buku tasrif pdf

KAEDAH-KAEDAH TASRIF BAHASA ARAB

Peringkat Asas

BADRI NAJIB BIN ZUBIR

KANDUNGAN

Prakata Panduan penggunaan buku Pelajaran 1 Bilangan huruf dalam kata kerja bahasa Arab Pelajaran 2 Keseragaman kata kerja dalam bahasa Arab Pelajaran 3 Formula bentuk permulaan Pelajaran 4 Kata kerja lampau dan kata kerja kini Pelajaran 5 Kata ganti orang pertama, kedua dan ketiga dalam bahasa Arab Pelajaran 6 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja lampau: imbuhan orang pertama Pelajaran 7 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja lampau: imbuhan orang kedua Pelajaran 8 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja lampau: imbuhan orang ketiga Pelajaran 9 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja kini: imbuhan orang pertama Pelajaran 10 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja kini:imbuhan orang kedua

5 7 8

10

12

14

17

19

21

24

28

30

2

Pelajaran 11 Imbuhan berkaitan pelaku perbuatan dalam kata kerja kini: imbuhan orang ketiga

34

Nota Ringkas Ulangkaji Ringkasan kaedah gabungan kata kerja dengan imbuhan berkaitan pelaku Pelajaran 12 Pelaku maskulin dan pelaku feminin Pelajaran 13 Kaedah baris untuk kata kerja lampau Pelajaran 14 Kaedah baris untuk kata kerja kini: situasi gabungan bentuk permulaan dengan imbuhan orang pertama Pelajaran 15 Kaedah baris untuk kata kerja kini: situasi gabungan bentuk permulaan dengan imbuhan orang kedua Pelajaran 16 Kaedah baris untuk kata kerja kini: situasi gabungan bentuk permulaan dengan imbuhan orang ketiga Pelajaran 17 Kata kerja perintah Pelajaran 18 Kata kerja akar dan penambahan kepadanya Pelajaran 19 Formula kata kerja Pelajaran 20 Penentuan baris kata kerja akar Pelajaran 21 Penentuan baris kata kerja terbitan Pelajaran 22 Kata kerja aktif dan kata kerja pasif Pelajaran 23 Kata nama perbuatan

38

40

46

48

52

65

76

79

82

86

90

92

96

3

Pelajaran 24 Kata perihal pelaku

100

Pelajaran 25 Kata perihal objek Pelajaran 26 Hamzah tetap dan hamzah penghubung Pelajaran 27 Kata kerja akar yang mengandungi alif Glosari Lampiran 1

104

108

111

114 120

4

PRAKATA

.

Buku ini membicarakan selok belok kata kerja bahasa Arab dan terbitannya. Kebanyakan perkataan-perkataan Arab berpunca daripada kata kerja, jadi memahami selok-belok kata kerja bahasa Arab sangat mustahak untuk membolehkan seseorang menguasai bahasa ini. Konsep-konsep dan kaedah-kaedah yang dijelaskan dalam buku ini merupakan konsepkonsep dan kaedah-kaedah asas yang bukan sahaja perlu difahami, bahkan perlu diingat satu persatu. Tajuk buku merujuk kepada kaedah-kaedah ini sebagai kaedah tasrif

( ,)yang bermaksud kaedah gubahan perkataan daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain. Jadi buku ini boleh juga disifatkan sebagai sebuah buku mengenai kaedah-kaedah gubahan perkataan yang melibatkan kata kerja-kata kerja bahasa Arab.

Antara keluhan yang sering didengar daripada mereka yang mempelajari bahasa Arab ialah ia mempunyai banyak kaedah yang perlu diingati. Namun, inilah realiti yang perlu ditempuhi oleh sesiapa pun yang ingin menguasai bahasa Arab. Penulis ingin menekankan di sini bahawa pentingnya mengingat kaedah-kaedah asas gubahan perkataan Arab samalah seperti pentingnya mengingat sifir dan formula-formula untuk membolehkan seseorang itu menguasai matematik. Jadi, anggaplah usaha untuk mengingati kaedah-kaedah dalam buku ini seperti usaha memecahkan ruyung. Bak kata pepatah, kalau tidak dipecahkan ruyung, masakan dapat sagunya. Faktor penting yang menolong ingatan ialah kefahaman. Hal ini mendorong penulis menyusun buku ini dengan cara tersendiri untuk memudahkan kefahaman pelajar terhadap konsep dan kaedah, dengan harapan usaha mereka untuk mengingatinya juga menjadi lebih mudah. Untuk itu, penulis telah: i. menyusun pelajaran-pelajaran dalam buku ini secara teratur bermula daripada bahan yang mudah difahami dari perspektif penutur bahasa Melayu kepada bahan yang lebih sukar. Jadi, susunan pelajaran-pelajaran dalam buku ini adalah berlainan daripada susunan yang biasa ditemui dalam buku-buku yang ditulis oleh penulis Arab. Contohnya gabungan kata kerja dengan kata ganti yang menunjukkan pelaku; selalunya gabungan kata kerja dengan kata ganti orang pertama, kedua dan ketiga dipersembahkan sekali gus, tetapi di dalam buku ini, ia disajikan dalam tiga bab berasingan untuk mengurangkan kesan kejutan kerumitan sistem yang perlu dipelajari dan difahami. 5

ii. menjadikan kandungan setiap bab seolah-olah satu bentuk pengajaran seorang guru kepada murid, supaya pelajar merasakan buku ini berkomunikasi secara langsung dengan dirinya. Dengan lain perkataan, buku ini diharap mampu menjadi bahan pembelajaran sendiri (self-study material) untuk para pelajar. iii. meringkaskan penjelasan kaedah agar tidak berat untuk ia dibaca berulang kali. Ini kerana sesuatu bahan pelajaran itu lebih mudah diingati apabila ia dibaca dan diteliti secara berulang. Penulis menggunakan gaya bahasa yang dirasakan mudah untuk diikuti oleh para pelajar di peringkat sekolah menengah lagi. Namun, khalayak sasaran utama buku ini adalah pelajar-pelajar matrikulasi pengajian Islam atau yang setara dengannya seperti pelajarpelajar peringkat STAM dan STPM. Di samping itu, guru-guru juga barangkali boleh mendapat manfaat daripada buku ini untuk menjelaskan konsep-konsep dan kaedahkaedah penting kepada pelajar-pelajar mereka. Akhir sekali, penulis amat mengalu-alukan pembetulan, kritikan dan cadangan yang boleh menambahbaik buku ini daripada pembaca-pembaca yang arif. Penulis boleh dihubungi melalui surat ke alamat yang diberikan di bawah atau melalui e-mel berikut: [email protected]

Badri Najib bin Zubir Jabatan Bahasa dan Kesusasteraan Arab Universiti Islam Antarabangsa Malaysia P.O. Box 10 50728 Kuala Lumpur

6

PANDUAN PENGGUNAAN BUKU

Pembaca dinasihatkan supaya membaca keseluruhan buku ini secara teratur, iaitu dengan membaca pelajaran-pelajaran yang disajikan satu persatu mengikut susunan di dalam buku. Ini kerana setiap pelajaran bergantung kepada kefahaman terhadap pelajaran yang terdahulu. Di samping itu, pelajaran yang terkemudian sering mengandungi istilah-istilah yang dijelaskan dalam pelajaran-pelajaran yang lebih awal. Oleh itu, pastikan anda memahami sepenuhnya sesuatu pelajaran sebelum berpindah ke pelajaran berikutnya. Setelah tamat membaca kesemua pelajaran, pembaca bolehlah mengulang bacaan pada bahagian-bahagian yang tertentu bagi tujuan memperkemaskan kefahaman atau ingatan terhadap konsep atau kaedah. Contoh-contoh perkataan yang diberikan dalam sesuatu pelajaran adakalanya diterjemahkan terus di dalam pelajaran itu, terutamanya apabila ia digunakan dalam ayat. Bagi perkataan-perkataan yang tidak diterjemahkan, pembaca boleh merujuk maknanya di bahagian Glosari.

7

PELAJARAN 1 BILANGAN HURUF DALAM KATA KERJA BAHASA ARAB

Dalam bahasa Arab, kata kerja mempunyai bilangan huruf yang tertentu. Contoh: Jadual 1.1 Kata Kerja Makna pergi gembira jauh menyepahkan menurunkan ikhlas berjihad mempelajari berjanji pecah berusaha kuat berwarna merah goyah beristighfar Bilangan Huruf 3 huruf 3 huruf 3 huruf 4 huruf 4 huruf 4 huruf 4 huruf 5 huruf 5 huruf 5 huruf 5 huruf 5 huruf 5 huruf 6 huruf

8

Perhatian: Huruf yang mempunyai sabdu (syaddah) dikira dua huruf. Contohnya, dikira mempunyai empat huruf kerana huruf-hurufnya ialah

. - - -

Dalam bahasa Arab, kata kerja selalunya bergabung dengan imbuhan yang berkaitan dengan pelaku perbuatan. Contohnya,

. Kata kerja ini telah digabungkan dengan yang maknanya saya. Jadi, maknanya saya telah beristighfar. Kata kerja-kata kerja yang disenaraikan dalam Jadual 1.1 di atas masih belum digabungkan dengan mana-mana imbuhan yang berkaitan dengan pelaku perbuatan, jadi ia merupakan bentuk permulaan kata kerja. Istilah ini (bentuk permulaan) akan digunakan seterusnya dalam bab-bab berikut. Jadi, pastikan anda ingat maksudnya: kata kerja yang belum digabungkan dengan mana-mana imbuhan yang berkaitan dengan pelaku perbuatan.

