoznawca w zakresie italianistyki, pracuje w ZakładzieJęzykoznawstwa Włoskiego i Praktycznej Nauki Języka Włoskiego w Instytucie Filo-logii Romańskiej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Rozprawę doktorskąpoświęciła analizie problematyki daru w poezji Eugenia Montalego w perspektywierozważań filozoficzno-antropologicznych. Centralne miejsce w jej badaniach zajmujepoezja włoska XX i XXI wieku, poezja dialektalna Sycylii oraz szeroko rozumiana „sy-cylijskość” w literaturze, filmie, teatrze i w sztukach wizualnych.

Paweł Marcinkiewicz – dr hab., adiunkt w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersyte-tu Opolskiego, nauczyciel akademicki, poeta i tłumacz poezji. Autor monografii o rela-cjach między przestrzenią miasta a poezją The Rhetoric of the City (Frankfurt am

Noty o Autorach 425

Main–New York 2009). W 2012 r. ukazała się jego monografia poświęcona poezjiJohna Ashbery’ego pt. Colored Alphabets’ Flutter.

Kamil Muzyka – mgr, prawnik, absolwent Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawaw Warszawie, specjalista prawa patentowego i własności przemysłowej. Pracuje jakotłumacz i badacz stanu techniki. Pasjonuje się mitologią słowiańską, archeologią, astro-fizyką, technologią, militariami. Z zamiłowania pisarz i tłumacz opowiadań fantastycz-no-naukowych.

Paweł Pasieka – dr, adiunkt w Zakładzie Filozofii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiej-skiego w Warszawie. Główny przedmiot jego zainteresowań stanowi filozoficzna anali-za relacji człowiek – natura, ze szczególnym uwzględnieniem różnicy między człowie-kiem a zwierzęciem. Specjalizuje się w analizie etycznych zobowiązań wobec zwierzątoraz przyznania im praw. Ostatnie publikacje: Kartezjańska koncepcja zwierzęcia-ma-szyny („Filo-sofija” 2012/2, nr 17), Koniec natury. Perspektywa antyantropocentryczna(Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna. Red. A. Mica,P. Łuczeczko. Pszczółki 2011), Filozofia krajobrazu miejskiego (Miasto nie-miasto. Re-fleksje o mieście jako społeczno-kulturowej hybrydzie. Red. L. Michałowski, D. Ran-cew-Sikora, A. Bachórz. Gdańsk 2010), Dialogue and Persuation (“Dialogue andUniversalism” 2010, nr 9–10).

Grażyna Pietruszewska-Kobiela – dr, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury Akademiiim. J. Długosza w Częstochowie. Prowadzi badania interdyscyplinarne i komparaty-styczne dotyczące literatury i sztuki XX i XXI wieku oraz multimediów. Autorka 3 mo-nografii, redaktorka 6 prac o charakterze monograficznym, w swoim dorobku ma około100 artykułów naukowych i kilka recenzji. Uczestniczka badań w ramach PracowniKomparatystyki Kulturowej, Editorial Advisory Board w “CyberEmpathy. Magazine ofVisual Communication and New Media in Art, Science, Humanities, Desing and Tech-nology”.

Brygida Pudełko – dr, adiunkt w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwer-sytetu Opolskiego. Autorka książki Ivan Turgenev and Joseph Conrad: A Study in Phi-losophical, Literary and Socio-Political Relationships (Opole 2012) oraz licznych arty-kułów na temat związków Conrada z literaturą rosyjską.

Katarzyna Rybińska – dr, wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowejw Raciborzu. Zajmuje się analizą współczesnych tekstów filozoficznych i komparaty-styką literaturoznawczą w epoce modernizmu europejskiego. Opublikowała książkęKoncepcja „gry umysłu” w prozie Andrieja Biełego i Jamesa Joyce’a (Wrocław 2007).

Monika Rzeczycka – dr hab., prof. Uniwersytetu Gdańskiego, historyk literatury rosyj-skiej. Autorka szeregu artykułów i 2 monografii poświęconych kulturze Srebrnego Wie-ku (Fenomen Sofii-Wiecznej Kobiecości w prozie powieściowej symbolistów rosyjskich:Andrieja Biełego, Fiodora Sołoguba, Walerija Briusowa. Gdańsk 2002; Wtajemniczenie.Ezoteryczna proza rosyjska końca XIX–początku XX wieku. Gdańsk 2010), współautorkai współredaktorka kilku tomów prac zbiorowych z serii Światło i ciemność. Motywy

Noty o Autorach426

ezoteryczne w kulturze rosyjskiej końca XIX–początku XX wieku. Od 2011 roku kierujeLaboratorium Niedogmatycznej Duchowości – międzynarodową pracownią badawcządziałającą przy Wydziale Filologicznym UG.

