Çocukluk ÇaĞi dÖkÜntÜlÜ hastaliklari
DESCRIPTION
ÇOCUKLUK ÇAĞI DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI. PROF.DR. YILDIZ CAMCIOĞLU. ÖNEMİ. Enfeksiyon etkenlerinin yol açtığı birçok hastalık sırasında bazen hastalığın önemli bir gösterge bazen de refakat eden bir bulgu - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ÇOCUKLUK ÇAĞI DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI
PROF.DR.
YILDIZ
CAMCIOĞLU
ÖNEMİ Enfeksiyon etkenlerinin yol açtığı birçok hastalık
sırasında bazen hastalığın önemli bir gösterge bazen de refakat eden bir bulgu
Döküntüler birilerine çok benzer olabilir, ancak her hastalığın kendine özgü klinik belirtileri ayırıcı tanıda yarar sağlar
Döküntünün hangi türde olduğunun belirlenmesi, hastalığın tanısını, hastayı, temas ettiği bireyleri ve toplumu etkiler.
Örnek; menengokoksemiye bağlı peteşinin yanlış teşhisi hastalığın tedavisini geciktirir, çevresindekilerin enfeksiyon riskini arttırır ve toplumda epidemiye yol açabilir
DÖKÜNTÜ TANIMLARI
Deride beliren kırmızı renkteki lezyonlara EKZANTEM
Mukozada görülen değişikliklere ise ENAMTEM
MAKÜL:
Kapiller dilatasyon sonucu
oluşan, cam bagetle
basınca solan, deriden
farklı renkteki kırmızı lezyon
Papül: Kapiller dilatasyon ve damar dışına sızan serum nedeniyle deriden kabarık nodüler kırmızı bir lezyondur Cam bagetle basınca genellikle solar ama seruma eritrositler de sızar ise solmaz. Deriden kabarık olup palpasyonla farkedilir.
VEZİKÜL:
Epidermisin alt tabakaları ve dermiste sıvı birikimi sonucunda deriden kabarık, içinde berrak sıvı bulunan lezyon
PÜSTÜL:
Aynı vezikül gibi deriden hafif kabarık ama epidermis ile dermis arasında pürülan sıvı bulunan lezyondur
Sıvının rengi bulanıktır
ERİTEM
Derinin yaygın veya
lokalize kızarıklığı
eritema marjinatum gibi
PURPURA:
Peteşi veya ekimoz olarak belirir
peteşi,
Epidermis altında küçük kanama odakları
ekimoz
yaygın kanama alanına ise denir
Döküntüler
EXANTEM SUBITUM (ROSEOLA INFANTUM) , 6. HASTALIK
ETY: Human herpesvirüs-6 veya Human B cell lymphotropic virüs (HBLV)EPİ: İlkbahar ve sonbaharda sıkKD: 7-17 günYAŞ; 6-18 ay en sık, sporadik görülebilir.KLİNİK: , Ateş aniden 40 dereceye çıkar, 3- gün devam eder. Konvulsiyon, bulantı, kusma, huzursuzluk vardır. Ateş kriz şeklinde düşerken makülo-papüler döküntüler ortaya çıkar. Döküntü gövdeden başlar, kollar ve enseye yayılır Toplu iğne başı büyüklüğündedir. 24 saat sonra döküntüler kaybolur.
EXANTEM SUBITUM (ROSEOLA INFANTUM) , 6. HASTALIK
AYIRICI TANI: Klinik bulgular İlk 24-36 saatte lökositoz,
granülositoz. Lökopeni 2. günden
sonra belirir.
Diğer döküntülü hastalıklarla ayırıcı test yok.
Tedavi ve koruyucu tedavi yok.
5. HASTALIK(ERYTHEMA INFECTIOSUM)
ETKEN: Human Parvovirüs B19.
