Çevre ve toplum prof.dr .orhan kural hava kirliliği

Çevre ve Toplum

Prof.Dr.Orhan KURAL

Hava Kirliliği

Gökhan GÜLERYÜZ 050080142

Abdullah Can KOÇ 040070035

Hava Kirliliği nasıl tanımlanıyor???

Hava kirliliği, insan ve diğer canlılara zarar

verecek miktar ve süredeki kirleticilerin,

atmosfere karışması olarak tanımlanabilir.

Kirleticiler doğal veya yapay (insan aktiviteleri)

olarak atmosfere karışabilirler. Genel olarak

kirlilik, havadaki katı parçacıklar ve kükürtdioksit

miktarına göre belirlenir.

Günümüzde, her geçen gün artan çevre sorunlarının başında gelen hava kirliliği, geleceğin dünyasını ciddi bir şekilde tehdit etmekte, ekolojik tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır. Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak, artan enerji kullanımı, endüstrinin gelişimi ve şehirleşmeyle ortaya çıkan hava kirliliği insan sağlığı ve diğer canlılar üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.

Nedir Havamızı Kirleten??

Saf hava, başta azot ve oksijen olmak üzere argon, karbondioksit, su buharı, neon, helyum, metan, kripton, hidrojen, azot monoksit, karbon monoksit, ksenon, ozon, amonyak ve azot dioksit gazlarının karışımından meydana gelmiştir.

Doğal olan saf atmosfer büyük bölümü suni olan yabancı maddelerin üretimi ile kirletilir. Bunların başında petrol ürünleri ve endüstriyel kirleticiler gelmektedir. Özellikle son yıllarda, endüstriyel aktivitenin, şehirleşmenin ve nüfusun artması ile kirletici maddelerin kullanımı hızla artmaktadır.

Atmosfere dağılarak, onu kirleten kirleticiler katı, sıvı ve gaz halindedirler. Çeşitli kaynaklardan meydana gelen kirlilik maddeleri toz, is, sis, buhar, kül, duman vb. olarak havaya geçerler.

Bu kirleticiler 2 şekilde oluşuyorlar;

1) Kirletici kaynaklarından atmosfere doğrudan verilen kirleticiler (kükürtdioksit, azot oksitler, karbon monoksit, hidrokarbonlar).

2) Kirleticilerle, atmosferik özellikler arasındaki kimyasal olaylar sonucu oluşan kirleticiler (floroklorokarbonlar, güneşten gelen zararlı UV (ultraviole) ışınları).

Doğal veya insan yapısı sonucu atmosfere karışan kirleticiler, her iki halde de atmosfere yayıldıkları anda hızla kimyasal reaksiyonlar oluştururlar ve hava akımları ile karışır, dağılır, yayılır ve taşınırlar. Ve hava kirliliği çalışması yapıldığında, ilk olarak o bölgenin meteorolojik koşulları ve havanın kimyasal yapısı incelenmelidir.

HAVA KİRLİLİĞİNİN KAYNAK VE NEDENLERİ?

Hava kirliliği ilk olarak, atmosfer bileşiklerinin değişmesiyle başlamaktadır. Atmosfer, genellikle içerisine karışan toksinli maddeleri eriterek etkisiz hale getirmesine rağmen meteorolojik ve topoğrafik şartlara bağlı olarak devamlı bir şekilde kirlenmektedir.

Çeşitli amaçlarla yakılan ateşler, fabrika ve ev bacalarının dumanları, araçların egzoz gazları havaya zehirli gazlardan olan karbon monoksit, kükürt dioksit ve nitrik asit gibi gazların bol miktarda karışmasına neden olur.

Hava kirliliğine neden olan kirleticilerin kaynakları en başta da söylendiği üzere iki çeşittir:

DOĞAL KAYNAKLI

İNSANI AKTİVİTELER SONUCU

DOĞAL KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİ

Tabii kirliliği oluşturan, doğada bulunan kirletici kaynaklarından: tozlar, meteorlardan, yer yüzeyindeki büyük çöl alanlarından ve kumluk alanlardan rüzgarlarla atmosfere taşınırlar; orman yangınları ile atmosfere önemli miktarlarda duman ve zehirli gazlar karışır; foto kimyasal olaylarla azot dioksit; yanardağlardaki volkanik faaliyetler sonucunda kükürt dioksit, hidrojen klorür, hidrojen florür; deniz çalkalanmasından sodyum klorür sayılabilir.

