Časopis za nauku o jeziku i

FOLIA LINGUISTICA ET LITTERARIA: ASOPIS ZA NAUKU O JEZIKU I

KNJIEVNOSTI (3/4)

Institut za jezik i knjievnost Filozofski fakultet, Niki

Univerzitet Crne Gore

FOLIA LINGUISTICA ET LITTERARIA: asopis za nauku o jeziku i knjievnosti FOLIA LINGUISTICA ET LITTERARIA: Journal of Language and Literary Studies

Glavni urednik / General Editor: Marija Kneevi

Izdava: Institut za jezik i knjievnost, Filozofski fakultet, Niki

Publisher: Institute for Language and Literature, Faculty of Philosophy, Niki

Ureivaki odbor / Board of Editors: Rossella Abbaticchio, University of Bari

Aleksandra Banjevi, University of Montenegro Nick Ceramella, University for Foreigners of Perugia Vesna Vukievi Jankovi, University of Montenegro

Ginette Katz-Roy, Pairs West University Nanterre La Dfense Bernhard Kettemann, University of Graz

Jelena Kneevi, University of Montenegro Radmila Lazarevi University of Montenegro

Aleksandra Nikevi Batrievi, University of Montenegro Ana Pejanovi, University of Montengero

Ljiljana Pajovi Dujovi, University of Montenegr Dirk Skiba, Friedrich Schiller University of Jena

Sekretar / Secretary: Mihaela Lali, University of Montenegro

Recenzenti / Reviewed by:

Janko Andrijaevi, University of

Montenegro Vesna Beri uki, University of Novi Sad Biljana ubrovi, University of Belgrade Mirjana Danii, University of Belgrade Boris Duda, University of Rijeka Dubravka uri, Singidunum University,

Belgrade Annette urovi, University of Belgrade Rajka Gluica, University of Montenegro Darja Hribar, University of Maribor Aleksandra V. Jovanovi, University of

Belgrade Duan Krcunovi, University of Montenegro Biljana Mii Ili, University of Ni Sonja Nenezi, University of Montenegro

Mark Oparin, Udmurt State University, Izhevsk

Petar Penda, University of Banja Luka Marina Ragachewskaya, Minsk State

Linguistic University Smilja Srdi, University of Belgrade Violeta Stojii, University of Ni Gjovalin Shkurtaj, University of Tirana Sanja ubari, University of Montenegro Elida Tabaku, University of Tirana Alexey Volskiy,Russian State Pedagogical

University Herzen , St. Petersburg

Jelena Vuji, University of Belgrade

Radojka Vukevi, University of Belgrade

Grafiki dizajn / Graphic Design: Biljana ivkovi, Studio Mouse

tampa / Printed by: ITP Kolo, Niki Copies: 1000

Filozofski fakultet, Niki, 2011

Sadraj / Table of Contents Nauka o jeziku / Language Studies 7 The Dialogical Identity of Pragmatic Markers in Political Argumentation Bledar Toska _________________________________________________ 9 Prvo lice jednine u crnogorskom parlamentarnom diskursu Milica Vukovi _______________________________________________ 19 Partitativni kvantifikatori u engleskom i crnogorskom jeziku Dragana Dedovi ____________________________________________ 35 Klassifikationsproblematik der Genitivattribute im Deutschen Mihaela Lali ________________________________________________ 43 Pristupi diskursnim oznakama u jezikoslovnoj tradiciji engleskoga govornog podruja Magdalena Nigoevi __________________________________________ 57

Adverbijalni frazeologizmi sa sintagmatskom strukturom u djelima A. P. ehova (meuslovenski prevod) Marija Paunovi _____________________________________________ 77 Prikaz teorija o usvajanju jezika i odnosu izmeu jezika i miljenja Nataa Jovovi ______________________________________________ 93 Tosk and Geg in the Spoken Albanian of Struga Ajten Qamili _______________________________________________ 109 Facing the Data Soliloquies Crossing the Boundaries

of Quantum Gravity Hermeneutics Milo D. uri ______________________________________________ 119

Nauka o knjievnosti / Literary Studies Usmenost kao maska autorskog statusa (Bankonja Fra-Brne Sima Matavulja) Ljiljana Pajovi Dujovi _______________________________________ 131 Zaboravljeno putovanje tragovi utisnuti u bajkama (II deo) Dragana Krenkovi Brkovi ___________________________________ 139 Dve vrste lutanja u anglosaksonskoj elegiji Potuka Danko Kamevski, Milutinovi, Jelena Andreji _______________ 161 The Aesthetic Response: The Reader in Macbeth Ismail Salami _______________________________________________ 175 Intertekstualne varijante u savremenoj makedonskoj prii: vakantna citatnost Marija Gjorgjieva Dimova _____________________________________ 191 Engaging the Cities of Exile in Modern Arabic/Palestinian Poetry Saddik M. Gohar ____________________________________________ 201 Failed Heroines: The Paradox of Female Liberation in John Nkemngong Nkengasongs The Widows Might and AlobwedEpies The Lady with a Beard Adamu Pangmeshi __________________________________________ 213 Narrating Trauma: Reflections on Argentine Dirty War Novels and Films Shonu Nangia _________________________________________ 227 ene i knjievnost u esejima Virginije Woolf Nina Sirkovi _______________________________________________ 239 Die Funktion der Erzhlperspektiven in Uwe Tellkamps Roman Der Eisvogel Marijana Jele ______________________________________________ 249 Teievo vienje mita o amerikom snu Milena Kosti ______________________________________________ 263

Sem epard Amerika porodica ameriki sniva (Dugo putovanje kui) Vesna Brati _______________________________________________ 275 Sustav i pojedinac distopijska obiljeja Don DeLillove fikcije Marko Luki _______________________________________________ 289 Psiholoko nijansiranje mukih likova u romanu Ljubavnik Duklje Olga Vojii ________________________________________________ 301 The Enlargement of Various Definitions Parody and Its Revival Iskra Tasevska Hadji Boshkova _________________________________ 315 Derridas methodology Chung Chin-Yi ______________________________________________ 329 Metodika nastave stranih jezika / Foreign Language Teaching Development of Generic Competencies Through English for Specific Purposes Solzica Popovska and Danica Pirl ______________________________ 347 Vocabulary Learning Strategy Use of EFL Learners in the Republic of Macedonia in Correlation with Language Proficiency Anzela Nikolovska ___________________________________________ 357 Standardized EFL Teaching Shpresa Delija ______________________________________________ 369 The Evolution and the Expectation in the Teaching/Learning of Quality Bilingualism for Quality Education at the Tertiary Level of Education in Cameroon Ojage Nicoline Agbor Tabe ____________________________________ 379 Film u nastavi stranog jezika Budimka Uskokovi _________________________________________ 391

Razliiti struni prilozi /Miscellaneous PRIKAZI / BOOK REVIEWS Harald Vajnrih, LETA Umetnost i kritika zaborava Sandra Novkini ____________________________________________ 405 PREVODI / TRANSLATIONS Teorija i biografija: Drugi kao Neko Adrian Frazier ______________________________________________ 413 Mo jezika: ta je to, ko je ima i kako se razvila? Marc D. Hauser, Noam Chomski, W. Tecumseh Fitch _______________ 425 INTERVJUI / INTERVIEWS Moving Us Beyond Formulas: An Interview with Craig S. Womack Marija Kneevi ____________________________________________ 449 ANOTIRANE BIBLIOGRAFIJE / ANNOTATED BIBLIOGRAPHIES Anotirane bibliografije naunih radova u vezi sa temom uenja i usvajanja leksike L2 Jelena Drljevi ______________________________________________ 465 UPUTSTVO AUTORIMA _______________________________________ 479

INSTRUCTIONS FOR CONTRIBUTORS ____________________________ 480

Nauka o jeziku / Language Studies

Folia linguistica et litteraria 9

UDK 811.111:32

The Dialogical Identity of Pragmatic Markers in Political Argumentation

Bledar Toska, University of Vlora

Abstract: The purpose of this discussion is to test the hypothesis that politicians attempt

to construct their own political identity in argumentation by dint of some strategic

maneuvering and as a part of their verbal interaction with their audience. Pragmatic

markers seem to assist in this entire communicative process. Empirical findings are

based on the one-million-word Corpus of English Argumentation (CEA). The data

analysis provides important illustrations, in which pragmatic markers contribute to the

dialogical sphere of argumentative discourse and to the political identity construction in

interpersonal communication.

Key words: Dialogical Theory, Pragmatic Markers, Language and Politics,

Argumentative Discourse

Research into the relation between language and politics is not new (Lakoff

12; OBarr and OBarr 1-3; Silberstein xiii-xiv). Various works on such connection have attracted the attention of linguists as well as scholars working in other fields, such as sociology, philosophy, psychology and so on. Obviously, the frameworks for these studies have been shaped according to the interests of these scientists, who have attempted to enlighten many of the amazing features of political language.

This paper is an attempt to argue that political discourse, in particular argumentation, is dominated by the political identity construction by dint of some strategic maneuvering and as a part of politicians verbal interaction with their audience. It is thought to be a cumulative process, in which specific steps are taken until various objectives are or appear to be accomplished. Rather than analyzing the concrete individualistic aspects of politicians speech in argumentation, the paper aims at providing an analysis based on the Bakhtins theory of dialogism, which offers a multidimensional interpretation of speech and communication and seeks the duality of voices in discourse.

Since such an analysis will be too broad for the scope of this paper, although very rich in elements, we wish to consider and weight the importance of only pragmatic markers. Our research and discussion has been restricted to three

10 Journal of Language and Literary Studies

important elements: their interectional relevance, (meta)pragmatic and (meta)-communicative effects and political identity allocation in argumentation. Other aspects of pragmatic markers, such as semantic, cohesive or coherent values have been left out of this paper.

Our analysis is based on the one-million-word Corpus of English Argumentation (CEA)1, which is composed of oral and written argumentative texts. The research discussed in this paper has been narrowed down to only political texts, which make up about 47 % of the total corpus. This subcorpus was named CEA 2 for our convenience and the 20 most common pragmatic markers (20 occurrences and above) have been considered for our research. 12,792 examples were found out of 471,740 words and they cover 2, 7 % of the total subcorpus.

Total number of words in CEA: 1,001,562 (all in all 86 texts) Total number of words in political argumentative texts, CEA 2: 471,740 (all in all 29

texts)

Pragmatic

Markers

Occurrences in CEA 2 % in CEA 2

1 and 7,756 1.644

2 but 2,050 0.434

3 if 816 0.172

4 Then 548 0.116

5 Believe 411 0.087

6 So 363 0.076

7 Well 252 0.053

8 Now 110 0.023

9 Yet 78 0.016

10 Though 73 0.015

11 However 65 0.013

12 Or 45 0.009

13 Promise 41 0.008

14 Probably 34 0.007

15 Anyway 30 0.006

16 unfortunately 29 0.006

17 Fortunately 26 0.005

18 Nonetheless 24 0.005

1 Supported by the TextSTAT (Simple Text Analysis Tool) Software (http://neon.niederlandistik.fu-

berlin.de/en/textstat/).


19 Moreover 21 0.004

20 Although 20 0.004

TOTAL 12,792 2.703

All the instances have been considered in the light of their contribution to

the three elements mentioned above, their interectional relevance, (meta)-pragmatic and (meta)communicative effects and political identity allocation in argumentation. And one example for each element has been included in this discussion, which illustrate the five top pragmatic markers in the table.

