Sociedade do século XXISociedade do século XXI

NOVAS FORMAS DE PENSAR, DE SENTIR E DE ACTUARNOVAS FORMAS DE PENSAR, DE SENTIR E DE ACTUAR

Competencias básicasCompetencias básicas

Centro de Formación e Recursos de Vigo. Curso 2008-09Centro de Formación e Recursos de Vigo. Curso 2008-09

2009 © CFR Vigo

As competencias básicas

Por que as competencias?

Como chegamos ata aquí?

Que son, como se definen?

Cales son?

Que retos implican para os

centros?

Como avaliar as competencias?

2009 © CFR Vigo

Por que as competencias

na escola?

As novas realidades sociais precisan de novas formulacións educativas

A escola tradicional non pode proporcionar

tódolos saberes

Porque ademais existen

Porque é unha meta

Porque

Porque se precisa

Múltiples fontes de coñecemento en ámbitos non formais e informais

Preparar para a vida cotiá e para o mundo laboral

Seguir aprendendo de por vida

2009 © CFR Vigo

2005C. Europea

2000/2002Lisboa/Barcelona

2000PISA

1997Proxecto DeSeCo

1996Informe Delors

1990Ámbito laboral

Anos 70Psicoloxía

2006LOE

Comeza a aparecer o termo, no eido da psicoloxía, relacionado co concepto de capacidade potencial.

Introdúcese o enfoque competencial no ámbito profesional, laboral e ocupacional.

“A educación encerra un tesouro” (UNESCO) 4 piares: aprender a coñecer, a facer, a vivir xuntos e a ser.

OCDE.Definición e Selección de Competencias

OCDEPISA: Informe comparativo sobre o grao de adquisición das competencias.

Cumios Consello de Europa Lisboa: marco europeo común competencias claveBarcelona: mellorar c. básicas

A Comunidade Europea define as oito (8) competencias clave para a educación.

A Lei Orgánica de Educación introduce as competencias clave como competencias básicas.

A orixe da proposta(percorrido histórico)

2009 © CFR Vigo

Aprender a coñecerAprender a coñecerAdquisición dunha cultura xeral ampla.Adquisición dunha cultura xeral ampla.

Aprender a facerAprender a facerUtilizar os coñecementos na práctica para facer fronte a calquera situación.Utilizar os coñecementos na práctica para facer fronte a calquera situación.

Aprender a vivirAprender a vivirCoñecer e comprender ás persoas, aprender a traballar en equipo, a Coñecer e comprender ás persoas, aprender a traballar en equipo, a emprender proxectos comúns, etc.emprender proxectos comúns, etc.

Aprender a serAprender a serDesenvolver a autonomía e a autoestima para potenciar as capacidades Desenvolver a autonomía e a autoestima para potenciar as capacidades individuais.individuais.

Que son as Competencias Básicas ?Precedentes

Informe Delors (UNESCO): “A educación encerra un tesouro”.Informe Delors (UNESCO): “A educación encerra un tesouro”.Catro (4) piares básicos da educación:Catro (4) piares básicos da educación:

2009 © CFR Vigo

Comunicación en lingua maternaComunicación en lingua materna Comunicación en linguas estranxeiras.Comunicación en linguas estranxeiras. Competencia matemática e competencias básicas en Competencia matemática e competencias básicas en

ciencia e tecnoloxía.ciencia e tecnoloxía. Competencia dixital.Competencia dixital. Aprender a aprender.Aprender a aprender. Competencias interpersonais, interculturais e sociais, Competencias interpersonais, interculturais e sociais,

e competencia cívica.e competencia cívica. Espírito de empresa.Espírito de empresa. Expresión cultural.Expresión cultural.

Competencias Clave:Parlamento e Consello de Europa

2009 © CFR Vigo

1.1. Competencia en comunicación lingüística.Competencia en comunicación lingüística.2.2. Competencia matemática.Competencia matemática.3.3. Competencia no coñecemento e na interacción co Competencia no coñecemento e na interacción co

mundo físico.mundo físico.4.4. Tratamento da información e competencia dixital.Tratamento da información e competencia dixital.5.5. Competencia social e cidadá.Competencia social e cidadá.6.6. Competencia cultural e artística.Competencia cultural e artística.7.7. Competencia para aprender a aprender.Competencia para aprender a aprender.8.8. Autonomía e iniciativa persoal.Autonomía e iniciativa persoal.

