Do.Dr.Ahmet Necati YELGN EL EL K YAPILARK YAPILAR DERS NOTLARI DERS NOTLARIDo.Dr.Ahmet Necati YELGNSakarya niversitesi Mhendislik Fakltesinaat Mhendislii Blm lkemizle tarihsel ilikisi Demir: Dk oranda karbon(C) ierir, yumuak, ergime noktas : 1500 0C Font: %1,7karbon(C)ierir,sert,krlgan,ekme kuvveti tayamayan, ergime noktas : 1200 0C elik : Demirlefontaras birmalzemedir,iki malzemeninzellikleriniierendkmeelik,dvmeelik olarak ikiye ayrlr. Fontun naatlarda Kullanlmas:- 1713ngiltereAbrahom Darby (Coulbrookdale) ilk deneyler, yksek frnlarn gelimesi Daha sonra sv font eldesi.- 1779Severn nehrizerindeilkfontkpr,aklk 30 metredir.- XIX.Yzylbalarndabinalardakolonvekprlerde kemer olarak kullanlmaya balanmtr.1- eliin Tarihesi2Do.Dr.Ahmet Necati YELGN eliin naatlarda Kullanlmas:- Dvme elik:- 1784 Cort Puddler frn- 1846ngiltere,Britanyakprs :Sandkkesitliolarak yaplmtr ve kpr orta akl 140 m dir.1857 Bat Prusyada yaplan kpr, Weicsel berDirschau : Sk rgl kafes kiri olarak yaplmtr ve 131 m dir.- Dkme elik:- 1855 Bessemer, 1864 Siemens Martin, 1878 Thomas, 1891 ylnda ilk dkme elik kpr inaat- Binalarda kullanlma paralel yrmtr.- lk asma elik asma kpr : Clipton Kprsdr. Biti tarihi 1864 dr. BirleimAralarndaGrlenGelime: Perin,bulon, kaynak (XX.Yzyl balarnda), ngermeli bulon.3Do.Dr.Ahmet Necati YELGN HesapYntemlerindeGelime: Amprik formllerle yaplan hesap Elastik hesap Plastik hesap elikYaplardaKullanlma: Boruvekutukesitler, bklm sa elemanlar, asma ve uzay kafes sistemlerde meydana gelen gelimeler.Severn Kprs (1779) ngiltere4Do.Dr.Ahmet Necati YELGNSevern Kprs : DetayFirth of Forth Demiryolu Kprs (1890) skoya5Do.Dr.Ahmet Necati YELGNTakoma BuildingNew York(1887)Konut BlouChikago (1951)IBM BinasPittsburgh (1965)6Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN1.1- eliin stn ve Sakncal zellikleri Biryapnnkullanmamalar vetr neolursaolsunproje aamasndatayc sistemmalzemesininseilmesi gerekmektedir.Bazeneitlimalzemelerarasndauygunluk aratrmas da yaplr. MalzemeSeimindekiFaktrler: Yapnnfonksiyonu, kullanlmasresi,yapm iinharcanlacakpara,iletmeye almas iindnlentarih,bakmgiderleri,geiciyada kalc yap olmas, yap yerinin temelzemini,yapnncorafi blgesi (klim artlar, ulam olanaklar vs.), yap malzemesi fiyat hareketleri. Kullanlacakmalzemelerinseimiiinmalzemeninstnve sakncal taraflarnn iyi bilinmesi gerekmektedir. Memleketimizdekullanlmaktaolantayc sistem malzemeleri: Kagir(Kerpi dahil), Betonarme, elik, Ahap.7Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Yap elii homojen ve izotrop bir malzemedir.elik retimi sk vesreklidenetimaltndadr.Buyzdengvenlibir malzemedir. Dk gvenlik katsaylarna sahiptir (< 2). Yksekmukavemetlibirmalzemedir.zarlntanacak faydal yke oran dktr. eliin ekme mukavemeti basn mukavemetine eittir. eliinelastiklikmodl dieryap malzemelerineoranla ok daha yksektir (E=2100000 kg/cm2). Bu nedenle Sehim, TitreimveStabilite (Kararllk)problemlerineuygunluk salar.1.1.1- eliin stn zellikleri8Do.Dr.Ahmet Necati YELGN elikSnek (Dktil)birmalzemedir.Bykekil deitirebilme yapma zelliine sahiptir. Bu nedenleplastik hesap yapma olana vardr. Deprem ve zemin kmelerine (oturmalara) uyabilme zelliine sahiptir. Tayc elemanlarnretimibykorandaatlyelerdeve fabrikalardayaplr.antiyedesadecemontajileri gerekletirilir.Bunedenlehavakoullarndannemli oranda bamszdr. Bu da yapm sresini ksaltr. elikyap elemanlarndadeiiklikveglendirme yaplabilme olana vardr. elikyap elemanlar yerine