Bentuk permulaan

=

9

PELAJARAN 2 KESERAGAMAN KATA KERJA DALAM BAHASA ARAB

Dalam bahasa Arab, kebanyakan kata kerja mempunyai bentuk permulaan yang sama dengan kata kerja yang disenaraikan dalam Jadual 1.1, Pelajaran 1. Persamaan yang dimaksudkan adalah dari segi bilangan huruf dan baris setiap huruf tersebut. Contohnya, kata kerja-kata kerja

persamaan yang wujud dari segi bilangan huruf dan barisnya.

, ,

dan

dikira serupa dengan

kerana

Anda perlu cekap mengesan persamaan bentuk kata kerja sebagai satu langkah penting untuk penguasaan bahasa Arab. Sebagai percubaan, pilih kata kerja-kata kerja di bawah untuk diisi ke dalam Ruang B, Jadual 2.1, berdasarkan bentuk yang serupa dengan kata kerja dalam Ruang A.

. Jadual 2.1. Ruang A Ruang B Contoh:

10

Untuk jawapan, sila rujuk Lampiran 1.

Bagi pelajaran berikutnya, setiap kata kerja di dalam Ruang A di atas dianggap mewakili kata kerja-kata kerja lain yang sama bentuk dengannya.

11

PELAJARAN 3 FORMULA BENTUK PERMULAAN

Dalam pelajaran lepas, telah dijelaskan bahawa kata kerja bahasa Arab mempunyai keseragaman dari segi bilangan huruf dan baris. Adakah anda telah ingat bentuk-bentuk kata kerja yang diberikan dalam Pelajaran 1 dan 2 itu? Jika anda belum ingat, barangkali anda boleh menggunakan cara yang direka oleh ahli nahu Arab untuk memudahkan para pelajar mengingati bentuk-bentuk tersebut. Apakah caranya? Ahli nahu Arab telah menggunakan beberapa huruf yang sama untuk setiap bentuk, iaitu huruf

,

dan

. Hasilnya adalah seperti berikut:

formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya formulanya

12

formulanya formulanya formulanya

Bagaimanakah cara menggunakan formula-formula di atas? Caranya seperti berikut:

Ambil suatu perkataan, kemudian tanyakan diri anda soalan ini: Apakah formula perkataan ini? Kemudian jawab soalan tersebut. Untuk jawapan, ada dua kemungkinan i. Kemungkinan pertama : ii. Kemungkinan kedua : Formulanya ialah . Perkataan ini tidak menepati mana-mana formula bentuk permulaan.

Contoh: i. Jika anda diberi perkataan . SOALAN : Apakah formula perkataan ini? JAWAPAN : Formulanya ialah .

ii. Jika anda diberi perkataan

SOALAN : Apakah formula perkataan ini? JAWAPAN : Perkataan ini tidak menepati mana-mana formula bentuk permulaan.

.

Untuk menjadikan diri anda mahir dan cekap, anda boleh melakukan latihan sendiri dengan menggunakan al-Quran. Pilih sekurang-kurangnya sepuluh perkataan setiap hari daripada al-Quran dan buat seperti yang dinyatakan di atas (soal diri anda Apakah formula perkataan ini? dan jawab).

Lakukanlah latihan ini setiap hari sehingga anda benar-benar cekap.

13

PELAJARAN 4 KATA KERJA LAMPAU DAN KATA KERJA KINI

1. Dari segi masa perbuatan, kata kerja-kata kerja dalam bahasa Arab boleh dibahagikan kepada dua: i. kata kerja yang menunjukkan perbuatan yang telah disempurnakan pada masa lalu ii. kata kerja yang menunjukkan perbuatan yang belum disempurnakan, sama ada kerana perbuatan itu masih berlangsung atau belum dilakukan.

Yang pertama dikenali sebagai ( kata kerja lampau) dan yang kedua dikenali (kata kerja kini). sebagai Berikut adalah beberapa contoh: i. .

Muhammad telah pergi ke Kuala Lumpur semalam.

Penjelasan: Oleh kerana pemergian Muhammad ke Kuala Lumpur telah disempurnakan pada hari sebelumnya, kata kerja lampau telah digunakan, iaitu

.

ii.

Ahmad belajar di Universiti Utara Malaysia. Penjelasan: Oleh kerana pengajian Muhammad masih berjalan (belum disempurnakan), maka kata kerja kini telah digunakan, iaitu

.

.

iii.

Orang-orang yang beriman akan masuk syurga.

.

14

Penjelasan: Oleh kerana kemasukan orang-orang beriman ke dalam syurga belum berlaku, maka kata kerja kini telah digunakan, iaitu

.

2. Bentuk permulaan-bentuk permulaan yang dijelaskan dalam Pelajaran 1 semuanya merupakan kata kerja lampau. Ini bermakna kata kerja lampau yang belum ditambah imbuhan pelaku mempunyai sekurang-kurangnya tiga huruf dan sebanyak-sebanyaknya enam huruf.

3. Kata kerja kini mesti dimulakan dengan salah satu daripada huruf-huruf berikut:

, ,dan

. Setiap huruf digunakan dalam situasi tertentu. Barisnya pula,

adakalanya fathah dan adakalanya dammah. Penjelasan terperinci mengenai perkara ini akan diberikan dalam Pelajaran 14, 15 dan 16.

Yang perlu anda ketahui setakat ini ialah fakta berikut: i. Bagi kumpulan kata kerja di bawah, kata kerja kini dibentuk dengan menambahkan

, , atau pada bahagian awal bentuk permulaan:Bentuk Permulaan Bentuk selepas ditambah

15

ii. Bagi kumpulan kata kerja di bawah, kata kerja kini dibentuk dengan membuang huruf pertama bentuk permulaannya dan menggantikan huruf pertama itu dengan , , atau

:

Bentuk Permulaan

Bentuk selepas ditambah

16

PELAJARAN 5 KATA GANTI ORANG PERTAMA, KEDUA DAN KETIGA DALAM BAHASA ARAB

Dalam bahasa Arab, kata ganti mempunyai pelbagai jenis dan bentuk. Namun ada satu bentuk utama kata ganti yang perlu anda ingat dengan cekap sebelum menguasai kata ganti-kata ganti yang lain. Kata ganti-kata ganti utama itu adalah: i. Orang pertamaBahasa Arab Bahasa Melayu

ii. Orang keduaBahasa Arab

Saya Kami / Kita

Bahasa Melayu

iii. Orang ketiga

Kamu (lelaki seorang) Kamu (perempuan seorang) Kamu (lelaki atau perempuan dua orang) Kamu (lelaki tiga orang atau lebih) Kamu (perempuan tiga orang atau lebih)

Bahasa Arab

Bahasa Melayu

Dia (lelaki) Dia (perempuan) 17

Mereka (lelaki atau perempuan dua orang) Mereka (lelaki tiga orang atau lebih) Mereka (perempuan tiga orang atau lebih)

18

PELAJARAN 6 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA LAMPAU: IMBUHAN ORANG PERTAMA

Seperti yang dijelaskan sebelum ini, kata kerja dalam bahasa Arab sering bergabung dengan imbuhan yang berkaitan dengan pelaku perbuatan. Dalam Pelajaran 1, memberi makna saya. Jadi, jika digabungkan dengan maknanya saya telah mempelajari.

diberikan sebagai contoh imbuhan yang digabungkan dengan kata kerja lampau untuk

telah

bermakna perbuatan mempelajari telah dilakukan oleh penutur (saya). Oleh itu,

(mempelajari), ini

Dalam pelajaran ini, kita akan melihat secara lebih terperinci imbuhan-imbuhan berkaitan pelaku yang digabungkan dengan kata kerja lampau untuk menunjukkan orang pertama.

Jadual-jadual berikut memberikan penjelasan terperinci mengenai imbuhan-imbuhan tersebut. 1. Saya sebagai pelaku: Contoh: Semalam saya pergi ke sekolah dengan Ahmad.

.

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Saya + kata kerja saya pergi = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya 19

2. Kami sebagai pelaku: Contoh: Semalam kami pergi ke zoo. Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kami + kata kerja kami pergi = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

.

di hujungnya

3. Kita sebagai pelaku: Contoh: Kita mesti bersyukur kepada Allah kerana kita berjaya dalam peperiksaan yang lalu. Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kita + kata kerja kita berjaya = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

.

di hujungnya

RUMUSAN Jadual berikut merumuskan kandungan pelajaran di atas:Pelaku Imbuhannya Gabungan dengan Bentuk Permulaan Bentuk + Imbuhan = Hasil permulaan

Saya Kami / Kita

+ +

jadi jadi

20

PELAJARAN 7 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA LAMPAU: IMBUHAN ORANG KEDUA

Sebagai sambungan kepada pelajaran lepas, berikut dijelaskan imbuhan-imbuhan berkaitan pelaku yang digabungkan dengan kata kerja lampau untuk menunjukkan orang kedua. 1. Kamu (lelaki) sebagai pelaku : Contoh: : Ahmad! Apa yang kamu makan di sekolah tadi? Ahmad : Saya tidak makan apaapa. Ibu

: . :

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu (lelaki) + kata kerja kamu makan = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya

2. Kamu (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Ibu : Fatimah! Adakah kamu sampai awal di sekolah? Fatimah : Ya, ibu!

: 21

.:

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu (perempuan) + kata kerja kamu sampai = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya

3. Kamu berdua (lelaki atau perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Ibu : Ahmad! Amin! Apa yang kamu berdua belajar di sekolah pada hari ini? Ahmad : Bahasa Inggeris dan matematik.

:!! .: :!! .:

Ibu

: Fatimah! Aminah! Sudahkah kamu berdua membaca al-Quran pada hari ini? Aminah : Belum. Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Kamu berdua + kata kerja Kamu berdua belajar Contoh Kamu berdua membaca > = >

Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya

4. Kamu semua (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Para pelajar sekalian! Saya harap kamu semua faham pelajaran ini.

