capacity planning

KAPASİTE PLANLAMACem Recai ÇIRAK

N14220665

Mustafa Mehmet BAYAR

N13228817

KAPSİTE KAVRAMI VE TERMİNOLOJİ

KAPASİTE YÖNETİMİ

TALEP YÖNETİMİ

KAPASİTE ANALİZLERİ VE KAPASİTENİN

TALEBE UYUMLANDIRILMASI

KAPASİTE KAVRAMI VE TERMİNOLOJİ

Kapasite

Tasarım Kapasitesi

Etkin Kapasite

Gerçekleştirilen Çıktı

Kapasite Kullanım Oranı

Verimlilik

KAPASİTE YÖNETİMİ

Uzun Vadeli Kapasite Kararları

Kapasite Zamanlama ve Boyutlandırma Stratejileri

Uzun Vadeli Kapasite Kararlarına Sistematik Yaklaşım

Kapasite Kararlarının Verilmesinde Önemli Noktalar

Kapasite Yönetimi

Uzun Vadeli Kapasite Kararları

Ölçek Ekonomileri

i. Sabit Maliyetlerin Dağıtılması

ii. İnşaat Harcamalarının Düşmesi

iii. Satın Alınan Malzemelerin Maliyetlerinin Düşmesi

iv. Süreç Avantajları

Negatif Ölçek Ekonomileri

Ölçek Ekonomileri ve Negatif Ölçek Ekonomileri

Kapasite Zamanlama ve

Boyutlandırma Stratejileri

Kapasite Yastığının Boyutlandırılması

Genişlemenin Zamanlanması ve Boyutlandırılması

i. Genişlemeci Strateji

ii. Bekle-ve-Gör Stratejisi

Genişlemeci Strateji

Bekle-ve-Gör Stratejisi

Uzun Vadeli Kapasite Kararlarına

Sistematik Yaklaşım Kapasite İhtiyacının Tahmini

i. Çıktı Ölçümü

ii. Girdi Ölçümü

Boşlukların Belirlenmesi

Alternatif Planların Geliştirilmesi

Alternatif Planların Değerlendirilmesi

i. Niteliksel Değerlendirme

ii. Niceliksel Değerlendirme

Çıktı Ölçümü

𝑀 =𝐷

1 −𝐶100

𝑀: 𝐾𝑎𝑝𝑎𝑠𝑖𝑡𝑒 𝑖ℎ𝑡𝑖𝑦𝑎𝑐ı

𝐷: 𝑌ı𝑙𝑙ı𝑘 𝑡𝑎𝑙𝑒𝑝 ö𝑛𝑔ö𝑟ü𝑠ü (ü𝑟ü𝑛/𝑦ı𝑙)

𝐶: İ𝑠𝑡𝑒𝑛𝑒𝑛 𝑘𝑎𝑝𝑎𝑠𝑖𝑡𝑒 𝑦𝑎𝑠𝑡ığı (%)

Çıktı Ölçümü

Örnek: Bir sürecin bugünkü talebi günde 50 müşteridir ve beş yıl sonraki talebin günde 100

müşteri olması beklenmektedir. Arzulanan kapasite yastığı yüzde 20 ise, beş yıl içinde

kapasite ne olmalıdır?

𝑀 =100

1 −20100

= 125 𝑚üş𝑡𝑒𝑟𝑖/𝑔ü𝑛

Girdi Ölçümü (Tek Ürün İçin)

𝑀 =𝐷𝑝

𝑁[1 − (𝐶/100)]



𝑝: 𝑆ü𝑟𝑒ç 𝑠ü𝑟𝑒𝑠𝑖 (𝑠𝑎𝑎𝑡/ü𝑟ü𝑛)

𝑁: 𝑌ı𝑙𝑙ı𝑘 𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑘𝑢𝑙𝑙𝑎𝑛ı𝑙𝑎𝑏𝑖𝑙𝑖𝑟 𝑠𝑎𝑎𝑡 (𝑠𝑎𝑎𝑡/𝑦ı𝑙)

𝐶: İ𝑠𝑡𝑒𝑛𝑒𝑛 𝑘𝑎𝑝𝑎𝑠𝑖𝑡𝑒 𝑦𝑎𝑠𝑡ığı (%)

Girdi Ölçümü (Birden Fazla Ürün İçin)