monteedildii andatamykle yklenebilirler. Bu sebeple yapm sresi ksadr. Sklp yeniden kullanlabilme olana vardr. Uygunbirplanlamaileaziskeleliinaatyapmaolanavardr.9Do.Dr.Ahmet Necati YELGN1.1.2- eliin Sakncal zellikleri Yanc olmamaklabirlikte,yksekscaklkderecelerinde mukavemetinde hzl bir d grlr.100200300400500600t (0C) 100200300400500600t (0C)P1.106EAK2.106 (kg/mm2)E (kg/cm2)1020304010Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Isy iyiiletmesinedeniyleolayhzladierkatlarave aklklara yaylr. nlem alma gerei doar. Bu da maliyetin ve bazen de arln artmasna neden olur. Paslanma(Korozyon)yapar.Sreklibakmyapmaveya betonagmmegerekliolabilir.Sonzamanlardakorozyona dayankl zel alaml elikler yaplmaktadr. Bu ise maliyet artna neden olmaktadr. Sesvesy iyiiletenbirmalzemedir.Budayaltm sorunlarnn ortaya kmasna neden olur.11Do.Dr.Ahmet Necati YELGN1.2- eliin Yapda Kullanlma Yerleri BykAklklarnGeilmesinde: Hafifolmas,yksek dayanm, ekme dayanmnn yksek olmas. TemelZeminininZayfOlduuYaplarda: Hafifvesnekbir malzeme olmas. ok Katl Yksek Yaplarda: Hafif olmas, yksek dayanm veelastisite modlnnyksekolmas,snek birmalzeme olmas. SanayiYaplarnda: YksekDayanmveelastisitemodlnnyksekolmas,snek birmalzemeolmas, glendirme olanaklarnn yksek olmas, yapm hz. Kprlerde: (Sanayi yaplarnda belirtilen nedenlerle) GeiciYaplarda(PrefabrikeYaplarda): Hafifolmas, sklebilme olanann bulunmas. Hz steyen Yaplarda:12Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN Tayc SistemizellikGsterenYaplarda: Byk Aklkl Yaplar,Bykkmal Yaplar,Ask Kolonlu Yaplar ve Yksek Katl Binalar.13Do.Dr.Ahmet Necati YELGN1.3- eliin Yapda Kullanlma Biimleri KsmiKullanm: Yapdazellikleyataykonumlutaycsistemlerde (Kiriler, at Makaslar, Lentolar vs).Kagir Duvar veya Betonarme Kolonelik Deme Kiriielik at Makaselik Ak14Do.Dr.Ahmet Necati YELGN elikKarkas Yap: (Temeller dndatayc elemanlarn tamam elikolanyaplar)(Dzlemveyauzaytaycsistemler)Dolu Gvdeli Karkas Yap15Do.Dr.Ahmet Necati YELGNKafes Gvdeli Tayc SistemBazen Gergi16Do.Dr.Ahmet Necati YELGNKablolu Asma Yap Kablolu Asma Yap Sistemleri Sistemleri: :Tabliye17Do.Dr.Ahmet Necati YELGNKarma Kullan Karma Kullan m m: :Dolu Gvdeli KolonKafes Gvdeli at Makas (Kiri)18Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNDnyadaki Uygulamalardan rneklerRockefeller Center (New York) 193219Do.Dr.Ahmet Necati YELGNSears Tower (Chicago) 197420Do.Dr.Ahmet Necati YELGNJohn Hencox Center (Chicago)21Do.Dr.Ahmet Necati YELGNJohn Hencox Center (Chicago) Welthandelszentrum (New York)Hotel Du Lac (Tunus) 1972renci Yurdu (Paris) 196823Do.Dr.Ahmet Necati YELGNrenci Yurdu (Paris) 1968 renci Yurdu (Paris) 196824Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNHotel Alpha (Amsterdam) 197125Do.Dr.Ahmet Necati YELGNHotel Alpha (Amsterdam) 197126Do.Dr.Ahmet Necati YELGNFederal Reserve Bank (Minneapolis) Federal Reserve Bank (Minneapolis) )27Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2 2- - MalzemeOlarakelikveelik Yaplarn Hesabna Ait Genel Bilgilerekme Deneyi Numune Biimi(F0: Yklemeden nceki Enkesit Alan)L0PPF028Do.Dr.Ahmet Necati YELGNGerilme - ekildeitirme Diyagram p p ee K Karctg E = L / L0Elastik BlgePlastik BlgeKopmaB = P / F0BAEP29Do.Dr.Ahmet Necati YELGNHesaplardaP = 0,8.A(Hooke Kanunu st Snr)P : Orantllk SnrE: Elastiklik SnrA: Akma SnrB: Kopma SnrK: Kopma Uzamase: Elastik ekil DeitirmeP: Plastik ekil DeitirmeE : Elastiklik Modl30Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN2.1- elik Trleriretimyntemivealamlarnabal olarakdeiiktrlerde yap elikleriretilmektedir.Bueliklermekanikzellikleri ynnden,akmayadaelastikliksnrlar vekopma mukavemetleri ile adlandrlrlar.Memleketimizde iki tr yap elii retilmektedir.1- . 