bölüm 9 diferansİyel akiŞ analİzİ

103
Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ Akışkanlar Mekaniği: Temelleri ve Uygulamaları, 2nd Edition Yunus A. Cengel, John M. Cimbala McGraw-Hill, 2010

Upload: others

Post on 20-Oct-2021

16 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

Bölüm 9

DIFERANSİYEL AKIŞ

ANALİZİ

Akışkanlar Mekaniği: Temelleri ve Uygulamaları, 2nd Edition Yunus A. Cengel, John M. Cimbala

McGraw-Hill, 2010

Page 2: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

2

Bu bölümde akışkan hareketinin temel denklemleri türetilir ve basit bazı

akışlar için analitik olarak nasıl çözüleceği gösterilir. Daha karmaşık

akışlar örneğin resimde gösterilen bir tornado tarafından tetiklenen

hava akışının kesin çözümü yoktur.

Page 3: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

3

Amaçlar

• Kütle ve momentum korumununa ait diferansiyel

denklemlerin nasıl türetildiğini anlayabilmelisiniz.

• Akım fonksiyonu ve basınç alanını hesaplayabilmeli

ve verilen bir hız alanı için akım çizgilerini

çizebilmelisiniz

• Basit akışlar için hareket denklemlerinin analitik

çözümlerini elde edebilmelisiniz.

Page 4: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

4

9–1 ■ GİRİŞ

(a) Kontrol hacmi analizinde kontrol hacminin

içi bir kara kutu gibi ele alınır, fakat (b)

diferansiyel analizde akışın film detayları akış

bölgesindeki her bir noktada çizilir.

Kontrol hacmi tekniği, kontrol hacmine giren ve

kontrol hacminden çıkan kütlesel debiler veya

cisimler üzerine uygulanan kuvvetler gibi bir

akışın genel özellikleriyle ilgilendiğimizde

yararlıdır.

Diferansiyel analiz, akışkan hareketinin

diferansiyel denklemlerinin akış bölgesi olarak

adlandırılan bir bölge boyunca akış alanındaki

her noktaya uygulanmasını gerektirir.

Değişkenlerin sınır şartları da, girişleri, cıkışları

ve katı çeperleri de içine alacak şekilde akış

bölgesinin tüm sınırlarında belirtilmelidir.

Öte yandan eğer akış daimi değilse, akış

alanının değişmeye devam ettiği zaman boyunca

çözümümüzü yürütmek gereklidir.

Page 5: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

5

9–2 ■ KÜTLENİN KORUNUMU VE

SÜREKLİLİK DENKLEMİ

Bir diferansiyel korunum

denklemini türetmek kontrol

hacmini sonsuz küçük boyuta

küçülttüğümüzü düşünüyoruz.

Kontrol hacmi içerisindeki kütlenin birim

zamandaki net değişim hızı, kontrol

hacmine giren ve kontrol hacminden

çıkan kütlesel debilerin farkına eşittir.

Page 6: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

6

Diverjans Teoremini Kullanarak Türetme

Kütlenin korunumunun diferansiyel formunu türetmenin en hızlı ve anlaşılması en

kolay yolu diverjans teoremini uygulamaktır

Bu denklem, henüz sıkıştırılamaz akış kabulü

yapmadığımız için süreklilik denkleminin sıkıştırılabilir

akış için geçerli bir formudur ve akış alanındaki her

noktada geçerlidir.

Page 7: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

7

Sonsuz küçük kontrol hacmini

kullanarak türetme

Kartezyen koordinatlarda

kütlenin korunumununa ait

diferansiyel denklemin

türetilmesinde merkezi P

noktası olan küçük bir kutu

şeklindeki kontrol hacmi

kullanılır: Mavi noktalar her

bir yüzün merkezini

gostörmektedir.

Kutu merkezinden uzak noktalar için kutu

merkezi civarındaki Taylor serisi açılımını

kullanalım.

Page 8: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

8

Bir yüzeyden geçen kütlesel

debi VnA ’ya eşittir.

Diferansiyel kontrol hacminin her

bir yüzünden kütle girişi ve çıkışı;

mavi noktalar her bir yüzün

merkezini göstermektedir.

Page 9: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

9

Kartezyen ve silindirik

koordinatlarda diverjans işlemi.