Kronik hemolitik anemi, sickle cell, sferositoz’da hemolitik krizlere yol açar
Sağlıklı çocuklarda ise bu dönemde anemi olmaz ancak retikülosit sayısı azalır
KD: 4-14 gün
15 Yaşa kadar en sık rastlanan döküntülü hastalık
% 50 IgG(+)
% 50 Ev içi bulaşma Ilıman iklimlerde 7 sene arayla, ilkbaharda
epidemiler Damlacık infeksiyonu ile bulaşır Kan transfüzyonu, kan ürünleri Faktör VIII, IX
IVIG Hariç; Solvent–deterjan ve 100C ısıya duyarlı
5. Hastalık; Enfeksiyoz Eritem Epidemiyoloji
Enfeksiyoz Eritem; Patoloji
Virüs saçılımı; Virüsün girişinden 1 hafta sonra boğaz sürüntüsü ve kanda Viremiye bağlı olarak virüs, döküntüden veya
artralji görülmeden önce çok bulaşıcı Döküntü biyopsisi; epidermisde ödem,
epidermis ve dermis arasında ayrılma bölgeleri, perivasküler mononükler hücre infiltrasyonu
Döküntü virüsun dermal kapiller, epidermis ve dermise doğrudan etkisine bağlı, immün kompleks aracılık etmiyor
5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem
Tipik enfeksiyonda döküntü 3 evrede; Birinci evre; Virüsün kazanılmasından 18 gün sonra
yanaklara tipik eritematöz döküntü Sokakdan sıcak odaya girer iken yüzdeki
döküntü belirginleşir (tokat atılmış gibi veya kelebek) Döküntü etrafı kabarık Ağız etrafı kısmen soluk Ayırıcı tanı; Kızıl, Allerji, Kollajen hastalık
5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem
İkinci evre; 1-4 gün sonra gövde ve ekstremitelerde eritematöz, makülo-papüler, Başlangıçta diskrete ancak yaygın Bu evrenin sonunda , döküntünün
merkezinin solması ile halka şeklinde birbirine giren karakteristik oya gibi döküntüler
5. Hastalık;Enfeksiyoz Eritem Klinik
Üçüncü evre; 1-3 hafta süren oldukça değişken dalgalanma gösteren bir dönem Çevresel faktörlerden etkilenir; Hareket, güneş ışını, banyo ve stresle döküntüler yeniden belirir Ekstremitelerin özellikle ekstensor yüzeye yayılır Özellikle erişkinlerde kaşıntılıdır
Klinik Tablolar
1981 B19 virüsünün yol açtığı hastalıklar belirlendi Tipik enfeksiyoz eritem Subklinik döküntü olmadan Daha az sıklıkla Kanda Parvovirüs B19 saptanmasına
eşlik eden alışmadık belirtiler; Persisitan artrit; JRA, RA, erişkin Still Nöroloji Hastalıklar; Ansefalit, menenjit, Posrenfeksiyoz
nörolojik amyotrofi, Guillain-barre, Yüz felci, Karpal tünel sendromu, parmaklarda his kaybı ve uyuşma
Myokardit
Klinik Belirtiler
Deri tutulumu; Papüler-purpurik eldiven ve
çorap sendromu, vesikülopüstüler, E.multiforme, H-S sendromu, peteşiyal ve purpurik döküntü, döküntüsüz kaşıntı
Hematolojik; Trombositopenik purpura, pansitopeni, Hemofagositik sendrom,
Nötropeni, Daimond-Blackfan sendromu,
Dalak sekestrasyon
KIZAMIKÇIK
ETY: Togaviridae ailesinden Rubivirus Genus olarak ismlendirilen RNA virusu.
EPİDEMİYOLOJİ: Konak sadece insandır Damlacık infeksiyonu ile veya transplasental olarak
bulaşır 5-14 yaş en sık. 2 gün önce, 5-7 gün sonra bulaşıcı KD: 14-21 gün. KLİNİK: Prodromal dönem: Hafif kataral belirtiler.
Retroaurikuler, posterior servikal, occipital LAP Eritematöz makülopapüler döküntü yüzden başlayarak vücuda yayılır.
3 günde kaybolur. Erişkinde polyartrit.
KIZAMIKÇIK
TANI :IgM tipi antikorların 4 misli artışı.
KORUYUCU: Aşı MMR ile 15-18 ay, 6-12 yaş
AYIRICI TANI : Kızıl, kızamık, 6. hastalık, enteroviral inf, infeksiyoz mononükleus, ilaç.
