chương 2- an toàn hóa chất và Độc tố học

18-Aug-15

1

HK 1 - 2012 ĐH BK

TPHCMTS Nguyễn Quý 1

Chương 4

Độc tố và các mô hình truyền vận

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

yAn toàn qui trình & nhà máy

Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố

• Sự phát tán và khuếch tán

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y

An toàn qui trình & nhà máy

Độc tố

18-Aug-15

2

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố

– Tác hại đối với sức khỏe con người

• Đường xâm nhập độc tố vào cơ thể con người

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Hô hấp

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

3

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố

– Tác hại đối với sức khỏe con người – Đường xâm nhập của độc tố vào cơ thể con người

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố

– Tác hại đối với sức khỏe con người – Đường xâm nhập của độc tố vào cơ thể con người

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

4

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

• Ăn – uống tại chổ làm

HK 1 - 2012 ĐH BK


Các loại hóa chất tiếp xúc thường ngày :Hóa chất tẩy rữa

Phụ gia trong thực phẩm chế chiến sẳn

Xăng

Dầu diesel

Chai, lọ, bình chứa có gôc nhựa tổng hợp

Khói thuốc, khí thải

Thuốc diệt côn trùng, diệt cỏ, nấm mốc..

Hóa chất thông cống …

Kim loại như Arsen, beryli, cadmi, crôm, chì, thủy ngân và nikel

Dung môi hữu cơ….

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

5

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Nồng độ và thời gian tiếp xúc

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y

Method of administration Category 1

Category 2

Category 3

Category 4

Category 5

Oral: LD50 measured in mg/kg of bodyweight

5 50 300 2000 5000

Dermal: LD50 measured in mg/kg of bodyweight

50 200 1000 2000 5000

Gas Inhalation: LC50 measured in ppmV

100 500 2 500 20 000Undefined

Vapour Inhalation: LC50 measured in mg/L

0.5 2.0 10 20Undefined

Dust and Mist Inhalation: LC50 measured in mg/L

0.05 0.5 1.0 5.0Undefined


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Thời gian tiếp xúc :

– Độc tính cấp

– Độc tính mãn tính

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

http://en.wikipedia.org/wiki/Median_lethal_dose

18-Aug-15

6

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tính cấp

gây thiệt hại trong một thời gian tương đối ngắn tập trung với một loại và liều duy nhất. Gây dị ứng, bỏng, bệnh tật, hoặc tử vong .

Ví dụ : Hydrogen cyanide, hydrogen sulfide, nitrogen dioxide, carbon monoxide, clo, và ammonia . ( Những chất thường dùng trong phòng thí nghiệm).

Vật liệu ăn mòn như axit và bazơ có thể gây dị ứng, bỏng, và tổn thương mô nghiêm trọng.

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tính mãn tính

sản sinh ra hiệu ứng dài hạn. Thiệt hại có thể dẫn đến sau khi tiếp xúc với chất độc lặp đi lặp lại với liều thấp theo thời gian, ví dụ như sự tích lũy chậm của thuỷ ngân trong cơ thể sau một thời gian dài có thể gây ra gây ung thư.

Tiếp xúc với dung môi sau một thời gian dài có thể dẫn đến các vấn đề sinh sản và thay đổi hành vi. Các triệu chứng mãn tính thường khác với ngộ độc cấp tính cùng một hóa chất.

Ở mức độ liều lượng thấp công nhân có thể không nhận thức được tiếp xúc với các độc tố này .

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

7

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Ảnh hưởng kết hợp của các hóa chất

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK



An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

Cơ chế tương tự Cơ chế khác nhau

Không tương tác Phản ứng đơn thuần

giống nhau ( tích lũy

nồng độ)

Phản ứng đơn thuần

khác nhau (tích lũy

phản ứng)

Tương tác Phản ứng tương tự

nhưng phức tạp

( đồng vận hoặc đối

kháng)

Phản ứng phức tạp

khác nhau ( đồng vận

hoặc đối kháng)

18-Aug-15

8

HK 1 - 2012 ĐH BK



An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

Đồng vận

Đối kháng

A

B

Nồng độ gây tác động

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Cơ địa của người tiếp xúc

Tiếp xúc với một liều lượng cụ thể trong một thời gian

tương tự :

• gây ra các phản ứng khác nhau trong số những người

khác nhau. Một số có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng

và một số có thể bị ảnh hưởng nhẹ, trong khi những

người khác có thể cho thấy không có tác dụng rõ ràng.

