Bugün TürkiyeTürkiye ve Hollanda’da

çağdaş Türk mimarisi

18.09.04 – 13.11.04

Türkçe

TURKEY TODAYTürkiye ve Hollanda’da günümüz Türk mimarisi

Bizans yapıları, Osmanlı kentleri, Sinan’ın camileri, herrenkten ahşap evler; bunlar Türkiye’nin zengin ve sürekliyapı tarihinin sadece birkaç örneğidir. Yükselme devrindesınırları Kuzey Afrika, Asya ve Avrupa’nın büyük birbölümünü kaplayan Osmanlı İmparatorluğu’nun yirminciyüzyılın başlarında 1. Dünya Savaşı sonrası yıkılmasınınardından, 1923 yılında yerine Mustafa Kemal Atatürk’ün ilkcumhurbaşkanını yaptığı Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.Genç cumhuriyet israrla geçmişiyle arasına mesafe koyupileriye bakmak istiyordu. Modernleşme ve endüştrileşme alanındaki devrimci reformprogramları bir an önce harekete geçirilmeliydi.Hedef demokratik ve refah bir Türk ulusu yaratmaktı. Gençcumhuriyet için o dönemdeki uluslararası atmosfer kültürelgelişmeler için bir kılavuzdu. O dönemde Batı’daki inşaatalanındaki gelişmeler de Türk mimarisi için bir örnek teşkilediyordu. Le Corbusier, Walter Gropius en Mies van derRohe’nin Modern mimari düşünceleri geçmişle oluşankopmaya şekil vermek ve ülkeyi modernleştirmekyönündeki ulusal atılımı biçimlendirmek için ideal bir ortamyaratıyordu.Yirminci yüzyıl boyunca Türk mimarisi Batı’daki mimarigelişmelerden güçlü bir biçimde etkilendi. Batı Avrupaşehirlerinde olduğu gibi, İstanbul, Ankara ve İzmir gibibüyük Türk şehirlerinde de modern mimarinin her türününetkisiyle inşa edilen binaların yanında Postmodernizmörneği binalar da kendini gösteriyordu.

2004 yılında bulunduğumuz bugünlerde Türkiye’de mimarialanda neler olmaktadır? Bu sergide yeralan projelerintoplamının Türkiye’de mimari alandaki gelişmelerin birgöstergesi olduğunü söyleyebiliriz.Birçok Türk mimarı bir taraftan uluslararası mimarigelişmeleri dikkatle takip ederken diğer yandan Türkmimarisi gittikçe daha çok kendi karakteristiğini oluşturmaktave mimaride yeni bir canlılık ortaya konmaktadır. Giderekartan bir biçimde Türk mimarları uluslararası aktüel mimarifikirlerden esinlenip bunları kendi projelerinde uygulamayasokmaya ve aynı zamanda günümüz Türk kültürünü ve Türk(yapı) geleneğini de hasaba katmayı ihmal etmemeye gayretgöstermektedirler.

Sergide yeralan projelerin bir sunumu olarak serginin birbölümü Türkiye’nin mimari tarihinin bir özetini içermektedir.Projeler Türk sosyokültürel yapısıyla uyum göstermesiaçısından kendi içinde kategorize edilmiştir. Her kategorideHollanda ve Türkiye arasındaki ekonomik ve kültürelalanlardaki alışverişin mimaride ne şekilde uygulamayasokulabileceği sorusuna yanıt aranmıştır.

Kolofon:Fikir, organizasyon ve metinler: ARCAM, Yvonne de Korte ve AstridToorop, 2004Sergi düzenleme, tasarım ve uygulama: sergi mimarı Jeroen KramerMakale 'Modern Türk mimarlığının oluşumu': Gül Kaçmaz-ErkMalzemelerinin kullanımına olanak sağlayan tüm mimarlara teşekkür deriz.

Modern Türk mimarlığının oluşumu

Türklerin, kökeni Orta Asya’daki eski zamanlara dayanan uzun birtarihi vardır. Asya’dan Göçebe çadırlarıyla yola çıkıp Anadolu’ya(Küçük Asya) yerleşmişlerdir. Göçebe yaşam tarzları buradaİslam geleneği ve Anadolu’nun, kökleri İyon, Likya, Hitit ve Bizansuygarlıklarına uzanan zengin kültürel mirasıyla birleşmiştir. HemSelçuk hem de Osmanlı imparatorlukları çevre ülkelerdekigelişmelerin ayırdındadır.

Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda gücünü kaybetmeyebaşladığında, entellektüeller ve üst yönetim kademesi Batı’nınteknolojik ve askeri gelişmelerinden yararlanma umuduylaAvrupa’ya yöneldiler. Bu, Türk politik, ekonomik, endüstriyel vekültürel yapısı yanında ülkenin sanat ve mimarlığı üzerinde deAvrupa etkisinin başladığı zamandı. Sonraki 300 yılda Batı, Türktoplumunun kendine model aldığı önemli bir kaynak oldu, ancakbu homojen bir süreç değildi. Imparatorluk döneminde hakim olankopyalama ve taklit etme tavrı, Türkiye Cumhuriyeti’ninkuruluşundan sonra büyük oranda değişti. Doğrudan batılılaşmayerini batılı değerlerin Türk kültürüne katılımını amaçlayan'modern Türkiye' idealine bıraktı. Modern Türkiye kavramı1920’lerden beri hem Türk politikası hem de mimarlığı açısındançok önemli olagelmiştir. Türkler Batı yöntem ve kurumlarını dakapsayan modern yaşam model ve uygulamalarını tarihikökenleriyle bütün bağlarını koparmadan uyarlamaktadır. Buköken uzak geçmişteki Anadolu ve Orta Asya köklerine dayananbir miktar romantik ulusalcılık ideolojisi kapsamındayorumlanmaktadır. Türkiye özgün ve modern, yerel ve küresel,Türk ve batılı geleneklerin sentezini aramaktadır.

İmparatorluğun son yıllarının başlıca politik ve mimari modeli olanulus devlet cumhuriyetin ilk yıllarında da varlığını korudu. TürkiyeCumhuriyeti’nin Mustafa Kemal Atatürk tarafından kuruluşu(1923) Türkler için radikal bir dönüm noktası olsa da, mimarlık -Birinci Ulusal Mimarlık Akımı - hemen değişmedi (1910-27).Ulusalcı hareket savaşlarda çok fazla şeyini - topraklarınınçoğunu, ailesini, dostlarını, konumunu, malını, mülkünü, birikimini- kaybetmiş nüfus için hayatiydi; ellerinde kalan tek şey ulusidealiydi. Avrupa historisizmiyle paralellikler gösteren BirinciUlusal Mimarlık simgesel, dekoratif ve biçimci bir akımdı. KlasikOsmanlı motifleriyle bezenmiş cepheler, köşe kuleleri ve kubbegibi tarihi kaynaklardan yararlanılırken geleneksel malzemeler veyapım yöntemleri kullanmıyordu. Mimarlar bir süsleme mimarlığıyaratmışlardı.

Genç cumhuriyet mimar ve kalifiye inşaat ustası sıkıntısıçekmekteydi. Savaşlarda çok kayıp verilmiş ve Türk inşaatsektöründe etkin olan gayrimüslüm mimarlar ülkeyi terketmişlerdi. Modern anlamda mimarlık eğitimi sınırlıydı. HükümetTürkiye’de uygulama yapmak üzere, çoğu Alman ve Avusturyalı,yabancı mimarlar davet etmeye karar verdi (1927). GuilioMongeri, Clemens Holzmeister, Ernst Egli, Bruno Taut, PaulBonatz ve diğerleri yalnızca çoğu Ankara’da olan yapılarıyla değil,aynı zamanda İstanbul’daki mimarlık okullarındaki eğitimcikonumlarıyla da etkili oldular. Hermann Jansen İstanbul, Konyave Bursa’nın muhteşem tarihi mirasından mahrum orta boy birAnadolu kasabasını modern bir başkente dönüştürmeyihedefleyen Ankara imar planını hazırladı (1928). Ankara’nınönceki rejimi simgeleyen İstanbul’un yerini alarak yeni yönetiminsimgesi haline getirilmesi cumhuriyet yönetiminin anahedeflerinden biriydi.

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı, her şeye neredeyse sıfırdanbaşlayan yeni cumhuriyetin ihtiyaç duyduğu akılcı çözümlerisağlamaktan uzaktı. Mimarların inşa edecekleri bir başkent veonaracakları bir ülke vardı. Coşku çok büyüktü. MimarlarAtatürk’ün radikal devrimlerine uyacak bir uslüp aramayabaşladılar. Bauhaus’un ve ülkedeki yabancı mimarların etkisiyleTürk mimarlığı Modernist bir döneme girdi (1927-40). Bu dönemdesüsleme ve Osmanlı’yı hatırlatan her şey terk edildi; malzemelerdoğalarına uygun akılcı bir şekilde kullanıldı; geleneksel taşıyıcımalzemelerin yerini betonarme aldı; düz çatı, geometrik biçimler,serbest plan ve asimetri tercih edildi; biçim işlevi izledi.

