czerniak najgroźniejszy nowotwór skóry
DESCRIPTION
Czerniak najgroźniejszy nowotwór skóry. Prezentację przygotowały uczennice klasy II B LO Anna Kubik, Izabela Zabłocka pod kierunkiem Haliny Kapkowskiej. SCHEMAT BUDOWY SKÓRY. Właściwości skóry. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Czerniak najgroźniejszy nowotwór skóry
Prezentację przygotowały
uczennice klasy II B LO
Anna Kubik, Izabela Zabłocka
pod kierunkiem Haliny Kapkowskiej
SCHEMAT BUDOWY SKÓRY
Właściwości skóry
Naskórek i skóra właściwa są tkankami, w
których procesy wzrostu i różnicowania nowych
komórek zachodzą bardzo dynamicznie, przy
czym komórki mają do spełnienia ściśle
określone funkcje. Zwykle procesy w skórze
właściwej i naskórku przebiegają bez
najmniejszych zakłóceń. Czasami zdarza się
jednak, że coś nie działa tak, jak powinno i może
to oznaczać rozwój raka.
CZERNIAKCzerniak złośliwy jest najbardziej złożony spośród wszystkich nowotworów skóry oraz wymaga innego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego niż rak podstawnokomórkowy czy płaskonabłonkowy. Na szczęście coraz większa świadomość społeczna przyczyn powstania nowotworu skóry, sposobów zapobiegania, rozpoznawanie wczesnych objawów i nowe metody leczenia prowadzą do zmniejszenia zgonów z tego powodu
Czynniki ryzyka rozwoju raka skóry :
Genetyczne
Znamiona
Rak skóry w wywiadzie
Immunosupresja
Wrażliwość skóry
Ekspozycja na UV
Im wcześniej zauważymy ognisko czerniaka na
swojej skórze, tym większe są szanse na to, że
zostanie on uchwycony przed wytworzeniem
odległych przerzutów i że uzyska się trwałe
wyleczenie.
UWAGA!!!
System ABCDE stosowany aby ostrzec osoby, że mogą mieć nowotwór skóry:
A – oznacza asymetrię (asymmetry) B – oznacza rozmyte granice (border irregularity) C – oznacza zmiany w zabarwieniu (colour) D – oznacza średnicę powyżej 6 mm (diameter) E – oznacza uniesienie zmiany powyżej poziomu skóry lub
powiększenie wymiarów (elevation, evolution)
Uzupełnienie Systemu ABCDESystem ABCDE nie uwzględnia jednak „guzkowatych” postaci czerniaka, które
mogą być symetryczne i mieć dobrze widoczne gładkie, regularne brzegi, w wyniku czego pacjent może się zgłosić do lekarza już w zaawansowanym stadium rozwoju choroby. Ponadto w czerniakach guzkowatych i tych o małych wymiarach mogą nie występować zmiany w zabarwieniu, a małe zmiany nowotworowe niekiedy dają odległe przerzuty, zanim osiągną średnicę 6 mm.
Dlatego też system ABCDE – został zastąpiony nowym, punktowym testem.
Oto trzy główne cechy czerniaka: zmiana wielkości zmiana kształtu zmiana zabarwienia
Trzy mniejsze objawy to: Zapalenie, tworzenie się strupa lub krwawienie Zmiany w odczuwaniu (zmiana sprawia wrażenie innej niż była, może
pobolewać lub swędzieć) Średnica 7 mm lub większa
Po zdiagnozowaniu nowotworu zmianę usuwa się chirurgicznie wraz z marginesem skóry o szerokości około 2 mm. Wstępny zabieg chirurgiczny powinien być oszczędny, by można było na podstawie wyników badań mikroskopowych właściwie zaplanować wykonanie drugiego zabiegu. Pierwsze wycięcie zmiany ze zbyt szerokim marginesem zdrowej skóry może sprawić, że drugi zabieg chirurgiczny będzie bardziej skomplikowany. Patolog bada usunięte tkanki i opisuje typ czerniaka
LECZENIE
Dalsze leczenie zależy od wyniku badania histopatologicznego
Stopień zaawansowania klinicznego 0: czerniak znajduje się w obrębie skóry.