• phụ thuộc vào tuổi tác, giới tính và tình trạng chung

của sức khỏe. Ví dụ: Trẻ em sẽ nhạy cảm hơn so với

người lớn.

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

9

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Các yếu tố làm tăng nguy cơ người lao động bị nhiễm độc – Diều kiện làm việc :

• Chổ làm :– Trong phòng

– Ngoài trời

• Nhiệt độ

• Độ ẩm

– Trang thiết bị• Hệ thống

• Cá nhân

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Kích thích – dị ứng

kích thích hay dị ứng?

Phản ứng của cơ thể khi tiếp xúc với hóa chất

– Bị tác động trực tiếp lên cơ thể : kích thích

– Kháng thể phản ứng khi bị tác động trực tiếp hoặc

gián tiếp, dù với nồng độ thấp : dị ứng

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

10

HK 1 - 2012 ĐH BK



An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK



An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

11

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Gây ngạt (asphyxiation)

– Trong môi trường làm việc khi nồng độ khí

Oxy giãm xuống dưới 17% : gây ngạt đơn

thuần

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Gây ngạt hóa học ( chemical asphyxiation)Hóa chất phản ứng với hồng cầu ngăn cản sự vận chuễn oxy

tới các bộ phận của cơ thể.

Ví dụ :

CO + Hemoglobin carboxyhemoglobin .

Chỉ cần 0,05% CO trong không khí làm giảm đáng kể khả

năng vận chuyễn Oxy của máu tới các mô của cơ thể.

Các chất khác : hydro cyanua, hydro sunfua...

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

12

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Gây mê và gây tê (gây nghiện)

– Các loại cồn no ( aliphatic alcohol) như ethanol, propanol… , các xêton béo ( aliphatic keton), hydrocarbon thường được dụng như dung môi, ether…với liều lượng cao có thể làm suy yếu hệ thần kinh và gây ngất đôi khi dẫn đến tử vong.

– Khi làm việc trong môi trường của các chất này ở hàm lượng thấp lâu ngày có cảm giác như say, và có thể sinh ra nghiện

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Gây ngộ độc cơ thể và nội tạng

– Nội tạng và hệ cơ quan của cơ thể bị tác hại do hóa chất ( độc hại) làm ảnh hưởng đến toàn cơ thể

Ví dụ :

Xơ gan ( hệ thống tiêu hóa): do cồn,

carbon tetrachloride,

trichloroethylene, chloroform…,

có triệu chứng vàng da và mắt

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

13

HK 1 - 2012 ĐH BK



Thận ( hệ thống bài tiết)

Các hóa chất tác động lên thận,

giảm thiểu khả năng bài tiết

các chất độc trong cơ thể ra

ngoài như carbon tetrachloride,

ethylene glycol,carbon disulphide,

nhựa thông , methanol, toluene ,

xylene và các kim loại nặng như

cadmium, chì. ( mỹ phẩm ….)

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK



Hệ thần kinh : Khí độc và hóa chất có thể làm hủy hoại hệ thần kinh, như khi làm việc nhiều với dung môi thì hệ thần kinh bị tác động gây ra mệt mỏi, buồn ngủ, đau đầu và nôn mửa.

Nghiêm trọng hơn là mất thăng bằng, tê liệt và suy giảm nhận thức.

Bị tác động bởi Hexane, Mangan, Chì lên hệ thần kinh thì sẽ gây ra hội chứng bị liệt cổ tay, với lân hữu cơ như Parathion làm giảm thiểu khả năng của hệ thần kinh, còn với carbon disulphide sẽ làm rối loạn tâm thần

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

14

HK 1 - 2012 ĐH BK



Hệ thần kinh :

Các loại hóa chất như ethylene dibromide, benzen, khí gây mê,

cloropren, dung môi hữu cơ, chì và carbon disulphide sẽ

gây vô sinh cho nam giới.

Tiếp xúc nhiều với khí gây mê, thủy ngân, ethylene oxide,

glutaraldehyde, cloropren, chì, dung môi hữu cơ, carbon

đisulphide và vinyl clorua sẽ tác động đến sự sảy thai nơi

phụ nử.