Türkiye II. Dünya Savaşı’na girmediği halde, savaş ve savaşsonrası yılların durgunluğu ulusalcı eğilimleri canlandırdı. Malikaynak ve ithal inşaat malzemesi açığı, Almanya ve İtalya’dakinasyonalist mimari akımlar, ve Ankara’daki devlet yapılarınıntasarımıyla görevlendirilmiş yabancı mimarlara ve Modernizm’eduyulan tepkiler İkinci Ulusal Mimarlık Akımı’nı doğurdu (1940-50). Cumhuriyet mimarlığının önde gelen ismi Sedad Hakkı Eldemve diğerleri köklerini bu kez klasik Osmanlı mimarlığında değil,geleneksel Türk evinde aramaya başladılar. Cumbalı, sofalı, genişsaçaklı, düşey pencereli yapılar tasarladılar. Yerel malzemelerletasarım çözümlerinden ve yerel işçilerden yararlandılar. Budönemde, Türk sivil mimarisine dayalı bu akımın yanında, AlmanIII. Reich mimarlığından esinlenen ve taş kaplı düşey cepheleri vearkadlı anıtsal girişleri yeğleyen bir eğilim de mevcuttu.

Türkiye kapılarını dünyaya açmaya başladı. Kuzey Amerika’dakigelişmelerin etkisiyle bunu başka bir akılcı yaklaşım, UluslararasıÜslup izledi (1950-60). Oldukça teknik prizmatik formlar, yapıyıdoğadan koparma, doluluk - boşluk ilişkileri, cam perde duvarlarve saydamlık bu yapılara nesnel bir hava kazandırdı. Bu mimarlıkbüroları ve yarışmalarının, inşaat endüstrisinde standartlaşmanındönemi oldu. Tarihi yapıların korunması ve restorasyonu da aynıdönemde genç kuşak Türk mimarlarının gündemine girdi.

1960 yeni entellektüel söylem ve tartışmalarla dolu dahademokratik bir dönemin başlangıcına damgasını vurdu. Türkmimarlar sosyal ve çevresel sorunları ciddiyetle ele almaya,ekolojik konularla ilgilenmeye başladılar. Sorunları matematikselveya sosyolojik yöntemlerle çözmeye çalıştılar; bilimsel araştırmadestek gördü. Yer, kimlik, kentleşme gibi kavramlar tartışıldı.Mimarlar özellikle endüstri yapılarında prefabrikasyon gibi yeniyapım yöntemleriyle malzemelerini denediler. Bu Geç ModernÇoğulculuk’un dinamik dönemi oldu (1960-80). Bireysellikdesteklendi ve daha kişisel tasarımlar inşa edildi. Bazı mimarlarYeni Brütalizm, Bölgeselcilik ve Organik Mimarlık gibiyaklaşımlardan etkilendiler. Bazıları Uluslararası Üslup’tacepheleri, çıplak taşıyıcı sistem ve malzemeleriyle Modernizm’ledevam ederken prizmatik form kümeleri, koridor yerine avlu veparçalı planla daha insan ölçeğinde tasarımlar yaptılar. DiğerleriBölgeselcilik tartışmaları kapsamında, özellikle yerel plan tipleriylegeleneksel değerlere döndüler. Ötekilerse sade plastik heykelsikütleleriyle serbest organik yapılar tasarladılar. 1970’lerde yüksekyapılar Ankara ve İstanbul’un siluetini şekillendirmeye başladı.

Bunu postmodernist bir dönem izledi (1980-90). Türk mimarlar,yurtdışındaki meslektaşları gibi, süs, renk ve stilize tarihi formlarlaoynayarak bir süre zaman geçirdiler. Bu ticari ve eklektik dönemmimarlar arasında uzun süre destek görmese de şehirmerkezlerinde bir iz bıraktı.

İki tip yapı, cami ve konut, farklı bir yol izledi. Tutucu dini gruplar,beton geleneksel kubbede bile taş ve tuğlanın yerini almış olsada, modern cami tasarımlarını çoğu zaman reddettiler. VedatDalokay’ın yarışma birincisi Ankara Kocatepe Camisi’nin (1957)yerini geleneksel historisist bir yapı aldı. Türkiye’nin her yerindeünlü Osmanlı mimarı Sinan’ın tasarımlarını zayıf bir şekilde takliteden camiler yapılmaktadır. Evler 1920’lere kadar yerel malzeme(ahşap, kerpiç ve taş) kullanılarak, bölgesel iklime uyarlanmışgeleneksel yöntemlerle yapılmaya devam etti. Ortak bir toplanmaalanı olan sofa her biri, geleneksel göçebe çadırını hatırlatırşekilde, evle ilgili faaliyetlerin yapıldığı çok amaçlı bir mekan olanodaları birbirine bağlıyordu. 1930’larda çok katlı betonarme blokinşaatı geleneksel konut mimarlığının yerini almaya başladı.Bloklardaki görece küçük daireler sofa yerine koridorlabirleştirilmiş ve işlevleri ayrıştırılmış odalardan oluşmaktaydı.

Bu serginin zaman dilimine, 1990’lı ve 2000’li yıllarayaklaştığımızda, ülkenin, Doğu ile Batı’yı birleştirmeye dair kültürkarmaşasına karşın, modern bir Türkiye gayesine herzamankinden daha yakın olduğu açıkça görülmektedir. Türkmimarlar evrensel yöntem ve eğilimlere daha aşina ve ‘BirinciDünya’ ülkelerini simgeleyen mimari tartışma ve morfolojileredaha yakındır. Aslında bunları yaygın olarak kullanmaktadırlar.Modern Türk mimarlığının oluşumunda her mimar kendi yerel -küresel sentezini izlemektedir. Yerelin tanımı mimardan mimaradeğişir; İslami, laik, ulusal, tarihi veya bölgesel olabilir. Mimarlıkaçısından bu döneme bireyselcilik hakimdir. Türk mimarlar halenmodernite ve özgünlük kavramlarıyla uğraşmakta ve bukavramları nasıl bir araya getireceklerini incelemektedirler.

Gül Kaçmaz-Erk

Görener evi

Mimar: Nevzat SayınMimarlık bürosu: Nevzat SayınMimarlikYer: Erdek, BalıkesirProje sahibi: İlgi ve ÖmerGörenerInşaat mühendisliği: Celal ErdemKonut alanı: 520 m²Arazi alanı: 10.000 m²Teslim tarihi: 1998

Bu özel ev zeytin ağaçları ile kaplı bir yamacın tepesine inşa edilmiştir.Mevcut taş bina tasarımda yeni bina ile bir bütünlük sağlamaktadır. Yenibina çelik taşıyıcılar ve ahşap kaplama ile yapılmıştır. Çevrede mevcutolan doğal taş platformlardan esinlenilerek taraça şeklindeki kot farkıuygulamaları dikkat çekmektedir. Birbirinden tamamen farklı olan üç katplanı sonucunda cephede yüzey farklılıkları ve konsollar oluşturulmuştur.İç dekorasyonda dış cephedeki malzemerin aynısı kullanılarak ‘dışarıdaolma’ duygusu güçlendirilmiştir.

Kerim Bayer evi

Mimar: Ahmet İğdirligilMimarlık bürosu: Şans MimarlikYer: Bodrum, Muğla Proje sahibi: Nurhan BayerInşaat mühendisliği: ŞansMimarlikBina alanları:kule 68 m², yeni bölüm 93 m²Arazi alanı: 252 m²Teslim tarihi: 2003

Burada tarihi taş bir kule restore edilerek özel bir konutadönüştürülmüştür. Yeni eklenen binanın inşaatında mevcut kulenincephesinde bulunan doğal taş kullanılmıştır. Binanın üç yanı yolla çevriliolduğu için korunaklı bir iç bahçe tasarlanmıştır. Kule ile yeni binaarasındaki cam çatı elemanı gün ışığının etkisini arttırmaktadır. Bununyanında iç bahçeye bakan tüm cephelerde cam kullanılmış olmasıdışarıda olma duygusunu güçlendirmektedir.

Yazıcı evi

Mimar: Can ÇiniciMimarlık bürosu: Çinici MimarlıkLtd.Yer: Bodrum, MuğlaProje sahibi: Sedat Yazıcı Inşaat mühendisliği: AyhanConstruction Bina toplam: 350 m²Arazi alanı: 590 m²Teslim tarihi: 2004

Bu özel konut Bodrum’da inşa edilmiştir. Binanın doğal çevrenin yapısınauyum sağlaması amacıyla zemin kat duvarları doğal taştan yapılmış veyadoğal taş kaplanmıştır. Bunun üzerine zemin katla kontrast oluşturanbeton bir kutu görünümündeki üst kat yerleştirilmiştir. Beyaz boyanmış bumekanın cephesinde birkaç küçük pencere vardır. Bodrum ve zemin kattaoturma odası ve mutfak, üst katta ise yatak odası ve banyo yer alır.

Dört evler

Mimar: Şevki PekinMimarlık bürosu: Şevki PekinMimarlikYer: Gölcük, KocaeliProje sahibi: Şerif KanikInşaat mühendisliği: Şerif KanikBinaların alanı: 750 m²Arazi alanı: 7.000 m²Teslim tarihi: 2003

Ormanlık bir yamaca bitişik nizamda inşa edilmiş olan bu dört konutMarmara Körfezi’ne bakmaktadır. Geniş çıkıntılı saçaklar dört binayıbirbirine bağlayarak mimari bir bütünlük yaratır. Kuzey ve güneycephelerindeki beton taşıyıcılar ahşap ile kaplanmıştır. Evlerin girişindenkapalı otoparka kadar olan alan ortaklaşa kullanılan bir bahçe şeklindedüzenlenmiştir. Her evin planı mimarın bu proje için tasarladığı standartplandan biraz daha farklıdır. Zemin katta oturma odası, mutfak, yemek veçalışma odaları, birinci katta ise dört yatak odası, iki banyo ve tuvaletbulunmaktadır.