Competencias Básicas LOE:Decretos de primaria e secundaria. Comunidade Autónoma.

(Competencias segundo clasificación IES Celestí Bellera: (Competencias segundo clasificación IES Celestí Bellera: comunicativascomunicativas, , metodolóxicasmetodolóxicas, , persoaispersoais, , convivir e habitar o mundoconvivir e habitar o mundo))

2009 © CFR Vigo

Capacidade de responder a demandas complexas e levar a cabo diversas tarefas de forma axeitada.Supón unha combinación de:

• Habilidades prácticas,• coñecementos, • motivacións, • valores éticos, • actitudes, • emocións• e outros compoñentes sociais e de comportamento • que se mobilizan conxuntamente para lograr unha acción eficaz. (DeSeCo)

Poder de acción que supoña a:• mobilización de recursos • con criterio,• para tomar boas decisións ante unha tarefa

• específica• en tempo real. (Perrenoud, 2005)

Supoñen un enfoque funcional e pragmático dos contidos. (C. Gallego)

Que son as Competencias Básicas ?Elementos para definilas. (1/2)

2009 © CFR Vigo

Características:• As CB orientan a aprendizaxe.• Non existe relación biunívoca entre cada CB e cada área:

• cada área serve para desenvolver distintas competencias.• cada competencia desenvólvese a través de distintas áreas.

• Ó desenvolvemento das competencias contribúen elementos formais, informais e non formais.

• Algunhas competencias teñen un carácter especialmente transversal.

• É responsabilidade da escola asegurar o desenvolvemento de CB como dereito cidadá de todos e todas, especialmente de aqueles en risco de vulnerabilidade social ou exclusión. (Baseado en Antonio Bolivar)

Que son as Competencias Básicas ?Elementos para definilas. (2/2)

2009 © CFR Vigo

Desde ámbitos formais:• Obxectivos, contidos, metodoloxía, recursos,…• Acción titorial…• Organización e funcionamento do centro e das aulas.• Procedementos de participación na escola.• Posta en práctica dos documentos, plans e proxectos de centro e aula.• Realización de actividades complementarias e extraescolares.• …

Desde ámbitos non formais:• Educación familiar.• Recursos sociais.• Accións sociais.• Tecnoloxías da información e da comunicación, medios audiovisuais.• …

Desde ámbitos informais (ou incidental):• Relacións sociais.• Xogos, accións nos tempos de lecer.• Situacións da vida real,…• …

Aspectos que contribúen ao desenvolvemento das Competencias Básicas

2009 © CFR Vigo

“…“…as competencias básicas concíbense como as competencias básicas concíbense como aprendizaxes que se consideranaprendizaxes que se consideran imprescindiblesimprescindibles dende unha formulación dende unha formulación integradoraintegradora e e orientada áorientada á aplicación dos saberesaplicación dos saberes adquiridos e adquiridos e ínstase ós centros a facilitar a súa adquisición ínstase ós centros a facilitar a súa adquisición nos seus proxectos educativos”.nos seus proxectos educativos”.

PÉREZ, P. Y ZAYAS, F (2007)PÉREZ, P. Y ZAYAS, F (2007)

Concluíndo:

2009 © CFR Vigo

“ “ Incluír as competencias como elemento de referencia Incluír as competencias como elemento de referencia supón partir da convicción de que aprender é sempre supón partir da convicción de que aprender é sempre aprender a profundar, a establecer relacións. aprender a profundar, a establecer relacións. Fraco Fraco favor faríamos ó discurso sobre as competencias se se favor faríamos ó discurso sobre as competencias se se mantiveran currículos interminables, con grande peso mantiveran currículos interminables, con grande peso conceptual, que impiden a todo o alumnado conceptual, que impiden a todo o alumnado profundar e son unha barreira infranqueable para os profundar e son unha barreira infranqueable para os que teñen dificultadesque teñen dificultades”.”.

PÉREZ, P. Y ZAYAS, FPÉREZ, P. Y ZAYAS, F (2007)(2007)

En definitiva:

2009 © CFR Vigo

Como se adquiren as Competencias Básicas ?As CB na educación : reflexións e propostas nas prácticas docentes

2009 © CFR Vigo

Como se adquiren as Competencias Básicas ?Metodoloxía, actividades e avaliación no enfoque competencial.

