NR 4 (10) KWIECIE 2015 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Kwiecie

Przysowia ludowe - Kwiecie, plecie, bo przeplata troch zimy, troch lata. - Kiedy w kwietniu sonko grzeje, wtedy chop nie zuboeje. - Ciepy kwiecie, mokry maj, bdzie ytko jako gaj. - Pogody kwietniowe - soty majowe. - Deszcze czste w kwietniu wr, e owocw bdzie duo. - Gdyby w kwietniu nie padao, to owocw bdzie mao. - Kwiecie co deszczem rosi, wiele owocw przynosi. - Jak przygrzeje sonko, przejdzie kwiecie k. - Cho i w kwietniu sonko grzeje, nieraz pole nieg zawieje. - Jeli w kwietniu pszczoy lataj, to dugie chody si zapowiadaj.

Wydarzyo si: 1 kwietnia1656 Krl Jan II Kazimierz zoy we lwowskiej katedrze luby, obierajc Matk Bosk Czstochowsk za patronk i Krlow Polski i zapowiedzia walk z najazdem szwedzkim a do zwycistwa 2 kwietnia 1997 roku Zgromadzenie Narodowe uchwalio now, obowizujc obecnie, konstytucj. Zostaa ona przyjta przez spoeczestwo w majowym referendum (52,71% gosw "za" przy frekwencji 42,86%), w lipcu podpisana przez prezydenta i 17 padziernika 1997 roku wesza w ycie. Zastpia wielokrotnie nowelizowan Konstytucj PRL, ustanowia republikaski system sprawowania rzdw i demokratyczne prawa i obowizki obywateli.

SZCZEBRZESZYN

2

CHRZSZCZ NR 3 (7) CHRZSZCZ NR 4 (10)

5 kwietnia 1883 roku profesorowie Uniwersytetu Jagielloskiego: Zygmunt Wrblewski i Karol Olszewski, jako pierwsi na wiecie, dokonali skroplenia tlenu. Temperatura wrzenia tlenu, czyli temperatura, przy ktrej zamienia si z cieczy w gaz, wynosi -182C, co oznacza, e w zakresie temperatur poza laboratoryjnych tlen pozostaje gazem. Tlen w postaci ciekej jest w wielu przypadkach wygodn form przechowywania i transportu tlenu, jest powszechnie stosowany jako utleniacz paliwa rakietowego na statkach kosmicznych, zazwyczaj w poczeniu z ciekym wodorem lub naft. 7 kwietnia 1795 roku we Francji ustalono wzorzec metra, cho jego definicj ustalono ju kilka lat wczeniej. Pierwotnie ustalony jako jedna milionowa dziesiciokrotnej odlegoci od rwnika do bieguna pnocnego Ziemi (na poziomie morza). Od 1983 roku jest zdefiniowany jako dugo cieki przebytej przez wiato w prni w 1/299792458 sekundy. 7 kwietnia 1927 roku w USA mia miejsce pierwszy przekaz telewizyjny na du odlego (z Waszyngtonu do Nowego Jorku). Do przekazu wykorzystano lini telefoniczn, a przesanym obrazem by portret Sekretarza Handlu Herberta Hoovera. 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie samolotu pod Smoleskiem zgin prezydent RP Lech Kaczyski wraz z on Mari oraz 94 pozostaymi pasaerami (wikszoci politykami, urzdnikami pastwowymi ) 10 kwietnia1525 roku w Krakowie Albrecht Hochenzollern zoy hod lenny krlowi polskiemu Zygmuntowi I Staremu. W wyniku tego aktu pastwo Zakonu Krzyackiego - Prusy Zakonne zostay przeksztacone w wieckie Ksistwo Pruskie. Jednoczenie stao si ono lennem Polski. Ten akt zakoczy trwajce 300 lat wojny Polski z Krzyakami. 10 kwietnia 1849 roku Walter Hunt wynalaz nowoczesn agrafk, skadajc mosiny drut dugoci okoo 20 centymetrw i zabezpieczajc go z jednej strony. Opatentowa swj wynalazek, po czym sprzeda prawa do niego za 400 dolarw, a nastpnie by wiadkiem, jak kto inny zarobi na jego wynalazku miliony dolarw. 18 kwietnia 1025 roku w Gnienie odbya si koronacja Bolesawa I Chrobrego na pierwszego krla Polski.

Romantyka wiosenna Na wiosn godzi si powici troch uwagi kwiatom, ptakom, fujarkom i swawolom. Jest taki wiersz Juliusza Sowackiego.

,,Listek ostatni jednego z tych kwiatkw powiedzia pewnego ranka bohaterowi wiersza, e luba kocha go nad ycie. Niewtpliwie by to nie listek, lecz patek, czytamy bowiem jak to mczyzna ,,dzisiaj samotny, dzisiaj bez nadziei , bdzc gdzie po skaach oskubywa stokrotki i wanie dziki tej operacji uzyska owo pocieszajce zapewnienie. Mikoaj Rej proponowa swoim czytelnikom zajcia w sadach i z wdzikiem smakosza sawi pana i pani, gdy w wirydarzu, korzystajc ze soca ( a zreszt deszcz majowy i zy panny modej niedugo trwaj) ,,wineczka i ryczki sobie przesadzaj, ziek, rzodkiewek, saatek, rzeuszek, maluneczkw, ogreczkw, majeranku, szawijki, wic woskich grochw, wysokich koprw, brzoskwiniowej, morelowej, maronkowej kosteczki dogldaj. Mona do tej Pana Rejowej porady doda wiele rwnie bogich poucze spisywanych w jakich dworkowych zaciszach. Ale na wiosn po gospodarsku, zawsze najtroskliwiej i najdokadniej, ledziy na wp widoczne spod kapelusza lepka chopskie. Ju rano, jeszcze stojc w progu, widziao si sporo. Bociek na dachu? Widziao si w nim ptaka, ktrego gniazdo chronio przed zymi chmurami, a ponadto istot obdarzon wieszcz natur. Jeli zachowywa si niespokojnie, stanowio to zapowied wojny. Jeli wyrzuci z gniazda jajko czy piskl, dawa tym do zrozumienia, i wnet przyjdzie gd, droyzna, nieurodzaje. Sroka? Lepic sw siedzib, instruowaa, z ktrej strony trzeba naprawi strzech. Jaskka? Nie zaszkodzio poradzi si jej w sprawie zakupu konia. Ci, co zamierzali wyprawi si na targ , okrcali si trzykrotnie na pitach, woali dwornie: ,,Prosz, powiedz mi waci, jakiej mam wzi maci?, a pniej ledzili uwanie, jaki wos z koskiego ogona tak indagowana jaskka znosi najpierw do swojego gniazda. Ptak w by w ogromnym szanowaniu, nie wolno go byo przeladowa pod adnym pozorem, zwaszcza, e mg on, rozelony przefrun pod krow i zaczerwieni jej mleko. Na wiosn oywiaa si wszdzie pasterska rzesza. C wiemy o niej dzisiaj? Czy gdy mylimy o dawnej wsi, nie przesaniaj tej rzeszy jacy godni gospodarze i sprawni parobcy? Pasienie zaczynao si najczciej od kur, co nastpowao w wieku lat piciu. Potem awansowao si do gsi, potem do wi, a potem od smego roku ycia mona byo wygania bydo i ,,nawraca je ,,od szkody. Raz za pastuchw godzono starcw, kaleki, pgwkw, kiedy indziej brano na sub paroletnie dzieci, i tak tworzy si w szary, obdarty, zwykle nie do syty wiatek, ktry od witu do nocy ugania si za gospodarskim dobytkiem.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