Justyna Schollenberger – mgr, doktorantka w Zakładzie Antropologii Słowa w Insty-tucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego i studentka filozofii w InstytucieFilozofii UW. Interesuje się zagadnieniem relacji człowiek – zwierzę w kontekścieposthumanizmu i animal studies oraz tradycją antropologii refleksyjnej.

Ewa Szkudlarek – dr, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Wydziału Filologii Pol-skiej i Klasycznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W swojej pracy ba-dawczej zajmuje się teorią dwudziestowiecznego dramatu. Twórczość dramaturgicznąrozpatruje w kontekście estetyki, psychologii, socjologii, filozofii, etyki i historii sztuki.Recenzent teatralny internetowego dwutygodnika „artPAPIER” i miesięcznika „Teatr”.Autorka książki Lęk w dramacie. Osiem esejów (Poznań 2011).

Inna Szwed – dr hab., prof. Katedry Białoruskiego Literaturoznawstwa, kierownikLaboratorium Folklorystyczno-Krajoznawczego przy Państwowym Uniwersytecie im.A. Puszkina w Brześciu. Zainteresowania badawcze: etnosemiotyka, folklorystyka, mi-tologia słowiańska, literaturoznawstwo. Autorka ponad 300 artykułów naukowych, opu-blikowanych na Białorusi i za granicą, podręczników akademickich, a także 5 monogra-fii (�������� ����� ���������� �������. &���� 2000; ���������������� ������������� ���������� �������. &���� 2004; ������ � ���� � �����-�������� ��� ���������� �������. &���� 2006; �������� ������: ���� ,���� , �������. &���� 2010; ������! ���� � ������������ ��������� ���-���. &���� 2011). Kierownik projektu badawczego «��������� � ���� ����-������� �������� � ��������-����$������� ����� "���������� ����� �������������: ����� �� � ������ �� XX ����» w latach 2011–2013. Członek kolegiumredakcyjnego kilku pism naukowych: «��� � ��������» (8����), “PAX SONORIS”(/���� ���), «'���<� &��� ���� ��<����<����. ���� 3. ><�����<�. +������<��.+�< ����<�», i encyklopedycznego słownika "�������! �������! (����� 2011). Re-daktor naukowy i inicjator almanacha «@������������� ��������». Współautor ency-klopedii "�������� ������ (����� 2005–2006), �������� "����� (�����2008). Członek Komisji Naukowej International Organization of Folk Art (IOV).

Justyna Tymieniecka-Suchanek – dr hab., literaturoznawca. Pracownik Zakładu Hi-storii Literatury Rosyjskiej Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UniwersytetuŚląskiego. Napisała kilkadziesiąt artykułów i recenzji naukowych. Autorka 2 monogra-fii: Proza Walerija Briusowa wobec kultury. W poszukiwaniu analogii historycznych(Katowice 2004) i Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu za-gadnień ekofilozoficznych (Katowice 2013), współredaktorka (wespół z B. Stempczyń-ską) książki Tekst – rzecz – egzystencja w literaturach słowiańskich (Katowice 2009).Publikowała m.in. w: „Ruchu Literackim”, „Slavii Orientalis”, „Przeglądzie Rusycys-tycznym”, „Anthropos?”, „Wakacie”, „Dzikim Życiu” i w monografiach zbiorowych.Zainteresowania naukowe: literatura rosyjska, idee etologii w dyskursie humanistycz-nym, ekofilozofia, animal studies, zoosemiotyka, bioetyka. Pomysłodawczyni i orga-

Noty o Autorach 427

nizatorka cyklu interdyscyplinarnych konferencji naukowych „Człowiek – Inny/ObcyByt”. Inicjatorka, założycielka i kierownik interdyscyplinarnej pracowni badawczej podnazwą Laboratorium Animal Studies Trzecia Kultura (LAS TK), które zostało afiliowa-ne 31 marca 2014 r. przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego.

Jarosław Wach – mgr, doktorant na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu M. Cu-rie-Skłodowskiej w Lublinie. Sekretarz redakcji kwartalnika literackiego „Akcent”;członek Rady Programowej Wschodniej Fundacji Kultury „Akcent”. Autor ponad 50tekstów ogłaszanych w Polsce i za granicą; redaktor naukowy m.in. tomu (Od)nowa –znowu – na nowo. Rekapitulacja (Lublin 2012). Pomysłodawca i organizator cyklu mię-dzynarodowych interdyscyplinarnych konferencji naukowych „Wspólne drogi”.