37(Fe 37): Normal Yap elii (B 37 kg/mm2)2- . 52(Fe 52): Yksek Mukavemetli elik (B 52 kg/mm2)31Do.Dr.Ahmet Necati YELGNHer iki tr elik iin de ayn olan deerler ;E = 2100000 kg/cm2G =810000 kg/cm2t= 0,000012 Aakma snrlar ise ;A=2400 kg/cm2[.37 (Fe 37) elii]A=3600 kg/cm2[.52 (Fe 52) elii] Her elik tr kaynaklanmaya uygun deildir.32Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2.2- elikteHaddelemeveHadde rnlerinin Biimlerieliin scakta, dz yada zel biimli silindir iftleri arasndan ekilerekekillendirilmesineHaddeleme denir. Hadde rnleri Profiller ve Yass rnler olarak ikiye ayrlr. Hadde Profilleri ;IProfiller : Dar ve geni balkl olarak ikiye ayrlr.[ Profiller :L Profiller : Eit ve Farkl Kollu olarak ikiye ayrlr. Korniyer veya Kebent olarak isimlendirilir.T Profiller :Ray Profiller :Herbirtrhaddeprofilideiikboyutlardaretilebilir.(Profil Tablolar)33Do.Dr.Ahmet Necati YELGNbtYass Hadde rnleri; Daire Kesitli Hadde rnleri Boru ve Kutu Kesitler- ekillendirilmi Levhalar- Levhalar : b = 530~ 3600 mm, t = 0,1 ~ 60 mm- Lamalar: Dikdrtgen kesitli ubuklardr.b = 10~ 1250 mm, t = 0,1 ~ 60 mm34Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2.3- StatikKarakterliYklemelerdeAkma art,GvenlikveGenelHesap Esaslar Akmaart:Sabitekildeitirme iiteorisi(Von MisesKstas):) 3.( . . . 2zx2yz2xy x z z y y x2z2y2x v+ + + + + =2xy y x2y2x v3 . + + =2 12221 v. + =(Asal Gerilmeler Cinsinden)(ki Eksenli Gerilme Durumu)35Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2 2v3 + =3 v=(Yalnz Kayma Durumu)(Eilme + Kayma Durumu)Deikenykleriinhangiakmateorisininelieuyduuok kesin olarak belli deildir.36Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN Gvenlik Dzeyi:elikmalzemeninanamekanikzellikleriolarakAakma snr alnr.GvenlikseviyesibuAakmasnrnabalolarak belirlenir.BublmdeElastikHesap esaslar elealnacaktr (Emniyetgerilmeleriyntemi).Dnemsonunadoruvakit kalrsaPlastikHesap(TamaGc) yntemindende bahsedilmeye allacaktr.1AA =AAem= (Akmaya kar gvenlik)(Emniyet Gerilmesi)(A> >> >1)( em)37Do.Dr.Ahmet Necati YELGN YklerveYklemeler; YklerEsasYkler(E)velave Ykler () olarak ikiye ayrlr.EsasYkler: Arlktr (Karyk dahil)statikkarakterli yklerdir.laveYkler: Rzgaryk,depremykleri,fren vedemarajykleri, darbe ve scaklk deimesi etkileri, vs. Ykleme Durumlar;Ykleme Durumu 1 (YD1 veya EY): Esas YklerYkleme Durumu 2 (YD2 veya EY) : Esas Ykler + lave Ykler38Do.Dr.Ahmet Necati YELGNEmniyet GerilmeleriGerilme TrYD1 YD2ekme, Basn, Eilmede ekme ve Basn () 1440 1656Kayma () 831 956Ezilme (l) 2800 3200Dier elik trleri iin akma snrlar oranyla deiir.. 37 elii in Emniyet Gerilmeleri (kg/cm2).52 elii iin : 3600 / 2400 = 1,5 kat olarak alnacaktr.39Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDinamik Etkilerde Gvenlikelik yaplar deiken kuvvetlerin etkisi altnda da bulunabilirler. Geni biraralktahzladeienetkilergibi.oksksayda tekrarlanan bu tr durumlarda, malzemede kopma, statik zellikli yklemeleregredahadkgerilmedeerlerindemeydana gelir. Buna yorulma mukavemeti denir.Whler ErisiGerilmeYk Tekrarlanma Says40Do.Dr.Ahmet Necati YELGN3- Birleimler ve Birleim Aralar BirleimYapmaGerei: Elemanlarnboyunun uzatlmasnda,elemanlarnenkesitini arttrmada(Bileik enkesitler), dm