. 22

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu semua (lelaki) + kata kerja Kamu semua faham = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya

5. Kamu semua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Puan-puan sekalian! Anda semua berjaya mendidik anak-anak anda, semoga Allah memberkati anda.

. Bahasa Arab = > Bentuk permulaan +

Penjelasan:Bahasa Melayu Kamu semua (perempuan) + kata kerja Anda semua berjaya

Kaedah Contoh

di hujungnya

RUMUSAN Jadual berikut merumuskan kandungan pelajaran di atas:Pelaku Imbuhannya Gabungan dengan Bentuk Permulaan Bentuk + Imbuhan = Hasil permulaan


+ + + + +

jadi jadi jadi jadi jadi

23

PELAJARAN 8 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA LAMPAU: IMBUHAN ORANG KETIGA

Sebagai lanjutan kepada penjelasan mengenai imbuhan orang kedua, berikut dijelaskan imbuhan-imbuhan berkaitan pelaku yang digabungkan dengan kata kerja lampau untuk menunjukkan orang ketiga. 1. Dia (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Khalil seorang pelajar yang rajin. Dia memperolehi keputusan cemerlang dalam peperiksaan yang lalu.

.

Penjelasan:Kaedah Contoh Bahasa Melayu Dia (lelaki) + kata kerja Dia memperolehi = > Bahasa Arab Bentuk permulaan tanpa imbuhan

2. Dia (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Rafidah seorang pelajar yang rajin. Dia memperolehi keputusan cemerlang dalam peperiksaan yang lalu.

. 24

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Dia (perempuan) + kata kerja Dia memperolehi = > Bahasa Arab Bentuk permulaan +

di hujungnya

3. Mereka berdua (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Khalil dan Farid adalah pelajar yang pintar. Mereka berdua memperolehi biasiswa kerajaan untuk mempelajari bidang kedoktoran.

.

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Mereka berdua (lelaki) + kata kerja Mereka berdua memperolehi = > Bahasa Arab Bentuk permulaan + di hujungnya

4. Mereka berdua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Faridah dan Jamilah adalah dua pelajar cemerlang. Mereka berdua memperolehi ijazah sarjana daripada Universiti Cambridge. Penjelasan:Bahasa Melayu Mereka berdua (perempuan) + kata kerja Mereka berdua memperolehi Bahasa Arab = > Bentuk permulaan +

.

Kaedah Contoh

di hujungnya

25

5. Mereka semua (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Farid, Khalil dan Jamil telah tamat belajar pada tahun lepas dan mereka semua mendapat pekerjaan di Syarikat Takaful sejak tiga bulan lalu.

.Bahasa Arab = > Bentuk permulaan +

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Mereka semua (lelaki) + kata kerja mereka semua mendapat

di hujungnya

6. Mereka semua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Faridah, Fatimah dan Jamilah belajar jurusan ekonomi, kemudian mereka semua mendapat pekerjaan di Bank Muamalat.

.

Penjelasan:Bahasa Melayu Mereka semua (perempuan) + kata kerja mereka semua mendapat Bahasa Arab = > Bentuk permulaan +

Kaedah Contoh

di hujungnya

26

RUMUSAN Jadual berikut merumuskan kandungan pelajaran yang dijelaskan di atas:Pelaku Imbuhannya Gabungan dengan Bentuk Permulaan Bentuk + Imbuhan = Hasil permulaan

Dia (lelaki) Dia (perempuan) Mereka (lelaki dua orang) Mereka (perempuan dua orang) Mereka (lelaki tiga orang atau lebih) Mereka (perempuan tiga orang atau lebih)

+ + + + + +

jadi jadi jadi jadi jadi jadi

27

PELAJARAN 9 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA KINI: IMBUHAN ORANG PERTAMA

Setelah dijelaskan imbuhan kepada kata kerja lampau dalam pelajaran-pelajaran sebelum ini, kita akan melihat pula imbuhan berkaitan pelaku dalam kata kerja kini. Dalam pelajaran ini kita akan meneliti dahulu imbuhan berkaitan orang pertama. Dalam Pelajaran 4, telah dijelaskan bahawa kata kerja kini mesti dimulakan dengan salah satu daripada huruf-huruf berikut:

, , dan .

Huruf-huruf ini ditambah di

bahagian awal bentuk permulaan kata kerja. Bagaimana keadaannya kata kerja kini apabila ia menunjukkan orang pertama? Berikut diberikan penjelasannya: 1. Saya sebagai pelaku: Contoh: Saya mendengar azan Maghrib di radio.

. Bahasa Arab = >

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Saya + kata kerja Saya mendengar

+

bentuk permulaan

28

2. Kami sebagai pelaku: Contoh: Kami berminat untuk memohon kemasukan ke Universiti Malaya. Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kami + kata kerja Kami berminat = > Bahasa Arab

.

+

bentuk permulaan

3. Kita sebagai pelaku: Contoh: Rasulullah SAW menyuruh kita memuliakan tetamu.

. ()

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kita + kata kerja Kita melakukan = > Bahasa Arab

+

bentuk permulaan

RUMUSAN Jadual berikut merumuskan kandungan pelajaran yang dijelaskan di atas:Siapa buat? Imbuhannya Gabungan dengan Bentuk Permulaan Bentuk + Imbuhan = Hasil permulaan

Saya Kami / Kita

... ...

+ +

... ...

jadi jadi

29

PELAJARAN 10 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA KINI: IMBUHAN ORANG KEDUA

Setelah melihat gabungan kata kerja dengan imbuhan berkaitan pelaku yang melibatkan orang pertama dalam pelajaran lepas, kita akan meneliti pula gabungan yang melibatkan orang kedua dalam pelajaran ini.

Sebagaimana dilihat sebelum ini, imbuhan yang melibatkan orang pertama hanya melibatkan penambahan di bahagian awal bentuk permulaan. Bagi imbuhan orang kedua pula, adakalanya imbuhan lain perlu dimasukkan di bahagian akhir bentuk permulaan, misalnya

bahagian akhir bentuk permulaan ialah Berikut diberikan penjelasan terperinci: 1. Kamu (lelaki) sebagai pelaku: Ibu

daripada bentuk permulaan

.

. Dalam contoh ini, imbuhan di

: Ahmad, kamu masuk tanpa memberi salam? Ahmad : Maafkan saya, ibu.

: .: Bahasa Arab

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu (lelaki) + kata kerja kamu masuk = >

+ bentuk permulaan

30

2. Kamu (perempuan) sebagai pelaku: Halimah : Fatimah! Adakah kamu suka buah kurma? Fatimah : Ya.

:!

. :

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu (perempuan) + kata kerja kamu suka = > Bahasa Arab

+

bentuk permulaan +

di hujungnya

3. Kamu berdua sebagai pelaku: Kamal : Ahmad! Amin! Adakah kamu berdua tahu lokasi baru kelas kita? Ahmad : Di sebelah perpustakaan.

:!! .: :! .: Bahasa Arab = >

Khadijah : Fatimah! Aminah! Adakah kamu berdua tahu nama guru yang baru itu? Fatimah : Ya, namanya Yusuf.

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu berdua + kata kerja kamu berdua tahu

+ bentuk permulaan +

di hujungnya

31

4. Kamu semua (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Para pelajar sekalian! Kamu semua belajar di sekolah agama, maka berpeganglah kepada akhlak yang mulia.

.

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu semua (lelaki) + kata kerja kamu semua belajar. = > Bahasa Arab


di hujungnya

5. Kamu semua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Wahai anak-anakku! Mengapa kamu semua lewat ke sekolah?

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Kamu semua (perempuan) + kata kerja Kamu semua lewat = > Bahasa Arab


di hujungnya

32



... ... ... ... ...

+ + + + +

... ... ... ... ...


33

PELAJARAN 11 IMBUHAN BERKAITAN PELAKU PERBUATAN DALAM KATA KERJA KINI: IMBUHAN ORANG KETIGA

Seperti imbuhan orang kedua, imbuhan orang ketiga juga adakalanya perlu dimasukkan di bahagian awal dan di bahagian akhir sekali gus. Contohnya daripada bentuk permulaan permulaan ialah

.

. Dalam contoh ini, imbuhan di bahagian akhir bentuk

yang digubah

Berikut diberikan penjelasan terperinci: 1. Dia (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Khalil mempunyai ramai kawan dan dia suka bermain bola sepak dengan mereka pada waktu petang.

. Bahasa Arab = >

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Dia (lelaki) + kata kerja dia suka

+ bentuk permulaan

2. Dia (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Rafidah seorang pegawai yang aktif. Dia benci orang yang malas.

. . 34

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Dia (perempuan) + kata kerja Dia benci = > Bahasa Arab

+ bentuk permulaan

3. Mereka berdua (lelaki) sebagai pelaku: Contoh: Khalil dan Farid merupakan sahabat baik. Mereka berdua tinggal di kampung yang sama.

. Bahasa Arab = >

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Mereka berdua (lelaki) + kata kerja Mereka berdua tinggal


di hujungnya

4. Mereka berdua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Faridah dan Jamilah merupakan sahabat baik. Mereka berdua tinggal di kampung yang sama.

. Bahasa Arab = >

Penjelasan:Bahasa Melayu Kaedah Contoh Mereka berdua (perempuan) + kata kerja Mereka berdua tinggal


di hujungnya

35

5. Mereka semua (lelaki) sebagai pelaku:: Contoh: Farid, Khalil dan Jamil merupakan pekerja-pekerja yang rajin dan ketika ini mereka semua bekerja di Jeddah.

.