“ “ ……En lugar de centrar la educación en los contenidos de En lugar de centrar la educación en los contenidos de enseñanza, debemos ubicar el centro en los procesos de enseñanza, debemos ubicar el centro en los procesos de aprendizaje. Exige, trabajar regularmente por tareas, aprendizaje. Exige, trabajar regularmente por tareas, considerar los saberes disciplinares como recursos a considerar los saberes disciplinares como recursos a movilizar, aprendizajes basados en problemas o proyectos, movilizar, aprendizajes basados en problemas o proyectos, y por supuesto, nuevas formas de evaluacióny por supuesto, nuevas formas de evaluación ”. ”.

(Perrenoud, 2000)(Perrenoud, 2000)

2009 © CFR Vigo

• Priorizar a reflexión e o pensamento crítico do alumnado.– Exemplo: ante unha noticia de actualidade presentarlle ó alumnado diversidade

de fontes e os seus principios ideolóxicos básicos e debater sobre o tema buscando posibles solucións.

• Priorizar a construcción e aplicación do coñecemento fronte á aprendizaxe memorística.

– Exemplo: en vez de comunicar contidos sobre a evolución da historia da música, que elaboren unha liña do tempo/elaboración dun cómic histórico/elaborar un artigo para un blogue sobre esta temática.

• Propor situacións variadas de aprendizaxe que poñan en marcha procesos cognitivos variados no alumnado.

– Exemplo: investigación do medio natural no horto escolar sobre sementes e procesos de sementado/proxectos en contraposición do seu tratamento descontextualizado soamente a través do libro de texto/,estudios e enquisas no entorno familiar sobre economía, alimentación.

1. Principios metodolóxicos básicos para o desenvolvemento de competencias no alumnado e no profesorado (1/4)

2009 © CFR Vigo

• Contextualizar as aprendizaxes no entorno socioeducativo vital.– Exemplo: en vez de estudar os contidos relativos á estrutura e características dos

concellos, facer o estudio do propio concello, dos seus habitantes, oficios...

• Dar importancia á interacción dialóxica, que permite interpretar o propio coñecemento e o do outro xerando a comprensión, enriquecendo o rol do profesorado como un educador mediador e guía de aprendizaxes.

– Exemplo: debates, mesas redondas, asembleas, traballos colaborativos e cooperativos de aula, de ciclo como actividades base para adquirir competencias.

• Integración de modelos de ensinanza :utilizar variadas estratexias metodolóxicas: aprendizaxe por descubrimento, aprendizaxe por proxectos, aprendizaxe directa , solución de problemas, proxectos interdisciplinares, etc.

– Exemplo: realizar unha técnica de debate sobre unha temática curricular- medioambiental- con agrupamentos previos e asignación de tarefas sendo orientados na busca de fontes e recursos informativos e contextualizándoo no barrio ou parroquia.

1. Principios metodolóxicos básicos para o desenvolvemento de competencias no alumnado e no profesorado (2/4)

2009 © CFR Vigo

• Reflexión, avaliación global no centro educativo das orientacións didácticas para achegarse ás competencias básicas : Analizar as prácticas didácticas consideradas positivas que xa se aplican no centro cara a

adquisición de competencias básicas de forma colaborativa ( niveis, ciclos, disciplinares) e buscar modelos consensuados para a súa mellora, descartando os que non aporten tanto valor educativo.

• Distribución de espacios e agrupamentos: enriquecelos dando contido educativo aos espacios e potenciando o traballo colaborativo

entre o alumnado e o profesorado e entre iguais. Aproveitar a potencialidade educativa do traballo por parellas, grupos titorizados, etc.

• Distribución de tempos no centro e na aula: flexible á demanda da actividade e do traballo colaborativo, utilizando criterios pedagóxicos e

buscando solucións conxuntas entre o profesorado.• Recursos:

diversos e relevantes para o desenvolvemento das CB, utilización de distintas fontes documentais e prácticas críticas con elas. Recursos tradicionais e recursos tecnolóxicos presentes onde se produza o aprendizaxe.Estructurar o ambiente de aprendizaxe.

• Instrumentos de avaliación: diversos, utilizados en diversos contextos: probas escritas, proxectos, investigacións.

• Colaboración metodolóxica e didáctica dos equipos docentes. Compromiso conxunto.• Apertura das actividades ó entorno:

a escola integrada na comunidade como “pequena universidade” contribuíndo a investigar e colaborar na solución de problemas reais.