noktalarnn ve mesnetlerin tekilinde. Birleim eitleri: zlebilen Birleimler (Birleim aracBulon ile yaplabilen birleimler), zlemeyen Birleimler (Birleim arac Perin ve Kaynak ile yaplabilen birleimler) Birleim Aralar:1) Perin2) Bulon (Cvata): Bulonlar ikiye ayrlr. a) Olaan Bulonlarb) Yksek Mukavemetli ve ngermeli BulonlarOlaan Bulonlar da Kendi inde kiye Ayrlrlar.a) Kaba (Siyah) Bulonlarb) Uygun (Parlak) Bulonlar3) Kaynak41Do.Dr.Ahmet Necati YELGN3.1- Perinli BirleimlerHam Perin Vurulmu PerinPerinler : Yuvarlak Bal ve Gmme Bal olmak zere ikiye ayrlr.Perinlibirleim,birletirilecekparalardancedenalan deliklere,zelbiimlielemanlarn(Perin)scaktadvlerek ve sktrlarak yerletirilmesiyle gerekleir. d1d = d1= d0+ 1 mmd0Ldst1t242Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNHam Perin Istlmas in Kullanlan FrnlarPerinler Yuvarlak ve Gmme bal olmak zere ikiye ayrlr.Perin eitleri1) Yuvarlak Bal Perinler:2) Gmme Bal Perinler:d1d0Ldst1t2d1d0Ldst1t244Do.Dr.Ahmet Necati YELGNGmme Bal PerinYuvarlak Bal PerinTek Yamal Perinleme(Tek Kesimli, ki Sral, Zikzakl)ki Yamal Perinleme(ift Kesimli, ki Sral)Bindimeli Perinleme(Tek Kesimli, Tek Sral)Yamal ve Bindirmeli Perinleme HamPerinMalzemeleri: Hamperinmalzemeleri birletirdii paralardan farkl olarak imal edilirler. rnein; . 37 iin . 34, . 52 iin . 44 gibi Ham (Vurulmam) Perin Boyutlar:0,2 5.t dmin 0 d34s L + =4,5d s 6,5d s Haddeprofillerineuygunaplar profil tablolarndan alnacaktr(Makine ile dvmede uygun kapak baiin gerekli ham perin boyu)(Yuvarlakbal perindedvmededeliin ime ile dolmas iin gerekli art)(Gmmebal perindedvmededeliinime ile dolmas iin gerekli art)47Do.Dr.Ahmet Necati YELGNPerin aplar ve Projede GsterilileriGenel olarak perin gsteriliiPerin antiyede vurulacakDelik de antiyede alacak48Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNPerin aplarna Uygun Levha Kalnlklar4 5678 910 11 12 1314 17 2024t (mm)11131721232528d1 (mm)49Do.Dr.Ahmet Necati YELGN3.1.1- Perinli Birleimlerin alma ekilleri ift Tesirli alma: Kesilmeye alan iki kesit vardr. Perinlibirleimlerdahaokmakaslamaya (Kesmeye) alrlar. Tek Tesirli alma: Kesilmeye alan tek kesit vardr.Kesme kuvvetine alandzlem kesit alanEzilme kuvvetine alankesitEzilme kuvvetine alankesitP PPPP/2P/2P50Do.Dr.Ahmet Necati YELGN okTesirlialma: Kesilmeyealanbirdenfazlakesitbulunabilir.Bueitalankesitlereoktesirli alma denir.Tek Tesirli ift Tesirli TesirliP/2P/2P/2P/2P/2P/2P/2P/2P/2P/2P/2P/251Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Ekseni Dorultusunda ekmeye alan Perinler:)`= =) (YD2)(.37 kg/cm 540YD1)(.37) ( kg/cm 4804.dnP22em a, 2 aem a,2 1em,4.dP =PP52Do.Dr.Ahmet Necati YELGNPerinli Birleimlerde Gerilme Yayl Kabulleri:53Do.Dr.Ahmet Necati YELGN3.1.2- PerinliBirleimHesapBantlar(Makaslama Kuvvetine Gre Hesap) Perinlerle lgili Kontroller:)`= =) (YD2)(.37 kg/cm 1600) (YD1)(.37 kg/cm 14004.dmnP22em a, 2 a)`= =) (YD2)(.37 kg/cm 3200) (YD1)(.37 kg/cm 2800d.tnP22em l, *minl54Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN Birletirilen Paralarla lgili Kontroller:emnFP =.d) n .