crregullimet acido bazike

61
Nje qasje algoritmike Hysni Dida

Upload: nino345

Post on 28-Jan-2018

1.117 views

Category:

Health & Medicine


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: Crregullimet acido bazike

Nje qasje algoritmike

Hysni Dida

Page 2: Crregullimet acido bazike

Marrja e gjakut arterial

Page 3: Crregullimet acido bazike
Page 4: Crregullimet acido bazike

Radial Artery

Ulnar Artery

Page 5: Crregullimet acido bazike
Page 6: Crregullimet acido bazike

HyrjeAstrupometri mat pH, pCO2 dhe pO2

[HCO3-] dhe diferenca bazike llogaritenduke perdorur ekuacionin Henderson-Hasselbalch

Page 7: Crregullimet acido bazike

Parametrat normaleCrregullimet acidobazike mund te verehen edhe nqs

kemi vetem 3 parametra pH, pCO2 dhe HCO3

Vlerat normale

• pH = 7.36 – 7.44

• PCO2 = 36-44 mmhg

• HCO3 = 22-26 mEq/L

Page 8: Crregullimet acido bazike
Page 9: Crregullimet acido bazike

Marredhenia midis [H+] & pHpH [H

+] pH [H

+]

7.80

7.75

16

18

7.30

7.25

50

56

7.70

7.65

20

22

7.20

7.15

63

71

7.60

7.55

25

28

7.10

7.00

79

89

7.50

7.45

32

35

6.95

6.90

100

112

7.40

7.35

40

45

6.85

6.80

141

159

Page 10: Crregullimet acido bazike

Baze deficiti dhe Baze eksesiNje ndryshim me 0.15 ne pH eshte ekuivalent

me nje ndryshim ne baze me 10 mEq/L.

Nje renie ne baza psh HCO3 quhetbaze deficit dhe nje rritje ne bazaquhet baze ekses

Page 11: Crregullimet acido bazike

Ndryshime Metabolike vsRespiratore

Kur ndryshimi primar eshte pCO2 atehere crregullimieshte respirator

Kur ndryshimi primar eshte HCO3- => crregullimmetabolik

Page 12: Crregullimet acido bazike

Acidemia vs Alkalemia

Kur pH I gjakut eshte <7.35 kemi te bejme me

acidemi

Kur pH I gjakut eshte >7.45 kemi te

bejme me Alkalemi

Page 13: Crregullimet acido bazike

Crregullimet primare dhe pergjigjet kompesatore

3

2

24HCO

PaCOH

Crregullimi Ndryshimi primar Ndryshimi kompesator

Respiratory acidosis PCO2 HCO3

Respiratory alkalosis PCO2 HCO3

Metabolic acidosis HCO3 PCO2

Metabolic alkalosis HCO3 PCO2

• Ndryshimet kompesatore ndodhin qe te mbajne te pandryshuarraportin PCO2/HCO3

• Ndryshimet kompesatore jane ne te njejtin drejtim me ndryshiminprimar

Page 14: Crregullimet acido bazike
Page 15: Crregullimet acido bazike
Page 16: Crregullimet acido bazike

Kompesimi Crregullimet respiratore kompesohen me ane te

veshkave

Crregullimet metabolike kompesohen me ane teveshkave (kur veshkat nuk jane shkaku) dhe me ane tepulmoneve

Crregullimi me I pa kompesuar eshte alkalozametabolike sepse kompesimi respirator eshtehypoventilimi I cili nuk mund te zgjaze per nje kohe tegjate sepse nxiten kemoreceptoret qendrore

Page 17: Crregullimet acido bazike

Kompesimi respirator I acidozes metabolike

Pergjigja ventilatore pas nje acidoze metabolike eshte te krijoje njealkaloze respiratore gje qe do te coje ne nje HIPERVENTILIM duke ulur paCO2 I cili matet me formulen e Winter

PaCO2 I pritur = (1.5×HCO3) + (8±2)

Nese paCO2 I matur eshte ekuivalent me paCO2 e pritur atehere kompesimi

respirator eshte adekuat dhe kjo gjendje quhet Acidoze metabolike e kompesuar

Nese paCO2 I matur eshte me I madh se paCO2 I pritur atehere pergjigja respiratore

nuk eshte adekuate dhe kemi nje acidoze respiratore shtese acidozes metabolike. Ky

crregullim quhet Acidoze metabolike primare me mbivendosje te nje acidoze

respiratore

Nese paCO2 I matur eshte me I vogel se ai I pritur atehere eshte nje alkaloze

respiratore mbivendosur nje acidoze metabolike primare

Page 18: Crregullimet acido bazike

Kompesimi I alkalozes metabolike Formula e meposhtme vlen ne rastet kur HCO3 >40

PaCO2 I pritur = (0.7×HCO3) + (21±2)