B2 evi

Mimar: Han TümertekinMimarlık bürosu: MimarlarYer: Ayvacık, ÇanakkaleProje sahibi: Selman BilalInşaat mühendisliği: ParlarEngineeringArazi alanı: 600 m²Bina toplam alani: 150 m²Teslim tarihi: 2001

Projenin amacı yöreden olmayan bir kişi için yöresel mimariye uygun biryazlık ev tasarlamaktır. Tasarımda ‘göçebe’ kavramından esinlenilmiş,binanın her birimi için yörede bilinen teknik yeniden yorumlanarakkullanılmıştır. B2 evinde normalde bu yörede kullanılabilecek malzemeleryerlerini aşamalı ve kombineli olarak modern malzemelere bırakmıştır.Doğal taş yerini brüt betona, ahşap çeliğe bırakmış ve saz örgüalüminyum ile kombine edilmiştir. Beton duvarlar kısmi olarak elde işlenentaş örgü ile işlenmiştir. Alüminyum çerçevenin içindeki saz örgü güneşışınlarını süzmekte ve evin içerisinde güzel bir hava oluşturmaktadır.Sürgülü ön cephe elemanları ev terkedilirken kapanınca bina tam birkutuya benzer. Zeytin ağaçlarının kapladığı yamaçlar üzerinden denizinmanzarası buradan muhteşem olmalıdır.

Dikili evler

Mimar: Nevzat SayınMimarlık bürosu: Nevzat SayınMimarlikYer: Dikili, IzmirProje sahibi: farklı proje sahipleriInşaat mühendisliği: YılmazAydemirTeslim tarihi: 2002

Türkiye’nin üçüncü büyük şehri İzmir yakınlarındaki eski ve küçük bir sahilkasabası olan Dikili’de birçok Türk’ün yazlık evi bulunmaktadır. MimarNevzat Sayın kendi yazlık evinin tadilatını tamamladığında çevrede oturankomşuları ortaya çıkan sonuçtan öylesine etkilendiler ki Nevzat Sayınburada daha sonra altı yeni restorsyon projesi gerçekleştirdi. Evlerinmevcut karakteristiği, ana yapı malzemesi olarak doğal taş kullanılaraktadilatlar da dahil olmak üzere her projede korunmuştur. Bu binaları inşaeden müteahhitler uygulama çiziminin ne olduğunu bilmiyorlardı. Budurumda tasarım standart ölçüler kullanılarak uyarlandı. 20 taş sola, 30taş sağa şeklindeki talimatlarla müteahhitler yönlendirildi. Yazlık evin öncephesindeki çift kapı buradaki küçük yüzme havuzuna açılmaktadır.Bütün binaların malzeme kullanımı ve detayları aynıdır. Her binadatekrarlanan elemanlar beton bantlar, taş duvarlar ve çelik pencerelerdir.

Yazlık evi

Mimar: Şevki PekinMimarlık bürosu: Şevki PekinMimarlikYer: Dikili, IzmirProje sahibi: Şevki PekinInşaat mühendisliği: Badenliköyünden marangozlar Konut alanı: 413 m²Arazi alanı: 5.000 m²Teslim tarihi: 2001

Mimar Şevki Pekin’in yazlık evi su kıyısındaki bir yeşil alan üzerinde inşaedilmiştir. Yapı çelik iskelet bir taşıyıcı ve ahşap malzeme ile yapılmıştır.Ön ve arka cepheler tamamen camdır. Binanın saydamlığı sayesindeyapının arkasındaki doğa ve su görülebilmekte ve binanın varlığı dikkatçekmemektedir. Dış ve iç mekanlar arasındaki sınır özellikle cephedekisürme kapılar açıldığında tamamen kaybolmaktadır. Yalıtımlı metal çatıise iklimin iç mekanlara etkisini hafifletmektedir. Yakın çevrede bulunandiğer iki yazlık ev de Şevki Pekin tarafından tasarlanmıştır.

Filip Amram evi

Mimar: Boran EkinciMimarlık bürosu: Boran EkinciMimarlikYer: ÇanakkaleProje sahibi: Filip AmramInşaat mühendisliği: MustafaŞıkmanKonut alanı: 100 m²Arazi alanı: 250-350 m² arasıTeslim tarihi: 2004

Bir ay gibi kısa sürede ve 50 000 dolarlık bir bütçe ile gerçekleştirilen buproje, kısıtlı bütçe ve ucuz malzemeyi yaratıcı bir şekilde kullanan BoranEkinci’nin çalışma yöntemini iyi anlatan bir örnektir. Bu yazlık evin ahşapbölümleri prefabrik olarak imal edilmiş ve inşaat süresi bu şekildekısaltılmıştır. Yerin biraz üzerinde boşluktaymış gibi duran ahşap kutuşeklindeki yapının sağlamlığını çelik taşıyıcı sistem sağlamaktadır. Öncephe büyük bir cam cephe elemanından oluşturulmuş olup verandadanyakın çevredeki denizin ve uzaktaki dağların manzarası çok güzelgörünmektedir. Arka cephe ise ahşap kaplanmış ve sadece bir kapı vepencere açıklığı ile daha çok kapalı bir özelliğe sahiptir.

Optimum

Mimar: Han TümertekinMimarlık bürosu: MimarlarYer: Ömerli, IstanbulInşaat mühendisliği: EMTAIntegrated Engineering DesignInc.Konut alanı: 250-350 m²Teslim tarihi: 2003

Türkiye’de son yıllarda giderek artan sayıda güvenlik görevlilerincekorunan ve içinde ortak konut dışı hizmet alanlarının bulunduğu ‘kapalıkonut adaları’ (gated communities) olarak adlandırılan toplu konutkompleksleri gerçekleştirilmektedir. Özellikle Istanbul gibi büyükşehirlerdeki yüksek gelir grubu bu tür konutlarda oturmayı tercih eder. 4değişik türde ve 30 farklı plan tipinde toplam 84 adet konuttan oluşanOptimum projesi Han Tümertekin’in bürosu tarafından tasarlanmıştır. Herevin zemin katta oturma odası, yemek odası ve mutfağı vardır. Birinci katdöşemesi oturma odası hariç zemin kattaki diğer tüm mekanların üzerineoturmaktadır. Bu şekilde oturma bölümünde çift tavan yüksekliğioluşturulmuştur. Evlerin planları her katta iki ayrı bölümün oluşmasıylabirbirinden ayrılır. Birinci katta anne-baba ve çocuklar için düşünülenbölümler ayrı yatak odaları ve banyolarla birbirinden ayrılmıştır. Yeşil birçevreye kurulmuş bulunan bu konutların orta bölümünde ortaklaşakullanılan tenis kortları, bilardo, fittnes, squash salonları ve sauna veyüzme havuzu gibi hizmet alanları mevcuttur.

Platin Evler Kompleksi

Mimar: Behruz Çinici, Can Çinicive Altug ÇiniciMimarlık bürosu: Çinici MimarlıkLtd.Yer: Ulus, IstanbulProje sahibi: Korkmaz YiğitInşaat mühendisliği: KorkmazYiğitBinaların alanı: 30.000 m²Arazi alanı: 40.000 m²Teslim tarihi: 1998

İstanbul’daki Platin kompleksi 30.000 m² büyüklüğündeki bir bölgenin yenibinalar ve yeşil alanlar eklenerekyeniden düzenlenmesini içerir. Ortaköy’ün dış kısmında yer alan bubölgenin özelliği kötü durumdaki apartman binaları ve yakındakifabrikaların bacalarına bakan manzaraydı. Bölgeyi günün ihtiyaçlarınauygun olarak düzenlemek için mevcut binalara iki bina tipi eklenmiştir.Bunlar ortasında büyük bir park bulunan dairenin içine yerleştirilmiş 5 katlı10 konut bloğu ile teras evlerden oluşan 2 bloktur. Arazinin engebeliolması nedeniyle konut blokları farklı kotlara oturmaktadır. Çevredüzenlemesinde dikkat çeken elemanlar dolambaçlı patikalar, alçak taşduvarlar, sarkan yeşillikler ve göletlerdir. Kompleks sakinleri için yeraltıotoparkı ve yüzme havuzu gibi ortak alanlar mevcuttur. Tüm bölgeyi birtaş duvar kuşatmaktadır.

Aksoy büro ek binası

Mimar: Gökhan AvcıoğluMimarlık bürosu: GADArchitectureYer: YalovaProje sahibi: Aksoy TechnalInşaat mühendisliği: AksoyTechnalBinaların alanı: 350 m²Arazi alanı: 1.200 m²Teslim tarihi: 1999

Cephe elemanları üreten Aksoy şirketi, Gökhan Avcıoğlu’ndan mevcutfabrika binalarının yanındaki arsaya yeni bir büro binası tasarlamasınıistedi. Aksoy Şirketi mimarın tasarımda çelik, aluminyum ve cam gibi yapımalzemelerini kullanarak değişik bir bina yapmasını istiyordu. Avcıoğlubeton döşeme ve çelik kolonlardan oluşan ve bu şekilde fabrikanın değişikmodüllerde ölçülendirilebileceği bir sistem üretti. Yapı merkezi ve Freysaşşirketleri ile çalışarak güneş panellerinden oluşan bir cephe geliştirdi.Cephe sistemi cam elemanlarla tamamlandı. 1999 yılındaki depremsırasında eski fabrika binalarının hemen hepsi tamamen yıkıldığı halde buyapının çelik taşıyıcılarla son derece büyük cam elemanlardan oluşancepheleri en ufak bir zarar görmedi.