KOMPLİKASYON:
1. Artrit ( 2-3 günde)
2. Ansefalit: 1/6000
3. Purpura: Trombositopenik veya nontrombositopenik
4. Konjenital rubella
1941 Gregg bildirdi 1964 te ABD de epidemiyi takiben binlerce hasta. KLİNİK: Büyüme geriliği Göz ( Katarakt, glokom, retinopati.) Sağırlık, Kalp anomalileri, Nörolojik bozukluk Hepatomegali Trombositopenik purpura İnterstisyel pnömoni.
Konjenital Rubella
KIZAMIK
ETYOLOJİ : RNA paramiksovirüs.EPİDEMİYOLOJİ : 5-10 yaş en sık.PATOLOJİ : Prodromal dönemde ; lenfoid dokuda hiperplazi.
Koplik lekeleri; intersellüler ve intrasellüler ödem, parakeratoz, diskeratoz’dan ibaret olup deri döküntüsü ile aynı patolojiyi gösterir
Akciğer: Peribronşial inflamasyon, interstisyel dokuda mononüklear hücre infiltrasyonu. Beyin ve M.spinalisde: Ödem, konjesyon ve peteşial kanamaK.D: 8-12 gün.
Kızamık hastalığının gelişim evreleri 0 gün : Virus damlacık enfeksiyonu ile nazofarenks veya
konjuktivanın epitel yüzeyine yapışır. Epitel hücreleri enfekte olur ve virus çoğalmaya başlar. 1-2: Virus bölgesel lenf düğümlerine yayılır. 2-3: Primer viremi. 3-5: Solunum yolu epitelinde, bölgesel RES ve uzak
bölgelerde virus çoğalır. 5-7: Sekonder viremi. 7-11: Deri ve diğer viremik bölgelerde infeksiyon belirtileri
ortaya çıkar. 11-14: Virus; kan, solunum yolları, deri ve diğer organlarda
saptanabilir. 14-17: Viremi kaybolur, organlardaki virus sayısı hızla
azalır.
KIZAMIK KLİNİK Prodromal dönem: Ateş, öksürük, nezle, konjonktuvit, koplik lekeleri, stimson çizgisi.Döküntü dönemi: Eritematoz makulopapuler olarak saç-deri çizgisi,
kulak arkasından başlar. 3. günü ayaklara kadar iner 3-4 gün sonra kahverengi leke bırakır Döküntü yerlerinde ince un gibi deskuamasyon İştahsızlık, halsizlik ateşli dönemde (+), Jeneralize lenfoadenopati olabilir. İshal süt çocukluğunda olabilir. Nekahat : 24-36 saat sonra ateş krizi ile düşer, bulgular kaybolur
KIZAMIKKOMPLİKASYON: Otit, interstisyel pnömoni, Sekonder bakteriyel enfeksiyon, Anerji Tbc’ yi uyarabilir 1-2/1000 ansefalomyelit, Myokardit ve mesenterik adenit.TEDAVİ: Semptomatik.KORUNMA: Kızamık aşısı, 12-15 ay, 6-12 yaş A vitamini; 6 ay-1 yaş A vit. 100 000 iU 1-2 yaş A vit. 200 000 iUKlinik tablolar; Tipik Modifiye: IG verilenlerde (0.2 ml/kg) Atipik :Aşılılarda İmmun yetersizlikte; dev hücreli pnömoni
GRUP A HEMOLİTİK STREPTEKOK
ETY: Gram + zincir yapan koklar. Kanlı agarda hemoliz yapanlara; Beta-hemolitik, parsiyel hemoliz yapanlara; Alfa-hemolitik, hiç hemoliz yapmayanlara; Gamma-hemolitik streptekoklar C=KARBONHİDRAT tabakasına göre LANCEFİELD
gruplandırması yapılabilir. A-H ve K-T
Grup A streptekoklar Bacitracin’e duyarlı. A grup streptekoklar M proteinlerine göre 75 tipi var Streptekoklar; toksin, kızı yapan eritrojenik toksin,
enzim, hemolizin salgılar
GRUP A HEMOLİTİK STREPTEKOK PATOLOJİ: Lokal lezyonlarda hiperemi, ödem ve nötrofil
infiltrasyonundan ibaret enflamasyon. Kızılda; lenfoid hiperplazi, bazı olgularda AGN
bulguları, koriumda hiperemi, ödem, nötrofil infiltrasyonu
EPİDEMİYOLOJİ: Streptekoklara herkes duyarlı, ancak enfeksiyon yaşa göre klinik özellik gösterir
6-12 yaş en sık Kışın ve baharın erken dönemlerinde artar Burun, boğaz, kulak ve deri akıntılarında bulunur Damlacık infeksiyonu ile bulaşır. Enfekte süt, dondurma ve yumurta bazen gıda ile
bulaşan epidemilere yol açar
Farenjit/Tonsillit’de Etkenler
Bakteri %
GAS 15-20C grubu streptokok 5-10 N.gonorrhoeae < 1 C.diphteria < 1 Arcanobacterium < 1 haemolyticum Yersinia <1 T.pallidum < 1
DiğerleriM.pneumonia <1 C.pneumonia ?