Penjelasan:

Bahasa Melayu Kaedah Contoh Mereka semua (lelaki) + kata kerja Mereka semua bekerja = >

Bahasa Arab

+ bentuk permulaan + di hujungnya

6. Mereka semua (perempuan) sebagai pelaku: Contoh: Faridah, Fatimah dan Jamilah adalah pekerja-pekerja yang rajin. Mereka semua bekerja bersungguh-sungguh dan penuh teliti.

.

Penjelasan:Bahasa Melayu Mereka semua (perempuan) + kata kerja Mereka semua bekerja Bahasa Arab = >

Kaedah Contoh


36


Dia (lelaki) Dia (perempuan) Mereka (lelaki dua orang) Mereka (perempuan dua orang) Mereka (lelaki tiga orang atau lebih) Mereka (perempuan tiga orang atau lebih)

... ... ...

... ... ...

+ + + + + +

... ... ...


... ... ...

37

NOTA RINGKAS ULANGKAJI RINGKASAN KAEDAH GABUNGAN KATA KERJA DENGAN IMBUHAN BERKAITAN PELAKU

Jadual berikut merumuskan kandungan Pelajaran-Pelajaran 6, 7 dan 8 yang melibatkan gabungan imbuhan berkaitan pelaku dengan kata kerja lampau:Pelaku Imbuhannya Contoh

Dia (lelaki) Mereka (lelaki dua orang) Mereka (lelaki tiga orang atau lebih) Dia (perempuan) Mereka (perempuan dua orang) Mereka (perempuan tiga orang atau lebih)

+ + + + + +

= = = = = =

Kamu (lelaki seorang) Kamu (lelaki dua orang) Kamu (lelaki tiga orang atau lebih) Kamu (perempuan seorang) Kamu (perempuan dua orang) Kamu (perempuan tiga orang atau lebih)

+ + + + + +

= = = = = =

Saya Kami / Kita

+ +

= =

38

Jadual berikut pula merumuskan kandungan Pelajaran-Pelajaran 9, 10 dan 11 yang melibatkan gabungan imbuhan berkaitan pelaku dengan kata kerja kini:Pelaku Imbuhannya Contoh

Dia (lelaki) Mereka (lelaki dua orang) Mereka (lelaki tiga orang atau lebih) Dia (perempuan) Mereka (perempuan dua orang) Mereka (perempuan tiga orang atau lebih)

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

+ + + + + +

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

= = = = = =

Kamu (lelaki seorang) Kamu (lelaki dua orang) Kamu (lelaki tiga orang atau lebih) Kamu (perempuan seorang) Kamu (perempuan dua orang) Kamu (perempuan tiga orang atau lebih)

+ + + + + +

= = = = = =

Saya Kami / Kita

+ +

= =

39

PELAJARAN 12 PELAKU MASKULIN DAN PELAKU FEMININ

1. Dalam pelajaran-pelajaran lalu, anda telah melihat bahawa keadaan kata kerja dalam bahasa Arab sering berbeza mengikut jantina pelaku sesuatu perbuatan. Contohnya, jika Ahmad dan Farid menulis, kata kerjanya ialah

. Tetapi jika Fatimah dan Rafidah yang menulis, kata kerjanya ialah dan . dan Ahmad dan Farid adalah nama untuk orang lelaki dan dalam bahasa Arab, ini disebut

. Terjemahannya ialah maskulin. Fatimah dan Rafidah pula ialah nama untukorang perempuan dan dalam bahasa Arab, ini disebut . Terjemahannya ialah feminin.

Di sini dapat dilihat bahawa dalam bahasa Arab, ada perbezaan antara maskulin dan feminin. Sebenarnya, semua kata nama dalam bahasa Arab tergolong dalam salah satu daripada dua kumpulan ini. Tetapi bagaimanakah kita dapat membezakan antara keduanya?

Bagi manusia dan haiwan, penentuan mudah dilakukan kerana manusia dan haiwan ada lelaki dan perempuan, jantan dan betina. Yang lelaki/jantan adalah maskulin dan yang perempuan/betina adalah feminin.

Namun, dalam bahasa Arab, benda-benda yang tidak berjantina seperti pen, buku, kereta dan sebagainya tetap dikategorikan juga kepada maskulin dan feminin. Contohnya, (pen) dan ( buku) dikategorikan sebagai maskulin, manakala dan ( kereta) dikategorikan sebagai feminin.

( perpustakaan)

40

Secara umumnya, kaedah untuk membezakan antara maskulin dan feminin ialah seperti berikut: Kata nama yang berakhir dengan huruf ta dalam bentuk ( adalah feminin. Yang tidak berakhir dengan biasanya adalah maskulin.

)

2. Dalam Pelajaran 6 hingga 11, telah dijelaskan bahawa keadaan kata kerja perlu diubah alih berdasarkan pelaku perbuatan. Cuma yang dijelaskan dalam pelajaran-pelajaran tersebut ialah pelaku-pelaku dari kalangan manusia. Bagaimanakah keadaan kata kerja berubah jika pelaku-pelaku perbuatan bukan manusia? Penjelasannya seperti berikut:

1

Seekor haiwan maskulin Satu benda/konsep maskulin Dua haiwan maskulin Dua benda/konsep maskulin Tiga haiwan maskulin atau lebih Tiga benda/konsep maskulin atau lebih Seekor haiwan feminine Satu benda/konsep feminin Dua haiwan feminin Dua benda/konsep feminin Tiga haiwan feminin atau lebih Tiga benda/konsep feminin atau lebih

sama seperti dia lelaki sama seperti mereka berdua lelaki

2

3

sama seperti dia perempuan

4

sama seperti dia perempuan sama seperti mereka berdua perempuan

5

6


41

Contoh-contoh: 1 Seekor haiwan maskulin Satu benda/konsep maskulin sama seperti dia lelaki

i.

Saya nampak seekor kerbau sedang meragut rumput di ladang. ii.

.

Adakah komputer berguna dalam pengajaran? Penjelasan contoh:

adalah kerbau jantan (tanpa ,)jadi ia merupakan haiwan maskulin. Oleh

kerana ia maskulin dan bilangannya satu, maka bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk dia lelaki - . Huruf alif selepas sin ditulis kerana sin berbaris dua fathah. Alif ini tidak ditulis jika sin berbaris dua dammah atau dua kasrah.

pula ialah satu benda maskulin (tanpa .)Jadi, oleh kerana ia maskulin danuntuk dia lelaki - .

bilangannya satu, maka bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja

2

Dua haiwan maskulin Dua benda/konsep maskulin

sama seperti

mereka berdua lelaki

i.

Saya nampak dua ekor burung terbang di depan rumah. ii.

.

Iman dan amal soleh mendekatkan manusia kepada Allah. Penjelasan contoh:

.

maknanya dua ekor burung jantan, jadi ia merupakan haiwan maskulin. sama dengan bentuk kata kerja untuk mereka berdua lelaki - .

Oleh kerana ia maskulin dan bilangannya dua, bentuk kata kerja untuknya adalah

42

Dalam contoh kedua, dan

(tanpa .)Jadi, oleh kerana kata kerja perlu merujuk kepada dua konsep

merupakan dua konsep maskulin

maskulin, maka bentuk untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk

mereka berdua lelaki - . 3

Tiga haiwan maskulin atau lebih Tiga benda/konsep maskulin atau lebih

sama seperti

dia perempuan

i.

Saya lihat tiga ekor harimau sedang berjalan di bawah sebatang pokok di dalam zoo. ii.

. .

Rasa takut, keluh kesah dan kesedihan boleh menyebabkan penyakit. Penjelasan contoh:

adalah harimau jantan (seekor). Jika tiga ekor atau lebih, ia disebut . Oleh kerana tidak berakhir ,maka ia adalah maskulin. Namun oleh apabila bilangannya tiga, bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk dia perempuan -

. dan merupakan tiga konsep maskulin

Dalam contoh kedua, ,

(tanpa .)Jadi, bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk dia perempuan - . 4 Seekor haiwan feminine Satu benda/konsep feminin


i.

Saya nampak seekor lembu betina sedang minum air daripada baldi itu. ii.

.

Adakah kereta menyebabkan pencemaran alam sekitar? 43

Penjelasan contoh:

adalah lembu betina (ada di hujung), jadi ia merupakan haiwan feminin. Oleh kerana ia feminin dan bilangannya satu, maka bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk dia perempuan - .

pula ialah satu benda feminin (ada di hujung). Jadi, oleh kerana ia dengan bentuk kata kerja untuk dia perempuan -

feminin dan bilangannya satu, maka bentuk kata kerja untuknya adalah sama

.

5

Dua haiwan feminin Dua benda/konsep feminin

sama seperti

mereka berdua perempuan

i.

Saya nampak dua ekor unta betina itu membawa barang-barang perniagaan. ii.

.

Kereta dan kapal terbang menolong manusia dalam pengangkutan.

.

Penjelasan contoh:

maknanya dua ekor unta betina, jadi ia merupakan haiwan feminin. Olehkerana ia feminin dan bilangannya dua, bentuk kata kerja untuknya adalah sama

dengan bentuk kata kerja untuk mereka berdua perempuan - . Dalam contoh kedua, dan

di hujung). Jadi, untuk merujuk kepada dua benda feminin ini, maka bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk mereka berdua perempuan -

merupakan dua benda feminin (ada

.

44

6

Tiga haiwan feminin atau lebih Tiga benda/konsep feminin atau lebih

sama seperti

dia perempuan

i.

Saya nampak tiga ekor ayam bertelur di bawah sebatang pokok. ii.

. .

Saya nampak empat buah pesawat sedang meninggalkan lapangan terbang. Penjelasan contoh:

adalah ayam betina (seekor). Jika tiga ekor atau lebih, ia disebut . Jadi adalah haiwan feminin. Oleh kerana ia feminin dan bilangannya perempuan - .

tiga, bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata kerja untuk dia

pula adalah kapal terbang (sebuah). Jika tiga buah atau lebih, ia disebut . Jadi, adalah benda feminin. Oleh kerana ia feminin dan kerja untuk dia perempuan -

bilangannya tiga, bentuk kata kerja untuknya adalah sama dengan bentuk kata

.