1. Decisións didáctico- organizativas que contribúen ao desenvolvemento das competencias básicas: (3/4)

2009 © CFR Vigo

• Integrar as diversas dimensións do aprendizaxe: conceptual, procedimental e actitudinal nas prácticas de centro e de aula.

• Orientar as tarefas ou actividades cara a contextos reais, sociais, persoais.

• Transferencia e aplicabilidade das aprendizaxes.

• Diversidade nos contextos de aprendizaxe.

• Novos enfoques avaliativos.

• Rol do docente como un deseñador de tarefas e contornos de aprendizaxe.

• Traballo interdisciplinar.

• Traballo colaborativo, consensuado do equipo docente.

En resumen…1. Que supón un enfoque orientado metodoloxicamente cara

as competencias básicas? (4/4)

2009 © CFR Vigo

• Focalicen a acción en situacións reais propoñendo actividades contextualizadas.

• Vinculen o coñecemento a situacións relevantes da vida cotiá: a funcionalidade dos contidos.

• Utilicen plantexamentos orientados á integración e globalización dos coñecementos.

• Organicen o espazo e o tempo de xeito flexible.• Utilicen estratexias relevantes: preparación de contornos da

aprendizaxe.• Utilicen a cooperación entre iguais e as relacións sociais:

diálogo, debate, discrepancia, respecto ás diferenzas, saber escoitar,…

• Sexan multifuncionais: que propoñan o desenvolvemento de distintas CB.

Proporanse tarefas QUE:

2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. (1/4)

2009 © CFR Vigo

COMO elaborar as nosas actividades?• Na elaboración e desenvolvemento de tarefas ou actividades debemos

englobar os seguintes compoñentes:

– Operacións mentais que o alumnado deberá realizar (razoar, argumentar, crear,sintetizar, memorizar,analizar)

– Contidos que o alumnado precisa dominar: conceptuais, procedimentais, actitudinais.

– Contexto no que se vai desenvolver a tarefa (real, simulado)– Actitudes cara a actividade: colaborativa, autoestima, negociación,

respecto,etc.– Que recursos, organización-espazos, temporalización imos necesitar– Realidades escolares e sociais nos que poderase plasmar os recursos

persoais que se logrará con esta actividade.

Exemplo: Elaborar unha guía para as familias para realizar unha visita a un espazo natural, museo, etc.

2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. (2/4)

2009 © CFR Vigo

• Tarefas por proxectos: A auga, consumo sostible

• Traballo interdisciplinar: Elaboración de contos interciclos con traballos conxuntos nas distintas áreas (linguas, plástica,…), planear a viaxe de fin de curso e elaborar orzamentos, gastos, itinerarios, normas.

• Traballo sobre un centro de interese: Investigar sobre as saídas profesionais relacionadas cos bacharelatos elaborando un dossier.

• Tarefas de investigación en Internet: miniquest, webquest, buscas do tesouro.

• Outras

2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas.Tipos de tarefas que podemos traballar no centro e nas aulas:

2009 © CFR Vigo

• Partimos dunha situación-problema na vida do centro, neste caso a análise do consumo da auga.

• Reflexión conxunta e valoración do problema (consumo, avarías, ...) dende todas as áreas ou materias implicadas.

– Educación Física– Coñecemento do Medio – Matemáticas– Linguas

• Elabórase un Plan de Acción para intervir dende todas as áreas ou materias implicadas.

• Infórmase a toda a comunidade do Plan de Acción e organízase por áreas o seu estudo, tratamento e solucións:

2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas.Proxecto: A auga, consumo sostible (4/4)

2009 © CFR Vigo

Que principios, actividades e probas son as máis axeitadas para valorar, avaliar se estamos educando cara á adquisición das competencias básicas?

• A avaliación de CB non é a avaliación dos contidos adquiridos. A avaliación non se centra soamente na realización dun “exame”.

• Consiste en propor actividades avaliativas nas que teñan que mostrar cómo utilizan os coñecementos que posúen para resolver a actividade (cómo os seleccionan, cómo os utilizan,…): exemplos

• Manter unha conversa telefónica nunha lingua estranxeira a través de Internet• Realizar unha webquest sobre unha temática actual

• Un posible enfoque na elaboración de probas escritas orientadas a competencias podémola atopar nas Probas PISA.