As it has been stated in other papers (Toska, Pragma-argumentative markers 335-337; Bakhtinian Dialogical Communication and Pragmatic Markers 228-229), argumentation in all its layers is mostly dominated by the duality of present or absent voices, real or imaginary viewpoints and provides a myriad of interpretative discourse possibilities. It is our attempt in this paper to show with clarity the interconnection and interdependence between dialogical nuances and pragmatic markers and their contribution to political argumentative discourse.

The principles I will mention below are central to Bakhtins dialogism, and they best suit my argumentative needs in this paper. Bakhtin insists that dialogue is at the heart of humans interacting with each other and all meaning of this interaction is relative to the relation between interlocutors. Dialogue and dialogical aspects are the starting point of the interaction and not subsequent to that. The speakers own voice is made up of the voices of others, but it still remains powerful in the dialogical sphere. In this respect, even language is seen as a dialogue, out of which it is hard to be perceived. Speakers own words are uttered in a dialogue with the other interlocutor and have an impact on them and within a particular dialogue. Bakhtin notes that The word in living conversation is directly, blatantly, oriented toward a future answer-word: it provokes an answer, anticipates it and structures itself in the answers direction. Such is the situation in any living dialogue (280).

Example 1 helps us to see how the dialogic aspects are applied to political

speech through pragmatic markers. To be noted is the interactional relevance

of them.

(1) a. This is an enemy without conscience, b.and they cannot be appeased. c.If were not fighting and destroying this enemy in Iraq, they would not be idle. d.They would be plotting and killing Americans across the world and within our own borders.

(George Bush, War on terrorism, 2005)


Mr. Bush has delivered several speeches, in which he has supported and

justified his and his administration choice for the war that America started and conducted in Iraq. This short passage highlights the necessity of fighting and destroying terrorists. It is interesting to see how the pragmatic markers used in (b) and (c), that is and and if, structure the interaction between the speaker and the audience. The semantic relation between (a) and (b) can be established even without the use of the coordinating conjunction and, but the speaker intends to display his position on the issues and also to make the other voice heard in his utterance. The cause-result relation established by and (in the meaning of so) demonstrates the speaker tentative to have an impact on his interlocutor (either present or absent, real or imaginary) by interacting with them within the dialogical sphere of silent conversation. In (b), through and, Mr. Bush anticipates a reaction and a response from the interlocutor and consequently makes apparent the pragmatic meaning of it. It does not seem to me that the proposition in (b) is just the result for the cause stated in (a). Rather, it is the inclusion of both voices of the interlocutors, who attempt to solve divergences of opinions and contrary stances.

Mr. Bush dialogue with the interlocutors continues in (c), which appears to be a way of argument progression on the issue of war. If does not offer much in terms of meaning but it certainly creates the environment, in which different voices and positions between interlocutors could be confronted and evaluated. The interactional relevance of both and and if is displayed throughout the short structured passage. Their major role is to informationally and interactionally function in discourse by structuring and progression. Mr. Bush argument for his choice (war in Iraq) is not simply a justification of this decision but also a confrontation with the silent interlocutor.

Our argumentation discourse examples involve not only social or political interactional value, which we briefly discussed in Example 1, but also pragmatic and communicative effects. Van Eemeren, Grootendorst, and Kruiger have defined argumentation as "a social, intellectual, verbal activity serving to justify or refute an opinion, consisting of a constellation of statements and directed toward obtaining the approbation of an audience" (7).Thus, speakers present arguments and seek support for a disputable issue or position. Their speech is audience-oriented, constructed and based on their linguistic and metalinguistic repertoire of persuasive and manipulative strategies. This is achieved by forwarding to the audience the information needed for creating the desired pragmacommunicative effects. Moreover, their underlying discourse structure frequently comprises an asymmetric distribution of information and knowledge with the audience, although the divergences of opinions and stances dominate the core part of argumentation after all.


Example 2 illustrates how the speaker provides information to the audience

and at the same time attempt to align the asymmetric distribution of it. And coming to our point, how pragmatic markers function (meta)pragma-communicatively in the progression of the politicians argumentative discourse.

(2) a. If anyone had told me when I walked into 10 Downing Street in May 1997that before I left Ian Paisley and Martin McGuinness would be sharing power in Northern Ireland, I would have thought they were mad. b.But I never believed the problem of Northern Ireland was insoluble. c.When people told me I was crazy to be spending so much time on the issue, I told them I was convinced that if we worked at it, if we kept going, in the end we would be able to find a solution acceptable to both sides. d.I admit that at times I came close to losing hope, e.but I knew above all else the importance of having a process. f. The talking had to go on, we had to keep it moving forward and prevent a vacuum developing that would have soon been filled by violence.

(Tony Blair, Together, we took some risks for peace. I believe they were worth it, 2008)

In (a) Mr. Blair presents the audience with an imaginary situation, part of

his meta knowledge of the audience not shared knowledge, to achieve pragmatic effect and to reply to those potential voices that seem skeptical about finding a solution to the case. This becomes even clearer in (b), which contradicts the previous situation. In fact it is not a contraction per se, but a strategic move to present his belief in finding a solution to the problem, which, undoubtedly, could have been presented as a proposition on its own right at the beginning of the passage. The presence of other positions and opinions (either in (a) or (b)) strengthen his stance. But in (b) plays an important role in this and comprises a (+) and (-) polarization of viewpoints.

The pragmatic effect achieved sets the environment for the speaker to metacomunicate with the audience through language and by means of the codification of the message (in proposition (c)) and the relationship between interlocutors, Mr. Blair and the audience who do not necessarily share the same opinion. The metapragmatic effect and the metacommunication effects are achieved owing to the pragmatic marker if in (c), which has been used strategically twice, instead of, say, should (and by syntactically structuring differently the sentence), in order to involve the abovementioned effects.

The second part of the passage is similar to the first but only that the argument is progressing even more. In (d) the performative verb I admit introduces the proposition, which as in (a) is Mr. Blairs meta knowledge of the


audience not shared knowledge. In (e) Mr. Blair presents shared knowledge with the audience and the same time dialogizes the proposition and neutralizes the effect of the proposition in (d). The last statement, unlike (c) is more definite because discourse has progressed to a desired point in argumentation and because the asymmetric distribution of knowledge and information has been aligned. The uses of had to in (f) are certainly indicative of the speaker firm position and at the same time are signs of the author attempt to exclude the presence of voices in the proposition, which would be more apparent with if.

Political identity allocation is a third aspect that pragmatic markers display in argumentation. As it was shown in Example (2), the use of meta knowledge of the audience not shared knowledge or background information by the politician was exploited to their advantage. Pragmatic markers, both in Example 1 and 2, mark the modifications of both propositional information and above all of the speakers intention and the hearers perception of it. Furthermore, the speaker intends to display and negotiate his position and orientation. By directing their utterance to the audience, politicians also display themselves to others, although it is not a case of overall generalization. Their orientation has interactional relevance but also causes pragmacommunicative effects and allocates to them a certain type of identity, say, different from that of the other interlocutor. Example 3 illustrates such strategic move and such an expected outcome.

(3) a. I believe every Senator on the other side of the aisle, b.if they were honest, c.would acknowledge that the same unyielding, unbending, dogmatic approach to judicial confirmation has in large part been responsible for the kind of poisonous atmosphere that exists in this Chamber regarding judicial nominations. d. It is tempting,then, for us on this side of the aisle to go tit for tat.

(Barack Obama, Confirmation of Judge John Roberts, 2009) Mr. Obama main concern in this extracted passage is not to argue in favour

or against a certain issue, but to display his authoritative self, and arguably the viewpoint of his adherers, and to show his position in relation to other Senators. His authoritative self appearance comes out as a dual picture, which includes the self of his political opponents. His linguistic choices intervene and thus affect the outcome of his political speech by displaying a certain identity compared to the opponents. The performative verb I believe in(a) introduces the proposition expressed in (a) and (c) as a belief of Mr. Obama. However, its effect or role is greatly diminished by the presence of the parenthetical clause in (b), which, to me, is the main proposition that the speaker wishes to convey


to the audience. Such a statement would have been hard to stand alone as a separate utterance. The strategic use of if is in good part a move to express Mr. Obamas opinion about the other silent interlocutors, which comes as a dialogic coexistence with its counterpart. In (d) the speaker displays his final and authoritative decision about further political actions. Then in (d) shows his progression to the decision reached and serves as a linguistic and, of course, political threatening device. It seems that the author develops and displays a self in dialogue with others by sending and displaying his own intentions and identity as well.

Although it was attempted to illustrate each of the elements separately and to highlight their contribution to the political argumentative discourse, we strongly believe that their existence and most of the work they do in the realm of the dialogical sphere, it is simultaneous and interdependent on the role of each of them. Their functions are interconnected and they display a harmony of coexistence, either in terms of use or in terms of pragmatization of discourse.

In sum, language and politics are in mutual interaction and feed on each other. Politicians intentions and their interlocutors expected interpretation coexist within the same utterance or discourse and their linguistic elements appear to be dialogical in the dialogic sphere of exchanges, whether real or imaginary. The presence of different voices enriches every aspect of language use and the main purpose of this paper was to tentatively demonstrate this fact with and through pragmatic markers, which displayed interactional relevance, metapragma-communicative effects and political identity allocation. Further studies, however, have to demonstrate their importance in the dialogical sphere of discourse in comparison to other lexical devices and many other issues related to their status and as part of the overall linguistic system.

Bibliography

Bakhtin, Mikhail. M. Discourse in the Novel. Austin and London: U of Texas P, 1981.

Bakhtin, Mikhail. M. Speech Genres and Other Late Essays. Trans. Vern W. McGee. Ed. Caryl Emerson and Michael Holquist. 1.st ed. Austin, TX: U of Texas P, 1986.

Lakoff, Robin Tolmach. Talking Power: The Politics of Language in Our Lives. New York: Basic, 1990.

Silberstein, Sandra. War of Words: Language, Politics and 9/11. London: Routledge, 2002.

OBarr, William O. and Jean F. OBarr (eds.). Language and Politics. The Hague: Mouton, 1976.


Toska, Bledar. Pragma-argumentative markers: A Bakhtinian perspective.

Proceedings of the 3rd International Conference on British and American Studies, Suceava University. 2008. 333-348.

---. Bakhtinian Dialogical Communication and Pragmatic Markers.Advances in Discourse Approaches. Ed. Marta Dynel. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2009. 227-245.

Van Eemeren, Rob Grootendorst and Tjark Kruiger. Handbook of Argumentation Theory: A Critical Survey of Classical Backgrounds and Modern Studies. Providence: Foris, 1987.

IDENTITETI DIALOGJIK I SHNJUESVE PRAGMATIK N ARGUMENTIMIN POLITIK

Synimi i ktij trajtimi sht t testoj hipotezn se politikant prpiqen t ndrtojn identitetin e tyre politik n argumentim nprmjet disa manovrave strategjike dhe si pjese e ndrveprimit t tyre verbal me audiencn. Shnjuesit pragmatik duket se ndihmojn n gjith kt proces komunikativ. Studimet empirike jan bazuar n Korpusin e Argumentimit n Anglisht, q prbehet prej rreth nj milion fjalsh. Analiza e t dhnave sjell ilustrime t rndsishme, n t cilat shnjuesit pragmatik kontribuojn n sfern dialogjike t ligjrimit argumentues dhe n ndrtimin e identitetit politik n komunikimin ndrvetjak.