45

PELAJARAN 13 KAEDAH BARIS UNTUK KATA KERJA LAMPAU

Dalam Pelajaran 1, anda telah diperkenalkan dengan konsep bentuk permulaan. Bentukbentuk permulaan sebenarnya adalah kata kerja lampau yang tidak ditambah dengan apaapa imbuhan pelaku. Dalam Pelajaran 6, 7 dan 8 pula, anda telah mempelajari bagaimana imbuhan-imbuhan pelaku digabungkan dengan bentuk permulaan. Hasil gabungan itu membentuk pelbagai bentuk kata kerja lampau berdasarkan kepelbagaian pelakunya. Di sini, anda akan mempelajari keadaan baris bentuk permulaan apabila digabungkan dengan imbuhan pelaku bentuk lampau kerana adakalanya perubahan baris akan berlaku. Jadual di bawah menjelaskan kedudukan tersebut:

1. Gabungan dengan Bentuk permulaan

, +

dan

. , . ,

Baris huruf akhir bentuk permulaan dikekalkan. Contoh:- jadi .

46

2. Gabungan dengan , Bentuk permulaan

, , , , , dan . +

, , , , , , ,

Baris huruf akhir bentuk permulaan diletakkan baris sukun. Contoh:- jadi .

Bagi kata kerja yang huruf akhirnya bersabdu, jadikan huruf bersabdu itu dua huruf dan jadikan huruf terakhir berbaris sukun. Jadi, sebagai misal:

+

=

3. Gabungan dengan Bentuk permulaan

. +

Baris huruf akhir bentuk permulaan diubah kepada dammah. Contoh:- jadi .

47

PELAJARAN 14 KAEDAH BARIS UNTUK KATA KERJA KINI: SITUASI GABUNGAN BENTUK PERMULAAN DENGAN IMBUHAN ORANG PERTAMA

Dalam Pelajaran 13, anda telah lihat keadaan yang berlaku apabila wujud gabungan bentuk permulaan dengan imbuhan pelaku untuk kata kerja lampau. Dalam pelajaran ini dan dua pelajaran berikutnya, kita akan menyentuh pula keadaan dalam kata kerja kini. Oleh kerana kata kerja kini lebih rumit, kita akan mulakan dahulu dengan situasi yang melibatkan orang pertama sahaja. Dalam Pelajaran 15 dan 16 nanti, kita akan lihat pula situasi yang melibatkan orang kedua dan orang ketiga.

Sebagai kefahaman asas, anda perlu ingat fakta berikut: apabila imbuhan orang pertama digabungkan dengan bentuk permulaan untuk menghasilkan kata kerja kini, huruf-huruf dalam bentuk permulaan akan mengalami perubahan baris. Perubahan baris tersebut diperincikan dalam jadual-jadual di bawah. 1. Imbuhan kepada kumpulanBentuk Permulaan Imbuhan

,

dan .

Penentuan Baris 1. hamzah dan nun berbaris fathah 2. huruf pertama bentuk permulaan diletakkan baris sukun 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

Contoh

48

2. Imbuhan kepada kumpulanBentuk Permulaan Imbuhan

,

dan

. Contoh

Penentuan Baris 1. hamzah dan nun berbaris fathah 2. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.


,

dan

. Contoh

Penentuan Baris 1. hamzah dan nun berbaris fathah 2. huruf pertama bentuk permulaan (alif) dibuang 3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

49


, dan . Penentuan Baris Contoh

1. hamzah dan nun berbaris dammah 2. huruf sebelum huruf akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.


.Penentuan Baris Contoh

1. hamzah dan nun berbaris dammah. 2. huruf pertama bentuk permulaan (hamzah) dibuang 3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

50

PEMETAAN HASIL PELAJARAN Jika anda memahami sepenuhnya kandungan pelajaran di atas, hasilnya anda akan dapat memetakan bentuk-bentuk kata kerja kini yang terbabit seperti berikut: 1. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

2. KumpulanPelaku

dan

,

Kata kerja kini

3. KumpulanPelaku

dan

,

Kata kerja kini

4. KumpulanPelaku

Kata kerja kini

, dan Kata kerja kini

5. KumpulanPelaku

51

PELAJARAN 15 KAEDAH BARIS UNTUK KATA KERJA KINI: SITUASI GABUNGAN BENTUK PERMULAAN DENGAN IMBUHAN ORANG KEDUA

Sebagai sambungan kepada pelajaran lepas, pelajaran ini menjelaskan situasi bentuk permulaan dari segi baris apabila digabungkan dengan imbuhan orang kedua untuk membentuk kata kerja kini. Perinciannya diberikan dalam jadual-jadual di bawah.

1. Imbuhan kepada kumpulan

,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta berbaris fathah

2. huruf pertama bentuk permulaan diletakkan baris sukun 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

b. Imbuhan di bahagian awal dan akhir. i. Imbuhan

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 1(a) di atas perlu diikuti seperti biasa, hanya tambahkan di bahagian akhir. Contoh:

...

+

=

= +

52

ii . Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 1(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif dalam . Contoh:

+

=

= +

Penjelasan: Huruf ha yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 1(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya dalam . Contoh:

+

=

= +

Penjelasan: Huruf ha yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya.

53

iv. Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 1(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada sukun. Contoh:

+

=

= +

Penjelasan: Huruf ha yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun.


,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta berbaris fathah 2. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

b. Imbuhan di bahagian awal dan akhir. i. Imbuhan Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 2(a) di atas perlu diikuti seperti biasa, hanya tambahkan di bahagian akhir. Contoh:

...

+

=

+

=

54

ii . Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf mim yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 2(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya dalam . Contoh:

+

=

+

=

Penjelasan: Huruf mim yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya.

55

iv. Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf mim yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun.


,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta berbaris fathah

2. huruf pertama bentuk permulaan (alif) dibuang 3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

56



...

ii . Imbuhan

+

=

+

=

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf dal yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 3(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya dalam .

57

Contoh:

+

=

+

=

Penjelasan: Huruf dal yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya.

iv. Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf dal yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun.



a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan

1. ta berbaris dammah

2. huruf sebelum huruf akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

58



...

ii . Imbuhan

+

=

+

=

...


+

=

+

=


iii. Imbuhan

...


59

Contoh:

+

=

+

=

Penjelasan: Huruf dal yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya.

iv. Imbuhan

...


+

=

+

=




. Contoh

Penentuan Baris 1. ta berbaris dammah. 2. huruf pertama bentuk permulaan (hamzah) dibuang

3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

60



...

ii . Imbuhan

+

=

+

=

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf sad yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...


61

Contoh:

+

=

+

=

Penjelasan: Huruf sad yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada kasrah untuk disesuaikan dengan ya. iv. Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf sad yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun. PEMETAAN HASIL PELAJARAN Kandungan pelajaran di atas secara keseluruhannya boleh dipetakan seperti berikut: 1. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

62

2. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

3. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

4. KumpulanPelaku

36

dan ,

Kata kerja kini

5. KumpulanPelaku

Kata kerja kini

46

PELAJARAN 16 KAEDAH BARIS UNTUK KATA KERJA KINI: SITUASI GABUNGAN BENTUK PERMULAAN DENGAN IMBUHAN ORANG KETIGA

Pelajaran lepas membincangkan imbuhan orang kedua dalam kata kerja kini, pelajaran ini pula menjelaskan keadaan baris kata kerja kini yang telah bergabung dengan imbuhan orang ketiga. Perinciannya diberikan dalam jadual-jadual di bawah.


,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta dan ya berbaris fathah 2. huruf pertama bentuk permulaan diletakkan baris sukun 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.



. ...

+

=

+

=

65

ii . Imbuhan

...dan ...


+

= =

+ +

=

+

=

Penjelasan: Huruf ba yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf ba yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun.

66


,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta dan ya berbaris fathah 2. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.



. ...

ii . Imbuhan

+

=

+

=

...dan ...


+

= =

+ +

=

67

+

=


iii. Imbuhan

...


+

=

+

=



,

dan

. Contoh

a. Imbuhan di bahagian awal sahaja.Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta dan ya berbaris fathah

2. huruf pertama bentuk permulaan (alif) dibuang

3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

68



...

ii . Imbuhan

+

=

+

=

...dan ...


+

=

+ +

=

+

=

=


iii. Imbuhan

...

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 3(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada sukun.

69

Contoh:

+

=

+

=

Penjelasan: Huruf dal yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun. 4. Imbuhan kepada kumpulan . Bentuk Permulaan Imbuhan Penentuan Baris 1. ta dan ya berbaris fathah Contoh

2. huruf pertama bentuk permulaan (alif) dibuang 3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.




1. ta dan ya berbaris dammah

2. huruf sebelum huruf akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 3. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah.

70



...

ii . Imbuhan

+

=

...

+

=

...

dan


+

=

+ +

=

+

=

=

Penjelasan: Huruf ra yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif. iii. Imbuhan

...


+

=

+

=

71



. Penentuan Baris 1. ta dan ya berbaris dammah. 2. huruf pertama bentuk permulaan (hamzah) dibuang 3. huruf kedua bentuk permulaan diletakkan baris sukun 4. huruf sebelum akhir bentuk permulaan dibariskan kasrah 5. huruf akhir bentuk permulaan dibariskan dammah. Contoh




...

ii . Imbuhan

+

=

...