Ewelina Waląg – mgr, absolwentka Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu,gdzie ukończyła filologię polską ze specjalizacją dziennikarską oraz studia podyplomo-we: język polski jako obcy, etyka dla nauczycieli oraz gender studies. Obecnie odbywastudia stART! w Warszawskiej Szkole Filmowej. Nauczycielka języka polskiego i etykiw Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza w Górze. Interesuje się szeroko po-jętymi kwestiami genderowymi.

Anna N. Wilk – mgr, doktorantka w Instytucie Filologii Słowiańskiej UniwersytetuWrocławskiego. Prowadzi badania nad archetypami w rosyjskiej literaturze grozy. Inte-resuje się legendami i mitami z różnych stron świata. Pisze felietony i recenzje utworówz zakresu kultury popularnej. Pracuje na rzecz Dolnośląskiego Festiwalu Nauki.

Monika Izabella Zielińska – dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Literatury RosyjskiejInstytutu Rusycystyki na Wydziale Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskie-go. Autorka monografii Obrzeża i dale leśne. Motywy sylwiczne w prozie rosyjskiejXX wieku (Warszawa 2010) i artykułów poświęconych motywom przyrodniczym. Zakreszainteresowań badawczych: literatura rosyjska drugiej połowy XX wieku i XXI stulecia,kultura rosyjska od czasów staroruskich po współczesność.

Noty o Autorach428

Indeks osobowy

Abrams Meyer Howard 369Achleitner Friedrich 357Adamowski Jan 142Adorno Theodor Ludwig Wiesengrund

363Agamben Giorgio 239, 264, 282, 316,

317Akimow W.M. 123Alberowa Zofia 304Alejchem Szolem, właśc. Salomon Rabi-

nowicz 66Alichniewicz Anna 182, 232, 390Alto Aalvar 353Amsterdamski Stefan 162Antonik Dominik 423Apanowicz Franciszek 128Arcimboldo Giuseppe 383Arciszewska Katarzyna 213, 215, 423Artmann Hans Carl 357Arystoteles 206Astafjew Wiktor Pietrowicz 125, 130Attfield Robin 10Audubon John James 352

Bachelard Gaston 175Bacon Francis 354Badmington Neil 282Bakke Monika 110, 161, 162, 166, 168,

170, 188, 190, 194, 195, 197, 312,335, 340, 361, 391, 392, 394

Balbierz Jan 69, 153Balbus Stanisław 151, 191, 195, 200, 202

Balzak Honoriusz 364Banasiak Bogdan 120, 183, 257Bańko Mirosław 257Bańkowska Maria 347Bańkowski Stanisław 347Baran Bogdan 147, 254, 283, 284Baran Józef 133Barańczak Stanisław 189Bartalucci Andrea 157Barthes Roland 167Bartmiński Jerzy 35, 37Baudelaire Charles 364, 365, 389Bauman Janina 364Bauman Zygmunt 188, 189, 284, 364,

365Baumgart Anna 358Bayer Konrad 357Bazińska Barbara 36, 40Bednarek Stefan 332Belinsky Vissarion 51Benjamin Walter 72, 76, 77, 91, 93,

364Bentham Jeremy 112, 326Berger John 134, 230, 231, 234, 235,

239Berleant Arnold 189Berry Donald 273, 274, 277, 280Berta Luca 110Berto Graziella 110Besant Annie 64Best Otto 173Betley Monika 134

429

Bettarini Rosanna 113Biegeleisen Henryk 43Bielanin Andriej 207–209Bielawski Maciej 289Biełocwietow Nikołaj 69Bieły Andriej, właśc. Boris Bugajew 69Bieniecki Ireneusz 423Bieńczyk Marek 167, 232Bierdiajew Lidia 305Biernat Elżbieta 69, 423Bińczyk Ewa 337Biriukow Paweł 66Blake William 62Bloom Harold 77, 82, 91Blue Adrianne 173, 174Błaszczak Monika 423Bławatska Jelena P. 67Bobis Laurence 245, 246Boehme Jakub 269Böhme Gernot 312, 336Bolecki Włodzimierz 299Bolewski Jacek 370Bondy François 298Bonheur Rosa 352Borowiecki Andrzej 369Botkin Vasily 51Boy-Żeleński Tadeusz 316Brace William 403Brach-Czaina Jolanta 162, 165, 338–341,

343, 389Branicki Wacław 283Brecht George 355Brod Max 299Brodzki Józef 204Brogowski Leszek 175Browne W.N. 406Brzozowski Stanisław Marian 333Buber Martin 162, 269–280Buchanan Brett 315, 317–319Budzyńska Magdalena 138Bugajewa Kławdia 69Bugajski Leszek 137, 138Bugler Caroline 349Buonanni Filippo 155Burkert Walter 112