3. A avaliación no enfoque competencial. (1/3)

2009 © CFR Vigo

1. Cambios na situación problema:– A proba parte dunha situación problemática a partir da cal se realizan preguntas

(noticia, caso, vídeo , experiencia).– Dita situación ¿relacionase con temas relevantes desta área? – Fidelidade da proba (coa vida real).

1. Cambios nas preguntas:– Variedade de tipo de respostas: múltiples, abertas, pechadas,…– Incluír distintos códigos de respostas: escritos, orais, visuais,etc.– As preguntas inclúen diferentes formas de presentar a información: Gráficos,

símbolos, mapas, táboas.– Estas preguntas supoñen diferentes niveles de complexidade cognitiva (Bloom)

Reproducir, comprender, analizar, sintetizar, …

1. Posibilidade de que os alumnos e alumnas reciban axudas: Compañeiros, Internet, outros recursos(para ver qué recursos escollen e cómo os utilizan).

1. Admítese a posibilidade de realizar as probas sen limitacións (na casa, con apuntes, en tempo flexible, on line).

3. A avaliación no enfoque competencial. (2/3)Proposta: Converter unha proba avaliativa en máis auténtica e significativa:

2009 © CFR Vigo

• Facer públicos, dende o principio os criterios de avaliación ao alumnado

• Avaliar tamén o proceso de resolución e os procedementos e estratexias empregados de forma explícita.

• Avaliar a reflexión sobre los propios acertos e erros .

• Contemplar as auto e as coavaliacións.

• Avaliar tamén resolucións realizadas en agrupamentos diversos: parellas, equipos.

• Plantexar a devolución dos resultados como unha tarefa máis.

3. A avaliación no enfoque competencial. (3/3)Proposta: Converter unha proba avaliativa en máis auténtica e significativa:

2009 © CFR Vigo

NON•Utilizar soamente o libro de texto.

•Facer soamente tarefas escritas.

•Traballar cada área por separado.

•Propoñer tarefas só de transmisión profesor/a- alumno/a.

• Analizar e estudar a realidade dende cada área sen realizar inferencias ou integracións doutras disciplinas.

•Converter o currículo na suma acumulativa de programas e contidos de cada área e materia.

•Entender un método como universal xa que dependerá das situacións de aprendizaxe a deseñar.

SI•Conxugar distintos métodos de ensinanza segundo as necesidades e o valor e idoneidade de cada un deles.•Utilizar propostas nas que o alumnado teña que realizar diferentes operacións mentais.•Situar as tarefas na situación real na que se produce na vida.•Utilizar distintos recursos materiais, o máis auténticos posible.•Propor tarefas de investigación.•Traballar tarefas nas que se implican distintas áreas.•Traballar de xeito colexiado, colaborativo en propostas concertadas a nivel metodolóxico.

Metodoloxía e actividades

Resumindo…Que é e que non é traballar en base a competencias básicas?

2009 © CFR Vigo

NON•Avaliar soamente contidos disciplinares.

•Avaliar soamente mediante probas escritas.

•Propor probas escritas non reais, descontextualizadas.

•Avaliar exclusivamente a resolución mecánica de operacións matemáticas ou de ‘problemas’ que involucran esas operacións.

• A reprodución e a repetición soamente: o éxito escolar pode non ser éxito social.

SI•Avaliar todo o proceso.

•Propor probas de diferente tipo, con información en diferentes presentacións,…

•Propor probas para resolver casos reais.

•Desenvolver probas para resolver con distintos materiais, en colaboración entre alumnos/as.

•Avaliar actitudes, iniciativas.

•Realizar as aprendizaxes conceptuais e procedimentais necesarias.

Avaliación

Resumindo…Que é e que non é traballar en base a competencias básicas?

2009 © CFR Vigo

A que situacións, problemas, …terá que enfrontarse o alumnado na vida real?(Persoais, interpersoais, sociais,…)

Como podemos avaliar se o alumnado é competente nesas situacións reais?

Que áreas precisan implicarse?..................Que colaboración do equipo docente?

Que actividades terá que desenvolver?