3

Przypomnijmy kilka zabaw cieszcych si dawniej powodzeniem wrd dzieciarni. Oto ,,zajczki pod miedz: wyliczony pasterz zostaje psem i apie ,,Panu uciekajce zajczki. Oto ,,zota kula : kto obchodzc stojc rzdem gromadk chowa pieniek w czyich rkach, a kto inny, wezwany nieodzownym ,,zgaduj zgadula, w ktrej rce zota kula, rozpoczyna poszukiwania. Wesoe igraszki! Ale ile wie si z nimi maych i duych dramatw, ile koczyo je nieraz ez, ile godzin trzeba byo pniej przeklcze na grochu czy spdzi gdzie w psiej budzie! Ile ,,zje obiadw zoonych z wody i kamieni, bo i takie potrawy rozsierdzone gospodynie lubiy podtyka. Opracowane na podstawie ksiki Jzef Szczypka Kalendarz Polski W-wa 1984.

Ks. Franciszek Kapalski wielki spoecznik i patriota.

Ks. Franciszek Kapalski by niewtpliwie wielk indywidu-alnoci i osob niezwykle zasuon dla Szczebrzeszyna. Cho nigdy nie by proboszczem miejscowej parafii, zyska sobie powszechne uznanie spoecznoci dziki postawie, aktywnoci, bezporednim stosunkiem i powszechn yczliwoci. Pami-ta trzeba, e peni swoj

posug w okresie najtrudniejszym dla caego polskiego narodu w czasie tragicznej okupacji hitlerowskiej i w pierwszych latach po zakoczeniu wojny. W tym okrutnym i trudnym okresie kademu suy wsparciem duchowym, rad i pomoc. Dziki temu cieszy si wielkim autorytetem i szacunkiem, a jego bezporednie zachowania obrosy legend i przeszy do historii Szczebrzeszyna na dugie lata. Ks. Franciszek Kapalski urodzi si 16 padziernika 1911 r. w Urzdowie, gdzie jego rodzice prowadzili wasne gospodarstwo rolne. Do szkoy powszechnej uczszcza w rodzinnej miejscowoci. Po jej ukoczeniu dalsz edukacj odbywa w Prywatnym Gimnazjum Humanistycznym w Kraniku. Tam te 2 czerwca 1931 r. zoy egzamin dojrzaoci. We wrzeniu tego roku wstpi do Seminarium Duchownego w Lublinie, gdzie studiowa do czerwca 1936 r. Pod koniec studiw seminaryjnych tj. 7 marca 1936 r. przystpi do wice subdiakonatu,

a trzy tygodnie pniej 28 marca otrzyma wicenia diakonatu. W dniu 21 kwietnia 1936 r. bp Marian Leon Fulman udzieli mu wice kapaskich. Po uzyskaniu wice 29 sierpnia 1936 r. otrzyma nominacj na stanowisko prefekta szk w Szczebrzeszynie ( w szkole powszechnej i gimnazjum ). Rwnoczenie powoany zosta na rektora kocioa w. Katarzyny. W nowym miejscu i nieznanym wczeniej rodowisku odnalaz si bardzo szybko. Z penym zaangaowaniem peni swoje zadania edukacyjne w powierzonych mu placwkach. Od pocztku da si rwnie pozna jako aktywny w caoksztacie dziaalnoci duszpasterskiej i spoecznej. W ramach powoanej Akcji Katolickiej z modzie szkoln prowadzi szerok dziaalno charytatywn i spoeczn. Organizowa rwnie rnego rodzaju zajcia kulturalno owiatowe dla modziey w wieku poszkolnym, a take podobne dla dorosego spoeczestwa. Dziki temu sta si osob powszechnie znan i akceptowan, cieszc si duym autorytetem i uznaniem. Wybuch wojny zasta go w Szczebrzeszynie, a od 1 wrzenia 1939 r. na krtko zastpowa rwnie proboszcza w parafii Kosobudy. Ju w pierwszych dnia wojny stan na czele Komitetu Opieki nad Rannymi i organizowa pomoc kontuzjowanym onierzom polskim, ale take i innym powracajcym z rozbitych oddziaw. Od 3 lutego 1940 r. by administratorem parafii Kosobudy. 22 lipca 1940 r. zosta aresztowany przez Niemcw i osadzony w zamojskiej Rotundzie, skd przewieziono go do wizienia na Zamku w Lublinie. 12 listopada 1940 r. uzyska zwolnienie z wizienia i powrci do Szczebrzeszyna. Tutaj przez cay okres okupacji organizowa pomoc aresztowanym, przeladowanym i ich rodzinom, a przede wszystkim ludnoci wysiedlonej z ziem zachodnich wczonych do III Rzeszy. W lipcu 1943 r. podczas wielkiej akcji pacyfikacyjno wysiedleczej musia ucieka i ukrywa si w Czernicinie oraz Turobinie. Po jej zeleniu powrci do Szczebrzeszyna i od 6 padziernika 1943 r. peni obowizki duszpasterskie w kociele p. w. w. Leonarda na cmentarzu grzebalnym. Ks. Franciszek Kapalski by wielce zaangaowanym patriot, a swoj postaw prezentowa w codziennym dziaaniu. Ju podczas dobiegajcej kampanii wrzeniowej organizowa pomoc onierzom z rozbitych oddziaw polskich. Pniej organizowa pomoc aresztowanym oraz przebywajcym w wizieniach i obozach koncentracyjnych. Czynnie wczy si te do dziaalnoci konspiracyjnej w ramach Armii Krajowej i wystpowa pod pseudonimami: Franek, Franciszek, Czarny.

4

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Wsppracowa z dyrektorem miejscowego szpitala drem Zygmuntem Klukowskim. Przede wszystkim by kapelanem Zamojskiego Inspektoratu Armii Krajowej. Penic t funkcj nie ogranicza si do sprawowania celebry podczas mszy w. odprawianych dla onierzy podziemia w warunkach polowych. Prowadzi z nimi rozmowy i dyskusje, podtrzymywa na duchu, pomaga rozwizywa osobiste problemy ( czasami zaamania ). By ich autentycznym powiernikiem i przyjacielem, a oni darzyli go penym zaufaniem i powszechnym szacunkiem. Za t jego dziaalno, po wojnie przez Rzd Polski w Londynie odznaczony zosta Zotym Krzyem Zasugi z Mieczami ( 1949 ), czterokrotnie Medalem Wojska ( potwierdzonym w 1970 r. ), Krzyem Armii Krajowej ( 1987 ). Zarwno w czasie okupacji niemieckiej jak te bezporednio po niej, z jego inicjatywy funkcjonowaa w Szczebrzeszynie t. zw. tania kuchnia przeznaczona dla biednych i wysiedlonych. Podj on rwnie starania o utworzenie sierocica oraz domu opieki dla dorosych ( bezdomnych ). Te ostatnie inicjatywy nie doczekay si jednak realizacji. Po zakoczeniu dziaa wojennych i odzyskaniu kocioa parafialnego oraz kocioa p. w. w. Katarzyny z wielk energi i zaangaowaniem przystpi do pracy duszpasterskiej. Chodzio o wyrwnanie zaniedba okupacyjnych z zakresu ewangelizacji caego spoeczestwa jak te katechizacji dzieci i modziey (w czasie wojny faktycznie z przyczyn zupenie obiektywnych ograniczonych bd zawieszonych ). Dziaania te zostay nadzwyczaj wysoko ocenione podczas wizytacji przeprowadzonej przez biskupa Stefana Wyszyskiego. W efekcie postanowi on przenie ks. Franciszka Kapalskiego do Lublina. Wierni z miejscowej parafii informacj powysz przyjmowali rnie. Wprawdzie przyznawali, e jest to wyraz uznania i wyrnienia, ale rwnoczenie w petycjach prosili o jego pozostawienie w Szczebrzeszynie. Podkrelali, e 11 lat spdzi on razem z nami, zwaszcza w latach okupacji dziki jego postawie i odwadze jako czowieka i kapana nie bylimy sami w tych cikich chwilach. Kiedy wyszedszy z Zamku w Lublinie nie ulk si niczego i cay czas podtrzymywa naszego ducha. Dla wszystkich mia serce i znajc ycie kademu da to, co najpotrzebniejsze dla duszy i ciaa i za to go wszyscy cenimy. Biskup lubelski nie przychyli si jednak do tych apeli i 8 czerwca 1947r. zwolni go z funkcji rektora kocioa w. Katarzyny oraz nauczyciela religii w miejscowych szkoach i rwnoczenie mianowa prokuratorem (kierownikiem ekonomicznym )