Halkbankası Genel Merkez Binası

Mimar: Doğan Tekeli ve SamiSisaMimarlık bürosu: Tekeli-SisaMimarlikYer: AnkaraProje sahibi: HalkbankInşaat mühendisliği: HalkbankasıMühendislik BölümüArazi alanı: 98.000 m²Teslim tarihi: 2001

Tekeli-Sisa Mimarlık Bürosu 1954 yılında Doğan Tekeli ve Sami Sisatarafından kurulmuştur. Her iki mimar da mimarlık eğitimlerini İstanbulTeknik Üniversitesi’nde tamamlamışlardır. 1998 yılında Sami Sisa’nınölümündan sonra büro dört genç mimarın da katılmasıyla çalışmalarınıdevam ettirmektedir. Doğan Tekeli ve Sami Sisa Halk Bankası içinbaşlangıçta başka bir bina tasarlamışlardı. Binanın tesliminden sonrahükümet bu binayı devralınca mimarlar Halk Bankası Genel Merkezi içinyeni bir binanın tasarımı yetkisini aldılar. Yüksek olan binanın hafifbombeli olan iki yan cephesi belirli bir pencere ritmi ile tasarlanmıştır. Binaorta kısımlara doğru incelmekte ve bu yan kısımlardan görülebilmektedir.Yapı malzemesi olarak özellikle betonarme kullanılmıştır. Türkiye’demimarların tasarımını yaptıkları binaların iç dekorasyon ve mobilyalarınıda tasarlamaları sık karşılaşılan bir olgudur. Halk Bankası projesinde de içdekorasyon ve mobilyalar, binanın ana giriş kısmının lambalarındagörüleceği gibi genel tasarımla birlikte ele alınmıştır.

Metrocity konut ve alışveriş merkezi

Mimar: Doğan Tekeli ve SamiSisaMimarlık bürosu: Tekeli-SisaMimarlikYer: Levent, IstanbulProje sahibi: Metrosite AŞ. Inşaat mühendisliği: YükselMühendislik Co.Binaların alanı: 24.277m²Arazi alanı: 210.000 m²Teslim tarihi: 2003

Bu büyük ölçekli proje için daha önce de birkaç kez Türkiye, Avrupa veAmerika’da proje yarışmaları düzenlenmişti. Doğan Tekeli ve Sami Sisasonunda yarışmayı kazanan tasarımlarını gerçekleştirebildiler. Proje, büroalanları, konutlar ve dükkanların yanında iç dekorasyon, sokak mobilyalarıve projenin adını taşıyan metro istasyonunun da tasarımını içeriyordu.Alışveriş merkezi, kamusal fonksiyonlar ve yeşil alanlara hacimyaratabilmek için ikisinde konutların ve diğerinde büro alanlarınınbulunduğu yüksek kuleler bölgenin kıyı kısımlarına yerleştirildi. 170 metreyüksekliğindeki kulelere depreme karşı sağlamlık kazanmaları için betonkabuk elemanlar eklendi. İki konut kulesinin arasında üzeri kapalı bir çarşısokağı tasarlandı. Arkadın çatısında gün ışığını geçiren ancak ultraviolegüneş ışınlarını geçirmeyen teflon kullanıldı. Sokak seviyesinin altındaki 5katta çok büyük bir otopark ve belki de dünyanın en kısa metro hattınagiriş sağlandı.

Fly Inn çarşı- ve eğlence merkezi

Mimar: Murat Tabanlıoğlu veMelkan Gürsel TabanlıoğluMimarlık bürosu: TabanlıoğluMimarlıkYer: Florya, IstanbulProje sahibi: Gül-Keleşoğluİnşaat Şirketi Inşaat mühendisliği: Gül-Keleşoğlu İnşaat ŞirketiBinaların alanı: 7.151m²Arazi alanı: 36.733 m²Teslim tarihi: 2003

Fly Inn merkezi İstanbul Atatürk Havalimanı yolu üzerindeki bir köşeparsele inşa edilmiştir. Zemin kat üzerindeki iki katta dükkanlar ve sinemasalonları, yer altında ise bir süpermarket, dükkanlar ve otopark yer alır.Aynı zamanda büronun kurucusu olan Murat Tabanlıoğlu’nun babasıtarafından tasarlanmış yapının U şeklinde sivrilen ucu havaalanı yönünügöstermektedir. Kapalı ve çevreden kopuk bir alışveriş merkezioluşumunu önlemek için mimarlar özellikle iç ve dış mekanlar üzerindekiilişki üzerinde çalışmışlardır. Çelik ve betondan oluşan taşıyıcılarınyanında güneş ışınlarını kontrollü olarak binanın içine alabilmek için metalpanellerden oluşan ikinci bir cephe örtüsü tasarlanmıştır. Atrium bölümümetal bir çatı ve cam bir cepheden oluşmaktadır. Dükkan ve restoranbölümlerinden uçakların iniş ve kalkışları seyredilebilmektedir.

Doğan basınkent

Mimar: Murat Tabanlıoğlu veMelkan Gürsel Tabanlıoğlu Mimarlık bürosu: TabanlıoğluMimarlıkYer: Bahceşehir, IstanbulProje sahibi: Doğan Burda RizzoliDergi Yayıncılık Pazarlama A.Ş.Inşaat mühendisliği: AydınConstructionBüro alanları: 14.500 m²Arazi alanı: 100.000 m²Teslim tarihi: 1998

Yaklaşık bin kişinin çalıştığı bir Türk basın kuruluşu olan Doğan BasınGrubu için tasarlanan bu büyük çaplı proje İstanbul’un önemliotoyollarından birinin kıyısında bulunmaktadır. Murat Tabanlıoğlu veMelkan Gürsel Tabanlıoğlu çiftine verilen bu projenin amacı şirketinverimliliğini artırabilmek için grubun bütün aktivitelerini mekansal olarakkonsantre etmek idi. İstenen bir diğer özellik ise doğal gün ışığının içkısımlara dek ulaşabildiği saydam yapıların tasarlanmasıydı. Yeşil zeminüzerine yerleştirilen iki büyük blok bir atrium ile birbirlerine bağlandı. Buana büro binasının arkasına ilerideki kapsamlı genişleme de gözönündetutularak basımevi binaları yerleştirildi. Ana binanın ön cephesinde doğaltaş ve cam kullanıldı. Binanın çatısı, orta kısmın ön ve arka cepheleri veatriumun tamamı camdır ve bu şekilde arka kısımdaki doğal örtü yapınıniçinden görülebilmektedir. İç dekorasyonun tamamı Melkan GürselTabanlıoğlu’na aittir.

Tekstil ve giyim ithalat şirketi binası

Mimar: Emre ArolatMimarlık bürosu: Emre ArolatMimarlıkYer: Yenibosna, IstanbulProje sahibi: Istanbul Textile andApparel Exporters' AssociationInşaat mühendisliği: Ekincilerİnşaat mühendisliği Büro alanları: 45.000 m²Arazi alanı: 220.000 m²Teslim tarihi: 2000

İstanbul yakınlarında iki otoyolun kesiştiği kavşakta yer alan, bir bölümügelecekte projelendirilecek bu büyük arsaya Emre Arolat üç değişikihracat kuruluşu için bir büro binası tasarladı. Müşterek oluşturulanprogram zemin katta restoran, kütüphane ve kongre alanlarınıkapsamaktadır. Bu katın üzerine şekil ve yükseklik itibarıyla birbirindenfarklı üç adet dörtgen blok yerleştirilmiştir. Cephede betonarmekullanılmıştır. Her bloğun ortasında dörtgen boş bir alan bulunmakta veburanın üzerinde yeralan saydam çatıdan gün ışığı içeriye süzülmektedir.Bu atriuma galeriler ve büro alanlarının cam cephe elemanları sınıroluşturmaktadır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi camisi

Mimar: Behruz Çinici ve CanÇiniciMimarlık bürosu: Çinici MimarlıkLtd.Yer: AnkaraProje sahibi: Türkiye Büyük MilletMeclisi (TBMM)Inşaat mühendisliği: T.Molu Co.Binaların alanı: 750 m²Teslim tarihi: 1989

Dönemin iktidardaki laik hükümeti tarafından finanse edilmiş olan ve ilkkez bir hükümetin finanse ederek yaptırdığı bir dini yapı konumundaki bubina parlamentonun ve birkaç bakanlık binasının da yer aldığı arazi içindebulunmaktadır. Cami daha çok milletvekilleri ve memurlar tarafındankullanılmaktadır. Çinici Mimarlık Bürosu üçgen şeklindeki bir arazi üzerinebir kütüphane, bir cami ve orta kısma da bir bahçe tasarladı. Yapılarınbüyük bir bölümü yeraltında bulunmaktadır. 450 kişinin aynı anda namazkılabildiği caminin dörtgen şekli ‘doğal olan’ ile ‘insan eliyle yapılmışolan’ın uyumunu simgeler. Saydam olan kıble duvarı arka kısımdaki terasşeklinde ve içini nilüfer çiçeklerinin doldurduğu bir süs havuzunun dabulunduğu bahçeye bakmaktadır. Geleneksel cami mimarisindentamamen farklı olan bu tasarım camilerin biçim ve planlarını oluşturmadayeni bir bakış açısı getirmektedir. Selvi ağaçları minarenin, basamaklıpiramit şeklindeki çatı örtüsü de kubbenin yerini almıştır. Bu tasarımlarıylamimarlar 1995 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazanmışlar ve camitasarımındaki yeni olanakları gösteren uygulamaları ileödüllendirilmişlerdir.