Fjale kye: Teoria e Dialogjizmit, Shnjuesit Pragmatike, Gjuha dhe Politika,

Ligjrimi Argumentues


UDK 811.163.436:32(497.16)

Prvo lice jednine u crnogorskom parlamentarnom diskursu

Milica Vukovi, Univerzitet Crne Gore Apstrakt: Upotreba pojedinih linih zamjenica i glagolskog lica, tj. kategorija personalnosti, moe da enkodira politike ideologije i time odgovori na pitanje da li se radi o politici autoriteta, politici koja polae na graenje grupnog identiteta ili politici koja se zasniva na polarizaciji izmeu onih koji pripadaju grupi i koji se pozitivno samopredstavljaju i onih koji joj ne pripadaju, a koji se negativno karakteriu. U tom svjetlu, na primjeru crnogorskog parlamentarnog diskursa iz 2009. godine, objanjavamo upotrebu zamjenice ja i prvog lica jednine. Poredei spontani diskurs iz replika sa unaprijed pripremljenim govorima, primjeujemo znatne razlike koje upuuju na to da poslanici svjesno izbjegavaju upotrebu perspektive ja, odnosno da su svjesni uloge

personalnosti, a time i znaaja jezika u konstituisanju politike stvarnosti. Tako je veina glagolskih oblika u prvom licu jednine metadiskursno angaovana.

Kljune rijei: prvo lice jednine, glagolsko lice, parlamentarni diskurs.

Uvod Jezik nije samo ogledalo stvarnosti, jezik je i initelj stvarnosti. Osim to

predstavlja medij koji omoguava komunikaciju u socijalnom kontekstu, jezik uslovljava i nain na koji se drutvena realnost percipira, kategorie, karakterie i procjenjuje. Tako politiki diskurs u dananjici, koja je obiljeena sve eim promjenama drutvenih paradigmi i politikom polarizacijom (Ilie 879), pred-stavlja jednog od neizostavnih elemenata bitisanja svakog drutva njegove politike stvarnosti. Jer, kao to kae Hodis, osim to opisuju istinu, rijei u politikom diskursu i stvaraju istinu (2).

Upotreba zamjenica i odreenog glagolskog lica, tj. kategorija personalnosti po definiciji Pipera i kolega (592), u politikom diskursu predstavlja dio procesa koji se naziva polarizacija. Ovaj proces podrazumijeva grupisanje aktera, tj. formiranje grupa koje su, po pravilu, suprotstavljene. Polarizacija na one koji pripadaju grupi i one koji joj ne pripadaju realizuje se kroz poseban reference-jalni menadment i niz strategija pozitivnog samopredstavljanja i negativnog predstavljanja drugih (up. van Dijk 68), a mi / oni asimetrija, gdje smo mi uvijek dobri, a oni uvijek loi, provjerena je politika strategija (Perovi 97).


Suprotstavljene strane emo za potrebe rada nazvati pozicijama. Prva je

zastupljena perspektivom prvog lica jednine i mnoine, druga se izraava kroz drugo lice mnoine2, dok se trea realizuje kroz tree lice oba broja. Tako ja i mi stoje naspram vas i njih. Budui da se u ovom radu bavimo anrom debate u parlamentarnom diskursu, deiktiki kontekst diktira veu polarizaciju u pravcu opozicije mi / vi, odnosno suprotstavljanje prve i druge pozicije.

U procesu polarizacije posebnu ulogu imaju zamjenice budui da iscrtavaju mapu sociopolitikih odnosa koji su implicitni u diskursu, tj. otkrivaju kako se diskursni uesnici pozicioniraju kao neko ko govori, nareuje, savjetuje, iznosi injenice ili kao neko ko slua, prima savjete i prihvata injenice (Chilton and Schffner 216). Meutim, dok ovakav sud vai za engleski jezik, u flektivnijim jezicima, kakav je crnogorski, mehanizam koji stoji iza ovog procesa u velikoj mjeri oslanja se i na upotrebu odreenog glagolskog lica, budui da se zamjeni-ce esto izostavljaju. U ovom radu ispitujemo upotrebu zamjenice ja, ali i glagola u prvom licu jednine i to na korpusu crnogorskog parlamentarnog diskursa.

Zamjenica i perspektiva ja u politikom diskursu enkodira autoritativnu retoriku, u kojoj politiar stavlja u prvi plan lina dostignua, ali koja mu istovremeno tovari i breme odgovornosti (Partington 72), to nije sluaj sa za-mjenicom mi, koja pomjera odgovornost s pojedinca na grupu (Bull and Fetzer 282). Dalje, pretjerana upotreba perspektive ja moe ukazati na egocentrinost, za razliku od perspektive mi, koja laska publici, budui da govornik, na podsvjesnom nivou, signalizira da se publika smatra dijelom grupe govornika, tj. da je govornik dio publike (Halmari 266), ime se lider asimilira u narod (Fairclough 179). Naravno, upotreba odreene perspektive, tj. kategorija personalnosti, posjeduje ogroman manipulativni potencijal.

Korpus Korpus za ovaj rad ine zapisi sa sjednice Skuptine Crne Gore koja je bila

posveena raspravi o budetu za 2010. godinu. U potpunosti smo preuzeli zapis s prvog dana zasijedanja i proirili korpus s jo dva sata rasprave koja je odrana drugog dana sjednice. Slijede detalji ovog korpusa:

2 Budui da je politiki diskurs u velikoj mjeri institucionalizovan kao oblik javnog diskursa,

ogranien je normama etikecije, pa se zamjenica ti i drugo lice jednine gotovo ne koriste i zamijenjeni su oblicima utivog obraanja, tj. zamjenicom Vi i drugim licem mnoine.


Parlamentarn

zasijedanje esta sjednica drugog redovnog zasijedanja

Rasprava Rasprava o budetu za kalendarsku 2010. godinu

Izvor korpusa Autorizovani fonografski zapisi sa sjednice3

Datum 15.12.2009. i 16.12.2009.

Trajanje 7h 30 min

Broj rijei 45 435

Broj tampanih strana 127

Broj razmjena 140 (predsjednik i potpredsjednici skuptine: 70; DPS: 33; SDP: 7; SNP: 10; PZP: 13; Nova: 7)

Uestvovalo poslanika 25

Tabela 1. Detalji korpusa

Metodologija Opti okvir za nae ispitivanje je analiza diskursa i, specifinije, analiza

politikog diskursa. U radu se bavimo pragmatikom analizom upotrebe zamje-nica i naina na koji funkcionie sistem personalnosti.

Metodologija je sljedea: najprije izdvajamo sve pojave zamjenice ja u korpusu i komentariemo njenu uestalost u odnosu na ostale zamjenice kori-stei metode korpusne lingvistike, a zatim izdvajamo sve glagolske oblike koji su u prvom licu jednine, a nakon toga tabelarno prikazujemo one najfrekventnije (s preko 10 pojava) i kvalitativno analiziramo podatke iz tabele. Na kraju ispitivanja dajemo pregled naina i vremena koja su koritena u prvom licu jednine. Pristup je kritiki, u duhu kritike analize diskursa.

Upotreba zamjenice ja

Iako je personalnost, kao semantika kategorija, najizrazitije gramatikalizo-vana u glagolskoj kategoriji lica (Piper i dr. 592), rezultati koji se odnose na prostu uestalost zamjenica bili su indikativni za objanjenje nekih aspekata parlamentarnog diskursa, pa emo se u sljedeem tekstu baviti analizom upravo tih podataka. Kada se analizira samo upotreba zamjenica u funkciji subjekta u crnogorskoj parlamentarnoj debati, dobijamo sljedee rezultate:

3Preuzeto sa: http://www.skupstina.me/cms/site_data/AKTI%202010-1/FONOGRAFSKI%20ZAPIS-

%206_sj_2_red_zas_15,16_i%2017_12_2009_.pdf


Rasprava o budetu

Zamjenica u funkciji subjekta

SF4 NF

5

Zamjenica u funkciji subjekta

SF NF

ja 118 2,59 mi 119 2,61

ti 1 0,02 vi 127 2,79

on 19 0,41 oni 33 0,72

Tabela 2. Distribucija zamjenica u funkciji subjekta

Tabela 2 pokazuje da se najvie koristi zamjenica drugog lica mnoine, koja

se koristi za utivo obraanje drugim poslanicima, pojedinano i kolektivno. Zamjenica iju upotrebu ovdje ispitujemo nalazi se na treem mjestu po uestalosti, no ipak vrlo blizu zamjenice mi, koja je na drugoj poziciji. Ove zamjenice se koriste da oznae govornika, bilo ire, kao pripadnika grupe, ili ue, kao pojedinca.

Navoenje zamjenica ima funkciju isticanja govornika ili adresata, to naroito dolazi do izraaja u razmjenama replika. Naime, pokazalo se da rasprave, tj. izlaganja ili parlamentarni govori, imaju drugaije odlike od replika u crnogorskom parlamentu u ovoj kategoriji. Razlike su u toj mjeri evidentne da moemo govoriti o dva podanra parlamentarne debate kao anra. Tako nai podaci pokazuju da se zamjenica ja koristi 3,6% ee u replikama nego u raspravama, a uporedni podaci za zamjenicu mi kreu se u istom pravcu, ukazujui da je njena upotreba u replikama 2,07% puta ea, dakle dvostruko. Najveu razliku u podacima zabiljeili smo kod eksplicitne upotrebe zamjenice vi, koja je ak 7,75% ea u replikama. Intuitivna pretpostavka da e polarizacija biti vie izraena u replikama time se potvruje. Pomenute zamje-nice se u datim sluajevima koriste da se istakne autoritet i persona politiara koji govori (ja), da se zatiti time to e govoriti iz perspektive grupe ili istakne pripadanje grupi (mi), i najee, da eksplicitno adresira poslanika iz druge partije kojem upuuje repliku (vi).

Zamjenica ja oigledno se izbjegava u parlamentarnim govorima, koji su pisani da bi bili govoreni, tj. kod kojih se paljivo bira perspektiva. Ovo je vjerovatno iz razloga to se na taj nain poslanik ne predstavlja kao dio grupe, ve zasebno, a takoe moe upuivati i na pretjeranu egocentrinost. U sponta-nijem govoru, kakav je jezik replika, i pored korienja dosta standardnih fraza i ve upakovanog politikog jezika, vie se koristi ova perspektiva i politiari

4 SF: sirova frekvencija (engl. raw frequency), tj. ukupan broj pojava rijei u cijelom korpusu.

5 NF: normalizovana frekvencija (engl. normalised frequency), tj. ukupan broj pojave rijei na

hiljadu rijei korpusa.


zapravo otkrivaju svoje pravo lice: lice pojedinca koji manipulie kada se u unaprijed pripremljenim govorima predstavlja kao jedan od nas.