𝑀 =

𝑖=1

𝑛 [𝐷𝑖𝑝𝑖 +𝐷𝑖𝑠𝑄𝑖

]

𝑁[1 −𝐶100 ]



𝑝: 𝑆ü𝑟𝑒ç 𝑠ü𝑟𝑒𝑠𝑖 (𝑠𝑎𝑎𝑡/ü𝑟ü𝑛)

𝑁: 𝑌ı𝑙𝑙ı𝑘 𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑘𝑢𝑙𝑙𝑎𝑛ı𝑙𝑎𝑏𝑖𝑙𝑖𝑟 𝑠𝑎𝑎𝑡 (𝑠𝑎𝑎𝑡/𝑦ı𝑙)

𝐶: İ𝑠𝑡𝑒𝑛𝑒𝑛 𝑘𝑎𝑝𝑎𝑠𝑖𝑡𝑒 𝑦𝑎𝑠𝑡ığı %

𝑄: 𝐻𝑒𝑟 𝑝𝑎𝑟𝑡𝑖𝑑𝑒𝑘𝑖 ü𝑟ü𝑛 𝑠𝑎𝑦ı𝑠ı Τü𝑟ü𝑛 𝑝𝑎𝑟𝑡𝑖

𝑠: 𝑃𝑎𝑟𝑡𝑖 𝑏𝑎şı𝑛𝑎 𝑖ç𝑖𝑛 𝑘𝑢𝑟𝑢𝑙𝑢𝑚 𝑠ü𝑟𝑒𝑠𝑖 Τ𝑠𝑎𝑎𝑡 𝑝𝑎𝑟𝑡𝑖

𝑖: Ü𝑟ü𝑛 𝑛𝑢𝑚𝑎𝑟𝑎𝑠ı

Girdi Ölçümü (Birden Fazla Ürün İçin)Örnek: Bir ofis binasındaki bir kopyalama merkezi, iki müşteri için bağlı raporları hazırlar. Merkez,her raporun birden fazla kopyasını (lot boyutu) yapar. Her kopyayı başlatmak, harmanlamak ve biraraya getirmek için gereken işlem süresi, diğer faktörlerin yanı sıra sayfa sayısına bağlıdır. Merkez,yılda 250 gün ve 8 saatlik tek vardiya şeklinde çalışır. Yönetim, %15'lik bir kapasite tamponunun(zaman standartlarına göre ödeneklerin el verdiği ölçüde) en iyisi olacağına inanıyor. Kopyalamamerkezinde şu anda üç adet kopyalama makinesi bulunuyor. Aşağıdaki tablo bilgilerine dayanarak,kopyalama merkezinde kaç makineye ihtiyaç duyulduğunu belirleyin.

Girdi Ölçümü (Birden Fazla Ürün İçin)

Örnek (Devamı):

𝑀 =

2000 ∙ 0.5 +2000 ∙ 0.25

20 𝑀üş𝑡𝑒𝑟𝑖 𝑋+ 6000 ∙ 0.7 +

6000 ∙ 0.4030 𝑀üş𝑡𝑒𝑟𝑖 𝑌

(250 ∙ 1 ∙ 8) ∙ [1 −15100]

𝑚𝑎𝑘𝑖𝑛𝑒

𝑀 =1000 + 25 + (4200 + 80)