Cage John 355Calarco Matthew 322Calasso Roberto 76, 90Cameron James 381, 385Campailla Sergio 111Campbell John 160Campbell Timothy 351Cariolato Alfonso 117Carlson Maria 63Carpenter John 381–383Carpenter Stephen 251Cavanagh Clare 189Chagall Marc 353Chapajewa Dina 216Cherna Galina 207Chien-Hsun Chen 406Chmiel Aneta 424Chojecki Andrzej 205Chołody Mariusz 163Christoforowa Kleopatra 69Chuen-Tsai Sun 406Ciołkowski Konstanty Eduardowicz 291–

293Cioran Emil 229, 231–235, 239, 241,

296–310Cirlot Juan Eduardo 247Clarke Arthur C. 381Cockell Charles 10Collins Richard 381Conrad Joseph 49–53, 57–60, 426Consolo Vincenzo 149–155, 157–159Constable John 350Contini Gianfranco 113Cooper Jean C. 173Coren Stanley 325, 326Cosimo Piero di 348Courtine Jean-Jacques 170Cuyp Albert 350Cwojdzińska Anna 163Czaja Dariusz 133, 134, 163, 168, 239Czajkowska Agnieszka 160Czarnacka Agata 164, 254, 314

Dal Fabbro Beniamino 111Darwin Karol 134, 318

Indeks osobowy430

Dąbrowska Anna 411Dąbrowska-Czoch Maria 424D’Eaubonne Françoise 394DeGrazia David 134Deleuze Gilles 183, 315, 319, 324, 374Derrida Jacques 96, 97, 99, 101, 103,

107, 109, 110, 112, 113, 116, 117,121, 122, 187, 338, 348, 349, 358

Deszczak Eugeniusz 412, 413Dewey John 162Diderot Denis 191Diwow Oleg 209, 210Doktór Jan 270Domańska Ewa 187, 284, 337Domański Piotr 312Dorak-Wojakowska Lilianna 192, 194Doroszewski Witold 42Dostoyevsky Fyodor 49, 50Dubuffet Jean 354, 355Dudek Zenon Waldemar 164Dumézil Georges 205Dürer Albrecht 349Durozoi Gerard 354, 355Dwulit Anastazja 298

Eco Umberto 377, 378Ekier Jakub 78, 79Eliade Mircea 34, 44, 152, 156Engelking Anna 33–35, 38, 39, 42, 44, 46Ensor James 353Epstein Michaił Naumowicz 10, 286–

292, 295Esposito Roberto 351, 358, 359

Fabritius Carel 350Faivre Antoine 63Fallon Michael 381Falski Maciej 305Fancher Hampton 381Faryno Jerzy 169Fedewicz Maria Bożenna 369Fhaner Stig 161Ficowski Jerzy 96Flaubert Gustave 50Florley Robert 381Fontenay Élisabeth de 108

Forstner Dorothea 78, 243Fort Garrett 381Foucault Michel 120, 257, 283, 335,

337, 358Francewicz Anatol 208Franciszek z Asyżu, św. 130Frazer James George 131Frąckowiak Joanna 424Freeborn Richard 52, 54Fromm Erich 147Frydryczak Beata 364Fuchs Thomas 161Fukuyama Francis 163

Gajewska Grażyna 166, 187, 188, 193,195, 202, 250, 251, 255, 260, 264

Gardner Allen 330Gardner Beatrix 330Garnett Constance 49, 50Garnett Edward 49–51Gaudi Antoni 353Gawrilina Olga 424Gaze Mateusz 40Gdula Maciej 254Gee F.C. 406Gemra Anna 209, 210Genzmer Synne 357Gernet Louis 85Giger Hans Rudolf 383Gioanola Elio 120Girard René 209, 382Giuliani Alfredo 158Godlewski Stanisław 251Goebel Rolf J. 80, 87Goffis Cesare Federico 111Gogh Vincent van 362Gołaszewska Maria 376, 377, 380Gołuński Mirosław 160Gombrowicz Witold 101, 102, 424Goszczyńska Mirosława 209Gralewicz-Wolny Iwona 424Gray Richard T. 80, 87Greenwalt David 251Gromek-Illg Joanna 177Gross Ruth V. 80, 87Grözinger Karl Erich 73–77

Indeks osobowy 431

Grzegorczyk Anna 284Guattari Felix 183, 324Guczalska Katarzyna 191Güntner Jan 73Gustawicz Bronisław 35–37, 41Guze Joanna 364Gwóźdź Andrzej 161