İNSANİ AKTİVİTELER SONUCU OLUŞAN HAVA KİRLİLİĞİ

Ulaşım

Katı yakıtlar

Elektrik santralleri

Endüstri ve ısınma için kullanılan yakıtlar

Endüstriyel işlemler olarak sıralanabilir

Hava Kirliliğinin Zararlı Etkileri

Hava kirliliğinin, başta insan sağlığı olmak üzere görüş mesafesi, bitkiler ve hayvan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır.

Katı yakıtlar ve akaryakıt gibi karbonlu maddelerin tam yanmamasından meydana gelen katı ve sıvı parçacıkların bir gaz karışımı olan duman, hava kirliliğinin bir çeşididir ve görüş uzaklığını azaltıcı bir etkiye sahiptir.

Hava kirliliğinin, sanatsal ve mimari yapılar üzerinde tahrip edici ve bozucu etkisi vardır.

Ayrıca hava kirliliği ile meydana gelen asit yağmurları, göllerde ve ırmaklarda yaşamı bitiren, ormanları mahveden, tohumları yok eden olaylara da neden olur.

o Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri, atmosferde yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunması sonucu ortaya çıkar.

o Dışarıdaki hava kirliliği; burun gerisine akıntı, öksürük, hapşırık, sinüzit, nefes alma zorlukları, kronik öksürük, ses problemleri (özellikle kronik kısıklık ve larenjit) ve baş ağrısına sebep olur.

o Astımlı hastalar özellikle tehlikededir. .

HAVA KİRLİLİĞİNE KARŞI ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER

Türkiye’ deki Mevcut Durum

Türkiye’de ulusal çevre eylem planı yapılması gündeme

getirilmiş, bir plan hazırlanmış ancak halen tam anlamıyla uygulamaya

geçilememiştir. Öyle ki, geleneksel kirleticiler dediğimiz ve ağırlıklı

olarak sanayiden kaynaklanan kirleticiler için dahi ülke genelinde bir

emisyon envanteri oluşturulamamıştır. Gelişmiş ülkelerde bütün

geleneksel hava kirleticilerinin konsantrasyonları izlenmesine rağmen

Türkiye’de Çevre Bakanlığı’nın verdiği bilgiye göre, ülke genelinde hava

kirliliği seviyesinin izlenmesi için 69 il merkezi ve 7 ilçe merkezinde

olmak üzere toplam 171 istasyonda sadece kükürtdioksit (SO2) ve

partiküler madde (PM) ölçümleri yapılmaktadır.


http://www.havaizleme.gov.tr

http://www.havaizleme.gov.tr/




Emisyonların azaltılması amacıyla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı bilgilere göre, kurşunlu yakıtlar sebebiyle atmosfere gidecek kurşun miktarını azaltmak için TÜPRAŞ normal benzinde kurşun miktarını 0.42 den 0.15g/l ye, süper benzinde ise 0.84 g/L'den 0.40 g/L' ye düşürmüştür.

Hâlihazırda, TÜPRAŞ'ın mevcut rafineri imkanları ile 1.250.000 ton kurşunsuz benzin üretebilme kapasitesi olmasına karşın, yaklaşık 281.706 ton kurşunsuz benzin satılıyor, toplam tüketim içindeki payı ise %6.62 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran diğer ülkelerle kıyaslandığında (ABD %98, Japonya %100) düşük kalmaktadır.

1995 yılından itibaren motorlu taşıtların AB standartlarında yani EURO-93 normlarında üretilmesi ve otomotiv sektörünün gerekli teknolojik değişimleri tamamlaması hedefiyle, Türk Otomotiv Sanayiin Avrupa Topluluğu'nda 1993 yılında yürürlüğe giren EURO-93 otomobil Egzoz Emisyon Standartlarına geçişini içeren bir Uyum Programı ve Otomotiv Sanayii Çevre Deklarasyonu 1993 yılı sonunda OSD ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı arasında imzalanmıştır.