Page 10: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

10

İçten yanmalı bir havanın pistonla

motorun silindirinde yakıt ve

havanın sıkıştırılması

Örnek 1: Hava-Yakıt Karışımının Sıkıtırılması

İçten yanmalı bir motorun silindirinde hava-yakıt karışımı bir piston ile

sıkıştırılmaktadır. y koordinatının başlangıcı şekilde gösterildiği gibi silindirin

tavanında ve yönü aşağı doğrudur. Pistonun yukarıya doğru sabit bir vp hızıyla gittiği

varsayılmaktadır. Silindirin tavanı ile piston kafası arasındaki L mesafesi L=Lbottom-Vpt

ilişkisi uyarınca zamanla azalmakta olup burada Lbottom şekilde gosterildigi gibi t=0

anında piston alt ölü noktadayken pistonun konumunu gostermektedir. t=0 anında

hava-yakıt karışımının yoğunluğunun silindir içerisinde heryerde aynı ve ρ(0) olduğu

bilindigine göre, pistonun yukarı çıkışı sırasında hava-yakıt karışımının yoğunluğunu

zamanın ve verilen parametrelerin fonksiyonu olarak elde ediniz.

Page 11: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

11

Nondimensional

density as a

function of

nondimensional

time for Example

9–1.

Page 12: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

12

Page 13: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

13

Süreklilik denkleminin alternatif formu

Bir maddesel eleman akış alanında hareket

ederken yoğunluğu Denklem 9-10 uyarınca değişir.

Page 14: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

14

Silindirik Koordinatlarda Süreklilik Denklemi

Silindirik koordinartlarda hız bileşenleri ve birim vektörler: (a) xy- veya r

düzleminde iki boyutlu akış, (b) üç boyutlu akış

Page 15: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

15

Süreklilik Denkleminin Özel Durumları

Özel Durum 1: Daimi Sıkıştırılabilir Akış

Page 16: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

16

Özel Durum 2:

Sıkıştırılamaz

Akış

Bir patlamadan sonra oluşan

düzensizlik şok dalgası gözlemciye

ulaşıncaya kadar hissedilmez.

Page 17: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

17

Yüksek-hızlı bir rüzgar tüneli için

tasarlanmış yakınsak kanal

(çizim ölçekli değildir).

Page 18: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

18

Page 19: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

19

Örnek 9–2’deki yakınsak

kanala ait akım çizgileri.

Page 20: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

20

Page 21: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

21

Süreklilik denklemi eksik hız

bileşeni bulmak için kullanılabilir

Page 22: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

22

Page 23: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

23 (a) Çizgisel çevri akışı ve (b) spiral şekilli çizgisel

çevri/kuyu akışına ait akım çizgileri ve hız profilleri

Page 24: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

24

Page 25: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

25

(a) Sıkıştırılamaz bir akış

alanında akışkan elemanları

ötelenebilir, dönebilir ve

şekilleri değişebilir fakat

hacimleri değişmez; (b)

sıkıştırılabilir bir akış alanında

ise akışkan elemanaları

ötelenirken, dönerken ve

şekilleri bozulurken hacimleri

değişebilir.

Discussion

The final result

is general—not

limited to

Cartesian

coordinates. It

applies to

unsteady as

well as steady

flows.

Page 26: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

26

Page 27: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

27

9–3 ■ AKIM FONKSİYONU

Kartezyen Koordinatlarda Akım Fonksiyonu

Kartezyen koordinatlarda, sıkıştırılamaz,

iki boyutlu akım fonksiyonu:

Akım

fonksiyonu

Akım fonksiyonunun değişik koordinat

sistemlerine göre tanımlamaları

Page 28: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

28

Sabit akım fonksiyonu eğrileri akışın

akım çizgilerini temsil eder

Sabit eğrileri

akışın akım

çizgileridir.

Page 29: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

29

Page 30: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

30

Örnek 9-8'deki hız

alanına ait akım

çizgileri her bir akım

çizgisi için sabit ψ

değerleri ve dört farklı

konumda hız vektorleri

gösterilmiştir.

Page 31: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

31

Page 32: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

32

Page 33: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

33

Örnek 9-9 'daki hız

alanına ait akım çizgileri

her bir akım çizgisi için

sabit değerleri

gösterilmiştir

Page 34: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

34

Bir akım çizgisinden diğerine değerleri

arasındaki fark, birim genişlik başına

bu iki akım çizgisi arasından geçen

hacimsel debiye eşittir.