Kınalıada Camii

Mimar: BilinmiyorYer: Kınalıada, IstanbulTahmini tarihi ( tahmin ): '60-'70’liyıllar

Modern cami mimarisinin bir örneği olan bu yapı İstanbul yakınlarındakiadalardan Kınalıada’da bulunmaktadır. Caminin 1960’lı veya 1970’liyıllarda inşa edildiği sanılmaktadır. Mimar yapı malzemesi olarak özelliklebeton kullanmıştır. Geleneksel camilerdeki yuvarlak şekillerden farklıolarak bu caminin minare ve kubbesi üçgen şeklindedir.

Etimesgut camii

Mimar: Cengiz BektaşMimarlık bürosu: Bektaş MimarlikYer: AnkaraProje sahibi: Türk SilahlıKuvvetleriTeslim tarihi: 1966

Etimesgut Camii modern cami mimarisi örneklerinden biridir. Cami Ankara’ya16 km. uzaklıktaki bir askeri garnizonun sınırları içindedir. Bir yamacıneteğine inşa edilmiş olan yapı birbirine göre düzensiz bir şekildekonumlanmış bulunan dörtgen cephe elemanlarından oluşmaktadır.Duvarlardaki düşey açıklıklar ışığın ibadet alanına düşmesini sağlar.

Kültür ve eğlence yapıları

Mimar: Murat Tabanlıoğlu veMelkan Gürsel TabanlıoğluMimarlık bürosu: TabanlıoğluMimarlıkYer: Hannover, AlmanyaProje sahibi: Türkiye TurizmBakanlığıHoofd Inşaat mühendisliği: HMBHallesche Mitteldeutsche Bau AGBinaların alanı: 1.943 m²Arazi alanı: 2.400 m²Teslim tarihi: 2000

2000 yılında Almanya’ nın Hannover şehrinde düzenlenen dünyafuarındaki Türk pavyonu, iç mimar, sanatçı ve peyzaj mimarlarındanoluşan bir uzmanlar grubu ile işbirliği yapan Murat Tabanlıoğlu ve MelkanGürsel Tabanlıoğlu ikilisi tarafından tasarlanmıştır. Tasarımın başlıcailham kaynağı zengin Anadolu kültürü ve bunun günümüzdeki yorumudur.Türkiye’nin coğrafi yönden üç yanının sularla kaplı olmasını temsilenpavyonun üç tarafı su ile düzenlenmiştir. 60 metre uzunluğundaki pavyonçelik ve camdan yapılmıştır. Türk mimarisinin önemli elemanlarındanahşap işlemeli pencereler cephenin ön kısmına belli bir mesafede monteedilmiştir. Arada oluşan boşluğa yerleştirilen köprü ile pavyonun ana girişisağlanır. İç kısımda tasarlanan özel ışık oyunları Türkiye’nin güneşinitemsil eder. Pavyonda ayrıca ilk çağlardan günümüze Türkiye’de yaşamışuygarlık ve kültürleri temsilen çeşitli heykeller, sanat uygulamaları veelişleri yer alır.

Borusan kültür merkezi

Mimar: Gökhan Avcıoğlu veDurmuş DilekciMimarlık bürosu: GADArchitectureYer: Maslak, IstanbulProje sahibi: BorusanInşaat mühendisliği: GADArchitectureBinaların alanı: 286 m²Arazi alanı: 1.169 m²Teslim tarihi: 2001

Parkorman İstanbulluların sıcak yaz günlerini geçirdikleri parklardanbiridir. Ağaçlar arasında eskiden beri düzenlenen açık hava konserleri,yüzme havuzu ve restoranlara 2001 yılında Borusan Sanat Merkezi dekatılmıştır. GAD Mimarlık’ın tasarladığı bu çok işlevli küçük yapı asırlıkçam ağaçlarının arasında yer alır. Sadece buraya ulaşımı sağlayan patikadeğil aynı zamanda yapının kendisi de adeta ağaçların arasında kıvrılarakuzanmakta, böylece ansızın karşılaşılan köşeler ve kot farklarınınalgılanması sağlanmaktadır. Zamanla güneş ve yağmurun etkisiylecephedeki demir elemanlar paslanacak ve binaya bir eskilikkazandıracaktır. Camdan oluşan ön cephe yerden çapraz yukarıya vebinanın yarısına kadar yükselmekte ve bunun etkisiyle zemin kattaüzerinde çatı terası olan aydınlık bir sergi salonu ortaya çıkmaktadır. İçkısımda ise özellikle çelik ve ahşap kullanılmıştır.

Kongre ve tiyatro salonu

Mimar: Gökhan Avcıoğlu veDurmuş DilekciMimarlık bürosu: GADArchitectureConcept project: Philippe Robert-Haluk SeginYer: Ortaköy, IstanbulProje sahibi: Marmara HotelGrubu Inşaat mühendisliği: KiskaBinaların alanı: 1.492 m²Arazi alanı: 5.000 m²Teslim tarihi: 2000

İstanbul’un değişik bölgelerinde farklı uygarlıklara ait birçok tarihi kalıntıbulunmaktadır. Bunun gibi Boğaz kıyısında eski bir balıkçı köyü olan fakatdiğer birçok köy gibi büyük şehir tarafından yutulmuş bulunan Ortaköy debu yerlerden biridir. Burada iki yüzyıl önce padişahın bir cariyesi içinyaptırdığı yalı yanıp kül olmuş geriye sadece taş yığınları kalmıştı. 1999yılında Marmara Oteli bu yalının kalıntılarını kültürel organizasyonlardakullanıma uygun hale getirme kararı aldı. GAD Mimarlık çelik taşıyıcılar vecamdan oluşan bir kutunun taş duvarların arasına yerleştirildiği bir yapıtasarladı. Bu kutu çelik çubuklarla eski taş duvarlara monte edildi, böylecesağlamlığın yanında kötü iklim koşullarına ve özellikle yakıcı güneşışınlarına karşı korunma sağlanmış oldu. Binanın zemin katında bar verestoran yer almakta, çelik ve ahşap basamaklardan oluşan bir merdivenbu mekanı üst kattaki kongre ve tiyatro salonuna bağlamaktadır. Yoldangeçenler ve ziyaretçilerin dikkatini çeken yapı özellikle geceleri yaydığıışıkla etrafı aydınlatmaktadır.

Ora Kulübü tatilköyü

Mimar: Cengiz BektaşMimarlık bürosu: Bektaş MimarlikYer: Bodrum, MuğlaTeslim tarihi: 1990

Ora Kulübü Tatilköyü’nün tasarımında en önemli verilerden biri Bodrum’unengebeli arazi yapısıydı. Belli bir şekil ve ritimde birbirine bağlanmış olanbungalovlar taş terasların üzerine kurulmuştur. Bungalovların düz olançatıları doğal çim ve diğer bitkilerle örtülmüş ve bu şekilde yapılarınarazinin doğal bir parçası haline gelmesi sağlanmıştır. Bir kısmı dışcephelerde de görülen yapıların taşıyıcı sistemi betonarmedir. Saçaklar dabetondur, ancak dış duvarlarda doğal taş dolgu kullanılmıştır. Evlerin öncephelerinde birer büyük ahşap pencere vardır. Kaldırım taşlı patikalar vegüneşin yakıcı sıcağına karşı gölgelik oluşturan sarmaşıkların kapladığıpergolalar çevre düzenlemesinde dikkat çeken elemanlardır. Tatil köyündeayrıca bir yüzme havuzu ve amfitiyatro yer almaktadır.

Ahşap yontma müzesi

Mimar: Şevki PekinMimarlık bürosu: Şevki PekinMimarlikYer: Değirmendere, KocaeliProje sahibi: DeğirmendereBelediyesiInşaat mühendisliği: Engin İnşaatve belediye imar dairesiBinaların alanı: 250 m²Arazi alanı: 3.000 m²Teslim tarihi: 2003

Her yıl, dünyanın her yerinden sanatçılar ahşap yontma çalışmalarınakatılmak için Değirmendere’de bir araya gelmektedirler. Buraya gelensanatçılar fikir alışverişinde bulunup yaptıkları eserleri birbirlerinegösterirler. Değirmendere Belediyesi bu sanatçılar için bir araya gelipçalışabilecekleri ve eserlerini sergileyebilecekleri bir mekangerçekleştirmek istiyordu. Belediyenin elindeki bütçe sadece bir galerinininşaasına yetecek kadardı. Şevki Pekin’in tasarımı birbiriyle doğrudanbağlantısı olmayan beş adet dörtgen cephe parçasından oluşur. İkiparçayı birbirinin içine kaydırarak bir giriş bölümü ortaya çıkarılmıştır.İçinde cam elemanlar bulunan beton taşıyıcı duvarlar bu beş cepheparçasını birbirine bağlamaktadır.