Türkiye, hava kirliliği ve onun yarattığı problemleri çözmeyi

amaçlayan uluslararası bir kaç antlaşmaya imza koymuştur. Bu

antlaşmalar Türkiye’yi taahhüt ettiklerini uygulamaya koyma

durumuna getirmektedir. Bu antlaşmaları özetlersek, Ozon

Tabakasının Korunmasına dair olan Viyana Sözleşmesi ve

bunun geliştirilmiş şekli olan Kopenhag Sözleşmesi (1995). Bu

sözleşme dahilinde ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımı

belirli bir oranı aşmayacak şekilde sınırlandırılmıştır. Uzun

Menzilli Sınırlar Ötesi Hava Kirlenmesi Sözleşmesi’nde, ilk

olarak kükürt dioksitin izlenmesi ve kontrolüyle başlayan bu

anlaşmanın, dünyadaki trendlerin toksiklere kayması sonucu

kapsamı genişletilmiştir.

CO2 Salınımı

Karbondioksit salınımında %36 lık oranla taşıma ve ulaşım başı çekiyor, evlerimizde tükettiğimiz elektrik ve doğalgaz gibi enerji çeşitlerinin kullanılmasından açığa çıkan CO2 miktarı %30 ile ikinci sırada, endüstri %21 ve son olarak da tarım %13 lük paya sahip.

Avrupa Komisyonu 2020’ye kadar yeni arabalardan ve hafif ticari taşıtlardan (kamyonetlerden) karbon dioksit (CO2) salınımını ciddi ölçüde azaltacak hedefler belirlemek için önerilerde bulundu. Bunlar;

Yeni araçlarda 2011 yılında kilometre başına 135,7 gram olan CO2 oranını 2020’ye kadar 95 grama (g CO2/km), 2015 yılında ise zorunlu bir hedef olarak 130 grama düşürecek. 2010 yılında kamyonetlerden 181,4 gram olarak gerçekleşen salınım, 2020 yılında 147 gram/km’ye ve 2017’de zorunlu olarak 175 grama düşürülecek.

CO2 Salınımı

Tüketiciler için net tasarruflar

2015 hedefiyle kıyaslandığında her yeni araç sahibinin ilk

yılda yakıt masraflarında yaklaşık 340 Avro ve kamyonetler için

ilk yılda ortalama yakıt tasarrufu yaklaşık 400 Avro olacak.

Toplamda, tüketiciler yakıt harcamalarında yılda 30

milyar Avro tasarruf edecek ve bu hedeflerin AB gayrisafi yurtiçi

hasılasını da yılda 12 milyar Avro artırması ve istihdamda

harcanmasının da yılda yaklaşık 9 milyar Avro kar getirmesi

bekleniyor. Öneri toplamda 160 milyon ton yakıttan tasarruf

sağlayacak- bu da bugünün parasıyla yaklaşık 70 milyar Avro

ediyor- ve 2030 yılına kadar 420 milyon ton CO2 tasarrufu

sağlayacak.

CO2 SalınımıTürkiye’de kullanılan otomobillerde 2012 yılından itibaren

Motorlu Taşıtlar Vergisi artık emisyon oranına göre alınacak. Yani eskimiş olan araçlardan yüksek vergi, yeni araçlardan ise düşük vergi alınacak. Ancak araçların kullandıkları yakıtlara göre karbon salınımları farklılaşıyor.

Hyundai Getz 1.4 benzinli: 141 CO2 Emisyonu (gr/km) OrtalamaHyundai Getz 1.5 dizel: 118 CO2 Emisyonu (gr/km) Ortalama

Renault Fluence 1.6 benzinli: 155 CO2 Emisyonu (gr/km) Ort.Renault Fluence 1.5 dizel: 119 CO2 Emisyonu (gr/km) Ortalama

CO2 Salınımı

Birey Olarak Bizler Neler Yapabiliriz?

1)Isınma ve Gaz

Evlerde en büyük enerji harcaması %70 ile ısınma için

yapılıyor. Isı yalıtımı yapılmamış pencere ve kapılardan ısı

kaybımız ise %20. Yapılan araştırmalar kişilerin su ısıtıcılarını nasıl

kullanmaları gerektiğini tam olarak anlamadıklarını açıkça ortaya

koyuyor. Isıtıcınızın ayarını sadece 1 derece azaltarak yılda

yaklaşık 300kg daha az CO2 salınımı yaparsınız.