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố gây Ung thư ( Cancerogen)

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

Asen và các hợp chất của nó Phổi , da, gan

A mi ăng U phổi, u ruột

Benzene Bạch cầu, hạch

Beryllium và các hợp chất của nó Phổi

Cadmium và các hợp chất của nó Tiền liệt tuyến

Hợp chất Hexavalent chromium(VI) Phổi

Ethylene oxide Bạch cầu

Nickel Mủi, phổi

Radon và các hợp chất của nó Phổi

Vinyl chloride U khuẩn tròn , gan

Hút thuốc thụ động Phổi

http://vi.wikipedia.org/wiki/Asen

http://vi.wikipedia.org/wiki/Benzene

http://vi.wikipedia.org/wiki/Beryllium

http://vi.wikipedia.org/wiki/Cadmium

http://vi.wikipedia.org/wiki/Chromium

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ethylene_oxide&action=edit&redlink=1

http://vi.wikipedia.org/wiki/Nickel

http://vi.wikipedia.org/wiki/Radon

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Vinyl_chloride&action=edit&redlink=1

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Passive_smoking&action=edit&redlink=1

18-Aug-15

15

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố gây quái thai (teratogenesis) – Gen ( Mutagenesis)

– Tiếp xúc với các hóa chất trong thời kỳ dầu trong quá trinh mang thai

có thể gây ra các tác động đến sự phát triển của tế bào và gây ra các dị

tật hoặc nặng hơn là quái thai.

Gây ảnh hưởng đột

Biến gen

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


Độc tố

HK 1 - 2012 ĐH BK


• Độc tố gây bụi phổi (pneumoconiosis)

Gây ra do các hạt bụi nhỏ trong môi trường làm việc , a mi

ăng, khói thuốc, bụi silicon, hạt cát …tích lũy trong các hốc

của lá phổi và tác động lên các mô của lá phổi .

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y


Độc tố

18-Aug-15

16

HK 1 - 2012 ĐH BK


•Tên

•Thành phần

•Mối nguy hiểm

•Các biện pháp sơ cứu

•Biện pháp PCCC

•Các bước thích hợp xử lý

tràn

•Sử dụng và lưu trử

•Phương tiện bảo vệ người sử

dụng

•Các tính chất hóa lý

•Thông tin về độ ổn định và

phản ứng

•Độ độc hại

•Điều kiện thải bỏ

•Điều kiện vận chuiyeenr

•Qui định

• MSDS ( Bảng dử liệu an toàn vật chất)• MSDS là văn bản chính thức cho biết các thông tin chi tiết về

chất đề cập đến, gồm có :

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má


MSDS ( Material Safety Data Sheet)

HK 1 - 2012 ĐH BK


• MSDS ( Bảng dử liệu an toàn vật chất)

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y



18-Aug-15

17

HK 1 - 2012 ĐH BK


• MSDS ( Bảng dử liệu an toàn vật chất)

Độ hiểm nguy

• 0 = Tối thiểu

• 1 = Nhẹ

• 2 = Trung bình

• 3= Nghiêm trọng

• 4 = Nặng

An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y



18-Aug-15

18

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



Mối nguy đối với sức khõe4 Tiếp xúc một thời gian ngắn có thể dẫn đến tử vong hoặc thương tích

nặng dù được chữa trị

3Tiếp xúc một thời gian ngắn có thể gây ra thương tích nghiêm trọng tạm

thời hoặc thương tích lâu dài mặc dù được chữa trị

2Tiếp xúc với cường độ cao hoặc liên tục có thể gây ra mất sức tạm thời

hoặc thương tích lâu dài trừ khi được sự chăm sóc y tế kịp thời.I

1Tiếp xúc có thể gây kích ứng, nhưng chỉ bị chấn thương nhẹ còn lại mặc

dù không được điều trị .

0 Mặc dù tiếp xúc trong môi trường cháy vẫn không gây ra hậu quả nào

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y



Mối nguy cháy nổ

4

Nhanh chóng hoặc hoàn toàn bay hơi ở áp suất và nhiệt độ

bình thường, hay là dễ dàng phân tán trong không khí và sẽ

cháy dễ dàng.