Implementación e avaliación Competencias Básicas

Proxecto, problema,…

Proposta do CFR de VigoInnovamos facéndonos preguntas

2009 © CFR Vigo

Cambiar a cultura de centro e a práctica:

1.Reflexión individual, de cada docente sobre problemas, situacións, realidades,... fundamentais típicos e os emerxentes, aos que o alumnado terá que dar resposta na súa vida como cidadán... para ese grupo, ese curso, en relación coa súa área tendo en conta:

a) Os obxectivos e criterios de avaliación de áreas.b) As CB (a inclusión das mesmas no Decreto de currículum e as súas

características).c) Os elementos contextualizadores do documento de concreción

curricular do centro (en relación ás CB) (revisión futura)d) Outra información: áreas transversais LOXSE, programación TV,

periódicos,…)

Proposta do CFR de Vigo (1/3)

2009 © CFR Vigo

1. Traballo colaborativo de cada equipo docente, coas programacións de área diante para:

a) Decidir proxectos, problemas… para cada grupo.

b) Decidir que se vai avaliar para comprobar se o alumnado conqueriu as CB que queremos que desenvolva con cada proxecto, problema,…

c) Decidir que áreas traballarán conxuntamente para cada proxecto, problema.

Programamos por competencias (2/3)

2009 © CFR Vigo

1. Decisión do equipo docente de cada proxecto:

Que actividades xerais temos que desenvolver?

• De área/ áreas.• Titoriais.• Coas familias.• Coas actividades complementarias.• Coas actividades extraescolares• …

O deseño dos proxectos terá en conta globalización / interdisciplinariedade, CB e currículum (decreto de etapa).

Para empezar, converter unha temática que xa se está a traballar no centro, nun proxecto.

Programamos por competencias (3/3)

2009 © CFR Vigo

A partir de: CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE TODAS AS ÁREAS DO CURSO

Matemáticas Lingua …

--…

PROGRAMACIÓN DE EQUIPO DOCENTE DO CURSO…

PROXECTO A(ou tarefa, ou tarefa integrada)

Área de … Criterios de avaliación:--…

Colaboración AE, AC, Familias

Temporalización CCBB que se traballan

Área de … Criterios de avaliación:--…

… …

PROXECTO … … (ou tarefa, ou tarefa integrada)

… …. Colaboración AE, AC, Familias

Temporalización CCBB que se traballan

PropóñensePROXECTOS

(ou tarefas, ou tarefas integradas)

Proceso de programación por Competencias BásicasElaboración da programación do equipo docente

2009 © CFR Vigo

Modificacións respecto da anterior programación:

Posteriormente haberá que CONCRETAR AS ACTIVIDADES a realizar, a metodoloxía e os instrumentos de avaliación na programación de cada proxecto (ou tarefa, ou tarefa integrada)

PROGRAMACIÓN DA ÁREA DE …. CURSO……….

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación

Contribución ás CCBB

Colaboración con AAEE, AACC e familias.

Metodoloxía:Metodoloxía didáctica.TemporalizaciónAgrupamentos.actividades., recursos

Instrumentos de avaliación

Agrupar os contidos por PROXECTOS (ou tarefa, ou tarefa integrada)

(Incluir a agrupación por proxectos, realizada na programación do equipo).

(Incluir a contribución as CB realizada na programación do equipo).

(Incluir a colaboración con…realizada na programación do equipo).

Axustala á proposta de aprendizaxe por CB

Axustala á proposta de aprendizaxe por CB

Proceso de programación por Competencias BásicasElaboración da programación de área

2009 © CFR Vigo

• Competencias do profesorado para educar en competencias:– Formación.

– Reflexión conxunta.

– Cambio de plantexamentos.

– Práctica colaborativa.

• Plantexarnos a nova situación como un reto profesional.• Como centro:

– Replantexarnos a organización adecuándoa á nova situación creada (como a proposta de proxecto).

– Decidir propostas consesuadas de metodoloxías colaborativas, decidindo liñas de traballo común (proxectos, aprendizaxe baseado en problemas, casos de pensamento, organización de saídas, exposicións,…)

E nós…

2009 © CFR Vigo

• Que se poñan en marcha pequenos proxectos no centro.

• Formarse en distintas metodoloxías mediante PFAC, GT. SP.