2000 ∙ 0.85𝑚𝑎𝑘𝑖𝑛𝑒

𝑀 =5305

1700= 3.12 𝑚𝑎𝑘𝑖𝑛𝑒

𝑀 = 4 𝑚𝑎𝑘𝑖𝑛𝑒, 𝐶 = %15 𝑀 = 3 𝑚𝑎𝑘𝑖𝑛𝑒, 𝐶 = %11.58

Uzun Vadeli Kapasite Kararlarına

Sistematik Yaklaşım Kapasite İhtiyacının Tahmini

i. Çıktı Ölçümü

ii. Girdi Ölçümü

Boşlukların Belirlenmesi

Alternatif Planların Geliştirilmesi

Alternatif Planların Değerlendirilmesi

i. Niteliksel Değerlendirme

ii. Niceliksel Değerlendirme

Kapasite Kararlarının Verilmesinde

Önemli Noktalar

Doğru Talep Tahmini Yapılması

Teknoloji Artışları ve Satış Hacmi Kısıtlarının Karşılanması

Optimum Kapasitenin Belirlenmesi

Değişikliklerin Uygulanması

TALEP YÖNETİMİ

Öznel Yöntemler

Nedensel Yöntemler

Zaman Serisi Analizleri

Öznel Yöntemler

Delphi Yöntemi

Çapraz Etki Analizi

Tarihi Analoji

Nedensel Yöntemler

Regresyon Analizi

Ekonometrik Analiz

Zaman Serisi Analizleri

Hareketli Ortalama ve Ağırlıklı Hareketli Ortalama

Üstel Düzeltme

Trend Etkili Üstel Düzeltme

Hareketli Ortalama ve Ağırlıklı Hareketli Ortalama

Üstel Düzeltme

𝑆𝑖 = 𝑆𝑖−1 +∝ 𝐴𝑖 − 𝑆𝑖−1

𝐴𝑖 − 𝑆𝑖−1 ∶ ö𝑛𝑔ö𝑟ü ℎ𝑎𝑡𝑎𝑠ı

∝ ∈ 0, 1

𝑑ü𝑧𝑔ü𝑛𝑙𝑒ş𝑡𝑖𝑟𝑚𝑒 𝑘𝑎𝑡𝑠𝑎𝑦ı𝑠ı𝑛𝑎

∝ 𝑔𝑒𝑛𝑒𝑙𝑙𝑖𝑘𝑙𝑒 0,1 𝑖𝑙𝑒 0,5

𝑎𝑟𝑎𝑠ı𝑛𝑑𝑎 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑙𝑒𝑟 𝑣𝑒𝑟𝑖𝑙𝑖𝑟.

𝐹𝑖+1 ≅ 𝑆𝑖

Trend Etkili Üstel Düzeltme

)𝑆𝑖 = 𝛼𝐴𝑖 + (1 − 𝛼)(𝑆𝑖−1 − 𝑇𝑖−1

𝐹𝑖 = 𝑆𝑖−1 + 𝑇𝑖−1

𝑇𝑖 = 𝛽 𝑆𝑖 − 𝑆𝑖−1 + (1 − 𝛽)𝑇𝑖−1

KAPASİTE ANALİZLERİ VE KAPASİTENİN

TALEBE UYUMLANDIRILMASI

Darboğaz Analizi ve Kısıtlar Teorisi

Başabaş Noktası Analizi

Beklenen Parasal Değer

Karar Ağaçları


Kısıtlar Teorisi

Darboğaz Yönetimi


• Darboğaz

• İşlem süresi

• İş üretme süresi

• Darboğaz süresi

• Sistem kapasitesi


İstasyon Bİstasyon A İstasyon C

2 dakika/birim 4 dakika/birim 3 dakika/birim

Darboğaz: İstasyon B

İş üretme süresi = 2 + 4 + 3 = 9 dakika/birim

Darboğaz süresi = 4 dakika/birim

Sistem kapasitesi = 60/4 = 15 𝑏𝑖𝑟𝑖𝑚/𝑠𝑎𝑎𝑡

Darboğaz Analizi ve Kısıtlar TeorisiÖrnek: Howard Kraye'nin sandviç mağazası müşterilere sağlıklı sandviçler sunmaktadır. Howard'ın ikiözdeş sandviç montaj hattı var. Bir müşteri önce 30 saniye süren bir sipariş verir. Sipariş daha sonraiki montaj hattından birine gönderilir. Her montaj hattında iki işçi ve üç işlem vardır: (1) montaj işçisi1 ekmeği alır ve keser (15 saniye / sandviç); (2) montaj işçisi 2 katkı maddeleri katar ve sandviçi tostmakinesi konveyör bandına yerleştirir (20 saniye / sandviç); ve (3) tost makinesi sandviçi ısıtır (40saniye / sandviç). Sonunda, başka bir çalışan, ekmek kızartma makinesinden çıkan ısıtılmış sandviçisarar ve müşteriye teslim eder (37.5 saniye / sandviç). İşlemin akış şeması aşağıda gösterilmektedir.Howard, bu sürecin darboğaz süresini ve çıktı süresini belirlemek istiyor.