Fethiye’de yat limanı ve iskele

Mimar: Boran EkinciMimarlık bürosu: Boran EkinciMimarlikYer: Fethiye, MuğlaProje sahibi: Celal EceInşaat mühendisliği: Ecetaş A.Ş.Teslim tarihi: 2003Özellikler: Murat Küçüktarafından yapılan maketebakınız

Fethiye deniz kıyısında, tanınmış turistik bir tatil beldesidir. Çevredekibirkaç otelin de sahibi olan bu projenin işvereni otelin ziyaretçileri için biryat limanı gerçekleştirmek istiyordu. Boran Ekinci iki kattan oluşan veüzerinde küçük ahşap bir yapı bulunan hafif, aydınlık ve saydam bir binatasarladı. Diğer yapılar da aynı yöntemle birer ahşap dikdörtgen kütleşeklinde tasarlandı. İskele ziyaretçileri güneş ışınlarından korumak içintüm uzunluğu boyunca ahşap bir pergola ile örtüldü.

Bodrum Kervansaray Oteli

Mimar: Şaziment Arolat, NeşetArolat ve Emre ArolatMimarlık bürosu: Arolat MimarlikYer: Bodrum, MuğlaProje sahibi: Bursa OtelİşletmeciliğiInşaat mühendisliği: Bursa Otelİşletmeciliği Binaların alanı: 23.000 m²Arazi alanı: 83.000 m²Teslim tarihi: 2000

Şaziment ve Neşet Arolat çiftinin yönettiği mimarlık bürosu birçok veözellikle büyük ölçekli projeler gerçekleştirmiştir. Kervansaray Oteli’nintasarımına Şaziment ve Neşet Arolat ile birlikte 2003 yılından itibarenkendi bürosunu kurmuş olan oğulları Emre Arolat da katılmıştır. Ormanlıktepelerin çevrelediği bir sahil şehri olan Bodrum yabancı ve yerli turistlerinakın ettiği bir tatil beldesidir. Arolatların tasarladığı otelin arazisi ormanlıkbir yamacın üzerinde bungalovların bulunduğu bir alandır. Arazinin ortakısmında resepsiyon ve diğer hizmet alanlarının bulunduğu bir yapı yeralır. Bu beyaz bina yamacın şekline uyarlanmış ve çatıya arazininçizgilerini takip eden dalgalı bir şekil verilmiştir. Bungalovların inşaatındaahşap, doğal taş ve betonarme gibi yapı malzemeleri kullanılmıştır.

Ada oteli

Mimar: Ahmet İğdirligilMimarlık bürosu: Şans MimarlikYer: Bodrum, MuğlaProje sahibi: Tekpol PolyurethaneInşaat mühendisliği: ŞansMimarlikBinaların alanı: 2.400 m² Arazi alanı: 2.600 m² Teslim tarihi: 1997-1999

Bu otelin sahibi müşterilerinin kendilerini evlerinde hissedebilecekleri biratmosfer ve komfora sahip bir otel yaptırmak istiyordu. Ahmet Iğdırlıgilsade ve kütlesel mekanlardan oluşan bir bina tasarladı. Tasarımın en çokdikkat çeken özelliği binanın zeytin ağaçları ile kaplı teras şeklindekiaraziye uyarlanmış olmasıdır.En önemli inşaat malzemesi olarak çevrede bol miktarda bulunan doğaltaş kullanılmıştır. Yapıların duvarları yarım metre kalınlığındaki gelenekselörgü ve ölçülerde tasarlanmıştır. Büyük oranda dikdörtgen olan binanınşekli ve yuvarlak olan yüzme havuzu ile mimar doğa ile yapılaşmaarasındaki çelişkiyi sembolize etmek istemiştir. Resepsiyon, yüzmehavuzu, mutfak, çamaşırhane ve lobi gibi her otelin sahip olduğumekanların yanında bu otelde ayrıca bir Türk hamamı bulunmaktadır. Otelodalarının her biri iç mimar Hakan Ezer tarafından ayrı ayrı tasarlanmıştır.

Irmak ana ve ortaokulu

Mimar: Nevzat SayınMimarlık bürosu: Nevzat SayınMimarlikYer: Kadıköy, IstanbulProje sahibi: Niteliki EğitimKurumları Co.Inşaat mühendisliği: Yapı MerkeziArazi alanı: 16.300 m²Binaların alanı: Anaokulu 246m², ortaokul 7.270 m²Teslim tarihi: 1998, 1999

İstanbul kıyılarındaki bir arazide tasarımı ve mühendislik kısmı aynı mimartarafından yapılan anaokulu ve ortaokul binası yapıldı. Anaokulu binası1998 yılında büyük ve sık ağaçlarla kaplı bir araziye inşa edildi. Budurumda içeriye yeterince gün ışığı alabilmek için cephede çoğunluklacam kullanıldı. Bir yıl sonra ortaokul binasının inşaatına başlandı. Mevcutanaokulunun inşaat gürültüsünden rahatsız olmaması için inşaat okultatilleri döneminde yapıldı. Yapı sürecini hızlandırmak için mümkünolduğunca prefabrik elemanlar kullanıldı. Ortaokulun programı 4 katlıkompakt bir bina içinde çözüldü. En üst katı örten ve İtalya’da yaptırılanahşap çatı ağaçların üzerinden görülebilmektedir. İç düzenleme aydınlıkve açıktır. Birinci kata yerleştirilen balkonlar aynı zamanda zemin kattakiderslikler için gölgelik fonksiyonu görmektedirler.

Akdeniz Üniversitesi Olbia kampüsü

Mimar: Cengiz BektaşMimarlık bürosu: Bektaş MimarlikYer: AntalyaProje sahibi: Akdeniz ÜniversitesiInşaat mühendisliği: Baki YapıBinaların alanı: 3.641 m²Arazi alanı: 12.000 m²Teslim tarihi: 1999

Akdeniz Üniversitesi Modern mimari stilde inşa edilmiş bir binadabulunmaktadır. Yazar, şair ve mimar Cengiz Bektaş 1997 yılında buradayaptığı bir konuşma sırasında bina hakkında ‘kişiliksiz’ değerlendirmesiyapınca üniversite yönetimi kendisinden bunu değiştirmesini ister.Bektaş’ın tasarımındaki en önemli unsurlar yeni hizmet alanlarınıneklenmesi ve beton ve çelikten oluşan pergolaların örttüğü kavisli geziyollarıdır. Binalara ulaşımı sağlayan bu gezi patikaları üzerindeşadırvanlar, şelalecikler, oturma bankları, bitkiler ve yontularyerleştirilmiştir. Kampüsün içinde ve dışında öğrencilerin birarayagelebilecekleri çeşitli mekan düzenlemeleri yapılmıştır. Arazi üzerineayrıca bir agora, yemek yeme yeri, kitapçı ve çamaşırhanenin debulunduğu küçük bir çarşı eklenmiştir. Bunun yanında planda yöredekicanlı ve bitki örtüsünü konu edinen bir doğa müzesi, amfitiyatro/filmsalonu, derslikler ve halka açık sergi salonları da mevcuttur.

Ankara TED Koleji kampüsü

Mimar: Semra ve Özcan UygurMimarlık bürosu: Uygur MimarlıkYer: AnkaraProje sahibi: Ankara TED KolejiVakfıInşaat mühendisliği: AkfenMühendislikBinaların alanı: 141.000 m²Arazi alanı: 309.000 m²Teslim tarihi: 2003

Ankara’da gerçekleştirilen bu büyük ölçekli okul projesi Semra ve ÖzcanUygur yönetimindeki mimarlar grubu tarafından tasarlanmıştır. Projeprogramı sadece 68 adet ana, ilk ve ortaokul dersliğini değil aynızamanda spor salonları, yüzme havuzu, buluşma yerleri ve tiyatro gibisosyal amaçlı mekanları da kapsar. Bunun yanında 6500 kişininoturabileceği bir kampüs gerçekleştirilmiştir. Mimarlar bu kampüsü canlısokakların va çeşitli binaların bulunduğu gerçek bir şehir gibi tasarlamayaçalışmışlardır. Ana sokaklara açılan yan sokaklarda dersliklergruplandırılmıştır. Cephelerde en çok kullanılan malzeme kaba beton vetuğladır.

Teknik Üniversite araştırma merkezi

Mimar: Boran EkinciMimarlık bürosu: Boran EkinciMimarlikYer: AnkaraProje sahibi: MTU araştırmakurumuInşaat mühendisliği: EbiConstruction Departmentİnşaat alanı: 26.800 m²Arazi alanı: 10.500 m²Teslim tarihi: 2004

Proje yarışmasını kazandıktan sonra uygulanan bu tasarımın inşaatı kısabir süre önce tamamlandı. İnşaat sırasında mimar inşaat mühendislerinikontrol etme işiyle özel olarak ilgilendi. Türkiye’de bazen büyük inşaatşirketleri ve müteahhitler inşaat sırasında mimarın tasarımını farklı birşekilde yorumlayıp yanlış uygulayabiliyorlar. Boran Ekinci iki kattan oluşanuzun bir bina tasarladı. Cephede bol miktarda cam kullanıldı.