Stopień zaawansowania klinicznego 1A: czerniak ma grubość poniżej 1 mm.
Stopień zaawansowania klinicznego 1B: czerniak ma średnicę poniżej 1mm z owrzodzeniem lub 1-2 mm grubości bez owrzodzenia.
Stopień zaawansowania klinicznego 2A: czerniak ma grubość 1-2 mm z owrzodzeniem.
Stopień zaawansowania klinicznego 2B: czerniak ma grubość 2-4 mm bez owrzodzenia.
Stopień zaawansowania klinicznego 2C: guz przekracza 4 mm grubości z owrzodzeniem.
Stopień zaawansowania klinicznego 3A: oznacza każdy guz niezależnie od grubości bez owrzodzenia, ale w badaniu mikroskopowym zajętych jest od 1 do 3 regionalnych węzłów chłonnych.
Stopień zaawansowania klinicznego 3B: tak jak 3A, ale z owrzodzeniem lub guz o każdej grubości z 1-3 powiększonymi węzłami chłonnymi z przerzutami do nich widocznymi gołym okiem lub guz z satelitarnymi ogniskami nowotworu w pobliżu, ale bez przerzutów.
Stopień zaawansowania klinicznego 3C: występują zarówno zmiany makroskopowe, jak i mikroskopowe w węzłach chłonnych lub zmiana nowotworowa z zajęciem 4 lub większej liczby węzłów chłonnych.
Stopień zaawansowania klinicznego 4: określa występowanie odległych przerzutów
Z chwilą, gdy zostanie wykonana druga operacja oraz uzyska się od patologa i chirurga wynik badania histopatologicznego wykazujący, że w materiale nie znaleziono komórek nowotworowych, chory uważany jest za wyleczonego. Lecz to nie koniec historii z czerniakiem, ponieważ nadal pacjent jest obciążony ryzykiem nawrotu choroby w pobliżu miejsca operacji lub wystąpienia przerzutów do innych części ciała, i dlatego będzie proszony o zgłaszanie się na kontrole.
CIĄG DALSZY LECZENIA
Lekarz może zaproponować wykonanie badania tzw. węzła wartowniczego. Zwykle chłonka (limfa) odpływa z okolicy czerniaka w kierunku najbliższego, pierwszego węzła chłonnego, tzw. węzła wartowniczego, znajdującego się na drodze jej odpływu.
Węzły chłonne są zbudowane z limfocytów, krwinek białych, które są pierwszą linią obrony skierowaną przeciwko zakażeniom bakteryjnym lub wirusowym oraz komórkom będącym przerzutami nowotworów skóry. Węzeł wartowniczy zwalcza komórki czerniaka, które docierają do niego z pierwotnego ogniska nowotworu. Jeżeli nie wykryje się w nim żadnych komórek nowotworowych, to jest wysoce prawdopodobne, że nie występują odległe przerzuty do innych narządów.
BADANIE WĘZŁÓW WARTOWNICZYCH
LECZENIE ADIUWANTOWE
W przeszłości do terapii adiuwantowej należały:
chemioterapia
szczepionki
leki biologiczne
kombinacje powyższych.
Obecnie stosuje się leczenie interferonem. W prowadzonych obecnie
badaniach klinicznych ocenia się wykorzystywanie samych szczepionek
pochodzących z komórek czerniaka lub połączenia szczepionek
podawanych razem z cytokinami, a także z innymi lekami
cytotoksycznymi o działaniu przeciwnowotworowym.
Jeśli lekarz stwierdzi u chorego jawne cechy przerzutów do regionalnych
węzłów chłonnych (np. wyraźnie wyczuwalny guz w dole pachowym), to
jest to kolejna grupa węzłów chłonnych (po węźle wartowniczym) będąca
przystankiem komórek nowotworowych. Chirurg może zechcieć usunąć
wszystkie regionalne węzły chłonne. Celem takiego postępowania jest
oczyszczenie całego spływu chłonnego z komórek czerniaka i jego
przerzutów. Może to oznaczać przeprowadzenie operacji w pachwinie, jeśli
czerniak znajduje się na nodze, lub w dole pachowym, w przypadku gdy
umiejscowiony jest na ramieniu, albo wycięcie węzłów szyjnych, gdy
nowotwór zlokalizowany jest na skórze twarzy.