Virüs %
Rhinovirüs 20 Coronavirus >5Adenovirüs 3,4,7, 9, 14,21 5 H.simpleks 1-2 6Parainfluenza 1-4 5 Influenza A ve B 2Coxackie A 2,4,6,8,10 <1 EBV <1 CMV <1HIV <1
KIZIL KD: 1-7 gün Ateş Boğaz, karın ve baş ağrısı, Kusma, titreme, halsizlik 12-28 saat sonra döküntü başlar.ATEŞ: 39,5 derece, tedavisiz 5-6 gün sonra düşer Penisilin tedavisinden 24 saat sonra ateş düşer
ENAMTEN: Tonsiller, farenks, dil, sert damak; ödematoz, eksüda ile kaplanır Ağır olgularda membranöz ülseratif tonsillit Dilin özel görünümü; 1-4 günlerde beyaz çilek, 4. günden sonra kırmızı çilek
KIZIL EKZANTEM: 24 saat içinde yaygınlaşır Yüz yaygın hiperemik, dudak etrafı soluk Kıvrımlarda kırmızı renkte çizgilenme (Pastria) Döküntü ağır ise vesiküler lezyonlar olaya katılır Lamellöz soyulma görülür (2-3. hafta) --Cerrahi kızıl. --Streptekok septisemisi. --Deri infeksiyonları. TANI: Tipik klinik özellikler. Etkenin izolasyonu Serolojik testler ( streploenzim ), ASO Diğer, lökositoz, PMN hakimiyeti, eosinofili %5-10
Nitelik GAS farenjiti Viral Farenjit
Mevsim Kış, ilkbahar Her mevsim
Yaş 5-11 yaş Her yaş
Belirtiler Ani başlar
Şiddetli boğaz ağrısı
Ateş
Başağrısı
Karın ağrısı, bulantı, kusma
Değişken
Hafif boğaz ağrısı
Ateş değişken
Adele, eklem ağrısıKarın ağrısı (İnfA/EBV)
Bulgular Farenksde eritem, eksüda
Ağrılı servikal adenopati
Palatal pateşi
Tonsiller büyük
Kızıl döküntüsü
YOK;Öksürük, rinit, ses kısıklığı,konjuktivit, diyare
Ülseratif, nadir eksüda
Az oranda, ağrısız LAP
Tipik enantem
Etkene göre değişir
Tipik deri döküntüsü Öksürük, rinit, ses kısıklığı,konjuktivit, diyare
GAS Farenjit/Tonsillit’inde Tedavi
GAS Farenjit/Tonsillit’inde PENİSİLİN ilk seçilecek ilaç
‘Penisiline dirençli GAS henüz bildirilmemiştir’
GAS’ların penisiline karşı MIC değerleri son 80 senede değişmedi (Kaplan EL ve ark. Pediatr Infect Dis J. 1999:18:1069-72)
Bakteriyal eradikasyon için Penisilin tedavisi en az 10 gün olmalı Bakteriyel eradikasyonda ‘Tek doz Benzathine Penisilin’ İM etkili
GAS Farenjit/Tonsillit’inde Tedavi
Penisilin V oral 3-4 doz 10 gün <27 kg 125 mg/doz > 27 kg ve erişkin 250 mg/doz
Benzatin Penisillin G IM tek doz
<27 kg 600.000 U >27 kg ve erişkin 1.200.000 U
GAS Tedavisinde Alternatif İlaçlar
Penisiline duyarlılık; EritromisinÇocuklar 40 –50 mg/kg/gün 3 -4 doz 10 günBüyük çocuk ve erişkin 1gr/gün 3-4 doz 10 gün
Amoksilin ve Ampisilin; Penisiline üstünlüğü yok < 15 kg 125 mg/doz 3 doz 10 gün > 15 kg 250 mg/doz 3 doz 10 gün
Penisilin ile klinik ve bakteriyolojik düzelme olmazsa; Klindamisin 20 mg/kg/gün 3 doz 10 gün Penisilin 10 gün + Rifampisin 4 gün