+

=

...

dan

Perubahan-perubahan baris yang dijelaskan dalam perenggan 6(a) di atas perlu diikuti seperti biasa kecuali baris huruf akhir bentuk permulaan. Bagi huruf akhir bentuk 72

permulaan, barisnya perlu diubah daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif dalam . Contoh:

+

= =

+ +

=

+

=

Penjelasan: Huruf sad yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada fathah untuk disesuaikan dengan alif.

iii. Imbuhan

...


+

=

+

=

Penjelasan: Huruf sad yang merupakan huruf akhir bentuk permulaan diubah barisnya daripada dammah kepada sukun.

73

RUMUSAN HASIL PELAJARAN :Hasil pelajaran di atas dapat dipetakan secara keseluruhannya seperti berikut 1. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

2. KumpulanPelaku

,

dan

Kata kerja kini

3. KumpulanPelaku

dan

,

Kata kerja kini

47

4. KumpulanPelaku

Kata kerja kini

5. KumpulanPelaku

dan , Kata kerja kini Kata kerja kini

f. KumpulanPelaku

57

PELAJARAN 17 KATA KERJA PERINTAH

1. Dalam bahasa Arab, ada bentuk khas untuk kata kerja yang ingin digunakan untuk menyuruh seseorang melakukan sesuatu. Kata kerja dalam bentuk khas ini dinamakan

bererti pergi, tetapi untuk menyuruh seorang lelaki pergi ke sesuatu tempat, kita perlu katakan kepada lelaki itu . (kata kerja perintah). Contohnya, inilah kata kerja perintah. Jadi, ia berlainan daripada bentuk kata kerja lampau atau bentuk kata kerja kini.

2. Bentuk khas untuk kata kerja perintah dihasilkan dengan mengikut langkah-langkah berikut:Langkah 1 Hasilkan kata kerja kini daripada bentuk permulaan sesuatu kata kerja. Langkah 2 Buangkan huruf pertama kata kerja kini. Langkah 3 Jika huruf selepas huruf pertama yang dibuang berbaris sukun, masukkan huruf alif sebelumnya. Jika ia tidak berbaris sukun, tidak perlu ditambah apa-apa. Langkah 4 Letakkan baris sukun pada huruf akhir

Contoh Contoh

> >

> >

> >

> >

76

Penjelasan contoh:

Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Langkah 4

>

>

>

>

bererti dia

tidak boleh dibaca Huruf

Huruf pertama kata kerja kini di dalam contoh ini

gembira, jadi kita ambil kata kerja kini ialah ya. Apabila ya yang menunjukkan dibuang daripada dia juga, iaitu

kerana bermula dengan baris sukun, jadi perlulah

mulanya

berbaris dammah, jadi barisnya ditukar ditambah huruf alif yang kepada sukun. mewakili suara hamzah. Hasilnya : Dalam contoh ini, hamzah dalam bentuk alif ini dibariskan kasrah.

jadilah

.

,

.

Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Langkah 4

>

>

>

>

bererti diagembira, jadi kita ambil kata kerja kini

Huruf pertama kata kerja kini di dalam contoh ini

boleh dibaca keranabermula dengan baris fathah, jadi tidak perlu

Huruf lam mulanya berbaris dammah, jadi barisnya ditukar kepada

ialah ya. Apabila ya yang menunjukkan dibuang daripada dia juga, iaitu

.

jadilah

.

,

ditambah huruf alif yang sukun. Hasilnya : mewakili suara hamzah.

.

77

3. Kata kerja perintah yang terhasil daripada langkah-langkah yang dinyatakan di atas digunakan khusus untuk menyuruh atau memerintah seorang lelaki. Maknanya, kita tidak boleh menggunakan

lebih daripada seorang.

atau

untuk menyuruh orang perempuan atau lelaki yang

4. Untuk menyuruh perempuan atau lelaki yang lebih daripada seorang, anda perlu menghasilkan kata kerja perintah untuk seorang lelaki mengikut langkah-langkah tadi, kemudian lakukan langkah tambahan berikut:Orang yang hendak disuruh 1 Seorang perempuan Langkah tambahan Kasrahkan huruf akhir dan tambahkan huruf ya selepasnya Fathahkan huruf akhir dan tambahkan huruf alif selepasnya Contoh

2

Dua orang (lelaki atau perempuan)

3

Tiga orang perempuan atau lebih

Tambahkan huruf nun yang berbaris fathah selepasnya

4

Tiga orang lelaki atau lebih

Dammahkan huruf akhir dan tambahkan

selepasnya

jadi jadi jadi jadi jadi jadi jadi jadi

78

PELAJARAN 18 KATA KERJA AKAR DAN PENAMBAHAN KEPADANYA

1. Dalam bahasa Melayu, perkataan memainkan dan bermain, contohnya, berasal daripada perkataan main. Dari sini, perkataan main disebut sebagai kata akar.

Dalam bahasa Arab, kebanyakan kata akar adalah dari jenis kata kerja. Contoh: Daripada

(tahu), terhasil:

( memberitahu) ( mengajar) ( belajar) ( bertanyakan maklumat) merupakan kata kerja, ini

Dalam contoh ini,

bermakna ia adalah kata kerja akar.

adalah kata akar, dan oleh kerana

2. Kata kerja akar dalam bahasa Arab mempunyai sama ada tiga huruf atau empat huruf. Contoh kata kerja akar tiga huruf :

Contoh kata kerja akar empat huruf : 3. Kata kerja akar tiga huruf boleh menerima satu bentuk penambahan atau beberapa bentuk penambahan di bawah:

79

Penambahan 1 Huruf tengah kata kerja akar digandakan 2

Contoh

jadi

ditambah sebelum huruf pertamakata kerja akar

jadi

3

ditambah selepas huruf pertamakata kerja akar

jadi

ditambah sebelum huruf pertama4 kata kerja akar dan huruf kedua kata kerja akar digandakan

jadi

5

ditambah sebelum huruf pertama kata kerja akar dan ditambahsebelum huruf kedua kata kerja akar

jadi

6

dan ditambah sebelum hurufpertama kata kerja akar

jadi

7


jadi

ditambah sebelum huruf pertama8 kata kerja akar dan huruf ketiga kata kerja akar digandakan 9

jadi

,

dan

ditambah sebelum

jadi

huruf pertama kata kerja akar

80

4. Daripada kata kerja akar empat huruf, keadaan berikut mungkin berlaku:Penambahan Contoh


jadi

5. Mana-mana kata kerja yang telah menerima penambahan seperti yang dijelaskan di atas dinamakan ( kata kerja terbitan).

Apakah pentingnya mengetahui bentuk-bentuk penambahan kepada kata kerja akar? Salah satu sebab utamanya untuk mencari sesuatu perkataan dalam kamus. Dalam bahasa Melayu, jika kita ingin mencari perkataan bermain dalam kamus, kita mesti mencarinya dalam bahagian M bukannya bahagian B kerana bermain kata akarnya ialah main. Begitu juga dengan bahasa Arab, jika kita ingin mencari perkataan , kita mesti mencarinya dalam bahagian , di bawah perkataan penambahan kepada kata kerja akar tersebut.

kerana

adalah

81

PELAJARAN 19 FORMULA KATA KERJA

Pelajaran lepas menjelaskan penambahan yang boleh berlaku kepada kata kerja akar. Untuk membolehkan bentuk-bentuk penambahan tersebut mudah diingati, ahli-ahli bahasa Arab telah mereka formula-formula untuk perkataan sepertimana yang ditunjukkan sebelum ini dalam Pelajaran 3. Kaedah ini bagaikan formula-formula matematik yang sering menggunakan huruf-huruf seperti x, y dan sebagainya. Namun, jika dalam matematik, huruf x dan y sering digunakan, huruf-huruf yang dipakai untuk formula kata kerja dalam bahasa Arab pula ialah

dalam bahasa Arab sebagai ( huruf formula). 1. Huruf

, dan . Huruf-huruf ini dikenali

Berikut dijelaskan dengan lebih terperinci bagaimana huruf-huruf ini digunakan:

, dan

digunakan untuk mewakili huruf-huruf dalam kata kerja akar.

i. Dalam kata kerja akar tiga huruf,

kedua dan mewakili huruf ketiga. Contoh :

mewakili huruf pertama,

mewakili huruf

(Perhatian: Sila baca jadual di bawah dari kanan ke kiri.)Huruf ketiga Huruf kedua Huruf pertama

bagi

Huruf kata kerja sebenar Huruf formula

Baris huruf formula mesti sentiasa mengikut baris huruf kata kerja sebenar. Oleh itu,

, formulanya ialah . mewakili huruf pertama,

ii. Dalam kata kerja akar empat huruf,

kedua dan mewakili huruf ketiga dan keempat.

mewakili huruf

82

Contoh:

(Perhatian: Sila baca jadual di bawah dari kanan ke kiri.)Huruf keempat Huruf ketiga Huruf kedua Huruf pertama

.


Seperti dinyatakan di atas, baris huruf formula mesti sentiasa mengikut baris huruf kata kerja sebenar, jadi, formula untuk ialah

iii. Bagi kata kerja akar yang sudah menerima penambahan seperti yang dijelaskan dalam Pelajaran 10 , huruf formula fa, ain dan lam digunakan untuk huruf-huruf kata kerja akar sahaja. Huruf-huruf penambahan tidak diubah. Contoh:

mempunyai penambahan alif selepas huruf pertama kata kerja akar. Jadi:

(Perhatian: Sila baca jadual berikut dari kanan ke kiri.)

formula untuk

ialah

.