Zamjenica ja seobino koristi u kolokacijama s glagolima vjerovanja i miljenja, tj. koristei verba sentiendi, i to u sadanjem vremenu, pri emu nastaju fraze tipa ja mislim, ja smatram, ja vjerujem i sl., koje u propoziciju uno-se modalno znaenje. Za razliku od opteg jezika, u kojem je najea funkcija ovih izraza ograivanje od odgovornosti i ublaavanje iskaza, u parlamenta-rnom diskursu i politikom diskursu uopte, ove fraze se koriste i u svrhu isticanja autoriteta politiara (Simon-Vanderbergen 1997). Prisustvo zamjenice u ovim frazama pojaava znaenje i istie govornika:

(1) IVKOVI: Ja mislim da ste Vi, gospodine Lukiu, da je Vlada pomogla,

tano je to, bankarski sektor (2) KONJEVI: Znai, nemojte Vi mene da kritikujete ako ja kao poslanik

imam odreenu primjedbu na to to radi gospodin Luki Sigurno da bi propozicija iz primjera 1 bila slabija da je iskaz glasio: Mislim

da ste pomogli. Sintagmom ja mislim istie se autoritet politiara da donosi odreene sudove, a zamjenicom vi naglaava se i persona primaoca poruke. Isto vai i za primjer broj 2, koji bi mnogo slabije zvuao da je formulacija bila nemojte da me kritikujete. Upotrebom zamjenica namjerno se istiu govorno lice i adresat radi pomeranja fokusa reenice (Piper i dr. 1006).

Meutim, u crnogorskom jeziku, zamjenice se esto i ne navode, pa potpuniju predstavu o tome kako funkcionie personalnost u crnogorskom parlamentu moemo imati tek nakon pregleda upotrebe glagolskog lica.

Prvo lice jednine Razmotriemo podatke iz tabele 3, koji se odnose na upotrebu glagolskog

lica u crnogorskom parlamentu:

Rasprava o budetu

Lini glagolski oblici sa animatnim subjektom u:

1. l.jed. 2.l.jed. 3.l.jed. 1.l.mn. 2.l.mn. 3.l.mn.

2570 699 5 241 887 531 207

100% 27,19% 0,19% 9,38% 34,51% 20,66% 8,05%

Tabela 3. Distribucija glagolskih oblika sa animatnim subjektom u kategoriji lice


Ako ove podatke uporedimo s podacima u tabeli 2, uoavamo da se distribu-

cija zamjenica ne poklapa u potpunosti s distribucijom glagolskog lica. Meu-tim, podaci u tabelama nisu u suprotnosti. Direktno pomenute zamjenice u funkciji subjekta odlika su konfrontacionih djelova debate, u kojima je, kako smo vidjeli, mnogo vea zastupljenost zamjenice vi. Tabela 2 je, dakle, repre-zentativna uglavnom za one djelove debate u kojima je polarizacija vie izrae-na, obino replike, zbog ega rezultati u potpunosti ne odgovaraju rezultatima iz tabele 3. Vjerujemo da je tabela glagolskih oblika sa animatnim subjektom reprezentativnija za cjelokupni korpus, u kojem su izlaganja dobila mnogo veu minutau u odnosu na replike.

Vaan podatak iz tabele 3 je da perspektiva prvog lica jednine biljei zastu-pljenost od skoro 30%, te da se, ako se dodaju rezultati koji se odnose na perspektivu mi, u crnogorskom parlamentu u oko 60% sluajeva govori iz perspektive prvog lica, koju u procesu polarizacije oznaavamo kao prvu pozi-ciju. Ovo znai da je vie pozitivne nego negativne kampanje u parlamentu, tj. da se politika stvarnost prevashodno gradi na autoritetu pojedinca i grupnom identitetu, a da je oponiranje u drugom planu. Kao to smo vidjeli, ovo je uglavnom karakteristika izlaganja, dok je situacija neto drugaija u razmjenama replika.

Ono to se najprije primjeuje je da se dobar dio linih glagolskih oblika prvog lica jednine upotrebljava metadiskursno. Metadiskurs ovdje definiemo u najuem smislu, dakle mislimo na ona jezika sredstva koja direktno komenata-riu tekst, odnosno sredstva koja uestvuju u njegovoj organizaciji i koja pomau da se isti jasnije prenese i interpretira. ak 26,6% ovih oblika (186 od ukupno 699) uestvuje u ovim frazama. Metadiskurs obino slui za struktu-riranje, kao to se moe vidjeti u primjeru 3:

(3) DAMJANOVI: Kolega Konjeviu, ja se neu baviti dijelom diskusije koja se

dotie direktno budeta, baviu se dijelom vaih diskusija, to ste istina dosta kratko diskutovali, koji se tie rada regulatornih agencija. To u poeti, a naravno obraanjem i potpredsjedniku Vlade, citatom Izvjetaja Svjetske banke oko ocjene javne potronje i finansijske odgovornosti i u pregledu javnih finansija gdje se kae da autonomne vladine agencije, javna preduzea, a ja dodajem, ako smijem, i lokalne samouprave, stvaraju potencijalne fiskalne rizike za budetsku predvidljivost. Da se nadoveem na predlog zakljuaka koje ste podnijeli,Vi i Va kolega Damir ehovi, koje smo odloili za razmatranje na Odboru i koje emo vjerovatno imati, ako ostanete pri zakljucima na kraju rasprave gdje traite da Skuptina Crne Gore zadui Ministarstvo da se analizira politika zarada u lokalnoj samoupravi i kod imenovanih lica. Sloiemo se da su plate od po 1.500 do 2.000 u lokalnim samoupravama enormne i da


zaista ministar finansija, a i matini odbor Skuptine treba da pomogne ministru, treba da zavede red u politici zarada. Ako govorimo o agencijama, ovdje u da iskoristim prisustvo pet predstavnika regulatornih agencija, a ujedno kolega ehovi e neto rei u pola minuta, onda bih htio da kaem da to se tie agencija, novca ima. Dobro bi bilo da to graani znaju. Mi smo danas ustanovili u raspravi na Odboru, da recimo kod Komisije od hartije od vrijednosti ima oko milion evra ili 1.400.000 evra uteda iz ranijih godina. Kod Agencije za nadzor osiguranja to je 400.000 evra, kod Agencije za elektronske komunikacije to je nekoliko miliona evra. Dakle, nee tih est, sedam miliona da spasi sistem. I nee tih est, sedam miliona nee mnogo pomoi, ako mi sami sebi ne pomognemo jednom opreznom budetskom politikom. Ali, ovo govorim iz jednog sistemskog razloga. Gospodin Sra Boovi je na prethodnoj sjednici kada smo govorili o zaradama predloio jedno sistemsko rjeenje da se na zakonski nain rijei pitanje zarada lanova Savjeta i onih koji upravljaju agencijama. Da to rijeimo na nain da te plate budu na nivou plata poslanika ili plata vladinih ministara, a ne da, budu u ponekim agencijama, mnogo vee. Drugo to hou da kaem je da imate takoe, situacije da u pojedinim javnim preduzeima ili akcionarskim drutvima gdje ima drava veinsko vlasnitvo, naveu primjer Barske plovidbe, imate plate direktora od oko 3.500 evra. Neka to graani znaju. Ovdje elim da ministru uputim pitanje, a i Vama da uputim pitanje mi danas razgovaramo o radu agencija, a ini mi se da smo jednu agenciju propustili da analiziramo i mene udi zato ta agencija nije na tapetu. U toj agenciji direktor ima platu 3.000 evra. Tu imamo prostora da razgovaramo, kaem da se ove stvari rjeavaju na sistemski nain. Ono to takoe hou na kraju preostalog vremena za komentar kaem da imamo problema, a to je opravdanje koje dolazi od agencija. Ukoliko mi krenemo u skraivanje njihovih trokova ili eliminaciju nepotrebnih trokova, onda oni imaju problem sa operaterima, tj. sa onima od kojih naplauju naknade, jer moraju da umanjuju te naknade. Ja se slaem da su naknade i ovako male i da moramo nai prostora i vie naknada da naplatimo, i od Pro-montea i M-tela, da ne idem dalje, to je Jugopetrol, Elektroprivreda itd.

U ovom primjeru, replika poinje metadiskursnim objanjenjem ta e biti

sadraj replike (baviu se ), to strukturira ostatak izlaganja i slui da privue panju publike. Replika je dalje podijeljena na dva dijela metadiskursnim konstrukcijama (to u poeti citatom i drugo to hou da kaem). Ove fraze esto slue i kao diskursni markeri, u smislu da omoguavaju strukturiranje teksta i doprinose njegovoj koherenciji (da dodam, da se nadoveem, naveu


primjer, da kaem). Najbitnija funkcija metadiskursnih fraza je da pojasne znaenje. Naime, fraze tipa ovo govorim iz razloga, mi danas razgovaramo o, elim da uputim pitanje, slue da iskristaliu poentu izlaganja, a strukturiranje koje smo ve pomenuli omoguava jasnije shvatanje poruke govornika. Jedan broj fraza u ovom diskursu slui i da se dobije na vremenu dok se ne osmisli adekvatan odgovor (npr. ono to takoe hou na kraju preostalog vremena za komentar kaem).

Skup ovih fraza je ogranien, to znai da govornici raspolau odreenim brojem sredstava koja im omoguavaju da strukturiraju i pojanjavaju znaenje koje prenose dok govore, privuku panju publike i kupuju vrijeme kada spontano izlau. Primijetili smo da se metadiskursno strukturiranje uglavnom koristi u replikama, najvjerovatnije iz razloga to su replike spontana izlaganja, pri emu gotove fraze kao one iz primjera uveliko pomau poslaniku da organi-zuje svoj govor. Smatramo da ova karakteristika nije tipina samo za politiki diskurs, ve da je to generalno odlika izlaganja koja pripadaju formalnom registru.

Neki od najzastupljenijih glagola u prvom licu jednine upravo su upotrije-bljeni u metadiskursnoj funkciji (kazati, rei, podsjetiti, govoriti, pomenuti), kao to se moe vidjeti u tabeli 5, koja sumira sve ovakve glagolske oblike s frekvencijom od deset i vie pojava:

Aktivni glagolski oblik u prvom licu jednine

SF NF

Mislim 84 1,85

Zahvaljujem 35 0,77

Smatram 28 0,62

kaem (26) sam kazao (2)

28 0,62

slaem se (22) sloio bih se (2)

24 0,53

molim (19) bih molio (2) sam molio (2)

23 0,51

imam/nemam (18) sam imao (2) bih imao (1)

21 0,46

rekao sam (11) rekao bih (3) rei u (3) u rei (1)

18 0,40

vidim (14) sam vidio (2)

16 0,35


Vjerujem 15 0,33

podsjetim (7) podsjetiu (7) u podsjetiti (1)

15 0,33

Moram 12 0,26

znam 12 0,26

govorim (9) sam govorio (3)

12 0,26

sam6 (11)

jesam (1) 12 0,26

cijenim 10 0,22

izvinjavam se 10 0,22

pomenuo sam 6 pominjem 3 pomenuo bih 1

10 0,22

Ukupno

385 (55,07% od 699

oblika)

Tabela 5. Uestalost aktivnih glagolskih oblika u prvom licu jednine

Ono to tabela 5 otkriva jeste da preko 50% glagola u prvom licu jednine

ine navedenih 18 glagola. Ovaj podatak nam govori da poslanici ne pokazuju naroitu kreativnost u svojim izlaganjima, ve da u velikoj mjeri koriste gotove i standardne forme. Kliei ovog tipa ne privlae panju gledalaca, ali njihovom upotrebom postie se drugi cilj. Naime, navedene standardne fraze odlika su javnog diskursa koji obino ima presti kao odreeni standard kome se tei, tako da njihovom upotrebom poslanici ustvari potvruju svoj autoritet i status, odnosno istiu svoje retorike sposobnosti, tj. akumuliraju simboliki kapital (Bourdieu).