(b t F1*min n =em*min.e 2.tnP =(Uygunperinaralklarna uyulmas durumundakayma gerilmesi kontrolnn yaplmasnagerek yoktur)55Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Uygun Perin Aralklar:e : Perinler aras mesafee1: Kuvvet dorultusuna paralel perin kenar mesafesie2: Kuvvet dorultusuna dik perin kenar mesafesi (Profillerde ayrca belirlenir yani Profil Tablolarndan alnr)e1ee1Pe e2e2e56Do.Dr.Ahmet Necati YELGNUygun Perin AralklarAralklar Binalar, Krenler Kprlermin e 3d 3,5dmin e12d 2dmin e21,5d 1,5dmax e 8d; 15tmin(12d; 25tmin)6d; 12tminmax e13d; 6tmin3d; 6tminmax e23d; 6tmin3d; 6tminNot : ekme ubuklarnda parantez iindeki deerler alnacaktr.57Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Bir Perinin Emniyetle Aktarabilecei Kuvvet:em a,2 1em,4.dm P =em l,*min l 1em,. d.t P =Buikikuvvettenk birperininbubirleimde emniyetle tayabilecei kuvvet olarak alnacaktr.58Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Gerilme Kontrol Tr Problemler:- Seilend=d1perinap uygunolupolmadnn kontrolu? (Levhada ve profilde ayr ayr yaplacaktr)1em 1PnPP =-- Birletirilenparalarda gerilmesikontrol (Basn ve ekme durumundaki farklla dikkat ediniz)- Aralklarn uygunluk kontrol(Perinde kontrol)59Do.Dr.Ahmet Necati YELGN- Uygun aralklarn belirlenmesi- Sonucun izimle gsterilmesi Boyutlama Tr Problemler:- Uygunapveboyseimi.Dahasonrabir periningvenletayabileceiP1emnkuvvetinin hesab,52PPn1em-Perinsays hesabnda,ayetperinsays beadetten fazla kyor ise ift sra yaplmaldr.60Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNNot : Kuvvet YD1 de verilmitir. Malzeme .37 eliidir.rnek 3.1ekildeykvelleriverilenperinlibirleimdegerekli kontrollar yapnz.Perin ap d = 17 mm olarak verilmektedir.a a kesitiaa40 60 6040L100.75.9P = 8 tt = 8 mm455561Do.Dr.Ahmet Necati YELGNProfil tablosundan L100.75.9 iin :d21 mmVerilen d = 17 mm < 19 mm (ap uygundur)s = t = 9 + 8 = 17 mm < 4,5.d = 4,5 . 17 = 76,5 mmolduundan perinli birleim mmkndr. Perin Saysnn Yeterlilii: Perinler tek tesirlidir (m=1)1,8cm 0,2 5.0,8 d0= t 3,18 P t2,66738P t 3,81 8 1,7.0,8.2, . d.t P t 3,18 1,44.1,71 4.dm P1em 1em l,*min l 1em,2em a,2 1em,= = == = == = =levhada : PerinapnnvePerinliBirleiminUygunluk Kontrolu:d19 mm62Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Birletirilen Paralarda Kontrol:Levhagenileyerekgittiindenkontrolyalnzhadde profilindeyaplacaktr.Kuvvetekmekarakterliolduundan net enkesit alan kullanlacaktr.2 2n2n t/cm 1,152 0,8.1,44 t/cm 0,58913,578FPcm 13,57 1,7.0,9 15,1 F F F= = = == = =Perinlerubukeksenindeolmad iinemniyet gerilmesi % 20 drlerek hesap yaplmtr.63Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Aralklarn Kontrolu:Profil tablosundan L100.75.9 iin w2 = 55 mm bulunur. Bu deersorudaverilendeereeittir,yanie2mesafesiuygun verilmitir.= = = = = = == = = = = = =mm 48 6.8 6.tmm 51 3.17 3.dmm 34 2.17 2.dmm 40 emm 20 1 15.8 15.tmm 6 13 8.17 8.dmm 51 3.17 3.dmm 60 emin1min64Do.Dr.Ahmet Necati YELGNrnek 3.2ekilde ematik olarak elemanlar verilen birleimi perinli olarak znz.Not: Kuvvet YD2 de verilmitir. Malzeme .37 eliidir.aat = 12 mm100.100.12Pa a kesiti65Do.Dr.Ahmet Necati YELGNP = 42 Ton in zmProfil tablosundanL100.100.12 iin d25 mmUygun perin ap d = 23 mm (k) olarak seilir.s = t = 2.12 +12 = 36 mm 20i1ise Tiitibari kesme kuvveti,253Do.Dr.Ahmet Necati YELGN Kafes Ara Balantl Basn ubuklar:(a)(b) (c) s1 s1s1s1 s1254Do.Dr.Ahmet Necati YELGNdeerinde bir ekme ve basn kuvveti olarak yklenir. Gerekkegenvegerekseulardakibirleimaralar bukuvvetegre hesaplanr. Ara balantlar tali tayc elemanlar olduklarndan, eksenleri dmnoktalarndaayn birnoktadakesimeyebilirvetekbirperin yada bulonla balanabilirler (n 2 koulu salanmayabilir).ubukekseninedikkonumlurg ubuklar (a)trndeherhangibir kuvvettamaypyalnzs1boyunuksaltrlar.