Baris huruf formula mesti sentiasa mengikut baris huruf kata kerja sebenar. Oleh itu:

2. Berikut diberikan formula untuk semua bentuk kata kerja yang menerima penambahan seperti yang dijelaskan dalam Pelajaran 18 sebelum ini. i. Penambahan kepada kata kerja akar tiga hurufKata Kerja Penambahan Huruf tengah kata kerja akar digandakan Formula Kata Kerja

83

ditambah sebelum huruf pertama katakerja akar

ditambah selepas huruf pertama katakerja akar

ditambah sebelum huruf pertamakata kerja akar dan huruf kedua kata kerja akar digandakan


dan ditambah sebelum hurufpertama kata kerja akar

ditambah sebelum huruf pertama kata kerja akar dan ditambah sebelumhuruf kedua kata kerja akar

ditambah sebelum huruf pertama katakerja akar dan huruf ketiga kata kerja akar digandakan

,

dan

ditambah sebelum

huruf pertama kata kerja akar

ii. Penambahan kepada kata kerja akar empat hurufKata Kerja Penambahan Formula Kata Kerja


Peringatan Penting: Anda perlu menghafal formula kata kerja yang ditunjukkan di atas sehingga cekap kerana ia mempunyai pelbagai kegunaan yang akan ditunjukkan kemudian. Antara latihan yang anda boleh lakukan untuk menjadikan anda cekap ialah 84

latihan mencari perkataan dan menentukan formulanya. Sebagai contoh, lakukan latihan berikut setiap hari: cari daripada al-Quran sekurang-kurangnya sepuluh perkataan yang menepati salah satu formula yang disebutkan dalam pelajaran ini. Lakukanlah latihan begini setiap hari sehingga anda benar-benar mahir dan cekap.

85

PELAJARAN 20 PENENTUAN BARIS KATA KERJA AKAR

I. Kata kerja akar empat huruf Semua kata kerja akar empat huruf mempunyai baris yang sama, iaitu baris fathah bagi huruf pertama, ketiga dan keempat dan baris sukun untuk huruf kedua. Contoh:

Jika dibentuk kata kerja kini, huruf ketiga diubah barisnya kepada kasrah dan huruf keempat diubah barisnya kepada dammah. Jadi:

II. Kata kerja akar tiga huruf 1. Kata kerja akar tiga huruf sentiasa berbaris fathah bagi huruf pertama dan huruf ketiga. Bagi huruf kedua, keadaannya tidak menentu kerana ada yang berbaris fathah, ada yang berbaris kasrah dan ada yang berbaris dammah. Oleh kerana ia tidak menentu, cara untuk mengetahui baris yang betul adalah dengan merujuk kamus. Penentuan baris huruf kedua ini tidak boleh sama sekali dilakukan secara rambang dengan tanggapan sendiri.

86

2. Anda telah lihat contoh kata kerja akar dengan baris berbeza di tengahnya sebelum ini, iaitu , dan

. Berikut adalah beberapa contoh lain:

Kumpulan Kumpulan Kumpulan

3. Dalam keadaan biasa, baris huruf tengah ini tidak boleh diubah apabila digabungkan dengan mana-mana imbuhan berkaitan pelaku untuk kata kerja lampau. Contoh:Kata kerja akar Contoh gabungan dengan imbuhan pelaku Penjelasan

Walau apa pun imbuhan pelaku dimasukkan, baris tengah kata kerja akar tetap tidak berubah.

87

4. Apabila kata kerja akar tiga huruf diubah menjadi kata kerja kini, baris huruf tengah kata kerja akar itu adakalanya berubah, adakalanya tidak berubah. Penjelasannya seperti berikut: i. Jika huruf tengah kata kerja akar berbaris dammah, sudah pasti huruf itu kekal berbaris dammah dalam kata kerja kini. Contoh:

ii. Jika huruf tengah kata kerja akar berbaris kasrah, baris huruf itu biasanya berubah kepada fathah. Contoh:

iii. Jika huruf tengah kata kerja akar berbaris fathah, baris huruf itu mungkin kekal fathah dan mungkin juga berubah kepada kasrah atau dammah. Perubahannya tidak menentu, jadi kita mesti merujuk kamus untuk menentukan baris yang betul. Contoh:

88

5. Dalam Pelajaran 19, telah dijelaskan bahawa formula kata kerja mempunyai pelbagai kegunaan. Antaranya, ia boleh digunakan untuk menyifatkan perubahan daripada kata kerja lampau kepada kata kerja kini seperti berikut: i. Bagi semua kata kerja akar yang berbentuk , kata kerja kininya berbentuk

. .

ii. Bagi semua kata kerja akar yang berbentuk , kata kerja kininya berbentuk

Secara ringkasnya, kaedah di atas boleh digambarkan dengan formula berikut: Setiap Setiap

jadi jadi

Perhatian : Dalam formula di atas, huruf ya digunakan untuk menunjukkan bentuk kata kerja kini. Sebagaimana yang telah dijelaskan dalam Pelajaran 9 hingga 11, huruf ya ini perlu diubah kepada hamzah, ta atau nun berdasarkan pelaku perbuatan yang ditampilkan di dalam ayat.

89

PELAJARAN 21 PENENTUAN BARIS KATA KERJA TERBITAN

1. Telah dijelaskan dalam Pelajaran 18 dan 19 bahawa kata kerja akar tiga huruf mungkin menerima penambahan yang menjadikannya dalam satu atau beberapa bentuk berikut:

Bagi kata kerja akar empat huruf, ia mungkin menerima penambahan yang menjadikannya dalam bentuk . 2. Berbeza dengan kata kerja akar, semua bentuk-bentuk di atas mempunyai baris yang tetap, tidak kira apa juga baris kata kerja akarnya. Contoh:Kata kerja terbitan dan akarnya

Penjelasan

asalnya asalnya asalnya

,

baris yang sama walaupun baris kata kerja akar masing-masing berbeza.

dan mempunyai

3. Keseragaman baris juga wujud dalam perubahan kata kerja daripada bentuk lampau kepada bentuk kini. Oleh kerana perubahan tersebut seragam, maka ia boleh ditunjukkan dalam bentuk formula seperti berikut:Formula Ubah Alih Kata Kerja Lampau kepada Kata Kerja Kini 1 3 5 7

jadi jadi jadi jadi

2 4 6 8

jadi jadi jadi jadi

90

9

jadi

01

jadi

Perhatian: Dalam formula ubah alih di atas, huruf ya digunakan untuk menunjukkan ,11 bentuk kata kerja kini. Sebagaimana yang telah dijelaskan dalam Pelajaran 9, 10 dan huruf ya ini perlu diubah kepada hamzah, ta atau nun berdasarkan pelaku perbuatan yang .ditampilkan di dalam ayat :Contoh-contoh1

> >

2

> >

3

> >

4

> >

5

> > > > > >

6

> > > >

7

8

9

01

> >

19

PELAJARAN 22 KATA KERJA AKTIF DAN KATA KERJA PASIF

1. Dalam bahasa Melayu, kata kerja adakalanya dalam bentuk aktif dan adakalanya dalam bentuk pasif. Kata kerja pasif dibentuk daripada kata kerja aktif dengan menggunakan imbuhan di. Contoh: masak jadi dimasak.

Bahasa Arab juga mempunyai kata kerja aktif dan kata kerja pasif. Semua contoh-contoh kata kerja yang digunakan dalam pelajaran-pelajaran sebelum ini adalah kata kerja aktif.

Dalam bahasa Arab, kata kerja aktif digunakan apabila penutur ingin menampilkan pelaku perbuatan dalam ayat yang dituturkannya. Jika penutur tidak mahu menampilkan pelaku perbuatan dalam ayatnya, sama ada kerana pelaku tidak diketahui atau sebabsebab lain, maka kata kerja pasif akan digunakan. Contohnya, penutur yang ingin melaporkan kecurian keretanya perlulah menggunakan kata kerja pasif jika pelaku perbuatan mencuri itu tidak diketahui. Jadi ayatnya adalah seperti berikut:

Kereta saya telah dicuri. 2. Untuk mengubah bentuk aktif kepada bentuk pasif dalam bahasa Arab, formulanya adalah seperti berikut: i. Kata kerja lampauFormula Ubah Alih Aktif kepada Pasif 1 3 5

jadi jadi jadi

2 4 6

jadi jadi jadi

92

7 9 11

jadi jadi jadi

8 10

jadi jadi

ii. Kata kerja kiniFormula Ubah Alih Aktif kepada Pasif 1 3 5 7 9

11


2 4 6 8 10 12


Perhatian : Dalam formula ubah alih di atas, huruf ya digunakan untuk menunjukkan bentuk kata kerja kini. Sebagaimana yang telah dijelaskan dalam Pelajaran 9, 10 dan 11, huruf ya ini perlu diubah kepada hamzah, ta atau nun berdasarkan pelaku perbuatan yang ditampilkan di dalam ayat.

2. Contoh-contoh: i. Contoh-contoh kata kerja lampau:1

> >

2

> >

93

3

> >

4

> >

5

> >

6

> >

7

> >

8

> >

9

> >

01

> >

11

> >

:ii. Contoh-contoh kata kerja kini1

> >

2

> >

3

> >

4

> >

5

> >

6

> >

7

> >

8

> >

49

9

> >

10

> >

11

> >

12

> >

3. Kesimpulan: i. Semua kata kerja lampau yang pasif berbaris dammah pada huruf pertama dan berbaris kasrah pada huruf kedua terakhir (iaitu huruf yang berada sebelum huruf akhir). ii. Semua kata kerja kini yang pasif berbaris dammah pada huruf pertama dan berbaris fathah pada huruf kedua terakhir.

95

PELAJARAN 23 KATA NAMA PERBUATAN

1. Dalam bahasa Melayu, apabila kita ingin menjadikan sesuatu perbuatan sebagai subjek ayat, perbuatan itu adakalanya perlu diungkapkan dalam bentuk kata nama. Contoh : Guru saya telah menulis sebuah novel. Penulisan novel itu memakan masa enam bulan.