Hall Calvin S. 160Hallevy Gabriel 402, 404Haraway Donna 162, 312, 318, 320–326,

331, 392–396Harbou Thea von 381Haroche Claudine 170Harris Charlaine 210Harvey George 49, 51Has-Tokarz Anita 206Hearne Vicki 322Heidegger Martin 147, 311, 315, 348,

352Heise Ursula K. 312Heisenberg Werner 367Helms Eleanor 92Herbert Zbigniew 171Herer Michał 374Herling-Grudziński Gustaw 366Heydel Magdalena 177Hicks Edward 351Hoffmann E.T.A. 207Holbein Hans 348Holm Ian 383Homer Winslow 352Hondecoeter Melchior de 350Hopper Edward 352, 366Horakova Jana 255Hurd Gale Anne 381Hurnikowa Elżbieta 160Huttunen Anniina 403Huxley Aldous 64

Ingold Tim 313, 314, 319, 320Interdonato Giovanni 150–152

Jackiewicz Zenon 411Jalfen Louis Jorge 298James Henry 50

Janicki Łukasz 138Janion Maria 169Jantos Małgorzata 274, 277Janus Elżbieta 169Jarecki Władysław 35, 38, 40, 41, 43Jarry Alfred 316Jarzębski Jerzy 95Jasiorowski Albert 419Jawłowska Aldona 257Jean-Aubry Georges 50Jewdokimow Dorota 289Jęczmyk Lech 384–386Jędraszewski Marek 289Juszczak Wiesław 362

Kac Eduardo 356Kadmon Adam 73, 74Kafka Franz 72, 73, 75–83, 86–88,

91–93, 299Kalenberg Angel 356Kamieńska Anna 65, 205Kania Ireneusz 247, 297, 298, 300Kaniewska Bogumiła 137, 138Kant Immanuel 251, 278, 317, 318, 327,

348Kantola Vesa 403Karloff Boris 382Karłowicz Jan 39, 42Karst Roman 81Kartezjusz 327, 348, 352Kasprzak Michał 424Kasprzysiak Stanisław 76Kawamura K. 406Kielak Olga 40, 424Kiepas Andrzej 283King John 179Kisseleva Olga 356Klaman Grzegorz 358Kłocińska Agata 425Kobielus Stanisław 167, 210Kobylinski Lew, pseud. Ellis 69Koelb Clayton 80, 87Kolberg Oskar 37–42, 45Kołodyński Andrzej 379Kołodziejak-Nieckuła Ewa 179Komendant Tadeusz 120, 257

Indeks osobowy432

Kooning Willem de 353, 354Kopaliński Władysław 35, 124, 208,

212, 214, 245–247, 255Kornacka Ewa 135, 136Korpanty Jerzy 205Korpikiewicz Honorata 325, 327, 329Korusiewicz Maria 189Kosowska Ewa 153, 154Kotula Franciszek 36, 38–41Kouf Jim 251Kowalczewska Joanna 160Kowalczyk Izabela 358Kowalkowski Alfred 81Kowalska Bożena 327Kowalska Magdalena 298Kowalska Małgorzata 161, 187, 189, 257Kowalski Piotr 36, 207, 243, 245, 247Kozielski Marian 297Kozłowska-Ryś Anna 173Kozyra Katarzyna 358, 393Kriesberg Hadea Nell 91Kropaczewski Krzysztof 289, 425Królak Sławomir 162Kryczyńska Anna 173Krygier Barbara 293Krzeczkowski Henryk 131Krzemieniowa Krystyna 76, 363Krzyżanowski Julian 33Kubacka Kamila 40Kubitsky Jacek 161Kubler George 180Kubrick Stanley 380, 381Kuciński Kazimierz 285Kulovesi Jakke 403Kupczyńska Kalina 356Kutyriew Władimir Aleksandrowicz 284Kuzańczyk Mikołaj 269Kuzniar Alice 322Kuzyszyn Konrad 358Kwaterko Mateusz 264Kwiecińska Monika 283Kwieciński Zbigniew 283Kydryński Juliusz 86

Lancaster Bill 381Landseer Edwin 352

Lang Fritz 381, 382Laplanche Jean 161La Rochefoucauld François de 297Latour Bruno 164, 254, 312–314, 318,

336, 337Leadbeater Charles 64Lechner Lorenz G. 403Lee Hermione 177Legeżyńska Anna 199, 312Lehmanqzig S.N. 402Lejman Jacek 336, 337, 339, 342, 343Leman Boris, pseud. Diks 69, 71Leonardo da Vinci 347Leonow Leonid Maksimowicz 125, 130,