w Seminarium Duchownym w Lublinie, a take prefektem w Szkole Lubelskiej im. S. Batorego. Na nowym stanowisku, podobnie jak zawsze wykaza si wielk energi i zaangaowaniem. Pomimo powszechnie znanych trudnoci gospodarczych tylko jemu znanymi sposobami doprowadzi do odbudowy i modernizacji pomieszcze seminaryjnych, stworzy waciwe warunki wszystkim kandydatom do stanu duchownego. Po 19 latach ( 8 VI 1947 29 XI 1966 r.) poprosi biskupa Piotra Kaw o przeniesienie go na stanowisko proboszcza parafii w Garbowie, gdzie sprawowa t funkcj do stycznia 1970 r. 22 stycznia tego roku otrzyma mianowanie na stanowisko proboszcza parafii w. Michaa w Lublinie. Tutaj dzieli swoj dziaalno nie zaniedbywa pracy duszpasterskiej, ale by te budowniczym. W ramach tej drugiej doprowadzi do wybudowania okazaego domu parafialnego, w ktrym zamieszkali miejscowi duchowni. Znalazy si w nim rwnie pomieszczenia dydaktyczne oraz takie, gdzie organizowano zajcia owiatowo wychowawcze dla dzieci i modziey. W uznaniu zasug dla Kocioa 3 maja 1978 r. mianowany zosta kanonikiem gremialnym Kapituy Zamojskiej, a 12 maja 1986 r. praatem teje Kapituy. Zmar 24 grudnia 1995 r. w Lublinie i pochowany zosta na miejscowym cmentarzu przy ul. Droga Mczennikw Majdanka.

Prof. dr hab. Jerzy Doroszewski

Jerzy Jan Markiewicz (1928 2015)

Syn Jana i Heleny z Modrzejewskich urodzi si 2 marca 1928 roku w Bigoraju. Ze Szczebrzeszynem czyy go: nauka szkolna, wizy rodzinne . Zawar bowiem zwizek maeski z Teres Skoczek, rodzicami ktrej byli: emerytowany naczelnik poczty w Szczebrzeszynie, a matka podczas

okupacji niemieckiej - wsporganizatorka tajnego nauczania na poziomie szkoy podstawowej. Byy te kontakty i wsppraca z drem Klukowskim, ktra ksztatowaa jego zainteresowania naukowe historia II wojny wiatowej na poudniowo- wschodniej Lubelszczynie, a szczeglnie dziaajcego na Zamojszczynie w latach 1939 1945 ruchu oporu. O znaczeniu wsppracy z drem Klukowskim w udzielonym wywiadzie zamieszczonym w ksice Zygmunt Klukowski lekarz ze Szczebrzeszyna powiedzia: ,, Moja wsppraca z dr. Z. Klukowskim

5

CHRZSZCZ NR 4 (10)

rozpocza si jeszcze, kiedy byem uczniem Liceum Oglnoksztaccego w Szczebrzeszynie w 1945 r., z jego pisemnym upowanieniem zbieraem relacje czonkw ruchu oporu i ludzi zwizane z okupacj niemieck na Zamojszczynie, oraz dokumenty i fotografie, ktre przekazywaem dr. Klukowskiemu. Wsppracowaem rwnie z dr. Klukowskim jako student, powicajc na zbieranie dokumentw wszystkie wakacje. Cay czas nakania mnie do pisania, twierdzc, e ja bd jego nastpc jako kronikarz i historyk Zamojszczyzny. Powici mi wiele czasu i dbaoci o moj edukacj historyczn. Wpyn na uksztatowanie mojej osobowoci, wpajajc mi mio i szacunek do historii. Po uzyskaniu matury w Liceum Oglnoksztaccym im. Zamoyskich w Szcze-brzeszynie rozpocz studia wysze na Wydziale Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zakoczone uzyskaniem w 1951 r. tytuu magistra prawa. Kontynuowa prac naukow jako asystent na UMCS w Lublinie do roku 1955. W latach 1955 2001 wykonywa zawd adwokata, do 1958 roku w Lublinie, a nastpnie do 30 padziernika 2001 w Bigoraju. Posiada du wiedz prawnicz. By doskonaym mwca. Cieszy si szacunkiem i uznaniem palestry adwokackiej, z ramienia ktrej peni funkcje kierownika zespou adwokackiego, dziekana Okrgowej Rady Adwokackiej w Lublinie i czonkiem Naczelnej Rady adwokackiej w Warszawie. By bardzo kompetentnym, skutecznym obroc zarwno w sprawach cywilnych jak i karnych. Przykadem jednej z wielu spraw cywilnych prowadzonych przez mecenasa J. Markiewicza moe by obrona przed rozebraniem drewnianego, rodzinnego domu na ulicy 3 Maja przez wadze miasta Bigoraja. Teren tej ulicy zosta w planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczony pod zabudow wysokociow. Dawne zabudowania prywatne, w wikszoci drewniane, zostay usunite, a w ich miejsce powstay wielopitrowe bloki mieszkalne i uytecznoci publicznej. Pozostay tylko dwa obronione stylowe, drewniane domy nalece do rodzin Markiewiczw i Kukiekw. Te dwa pikne, ocalae domy: drewniane, malowane z charakterystycznym dachem, oknami i gankami, podwreczkami stanowi atrakcyjne cenne zabytki architektoniczne wiadectwa budownictwa mieszkalnego w maych miastach dzi bezpowrotnie stracone. Mecenas Markiewicz broni skutecznie w sprawach karnych, podejrzanych o przywaszczenie mienia, spowod. uszczerbku na zdrowiu, zagroenie ycia.