Como centro de formación propoñemos:

2009 © CFR Vigo

IV Congreso rexional en competencias básicas e práctica educativa. Abril 2007. Santander: http://213.0.8.18/portal/Educantabria/Congreso%20Competencias%20Basicas/index.html (Videos) Especialmente:

→Conferencia de Pérez Gómez.→Conferencia de Monereo.→Documentos de Pérez Gómez (Cuadernos de Educación 1. La

naturaleza de las competencias básicas y sus aplicaciones pedagógicas. Cuadernos de Educación 2. Las competencias básicas y el currículo: orientaciones generales).

Conferencia do profesor Moya (CEP de Granada): http://competenciasbasicas.blogspot.com/2007/08/captulo-2.html

Presentación da Consellería de Educación

Referencias útiles:

Moitas Grazas

Competencias Básicas

2009 © CFR – VIGO

Competencias básicas

Maiores Maiores expectativas e expectativas e calidade de vidacalidade de vida

Crecemento Crecemento exponencial do exponencial do coñecemento e as coñecemento e as comunicaciónscomunicacións

Incremento das interdependencias que:Incremento das interdependencias que:

• Modifican o lugar das persoas no mundoModifican o lugar das persoas no mundo

• Modifican o perfil educativo que precisan e Modifican o perfil educativo que precisan e demandandemandan

Transformacións sociais Transformacións sociais importantes (C. Braslavsky)importantes (C. Braslavsky)

Mobilidade Mobilidade das das persoaspersoas

2009 © CFR Vigo

• Psicoloxía (70): capacidade potencial/ actualización en realización concreta.• Ámbito profesional, laboral, ocupacional.• Conferencia Mundial de Jomtien (1990) Declaración Mundial sobre “Satisfacción das necesidades básicas de

aprendizaxe• Conferencia Internacional de Amman(1996)

• Proxecto DeSeCo (OCDE)(1997)• PISA (OCDE, 2000)• Foro Mundial sobre a Educación de Dakar (2000)• EEUU: Informe SCANS (2000)• Nova Zelanda (2004) .• EURYDICE (2002)• Cumio do Consello de Europa Lisboa (2000): Propón identificar as Competencias Básicas para garantir o acceso á

aprendizaxe na sociedade da innovación e o coñecemento.• Cumio do Consello de Europa Estocolmo (2001)• Cumio do Consello de Europa (Barcelona, 2002). Acordo: Mellorar o dominio das Competencias Básicas impartindo as

linguas estranxerias desde una idade moi temperá e promovendo a dimensión europea da ensinanza e a súa integración nas Competencias Básicas.

• Consello de Europa (2003).• Consello de Europa (2005): oito competencias clave.• …

• LOE. MEC (2006): competencias básicas.

A aprendizaxe por competencias. Orixe da proposta

2009 © CFR Vigo

Buscando un currículum integrado e a integración de modelos

• Trátase de integrar tódalas experiencias e modelos de ensinanza que teñan valor educativo dende...

Modelos baseados en enfoques conductuais:

Modelo memorístico

Modelos baseados en enfoques cognitivos:

Modelo de formación de proxectos

Modelos baseados en enfoques persoais e

Sociais:Modelo de roles sociais e

Grupos interactivos

Cadro de opcións metodolóxicas- actividades

2009 © CFR Vigo

• Deseñar un mural con fotografías para presentarse

• Redactar un decálogo de normas para a convivencia e o respecto na clase

• Xogar á lotería (para aprender os números)

• Investigar o tempo meteorolóxico para a semana a través da web.

• Dramatizar unha chamada ao médico de urxencias

• Escribir tarxetas o cartas breves con presentacións, descricións o narracións de experiencias vividas

• Elaborar un pequeno dicionario

• Entrevistar na clase a un experto en animais...

•Preparar unha visita guiada ao centro•Exposición de carteis con temas de actualidade.•Encher formularios propios do centro (becas, instancias, etc.)•Preparar un currículum vitae para un traballo•Dominó gastronómico•Preparar unha dieta equilibrada•Redactar a biografía dun personaxe famoso buscando e contrastando información.•Emitir o informativo meteorolóxico a través de la radio escolar•Deseñar murais de las distintas áreas curriculares .•Escribir un decálogo para a saúde

EXEM

PLO

S D

E A

CTI

VID

AD

ESActividades de aula

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

1. Comunicación lingüística

El dominio de la lengua oral y escrita en múltiples contextos

El uso funcional de, al menos, una lengua extranjera

De comunicación oral y escrita

De la realidad

Del conocimiento

Del pensamiento

De las emociones

De la conducta

Como instrumento

Se refiere a la utilización del lenguaje

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

Utilizando herramientas de apoyo adecuadas

Integrando el conocimiento matemático con otros diferentes

2. Matemáticas

Aplicar destrezas y actitudes que permiten razonar matemáticamente

Comprender una argumentación matemática

Expresarse y comunicarse en el lenguaje matemático

Habilidad para utilizar y relacionar los números, sus operaciones básicas, los símbolos y las formas de expresión y razonamiento matemático.