131Leśniewski Norbert 188Levey Michael 347, 348Levinas Emmanuel 161, 170, 181, 352Libera Zbigniew 163, 358Liberek Iwona 205Liberkowski Ryszard 162Ligęza Wojciech 191, 199, 201Lindzey Gardner 160Lips Julius Ernst 204Liszewska Małgorzata 425Lizińczyk Lucjan 414Loba Mirosław 289Lorenz Konrad 326, 327Lovejoy Arthur Oncken 153Lovelock James 162, 163Lucht Marc 91Luperini Romano 119

Łotman Jurij 169Łukasiewicz Jacek 193, 194Łukasiewicz Krzysztof 337, 339Łukjanienko Siergiej 210–213Łuszczyńska Małgorzata 170

Maciaszek Michał 137Maciunas George 355Macnaghten Phil 254Madsen Deborah L. 347Mainwaring Daniel 381Majer-Baranowska Urszula 36Majewska Ewa 162

Indeks osobowy 433

Majewski Erazm 35, 38, 40, 41, 43Malicka Paulina 425Malinowski Bronisław 112Malinowski Witold 401Mallet Marie-Louise 97, 348Manacorda Giuliano 111, 112Mandralisca Enrico Pirajno di 150–154,

156, 158, 159Márai Sándor 300Marcin, św. 125Marcinkiewicz Paweł 425Margulis Lynn 160, 195, 251Markiewka Tomasz 189Marlind Mans 210Martuszewska Anna 205Maryjka Wojciech 137Massumi Brian 324Mattheus Berndt 298Matusiak Agnieszka 66Matuszewski Krzysztof 257Maupassant Guy de 50Mayenowa Maria Renata 169Melberg Arne 153Menezes Marta de 361Merecki Jarosław 336Merleau-Ponty Maurice 189, 311, 315Michael Linda 393Micińska Anna 365, 366, 369–371Mickiewicz Adam 371–375Migasiński Jacek 189Migus Zofia 283Miłosz Czesław 178, 182Mincłowa Anna 69Miner Michael 381Mira Giuseppe Maria 151Modzelewska Ewa 161Moholy-Nagy Laszlo 355Montale Eugenio 108–122, 425Moorman Charlotte 355Morgan Lloyd 327Morgan Richard 401Morzyńska-Wrzosek Beata 164Moszyński Kazimierz 39, 374, 375Mucha Alfons 368Muehl Otto 356Musiał Łukasz 77

Muzyka Kamil 426Myerhoff Barbara 275Myśliwski Wiesław 45, 133, 135–138,

141–147

Naess Arne 359Netz Feliks 300Neumeier Edward 381Niebrzegowska Stanisława 35, 36, 43,

44, 425Niecikowski Jerzy 187Nienacki Zbigniew 256, 258–261Nieracka-Ćwikiel Agnieszka 161, 395Nitsch Herman 356Niziołek Grzegorz 192Nola Alfonso di 204, 206Nolde Emil 353Nycz Ryszard 312Nyczek Tadeusz 200

O’Bannon Dan 381Oboleńska Diana 69, 215, 423Obolevitch Teresa 285Obremski Krzysztof 205Okraska Remigiusz 333, 334Orłowski Hubert 76Ostrowicki Michał 294Oudry Jean-Baptiste 350Owidiusz 205Oz Amos 86, 87

Pachciarek Paweł 78, 243Pacławski Jan 135, 136Paik Nam June 355Paprocki Henryk 305Parr Mike 356, 357, 360Pasieka Paweł 426Pawlikowska-Jasnorzewska Maria 299,

306, 308Pawlikowski Jan Gwalbert 333, 334,

340, 343Paz Octavio 367Peckinpah Sam 381Peoples David Webb 381Pers Aneta 204Perz Helga 298

Indeks osobowy434

Petoia Erberto 204Picasso Pablo 353Piccinini Patricia 393Pielewin Wiktor 213–215Pietraszko Stanisław 332, 335, 342, 343Pietruszewska-Kobiela Grażyna 160,

164, 168, 426Pietrzyk Bartłomiej 163Pindór Ewa 136Piotrowicz Ludwik 206Plant Sadie 395Pobojewska Aldona 311Pontalis Jean-Bertrand 161Poprzęcka Maria 362Poświatowska Halina 160–164, 166, 170,

172, 175, 176Potocki Andrzej 162Potter Paulus 350, 351Powalisz Monika 251, 252, 254Priszwin Michaił Michajłowicz 125,