Byem awnikiem w skadzie sdziowskim, ktry rozpatrywa spraw oskaronego o takie przestpstwa. Sprawa bya ewidentnie jasna, dowody przedstawione przez prokuratur wydaway si pewne, bez zastrzee. Jednak po wygoszeniu mowy obronnej przez mec. Markiewicza, pojawiy si pewne wtpliwoci dotyczce sdzonych przestpstw. Aby si spokojnie zastanowi i przeanalizowa zasadno argumentw obrony, przewodniczcy zespou sdziowskiego zarzdzi krtk przerw. W czasie analizy zaistniaych wtpliwoci, do pokoju, w ktrym bylimy, wszed mec. Markiewicz, przeprosi nas i owiadczy: Jako obroca oskaronego zrobiem swoje, a wy jako sdzcy w tej sprawie, czycie swoje, zgodnie z prawem, ktre oskarony bezsprzecznie zama. Wtpliwoci zostay rozwiane, a oskarony otrzyma zasuon kar adekwatn do popenionego czynu. Stworzy cykl prac powiconych walce i martyrologii Zamojszczyzny. Nale do nich: *Nie dali ziemi skd ich rd, Lublin 1967 obejmuje okres od 26 XI 1942 do 1 XII 1943, kiedy to w ramach realizacji Generalnego Planu Wschodniego SS prowadzio na Zamojszczynie akcj wysiedleczo pacyfikacyjn poczon z kolonizacj tych terenw. Walka polskiego ruchu oporu w obronie zagroonej ludnoci przybraa wwczas rozmiary tak rozlege, e zostay przez autora okrelone mianem ,,Powstania Zamojskiego. * Bitwy pod Wojd, Zaborecznem i R, Lublin 1957. *Partyzancki kraj, Lublin 1985 *O wielkich bitwach w Puszczy Solskiej w czerwcu 1944, Warszawa 1962. *Powstanie Zamojskie 1942 1943, Lublin 2004, *Paprocie zakwity krwi partyzantw, Lublin 1962, Pozycja ta dotyczy operacji przeciwko partyzantom Sturmwind I i II, prowadzonych przez okupantw w czerwcu 1944 r. i walk toczonych w lasach lipskich, janowskich i Puszczy Solskiej przez oddziay partyzantw polskich i radzieckich z regularnymi wojskami niemieckimi, zakoczonych tragiczn bitw pod Osuchami i nad Sopotem. *Szkoy partyzanckiej walki, Warszawa 1979, o szkoleniu wojskowym w Batalionach Chopskich - praca habilitacyjna. *Bataliony Chopskie na Lubelszczynie 1940 1944, rda Lublin 1962 wspautor. *Powiatowa Delegatura Rzdu Rzeczypospolitej Polskiej w Bigoraju 29 VII 8 VIII 1944, Bigoraj 2006. *Kalendarium walk BCH na Lubelszczynie 1940 1944, Lublin 1964.

6

CHRZSZCZ NR 4 (10)

*Bezpieczestwo Polski. Historia i wspczesno, Wydawnictwo KUL 2010. Jerzy Markiewicz by te znanym i cenionym regionalist. Ocali od zniszczenia, a czsto i od zapomnienia, wiele zabytkw kultury materialnej, a take historii miasta Bigoraja i caego regionu Ziemi Bigorajskiej. Wsptworzy opracowania naukowe muzealnictwa. Owocem jego zainteresowa i dziaalnoci regionalnej s Dzieje Bigoraja, Lublin 1979; opracowane wsplnie z profesorami UMCS Wiesawem ladkowskim i Ryszardem Szczygem, wydane przez Towarzystwo Regionalne w Bigoraju wydane z okazji 400- lecia miasta Bigoraja, a take opracowanie rdowe Nad Tanwi i ad, Bigoraj 2006. Gruntowna znajomo dokonanych przez Niemcw zbrodni na ludnoci cywilnej Zamojszczyzny, twrcza i opiekucza wsppraca z organizacjami kombatanckimi, wiedza prawnicza i historyczna sprawiy, e mec. Markiewicz by czonkiem kilku towarzystw naukowych, wieloletnim czonkiem Gwnej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie i Lublinie. Za dziaalno i osignicia naukowe, publikacje otrzyma wiele nagrd i wyrnie krajowych, od wadz centralnych, regionalnych oraz wyrnie midzynarodowych. Oto one: *Nagroda im. Zygmunta Klukowskiego w 1987 r. przyznana przez Wojewdzk Rad Towarzystw Regionalnych w Lublinie, *Nagroda Prezesa Polskiej Akademii Nauk w1958 r., *Nagroda tygodnika ,,Polityka w 1063 r. (wsplnie z Z. Makowskim i J. Naumiukiem), *Nagroda Wojewody Zamojskiego w 1971 r. przyznana przez Prezydium Wojewdzkiej Rady Narodowej w Lublinie, *Odznaka ,,Zasuony Dziaacz Kultury w 1974 r. nadana przez Ministra Kultury i Sztuki, *Dyplom honorowy Ministra Kultury i Sztuki w 1977 r., *Nagroda Ministra Szk Wyszych i Nauki w 1988 r. (wsplnie z W. ladkowskim i R. Szczygem), *Medal ,, Men Achivement w 1991 r. nadany przez Internationel Biografical Centre w Cambridge England (Anglia) oraz inne, a take wpisy not biograficznych w wanych wydawnictwach zagranicznych. Otrzymane nagrody i wyrnienia stanowi dowody uznania, s one take potwierdzeniem spenienia oczekiwa Zygmunta Klukowskiego, ktry pragn, aby Jerzy Markiewicz zosta jego nastpc i kontynuatorem.

Te oczekiwania potwierdza dedykacja zamieszczona w Dzienniku z lat okupacji ofiarowanym przez Z. Klukowskiego: ,,Kochanemu Jerzemu Markiewiczowi, ktrego chyba pierwszy wprowadziem w zaczarowany wiat historii, z gorcymi yczeniami nie zaniechania tej gazi nauki i wzbogacenia swoimi cennymi pracami dziejw skrwawionej Zamojszczyzny ofiaruj ten swj Dziennik z lat okupacji.

C.d.n. Aleksander Przysada

yj wrd nas Po prostu trzeba by aktywnym spoecznie Rozmowa z p. Januszem Kapeckim

W r. 2011 otrzyma Pan Medal Wojewdztwa Lubelskiego za szczeglne zasugi dla rozwoju Lubelszczyzny; w 2012 zosta Pan nagrodzony w sidmej edycji konkursu Bene Meritus Terreae Lublinesi za dzieo udostpniania ludziom wraliwym pikna roztoczaskiej przyrody, a wadze Szczebrzeszyna nagrodziy Pana medalem jubileuszu 650 lecia miasta za dziaalno na rzecz rozwoju i promocji rodzinnej miejscowoci i okolic. W jaki sposb mona sobie zasuy na takie wyrnienia? Trzeba, po prostu, udziela si spoecznie, by aktywnym, pokazywa interesujce wydarzenia, ciekaw histori. Szczebrzeszyn jako miasto wielokulturowe posiada wanie tak histori i ogromn tradycj trzeba umie to pokazywa. A szczeglnie - chodzi o Roztocze, jestem pasjonatem turystyki, krajoznawstwa i fotografii krajoznawczej. Urodzi si Pan i wychowa w Szczebrzeszynie. Czy w paskiej rodzinie ju wczeniej byy tradycje spoecznikowskie? Raczej nie, chocia Historia mojej rodziny siga odlegych czasw i jest do interesujca. Nasza pra- pra babka Kopciowa fundowaa kocioy w Pisku. Dziadek Jan by w carskim wojsku , w Taszkiencie. Po I wojnie wiatowej wyjecha do Stanw Zjednoczonych, gdzie pracowa w fabryce Forda. W Stanach, w Detroit urodzi si mj ojciec.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