Osim metadiskursnih fraza o kojima smo prethodno govorili, meu glago-lima u tabeli 5, naao se i modalni glagoli morati, ije konkordance otkrivaju da se on nalazi u kolokacijama koje se esto takoe metadiskursno upotrebljavaju:

6 U situacijama gdje je to kopulativni, a ne pomoni glagol.


Prikaz 1. Konkordance glagolskog oblika moram

Metadiskursna fraza nosi jae znaenje ukoliko joj prethodi modalni glagol

morati, koji ovdje izraava obligaciju. Svi ovi oblici imaju deontiko znaenje, budui da se epistemiko u crnogorskom jeziku i ne moe izraziti linim oblici-ma, ve samo bezlinim (mora da je, mora da su i sl.). Interesantan podatak je da je treina kolokacija ovog modalnog glagola s glagolom priznati, koji se inae u korpusu javlja samo u ova etiri sluaja, to znai da se govorni in priznanja u politikom diskursu ostvaruje rijetko i samo u uslovima obligacije. Svaki in pri-znanja slabi poziciju i autoritet politiara, pa ne iznenauje to je ovaj govorni in rijedak. in slaganja i neslaganja koji se izraava kroz performativni glagol slagati se pripada standardnom debatnom vokabularu, gdje je potvrivanje ili oponiranje odreenim pozicijama eksplicitno izraeno kroz fraze slaem se i ne slaem se.

Kada je rije o govornim inovima, u tabeli 5 u prvom licu jednine naao se znaajan broj performativnih glagola (podsjetiti, izvinjavati se, zahvaljivati se, slagati se, moliti). Podsjetiti funkcionie uglavnom metadiskursno. Fraza zahva-ljujem se je standardna prilikom otvaranja ili zatvaranja izlaganja politiara, ali nije i obavezujua. Govorni in izvinjenja koji se ostvaruje pomou performa-tivnog glagola izvinjavati se koristi se gotovo iskljuivo da se poslanik izvini to je prekoraio dozvoljeni vremenski okvir i to u obraanju predsjedniku Skupti-ne, a isto kao i in priznavanja, i ovaj se in u drugim prilikama sistematski izbjegava iz razloga to bi umanjivao poziciju i autoritet poslanika koji govori.

Budui da su inovi priznanja i izvinjenja rijetkost u parlamentarnom dis-kursu, moe se zakljuiti da debata nema za cilj ubjeivanje protivnike strane, to bi bilo iluzorno za oekivati, ve joj je jedina svrha odmjeravanje snaga pred biraima koji prate zasijedanje, zbog ega je asertivnost glavna odlika rasprave (reprezentativi su najei govorni inovi), a ograivanje, okolianje i ustupanje se sistematski izbjegavaju. Na prvi pogled onda iznenauje to se na listi glagola naao i glagol moliti, kojim se ostvaruje govorni in molbe, a koja pretpostavlja umanjenje vlastitog autoriteta i priznavanje tueg. Meutim, pregled upotrebe


oblika molim pokazuje da se njime izraava govorni in koji najee izvode predsjednik i potpredsjednici Skuptine, kada dodjeljuju rije poslanicima (mo-lim poslanika X da uzme rije), gdje je ovaj oblik samo konvencionalna fraza za izraavanje utivosti koja se toliko esto koristi da je izgubila pravo znaenje molbe.

Autoritet poslanika jaa i njegova linost se istie zahvaljujui glagolima miljenja i vjerovanja upotrijebljenim u prvom licu jednine (mislim, smatram, vidim, vjerujem, znam, cijenim).

Kao to smo ranije vidjeli, analize Simon-Vanderbergenove (Simon-Vander-bergen, 1997; 2001) pokazale su da ekvivalenti fraze ja mislim u engleskom i holandskom jeziku u diskursu parlamenta i politike uopte mnogo ee slue za isticanje autoriteta govornika nego za ograivanje od odgovornosti. Ovi nalazi su u skladu s rezultatitima do kojih je dola Fecer (391), koja kae da u politikom diskursu pomenuta fraza slui za pojaavanje epistemike sigurnosti. Nai zakljuci idu u prilog ovoj tezi, s tim to, kao to smo istakli, znaenje biva pojaano kada je prisutna zamjenica. Osnovni nain na koji se mogu razlikovati ova dva prilino razliita znaenja iste fraze je na osnovu fonolokih karakte-ristika i mjesta fraze u reenici. Razmotriemo nekoliko primjera:

(4) IVKOVI: Nije imao, ja mislim, gospodine predsjednie, kolega

Konjevi namjeru da me uvrijedi, on se malo ali poto ja esto pominjem ANB

(5) KRIVOKAPI: Imamo itavih, ja mislim, 18 sati, da to ispravimo zajedno. Kolega ivkovi ima repliku jer je spomenut. Kolega Konjevi je danas sijao imena okolo, oigledno parlamentarno neiskustvo

(6) UGI: Poeu od ovog to ste posljednje saoptili. Kad je u pitanju poreski kapacitet, poreska osnova ili poreska baza, imali ste skoro predloge, ja mislim, 13 poreskih propisa koji su razmatrani dugo, nekoliko puta, u nekoliko koraka na samom matinom Odboru za finansije

(7) KONJEVI: Kod rasprave o rebalansu smo govorili da je Crna Gora stvarno bila jedna od rijetkih zemalja u regionu koja je svoj rebalans tokom 2009. godine radila samo jednom. Hrvatska je, mislim, radila dva ili tri puta. Nije Budet sveto pismo koje ne moemo mijenjati

U navedenim primjerima, fraza (ja) mislim slui za ograivanje i ima znaenje

moda, vjerovatno, mogue je. Ova fraza je umetnuta u reenici, tj. nalazi se na mjestu gdje se to ne bi oekivalo, pri emu joj prethodi, a onda i slijedi pauza. Ova pozicija fraze je sasvim drugaija od one gdje (ja) mislim izraava autoritet:

(8) SEKULI: Mislim da bi to bilo mnogo bolje nego da to mi radimo

amandmanski. Ja zaista nemam nita protiv... (Prekid).


(9) KONJEVI: Mislim da Vam je konstrukcija koju ste iznijeli potpuno

netana, jer rekao bih da na neki nain optuujete veliki dio graana koji rade u dravnoj upravi

(10) VUKSANOVI: Mislim da ta praksa treba da bude i u narednom periodu vrlo znaajna, i to vrlo znaajna u pripremanju Nacrta budeta u kojem bismo uestvovali svi, od ministarstava do odreenih odbora, koji bi mogli da proprate

(11) BULAJI: Na kraju krajeva, pitanje je vanosti procenta da li je to 27%, da li je to 23% ili je to 35%. Mislim da je mnogo vanije da li privreda moe da servisira svoj dug

(12) LUKI:...Mislim da ovdje nema dileme da je crnogorska ekonomija pokazala vitalnost i da su se politike koje smo vodili u godinama pokazale ispravnim

U navedenim primjerima, kakvih je velika veina u naem korpusu, fraza (ja)

mislim nije umetnuta i njena interpretacija je moje je (vrsto) miljenje. Obi-no ima inicijalnu poziciju i praena je subordinatorom da iza kojeg mora uslije-diti neki zavisni sadraj. Da se zaista radi o isticanju autoriteta vidi se i iz fraza i rijei koje su u primjerima podvuene i koje su obino u funkciji intenzifikatora, a koje bi izostale u sluaju da se istie samo neko vjerovanje od kojeg se posla-nik ograuje i na ijem bi mjestu bili ublaivai i ograivai (engl. hedging devices). Poto je makromodalnost crnogorskog parlamentarnog diskursa u tonu sigurnosti i samouvjerenosti, u ovom kontekstu fraza ja mislim izraava upravo ovakvo znaenje.

Dakle, za crnogorski parlament smo za sada zakljuili da vai isticanje auto-riteta, pojedinanog i grupnog, i izbjegavanje sredstava koja bi umanjila simbo-liki kapital ili ograivala od odgovornosti (izbjegavanje inova molbe, izvinje-nja, priznavanja i korienje fraza za isticanje autoriteta, a ne za ograivanje). Zakljuujemo da je priroda crnogorske parlamentarne debate uglavnom kon-frontaciona i da je polarizacija diskursnih uesnika izmeu kojih postoji stalna borba njena osnovna karakteristika. Vjerovatno da je ovo tipino za politiki diskurs u svijetu uopte, ali ini nam se da je proces polarizacije neto izraeniji u Crnoj Gori. Diskurs koji polarizuje uesnike gradi i veoma polarizovanu poli-tiku stvarnost Crne Gore.

Oblik smatram praktino je sinoniman sa oblikom mislim u funkciji isticanja autoriteta poslanika da donosi odreene sudove i istie stavove:

(13) PINJATIS: Smatram da je ovaj budet odriv, da se na jedan kvalitetan

nain izvriti opsluivanje svih budetskih korisnika i smatram ga potpuno prilagoenim situaciji u kojoj se nalazi crnogorska ekonomija. Zahvaljujem.


(14) MILI: Gospodine ugiu, slaem se da je prihodna strana budeta

potcijenjena. Ne slaem se u odnosu na strukturu o kojoj Vi govorite i smatram da je koncipiranje prihodne strane budeta u ovom sluaju nastavilo kontinuitet onoga to su radile i prethodne vlade

Oblici vidim i vjerujem se takoe mogu koristiti u znaenju mislim i smatram,

mada je takva upotreba rjea: (15) LUKI: Ali, takoe ja ne vidim da treba bjeati ni od smanjivanja

budeta u kranjem sluaju ukoliko bi to vodilo smanjivanju cijena koje plaaju krajnji potroai

(16) IVKOVI: Ne vjerujem da ete vi ostvariti jer se prvim rebalansom ovo biti prepolovljeno, ali makar nemojte dirati ovo sa sjevera.

Oblik vidim je ei u ustaljenim frazama vidijeti prostor, vidjeti nain i vidjeti

problem, a oblik vjerujem je mnogo ei u znaenju uzdati se, gdje se obino kombinuje as dativom:

(17) LABUDOVI: Ali, evo, ako neu da vjerujem vama i neu da vjerujem

onima koji svaki dan kukaju kako je crnogorska privreda u kolapsu, jer ne radi nita, ja u da vjerujem gospodinu ministru. Dodue, on jednu priu pria ovdje nama, ali drugu tamo gdje su oni pred kojima ne smije da govori nita drugo bez onako kako jeste

Budui da se poslanici stalno optuuju za iznoenje neistina i netanosti

(eufemizmi za rije la, koja je zabranjena poslovnikom), inovi vjerovanja i nevjerovanja igraju jednako vanu ulogu u parlamentarnom diskursu.

