EXTREMADURA 2020

CÁCERES MONUMENTAL A marca do home na cidade de

Cáceres remóntase á prehistoria, na cova de Maltravieso, con interesantes pinturas rupestres.Desde a fundación romana no século I a. de C. (Colonia Norba) ata a súa configuración actual, pasou por momentos de decadencia coas invasións bárbaras, rexurdiu baixo dominio almohade e alcanzou tempos de esplendor coa reconquista cristiá que, tras diversos avatares en 1142, 1184 e 1218, incorpórase definitivamente á coroa de Afonso IX de León en 1227.

A súa muralla testemuña distintas culturas e civilizacións. Baseamento e Porta do Arco do Cristo (45) romanos; vestixios visigodos en torno á Porta de Santa Ana (52); torres de tapia árabe como a Mochada (48), a de Forno (53) e a da Herba (55) ou de cachotería como a de Bujaco (1); distintos paramentos da reconquista, a Torre Nova ou dos Pulpitos (4) (s. XV), erguida para a defensa da Porta Nova, substituída no s. XVIII polo Arco da Estrela (13).

Cinguidas por estas murallas, construíronse magníficas e austeras casas, palacios, torres, templos e conventos cuxo conxunto, polo súa

homoxeneidade, beleza e conservación, foi declarado Monumento Nacional e recentemente PATRIMONIO DA HUMANIDADE.

Casas Señoriais de antigos liñaxes como a dos Mayoralgo (5); Golfines de Abaixo (14), de representativa fachada plateresca; Ovando (10); Duques de Valencia; dos Becerra (15); Casa de Carvajal (9), con a súa esvelta torre redonda árabe; Casa dos Espadero-Pizarro 41); dos Toledo-Moctezuma (7), emparentados co Emperador Azteca; Solar de Ulloa (28); a gótica dos Sande (32); o Palacio das Veletas (18), construído sobre baluarte árabe e do que conserva o seu aljibe, alberga hoxe o Museo Provincial de Arqueoloxía e Etnografía; Casa-Palacio das Cigoñas (20), única que por privilexio non mandaron desmouchar os Reis Católicos para terminar cos enfrontamentos armados entre señores da cidade; Palacio da Generala (40); dos Golfines de Arriba (37); dos Condes de Adanero (39); Casa dos Cáceres

Andrada(41); (Casa do Mono); dos Pereros (22); dos Condes de Torreorgaz; dos Paredes, Casa do Aguia (32); Palacio Episcopal (6).

Outras máis sinxelas pero non por iso menos belas, como a dos Moraga ou a Casa Mudejar onde o ladrillo contrasta coa pedra da contorna.

Cáceres, sementada de palacios-fortalezas, perpetúa con

eles o seu carácter guerreiro. A súa faceta mística plásmase na construción de edificios relixiosos, reflexo da espiritualidade dos seus promotores.

A concatedral de Santa María (40), de transición de románico ao gótico con remates

renacentistas e magnífico retablo en cedro sen policromar (s. XVI), contén sepulcros platerescos de familias enraizadas na historia de Cáceres, como os Espadero, Orellana, Blázquez, Figueroa e Becerra.

San Mateu (30) (s. XVI), no máis alto do casco urbano, e reconstruída sobre antiga mezquita, recibiu os restos dos Ovando, Sande e outros. A grandiosidade barroca reflíctese na Residencia de Xesuítas (s. XVIII) e na Igrexa de San Fco. Xavier (16), presidindo a praza de S.

Xurxo.. A sinxeleza, pola contra, é a clave da beleza do Convento de San Paulo (21) (s. XV).

Extra muros, Santiago (65), primitiva igrexa dos cabaleiros da Orde do mesmo nome, con retablo de Alonso de Berruguete e obra de Rodrigo Gil de Hontañón, onde os brasóns dos Carvajal, Guzmán, Sande e outros decoran fermosos sepulcros platerescos e distintos recunchos do templo. San Xoan (58) (s. XIII-XV), coas armas dos Espadero, Figueroa e Monroy. Convento de Santa Clara, cos escudos na súa portada barroca dos Torres, Paredes, Rivera e Golfines. Ermida da Paz (2) (s. XVIII). Convento de San Francisco, de fermosa fachada herreriana, sé hoxe da Institución Cultural "O Brócense". Ermida do Espírito Santo (s. XIV-XVI). Santuario de Nosa Sra. da Montaña, barroca con magnificas vistas sobre a cidade. Tamén a extra muros desbórdanse fermosas casas palacios, como o de Godoy (64), Abrantes (66), Carvajal, Camarena (60), da Illa (59) e dos Marqueses de Monroy.

Cáceres Monumental non é só

un magnífico conxunto de fermosos edificios históricos. As súas paredes transmiten sensacións evocadoras doutros tempos que asombran e cativan ao visitante.