Nese paCO2 I matur eshte I barabarte me paCO2 e pritur atehere kemite bejme me kompesim adekuat respirator= Alkaloze metabolkie e kompesuar

Nese paCO2 I matur eshte me I madh se ai I pritur kompesimirespirator nuk eshte adekuat dhe kemi nje acidoze respiratorembivendosur alkalozes metabolike primare

Nese paCO2 I matur eshte me I ulet se ai I pritur atehere kemi njealkaloze respiratore te mbivendosur =Alkaloze metabolike primareme mbivendosje nje alkaloze respiratore

Page 19: Crregullimet acido bazike

Kompesimi metabolik Ndodh ne veshka

Ndryshimi I perqendrimit te CO2 con ne ndryshim te perthithjes se HCO3- ne tubulat renale

Ne acidoze respiratore kemi rritje te paCO2 dhe rritje te perthithjes se HCO3-ne veshka

Ne alkaloze respiratore kemi ulje te paCO2 dhe ulje te perthithjes se HCO3-

Eshte me I ngadalte , fillon 6-12 ore pasi eshte vendosur crregullimi primar ndajnje crregullim quhet akut para fillimit te kompesimt renal dhe kronik pas fillimit te kompesimit renal

Page 20: Crregullimet acido bazike

Kompesimi metabolik Alkaloza respiratore

Ulet paCO2 ulet HCO3-

Acidoza respiratore

Rritet pa CO2 rritet HCO3-

Page 21: Crregullimet acido bazike

Crregullimet Akute respiratore Perpara se te filloje kompesimi renal nje ndryshim I

paCO2 me 1mmHg do te sjelle nje ndryshim me 0.008 ne pH ∆pH = 0.008 × ∆PaCO2

Nga ky ekuacion del pH I pritur per nje acidoze respiratore akute

pH I pritur = 7.40 – [0.008 × (PaCO2 – 40)]

Ndersa pH I pritur per nje alkaloze respiratoreakute llogaritet

pH I pritur= 7.40 + [0.008 × (40 - PaCO2)]

Page 22: Crregullimet acido bazike

Kompesimi renal ne crregullime kronike respiratore

Kur vendoset kompesimi renal I plote cdo ndryshimme 1mmHg paCO2 e ndryshon pH me vetem O.OO3 njesi ∆pH = 0.003 × ∆PaCO2

pH I pritur per nje acidoze respiratore te kompesuar

pH pritur= 7.40 – [0.003 × (PaCO2 – 40)]

Ndersa per alkalozen respiratore te kompesuar(kronike)

pH pritur = 7.40 + [0.003 × (40 - PaCO2)]

Page 23: Crregullimet acido bazike
Page 24: Crregullimet acido bazike

Crregullimet dhe kompesimi

Type of Disorder pH PaCO2 [HCO3]

Metabolic Acidosis

Metabolic Alkalosis

Acute Respiratory Acidosis

Chronic Respiratory Acidosis

Acute Respiratory Alkalosis

Chronic Respiratory Alkalosis

Page 25: Crregullimet acido bazike

Algoritmi I interpretimit tecrregullimeve AB Stadi O percakto nese te dhenat jane te vlefshme

duke perdorur ek Haselbach

Stadi 1 percakto ndryshimin primar

Stadi 2 shiko pergjigjet kompesatore

Stadi 3 perdor Gap per te percaktuar ac.metabolike

Page 26: Crregullimet acido bazike

Stadi 1 Rregulla 1 mund te kemi nje crregullim acidobazik

dhe kur vlera e pH ose paCO2 eshte normale

Rregulla 2 nese pH dhe paCO2 jane te dy jonormalshiko kahet

++=> nese jane me te njejtin kah =crreg.metabolik

++=> nese jane me kahe te kunderta = crreg.respirator

psh nese pH=7.23 dhe paCO2=23mmHg

Acidoze metabolike

Page 27: Crregullimet acido bazike

Stadi 1 Rregulla 3 nese pH ose paCO2 jane normal kemi nje

crregullim miks respirator dhe metabolik

Nese pH eshte normal kahu I paCO2 tregoncrregullimin respirator

Nese paCO2 eshte normal kahu I pH tregoncrregullimin metabolik

Psh: pH=7.37 paCO2=55mmHg

acidoze respiratore me alkaloze metabolike

Ska crregullim primar sepse pH eshte normal

Page 28: Crregullimet acido bazike

Stadi 2 I vlefshem kur nga stadi 1 del nje crregullim primar

Qellimi I ketij stadi eshte te percaktojme nesekompesimi eshte adekuat ose jo.