Dalam ayat di atas, kita perlu menggunakan kata nama sebagai subjek ayat walaupun kita bercakap mengenai perbuatan guru tersebut, iaitu menulis. Kita tidak boleh membuat ayat seperti berikut: Guru saya telah menulis sebuah novel. Menulis novel itu memakan masa enam bulan.

Dalam bahasa Arab, situasi sebegini memerlukan kita menggunakan perkataan jenis

) kata nama perbuatan(. Kata nama perbuatan dibina daripada bentuk permulaan sesuatu kata kerja. Menulis dalam bahasa Arab ialah , dan kata nama perbuatan untuknya ialah . Jadi dalam bahasa Arab, ayat tadi menjadi seperti berikut: . . 2. Oleh kerana kata nama perbuatan terbentuk daripada kata kerja, ini bermakna kita perlu tahu bentuk kata nama perbuatan bagi setiap kata kerja. Ini supaya kita dapat menggunakan perkataan yang betul pada tempatnya.

Jadi, bagaimanakah kata nama perbuatan dibentuk daripada kata kerja?

96

i. Untuk kata kerja akar tiga huruf, bentuk kata nama perbuatannya tidak menentu. Jadi, ia tidak boleh ditentukan secara formula. Oleh kerana itu, kamus perlu dirujuk untuk mengetahui bentuk kata nama perbuatannya. Contoh-contoh:



ii. Bagi kata kerja akar empat huruf, bentuk kata nama perbuatannya adalah seragam. Jadi, proses ubah alihnya boleh ditunjukkan dengan formula, iaitu:

Contoh:

jadi

> > >

iii. Bagi kata kerja terbitan, bentuk kata nama perbuatannya juga seragam. Formula ubah alihnya adalah seperti berikut:Formula Ubah Alih Kata Kerja Terbitan kepada Kata Nama Perbuatan 1 2

jadi jadi

97

3 4 5 6 7 8 9 01

jadi jadi jadi jadi jadi jadi jadi jadi

:Contoh-contoh

> > > >

> > > >

> > > >

> > > >

> > > >

> > > >

89

> > > >

> > > >

> > > >

> > > >

Perhatian: i. Semua kata nama perbuatan tadi diberi baris dua dammah pada huruf akhirnya. Ketika di dalam ayat, baris huruf akhir ini boleh berubah kepada baris fathah atau baris kasrah, sama ada baris tunggal atau baris dua. Contoh: Lihat perkataan dalam ayat berikut:

.

Surat ini memerlukan pengesahan daripada pengetua sekolah.

ii. Kata nama perbuatan bahasa Arab adakalanya tidak dapat diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu secara satu lawan satu. Contohnya, bagi kita tidak boleh menterjemahkan

perkataan tersebut tidak wujud dalam bahasa Melayu.

sebagai kebersepahan kerana

yang maknanya bersepah,

99

PELAJARAN 24 KATA PERIHAL PELAKU

1. Dalam bahasa Melayu, kita boleh menyifatkan seseorang atau sesuatu benda berdasarkan perbuatan yang dilakukannya. Contoh: Kejadian Safwan berlakon Hasan membaca buku Getah menghalang aliran elektrik Pelaku Safwan = pelakon Hasan = pembaca Getah = penghalang

1 2 3

: : :

Dalam keadaan-keadaan di atas, kata nama penolong, pembaca dan penghalang telah menyifatkan pelaku berdasarkan perbuatan yang dilakukannya.

2. Dalam bahasa Arab, ada satu jenis kata nama yang digunakan untuk menyifatkan pelaku seperti dalam bahasa Melayu. Kata nama yang dimaksudkan ialah (kata perihal pelaku). Penjelasannya seperti berikut: Pelaku Safwan Hasan Getah Bahasa Melayu berlakon membaca > > pelakon pembaca penghalang Bahasa Arab

menghalang >

> > >

.

Dalam contoh di atas, kata perihal pelaku ialah ,

dan

3. Dalam bahasa Arab, kita perlu tahu bentuk kata perihal pelaku kerana kita perlu menggunakannya dalam sesetengah ayat. Contohnya, jika kita ingin membuat ayat

100

berikut dalam bahasa Arab: Pelakon itu telah memenangi banyak anugerah. Sudah pasti kita perlu menggunakan kata perihal pelaku iaitu . Jadi, ayatnya dalam bahasa Arab ialah:

.

4. Dalam bahasa Arab, kata perihal pelaku dibentuk daripada kata kerja berdasarkan formula berikut:Formula Ubah Alih Kata Kerja kepada Kata Perihal Pelaku 1 3 5 7 9 11 13

jadi jadi jadi jadi jadi jadi jadi

2 4 6 8 10 12


Contoh-contoh:1

> >

2

> >

101

3

> >

4

> >

5

> >

6

> >

7

> >

8

> >

9

> >

10

> >

11

> >

12

> >

13

> >

5. Semua kata perihal pelaku di atas diberi baris dua dammah pada huruf akhirnya. Ketika di dalam ayat, baris huruf akhir ini boleh berubah kepada baris fathah atau baris kasrah, sama ada baris tunggal atau baris dua. Contoh: Lihat perkataan

.

dalam ayat berikut:

Fauzi seorang yang ikhlas dalam kerjanya.

6. Semua kata perihal pelaku yang dinyatakan sebelum ini adalah untuk satu pelaku maskulin. Kata perihal pelaku akan berubah alih mengikut bilangan pelaku dan jenisnya dari segi maskulin dan feminin. Penjelasannya adalah seperti berikut:Pelaku Satu pelaku feminin atau pelaku bukan manusia yang lebih daripada dua* Tambahan yang perlu dilakukan tambah Contoh

1

di hujung

bentuk-bentuk di atas

102

2

Dua pelaku maskulin

tambah

di hujung di hujung di hujung

bentuk-bentuk di atas 3 Dua pelaku feminin Tiga pelaku maskulin atau lebih Tiga pelaku feminin atau lebih tambah

bentuk-bentuk di atas 4 tambah

bentuk-bentuk di atas tambah

5

di hujung


* Contoh satu pelaku feminin: - guru wanita yang ikhlas Contoh tiga pelaku bukan manusia:

- tiga bom pemusnah

103

PELAJARAN 25 KATA PERIHAL OBJEK

1. Objek ialah benda yang menerima kesan perbuatan pelaku. Contoh: Kejadian Safwan menolong Kamal. Hasan membaca buku. Pelaku Safwan Hasan Objek Kamal Buku

: :

2. Dalam bahasa Melayu, kita boleh menyifatkan sesuatu objek berdasarkan perbuatan yang dikenakan ke atasnya. Keadaan ini anda dapat lihat dalam kolum Objek di bawah: Kejadian Jika Safwan menolong Kamal Jika Hasan membaca buku Pelaku : : Safwan = penolong Hasan = pembaca Objek Kamal = yang ditolong Buku = yang dibaca

Dalam keadaan di atas, objek telah disifatkan oleh rangkai kata yang ditolong dan yang dibaca.

3. Dalam bahasa Arab, ada satu jenis kata nama yang digunakan untuk menyifatkan objek seperti keadaan di atas. Kata nama yang dimaksudkan ialah

perihal objek). Sebagai lanjutan kepada contoh di atas, kata perihal objek diberikan dalam Ruang C jadual berikut:Ruang A Ruang B Ruang C

(kata

Objek Kamal Buku

> >

Bahasa Melayu yang ditolong yang dibaca

Bahasa Arab

104

4. Dalam bahasa Arab, kita perlu tahu bentuk kata perihal objek kerana kita perlu menggunakannya dalam sesetengah ayat. Contohnya, jika kita ingin membuat ayat berikut dalam bahasa Arab: Buku yang diletakkan di dalam kotak itu telah basah. > Perkataan letak terjemahannya dalam bahasa Arab ialah > Bentuk kata perihal objek untuk

ialah

.

.

Jadi, bagi ayat di atas, ayat bahasa Arabnya ialah:

.

5. Dalam bahasa Arab, kata perihal objek dibentuk daripada kata kerja berdasarkan formula berikut:Formula Ubah Alih Kata Kerja kepada Kata Perihal Objek 1 3 5 7 9 11


2 4 6 8 10


Contoh-contoh:1

> >

2

> >

105

3

> >

4

> >

5

> >

6

> >

7

> >

8

> >

9

> >

10

> >

11

> >

6. Semua kata perihal objek di atas diberi baris dua dammah pada huruf akhirnya. Ketika di dalam ayat, baris huruf akhir ini boleh berubah kepada baris fathah atau baris kasrah, sama ada baris tunggal atau baris dua. Contoh: Lihat perkataan dalam ayat berikut:

Al-Quran bukanlah kitab yang diselewengkan.

.

7. Semua kata perihal objek yang dinyatakan di atas adalah untuk satu pelaku maskulin. Kata perihal objek akan berubah alih mengikut bilangan objek dan jenisnya dari segi maskulin dan feminin. Penjelasannya adalah seperti berikut:

106

Objek Satu objek feminin atau objek bukan manusia yang lebih daripada dua* Dua objek maskulin

Tambahan yang perlu dilakukan tambah

Contoh

1

di hujung


2

di hujung di hujung di hujung

-

bentuk-bentuk di atas 3 Dua objek feminin Tiga objek maskulin atau lebih Tiga objek feminin atau lebih tambah

bentuk-bentuk di atas 4 tambah


5

di hujung


* Contoh satu objek feminin:

- guru wanita yang dibantu. buku-buku yang

Contoh tiga objek bukan manusia atau lebih: dikarang.

107

PELAJARAN 26 HAMZAH TETAP DAN HAMZAH PENGHUBUNG

1. Dalam bahasa Arab, huruf hamzah ada dua jenis, iaitu hamzah tetap ( hamzah pe

buku tasrif pdf

Documents