128–130Prokopiuk Jerzy 64, 210Przybylski Ryszard 372, 373Przybyłowicz Mieczysław 417Przybysławski Artur 153Pudełko Brygida 426Pufendorf Samuel von 339

Quinzio Sergio 289

Rabińska Krystyna 173Rachleff Owen 205, 206Radkowska-Walkowicz Magdalena 255,

257Radzicki Józef 160Rakowski Tomasz 170Rasputin Walentin Grigorjewicz 130,

131Reszke Robert 152, 162, 298Rhone Christine 63Richapin Jean 79Riepin Ilja 66Rilke Rainer Maria, właśc. René Karl

Wilhelm Rilke 299Rist Pipilotti 356Robakiewicz Lech 210

Rodak Magda 156Rodak Paweł 156Roerich Jelena 64, 65Roerich Nikołaj 64, 65Rose Barbara 353Rosińska Zofia 161Rostworowski Emanuel 333Roszyk Anna 163Rousseau Jan Jakub 364Różewicz Tadeusz 187, 188, 190, 192–

203, 424Rudnicka Anna 200Rutecka Karolina 69, 213, 423Rutkowski Paweł 242Rybińska Katarzyna 426Ryszkiewicz Marcin 160, 162, 195, 251Ryś Leszek 173Rzeczycka Monika 69, 213, 423, 426

Sabasznikowa Margarita 69Sadkowski Wacław 86Sandauer Artur 257Savater Fernando 298Schiller Claire H. 317Schneider Norbert 348Scholem Gershom 73, 255Schollenberger Justyna 427Schulz Bruno 78, 94–107Schwitters Kurt 355Scott Ridley 380, 381, 383, 384Sedlak Włodzimierz 362, 363Segre Cesare 151, 152Seneka Lucjusz Anneusz 300Serpell James 232Shapin Steven 162Shelley Mary 209Sherwin Byron L. 259Shmygol Oksana 177Sicińska Edyta 207Sidor Monika 42Sidorek Janusz 88Siegel Don 381–383Siemienowicz Justyna 332, 389Sikora Sławomir 134, 231Sikorski Janusz 76Silvennoinen Kari 403

Indeks osobowy 435

Singer Peter 133, 134, 182, 232, 390Skarga Barbara 189Skatow Nikołaj Nikołajewicz 123Skorupka Stanisław 35Skórska Ewa 244Skręt Rościsław 333Skuczyński Janusz 372Skwarczyńska Stefania 103Słupecki Lech 205, 206Smith J.L. 210Smyk Katarzyna 142Snyders Frans 349Sokel Walter H. 87Sokolski Jerzy 335Stabryła Stanisław 205, 300Staff Leopold 297Stanisz Marek 137Stanley Richard 381, 385Starobiniec Anna 242–248Stasiuk Andrzej 229–241, 424Staszczak Zofia 34Stefanowska Zofia 373, 374Stein Bjorn 210Steiner Rudolf 64, 68, 69Stewart Amy 179Stodolska Leokadia 404Stone Christopher D. 10Strindberg August 69Stróżyński Tomasz 168Stubbs George 351Stus Stanisław 414Sugiera Małgorzata 252Supa Wanda 123Swoboda Tomasz 170Szadura Joanna 35Szancer Jan Marcin 177Szczęsna Anna 182, 232, 390Szelińska Józefina 78Szkudlarek Ewa 427Szwed Inna 427Szwed Jerzy 299Szyjewski Andrzej 275, 276, 332, 342,

389Szymborska Wisława 171, 177–186, 189–

192, 197–203Szymczak Mieczysław 184

Szyszkin Iwan 352Szyszla Józef 414

Ślubowska Anna 245Środa Krzysztof 64, 85

Tałałaj Daniel 179Tałałaj Stanisław 179Tanguy Yves 353Tańczuk Renata 339Taras Katarzyna 366Tatopoulos Patrick 210Telotte J.P. 382, 383Teofrast z Eresos 178–180Tinbergen Nikolaas 326Tischbein Johann Heinrich Wilhelm 351Tischner Józef 362Tokarska-Bakir Joanna 364Tołstaja S.M. 35Tołstoj Lew 66, 129Tołstoj Nikita I. 35Tomczak Patrycja 337, 338, 343Toporow Władimir N. 34, 45Topp Izolda 337Treadwell Timothy 391, 392Trochimiak Jan 50Trzcionkowski Lech 112Turgenev Ivan 49–57, 59, 60, 426Turzyński Ryszard 78, 243Tygielska Hanna 153Tymieniecka-Suchanek Justyna 9, 427Tyrowicz Stanisław 77, 91

Uexküll Jakob von 311, 315–321, 323Urbański Robert 299Urry John 254Uspienski Piotr 64