Rregulla 4 nese ka nje crregullim primar metabolikperdor HCO3 e matur dhe gjej paCO2 e pritur

Nese paCO2 pritur =paCO2 matur kompesim I plote

Nese paCO2 pritur >paCO2 matur mbivendosje e alkalozes respiratore

Nese paCO2 pritur <paCO2 matur mbivendosje e acidozes respiratore

Page 29: Crregullimet acido bazike

Stadi 2 Shembull : paCO2=23mmHg pH=7.32 HCO3=15 mEq/L

Zbatojme rregullin 2 kemi ACIDOZE Metabolike primare

paCO2 pritur=(1.5*15) +8± 2= 30.5±2 mmHg

paCO2 pritur >paCO2 matur acidoze metabolike primare me mbivendosje alkaloze respiratore

Page 30: Crregullimet acido bazike

Stadi 2 Rregulla 5 nese ka crregullim respirator=perdor

paCO2 per te llogaritur pH pritur

pH matur >pH pritur ne acidoz/alkaloz resp akutekemi mbivendosje ACIDOZE metabolike

pH matur <pH pritur ne acidoz/alkaloz resp.kronikekemi mbivendosje ALKALOZ metabolike

Page 31: Crregullimet acido bazike

Stadi 2 Shembull : paCO2=23mmHg pH=7.54

alkaloz respiratore

pH pritur akute=7.4 +[0.008*(40-23)]=7.54

pHpritur akut=pHmaturgjendje akute pa kompesuar

pra kemi alkaloz respiratore akute

Page 32: Crregullimet acido bazike

Stadi 3 Perdorim Gap per te llogaritur /percaktuar acidozen

metabolike

Anion gap=diferenca midis anioneve te pamatshmeme kationet e pamatshme

AG=Na -(HCO3 +Cl)=12

Page 33: Crregullimet acido bazike

Stadi 3 Acidoze metabolike me GA te rritur normokloremike

Ketoacidoza

Acidoza laktike

Acidoza uremike

Acidoza metabolike me GA normal hiperkloremike

Acidoza renale tubulare

Acidoza uremike e hershme

Acidoza posthypokapnike

Acidoza e diluimit’

Diarrea

Page 34: Crregullimet acido bazike

Stadi 3 Influenca e albumines

Page 35: Crregullimet acido bazike

Stadi 3Urinary anion gap perdoret per te kuptuar shkaqet

renale/jorenale te Acidozes metabolike me AG normal

E pavlefshme ne Hypovolemi, oliguri, hyponatriuri, acidoze me AG

UAG=(uNa+uK)-uCl =±10

Kur UAG <-10 shkaku eshte jorenal

Kur UAG >+10 shkaku eshte renal psh

Page 36: Crregullimet acido bazike

Metabolic

Acidosis

Anion Gap

“MUDPILERS

Metabolic Acidosis

Non-Gap

“HARDUPS”

Acute Resp.

Acidosis

“anything

causing

hypoventilation”

Metabolic

Alkalosis

“CLEVERPD”

Respiratory

Alkalosis

“CHAMPS”

•Methanol

•Uremia

•DKA/Alcoho

lic ketoacidosis

•Paraldehyde

•Isoniazid

•Lactic acidosis

•Ethylene

Glycol

•Renal

failure(End-

Stage)/Rhabd

o

•Salicylates

•Hyperalimentation

•Acetazolamide

•Renal Tubular

Acidosis

•Diarrhea

•Ureterosigmoidosto

my

•Post-hypocapnia

•Spironolactone

•Early Renal Failure

Negative AG

•Multiple Myeloma

•CNS

depression

•Airway

obstruction

•Pulmonary

edema

•Pneumonia

•Hemo/Pneumo

thorax

•Neuromuscular

•Contraction

•Licorice

•Endocrine

(Conn/Cushing

/Bartters)

•Vomiting

•Excess alkali

•Refeeding

•Post-

hypercapnia

•Diuretics

•CNS disease

•Hypocapnia

•Anxiety

•Mech.