Obliku znam najee prethodi negacija:

Prikaz 2. Konkordance oblika znam

Iznenauje to fraza (ja) ne znam u politikom diskursu takoe izraava autoritet politiara:


(18) BULAJI: Pravo da vam kaem ne znam emu slui ovoliki dravni

aparat i inovnici (19) RADUNOVI: mislim da biste na Kolegijumu, gospodine predsjedava-

jui, morali da obezbijedite da efovi poslanikih klubova obezbijede pri-sustvo poslanika makar iz pozicije, jer to je nain da uju to mi mislimo o svemu ovome i da moda u nekom dijelu koriguju svoje miljenje. Ovako kada nema nikoga, ne znamkome priamo. Naravno, graanima Crne Gore, ali oni ne odluuju o ovome. Hvala.

U ovakvim situacijama, poslanik skree panju na apsurdnost odreenih si-

tuacija i argumentacije, istiui da on, s pozicije svog autoriteta da iznosi eva-luacije, ne vidi njihovu loginost. Ovakve konstrukcije su tipino praene ironijom i karakteristine su za crnogorski jezik.

Poslednji oblik iz tabele 5 je oblik cijenim, koji je odlika retorikog stila samo jednog poslanika (Sekulia). Ranije smo primijetili da je diskurs pojedinih politi-ara vie ili manje konfrontacioni, a sada primjeujemo da svaki idiolekt poka-zuje preferencije prema odreenim frazama koje organizuju izlaganje.

Tabela 5 nam je takoe nagovijestila da se u diskursu parlamentarnih debata uglavnom koristi prezent. Gotovo nevjerovatno zvui podatak da se u prvom li-cu jednine iskljuivo koriste samo tri glagolska vremena: prezent, perfekat i fu-tur I. Pored indikativa, od drugih naina u upotrebi je jedino sadanji potencijal, to se moe vidjeti u tabeli 6:

Prvo lice jednine

Vremena7:

Prezent 524 74,96%

Perfekat 91 13,01%

Futur I8 47 6,72%

Naini:

Sadanji potencijal: 37 5,29%

Ukupno 699 100%

Tabela 6. Aktivni glagolski oblici u prvom licu jednine

7 Indikativ nismo izdvojili kao poseban nain, jer to nije uobiajeno u prikazima sistema naina i

vremena u gramatikama regionalnih jezika. 8 Futur I smo predstavili kao glagolsko vrijeme, kako je to prikazano u najveem broju gramatika,

iako ima i jakih argumenata da je futur I zapravo nain, budui da izraava izrazito epistemiko znaenje kada je upotrebljen samostalno kao futur I leksikih glagola, kada se njime pokazuje najvii stepen opredeljenosti govornika/subjekta prema istinitosti propozicije iskazane leksikim glagolom (Trbojevi-Miloevi 141).


U prvom licu jednine u korpusu ne moemo nai nijedan primjer imperfekta,

aorista, pluskvamperfekta, futura II i potencijala prolog. Meutim, rekli bismo da ovakav sistem glagolskih oblika nije tipian samo za parlamentarni diskurs ve za javni diskurs u Crnoj Gori uopte. Iz nekog razloga, taj sistem poiva na samo tri glagolska vremena, a budui da javni diskurs ima presti i da ga mnogi doivljavaju kao standard, vjerovatno da e ovaj sistem uticati na dalji razvoj jezika, i to u pravcu osiromaenja sistema glagolskih vremena.

U parlamentu dominira prezent, budui da se rasprava uglavnom svodi na razmjenu miljenja i znanja kroz kognitivne glagole i glagole percepcije koji se inae uglavnom upotrebljavaju u prezentu, budui da oznaavaju stanja. Iako je futur est u politikom diskursu i to kod govornih inova obeanja, rasprava u parlamentu nije direktno obraanje graanima, to je vjerovatno razlog za nji-hovu manju uestalost. I perfekat i futur se uglavnom metadiskursno koriste (govorio sam, rekao sam, iznosio sam, odgovorio sam; podsjetiu, napomenuu, naveu i sl.). Istu funkciju, ali s dozom ograivanja, ima i oblik potencijala sadanjeg (rekao bih, ne bih komentarisao, dodao bih i sl.).

Ovi podaci pokazuju da su poslanici kada govore u prvom licu uglavnom usredsreeni na predmet rasprave i da manje istiu svoja prola djela i iznose obeanja, to bi jo jednom uputilo na injenicu da su oni najprije okrenuti jedni drugima, a da tek onda raspravu doivljavaju kao obraanje graanima.

Zakljuak U crnogorskom parlamentu, u oko 60% sluajeva govori se iz perspektive

prvog lica jednine i mnoine, odnosno s prve pozicije. Ovo znai da je vie pozi-tivne nego negativne kampanje u parlamentu, tj. da se politika stvarnost prevashodno gradi na autoritetu pojedinica i grupnom identitetu.

Zakljuili smo da se u prvom licu najee koriste glagoli vjerovanja i milje-nja, kao i glagoli saoptavanja, koji su uglavnom u zastupljeni u metadiskursnim frazama, iji je dominantan glagolski oblik prezent. Najbitnija funkcija meta-diskursnih fraza je organizovanje diskursa i pojanjavanje znaenja. Broj ovih fraza je ogranien, to znai da govornici raspolau odreenim brojem jezikih sredstava koja im omoguavaju da strukturiraju i pojanjavaju znaenje koje prenose dok govore, privuku panju publike i kupuju vrijeme kada spontano izlau. Primijetili smo da se metadiskursno strukturiranje uglavnom koristi u replikama, navjerovatnije iz razloga to su replike spontana izlaganja, pri emu gotove fraze uveliko pomau poslaniku da organizuje ono to govori. Dakle, poslanici i nisu previe kreativni, jer u velikoj mjeri koriste gotove i standardne forme. Kliei ne privlae panju gledalaca, ali se njihovom upotrebom postie drugi cilj. Naime, navedene standardne fraze odlika su javnog diskursa koji ima


presti kao odreeni standard kome se tei, tako da njihovom upotrebom poslanici ustvari potvruju svoj autoritet i status, ime akumuliraju simboliki kapital.

Upotreba zamjenice ja i prvog lica mnoine enkodira autoritativnu retoriku koja istie pojedinca i moe da ukae na egocentrinost. Svjesni ove injenice, politiari u unaprijed pripremljenom diskursu, tj. tekstovima koji su pisani da bi bili govoreni, koriste ak 3,6 puta manje ove perspektive nego kada spontano izlau u razmjenama replika. U spontanijem govoru, poslanici mogu manje da kontroliu izbor perspektive i otkrivaju svoje pravo lice.

Literatura

Bourdieu, Pierre. The Logic of Practice. Standford: Stanford UP, 1990. Chilton, Paul, and Christina Schffner. Discourse and Politics.Discourse as

Social Interaction Discourse Studies: A MultidisciplinaryIntroduction Volume 2. Ed. Teun van Dijk. London-Thousand Oaks-New Delhi: Sage, 1997. 206-230.

Fairclough, Norman. Language and Power. New York: Longman, 1989. Fetzer, Anita. And I Think That Is a Very Straightforward Way of Dealing with It:

The Communicative Function of Cognitive Verbs in Political Discourse. Journal of Language and Social Psychology 27.4 (2008): 384-396.

Fetzer, Anita and Bull, Peter. Well, I Answer It by Simply Inviting You to Look at the Evidence: The Strategic Use of Pronouns in Political Interviews. Journal of Language and Politics 7.2 (2008): 271-289.

Halmari, Helena. On the Language of the Clinton-Dole Presidential Campaign Debates: General Tendencies and Successful Strategies. Journal of Language and Politics 7.2 (2008): 247-270.

Hodges, Adam. The Dialogic Emergence of Truth in Politics: reproduction and Subversion of the War on Terror Discourse. Colorado Research in Linguistics 21.1 (2008): 1-12.

Ilie, C. Analytical perspectives on parliamentary andextra-parliamentary discourses in Journal of Pragmatics 42.4. (2010): 879-884.

Partington, Alan. The Linguistics of Political Argument. London: Routledge, 2003.

Perovi, Slavica. Jezik u akciji. Podgorica: CID/ISJ, 2009. Piper, P. et al. Sintaksa savremenog srpskog jezika. Beograd: SANU, Beogradska

knjiga i Matica srpska, 2005. Simon-Vandenbergen, Anne. Meanings of I think: a study based on parallel

corpora. Quarterly Newsletter of the Contrastive Grammar Research Group of the University of Gent 10 (1997).


http://www.contragram.ugent.be/index.php?id=20&type=content. 31 July 2010.

Simon-Vandernbergen, Anne. The Functions of I Think in Political Discourse. International Journal of Applied Linguistics 10.1 (2001), 41-63.

Trbojevi-Miloevi, Ivana. Modalnost, sud, iskaz: epistemika modalnost u engleskom i srpskom jeziku.Beograd: Filoloki fakultet, 2004.

van Dijk, Teun. War Rhetoric of a Little Ally. Political implicatures of Aznars Legitimization of the War in Iraq.Journal of Language and Politics 4.1 (2005): 65-92.

FIRST PERSON SINGULAR IN MONTENEGRIN PARLIAMENTARY DISCOURSE

The use of certain personal pronouns and the person of the verb, i.e. personality, may encode a political ideology and answer the question of whether it is personality-driven politics, politics of group identity or politics based on the polarisation of the positively self-presented in-group and the negatively presented out-group. With this in mind, we explain the use of the pronoun I and the verbs in the first person singular on a corpus of the budget debate conducted in the Parliament of Montenegro in 2009. Comparing the spontaneous discourse of rebuttals with that of parliamentary speeches, which has been prepared in advance, we conclude that there are considerable differences between the two, suggesting that MPs consciously avoid the use of the I-perspective, i.e. that they are aware of the significance of personality and the role that language plays in the creation of political reality. Thus, the first person singular verbs are prevailingly used as metadiscourse.

Key words: first person singular, person of the verb, parliamentary

discourse.


UDK 811.111:811.163.4(497.16)

Partitativni kvantifikatori u engleskom i crnogorskom jeziku

Dragana Dedovi, Univerzitet Crne Gore Apstrakt: U ovom radu pokuaemo da produbimo dosadanja saznanja o partitivnim kvantifikatorima i da ukazemo na znaaj koji partitivni kvantifikatori imaju u optoj lingvistikoj teoriji. Analiza ja vrena na partitivnim kvantifikatorima engleskog jezika, a saznanja i zakljuci do kojih smo doli su zatim prenijeti na crnogorski jezik. Partitivne konstrukcije engleskog jezika zahtijevaju obaveznu upotrebu prepozicije of, dok

crnogorski jezik koristi imenicu u genitivu jednine. Polazei od kategorije brojivosti i injenice da neke imenice nije mogue numeriki kvantifikovati, izdvojili smo nebrojive imenice koje su od posebnog znaaja za na rad. Naime, partitivni kvantifikatori, odnosno imenice u partitivnoj funkciji, su jezika sredstva koja nam omoguuju da individualizujemo, izdvojimo i kvantifikujemo nebrojive imenice.

Key words: partitivni kvantifikatori, numerika kvantifikacija, kategorija brojivosti, nebrojive imenice.

Ovaj rad bavi se opisom i analizom partitivnih kvantifikatora u engleskom

jeziku i njima odgovarajuih oblika u crnogorskom jeziku. U imenikoj frazi9a glass of water, odnosno aa vode, imenice glass i aa predstavljaju primjere partitivnih kvantifikatora ova dva jezika.