7

Do Szczebrzeszyna wrcili przed II wojn, dziadek pracowa wtedy jako murarz, zajmowa si te masarstwem. Natomiast dziadek Stanisaw Decyk pracowa w folwarku ordynackim w Klemensowie, dziki czemu y do dostatnio, gdy Zamoyscy doceniali ludzi mdrych, pracowitych, uczciwych i godnie nagradzali ich prac. Podczas wojny ojciec i stryj dziaali w partyzantce, wujek Edward Decyk z Klemensowa naprawia bro partyzantom z AK, dziaa spoecznie w stray poarnej . Wuj Henryk Decyk nalea do AK, nastpnie wraz z Wojskiem Polskim forsowa Odr i zdobywa Berlin. Otrzyma stopie porucznika, a po wojnie wadze komunistyczne skazay go na wizienie na Zamku Lubelskim. Stryj Adam Kapecki ps. Tcza z oddziau Woyny przey bitw pod Osuchami, wielokrotnie przekazywa nam tragiczne wspomnienia tej bitwy. Znanym spoecznikiem by Roman Koodziejczyk, rodzony brat mojej babki, rwnie jego syn Romuald. Moja mama Stanisawa ma ju 90 lat i przez wiele lat dziaaa w Klubie Seniora. Tak wic caa rodzina bya do aktywna. Kiedy, dziki czyjej inspiracji pojawiy si paskie pasje i praca spoeczna promujca rodzinne miasteczko? Chodziem do dobrej szkoy najpierw podstawowej do wiczeniwki. Potem w liceum miaem szczcie do dobrych profesorw: uczya mnie m.in. p. prof. Krystyna Niechajowa, p. profesorowie Aleksander Przysada, Jan Makara, Stanisaw Kapica, Bronisaw Pietruszyski. Prof. Kapica umia zainteresowa modzie geografi i botanik, prof. Pietruszyski nawet w zimie potrafi wyprowadzi modzie w wwozy i uczy rozpala ognisko Chyba w r. 1966 profesorowie Kapica i Makara zabrali nas do Suca i nad Szumy to bya naprawd wyprawa! Oni mieli duy wpyw na moje pniejsze zainteresowania. Uczestniczylimy te w rajdach partyzanckich, w wakacyjnych wdrwkach po naprawd dzikich Bieszczadach. Ju w wojsku, w TSWL w Zamociu organizowaem imprezy turystyczne, wyjazdy na rajdy piesze. W internetowej notce biograficznej nazywany jest Pan elektronikiem - z zamiowania i z zawodu, ponadto regionalist, przewodnikiem turystycznym i pasjonatem fotografii krajoznawczej. Moe si Pan do tego odnie? Tak elektronik to mj zawd wyuczony i wykonywany. Pozostae zajcia- to realizacja pasji. Po wojsku w 1975r. zwizaem si z PTTK w Zamociu przez cay czas i aktywnie uczestnicz w jego pracach. Peni obecnie funkcj wiceprezesa O/PTTK w Zamociu. Zostaem Przodownikiem Turystyki Pieszej I stopnia,

rwnie Przodownikiem Turystyki Kolarskiej - jest to funkcja spoeczna kadry programowej PTTK. Braem udzia w opracowywaniu, wytyczaniu tras, znakowaniu ich jestem znakarzem szlakw pieszych i rowerowych. Pniej ukoczyem kurs przewodnicki. Poprowadziem spoecznie ok.300 rajdw pieszych. Organizowaem rajdy rowerowe po Roztoczu, wycigi po naszym Piekieku, np. I Oglnopolski Wycig MTB Open Szczebrzeszyn 2012, rajdy ekstremalne na orientacj. Zaraziem grup modziey (gwnie z Tomaszowa Lub.) ekstremalnymi wdrwkami, dwa razy realizowalimy w Szczebrzeszynie imprez ekstremaln na orientacj Skorpion. Teraz ci modzi ludzie samodzielnie bior udzia w takich wdrwkach. Wsplnie z UMiG Szczebrzeszyn realizowalimy cykl imprez turystyczno-krajoznawczych dla szk podstawowych gminy, nosi on nazw Poznajemy nasze Roztocze. Wdrowanie poczylimy z przekazywaniem wiedzy, konkursami, nagrodami, w rezultacie imprezy te cieszyy si duym powodzeniem. Kiedy pojawio si zainteresowanie fotografi? W dziecistwie! Wszyscy wujkowie mieli aparaty fotograficzne pierwszy aparat Druh otrzymaem od wujka Adama. Pogbiaem wic wiedz fotograficzn, m.in. w szkole podstawowej podczas zaj w ramach kka fotograficznego prowadzonego przez p. Kazimierza Makiela. Pniej obrbk zdj robilimy w kku fotograficznym w naszym domu kultury. Od 1975r. jestem czonkiem Zamojskiego Towarzystwa Fotograficznego, co sobie niezwykle ceni. Wdrujc po Roztoczu, dokumentuj trasy wanie zdjciami fantastycznych roztoczaskich krajobrazw . Dziki temu zebraem materiay do wystaw fotograficznych, m.in. takich jak Skarby przyrody i kultury Zamojszczyzny , Pasma roztoczaskie, Roztocze w obiektywie. A co kryje si pod nazwami: Roztoczaskie Ekomuzeum i Laboratorium Lessowe Roztocza Zachodniego? To m.in. Pana pomysy? Roztoczaskie Ekomuzeum wymylilimy m.in. razem z p. Mari Rzeniak, polegao na stworzeniu krgu osb zainteresowanych regionem ,osb, ktre potrafi pokaza na Roztoczu to, co dla niego typowe w rnych dziedzinach. Proponujemy to, co najlepsze do zobaczenia, do skosztowania, np. potrawy regionalne, rkodziea czy wwozy lessowe.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