Utrecht- Söğütlü İlkokulu

Mimar: Hüsnü YeğenoğluMimarlık bürosu: HüsnüYeğenoğlu ve Mile ArchitectureYer: Adapazrı, SakaryaProje sahibi: ‘Utrecht Türkiye’yeYardım ediyor’ vakfıInşaat mühendisliği: Dekart YapıBinaların alanı: 3.600 m²Arazi alanı: 10.740 m²Teslim tarihi: 2001

1999 yılındaki deprem sonrasında büyük zarar gören deprem bölgesindebir ilkokul binası yaptırmak için para toplamak amacıyla ’UtrechtTürkiye’ye Yardım Ediyor’ vakfı kuruldu. Türkiye doğumlu, Almanya’daeğitim görmüş ve çalışmış, 1992 yılından itibaren Hollanda’da yaşayanmimar Hüsnü Yeğenoğlu okulun tasarımını yaptı. Tasarımı tamamlananilkokul binası Söğütlü Köyü’nde gerçekleştirildi. Bina uzaktan kapalı birgörüntü vermekte ve basık beyaz bir kutuya benzemektedir. Okulun girişiduvarların arkasına gizlenmiştir ve buraya bir rampayla ulaşılmaktadır.Binanın iç bahçesi ise oyun alanı ve giriş bölümü ile saydam birkarakterdedir. Avlu ve beş sınıfın kapısı okul bahçesine doğrudanaçılmaktadır. Diğer dört sınıf kompleksin içinde gizlenmiş olan iç bahçeyeaçılır. Dörtgen şekiller ve kubbe şeklindeki çatılar Osmanlı ve Akdenizmimarisinde kullanılan elemanlardır. Kubbe şeklindeki çatı örtüsü binanınakustiğini yükseltmekte ve binanın engebeli arazi yapısına daha iyiuymasını sağlamaktadır. İnşaatın kontrolü ve uygulama çizimlerininhazırlanmasını üstlenen Nazan Kavukçu (Mile Architecture) Istanbul’dakontrol mimarı olarak çalışmıştır.

Shibuya anıtı

Mimar: Han TümertekinMimarlık bürosu: MimarlarYer: Tokyo, JapanProje sahibi: Türk KültürBakanlığıInşaat mühendisliği: KajimaTeslim tarihi: 2003

Japonya’nın 2003 kültür yılı Türkiye’ye adanmıştı. Bunun anısına TürkKültür Bakanlığı Tokyo için bir anıt yarışması düzenledi. Yarışmayıkazanan Han Tümertekin’in tasarımı uygulandı. Mimar anıtı tasarlarkenTokyo halkının günlük yaşantısından esinlenmiş ve insanların sokaktakikalabalıktan, günün hızlı akışından kaçabilecekleri bir mekan yaratmakistemiş. Anıt bir kaidenin üzerine yerleştirilmiş beton bir kılıftan ibarettir.Bu beton kılıfın içi tamamen İznik çinileri ile kaplanmıştır. Işık ince düşeyçatı açıklığından içeri düşmekte ve yaptığı kontrastla yoldan geçeninsanların dikkatini çekmektedir. Beton kabuğun içine girildiğinde bir anlıkda olsa çevrenin kalabalığından kaçış mümkün olabilmektedir.

Antalya hava limanı

Mimar: Doğan Tekeli ve SamiSisaMimarlık bürosu: Tekeli-SisaMimarlikYer: AntalyaProje sahibi: Devlet HavaLimanları işletmesi Inşaat mühendisliği: BayındırHoldingİnşaat alanı: 150.000 m²Arazi alanı: 60.000 m²Teslim tarihi: 1998

1990 yıllarında bu bölgeye gittikçe artan turist akımını karşılayabilmek içinAntalya Hava Limanı kapasitesini artırma ihtiyacı duyar. Mevcut havalimanının genişletilmesi için düzenlenen proje yarışmasını Doğan Tekelive Sami Sisa kazanır. Plan dördü 1998 yılında gerçekleştirilen 8 terminalbinasını kapsımaktadır. 2003 yılında hava limanını kullanan yolcusayısının on milyonu aşmasıyla birlikte diğer terminallerin de inşaatınabaşlanmıştır. Binaların mimarisi Antalya’da her biri diğerinden fazla dikkatçeken ve hepsi farklı mimari stilde inşa edilmiş olan turistik binalarlagörsel rekabeti önlemek için sade ve basit tutulmuştur. Hareket ve gelişsalonları arkasında U şeklindeki terminal kompleksinin bulunduğu dörtgenşeklindeki bir bina içine yerleştirilmiştir. Binanın iç dekorasyonu modern veaydınlık bir şekilde tasarlanmıştır. Giriş holünün orta kısmında yer alanyuvarlak havuzun zemininde Antalya’nın canlı ve doğa örtüsü zenginliğinitemsil eden bir mozaik bulunmaktadır.

Umumi tuvalet binası

Mimar: Gökhan AvcıoğluMimarlık bürosu: GADArchitectureYer: Kadıköy, IstanbulProje sahibi: Selahattin TekeInşaat mühendisliği: Teke InsaatBinaların alanı: 200 m²Arazi alanı: 5.000 m²Teslim tarihi: 1996

Bu umumi tuvalet tasarımının çıkış noktası dikkat çekici bir şekle sahipolması, kolay temizlenebilmesi ve güvenli olmasıydı. Bu bina Kadıköyiskelesini kalabalık pazar yerine bağlayan ana yol üzerinde bulunmaktadır.Sakak yönünden sadece tek katlı beton bir yapı görülmektedir. Betonkütle içinde gündüz saydamlık, akşamları ışık veren ve binayı aydınlık birobje haline getiren bir cam pencere bulunmaktadır. Geniş çatı alanı incebir çim zeminle kaplanarak kamufle edilmiştir. Erkekler ve özürlülertuvaletinin giriş kapıları cam ve çelikten yapılmıştır. Bayanlar tuvaletine iseyan kısımdaki merdivenle ulaşılmaktadır. İçerisini temiz tutabilmek ve hor kullanmaya karşı dayanıklı paslanmazçelik, beton, metal ve cam kullanılmıştır.

Salı Pazarı Liman girişi

Mimar: Murat Tabanlıoğlu veMelkan Gürsel TabanlıoğluMimarlık bürosu: TabanlıoğluMimarlıkYer: Salıpazarı, IstanbulProje sahibi: Türkiye Denizcilikİşletmeleri A.Ş.Binaların alanı: 100.000 m²Arazi alanı: 151.665 m²

İstanbul Galata Limanı Türkiye’nin en eski limanlarından biridir. Bizansdöneminde önemli bir merkez olan bu bölgeye bugün özellikle büyük gezigemileri demirlemekte ve yük gemilerinin yük aktarmaları içinkullanılmaktadır. Salı Pazarı liman girişinin çekiciliğini artırmak amacıylaburanın 1,2 kilometrelik bölümü için kapsamlı bir plan hazırlandı. Bubölgeye yeni bir canlılık getirmek amacıyla içinde otellerin, restoranların,dükkanların, sergi ve kongre salonlarının, müzenin ve otopark yerlerininbulunduğu yeni fonksiyonlar eklendi. Plana aynı zamanda Denizİşletmeciliği’ni modernleştirmek ve genişletmek amacıyla hizmet alanlarıda dahil edildi. Altyapıda ve çevredeki binalarda yapılan çeşitlimüdahelelerle Salı Pazarı hükümet tarafından turistik bölge olarak ilanedilerek Beyoğlu bölgesine dahil edilecektir. Bu düzenlemeler turistler içinçekici olduğu kadar amaç İstanbul halkını da bu bölgeye çekmektir..

Çatalhöyük müzesi ve araştırma merkezi

Mimar: Han TümertekinMimarlık bürosu: MimarlarYer: Çumra, KonyaBinaların alanı: 1.000 m²Arazi alanı: 4.000 m²Teslim tarihi 1998

Dünyanın bilinen en eski şehri Türkiye’nin güneyindeki Çatalhöyük’debulunmaktadır. Çatalhöyük arkeolojik sit alanı arkeologların şehrinkalıntılarını gün ışığına çıkarmaya çalıştıkları iki büyük kazı alanındanoluşmaktadır. Han Tümertekin bu bölge için bir müze binasıyla birarkeolojik araştırma merkezini içeren bir plan tasarladı. Ziyaretçileri dokuzbin yıl önceki zamana geri gitme düşüncesine alıştırmak amacıyla burayayapay bir yokuş düşünüldü. Ziyaretçiler araçlarıyla ilk olarak geldikleri altkısımda artık ufku göremeyecekler ve buradan yokuş yukarıya, dokuz binyıl öncesine doğru yavaş yavaş yol almaya başlayacaklar. Alt kısımdayolun bir tarafında ziyaretçi merkezinin de bulunduğu müze ve diğeryanında araştırma enstitüsü yer alacaktır. Bu proje için yoğun biçimdesponsor aranmaktadır.

Coronaray Arteriogram

Mimar: Gökhan AvcıoğluMimarlık bürosu: GADArchitectureYer: Beyoğlu, IstanbulProje sahibi: : AFM - FITASSinemaları Binaların alanı: 3.500 m²Teslim tarihi: 1999

Türkiye’de son yıllarda sinemaya giden insan sayısı oldukça artmıştır. Bunedenle birçok yeni sinema yapısı inşa edilmiş ve mevcut binalar yenisinema salonları eklenerek genişletilmiş ve yenilenmiştir. Bir eğlencemerkezi olan Istanbul’un Beyoğlu semtinde restoran, gece kulübü vebarların yanında birçok sinema salonu da bulunmaktadır. 1960’lardayapılmış olan AFM - Fitaş tiyatro binası dar ve yoğun bir yapılaşmanınolduğu bir sokakta bulunmaktadır. GAD Mimarlık, 1999 yılında girişsalonu, çıkışlar, fuaye ve büroların yeniden düzenlenmesi için bir tasarımyapmıştır. Bu tasarımın ilham kaynağı tıp dünyasından, kalptekitıkanıklıkların lazer tekniği ile açılmasından gelmişti. Mimarlık bürosu öncebir bilgisayar programının yardımı ile sinemaya giriş çıkışlardaki sorunlarıbelirlemiştir. Yeni düzenleme üzerine yol gösteren işaretlerin projeksiyonlayansıtılabildiği akıcı bir şekle sahip duvar sisteminden oluşmaktadır.

