BRAKİTERAPİ UYGULAMALARI

VE KULLANILAN KAYNAKLAR

MERVE KAYAN

17750107

Danışman: Prof. Dr. Haluk YÜCEL

Brakiterapi

Brakiterapinin uygulanma şekilleri

Brakiterapide kullanılan doz uygulamaları

Brakiterapi kaynakları

Referanslar

BRAKİTERAPİ

Radyoterapi, dış (external) ve iç (internal) ışınlama şekliyle

kanserli yapıların tedavisinde uygulanır.

Brakiterapi, kanser tedavisinde yaygın kullanılan radyoterapi

yöntemlerinden bir tanesidir.

Brakiterapi uygulamaları doku içine veya vücut boşlukları içine

yerleştirilen özel olarak üretilmiş aplikatörler ve plastik tüpler

kullanılarak kendine özgü yöntemlerle uygulanıyor.

Brakiterapi ile organın çevresinde yüksek dozdan etkilenecek

riskli organların daha az doz alması ve daha az yan etki

oluşması amaçlanır.

Brakiterapide radyasyon kaynağı iğnelerin prostata yerleştirilmesi (1)

Brakiterapi sırasında radyoaktif kaynaklar geçici yada kalıcı

olarak hastada uygulanabilir.

o Geçici Brakiterapi: Geçici olarak implante edilen

radyoizotopların aylar ve yıllar itibariyle yarı ömürleri uzun

olup yüksek radyasyon enerjileri vardır.

o Kalıcı Brakiterapi: Daimi olarak implante edilen

radyoizotopların genellikle gün cinsinde kısa yarı ömürleri ve

düşük radyasyon enerjileri vardır. En sık prostat kanserinin

brakiterapisinde kullanılır.

BRAKİTERAPİNİN UYGULANMA ŞEKİLLERİ

1. Boşluklara uygulanan (İntrakaviter) Brakiterapi:

Radyoaktif kaynak, tümörün komşuluğundaki anatomik

boşluklara yerleştirilir. En sık kadın kanserleri (rahim, rahim ağzı,

vajen) ve akciğer kanserinde kullanılır.

Jinekolojik kanserlerde intrakaviter uygulama (2)

2. Dokulara uygulanan (İnterstisyel) Brakiterapi:

Radyoaktif kaynak ilgili doku içerisine yerleştirilir. Pirinç tanesi

büyüklüğündeki radyoaktif kalıcı implantlarla özellikle asimetrik

tümörlü dokuda homojen bir doz dağılımı sağlanabilir Prostat,

yumuşak doku ve meme kanserlerinde uygulanabilir. Dokuya

yerleştirilen geçici tüplere yerleştirilen radyoaktif iridyum teller ile de

radyoterapi uygulanabilir. Ya daimi ya da geçicidir.

Prostat kanserinde

kullanılan tohumlar (2)Meme kanserinde iridyum

tel uygulaması (2)

3) Yüzey plak Brakiterapi:

Radyoaktif plak, tedavi edilecek yüzeydeki

tümör üzerine yerleştirilir, tümör ışınlanırken

çevre doku korunur. Teknik intraokuler

melanomda uygulanır.

4) İntravasküler Brakiterapi:

Küçük radyoaktif kaynaklar damar içine

yerleştirilir. Anjioplasti sonrası restenozu

önlemek amacıyla uygulanır.

İntraokuler melanomda

plak uygulaması (2)

BRAKİTERAPİDE KULLANILAN DOZ UYGULAMALARI

LDR

Düşük Doz Hızı

0.4-2.0 Gy/saat

HDR

Yüksek Doz Hızı

≥12 Gy/saat

1- Düşük doz hızı (LDR)(0.4-2.0 Gy/saat): Uygulanacak doz daha

yavaş ve uzun sürede verilebilir (3-5 günde).

2-Yüksek doz hızı (HDR)(≥12 Gy/saat): Uygulanacak doz daha hızlı

ve kısa sürede verilebilir (10-15 dk). Radyoaktif iridyum kaynağını

içeren aygıt bilgisayar kontrollü olup kateterlerin her birine sırayla

kaynağı yollar. Tedavi sonrası kateterler çıkarılır ve vücut içinde

radyoaktif kaynak kalmaz.

HDR izodoz dağılımı

• Dozlar: Fraksiyon

başına Gy

• Örn: 5 Gy/fraksiyon

• Doz hızı:Gy/dakika

• Tedavi süresi: dakika

LDR izodoz dağılımları

• Dozlar: Tüm tedavi için Gy

• Doz hızı: cGy/saat

• Tedavi süresi: birkaç gün

HDR ve LDR izodozları (3)

BRAKİTERAPİ KAYNAKLARI

Alfa parçacıkları ve beta ışınlarının çoğu kaynak kılıfı tarafından

soğurulur.

Foton Kaynakları (kobalt-60, sezyum-137, iridyum-192, iyot-125 ve

paladyum-103)

Beta Kaynakları (stronsiyum-90, fosfor-32)

Yaygın olarak kullanılan kaynaklar (kobalt-60, sezyum-137,

iridyum-192, iyot-125 and paladyum-103)

Daha az yaygın olan kaynaklar (altın-198, rutenyum-106 and

californium-252)

Radyum-226 ve Radon-222 alfa kaynakları ve bu alfalar kılıf

tarafından soğurulur. Artık kullanılmıyorlar.