KIZIL KOMPLİKASYONLARIERKEN: İlk haftada Servikal adenit, otitis media, sinüzit, bronkopnömoni, nadiren mastoidit, sepsis, osteomyelit.GEÇ: 1-3 hafta sonra ; ARA ( % 3 eksüdatif farenjit sonra AGN; A grubu hemolitiklerin 12,4 ve 49 tip nefritojenikTEDAVİ: 10 gün Penisilin; Eritromisin Klindamisin veya Sefalosporin Sepsis, erizipel, kemik infeksiyonu; İV tedavi İmpetigo: Lokal bacitrasin. Boğaz ağrısı için aspirin veya asetaminofen, Yatak istirahati, Sıvı ve düzenli beslenme
KIZIL
KORUYUCU TEDAVİ
Penisilin tedavisinden 48 saat sonra bulaşıcı değildir.
Profilaksi
Ev içi infeksiyon.
Okul epidemileri.
Ailede ARA anamnezi
Etkene maruz kalan bireyde araya giren bir
infeksiyonun varlığı
Etkenin nefritojenik olduğunu gösteren belirtiler var ise
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS
ETKEN: V-Z virüsünün tek bir antijenik tipi var ve İNSAN’
lar infeksiyonun tek kaynağı. Primer infeksiyonu SUÇİÇEĞİ,
endojenoz olarak reaktivasyon ile ZONA gelişir. SUÇİÇEĞİ: EPİDEMİYOLOJİ: Çok bulaşıcı 5-10 yaş en sık %90 infeksiyonu 10 yaşına kadar geçirir Kış ve ilkbaharda yaygınlaşır Direkt ilişki, damlacık infeksiyonu ve hava ile bulaşırKD: 14-16 gün. 21 güne kadar uzar. Hastalıktan 2 gün önce, 7. güne kadar bulaşıcı.
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS PATOLOJİ Virüs ÜSY mukozasından girer (veya konjuktivadan )
bölgesel lenf düğümlerinde çoğalır. 4-6 gün sonra primer viremi olur. Daha sonra virüs karaciğer, dalak ve diğer organlara
yayılır. Deri döküntüleri 14. günde başlar. Buna sekonder
viremi denir. Döküntü önce makül olarak başlayıp, papül-vesiküle
dönüşür, kabuklanarak iyileşir. Vesikül: Staratum korneum ile epidermisin arasına
sıvı birikimi ile gelişir. Histolojik olarak fibrin, mononüklear hücreler,
intranükleer inklüzyon cisimcikleri bulunur
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS
Postinfeksiyoz Ansefalit ;
Beyaz cevherde perivasküler demiyelinizasyon
Özellikle Cerebellar tutulumu görülür
Akciğerde Dissemine interstisyel pnömoni, yaygın hemorajik noduler konsolidasyon alanları görülür
Döküntü evreleri Döküntü evreleri
Makül Papül Vesikül Püstül Kabuklanma
İz (depigmente iz bırakır, 2-3 hafta sonra kaybolur
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS
KLİNİK : Prodromal dönem; Ateş, iştahsızlık ve halsizlik 1 gün sonra döküntü başlar PAPÜL- VESİKÜLE dönüşür. Vesikül oval, ortası göbekleşmemiş ve eritemli
zemin üzerindedir. İçindeki berrak sıvı bulanıklaşır Daha sonra kabuklaşarak iyileşir Aynı günde her türlü lezyon tipi gözlenir KAŞINTI mutaddır. Jeneralize LAP olabilir. MUKOZALARDA, SAÇLI DERİDE lezyonlar gelişir
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS
TEDAVİ: Aspirin içermeyen antipiretikler, Hijyen koşullarına dikkat edilmeli Vidarabin ve Acyclovir immün süpresif hastalarda etkili Özellikle pnömoni, ensefalit komplikasyonlarında
KORUMA: Aşı, 15. ay %90 koruyucu. Varisella-Zoster İmmunglobülin; virüse maruz kaldıktan 96 saat içinde.