8

W ramach tych dziaa kiedy razem z p. Zuzann Wdzich zakadaem Regionaln Izb Pamici w Szczebrzeszynie. Niestety, teraz nie ma na ni miejsca, eksponaty spakowano i czekaj na lepsze czasy, a przecie takie Muzeum Regionalne powinno istnie w naszym miecie. Natomiast Laboratorium Lessowe Roztocza Zachodniego ma na celu edukacj, pokazanie pikna Roztocza Zachodniego zwanego Lessowym, np. okolic Szczebrzeszyna z ogromn liczb wwozw. Tutaj mamy najgstsz sie wwozw lessowych w kraju. Pokazujemy nie tylko pikno tego krajobrazu, take rolinno, zioa, mwimy o ich zastosowaniu w medycynie niekonwencjonalnej. Zajmujemy si budow geologiczn, skadem chemicznym ska. Jest to program m.in. dla nauczycieli i modziey szkolnej. Pikne logo Laboratorium Lessowego stworzya moja crka Justyna, artysta grafik . Historia rwnie Pana interesuje? Pisa Pan dzieje klasztoru i kocioa p.w. w. Katarzyny Aleksandryjskiej Szczeglnie historia Szczebrzeszyna, gdy, jak wspomniaem, jest niezwykle ciekawa. A koci w. Katarzyny by kocioem szkolnym, dla modziey. Do niego czciej chodzilimy ni do bliej pooonego - w. Mikoaja. Razem z p. Mari Lisowsk opisalimy do szczegowo histori tej wityni, architektur i wyposaenie wntrza. A czym zajmuje si Pan aktualnie? W 2016r. na Roztoczu odbdzie si 57. Oglnopolski Wysokokwalifikowany Rajd Pieszy. Jestem komandorem tego rajdu. Trzeba przygotowa 3 trasy na 2 tygodnie wdrowania po Roztoczu, w rajdzie wemie udzia ok. 300 prawdziwych turystw. Ostatni taki rajd na Roztoczu mia miejsce prawie 40 lat temu. Ostatnio zrealizowaem swj pomys i zostaa wytyczona cieka Wwozy lessowe, wydany zosta folder z mapk, w terenie umieszczono tablice i drogowskazy. Oprowadzam wycieczki po Roztoczu i ukadam trasy tak, by wczy zwiedzanie Szczebrzeszyna przez minimum 1,5 godz. Chciabym, by jak najwicej turystw odwiedzao nasze miasto. Cigle realizuj swoje pasje, to stao si moim sposobem na ycie. A jeli przy okazji mog promowa Szczebrzeszyn Pan Zygmunt Krasny, nie dysponujc adnymi finansami, wydaje gazet Chrzszcz, wypeniajc wyran luk w tej dziedzinie. Czy czyta Pan nasz gazet? Czy nie sdzi Pan, e Szczebrzeszyn powinien mie czasopismo wydawane profesjonalnie, prawdopodobnie przez Urzd Miasta, podobnie jak to si dzieje np. w Zwierzycu, Krasnobrodzie, Turobinie?

Tak, czytam Chrzszcza. Zgadzam si z pani, e Szczebrzeszyn jest duym orodkiem, ktry powinno sta na sfinansowanie periodyku porzdnie wydanego, w odpowiednim nakadzie, na dobrym papierze. Serdecznie dzikuj za rozmow. ycz cigej satysfakcji i realizowania pasji, dziki ktrym pobudza Pan zainteresowanie Roztoczem i naszym miastem.

Rozmawiaa Joanna Dawid

Pytania i odpowiedzi Jaki kolor ma prt paliwowy? Czysty uran to radioaktywny metal ciki poyskliwy i srebrzystobiay, wskutek rozszczepienia uranu powstaje pluton. By ten drugi mg suy jako paliwo w elektrowni jdrowej, trzeba go najpierw odpowiednio przygotowa. Radioaktywny rozpad granulki tlenku plutonu w prtach paliwowych sprawia, e arz si one na pomaraczowo czerwono. Postrzegany kolor zmienia take woda chodzca: zaczyna wieci na niebiesko, poniewa emitowane czstki naadowane poruszaj si w niej szybciej ni fotony wiata. Mechanizm powstawania tego wiata jest podobny do fali uderzeniowej. Fizycy nazywaj ten proces promieniowaniem Czerenkowa. Co mona bada 300 metrw nad dungl? W samym rodku amazoskiej dungli badacze wznieli 325 metrowy maszt wyszy od wiey Eiffla. Zapomoc czujnikw i pomp zasysajcych ATTO (Amazonian Tail Towe Obserwatory) ma mierzy zmiany klimatyczne. Urzdzenia wcigaj Mae czstki, ktre maj udzieli informacji na temat procesw transportu mas powietrza. Dziki wiey badacze mog nadzorowa obszar o powierzchni 100 km/2 . amazoski las deszczowy liczy prawie 400 miliardw drzew i odpowiada za poow ziemskiej produkcji tlenu. Ma tez ogromny wpyw na nasz klimat. Co si dzieje z tuszczem, gdy chudniemy? Wydychamy go. Zbyt pikne, by mogo by prawdziwe? A jednak nowe badania potwierdzaj, e tak wanie si dzieje. Tuszcz nie zamienia si tylko w energi jak dotychczas sugeroway liczne rda. Zesp australijskich badaczy z Uniwersytetu Nowej Poudniowej Walii odkry, e wikszo tuszczu tracimy przez oddychanie. Ale uwaga nie oznacza to, e wystarczy przypieszy oddech, by schudn. Ten proces przemiany materii nabiera tempa dopiero wtedy, gdy si poruszamy.

9

Co jada matuzalem oceanw? Pywajc z otwart, szeroko nawet na osiem metrw paszcz, wieloryby grenlandzkie przeczesuj Ocean Arktyczny w poszukiwaniu kryla i innego planktonu. Dorosy osobnik kadego dnia poyka dwie tony tych maych stworze. A to oznacza, e wale w cigu swojego trwajcego 22 lat ycia zjada okoo 146 tysicy ton pokarmu. Czy nasze leki s trujce? Substancje o dziaaniu przeciwzapalnym, obniajce gorczk, antybiotyki te wszystkie leki ingeruj w naturalny system obronny ludzkiego organizmu. W wyniku przedawkowania, wystpowania niepodanych interakcji (wzajemne oddziaywanie rnych lekw) oraz skutkw ubocznych coraz czciej dochodzi do niewydolnoci ukadu immunologicznego. Polacy zajmuj drugie miejsce w Europie pod wzgldem liczby zaywanych rodkw przeciwblowych. W 2013 roku wydalimy a 9,6 miliarda z na preparaty sprzedawane bez recepty. A te mog by szczeglnie grone Wiele osb zaywa zapobiegawczo aspiryn czy to ma sens? Tabletki zawierajce mae dawki kwasu acetylosalicylowego ze wzgldu na dziaanie rozrzedzajce krew czsto s przyjmowane take przez osoby zdrowe, chcce zapobiec zawaowi serca. Taka profilaktyka przynosi jednak minimalne korzyci albo nie przynosi ich wcale. Zwykle przewaaj skutki uboczne. Efekt terapeutyczny pojawia si tylko w przypadku pacjentw wysokiego ryzyka. Konieczna jest konsultacja z lekarzem. Jak mona chroni swj gos? Pisk, krzyk, a nawet czsty kaszel obciaj gos. Chrzkanie to lejsza forma kaszlu, obu trzeba unika, poniewa bardzo obciaj krta. Lepiej wypi po prostu yk wody. Zasadniczo obowizuje zasada aby unika wszystkiego co powoduje wzrost produkcji kwasw odkowych: alkoholu, papierosw, kawy, ostrego i kwanego jedzenia. Natomiast dobrze na struny gosowe wpywa poranne nucenie. Uwaga:- Jeeli kto ma chrypk przez ponad trzy tygodnie, powinien uda si do lekarza specjalisty. Czy niemowlta potrafi jednoczenie oddycha i poyka? Kiedy jemy, to zanim otworzy si zwieracz przeyku, krta zostanie zasonita nagoni, aby jedzenie powdrowao do przeyku i dalej do odka, a nie do drg oddechowych. Chroni to przed zadawieniem. U niemowlt krta znajduje si wyej, przez co tchawica i przeyk nie krzyuj si. Dziki temu przez pierwsze trzy miesice ycia noworodki mog jednoczenie poyka i oddycha. Pniej anatomia si zmienia i umoliwia nam nabycie zdolnoci, ktra zdecydowaa o powstaniu naszej cywilizacji: mwienia.

Zebra R.

Dajmy sobie i innym poy! Przyznaj si publicznie do swoich wad i bdw, a przestaniesz by przedmiotem zaocznych pomwie i prognoz,.