(a) xy düzleminde akım

çizgileri 1 ve 2 ile

sınırlandırılmış

kontrol hacmi ile A ve

B dilimleri;

(b) Sonsuz küçük ds

uzunluğu etrafındaki

bölgenin büyütülmüş

görüntüsü.

Page 35: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

35

Akım fonksiyonu ’nın değeri xy-düzleminde

akış yönünün soluna doğru artar

Sol-taraf kuralı çizim

üzerinde gösterilmiştir.

xy düzleminde akım

fonksiyonunun değeri

akış yönünün soluna

doğru artar.

Şekilden görülebileceği gibi, akım fonksiyonu, akışın ne kadar kıvrıldığına ve

döndüğüne bakılmaksızın akış yönünün soluna doğru artmaktadır.

Akım çizgilerinin birbirinden uzaklaştığı (sağ alt kısım) kısımlardaki hızın büyüklüğü

(akışkan hızı), akım çizgilerinin birbirlerine daha yalan olduğu kısımlardakine (orta

kısım) oranla daha küçük kalır.

Akım çizgileri daraldığında aralarındaki en-kesit alanı azalır ve akım çizgileri

arasındaki debiyi korumak için hız artmalıdır.

Page 36: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

36

Eğik bir plaka üzerinden Hele-

Shaw akışı ile oluşturulan çıkış

çizgileri. Çıkış çizgileri, aynı en-

kesit şekline sahip iki-boyutlu

eğik bir plaka üzerindeki

potansiyel akışa ait (Bölüm 10)

akım çizgilerini

modellemektedir.

Örnek 9. Akım Çizgilerinden Bulunan Bağıl Hız

Hele-Shaw akışı, bir sıvıyı paralel plakalar arasındaki İnce bir aralıktan geçmeye zorlamak suretiyle elde edilir.

Şekilde eğik plaka üzerindeki akış için örnek bir Hele-Shaw akışı verilmiştir. Çıkış çizgileri, yukarı akım

bölgesinde eşit aralıklı noktalardan salınan mürekkep ile oluşturulmuştur. Akış daimi olduğundan akım çizgileri

ile çıkış çizgileri çakışmaktadır. Akışkan su olup cam plakalar 1.0 'er mm aralıkla yerleştirilmiştir. Akım çizgisi

deseninden yola çıkarak akış hızının, akış alanının belirli bir bölgesinde yüksek veya düşük (göreceli olarak)

olduğunu nasıl söyleyebileceğimizi irdeleyiniz.

Kabuller: 1 Akış daimidir. 2 Akış sıkıştırılamazdır. 3 Akış xy-düzleminde iki-boyutlu potansiyel akışı

modellemektedir.

Analiz: Bir akım fonksiyonunun eşit aralıklı akım çizgilerinin birbirlerinden uzaklaşması, o bölgede akış hızının

düştüğünü gösterin Benzer şekilde eğer akım çizgileri birbirlerine yaklaşıyorsa bu bölgede akış hızı

artıyordur. Şekilden, akım çizgileri eşit aralıklı olduğundan plakanın yukarıakımının uzağında akışın düz ve

üniform olduğu anlaşılmaktadır: Akışkan plakanın.alt tarafına doğru yaklaştıkça, özellikle durma noktası

civarında akım çizgileri arasındaki geniş aralıklarından anlaşıldığı gibi akışın hızı yavaşlamaktadır. Öte

yandan akış, plakanın keskin köşeleri civarında: birbirine.iyice yaklaşmış akım çizgilerinin gösterdiği gibi

yüksek hızlara doğru ivmelenmektedir: :

İrdeleme: Hele-Shaw akışının çıkış çizgileri, Bölüm 10'da tartışılacağı gibi potansiyel akışa benzer bir yapı

sergiler.

Page 37: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

37

Üzerinde dar bir emiş yarığı bulunan bir çeper boyunca olan serbest akım

akışına ait akım çizgileri; akım çizgilerinin değerleri m2/s birimindedir; kalın

olan akım çizgisi bölen akım çizgisidir. A noktasındaki biz vektörünün yönü

sol-taraf kuralına göre belirlenmiştir.