(c)tr kafesrgdeise Nv=ND.sin < >> > 1 ise,kegenlerparalelkonulmaldr.aprazdzenleme basn ubuunda burulma yaratr..sin nTNDiD=Kegenarabalantl okparal basn ubuklarndaTiitibarikesme kuvveti kegenlere,(nD: ayn bir kesitteki kegen ara balant says)255Do.Dr.Ahmet Necati YELGN ereve Ara Balantl Basn ubuklar:erevearabalantl ok paral basn ubuklarnda,her ara balant ya tek bir ba levhasyla (I. Grup rnekler birinci satr, II. Grup rnekleri birinci satr), yada birden ok sayda ba levhasyla dzenlenir. Ti Kesme Kuvvetinin Ara Balantlara Etkisi:e.s TT1 i=e/2e/2NTTi/2Ti/2TT T s1/2T m = 2TT T s1/2TN T Ti/2Ti/2256Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2e.s TT1 i=e.s T0,3 ' T'Te.s T0,4 T'1 imax1 i== =2e/3 e/3 e/3 2e/35e/6e/6e/2e/2 e/6 5e/6Ti/3 Ti/3Ti/3Ti/4Ti/4 Ti/4Ti/4TTT T TT Ts1/2 T T Tm = 3 m = 4Ti/3 Ti/3Ti/3 Ti/4Ti/4 Ti/4Ti/4257Do.Dr.Ahmet Necati YELGNAralarndayalnzbirlevhanngirebileceikadararalk bulunan2paral I.Grupbasn ubuklarnda(Enkesitrnekleri, birinci satr), balant levhas daha ok bir besleme levhas niteliindeolupayrcakontrolu gerekmez.Butr ubuklardabalant hesab birleimarac hesabndan ibarettir. Birleim arac (perin, bulon, kaynak) e.s TT1 i=Baz III.Grupbasn ubuklar da(enkesit rnekleri,birinci satr),x xeksenine gre burkulmada, yukarda baz I. Grup basn ubuklar iinaklananbiimdearabalant hesabierirler.deerindeki kuvveti aktarabilmelidir.Dier btn durumlarda aada aklanan ara balant hesabyaplr.Ayn bir enkesitteki ba levhas says > 1 ise T kesme kuvveti bunlara pat edilecektir.258Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN2cT MnTT1 1L1==mm 150 1,0).h (0,8 g mm, 8 t 2 gIWy .t. d12t.gIn L,n L,n1 i2i 13n L,= ==(YD1) WMemn L,1 =(nL: ba levhas saysrnekte : 2)e ve e1aralklarna dikkatBa levhasnda kontrol: Birleim Arac Perin veya Bulon se:e s1e1ebTg d1ee1c ts1h259Do.Dr.Ahmet Necati YELGNemn L,1LFT1,5 =1em2max211max1P H V P maxbMf HnTV + ===Perin (bulon) kontrollar:Baz lkelerin artnameleri Lkontrol de ngrr.VVVHHT1M1b260Do.Dr.Ahmet Necati YELGNfKatsaylar Tablosu0,533 0,400 0,80050,643 0,450 0,90040,800 0,500 1,00031,000 0,500 1,0002ki Sral Bir Srallk Sradaki Perin (bulon) Says(ekillerde 3)261Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2cT MnTT1 1L1==k1kk1k2 2kkFT ,WM6a.g6a.lW15a) (g a.g a.l F= == = = =em vk,2k2k vk + =deillerse,Ayr ayr < 0,75 t/cm2(.37)Levhada kontrol gereksizdir.bytlmemesi yararldr).rnekte: 2, ayrcac deerinin(nL: Balant levhas says, Birleim Arac Kaynak se:a) Kaynak Dikii ubuk Eksenine Paralel (Keler a Kadar Dnlyor):hs1s1ea aTTcgt262Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2cT MnTT1 1L1== mm 15010a1,0)h (0,8 gmm 8 ta l lkaynakta) nolu (2 a.lg Mkaynakta) nolu (1 a.gTa.lT'2 2em k,21kem k,111k = = = =KaynakdikilerindebasitletirilmiHesap yntemi kullanlr.b) Kaynak Dikii Kenarda:c/2221l2aaaTg263Do.Dr.Ahmet Necati YELGNBaz lkelerinynetmelikleribudurumdalevhadada gerilme kontrolu yaplmasn ngrrler.em1em 21t.gT1,5 , 6t.gM = =264Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGN2cT MnTT1 1L1== mm 15010a1,0)h (0,8 gmm 8 tem k,k1kem k,k1kF(ekme) WM = =T6a.lW a.l F 2.a g l2k k= = =Levhada kontrolgereksizdir.c) Kt Kaynak Dikii Durumu:v T1gct265Do.Dr.Ahmet Necati YELGN2cT M T, T1= =(2) .b ahM.l ahM(1) .h aT.l aTem k,2b2 2bkem k,b 1 1 1k = = = =Genellikleartanprofilparalarkullanlr. h = hbolmaldr. Balant profilindekontrol gereksizdir.Kaynakdikilerindekontrol basitletirilmi yntemle yaplr.Keler a2kadar dnlm,l2= bd)Profil Parasyla Ara Balant Kaynaklar:c1112222hbebh 2266Do.Dr.Ahmet Necati YELGN. 