* Miar yczliwoci czowieka i czowieczestwa jest cieszenie si szczciem innych ludzi i smucenie si ich porakami.

* Nawet gdyby stara si mozolnie ukada swj yciorys z dobrych uczynkw i suby spoecznej, to pewni ludzie i tak bd ci w tym przeszkadza albo przynajmniej ,,wiedzie swoje.

* Poznawaj siebie i rzeczywisto otaczajc ci powoli i ostronie, bo szybkie i powierzchowne poznanie moe sta si przyczyn powanej frustacji.

* Aby by czowiekiem wystarczy przede wszystkim lubi ludzi.

* Ostronie manifestuj swoje wspczucie dla innych, bo moe to by dla nich krpujce.

* Nie kada aktywno ludzi bywa cech pozytywn. Trwaj walki o swoje interesy i wartoci oraz przeciw innym. Std tyle w debatach publicznych ,,pyskwek i nietolerancji, a take procesw sdowych.

* Zanim znajdziesz sobie wrogw, poszukaj najpierw osb otwartych, przyjaznych i mdrych yciowo.

* Twoje dziecko bywa skarbem, szczciem i nadziej albo problemem i nieszczciem. Zaley to od ciebie, wieku i sposobu ycia dziecka oraz relacji z innymi ludmi.

* Pamitaj! To nie wina czasu, e ci go cigle brak, ale sabej organizacji ycia praw i powinnoci.

* Autoportrety malujemy najchtniej farbami biaymi i rowymi. Portrety innych najczciej nieatrakcyjnymi kolorami.

* Ludzi majcych o wszystkim wyrobione i pewne zdanie naley unika, bo nie s zdolni do dialogu i samooceny.

* Poczucie humoru zawiadcza o adzie psychicznym ludzi, organizacji i instytucji. Nie powinno jednak oznacza aprobaty dla kadej jego formy i metod oraz czasu prezentacji.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

CHRZSZCZ NR 4 (10)

10

Czowiek rodzi si mdry, ale ycie cigle go uczy i oducza.

* Czy piszesz artyku, list czy ksik nie zapominaj, e w tej czynnoci powinna uczestniczy nie tylko rka z dugopisem czy maszyn, ale take gowa i serce.

* Zbyt wielu ludzi zastpio myl staroytnych ,,Cogito ergo sum myl, wic jestem swoimi dewizami: ,,Mam pienidze, wic jestem, ,,Mam plecy (ukady), wic jestem ,,Mwi o mnie, wic jestem, ,,Boj si mnie, wic jestem.

* Nie ufaj zbytnio swojej wielkoci i wspaniaoci, a bdziesz mile zaskakiwany przez ludzi i otaczajcy wiat. Nie fetyszyzujmy roli wyksztacenia jako miary czowieka. Miar czowieczestwa jest yczliwy stosunek do innych oraz caoyciowa edukacja.

* Gdyby kady Polak by ,,mdry po szkodzie, stalibymy si podziwiani cenieni przez innych w Polsce i na wiecie.

* Nowych problemw przyrasta wspczesnym ludziom, poniewa cigle chc czego nowego, albo nie mog mie tego, co proponuj reklamy i obiecuj programy rzdzcych.

Czesaw Banach

Z ksiki Dajmy sobie i innym poy, Krakw 2011.

Z miasta Informacja o realizacji projektu

W Szczebrzeszynie chrzszcz Gmina Szczebrzeszyn realizuje projekt pn. W Szczebrzeszynie chrzszcz, ktrego nadrzdnym celem jest zorganizowanie kampanii promocyjnej miasta i gminy Szczebrzeszyn w rodkach masowego przekazu w kraju i za granic oraz w Internecie, zgodnie z programami rozwoju regionalnego oraz Strategi Rozwoju Miasta i Gminy Szczebrzeszyn. W ramach projektu zrealizowane zostay nastpujce dziaania: opracowanie dokumentw eksperckich Programu Promocji Gminy oraz Strategii PR, film promocyjny w Internecie, emisja spotu reklamowego w TV, wirtualny spacer z punktami POI, przewodnik po regionie, promocyjne materiay drukowane, System Identyfikacji Wizualnej dla gminy Szczebrzeszyn.

Ponadto, przy trasach wjazdowych do Szczebrzeszyna zainstalowane zostan cztery witacze. Dwa z nich ju zostay usytuowane - od granicy z Gmin Suw oraz od strony Gminy Zwierzyniec. W oparciu o wydarzenia tematyczne w ramach projektu W Szczebrzeszynie chrzszcz zorganizowane zostanie 2-dniowe study tour dla dziennikarzy oraz koncert finaowy Dni Chrzszczowego Grodu na zakoczenie projektu. Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Lubelskiego na lata 2007-2013. O priorytetowa Infrastruktura ekonomiczna.

Aktywny Senior W ramach projektu Wsplnie na Zamojszczynie rozpoczlimy realizacj inicjatywy AKTYWNY SENIOR, adresowanej do seniorw z miasta i gminy Szczebrzeszyn. W dniu 26 marca seniorzy uczestniczyli w wycieczce do teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, gdzie obejrzeli spektakl pt. MJ BOSKI ROZWD. Program wycieczki obejmowa rwnie zwiedzanie Zamku w acucie, w ktrym wspaniae historie i ciekawe anegdoty zaprezentowane przez przewodnikw pozwoliy, cho na chwil, przenie si w czasy Potockich.

MDK Szczebrzeszyn

11

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Nowoci wydawnicze Na Kwiecie Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna w Szczebrzeszynie proponuje pastwu kolejne nowoci wydawnicze. Milena Kindziuk ,, Matka Papiea" opowie o kobiecie, ktra daa ycie witemu Papieowi. Cay wiat pozna jej syna. Kady, kto mia okazj z nim rozmawia, podkrela to, jak dobrym, ciepym i niezwykym czowiekiem by Jan Pawe II. A on czsto mwi o tym, jak wiele zawdzicza swojej matce i rodzinie, ktr udao jej si stworzy. Kim bya ta niezwyka kobieta? Jakie byy jej losy? Jaki by dom, w ktrym wychowa si Papie? Erica Spindler ,, Naladowca"- pi lat temu w maym miasteczku zostay zamordowane trzy dziewczynki, wszystkie we wasnych sypialniach i wszystkie w tym samym wieku, jak nazwaa go prasa Morderca picych Aniokw. Na miejscu zbrodni nie znaleziono adnych ladw , a dochodzenie zakoczyo si klsk. Teraz morderca wraca, by kontynuowa makabryczne dzieo.

Zapraszamy MGBP w Szczebrzeszynie

Znamy ju laureatw konkursu Tradycje Wielkanocne 2015 W czwartek 26 marca ogoszone zostay wyniki tegorocznej edycji konkursu plastycznego Tradycje Wielkanocne. Konkurs organizowany od wielu lat przez nasz Dom Kultury ma ju zasig oglnopolski. W tym roku zgoszenia napyway m. in. z Kranika, Lublina, Gliwic, Tarnowa, Gdaska oraz wielu innych miejscowoci z wojewdztw: maopolskiego, pomorskiego, lskiego, dolnolskiego i lubelskiego. cznie do oceny konkursowej zgoszono niemal czterysta prac. Ekspozycja prac konkursowych bdzie dostpna w sali widowiskowej MDK do 3 kwietnia.