HERPES ZOSTER (ZONA)
EPİDEMİYOLOJİ: Daha önca infeksiyonu geçiren bireylerde VZV nin reaktivasyonudur.
İlk VZV infeksiyonundan sonra, virüs sinir ganglion hücrelerinde latent kalır.
Zona 10 yaş altında nadir, immunsüpresyonda sıktır. KLİNİK: Bir dermatom boyunca lokalize ağrı, hassasiyet,
döküntüler Döküntüler genelde ünilateraldir ve bölgesel LAP olaya eşlik
eder 1/3 olguda primer dermatom dışında birkaç vesikül olabilir 5. kafa çiftinin herhangi bir kolu tutulabilir, intraoral ve
korneal lezyonlar olabilir. 7. kafa çiftinin tutulması ile fasial paralizi ve kulak kanalında
vesikül gelişebilir.
TANI: HSV ile VZV birbirlerine çok benzer,
kültür ile
TEDAVİ:
ACYCLOVİR önerilebilir,
visseral yayılımda önleyici
VARİCELLA-ZOSTER VİRUS
KOMPLİKASYONLARI:
Yenidoğan, erişkin ve immunsüpresiflerde ağır
Sekonder deri infeksiyonları( streptokok ve stafilokok)
Trombositopeni ve hemorajik lezyonlar( purpura fulminans, varisella gangrenosa).
Pnömoni, myokardit, orşit, hepatit, glomerülonefrit, artrit.
Aspirin verilmez,Reye sendromuna yol açabillir
Nörolojik: Postinfeksiyon ansefalit, ataksi, nistagmus, tremor, Gullian-Barre sendromu
KONJENİTAL VARİCELLA
Düşük doğum tartısı, kortikal atrofi, konvulsiyon, zeka geriliği, korioretinit, mikrosefali, intrakranial kalsifikasyon ve gövde ekstremitelerde sikatrisyel lezyonlar
Suçiçeği olan annenin ( doğumdan 5 gün önce veya sonrası ) çocuğunda % 15-20 VARİCELLA SENDROMU olur. Mortalite %20-30 dur. Bu yenidoğanlarda transplasental antikor eksikliği gözlenir.
TANI: Hafif lökositoz. Veziküllerde PMN mevcut Sitolojik olarak intranüklear inklüzyonlar, dev hücresi ve herpes virüs partikülüne rastlanır Akut ve konvelasan antikorlar ile hastalık verifiye edilir.
DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM;
1-Lezyona ait öykü: *Başlangıç süresi. *İlk görüldüğü bölge. *Dağılımı,seyri,belirme ve kaybolma dönemleri. *Kaşıntı,yanma,parestezi ve ağrı2-Geçirdiği döküntülü hastalıklar3-Aşılar.4-Ailede ekzema, astma, saman nezlesi öyküsü5-Doğum tartısı,anne sütü ile beslenme
DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM
6-Aile,kardeş,komşu ve okula ait bilgiler.7-Uyaran etkenler:Uv,ısı,gıda,ilaç,infeksiyon.8-Sistemik bulgular: *Ateş *Tonsillit *Artralji *Gelişme bozukluğu *Terleme bozukluğu *Adenomegali *Hepatosplenomegali *Sarılık
DERİ LEZYONLARI OLAN ÇOCUĞA YAKLAŞIM
9-Fizik Muayene
*Lezyonun şekli,boyutu,rengi.
*Lezyonun palpasyonu.
*Yerleşim bölgeleri.
*Özel bulgular (Koebner fenomeni gibi)