Radyoizotop Yarı Ömür Işın Tipi

Ortalama

Gama Enerjisi

(MeV)

Ortalama

Beta Enerjisi

(MeV)

Cs-137 30 yıl β,γ 0,662 0,187

Au-198 2,7 gün β,γ 0,412 0,313

Ir-192 74 gün β,γ 0,380 0,179

I-125 59,6 gün γ 0,035

Pd-103 17 gün γ 0,021

Co-60 5.26 yıl β,γ 1,25 0,096

Sezyum-137

137Cs’un yarı ömrü 30 yıldır.

Beta bozunumu yapar (𝐸β=187 keV) ve sonrasında x-ışını (34 keV)

ve gama (662 keV) yayınlar.

Yüksek foton enerjisi ve uzun yarı ömrü nedeniyle intrakaviter

(boşluklara uygulanan) brakiterapide düşük doz hızlarında (LDR)

kullanılan bir kaynaktır.

İğne, tüp ve pelet formunda olabilir.

Kaynağın üstü paslanmaz çelik kapsül ile kapatılır.

Kirli bomba güvenlik riski olduğu varsayılarak kullanımı kısıtlanıyor.

Altın-198

198Au’ın yarı ömrü 2,7 gündür.

Beta bozunumu yapar (𝐸β=312.5 keV) ve sonrasında x-ışını

(70 keV) ve gama (411,8 keV) yayınlar.

Tanecik formunda bulunur ve özel iletim aletleri ile cerrahi

olarak tümör hacmine yerleştirilir.

Kısa yarı ömürlü olduğundan interstisyel (dokulara uygulanan)

brakiterapide kalıcı impilant olarak kullanılır.

İridyum-192

192Ir’un yarı ömrü 74 gündür.

0,380 MeV enerjili gama yayınlar.

Tel ve tohum formunda olabilir.

Yüksek doz hızlı uzaktan ve sonradan yüklemeli brakiterapide en

yaygın kullanılan kaynaktır. Çünkü HDR tekniğinde yüksek spesifik

aktiviteli kaynaklar gereklidir.

Son yıllarda 192Ir nokta kaynak ile ardarda ışınlama işlemi

inceleniyor. Bu teknik PDR(pulsed dose rate) olarak biliniyor. 24

saat boyunca her saat 10dk ışınlama yapılıyor.

İyot-125

125I’un yarı ömrü yaklaşık 60 gündür.

Gama ışını yayınlar.(0,035 MeV)

I-125 düşük enerjili (35 keV) fotonları yüzünden brakiterapi

için üretilmiştir

Tohum formunda kapsüllenmiştir.

İnterstisyel (dokulara uygulanan) ve yüzey plak brakiterapi için

kullanılır.

Radyasyon güvenliği problemi azdır.

Kısa yarı ömürleri ve düşük radyasyon enerjisi nedeniyle

kalıcı prostat implantlarında kaynak olarak kullanılabilir.

Paladyum-103

Yarı ömrü 17 gündür.

Elektron yakalama ile 20-23 keV aralığında yani ortalama 20,9keV enerjili karakteristik X ışını yayınlarlar.

Pd-103 kalıcı implantlarda biyolojik bir avantaj sağlayabilir.Çünkü doz daha hızlı oranda iletilebilir.

Kapsüllenmiş tohum formunda bulunur.

Daha çok İnterstisyel (dokulara uygulanan) brakiterapidekullanılır. Örneğin prostat.

Diğer izotoplardan daha az radyasyon güvenliği problemlerivardır.

Kısa yarı ömürleri nedeniyle kalıcı prostat implantlarındakaynak olarak kullanılabilir.

Kobalt-60

Yarı ömrü 5,3 yıldır.

Yararlı radyasyon üreten yapay bir radyoaktif izotoptur.

60Co, Nikel-60 a bozulduğunda 1.117 ile 1.33 MeV arasında

ortalama 1.25 MeV lik gamma radyasyonu üretir.

Yüksek foton enerjisi ve uzun yarı ömrü nedeniyle intrakaviter

(boşluklara uygulanan) brakiterapide yüksek doz hızlarında

(HDR) kullanılan bir kaynaktır.

Brakiterapi amaçlı Praseodim-142 kaynağın araştırma

reaktöründe üretilmesi ve yeni geliştirilecek göz ve

prostat organ spesifik fantomlarda verilen doz

dağılımının plastik sintilatör ve radyokromik film

dozimetrik tekniklerle incelenmesi

142Pr

Yarı ömrü 19.12 saattir.

Ortalama beta enerjisi 810 keV.

Gama enerjisi 1575.6 keV.

Tübitak Proje No: 118S616

REFERANSLAR

1. “Radyasyon Tedavisi.” EAU Patient Information,patients.uroweb.org/tr/radyasyon-tedavisi/.

2. Yılmaz, B. D., & Ünsal, M. (2013). Brakiterapi. Okmeydanı Tıp Dergisi.

3. Kemikler, G. (2014). DR ve LDR doz dağılımlarının fizik ve radyobiyolojikdeğerlendirilmesi.

4. Thomadsen, B. (2013). Comprehensive Brachytherapy: Physical and ClinicalAspects. Medical Physics, 40(11), 117302. https://doi.org/10.1118/1.4826194

5. Pak, Y. (2018). Radyasyon Onkolojisinde Radyoterapi Fiziği

6. Karaçam, S. Ç. (n.d.). BRAKİTERAPİ.

7. Burger, J. (2003). Radioactive sources in brachytherapy. Radiol Oncol.

8. Beddar, A. S. (2014). Brachytherapy Brachytherapy Physical Properties ofSource

9. Aslay, I. (2012). Reirradiasyon Yöntemi Olarak Brakiterapi.

10. Miller, R., & Thomadsen , B. (2007). Brachytherapy Physics: Everything youNeed to Know Everything you Need to Know and and Controversial Issues.