MDK Szczebrzeszyn

Wyniki: Kategoria I pisanka - 44 prace I m. Hanna Polak Szkoa podstawowa nr 30 w Lublinie II m. Olga Paleczna Gliwice III m. Micha Chwiejczak Gimnazjum w Michalowie Kategoria Palma 12 prac Nagroda Gwna Izba Regionalna ze Szkoy Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie I m. Grupa II ,,Motylki Przedszkole Samorzdowe w Szczebrzeszynie I m. Pracownia Plastyczna rodowiskowy Dom Pomocy w Sochach II m. Emilia Szpakowska i Magdalena Niechaj WTZ Rozopy III m. Karolina Gomua Szkoa Podstawowa nr 1 w Szczebrzeszynie III m. Bartosz Rycko Szkoa Podstawowa w Wielczy III m. Dawid Poprawski Szkoa Podstawowa Specjalna w Kraniku Kategoria III Stroiki 85 prac I m. wietlica Szkoy Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie I m. Pracownia Krawiecko Dziewiarska WTZ Rozopy II m. Pracownia Plastyczna WTZ Rozopy III m. Pracownia Ceramiczna WTZ Rozopy III m. Patrycja Burton Szkoa Podstawowa w Lubniu Kategoria IV Kartka witeczna 237 prac I m. Klaudia Kocon Szkoa Podstawowa nr 1 w Szczebrzeszynie I m. Aleksandra Mika Szkoa Podstawowa nr 18 w Tarnowie I m. Dominika Trzciska Zesp Szk Publicznych nr 2 w Kocierzynie Kategoria Inne 8 prac I m. Martyna Wyupek Szkoa Podstawowa nr 1 w Szczebrzeszynie II miejsce Piotr Bojarczuk i Piotr Kucio WTZ Zamo III m. Izabela Pliga Szkoa Podstawowa w Niedzieliskach III m. Kamila i Milena Ziba Szkoa Podstawowa w Lubniu

12

Zwizki rodziny Malhomme'w z Ordynacj Zamojsk.

Obecno rodziny Malhomme'w na Zamojszczynie datuje si od 1791 roku. 6 sierpnia tego roku otrzyma pozwolenie na przyjazd do Polski Mikoaj Ludwik Malhomme wraz z ona Aniel Karolin de Devilliers. Pocztkowo udzielia im gociny rodzina Czartoryskich w Puawach, nastpnie zamieszkali na terenie Ordynacji Zamojskiej; w roku 1813 Mikoaj Malhomme otrzyma posad generalnego plenipotenta Ordynacji oraz w dzieraw folwark Brodne, wczeniej peni obowizki zastpcy kuratora wieczystego Szkoy Wojewdzkiej im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie. Jako zastpca kuratora wieczystego (funkcje t sprawowa doywotnio ordynat Stanisaw Zamoyski, pomysodawca i organizator Szkoy) interweniowa z polecenia ordynata w sprawie stosowania przez nauczycieli kar cielesnych. Takich naduy dopuszcza si m. in. rektor Marcin Gosiewski, rektor szkoy w latach 1818 1828 (wraz ze swoim bratem Stanisawem pochowany jest na szczebrzeskim cmentarzu, ich nagrobek zdobi epitafium: Tu spoczywaj zwoki dwch braci Gosiewskich przedtem onierzy a potem kapanw: Ksidz Stanisaw Gosiewski pleban parafii Poryte Diecezyji Augustowskiej, a od roku 1827 kapan przy szpitalu w. Katarzyny w Szczebrzeszynie. Urodzony 1773, wywicony 31 V 1840 zmar 30 XI11860 roku. Ksidz Marcin Gosiewski rektor Szk omyskich i pleban parafii Zawady w Diecezyi Augustowskiej od 1818 roku rektor Szkoy Zamoysko Szczebrzeskiey, kanonik Diecezyi Lubelskiej, prezes Rady Powiatowej Zakadw Dobroczynnych i Sdzia Pokoju Okrgu Zamoyskiego urodzony 1779, wywicony 1800 zmar 1858).

Na stanowisku plenipotenta pozostawa do roku 1832. W zbiorze Akt Ordynacji Zamojskiej znalaza si korespondencja Mikoaja Ludwika Malhomme kierowana do ordynata Stanisawa Zamoyskiego odnonie adaptacji poklasztornego budynku w Szczebrzeszynie na pomieszczenia szpitalne. Pismo sygnowane jest dat 18 stycznia 1822 roku w Brodach, co moe sygnalizowa, i plenipotent zamieszkiwa z rodzin w Brodach k. Szczebrzeszyna.

Podczas powstania listopadowego w 1830 roku Mikoaj Ludwik Malhomme pomaga wyekwipowa zorganizowany przez Konstantego Zamoyskiego 5 Puk Uanw Zamojskich. Sam bra udzia w stopniu sieranta w jednej z potyczek powstania pod miejscowoci Pankratowicze w pobliu Bobrujska, jako onierz 17 Puku Piechoty im. Zamoyskich. Przy Szkole Wojewdzkiej W Szczebrze-szynie funkcjonowao muzeum, dla ktrego w roku szkolnym 1825/1826 plenipotent darowa czterdzieci sze muszli. Mikoaj Ludwik Malhomme zmar w roku 1849 w wieku 77 lat, pochowany jest na cmentarzu w Szczebrzeszynie. Mikoaj Ludwik Malhomme i Aniela Karolina de Devilliers wedug ustale dr. Konrada Ajewskiego mieli czterech synw: Ludwika, Michaa, Henryka i Stanisawa. Nie wiadomo, czy w rodzinie tej byy take crki, prawdopodobnie tak, co potwierdzaj omwione poniej pochwki: Celestyny z Malho-mme'w Sotowskiej, Jadwigi z Malhomme'w Ligowskiej oraz Annyz Melhomme'w Skrzetuskiej. Prawdopodobnie wszyscy synowie Mikoaja Ludwika Malhomme zwizani byli z Ordynacj, a ju na pewno Ludwik i Micha. Ludwik Malhomme pocztkowo pracowa jako zarzdca dbr ordynackich w Podzamczu, a nastpnie zajmowa si prywatnymi interesami i zarzdza osobistymi dobrami ordynata Stanisawa Zamoyskiego. Zanim doszed do stanowiska zarzdcy dbr ordynackich uczy si pocztkowo w Szkole Wydziaowej w Szczebrzeszynie w latach 1813 - 1815, co potwierdza zachowane wiadectwo szkolne dane Ludwikowi Malhomme w Szczebrzeszynie. W roku 1817 wysany zosta na koszt ordynata Stanisawa Zamoyskiego do Instytutu Rolniczego Philippa Emanuela von Fellenberga w Hofwyl w Szwajcarii celem przyuczenia si do przyszego zarzdzania dobrami ordynackimi. Pobyt Ludwika w Szwajcarii zaowocowa take cenn publikacj. W omawianym roku ukaza si Wycig z listw Ludwika Malhomme pisanych z Buchsee w Szwajcarii do JW. Stanisawa Hr. Ordynata Zamoyskiego, ktry opublikowany zosta w "Pamitniku Rolniczym Warszawskim", cz. IV, s. 413 - 424. C.d.n.

Regina Smoter Grzeszkiewicz

Chrzszcz miesicznik informacyjny Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1

E-mail: sps@onet.eu www.chrzaszcz.com.pl Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

CHRZSZCZ NR 4 (10)