Ventilation

•Progesteron

e

•Salicylates

•Sepsis

Page 37: Crregullimet acido bazike
Page 38: Crregullimet acido bazike
Page 39: Crregullimet acido bazike
Page 40: Crregullimet acido bazike
Page 41: Crregullimet acido bazike
Page 42: Crregullimet acido bazike
Page 43: Crregullimet acido bazike
Page 44: Crregullimet acido bazike
Page 45: Crregullimet acido bazike
Page 46: Crregullimet acido bazike

Mixed Acid-Base Disorders

Mixed respiratory alkalosis & metabolic acidosis

ASA overdose

Sepsis

Liver failure

Mixed respiratory acidosis & metabolic alkalosis

COPD with excessive use of diuretics

Page 47: Crregullimet acido bazike

Mixed Acid-Base DisordersMixed respiratory acidosis &

metabolic acidosis

Cardiopulmonary arrest

Severe pulmonary edema

Mixed high gap metabolic acidosis & metabolic alkalosis

Renal failure with vomiting

DKA with severe vomiting

Page 48: Crregullimet acido bazike

Mixed Acid-Base DisordersNormal pH + ↓PCO2 + ↓HCO3 - Respiraory Alkalosis +

Metabolic Acidosis

Normal pH + ↑PCO2 + ↑ HCO3 - Respiratory Acidosis + Metabolic Alkalosis

Normal pH + Normal PCO2 + Normal HCO3 -Metabolic Acidosis + Metabolic Alkalosis

Page 49: Crregullimet acido bazike
Page 50: Crregullimet acido bazike
Page 51: Crregullimet acido bazike
Page 52: Crregullimet acido bazike
Page 53: Crregullimet acido bazike
Page 54: Crregullimet acido bazike
Page 55: Crregullimet acido bazike
Page 56: Crregullimet acido bazike

Some Aids to Interpretation of Acid-Base Disorders

"Clue" Significance

High anion gap Always strongly suggests a metabolic acidosis.

Hyperglycaemia If ketones present also diabetic ketoacidosis

Hypokalemia and/or hypochloremia Suggests metabolic alkalosis

Hyperchloremia Common with normal anion gap acidosis

Elevated creatinine and urea Suggests uremic acidosis or hypovolemia (prerenal renal failure)

Elevated creatinine Consider ketoacidosis: ketones interfere in the laboratory method (Jaffe reaction) used for creatinine measurement & give a falsely elevated result; typically urea will be normal.

Elevated glucose Consider ketoacidosis or hyperosmolar non-ketotic syndrome

Urine dipstick tests for glucose and ketones Glucose detected if hyperglycaemia; ketones detected if ketoacidosis

http://www.anaesthesiamcq.com/AcidBaseBook/ab9_2.php

Page 57: Crregullimet acido bazike
Page 58: Crregullimet acido bazike

FormulasMetabolic Acidosis: (Winter’s formula) Expected PaCO2 = (1.5×HCO3) + (8±2) Metabolic Alkalosis: Expected PaCO2 = (0.7×HCO3) + (21±2) Acute Respiratory Acidosis: Expected pH = 7.40 – [0.008 × (PaCO2 – 40)] 10mmhg ↑ in PaCO2 will ↑ HCO3 by 1mmol/L Acute Respiratory Alkalosis: Expected pH = 7.40 + [0.008 × (40 - PaCO2)] 10mmhg ↓in PaCO2 will ↑ HCO3 by 2mmol/L Chronic Respiratory Acidosis: Expected pH = 7.40 – [0.003 × (PaCO2 – 40)] 10mmhg ↑ in PaCO2 will ↑ HCO3 by 4mmol/L Chronic Respiratory Alkalosis: Expected pH = 7.40 + [0.003 × (40 - PaCO2)] 10mmhg ↓ in PaCO2 will ↑ HCO3 by 4mmol/L

3

2

24HCO

PaCOH

Page 59: Crregullimet acido bazike

Formulas ..Cont’d AG = Na - (CL + HCO3) AG Correction for Albumin Expected AG(mEq/L)=[2×Albumin(g/dL)]+[0.5×PO4(mg/dL) Adjusted AG = Obserbed AG + 2.5 × [4.5 - Measured Albumin (g/dL)] Urinary AG = (UNa + UK)-UCl Plasma Osmolality = 2×Na + Glucose/18 + BUN/2.8 Na/Cl > 1.4 = metabolic alkalosis (hypochloremia) Na/Cl < 1.27 = non anion gap acidosis (hyperchloremia)

AG Excess/HCO3 Deficit = (Measured AG - 12) /(24- Measured HCO3)

HCO3 deficit(mEq)=0.6×Wt(kg) (15-Measured HCO3) mEq of NaHCO3 = Apparent Volume of distribution × Target change in

HCO3 TBW(kg) × [0.4 +(2.4/HCO3)] = Apparent Volume of distribution Cl Deficit (mEq) = 0.2 × Wt(kg) × (Normal Cl- Actual Cl) volume of isotonic saline needed to correct the deficit is the ratio: Cl

deficit/154

Page 60: Crregullimet acido bazike

http://www.medcalc.com/acidbase.html

Page 61: Crregullimet acido bazike