bu konu anlatımı seti metin gÖktÜrk ... · tarih bulunmaktadır. bunlar, 21 haziran-21 aralık...
TRANSCRIPT
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::
ww
w.f
en
sep
eti
m.c
om
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::
DÜNYA'NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
Dünya geoid şeklindedir. Geoid, kürenin kutup-
lardan basık, ekvatordan şişkin biçimidir.
Dünya, kendi ekseni etrafında dönme hareketi
yaparken Güneş etrafında dolanma hareketi yapar.
Dünya'nın Güneş etrafındaki dönme ekseni ile
yörünge düzlemi arasında 23° 27' (23 derece 27
dakika)'lık açı vardır.
Dünya'nın kendi ekseni etrafında batıdan
doğuya doğru (saat yönü tersi) dönmesi sonucu gece
ve gündüz meydana gelir. Ayrıca gece ve gündüz
arasındaki sıcaklık farkının meydana gelmesi de yine
Dünya'nın kendi ekseni etrafında dönmesinden
kaynaklanır.
Dünya kuzey ve güney olmak üzere iki yarım
küreden oluşur. Kuzey ve güney yarım kürede Dünya-
nın güneş ışığını dik alabileceği en uzak noktalara
dönence adı verilir. Kuzey yarım kürede yengeç,
güney yarım kürede oğlak dönencesi bulunur.
MEVSİMLERİN OLUŞUMU
İlkbahar Yaz Sonbahar Kış
Dünya'nın, kendi ekseni etrafında dönme,
Güneş'in etrafında ise dolanma hareketi yaptığından
söz etmiştik. Dünya'nın Güneş etrafında bir turu 365
gün 6 saat sürer. Bu süreye 1 yıl denir.
Dünya'nın kendi etrafında dönme ekseni eğik-
tir. Dünya'nın Güneş etrafında dolanması ve eksen
eğikliği mevsimlerin oluşmasını sağlar.
Mevsimlerin oluşumu, Dünya'nın Güneş etrafın-
daki hareketi sırasında Güneş'e yakın veya uzak
oluşuyla ilişkili değildir.
Mevsimlerin oluşması, Dünya'nın eksen eğikli-
ğinden dolayı güneş ışınını dik veya eğik almasının
bir sonucudur. Güneş ışığını dik alan bölgelerde yaz,
eğik alan bölgelerde ise kış mevsimi yaşanmaktadır.
Bu iki durumun arasındaki zamanlarda da ilkbahar ve
sonbahar mevsimleri yaşanmaktadır.
Dünya'nın dönme eksenindeki eğiklik, iki
yarım kürede aynı zamanda farklı mevsimler yaşan-
masına sebep olur.
Dünya'nın Güneş çevresinde dolanması sıra-
sında güneş ışınları bazen kuzey yarım küreye bazen
de güney yarım küreye dik gelir. Bu nedenle güney
yarım kürede yaz mevsimi yaşanırken kuzey yarım
kürede kış mevsimi yaşanır. Güney yarım küre kış
mevsimini yaşarken kuzey yarım kürede yaz mevsimi
yaşanır.
MEVSİMLER VE İKLİM
*Mevsimlerin Oluşumu*
Bu konu anlatımı seti Metin GÖKTÜRK tarafından hazırlanmıştır. Konu anlatım seti ve diğer setler için www.fensepetim.com sitesini ziyaret edebilirsiniz. 2019 ©
8.SINIF 1.ÜNİTE
KONU NO: 01
Yengeç Dönencesi
Ekvator
Oğlak Dönencesi
Ekvator
Dönme Ekseni
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::
w
ww
.fe
nse
pe
tim
.co
m
::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
::::
:
Mevsimlerin başlangıcı olarak dört önemli
tarih bulunmaktadır. Bunlar, 21 Haziran-21 Aralık
(gün dönümü) ve 21 Mart-23 Eylül (gece-gündüz
eşitliği) tarihleridir.
21 Haziranda Dünya (1) konumunda bulunur.
Dünya (1) konumundayken güneş ışınları kuzey
yarım küreye dik açıyla düşer. Bu tarih kuzey yarım
küre için yaz mevsiminin başlangıcı, güney yarım
küre için kış mevsiminin başlangıcıdır. 21 Haziranda
kuzey yarım kürede en uzun gündüz, güney yarım
kürede en uzun gece yaşanır.
23 Eylülde Dünya (2) konumunda bulunur.
Dünya (2) konumundayken güneş ışınları ekvatora
dik açıyla düşer. Bu tarih kuzey yarım küre için
sonbaharın başlangıcı, güney yarım küre için ise
ilkbaharın başlangıcıdır. 23 Eylülde Dünya'nın her
yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
Gece ve gündüz eşitliğine ekinoks adı verilir.
21 Aralıkta Dünya (3) konumunda bulunur.
Dünya (3) konumundayken güneş ışınları güney
yarım küreye dik açıyla düşer. Bu tarih kuzey yarım
küre için kış mevsiminin başlangıcı, güney yarım küre
için ise yaz mevsiminin başlangıcıdır. 21 Aralıkta
kuzey yarım kürede en uzun gece, güney yarım
kürede en uzun gündüz yaşanır.
21 Martta Dünya (4) konumunda bulunur.
Dünya (4) konumundayken güneş ışınları ekvatora
dik açıyla düşer. Bu tarih kuzey yarım küre için
ilkbaharın başlangıcı, güney yarım küre için ise
sonbaharın başlangıcıdır. 21 Martta Dünya'nın her
yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
Dünya kutuplardan basık yani geoid şeklinde
olduğu için Dünya'nın her noktası eşit miktarda güneş
ışını almaz. Ekvatora yakın bölgelere gelen güneş ışın-
ları, kutuplara yakın bölgelere gelen güneş ışınlardan
daha dik düşer. Bu da ekvatora yakın bölgelerin
sıcaklığının kutuplara yakın bölgelerin sıcaklığından
fazla olmasına neden olur.
Güneş’ten gelen ısı ve ışık enerjisinin mevsime
olan etkisini belirleyen yardımcı faktör yeryüzünün
ısıyı soğurma oranıdır. Yeryüzünden olan yansıma
miktarı düşük olan alanlar, daha fazla enerji soğuran
alanlardır. Çöller Güneş’ten gelen ışınların yaklaşık
%25’ini yansıtmaktadır, bu yüksek soğurma oranı
nedeniyle çöller fazla ısınmaktadır. Kutuplarda
bulunan buz kütleleri ise zaten küçük açılarla gelen
Güneş ışınlarını etkin olarak yansıttığı için kutuplar
daha soğuk olur.
Çöl Kutup
Ülkemiz aynı anda dört mevsimin yaşandığı
nadir ülkelerden biridir. İlkbahar, yaz, sonbahar ve
kış tüm güzellikleriyle ülkemizde yaşanmaktadır.
Mevsimlerdeki bu çeşitlilik ve ülkemizin iklim
özellikleri bitki örtümüzün de çeşitlilik kazanmasında
rol oynamıştır. Bu durum tarım, ticaret ve turizm
yönünden ülkemizin sahip olduğu önemli bir
avantajdır.
Ülkemizde aynı anda farklı mevsimler yaşanır.
21 Mart
Mevsimlerin Oluşumu
21 Haziran
23 Eylül
21 Aralık
(1)
(2)
(3)
(4)