MÉRIDA A cidade. Emerita Augusta fundouse no ano 25 a. C. cando C. Publio Carisio asentou aos soldados veteranos das súas lexións V e X (emeriti) das Guerras Cántabras de Augusto nun emprazamento á beira do río Guadiana. Pronto tiveron o pleno dereito do ius italicum e comezaron a construír unha inmensa cidade que tería carácter de esplendorosa cos seus centos de torres que protexían as súas murallas, os seus fortíns e ata 10 estradas que comunicaban con toda a península. Converteuse nun importantísimo centro militar, cultural e económico, como capital da provincia de Lusitania, punto de encontro da Vía da Prata e orixe da vía que unía Lisboa, Toledo e Zaragoza. O seu máximo esplendor chegou cos Emperadores hispanos Traxano e Hadriano. Desde o século III foi sé do arcebispado, e a finais do Imperio era coñecida como unha das dez máis importantes do mundo romano, superando ata a Atenas, sendo considerada a "Roma de España". O seu conxunto arqueolóxico, con case 30 monumentos declarados Patrimonio da Humanidade pola UNESCO desde 1993, conserva a estrutura propia dunha gran cidade romana: o seu trazado urbano básico, as murallas, catro portas e dous Foros, ademais de infinidade de lugares monumentais. Teatro. Nun extremo do recinto amurallado consérvase este magnífico edificio, restaurado en varias ocasións, un dos máis emblemáticos da

presenza romana en Hispania. Foi levantado e custeado polo principal lugartenente de Augusto, Marco Agripa, e inaugurado entre os anos 16 ao 15 a.C. Ten unha cavea con capacidade para 5500 espectadores, unha orchestra semicircular e o frons, con dúas ordes de columnas superpostas decoradas no seu momento coas esculturas de deuses, emperadores, maxistrados ou artistas consagrados. Detrás do escenario atópanse as dependencias dos actores, unha zona axardinada e un recinto para o culto imperial. Consérvase tamén unha calzada de acceso ao teatro. Desde o ano 1933 celebra anualmente o seu Festival de Teatro Clásico.

Anfiteatro. Edificio de forma elíptica coa arena en planta de cruz, inaugurado o ano 8 a.C. O seu aforamento ten capacidade para 14.000 espectadores. Conserva tres portas monumentais e mais algunhas dependencias destinadas a gladiadores e feras, spoliaria e carceres. Da súa cavea coas saídas tradicionais (vomitoria) queda sobre todo a máis baixa (ima). Entre esta e a arena hai unha altura duns 3 metros.

Así mesmo acháronse recentemente unhas pinturas situadas na zona que protexía aos espectadores de primeira fila das feras, uns bloques graníticos que representan loitas con feras e diversos tipos de gladiadores. Circo. A uns 400 metros dos outros emprazamentos de espectáculos, aproveitando un terreo en lixeira pendente, atópase o circo, construído nos primeiros anos do século I. As súas dimensións son de 440 metros de lonxitude por 115 metros de anchura, cunha spina de 233 metros (da que só quedan algúns cimentos baixo a area). Nas súas gradas cabían unhas 30.000 persoas. Conserva tamén a súa porta pompae de entrada para o cortexo cerimonial e doce carceres. Foros. A cidade tivo dous foros públicos: o Municipal da colonia para os emeritenses e o Provincial para os lusitanos. Quedan das principais prazas públicas restos das súas termas, a basílica, curia e mercado, e o Pórtico do Foro Municipal, do século I, nunha área axardinada. Templo de Diana. O coñecido impropiamente como templo de Diana formaba parte do Foro Municipal. Construído no século I a. C., e destinado ao culto imperial, está feito de granito e tivo un recubrimento de estuco pintado en vermello para imitar ao mármore. Arco de Traxano. Situado en pleno centro da cidade, no Foro provincial. Ten 14 metros de altura e 5'70 de anchura. Está construído con granito e tivo o seu revestimento de mármores que xa desapareceron. Cumpría, quizais, a función de acceso á cidade ou ben estaba unido a algún templo próximo. Acueduto de "Los milagros". Construído en diversas fases entre o século I a. C. e o século II, con

EXTREMADURA 2020

830 metros de lonxitude e 25 de altura, cumpría a función de fornecer auga para a poboación e a industria local desde o encoro de Proserpina. É coñecido con este nome pola espectacularidade que supuxo tan inmensa construción para os antigos emeritenses e porque, segundo a tradición, só un "milagre" consegue que manteña firme a súa enorme fraxilidade. Encoro de Proserpina. A uns cinco quilómetros da cidade atópase a presa de auga para o acueducto. Esta importantísima obra de enxeñaría, con uns seis km. de perímetro e unha lonxitude de 500 metros, sostén un dique con unha elevación de 7 metros sobre o nivel normal das augas, con uns contrafortes reconstruídos no século XVII.

Ponte sobre o río Guadiana. Construído na época da fundación da cidade e restaurado no século XIX, trátase da maior ponte romana da

península, e conserva tres tramos con case 800 metros de lonxitude e 60 arcos.

Casa do Mitreo. Situada no Cerro de San Albín, conserva unha entrada cara a un pequeno adro con estanque, impluvium e columnas. Nela atopouse un dos mosaicos máis importantes do mundo romano, o coñecido "Mosaico cósmico", que representa unha visión do mundo de entón cos fenómenos da natureza personificados ao modo da alegoría helenística.

Museo Nacional de Arte Romana. Aínda que xa tivo os seus primeiros precedentes no século XVI e no século XVII creouse no lugar o "Xardín de Antigüidades", foron as escavacións sistemáticas en Mérida entre 1910 e 1936 as que posibilitaron a construción do Museo Nacional de Arte Romana en 1975. O edificio actual foi realizado polo arquitecto navarro Rafael Moneo entre 1981 e 1985 e inaugurado en 1986.