Partitivnim kvantifikatorima, kako u engleskom, tako i u crnogorskom jeziku, nije posveeno dovoljno panje u dosadanjoj lingvistikoj literaturi. Dosadanja istraivanja uglavnom su se odnosila na njihovo pominjanje, prvenstveno u gramatikama engleskog jezika, kao jednog od naina kvantifikacije, ali ne i neke dublje analize o njima. U rjenicima engleskog jezika esto su partitivni kvanti-fikatori izdvojeni kao primjer leksikih kolokacija, ali opet se pominje samo ne-znatan broj njih i nije dato gotovo nikakvo njihovo objanjenje.

Takoe, u literaturi o srpskohrvatskom i crnogorskom jeziku, ne sree se mnogo radova o jezikoj kvantifikaciji uopte, pa ni o partitivnim kvantifikato-rima. U radovima koji se tiu kategorije brojivosti imenica pominju se i partitivni

9 termin iz engleskog jezika (noun phrase) koji podrazumijeva ono to nai lingvisti nazivaju

imenskom sintagmom


kvantifikatori kao jezika kategorija, ali oni nisu lingvistiki analizirani sa svih aspekata.

Osnovna pozicija sa koje smo krenuli u analizu bila je odreivanje samog pojma partitivni kvantifikatori i njihovo poimanje u teorijskoj lingvistici. Parti-tivni kvantifikatori su definisani kao leksiko-semantika kategorija koja je u funkciji izdvajanja pojedinanog ili dijela neke materije, zbira ili mnotva, a posebno mjesto partitivni kvantifikatori nalaze u izrazima sa nebrojivim imeni-cama jer slue kvantifikovanju materije ili apstraktnih pojmova koje nije mo-gue na drugi nain koliinski odrediti.

Za ovaj rad od posebnog su znaaja nebrojive imenice, dakle one koje je nemogue odrediti po broju. Nebrojive imenice ne iskazuju razliku jednina / mnoina zato to imenuju materiju, dakle neto to se oznaava kao neuo-bliena masa i to je nemogue odrediti po broju (voda, brano, pijesak, itd.), ili su to apstraktni pojmovi koji najee nisu brojivi. Gradivne imenice uvijek istim oblikom jednine imenuju svaki dio materije, ma u koliko se estica ili dijelova ona javljala: voda je npr. jedna kap, voda je aa vode i itav niz aa vode, voda je takoe rijeka, more, okean (Stevanovi, 1991: 185). Iako se podjela na brojive i nebrojive imenice moe primijeniti i na engleski i na crnogorski jezik, ne dolazi uvijek do poklapanja obiljeja broja u ova dva jezika. Naime, neke rijei koje su u crnogorskom jeziku brojive u engleskom su nebrojive i obrnuto. Na primjer, u naem jeziku imenica luk je nebrojiva, dok je njen ekvivalent u engleskom jeziku brojiv (onion / onions), u naem je jeziku rije informacija brojiva, dok je u engleskom rije information nebrojiva.

Ovdje emo samo napomenuti, bez dubljeg zalaenja u ovaj problem, i to da ne iznenauje injenica da dolazi do nepoklapanja u vezi brojivosti imenica u dva jezika, kada nije jasno ni unutar jednog jezika zato su neke imenice brojive, dok su druge nebrojive iako posjeduju gotovo iste osobine. Vjebicka (Wierzbicka) u svojoj knjizi The Semantics of Grammar (501)u poglavlju koje je nazvala Oats and Wheat govori o ovom problemu i daje niz zanimljivih primjera: Razmotrimo prvo parove kao to su rice prema peas ili flour prema noodles. Postoji li ijedan razlog zato se peas i noodles razlikuju od rice i flour u gramatikoj formi i ponaanju?10 Kao odgovor na ovo pitanje ona navodi nekoliko razloga kao to su veliina (zrno graka je vee od zrna rie), nain konzumiranja ili uobiajeni oblici pripremanja odreene vrste hrane (garlic je nebrojiva imenica jer se obino isjecka i tako koristi kao dodatak jelima, dok je olive brojiva jer se jede u komadima). Za na rad znaajne su gradivne i apstraktne imenice koje nemaju oblik mnoine, ali ne i injenica zato je to tako.

Ako gradivne imenice nisu brojive, postavlja se pitanje da li je mogue izbrojati materiju koju one predstavljaju, kao i kako to uiniti kada nam jezik,

10

Wierzbicka, (501) Consider first pairs such as rice versus peas or flour versus noodles. Is there any reason why peas and noodles differ from rice and flour in grammatical form and behaviour?


odnosno situacija, namee da izbrojimo neto to nije brojivo. Iako je npr. voda, kao to smo ve rekli, uvijek voda, kada o njoj govorimo mi imamo potrebu da je izdvojimo iz tog mnotva, da je nekako odredimo, da je to upravo ta voda, taj dio vode, voda o kojoj govorimo, odnosno na koju mislimo.

Upravo su partitivni kvantifikatori, odnosno imenice u partitivnoj funkciji, jezika sredstva koja nam omoguuju da izbrojimo nebrojivo, da izdvojimo, da individualizujemo, da partikularizujemo (termin uvela Ivieva, 1980), da iz neuobliene i neodreene mase izdvojimo dio koji nam je u odreenoj situaciji potreban.

Dakle, sve imenice, kako brojive, tako i nebrojive, podlone su kvantifikaciji. Sve njih mogue je kvantifikovati pomou partitivne konstrukcije (partitive construction). Partitivna konstrukcija je u engleskom jeziku imenika fraza koja se tipino sastoji od brojive imenice, prepozicije of i nebrojive imenice:

(det)____________ of _____________ e.g. a drop of water [count noun] [noncount noun] U crnogorskom jeziku ova partitivna konstrukcija sastoji se od brojive

imenice i nebrojive imenice u genitivu jednine: ______________ ______________________________ primjer: kap vode [brojiva imenica] [nebrojiva imenica u genitivu jednine] Kvantifikacija, odnosno brojno odreivanje imenica, u razliitim jezicima vri

se na razliite naine. Veina jezika ima gramatiku kategoriju broja (razliko-vanje jednine i mnoine imenica), ali osim ove kategorije svi jezici imaju i razne vrste kvantifikatora koji imenicama omoguavaju kvantifikaciju.

Kvantifikacija je, uz referencijalnost, druga od dvije osnovne odlike imenike fraze koja je od primarnog znaaja za njeno funkcionisanje. Kvantifikacija u imenikoj frazi obuhvata kvantifikatore koji eksplicitno ili implicitno sadre ideju broja.

Kvantifikatori predstavljaju funkcionalno-semantiku kategoriju za koju je karakteristino obiljeje neodreenog kvantiteta i u smislu koliine i u smislu broja. Kvantifikatori, kao vrsta rijei, dodiruju se sa determina-torima i pridjevima. Nekim oblicima kvantifikatora se pripisuje vie de-terminativni karakter, a za druge se kae da u veoj mjeri imaju nu-merike vrijednosti. (orevi 641)

Partitivna kvantifikacija, koja je predmet naeg rada, leksike je prirode.

Partitivni kvantifikatori su uglavnom lekseme iz roda imenica. Leksika kvanti-


fikacija, npr. malo,mnogo, svaki, mnotvo i sl. je neodreena, pa zapravo slui za kvantitativnu konkretizaciju mnoine ili jednine nebrojivih imenica, s tim da i takva kvantifikacija ipak ostaje (brojno) neodreena (npr. puno ljudi, mnotvo problema, malo soli i sl.). Leksiki kvantifikatori iza kojih dolazi genitiv mnoine ponaaju se isto kao brojevi (npr. puno ljudi prema deset ljudi), ali nije tako kada je rije o partitivnim kvantifikatorima uz nebrojive imenice. Nebrojive imenice su u genitivu jednine i u takvim spojevima brojevi se ne mogu upotre-bljavati umjesto leksikih kvantifikatora, iz prostog razloga to sadraj nebro-jivih imenica nije brojiv (npr. malosoli prema *deset soli).

Partitivni kvantifikatori su leksiko-semantika i funkcionalno-sintaksika kate-gorija koja slui izdvajanju nekog dijela ili koliine materije ili zbira, mnotva i njegovo opredmeivanje, pojedinano izdvajanje, kvantifikovanje. I u engleskom i u crnogorskom jeziku partitivni kvantifikatori su brojive imenice koje predstavljaju glavni dio, upravni lan partitivne imenike fraze. U naem jeziku, u ovakvoj sinta-ksikoj vezi zavisni lan je u genitivu, a u engleskom jeziku obavezna je upotreba prepozicije of. Pri sintaksikoj analizi partitivnih, odnosno pseudo-partitivnih imenikih fraza problem predstavlja odreivanje glavnog dijela, upravnog lana imenike fraze s obzirom da ove konstrukcije sadre dvije imenice. Postoje razliita tumaenja koja od dvije imenice je glavni, upravni lan. Meutim, iako prva imenica u ovakvim sklopovima slui kao kvantifikator i nema svoju prima-rnu funkciju imenovanja, veina lingvista je smatra glavnim upravnim lanom partitivne imenike fraze.

Dekendof (123) govorei o partitivnoj strukturi kae da je ona (of the N2) objekat N1. On objanjava da objekat stoji odmah nakon upravnog lana imenike fraze, pa bi prema tome gallon bio upravni lan u primjeru:

A gallon of the wine is in the kitchen. N1 of the N2 (object) U prilog tome da je imenica u funkciji kvantifikatora upravni lan partitivne

imenike fraze je i njeno slaganje sa predikatom: A piece of bread is on the table. Pare hleba je na stolu. Two pieces of bread are on the table. Dva pareta hleba su na stolu. Prihvativi miljenje veine lingvista da su partititivni kvantifikatori upravni

lanovi imenike fraze u sintaksikoj analizi, moramo rei i to da oni najee semantiki to nisu.


We drank a bottle of wine. Popili smo flau vina. Formalno oni su zavisna i komplementarna komponenta u izrazu jer su se-

mantiki nedefinisani ako ih u izrazu posmatramo samostalno, a sa sintaksikog aspekta oni predstavljaju upravnu, nadreenu komponentu. Odlika svih partitivnih kvantifikatora je leksika nepotpunost. Oni jedino uz druge imenice sa kojima ine semantiku cjelinu stiu potpunu semantiku validnost.

Partitivni kvantifikatori su leksike prirode brojive imenice i u engleskom i u crnogorskom jeziku, s tim to je u naem jeziku mogua (mada rijetko) sufi-ksacija. Na jezik zapostavlja ovu mogunost, pa se ona javlja samo u spora-dinim sluajevima, dok je drugi slovenski jezici mnogo vie koriste. Sufiks ka u rijeima slamka i travka slui odreivanju pojedinanog, dakle u funkciji je partitivnog kvantifikatora.

Kod nebrojivih imenica koje imenuju materiju ili neki apstraktni pojam kriteri-jum jednina / mnoina nije mogue primjeniti prije svega zbog znaenja samih imenica: one oznaavaju neto to nije mogue izdvojiti kao posebno. A ipak nain korienja tih materija i potreba da se one izdvoje zahtjeva jeziko sredstvo i nain. To sredstvo je imenica u funkciji partitivnog kvantifikatora, a nain je ime-nika fraza u kojoj je partitivni kvantifikator-opredmeiva gramatiki nezavisna imenica, a imenica koja oznaava materiju-opredmeivano je u genitivu jednine u crnogorskom jeziku, a u engleskom jeziku ta imenica je u of frazi.

