1

BÖBREK VE İDRAR BİYOKİMYASI IV

Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIKADÜTF Biyokimya AD

2006

2

İdrar sedimenti

1500-2000 devir/dakikalık santrifüjde 3-5 dakika santrifüj

önce mikroskopun küçük objektifi (10X) ile

şekilli elemanların bol olduğu yerler büyük objektif (40X) ile

eritrositler, lökositler, epitel hücreleri, silendirler, kristaller, bakteri, mantar ve parazit hücreleri araştırılır ve incelenir

3

4

İdrar sedimentinde eritrositler

iyi korunmuşlarsa açık yeşilimtrak renkte ve yuvarlak görülürler

Hematüri…

5

Mikrovida hafifçe oynatıldığında eritrositlerde iç içe iki halka saptanabilir

6

Eritrositler diğer şekilli elemanlarla karışabilirler

7

İdrar sedimentinde lökositler

eritrositlere göre daha büyük ve granüllüdürler

Piyüri…

8

% 3’lük asetik asitten 1 damla lamelin kenarına damlatıldığında lökositler daha belirgin olurlar, eritrositler ise kaybolurlar.

Lökosit kümelerine dikkat etmelidir

9

A) Üst tabaka vajina epitelleri B) Orta tabaka epitelleri C) Derin tabaka epitelleri D) Üretra epitelleri E) Dökülmüş ölü epiteller F) Prostat epiteli G) Ejekülatör yollardan epiteller H) Seminal veziküllerden epiteller İ) Orta tabakadan mesane epiteli J) Derin tabakadan mesane epiteli K) Üst tabakadan mesane epiteli L) Pelvis renalis epitelleri M) Düz toplayıcı tüplerden epiteller N) Kıvrık tüplerden epiteller

İdrar sedimentinde epitel hücreleri

10

Yassı epitel hücreleri

kadın idrarında biraz daha fazla sayıda olabilirler

11

Böbrek epiteli hücreleri

12

İdrar sedimentinde silendirler

Hiyalin silendirler

Granüler silendirler

Epiteliyal silendirler

Lökosit silendirleri

Eritrosit silendirleri

Mum silendirler

Dev silendirler

Yağ silendirleri

İdrar sedimentinde görülen silendirlerin türü ve miktarı böbrek hastalığının türünü belirlemede yardımcıdır.

Silendirüri ile birlikte olan massif proteinüri nefrotik sendromu, silendirüri şiddetli ise glomerülonefriti düşündürür

13

Hiyalin silendirler

14

Granüler silendirler

15

Epiteliyal silendirler

16

Lökosit silendirleri

Eritrosit silendirleri

17

Mum silendirler

18

Eritrosit ve lökosit silendirleri genellikle glomerülonefriti, geniş silendirler kronik böbrek yetmezliğinin son dönemini yansıtırlar.

19

İdrar sedimentinde kristaller

• Asit idrarda görülebilen kristaller

• Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller

• Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller

• Alkalik idrarda görülebilen kristaller

20

Asit idrarda görülebilen kristaller

21

Amorf ürat

Ürik asit kristalleri

22

Sistin kristalleri

Tirozin kristalleri

23

Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen

kristaller

Kalsiyum oksalat kristalleri

Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri

sulfonamidler

24

Kalsiyum oksalat kristalleri

Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri

25

Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller

Magnezyum fosfat kristalleri

Kalsiyum karbonat kristalleri

26

Alkalik idrarda görülebilen kristaller

27

Amorf fosfat

Tripel fosfat (amonyum magnezyum fosfat)

28

İdrar sedimentinde bakteri, mantar ve parazit hücreleri

29

İdrar yolları taşları• Fosfat taşları,

açık renkli toprak gibidirler. Elle kolayca

ezilirler. • Oksalat taşları,

pürtüklü yüzeyli, esmer renklidirler. Çok serttirler.

• Ürat taşları,

düzgün yüzeyli, esmer renkli, küçük taşlardır. Serttirler.

• Miks taşlar,

fosfat-oksalat veya oksalat-ürat karışımı taşlardır

30

İdrar yolları taşları 50 yaşlarında en sık görülür.

31

İdrar yolları taşlarında sıklık:

-Oksalat taşları % 56

-Tripel fosfat taşları % 26,5

-Fosfat taşları % 13,5

-Ürik asit taşları % 4

32

Bir idrar yolu taşının fosfat taşı olup olmadığının incelenmesi

Fosfatın, amonyum molibdat ile ısıtma sonucunda suda güç çözünen, sarı renkli amonyum fosfomolibdat oluşturması prensibine dayanır.-İdrar yolu taşı havanda ezilerek toz haline getirilir ve bir deney tüpüne bu tozdan bir miktar konur. -Deney tüpündeki idrar yolu taşı üzerine 1 mL konsantre HNO3 eklenerek karıştırılır ve taş tozu çözülür. -Tüpteki karışım üzerine 2 mL %12,5’lik amonyum molibdat çözeltisi eklenir ve karıştırılır. -Tüpteki son karışım, kaynama noktasına kadar ısıtılır,

33

Isıtılan son karışımda limon sarısı bir renk ve çökelti oluşumu gözlenirse idrar yolu taşının fosfat taşı olduğu sonucuna varılır.

İstenirse lam-lamel arasına alınan çökelti mikroskopta incelenerek iğne demeti şeklinde fosfat kristalleri görülebilir.

34

Bir idrar yolu taşının ürat taşı olup olmadığının incelenmesi (mürexid

deneyi)

Ürik asit ile nitrik asidin birlikte ısıtılması sonucunda purpurik asit oluşması prensibine dayanır. -İdrar yolu taşı havanda ezilerek toz haline getirilir ve bir porselen kapsüle bu tozdan bir miktar konur. -Kapsüldeki idrar yolu taşı üzerine 1-2 damla konsantre HNO3 damlatılır. -Porselen kapsül bir saçayak üzerinde, içindeki madde kuruyuncaya kadar ısıtılır ve sonra soğutulur.

35

- Soğuyan kapsüldeki leke üzerine 1 damla NaOH damlatılır.

-mavi-menekşe renk gözlenirse idrar yolu taşının ürat taşı olduğu sonucuna varılır.

Deneyde NaOH yerine amonyak çözeltisi kullanılsaydı ürat taşı ile mavi-menekşe renk yerine mor renk oluştuğu gözlenirdi.

36

Bir idrar yolu taşının oksalat taşı olup olmadığının incelenmesi

-Toz haline getirilmiş taştan bir deney tüpüne bir miktar konur-1/10 oranında sulandırılmış HCl’den 4 mL eklenerek kaynar dereceye kadar ısıtılır. -Karışım sıcakken süzülür ve süzüntüye 1 mL %16 mg’lık KMnO4 çözeltisi eklenir. -Çözeltinin 10 dakika içinde renksizleşmesi taşın oksalat taşı olduğunu gösterir.