37 elii in Burkulma Katsaylar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 910 - - - - - - - - - -20 1,02 1,03 1,03 1,04 1,05 1,06 1,06 1,07 1,08 1,0830 1,09 1,10 1,11 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,15 1,1640 1,17 1,18 1,19 1,20 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,2550 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,3560 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,43 1,44 1,45 1,4670 1,47 1,49 1,50 1,51 1,53 1,54 1,55 1,57 1,58 1,5980 1,60 1,62 1,64 1,65 1,67 1,69 1,70 1,72 1,74 1,7590 1,77 1,79 1,81 1,82 1,84 1,86 1,88 1,90 1,92 1,94100 1,96 1,99 2,01 2,03 2,05 2,08 2,10 2,13 2,15 2,18110 2,20 2,23 2,26 2,29 2,32 2,35 2,38 2,41 2,45 2,48120 2,51 2,55 2,59 2,63 2,66 2,71 2,75 2,79 2,84 2,88130 2,93 2,98 3,03 3,07 3,12 3,17 3,21 3,26 3,31 3,36140 3,40 3,45 3,50 3,55 3,60 3,65 3,70 3,75 3,80 3,86150 3,91 3,96 4,01 4,07 4,12 4,17 4,23 4,28 4,34 4,39160 4,45 4,50 4,56 4,61 4,67 4,73 4,79 4,84 4,90 4,96170 5,02 5,08 5,14 5,20 5,26 5,32 5,38 5,44 5,50 5,57180 5,63 5,69 5,75 5,82 5,88 5,94 6,01 6,07 6,14 6,20190 6,27 6,34 6,40 6,47 6,54 6,60 6,67 6,74 6,81 6,88200 6,95 7,02 7,09 7,16 7,23 7,30 7,37 7,44 7,51 7,59210 7,66 7,73 7,81 7,88 7,95 8,03 8,10 8,18 8,25 8,33220 8,41 8,48 8,56 8,64 8,72 8,79 8,87 8,95 9,03 9,11230 9,19 9,27 9,35 9,43 9,51 9,67 9,67 9,76 9,84 9,92240 10,00 10,09 10,17 10,26 10,34 10,43 10,51 10,60 10,68 10,77250 10,86 - - - - - - - - -267Do.Dr.Ahmet Necati YELGN. 52 elii in Burkulma Katsaylar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 910 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,01 1,02 1,03 1,03 1,0420 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,11 1,12 1,1330 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,22 1,23 1,2440 1,25 1,26 1,27 1,28 1,30 1,31 1,32 1,33 1,35 1,3650 1,37 1,39 1,40 1,41 1,43 1,44 1,46 1,47 1,49 1,5060 1,52 1,54 1,55 1,57 1,59 1,60 1,62 1,64 1,66 1,6870 1,70 1,72 1,74 1,76 1,78 1,80 1,83 1,85 1,87 1,9080 1,92 1,95 1,97 2,00 2,03 2,06 2,08 2,11 2,15 2,1890 2,21 2,24 2,28 2,32 2,35 2,39 2,43 2,47 2,52 2,56100 2,61 2,65 2,70 2,75 2,81 2,86 2,92 2,98 3,04 3,10110 3,15 3,21 3,27 3,33 3,39 3,45 3,51 3,57 3,63 3,69120 3,75 3,81 3,88 3,94 4,01 4,07 4,14 4,20 4,27 4,34130 4,40 4,47 4,54 4,61 4,68 4,75 4,82 4,89 4,96 5,03140 5,11 5,18 5,25 5,33 5,40 5,48 5,55 5,63 5,71 5,78150 5,86 5,94 6,02 6,10 6,18 6,26 6,34 6,42 6,50 6,59160 6,67 6,75 6,84 6,92 7,01 7,09 7,18 7,27 7,35 7,44170 7,53 7,62 7,71 7,80 7,89 7,98 8,07 8,16 8,25 8,35180 8,44 8,54 8,63 8,73 8,82 8,92 9.01 9,11 9,21 9,31190 9,41 9,50 9,60 9,70 9,81 9,91 10,01 10,11 10,21 10,32200 10,42 10,53 10,63 10,74 10,84 10,95 11,06 11,16 11,27 11,38210 11,49 11,60 11,71 11,82 11,93 12,04 12,16 12,27 12,38 12,50220 12,61 12,73 12,84 12,96 13,07 13,19 13,31 13,43 13,54 13,66230 13,78 13,90 14,02 14,14 14,27 14,39 14,51 14,63 14,76 14,88240 15,01 15,13 15,26 15,38 15,51 15,64 15,77 15,90 16,02 16,15250 16,28 - - - - - - - - -268Do.Dr.Ahmet Necati YELGN. 