Hollanda’da Türk mimarisi‘Türkiye Bugün’ sergisi Türkiye’deki güncel mimari gelişmelerhakkında bir izlenim vermektedir. Bu izlenim günümüzdeHollanda’da Türkler tarafından ya da Türkler için inşa edilenbinalarla bir benzerlik gösterir mi?

Hollanda’daki şehirlerde Türklerin yerleşim alanlarına etkileri ençok sayıları giderek artan küçük dükkanlar, Türk kahvehaneleri vecamilerde görülmektedir. Cami tasarımlarında ise genelliklemimarlardan tasarımlarında Türkiye’deki mimarlık tarihindeönemli yer tutan yüzlerce yıllık camileri örnek almalarıbeklenmektedir. Bu yapıların beraberinde getirdiği tartışmalardaen çok öne sürülen gerekçe ise bu binalar tasarlanırken mevcutyapılaşmaya uyum sağlamalarının çok az hesaba katılmasıolmaktadır. Diğer eleştiriler ise ucuz malzeme kullanımı,detaylardaki uyumsuzluk, sıradan ve hiç bir özelliği olmayanözensiz görünümleridir.

1960’lı ve 70’li yıllarda Türkiye’de modern cami mimarisinin birkaçgüzel örneği gerçekleştirildi. Cengiz Bektaş’ın Etimesgut Camii veİstanbul Kınalıada’da yapılan cami bunun iki örneğidir. Deneyselbir tasarım konumundaki Büyük Milet Meclisi Camii de üçüncüörnektir. Bu modern örnekler ne yazık ki Türkiye’de süreklilikyaratamamıştır. Son yıllarda yüzlercesi yapılan tarihi camilerinucuz kopyaları bunun canlı şahitleridir.

Hollanda’da yapılan kapalı karakterdeki cami binalarına tepkiolarak mimarlık öğrencileri (TU Delft) Ergün Erkoçu ve AbdoHammiche Polder camii olarak adlandırılan yarısının üzerini çimbir rampanın kapladığı saydam bir cami tasarladılar. İbadetalanının yanında binada büro alanları, pazar yeri, hamam,kafeterya ve bir de sergi alanı yer almaktadır. Bu binayı DenHaag’da inşa etmek için yapıIan girişimler ileri bir safhaya gelmişbulunuyor.

Amsterdam’ın Baarsjes bölgesinde bulunan ve Riva olarakadlandırılan araziye 2007 yılında Avrupa’nın en büyükcamilerinden biri inşa edilecek. Milli Görüş adlı Türk kuruluşuYahudi-Fransız kökenli mimar çift Marc ve Nada Breitman’danİstanbul Süleymaniye Camii’ni örnek alan bir tasarım yapmalarınıistedi. Aya Sofya ya da Wester Camii olarak adlandırılacak camitoplu konut, büro ve alışveriş alanlarını da kapsayacak büyük birşehir yenileme projesinin parçası olacak ve tuğladan yapılacak.İnşaat süreci çevre sakinlerinin mevcut konutların yıkılmasınakarşı protestoları nedeniyle gecikmeye uğramıştır.

Daha az dikkat çeken bir başka gelişme ise Türk bankalarınınHollanda’da her geçen gün yeni bir şube açmalarıdır. Bunlargenellikle mevcut binaları kullandıklarından iç dekorasyonyönünden diğer uluslararası finans kuruluşlarından hiçbir farklılıkgöstermemektedirler. Bu arada Ekonomi Bankası’nın merkezşubesi için tanınmış Türk mimar Han Tümertekin’in tasarladığı veAmstelveen’de inşa edilen (2004) büro binasında Türk mimarisini dışa vuran herhangi birbelirti bulabilmek güçtür.

Bu banka binası dışında yıllar boyunca Hollanda’da Türk kökenlimimarlar tarafından az sayıda proje gerçekleştirildi. Bunlarınilklerinden birisi 1963’den birkaç yıl önceki ölümüne kadarHollanda’da oturan ve çalışan ve bu süre içinde Maassluis Camii,Tiel şehrinde çarşı ve değişik toplu konut gibi projeleri tasarlamışolan Gün Aydagül’dür.

İshak Önen Delft Teknik Üniversitesi’nde mimarlık eğitimi almakiçin 1984 yılında Hollanda’ya gelmiştir. Kendi mimarlık bürosununbulunduğu Zaandam şehrinde oturmakta ve çalışmaktadır.Hoogheemraadschap için tasarımını yaptığı ZaandamWesterwatering bölgesindeki kanalizasyon ara istasyon binası2004 yılı sonlarında teslim edilecektir. Bunun dışındaWormerveer’de konutlar, Zaanstad Belediyesi’nin kardeş şehriolan Kaman’da Kültür Park gibi projelerin tasarımını yapmıştır.

Mimar ve öğretim görevlisi olan Hüsnü Yeğenoğlu Türkiye’dedoğmuş olup 1992 yılından beri Hollanda’da oturmakta veçalışmaktadır. Kendisinin tamamlanmış olan son projesiTürkiye’de 1999 yılındaki depremde yıkılmış olan Söğütlü köyüiçin tasarladığı ilkokul projesidir (bakınız Türkiye’deki projeler ).Tasarımda dikkat çeken özellik özel ile genel olan arasındakizıtlıktır. Binanın dış kısmı kapalı bir görünüm sergilediği haldeiçeriye girildiğinde tamamen saydam, açık ve aydınlıktır.

Biz Botuluyuz projesinde de özel olan ile genel olan arasındakizıtlık özellikle vurgulanmıştır. Bu toplu konut projesi Rotterdam’ınBospolder-Tussendijken semtinde oturan Türk-Hollandalı semtsakinleri için tasarlanmıştır. Projede başlangıçta bir Türk mimarçalışmış ancak 2004 yılında Fas kökenli bir mimar olan NadiaJellouli-Guachati projeyi devralmıştır. Cephedeki ahşap cumbalar18. yüzyıl geleneksel Osmanlı ahşap evlerini anımsatmaktadır.Cephede kullanılan sıva mavi fayans ve mozaiklerle işlenmiştir.

Burada oturmak ve ev satın almak isteyen ailelerin konut türüistemlerini gün ışığına çıkarabilmek için semt sakinleriden BizBotuluyuz projesine ilgi gösterenler arasında bir araştırma yapıldı.Ortaya çıkan sonuca göre bu araştırmanın bu konuda yapılandiğer araştırmalardan en büyük farkı dörtgen odalar ve evin özelve misafirlere yönelik mekanları arasındaki ayrımın tercihedilmesi idi. Bu türde konut tercihi İran kökenli mimar NahiedKoolen’ın yaptığı araştırmada da ortaya çıkmıştı. Bu mimar,yapmış olduğu araştırmalar ışığında ‘salon-hol evi’ olarakadlandırdığı bir plan tasarladı. Hollanda’da genelde kullanılangiriş holü burada yerini dörtgen salona bırakır. Aynı zamandamisafir odası olan bu mekan evin ana giriş kapısının hemenarkasında bulunmaktadır. Bu salonun etrafına küçük özel odalaryerleştirilmiştir. Mutfak ve tuvalet ise buradan görülemeyecekarka kısımlara yerleştirilmiştir.

Bu tür konut planları iki nedenden dolayı tipik Türk (ya da Fas)olarak karakterize edilemez. Ilk olarak bu tür konut yerleşimi,yapılan bir araştırmaya göre, Hollandalı yaşlı kesim tarafından daısrarla tercih edilmektedir. İkinci olarak bu türden ev planlarıgünümüzde Türkiye’de inşa edilen konutlarda hiçbir şekildegörülmemektedir. Türkiye’de bunun tam tersine birkaç kuşağınbirarada oturduğu geleneksel büyük evler bölünerek standart biraile için ayrı oturmaya uygun hale getirilmektedir. Bu nedenleHollanda’da ‘tipik Türk’ olarak görülen şeylerin doğrudanTürkiye’deki aktüel gelişmelerle bağlantısı olmasına gerek yoktur.

Hollanda

PoldermoskeeErgün Erkoçu veAbdeluahabHammiche

Gemaal ZaandamIshak Önen

Aya Sofia moskeeMarc ve NadaBreitman

Woningen WormerveerIshak Önen

The Economy BankHan Tümertekin

Landschapsontwerp KamanIshak Önen

Moskee MaassluisGün Aydagül

Biz BotuluyuzNadia Jellouli-GuachatiXS2N architect office

WoningenGün Aydagül

Islamitische begraafplaatsFurkan Kösewww.puuur.nl

Winkelcentrum TielGün Aydagül

With special thanks to:

Ishak Önen

Gül Kaçmaz-Erk

Murat Küçük

Emine Yilmazgil

Willem van Winsen

Han Bakker

Crystolight

Arkitera

Koleksiyon