Örnek 11: Hacimsel Debinin Akım Çizgilerinden Bulunması

Bir su kanalının taban yüzeyindeki dar bir yarıktan su emişi yapılmaktadır. Kanaldaki su V= 1.0 m/s üniform

hızıyla soldan sağa doğru akmaktadır. Yarık xy-düzlemine dik ve tüm kanal kesitinde z-ekseni boyunca

uzamakta olup genişliği w= 2.0 m'dir. Dolayısıyla akışın xy-düzleminde iki-boyutlu olduğu düşünülmektedir.

Şekilde bazı akım çizgileri çizilmiş ve işaretlenmiştir. Kalın akım çizgisi akışı ikiye ayırdığından bölen akım

çizgisi olarak adlandırılır. Bu bölen akım çizgisinin altındaki tüm su yarık tarafından emilirken, bölen akım

çizgisinin üzerinde kalan su aşağı akım yönünde yoluna devam etmektedir. Yarıktan emilen suyun hacimsel

debisi nedir? A noktasındaki hızın büyüklüğünü belirleyiniz.

Page 38: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

38

Page 39: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

39

Silindirik Koordinatlarda Akım Fonksiyonu

Silindirik koordinatlarda

z-eksenine göre dönel

simteriye sahip bir

eksenel simetrik cisim

üzerindeki akış; ne

geometri ne de hız alanı

'ya bağlıdır ve u =0

’dır.

Page 40: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

40

Hız alanına ait akım çizgileri

K = 10 m2/s and C = 0

alınarak çizilmiştir. Bazı

akım çizgileri için sabit

değerleri gösterilmiştir.;

Örnek 12: Silindirik Koordinatlarda Akım Fonksiyonu

Hız bileşenlerinin ur=0 ve uθ = K/r (K-sabit) olarak verildiği, daimi,

düzlemsel ve sıkıştırılamaz bir çizgisel çevriyi göz önüne alınız. Bu

akış aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Akım fonksiyonu ψ(x,y) için bir

ifade geliştiriniz ve akım çizgilerinin dairesel olduğunu gösteriniz.

Page 41: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

41

Sıkıştırılabilir Akım Fonksiyonu

Page 42: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

42

9–4 ■ DOĞRUSAL MOMENTUM KORUNUMU–

CAUCHY DENKLEMİ

Kartezyen koordinatlarda düzgün

altıyüzlü şeklindeki sonsuz küçük bir

kontrol hacminin pozitif yüzlerindeki

(sağ, üst ve ön) pozitif gerilme

tansörü bileşenleri. Mavi noktalar

her bir yüzün merkezini

göstermektedir. Negatif yüzlerdeki

(sol, alt ve arka) pozitif bileşenler

şekilde gösterilenlerin tersi

yönlerdedir.

RTT uygulanmasıyla bir kontrol hacmi için doğrusal momentum

denkleminin genel ifadesi.

Page 43: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

43

Diverjans Teoremi Kullanarak Türetilmesi

Diverjans teoreminin genişletilmiş formu sadece

vektörler için değil aynı zamanda tensörler için de

kullanışlıdır. Denklemde Gij ikinci mertebeden bir

tensör, W hacim ve A ise hacmi çevreleyen ve

tanımlayan yüzeyin alanıdır.

Cauchy denklemi doğrusal momentumun

korunumu yasasının diferansiyel

formudur. Her akışkan tipine uygulanır.

Page 44: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

44

Sonsuz Küçük Kontrol Hacmi Kullanarak Türetilmesi

Sonsuz küçük bir

kontrol hacminin her

bir yüzünden geçen

doğrusal

momentumun x-

bileşeninin giriş ve

çıkışları; kırmızı

noktalar her bir

yüzün merkezini

göstermektedir.

Page 45: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

45

Yerçekimi vektörünün mutlaka belirli bir

eksen ile hizalanması gerekmez. En genel

halde sonsuz küçük bir akışkan elemanına

etkiyen ağırlık kuvvetinin üç bileşeni

vardır.

Page 46: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

46

Diferansiyel bir kontol hacminin her bir yüzü üzerindeki ilgili gerilme tansörü

bileşeninden kaynaklanan ve x-yönünde etkiyen kuvvetleri gösteren şematik

çizim; kırmızı noktalar her bir yüzün merkezini göstermektedir.