Örnek (Devamı):

Çıktı süresi=30+15+20+40+37.5=142.5 saniye/sandviç

Darboğaz süresi = 37.5 saniye/sandviç

Sistem kapasitesi = 3600 / 37.5=96 sandviç/saat

Darboğaz Analizi ve Kısıtlar TeorisiÖrnek: Dr. Cynthia Knott'un diş hekimi muayenehanesi onlarca yıldır müşterilerin dişlerinitemizlemektedir. Temel bir diş temizleme süreci nispeten açıktır: (1) müşteri kontrol eder (2 dakika);(2) bir laboratuvar teknisyeni röntgen ışınları alır ve geliştirir (sırasıyla 2 ve 4 dakika); (3) hijyenistdişleri temizlerken (24 dakika) diş hekimi X-ışınlarını işler ve inceler (5 dakika); (4) diş hekimihastayla birkaç dişi hakkında görüşür, X-ışını sonuçlarını açıklar ve hastaya daha sık diş ipikullanmasını söyler (8 dakika); ve (5) müşteri sonraki randevusunu ayarlar ve öder (6 dakika).Müşteri ziyaretinin akış şeması aşağıda gösterilmektedir. Dr. Knott, bu sürecin darboğaz süresini veçıktı süresini belirlemek istiyor.


Örnek (Devamı):

Çıktı süresi = 2 + 2 + 4 + 24 + 8 +6 = 46 dakika/hasta

Darboğaz süresi = 24 dakika/hasta

Sistem kapasitesi = 60/24 = 2.5 hasta/saat

Kısıtlar Teorisi

1. Kısıtları tanımla.

2. Tanımlanan kısıtları aşmak için alternatif plan geliştir.

3. İkinci adımda başarılı olan kaynaklara odaklan.

4. İşi azaltarak veya imkanları artırarak kısıtların etkisini düşür.

5. Bir kısıt grubu aşıldıktan sonra ilk adıma dön ve yeni kısıtları tanımla.

Darboğaz Yönetimi

• Kısıtlar teorisi, darboğaz programlamasında; davul, tampon ve ip

kavramlarından faydalanır. Davul sistemin ritmini ifade eder. Tampon,

darboğazın sistemle aynı ritimde çalışmasını sağlamaya yardımcı olan

stok gibi kaynakları temsil eder. Son olarak ip, sistemi oluşturan

birimlerin senkronizasyonunu ve iletişimini sağlar.

İstasyon Bİstasyon A İstasyon C

Darboğaz Yönetimi

• Darboğazda kaybedilen süre sistemin bütünü için kapasite kaybını temsil eder.

• Darboğaz olmayan bir istasyonun kapasitesini artırmak illüzyondan ibarettir.

• Darboğazın kapasitesini artırmak bütün sistemin kapasitesini artırır.

Başabaş Noktası Analizi

Beklenen Parasal Değer

𝑬𝑴𝑽 = 𝑷 𝝅𝟏 𝝅𝟏 + 𝑷 𝝅𝟐 𝝅𝟐 +⋯+𝑷(𝝅𝒏)𝝅𝒏

Karar AğaçlarıÖrnek: Talep artışı, sırasıyla, 0.40 ve 0.60 olasılıklarıyla düşük veya yüksek olabilir. İlk yıldaki(kare düğüm 1) ilk genişleme küçük veya büyük olabilir. İkinci bir karar düğümünde (karedüğüm 2), daha sonraki bir tarihte genişletilmek isteyip istemediğinize yalnızca ilk genişlemeküçükse ve talebin yüksek olması durumunda ulaşılabilmektedir. Eğer talep yüksekse ve ilkgenişleme küçükse, 4. yılda ikinci bir genişleme kararı verilmelidir. Ağacın her dalınınkazançları tahmin edilmektedir.

REFERANSLAR

Ersoy Saat, M., & Ersoy, A. (2011). Üretim/İşlemler Yönetimi. Ankara: İmaj Yayınevi.

Fitzsimmons, A. J., & Fitzsimmons, M. J. (2010). Service Management: Operations, Strategy,

Information Technology. New York: McGraw Hill.

Heizer, J., Render, B., & Munson, C. (2016). Operations Management: Sustainability and Supply

Chain Management. Boston: Pearson.

Krajewski, L. J., Ritzman, L. P., & Malhotra, M. K. (2013). Opeations Management: Processes and

Supply Chains. Essex: Pearson.

Slack, N., Chambers, S., & Johnston, R. (2010). Operations Management. New Jersey: Pearson.

Üreten, S. (2009). Üretim/İşlemler Yönetimi: Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri. Ankara: Gazi

Yayınevi.

Bizi Dinlediğiniz İçin Teşekkürler…

capacity planning

Documents