3Dù dưới dạng lõng hoặc rắn đều có thể bốc cháy trong mọi

điều kiện của môi trường xung quanh

2Phải được đốt nóng vừa phải hoặc tiếp xúc với nhiệt độ

tương đối cao trước đó thì sự bốc lửa mới có thể xảy ra.

1Phải đốt nóng trước đó thì sự bốc lửa mới có thể xảy ra.

0Không cháy

18-Aug-15

19

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



Mối nguy phản ứng

4 có khả năng phát nổ hoặc phản ứng phân hủy nổ dễ dàng ở

nhiệt độ và áp suất bình thường.

3

Có khả năng nổ hoặc phản ứng nổ, nhưng cần phải có một

nguồn kích nổ mạnh hoặc phải đốt nóng trước đó trong một

không gian nhỏ trước khi được kích nổ, hoặc phản ứng nổ với

nước

2

Thông thường không ổn định và sẵn sàng phân hủy mạnh mẻnhưng không phát nổ. Ngoài ra: có thể phản ứng mạnh với nước hoặc có thể chung với nước hình thành hỗn hợp có khảnăng nổ.

1

Bình thường thì có trạng thái ổn định, nhưng cũng có thể trở

thàn bất ổn định ở nhiệt độ và áp suất cao hay là phản ứng

với nước cho ra một ít năng lượng không được mạnh mẻ.

0 Không cháy

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y



Mối nguy đặc biệt

OX Đây là chất oxy hóa , một hóa chất làm tăng tốc quá

trình cháy /nổ.

ALKĐây là một chất kiềm . Chất này có độ pH lớn hơn 7.0

COR Đây là chất ăn mòn (có thể là axít hoặc là kiềm).

ACID Đây là chất Axít, một chất ăn mòn có độ pH nhỏ hơn

7.0

WMột mối nguy tiềm ẩn khi sử dụng nước để dập tắt lửa

của chất này

18-Aug-15

20

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y



• Biểu mẫu MSDS theo OSHA (The Occupational Safety And Health Administration )

• Phần I : Thông tin nhà cung cấp

• Phần II : Thành phần nguy hại / Thông tin nhận diện

• Phần III : Tính chất hóa/ lý

• Phần IV : Dử liệu về nguy cơ cháy / nổ

• Phần V : Dử liệu về phản ứng

• Phần VI : Dử l;iệu về nguy hại đến sức khõe

• Phần VII : Lưu ý phòng ngừa về xử lý an toàn và sử dụng

• Phần VIII : Biện pháp kiểm soát /kiểm tra

• Phần IX : Thông tin về vận chuyển (hàng hải)

18-Aug-15

21

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



Biểu mẫu MSDS theo ANSI (The America National Standards Institute)• Phần 01 : Xác định sản phẩm hóa học và công ty

• Phần 02 : Thành phần / Thông tin về thành phần

• Phần 03 : Xác định mối nguy

• Phần 04 : Biện pháp sơ cứu

• Phần 05 : Biện pháp PCCC

• Phần 06 : Biện pháp đối phó sự cố

• Phần 07 : Thông tin về sử dụng và Lưu trử

• Phần 08 : Kiểm soat phát tán / Bảo vệ nhân viên

• Phần 09 : Tính chất vật lý

• Phần 10 : Sự ổn định và sự pahnr ứng

• Phần 11 : Thông tin về độc hại

• Phần 12 : Thông tin về môi trường

• Phần 13 : Cân nhắc sự phế thải

• Phần 14 : Thông tin về vận chuyển

• Phần 15 : Thông tin về các qui định

• Phần 16 : Thông tin khác

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má

y

18-Aug-15

22

HK 1 - 2012 ĐH BK


An

to

àn

qu

i tr

ình

& n

hà

má



• Làm quen với Bảng dữ liệu an toàn (MSDS)

• Hiểu các qui trình về an toàn để xử lý hóa học

• Biết được tính chất vật lý và hóa học của một sản phẩm hóa

học

• Biết phải làm gì trong trường hợp bị sự cố đổ tràn hóa chất

• Phối hợp các nguồn lực phù hợp để ứng phó trong trường hợp

khẩn

• Xác định các mối nguy hiểm và biện pháp phòng ngừa của một

sản phẩm hóa học

• Biết những dấu hiệu về an toàn hóa chất nguy hiểm

chương 2- an toàn hóa chất và Độc tố học

Documents