Page 47: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

47

Page 48: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

48

Cauchy Denkleminin Alternatif Formu

Page 49: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

49

Newton’un İkinci Yasasını

Kullanarak Türetme

Diferansiyel akış elemanı

eğer maddesel bir eleman

ise, akış ile birlikte hareket

eder ve Newton'un ikinci

yasası doğrudan

uygulanabilir.

Page 50: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

50

9–5 ■ NAVIER-STOKES DENKLEMİ

Giriş

Durgun haldeki akışkanlarda

akışkan elemanı üzerindeki tek

gerilme, daima her bir yüzeyin

normali doğrultusunda ve içeri

doğru etkiyen hidrostatik

basınçtır.

ij, viskoz gerilim

tansörü

Mekanik basınç, bir akışkan elemanı üzerinde

içe doğru etki eden ortalama normal gerilmedir.

Page 51: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

51

Newton tipi ve Newton Tipi Olmayan Akışkanlar

Akışkanların reolojik davranışları; şekil

değiştirme hızının fonksiyonu olarak kayma

gerilmesi.

Reoloji: Akmakta olan akışkanların

deformasyonunun incelenmesine denir.

Newton tipi akışkanlar: Kayma gerilmesinin

şekil değiştirme hızıyla doğrusal değiştiği

akışkanlardır.

Newton tipi olmayan akışkanlar: Kayma

gerilmesi ile şekil değiştirme hızının doğrusal

olmadığı akışkanlardır.

Viskoelastik: Uygulanan gerilme

kaldırıldığında baştaki asıl şekline (tamamen

ya da kısmen) dönen akışkana denir.

Bazı Newton tipi olmayan akışkanlar, ne kadar

hızlı şekil değişimine uğrarlarsa o denli daha

az viskoz duruma geldiklerinden incelen

akışkanlar veya sanki- plastik akışkanlar

olarak adlandırılır.

Plastik akışkanlar incelme etkisinin en fazla

görüldüğü akışkanlardır. Bazı akışkanlar harekete geçirebilmek

için akma gerilmesi denilen sonlu bir

gerilmenin uygulanmasına ihtiyaç vardır.

Bu tür akışkanlar Bingham plastik

akışkanları olarak bilinir.

Page 52: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

52

Kabalaşan akışkanlar veya kabaran (dilatant) akışkanlarda gerilme

veya şekil değişimi hızı arttıkça akışkan daha viskoz hale gelir.

Bir mühendisin bataklık kumuna (bir

dilatant akışkan) düştüğündeki hali.

Daha çok hareket etmeye çalıştıkça

akışkan daha viskoz hale gelmektedir.

Page 53: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

53

Sıkıştırılamaz İzotermal Akış için Navier-Stokes Denkleminin

Türetilmesi

Sıkıştırılamaz akış yaklaştırmı

yoğunluğun; izotermal

yaklaştıranı ise viskozitenin sabit

olduğu anlamına gelir.

Page 54: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

54

Sıkışırılamaz Navier-Stokes

denkleminin vizkoz terimlerinde

görülen Laplace operatörünün

Kartezyen ve silindirik

koordinatlardaki açılımı.

Page 55: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

55

Navier-Stokes denklemi akışkanlar

mekaniğinin köşe taşıdır

Navier-Stokes denklemi; daimi olmayan,

doğrusal olmayan, ikinci mertebeden bir

kısmi diferansiyel denklemdir.

Denklem 9-60 dört bilinmeyene (üç hız

bileşeni ve basınç) sahip olmakla birlikte

sadece 3 denklemi (vektörel denklem

olduğundan üç bileşeni vardır) temsil

eder.

Açıkça anlaşılıyor ki bu denklemi

çözülebilir hale getirmek için bir denkleme

daha ihtiyaç vardır. Dördüncü denklem

sıkıştırılamaz süreklilik denklemidir

Page 56: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

56

Kartezyen Koordinatlarda Süreklilik ve

Navier–Stokes Denklemleri

Page 57: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

57

Silindirik Koordinatlarda Süreklilik ve

Navier–Stokes Denklemleri

Page 58: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

58

Navier–Stokes

denklemindeki r-

ve

bileşenlerinde ilk

iki viskoz terim

için alternatif bir

form

Page 59: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

59

9–6 ■ AKIŞ PROBLEMLERİNİN

DİFERANSİYEL ANALİZİ Diferansiyel hareket denklemlerinin (süreklilik ve N&S) kullanışlı olduğu iki tür

problem vardır.