CO2 Salınımı


2) Elektrik

Kullandığımız elektronik cihazların çeşidi arttıkça evlerde

kullanılan elektrik miktarı da artıyor. Öncelikle evi kahve makinesi,

elektrikli diş fırçası gibi gereksiz aygıtlarla doldurmaktan

vazgeçmeliyiz. Çamaşır makinenizin ısı ayarını 60 dereceden 40

dereceye indirerek %40 oranında enerji tasarrufu yaparsınız. Eski

tip ampuller enerjilerini %80 inini ısıya çevirirken çok az bir

kısmını ışığa dönüştürebiliyorlar, tasarruflu ampullerle enerji

israfını azaltın.

CO2 Salınımı


3) UlaşımOtomobilinizin markası ve tükettiğiniz yakıt cinsi çok

önemli. Örnegin Honda Civic için bu rakam 145, Renault Meganlar için 160 – 200 arası, Ford Focus için 220, Cherokee Jeep için 285… Otomobilinizin markasını, modelini ve kullandığınız yakıt türünü, www.vcacarfueldata.org.uk internet adresindeki otomobil işaretine tıklayarak buradan seçebilir ve kendi otomobilinizin karbon emisyon miktarını görebilirsiniz.

CO2 Salınımı


4) Yaşam Tarzı

Yaşam tarzımız da çevre kirliliğinde dolayısıyla hava

kirliliğinde önemli bir etken. Misal teknoloji düşkünü biriyseniz

karbon salınımınız biraz daha fazla olur. Örneğin 1970 yılında

evlerde ki elektrikli cihaz sayısı 15 iken 2000 yılında bu sayı 45

olmuştur. Yasam tarzınız evinizde kaç yeni teknoloji ürünü

olduğunu direk belirleyen bir etkendir.

-Her şeyin en yeni modelini alırım, alışveriş yapmaya

bayılırım, paketlenmiş yiyecekler tüketirim” diyorsanız 3000

kg ekleyin.

-“Tutumluyum, sadece ihtiyacım olduğunda yeni şeyler alırım,

yiyeceklerimi çoğunlukla süpermarketlerden alırım”

diyorsanız 2000 kg ekleyin.

-“Kendi organik yiyeceklerimi yetiştiririm, yerel pazarlardan

alışveriş yaparım, asla mevsimi olmayan yiyecekleri

tüketmem” diyorsanız 600 kg ekleyin.

SONUÇ>1000-3000 kg : Ya fazlasıyla çevrecisiniz ya da yalancı.

>3000-6000 kg : Çevreye duyarlı bir hayat yasıyorsunuz.

>6000-9000 kg : Sizinki ortalama bir zarar, daha dikkatli

olabilirsiniz.

>9000-12000 kg : Sınırı asıyorsunuz, hayat tarzınızda degisiklik

yapmalısınız.

>12000-15000 kg : Dünyayı mahvedenler arasındasınız, kendinize

gelin.

>15000-18000 kg : Küresel ısınma konusunda tam bir canisiniz

>18000-21000 kg : Felaket! Amerikalılar gibi yasıyorsunuz.

>21000 ve fazlası: Dünyanın geleceği için lütfen kendinizi

öldürün!

KAYNAKÇA

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Web Sayfası

http://www.havaizleme.gov.tr/Default.ltr.aspx

Yrd.Doç.Dr. Aysun Sofuoğlu, ‘Hava Kirliliği’ , İzmir Yüksek Teknoloji

Enstitüsü Kimya Mühendisliği Bölümü.

http://ec.europa.eu/cyprus/news/20120711_dioxide_emissions_tr.htm

http:// www.tubitak.gov.tr

http://www.cevreonline.com/emisyon/emisyon_kontrol.htm

http:// www.havaizleme.gov.tr

http:// www.mgm.gov.tr

http:// www.ibb.gov.tr

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜRLER..

Çevre ve toplum prof.dr .orhan kural hava kirliliği

Documents