Vangelis, właśc. Ewangelos Odiseas Pa-patanasiu 384

Verhoeven Paul 381, 385Vermeer Jan 350Vernant Jean-Pierre 85Viardot Pauline 54Vigarello Georges 168Vitkovska Katarzyna 215

Indeks osobowy436

Wach Jarosław 138, 142, 428Wagner Ryszard 66Waląg Ewelina 428Waldenfels Bernhard 88Wasiliewa Jelisawieta 69Wawrzyniak Jan 187Welsch Wolfgang 167, 191Werter Jan 79Wężowicz-Ziółkowska Dobrosława 10Whale James 381, 382Wieczorkowska Emilia 10Wiernadski Władymir Iwanowicz 293Wierusz-Kowalski Jan 34Wierzchowska-Woźniak Anna 252Wilk Anna N. 428Wilkoszewska Krystyna 170Williams Christopher 402Wills David 97, 348Wilowski Włodzimierz 162Wiseman Len 210Wiślicki Andrzej 50Wiśniewska Lidia 160Witkiewicz Stanisław Ignacy 96, 361,

365, 366, 368–371, 373, 375Witkoś Stanisław 36, 40Wittlich Petr 369Wojciechowska Ewa 161Wojda Dorota 185Wojnakowski Ryszard 73, 255Wolfe Cary 311, 312, 322Wolicki Krzysztof 367Wolska Dorota 334, 335, 339Wołkowicz Anna 76, 83, 92Wołoszyn Maksimilian 69Woolf Virginia 177Woźniak Monika 149–151, 252Wójcik Mirosław 135Wójtowicz Dariusz 179Wypych-Gawrońska Anna 160

Yarri Donna 91Yeazell Ruth Bernard 349Yueh-Hsuan Weng 406

Zabłocki Krzysztof 304Zadrożyńska Anna 37

Zagrodzki Michał 160Zakrzewska Wanda 78, 243Zannini Massimo 109Zaorski-Sikora Łukasz 294Zawada Andrzej 137Zeidler-Janiszewska Anna 167Zielińska Monika Izabella 125, 129, 131,

428Ziemilska Olga 147Ziemilski Andrzej 147Ziółkowska Beata 163Žižek Slavoj 359Zlatkes Gwido 273Zwolińska Krystyna 350Zych Jan 245, 367

Żak Stanisław 136Żmijewski Artur 358Żmuda Michał 137Żychliński Arkadiusz 77

������ �.�. 123

���� ��� ���� �. 67������ ������� ���������� 10

�������� ������ 15, 26�� ����� ������� 218–227������� ���� ��������� (�. �����-

��) 218����������� !���� "��������

20, 22, 23, 25

�#�� ��� ���� ���������� 17, 18

$�%����� ����� �������� 23$#�&��� ������� ��� ��������

284–286

#�������� ������ 211–213

����� "��� �. 68

"�%�������� ������ 219, 221, 224, 225"��!��� ������ '������ 27

Indeks osobowy 437

������ ������ 214, 215����#*�� ��� !���� 218���� ��� ����� 219–222�#�&��� ��� ������ '������ 17

+�,�� ��� �. 66+���/ ���� �. 65+���/ "����� $. 65

�� ��� ������� ��/������ 20, 25,28

�� ��� ������ 218

0� �� �. 18

0����� !���� 218

1����2��� 3.4. 181����2��� ����� 18

5�,���� 3��� 216

6����� ��� $�� ������� 7�#���-����� 291

8��� 9��� 188������ +#���2 68

:��% �� �. 18

Opracowanie: Justyna Pisarska

Indeks osobowy438

RedaktorzyOKSANA MAŁYSA, GABRIELA MARSZOŁEK, AGNIESZKA PLUTECKA

Projektant okładkiMAREK GŁOWACKI

Redaktor technicznyMAŁGORZATA PLEŚNIAR

KorektorMARZENA MARCZYK

ŁamanieEDWARD WILK

Copyright © 2014 byWydawnictwo Uniwersytetu ŚląskiegoWszelkie prawa zastrzeżone

ISSN 0208-6336ISBN 978-83-226-2272-8(wersja drukowana)

ISBN 978-83-8012-125-6(wersja elektroniczna)

WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiegoul. Bankowa 12B, 40-007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.ple-mail: wydawus@us.edu.plWydanie I. Ark. druk. 27,5. Ark. wyd. 35,0.Papier offset. kl. III, 90 g Cena 52 zł (+ VAT)

Druk i oprawa: „TOTEM.COM.PL Sp. z o.o.” Sp.K.ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław

440