Kverk (Quirk) i autori u svojoj gramatici A Comprehensive Grammar of the English Language (130) govore o tri podvrste partitivnih konstrukcija koje nazivaju mjerni, tipini i opti.

Opti partitivni kvantifikatori su one imenice koje mogu da odrede koliinu veeg broja nebrojivih imenica, pa se zbog toga i nazivaju optim. Oni su semantiki najneutralniji i imaju vrlo irok distribucioni potencijal. Kverk i autori (131) navode a piece of, a bit of i an item of kao opte partitivne kvantifikatore. U naem jeziku tipini primjer optih partitivnih kvantifikatora bio bi kvantifi-kator komad (nekada je moda bolji prevod pare pogotovo uz imenice koje oznaavaju hranu)koji se moe upotrebiti uz veliki broj imenica, a u engleskom jeziku to je svakako konstrukcija a piece of to nam potvruju primjeri u kojima nalazimo ovaj partitivni kvantifikator:

a piece of bread komad (pare) hleba a piece of cheese komad (pare) sira a piece of glass komad stakla

Mjerni partitivni kvantifikatori su ona vrsta partitivnih kvantifikatora koja

vre izdvajanje dijela iz nekakvog mnotva kao cijeline u jedinicama mjere. S


obzirom da te jedinice mjere mogu biti zvanino verifikovane ili ne, mjerne partitivne kvantifikatore moemo podijeliti na: kvantifikatore konvencionalnih i nekonvencionalnih jedinica mjere. Mjerni partitivni kvantifikatori konvencio-nalnih jedinica mjere pripadaju zatvorenoj klasi kvantifikatora jer ih je odreen broj i zvanino su verifikovani. Dakle, kao to im i naziv kae, oni su odreene i opteprihvaene mjere koje se ne mogu slobodno mijenjati i koji nam govore o odreenoj koliini materije uz koju stoje:

a kilo of sugar kilo eera

a liter of oil litar ulja a meter of cloth metar tkanine

Partitivni kvantifikatori nekonvencionalnih jedinica mjere nisu zvanino kodi-

fikovane jedinice. To su imenice koje oznaavaju nazive za predmete kojima se zahvata ili obuhvata dio materije ili nekog mnotva. Njih smatramo otvorenom klasom kvantifikatora:

a bag of wheat vrea penice

a bowl of salad inija salate a bucket of water kanta vode

Tipini partitivni kvantifikatori su oni kvantifikatori koji, kao to im i samo

ime kae, tipino koristimo uz odreene imenice. Ova grupa partitivnih kvanti-fikatora je najbrojnija i pripada otvorenoj klasi kvantifikatora, to znai da po-stoji mogunost stvaranja novih primjera, i veoma su irokog opsega i distri-bucije. Gotovo je zanemarljiv broj onih tipinih partitivnih kvantifikatora koje moemo koristiti samo uz jednu imenicu, niti svaka imenica ima samo jedan tipini partitivni kvantifikator:

a bale of hay stog sijena a cloud of dust oblak praine a cube of ice kocka leda a fall of snow - -

Zakljuak Kao to se iz primjera moe vidjeti, analiza partitivnih kvantifikatora poka-

zala je da i engleski i crnogorski jezik koriste imenice koje svojim semantikim sadrajem, na razliite naine, postiu kvantifikaciju. Partitivne konstrukcije mogu se koristiti i uz brojive i uz nebrojive imenice, ali smo naglasak i cio rad


usresredili na nebrojive imenice kojima je ovo jedini nain kvantifikacije, jer u konstrukcijama s nebrojivim imenicama partitivni kvantifikatori imaju poseban znaaj. Partitivni kvantifikatori su imenice, ali su oni preuzeli funkciju koja nije tipina za imenice, oni ne imenuju ve odreuju koliinu.

Dakle, moe se zakljuiti da su partitivni kvantifikatori imenice koje odre-enim semantikim svojstvima mogu imati kvantifikatorsku funkciju i da su oni veoma prisutna lingvistika kategorija i u engleskom i u crnogorskom jeziku, te da postoji velika slinost u sredstvima i nainu korienja partitivnih kvantifikatora u ova dva jezika.

Literatura

Cruse, A. Meaning in Language: An Introduction to Semantics and Pragmatics. Oxford: OUP, 2004.

orevi, R. Engleski i srpskohrvatski jezik. Kontrastivna gramatika imenike grupe. Beograd: Nauna knjiga, 1989.

Ivi, M. O partikularizatorima. Beograd: Junoslovenski filolog XXXVI (1980):1-12.

Jackendoff, R. Syntax: A Study of Phrase Structure Grammar. Cambridge: MIT, 1977.

Langacker, W. R. Foundations of Cognitive Grammar.Vol.I.Theoretical Prerequisites. Stanford, California: Stanford UP, 1987.

Langacker, W. R. Foundations of Cognitive Grammar. Vol. II. Descriptive Application. Stanford, California: Stanford UP, 1991.

Leech, G. Semantics. The Study of Meaning. London: Penguin Books, 1981. Lyons, J. Linguistic Semantics. Cambridge: CUP, 1995. Piper, P. O tipovima kvantifikatora u srpskohrvatskom jeziku.Nauni sastanak

slavista u Vukove dane. 11 (1981): 99-100. Quirk, R., S. Greenbaum, G. Leech and J. Svartvik. A Comprehensive Grammar of

the English Language. London: Longman, 1985. Stevanovi, M. Savremeni srpskohrvatski jezik (I). Beograd: Nauna knjiga, 1986. Stevanovi, M. Savremeni srpskohrvatski jezik (II). Beograd: Nauna knjiga,

1986. Wierzbicka, A. The Semantics of Grammar. Amsterdam: John Benjamins, 1988.

PARTITIVE QUANTIFIER IN ENGLISH AND MONTENEGRIN

This paper analyzes partitive quantifiers and tries to deepen the linguistic understanding of partitive quantifiers, as well as to draw attention to the


significance of the notion of partitive quantifiers for general linguistic theory. The analysis is based on the linguistic corpus of the English language and, applying the method of contrastive analysis, the findings and conclusions are transferred to the Montenegrin language. English partitive constructions require preposition of while the Montenegrin partitive constructions require singular noun in genitive case. Taking the category of countability as the starting point and the fact that some nouns cannot be numerically quantified, we have focused on uncount nouns which are of utmost importance for our study. Namely, partitive quantifiers are linguistic devices by which we individualize, itemize and quantify uncount nouns.

Key words: partitive quantifiers, numerical quantification, countability,

uncount nouns


UDK 811.112.236

Klassifikationsproblematik der Genitivattribute im Deutschen

Mihaela Lali, Univerzitet Crne Gore Abstract: Den Gegenstand des vorliegenden Aufsatzes bildet die Darstellung der

semantischen und morphosyntaktischen Besonderheiten des Genitivattributs im

Deutschen und die damit in Verbindung stehende Klassifikationsproblematik.

Genitivattribute nehmen in der traditionellen Grammatikschreibung einen wichtigen

Platz ein, whrend sie innerhalb der neueren linguistischen Forschung kaum Beachtung

gefunden haben. Den Genitivattributen werden sehr unterschiedliche Interpretationen

zugeschrieben, die im Rahmen dieses Aufsatzes anhand von zahlreichen Beispielen

veranschaulicht werden. Dabei wird begrndet, warum die vorhandene Klassifizierung

der Genitivattribute einer Problematik unterliegt, die eine Kritik an der Klassifikation der

Genitivattribute rechtfertigt.

Schlsselwrter: Genitiv, Nominalphrase, Genitivattribut, semantische Klassifikation,

morphosyntaktische Klassifikation.

1. Allgemeines zum Genitivattribut Der Genitiv als morphologischer Kasus dient vor allem der Kennzeichnung des

Attributs eines Substantivs (das Auto meines Bruders). In vielen Sprachen der Welt wird der Genitiv am hufigsten eingesetzt, um die possessive Bedeutung zum Ausdruck zu bringen. Neben der attributiven Verwendung, kann der Genitiv auch die Funktion des Objektes sowie die adverbiale und prdikative Funktion bernehmen (Bumann 246). Der attributive Genitiv hat jedoch im heutigen Deutsch im Vergleich zu den anderen Genitivfunktionen in der Hufigkeit der Verwendung den eindeutigen Vorrang (Hentschel/Weydt 153).

Das Genitivattribut ist ein Gliedteil, das die Form einer Nominalphrase im Genitiv hat. Jedes Substantiv kann ein Genitivattribut zu sich nehmen, also den Genitiv regieren. Im Deutschen knnen komplexe Attributskonstruktionen vorkommen (Eisenberg 242). Dazu gehrt zum Beispiel:

Der Versuch einer Einschchterung des Groteils der Bevlkerung Hannovers


Hier kann man sehen, dass die NP als bergeordnete Konstituente eine

weitere NP enthlt, diese wiederum eine usw. Konstruktionen dieser Art nennt man endozentrisch oder rekursiv. Das charakteristische Merkmal solcher Konstruktionen ist die prinzipiell unbegrenzte Hinzufgbarkeit eines Ausdrucks einer bestimmten Kategorie. Im Deutschen gibt es mehrere endozentrische Konstruktionen, aber bei keiner wird von dieser Eigenschaft hufiger Gebrauch gemacht als beim Genitivattribut. Trotz der Komplexitt der Attributs-konstruktionen bereiten sie keine Verstndnisschwierigkeiten. Das hngt damit zusammen, dass das Genitivattribut im Gegensatz zu dem prpositionalen Attribut dem Kernsubstantiv adjazent ist und immer das nchststehende Substantiv modifiziert (Eisenberg 246). Ein Prpositionalattribut dagegen kann sowohl ein Genitivattribut als auch ein anderes Prpositionalattribut "berbrcken" und sich auf ein weit entferntes Substantiv beziehen. Damit ist auch die Mglichkeit gegeben, dass auch viele Attribute zum selben Substantiv stehen knnen.

Die zwei aufeinander folgenden Prpositionalattribute beziehen sich im Gegensatz zu den Genitivattributen nicht immer auf dasselbe Substantiv. Konstruktionen dieser Art sind syntaktisch mehrdeutig und ihnen entsprechen zwei Konstituentenstrukturen. So kann der Satz "Die Brcke ber den Kanal in Buchholz" als

1. die Brcke ber den Kanal, die sich in Buchholz befindet. 2. die Brcke ber den Kanal, der sich in Buchholz befindet. gelesen/verstanden werden. Bei den Genitivattributen entstehen keine solchen mehrdeutigen

Konstruktionen. Erst in Kombination mit prpositionalen Attributen ergeben sich mgliche Ambiguitten (Eroms 281). Dazu ein Beispiel: Der Schlssel des Schlosses aus Gold.

Hier bieten sich zwei Lesarten an: 1. der Schlssel des goldenen Schlosses 2. der goldene Schlssel des Schlosses. Was die Position der Genitivattribute anbetrifft, kann davon ausgegangen

werden, dass sie in der Regel postnominal realisiert werden. In

Časopis za nauku o jeziku i

Documents