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

La valoración

La diferenciación Del conocimiento científico al lado de otras formas de conocimiento

La utilización Asociados a la ciencia y al desarrollo tecnológico

De valores

De criterios éticos

El cuidado del medio

ambiente

El uso responsable de

los recursos naturales

La protección de la salud individual y

colectiva

El consumo racional y

responsable

3. Conocimiento e interacción con el mundo físico

Interpretar la información recibida

Tomar decisiones con autonomía

Del pensamiento científico-técnico

paraEl desarrollo

La aplicación

Habilidad para interactuar con el mundo físico, tanto en sus aspectos naturales como en los generados por la acción humana.

FORMAN PARTE DE ESTA COMPETENCIA

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

Usar habitualmente los recursos tecnológicos para resolver problemas reales

Respetar la regulación social acordada sobre el uso de la información y sus fuentes, en los diferentes soportes

Ser una persona

La información y sus fuentes

Autónoma

EficazEn la

selección, valoración y

uso de Las diversas herramientas tecnológicas

Responsable

Crítica

Reflexiva

4. Tratamiento de la información y competencia digital

Habilidad para buscar, obtener, procesar y comunicar información y para transformarla en conocimiento.

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

5. Competencia social y ciudadana

Emplear el juicio ético

La convivenciaPara afrontar

Los conflictos

Ejercer la ciudadanía

Actuando con criterio propio

Manteniendo actitudes

Contribuyendo al fomento de La paz

La Democracia

ResponsablesSolidarias

Constructivas

Habilidad para comprender la realidad social, cooperar, convivir y ejercer la ciudadanía democrática en una sociedad plural, así como comprometerse y contribuir a su mejora.

2009 © CFR Vigo

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

6. Competencia cultural y artística

El arte en su conjunto

Otras manifestaciones culturales

El empleo de recursos propios de la expresión artística

Participar en la vida cultural

El interés por Desarrollar la capacidad estética y creadora

Contribuir en la conservación del patrimonio cultural y artístico

Supone conocer, comprender, apreciar y valorar críticamente diferentes manifestaciones culturales y artísticas y utilizarlas como fuente de enriquecimiento y disfrute.

Actitud abierta, respetuosa y crítica ante

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo de la enseñanza obligatoria

A través de experiencias de aprendizaje conscientes y gratificantes

7. Competencia para aprender a aprender

Tener la capacidad de cooperar con los demás y autoevaluarse

Tener el control y gestión de las propias capacidades y conocimientos

Manejar de forma eficiente recursos y técnicas de trabajo individual

Desarrollando todos los supuestos y habilidades de la competencia

Habilidad para iniciarse en el aprendizaje y ser capaz de continuar aprendiendo de manera cada vez más eficaz y autónoma de acuerdo a los propios objetivos y necesidades.

Font

e: Ju

nta

de

And

alu

cía

. Con

seje

ría

de

Edu

caci

ón

Objetivo final de la enseñanza obligatoria

SER CAPAZ DE

Creatividad

Confianza

Responsabilidad

Sentido crítico

8. Autonomía e iniciativa personal

Imaginar Emprender Desarrollar Evaluar

Acciones y Proyectos

Individuales y colectivos

con

Conjunto de valores y actitudes tales como responsabilidad, perseverancia, autoestima, control emocional, creatividad, calcular riesgos, afrontar problemas, elegir con criterio, etc.

Competencias básicas e materias

ESO CC. Natureza

CC. Sociais, Xª e Historia

EducaciónFísica

Educaciónpara aCidadanía

Educación Plástica e Visual

Informática Latín Lingua Castelá e Literatura

Lingua Estranxeira

Matemáticas Música Tecnoloxía

Comunicación lingüística

Matemática

Coñecem. e interacción mundo físico

Tratamento inf. e comp.Dixital

Social e cidadá

Cultural e artística

Aprender a aprender

Autonomía e iniciativa persoal