37 elii in 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - - - - - - - - - - 1020 20,4 21,4 22,4 23,6 24,6 25,7 26,8 27,9 29,0 30,1 2030 31,2 32,4 33,4 34,6 35,7 36,9 37,9 39,2 40,4 41,5 3040 42,7 43,8 45,0 46,3 47,4 48,7 50,0 51,3 52,4 53,7 4050 55,0 56,3 57,7 58,8 60,1 61,5 62,9 64,2 65,6 67,0 5060 68,4 69,8 71,2 72,7 74,1 75,5 77,0 78,4 80,2 81,6 6070 83,1 84,6 86,4 87,9 89,4 91,2 92,8 94,3 96,2 97,7 7080 99,6 101 103 105 107 108 110 112 114 116 8090 118 120 121 123 125 127 130 132 134 136 90100 138 140 142 144 146 148 151 153 155 158 100110 160 162 165 167 169 172 175 179 181 184 110120 187 190 193 196 200 203 206 209 213 216 120130 219 223 226 230 233 237 240 241 248 251 130140 255 258 262 266 269 273 277 281 285 289 140150 292 296 300 304 308 312 316 320 325 329 150160 333 337 341 345 349 354 358 362 367 371 160170 376 380 385 389 393 398 402 407 422 416 170180 421 426 430 435 440 445 449 455 459 464 180190 469 474 479 484 489 494 499 504 509 515 190200 520 525 534 536 541 546 552 557 562 568 200210 573 579 584 590 595 601 606 612 618 623 210220 629 635 640 646 652 658 664 670 676 682 220230 687 693 699 706 712 718 724 730 736 742 230240 749 755 761 767 773 780 786 793 769 806 240250 812 - - - - - - - - - 250 0=Deerleri269Do.Dr.Ahmet Necati YELGN 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - - - - - - - - - - 1020 20,6 21,6 22,8 23,8 24,9 26,0 27,1 28,2 29,4 30,6 2030 31,6 32,8 33,9 35,1 36,3 37,5 38,6 39,9 41,1 42,4 3040 43,6 44,7 46,0 47,3 48,6 49,9 51,2 52,5 53,9 55,2 4050 56,6 58,1 59,5 60,9 62,3 63,9 65,2 66,7 68,4 69,8 5060 71,2 72,9 74,4 76,1 77,9 79,3 81,1 82,9 84,4 86,2 6070 88,0 89,8 91,6 93,5 95,3 97,2 99,1 101 103 105 7080 107 109 111 113 115 117 119 121 124 126 8090 129 132 135 138 141 147 147 150 153 156 90100 159 162 166 169 172 175 179 182 185 189 100110 192 196 200 203 207 210 214 218 222 225 110120 229 233 237 241 245 249 253 257 261 265 120130 269 273 277 282 286 290 295 299 303 307 130140 312 317 321 325 330 335 339 344 349 353 140150 358 363 368 373 378 383 387 392 397 402 150160 407 413 418 423 428 433 439 444 449 454 160170 460 465 471 476 482 487 493 499 504 510 170180 516 521 527 533 539 545 551 557 562 569 180190 574 581 587 593 590 605 611 618 624 630 190200 637 643 650 656 662 669 675 682 689 695 200210 702 709 715 722 729 736 743 750 756 763 210220 770 777 784 792 799 806 813 820 827 834 220230 842 849 857 864 871 879 886 894 902 909 230240 917 924 932 940 947 955 963 971 979 987 240250 990 - - - - - - - - - 250. 52 elii in 0=Deerleri270Do.Dr.Ahmet Necati YELGNDo.Dr.Ahmet Necati YELGNrnek 5.5:mm 50 w mm 25 d max mm 10,4 t mm 14 tcm 2,36 e mm 90 b cm 2,56 i i cm 9,99 icm 317 I cm 317 I cm 4820 I cm 48,3 F11 1 y x414y4x2= = = == = = = == = = =70,19,99700isxkx= = =cm 19,28 2.2,36 24 e = =42ycm 9611219,2848,3 317 2 I =(((

||

\|+ =y y Eksenine Dik Burkulma:a)x x Eksenine Dik Burkulma:Profil Tablosundan, [ 260 iin:b) Arabalant levhalarn perinlive kaynakl olarakhesaplaynzve dzenleyiniz.a) Gerekli irdelemeyi yapnz.ekildeenkesiti verilen,erevetr ara balantl basn ubuunda(.37),N = 45t(YD1), sk= skx= sky= 7 m olduuna gre,[260240e e11y1tbx x1y1271Do.Dr.Ahmet Necati YELGNerevetr arabalantda,ba levhalarnnubukekseni dorultusunda s1ara mesafelerinin belirlenmesi:70,29,97700iscm 9,972.48,39611FIiykyyy= = == = = = = == =ise) 100 70,1 ( cm 128 50.2,56 50.icm 233,3337003l) (sx minmax 11007700rLs(tek) 7 5,4128700sLr11= = = = = =272Do.Dr.Ahmet Necati YELGNtibari narinlik derecesi:80,4 39,12270,2 50 39,12,56100is2 2yi111= + = = = =2em2maxyixmaxt/cm 1,44 t/cm 0,752.48,31,61.45F.N1,61 80,480,4 70,1 = = = == =|||

\|===273Do.Dr.Ahmet Necati YELGNcm 1,9 0,1 0,2 5.0,8 0,1 0,2 5.t dmin= + = + tcm 31,5722.5) (2451 , 42cT Mton 4,5129,02nTTton 9,0219,281,739.100e.s TTton 1,739804 2.48,3.1,480F.T1 111 iemi== == = == = == = =e=19,28 cm