USUNIĘCIE WIĘKSZEJ LICZBY WĘZŁÓW CHŁONNYCH
ODLEGŁE PRZERZUTY
Nawet wtedy, gdy choroba przekracza regionalne węzły
chłonne, dla chorych wciąż jest nadzieja. Osobom, u
których doszło do rozsiewu nowotworu nie więcej niż do
trzech miejsc w jamie brzusznej i klatce piersiowej, można
zaproponować operacyjne usunięcie przerzutów. Nawet jeśli
nie można oczekiwać wyleczenia, to wycięcie dużej masy
guza będącej ogniskiem przerzutu poprawia znacznie
jakość życia.
Wtórne ogniska przerzutowe czerniaka do mózgu lub kości
najlepiej poddają się leczeniu i często bardzo dobrze
odpowiadają na zastosowaną radioterapię.
Komórki czerniaka mają swoją wewnętrzną siłę obronną, która jest zarazem ich słabością. Mechanizmy obronne tych komórek polegają na tym, że mogą one stworzyć silną linię obronną skierowaną przeciwko prawidłowej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Dlatego też immunoterapia polega na wyprodukowaniu „przeciwciał monoklonalnych”, które włączają sygnał immunosupresyjny wytwarzany przez komórki czerniaka. Pozwala to układowi immunologicznemu wykonywać swoją pracę i zwalczać intruza. Kolejnym sposobem jest „pomnożenie” występujących u człowieka populacji limfocytów T zabójców swoiście zwalczających komórki nowotworowe i zwiększenie szansy na wyleczenie przez łączenie tej metody z agresywną chemioterapią.
IMMUNOTERAPIA
IZOLOWANA TERAPIA KOŃCZYNOWA
U chorych z czerniakiem na nodze lub ręce może dojść do wystąpienia mnogich przerzutów do otaczającej skóry, ale bez oznak wtórnych odległych przerzutów poza kończynę. Osoby te kwalifikują się do przeprowadzenia zabiegu „izolowanej perfuzji lub infuzji” kończyny. W przypadku perfuzji krew dopływająca do kończyny i odpływająca z niej omija krążenie systemowe (jest wyizolowana), dzięki czemu można dostarczać do kończyny leki przeciwnowotworowe w dużych stężeniach, które nie byłyby dobrze tolerowane przez resztę organizmu. Jest to bardzo złożony zabieg chirurgiczny.
CHEMIOTERAPIA
Ten sposób leczenia jest zarezerwowany dla osób z zaawansowaną postacią czerniaka. W terapii wykorzystuje się pojedyncze chemioterapeutyki, ponieważ są one proste w użyciu i prawie pozbawione ciężkich działań niepożądanych w przeciwieństwie do bardziej toksycznego leczenia wielolekowego, które nie jest wcale skuteczniejsze. Tylko niewiele osób dobrze odpowiada na chemioterapię. Obecnie stwierdzono, że część czerniaków ma specyficzne zaburzenia molekularne i wprowadzono leki (tzw. celowane) ukierunkowane na te nieprawidłowe białka związane z wykrytą mutacją odpowiednich genów (np. BRAF)
Profilaktyka
Unikanie długotrwałej ekspozycji na słońce i promieniowanie ultrafioletowe, zwłaszcza przebywanie na słońcu w godzinach 10.00 - 14.00, dotyczy to głównie osób o jasnej karnacji, z licznymi piegami
Stosowanie ochrony przeciwsłonecznej (kremy z filtrem, okulary przeciwsłoneczne)
Nie korzystanie z lamp kwarcowych i solarium Ochranianie znamion i zmian barwnikowych przed słońcem Nie drażnienie znamion poprzez części garderoby W przypadku pojawienia się najmniejszych wątpliwości
konsultacja z dermatologiem