• Bilinen bir hız alanı için basınç alanı hesabı

• Bilinen geometri ve sınır şartları için hem hız hem de basınç alanlarının

hesaplanması

Sabit özelliklere sahip genel

üç-boyutlu fakat

sıkıştırılamaz akış alanında

dört bilinmeyeni bulmak için

dört denkleme ihtiyaç vardır.

Page 60: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

60

Bilinen Bir Hız Alanı için Basınç Alanının Hesaplanması

Birinci örnek gurubu, bilinen bir hız alanı için basınç alanının

hesaplanmasını içermektedir.

Süreklilik denkleminde basınç bulunmadığından, hız alanını teorik

olarak sadece kütlenin korunumuna dayanarak oluşturabiliriz.

Bununla birlikte hız, hem süreklilik hem de Navier-Stokes

denkleminde bulunduğundan bu iki denklem bağlıdır.

Buna ilave olarak basınç, Navier-Stokes denkleminin her üç

bileşeninde de yer alır ve böylece hız ve basınç alanları da bağlı

haldedir.

Hız ve basınç alanları arasındaki bu bağlılık, bilinen bir hız alanı için

basınç alanını hesaplamamıza olanak verir.

Page 61: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

61

Page 62: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

62

Page 63: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

63

For a two-dimensional flow

field in the xy-plane, cross-

differentiation reveals

whether pressure P is a

smooth function.

Page 64: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

64

Page 65: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

65

The velocity field in an incompressible flow is

not affected by the absolute magnitude of

pressure, but only by pressure differences.

Since pressure

appears only as a

gradient in the

incompressible

Navier–Stokes

equation, the absolute

magnitude of pressure

is not relevant—only

pressure differences

matter.

Filled pressure contour plot, velocity vector

plot, and streamlines for downward flow of air

through a channel with blockage: (a) case 1;

(b) case 2—identical to case 1, except P is

everywhere increased by 500 Pa. On the

gray-scale contour plots, dark is low pressure

and light is high pressure.

Page 66: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

66

Page 67: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

67

Streamlines and

velocity profiles for

a line vortex.

Page 68: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

68

Page 69: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

69

For a two-dimensional

flow field in the r-plane,

cross-differentiation

reveals whether pressure

P is a smooth function.

Page 70: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

70

Page 71: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

71

The two-dimensional line

vortex is a simple

approximation of a tornado;

the lowest pressure is at the

center of the vortex.

Page 72: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

72

Süreklilik ve Navier–Stokes

Denklemlerinin Kesin Çözümleri

Sıkıştırılamaz süreklilik ve

Navier–Stokes denklemlerinin

çözümünde izlenecek yol.

Sınır Şartları

Bir silindir içinde Vp hızıyla hareket eden

bir piston. Piston ile silindir arasında ince

bir yağ filmi vardır. Şekilde filmin

büyütülmüş görünüşü verilmiştir. Kaymama

sınır koşulu çepere bitişik akışkanın hızının

çeperin hızına eşit olmasını gerektirir.

Adım 1: İlgili tüm boyut ve

parametreleri tespit ederek

problem ve geometri kurulur.

Adım 2: Uygun olan tüm kabuller,

yaklaştırımlar, basitleştirmeler ve

sınır şartları sıralanır.

Adım 3: Diferansiyel hareket

denklemleri (süreklilik ve N&S)

mümkün olduğunca basitleştirilir.

Adım 4: Denklemler integre

edilerek bir veya daha fazla

integral sabitine bağlı ifadeler elde

edilir.

Adım 5: İntegral sabitlerini bulmak

için sınır şartları uygulanır.

Adım 6: Sonuçlar doğrulanır.

Page 73: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

73

At an interface between two

fluids, the velocity of the two

fluids must be equal. In addition,

the shear stress parallel to the

interface must be the same in

both fluids.

Along a horizontal free surface of

water and air, the water and air

velocities must be equal and the

shear stresses must match.

However, since air << water, a

good approximation is that the

shear stress at the water surface is

negligibly small.

Page 74: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

74

Boundary conditions along a plane of

symmetry are defined so as to ensure

that the flow field on one side of the

symmetry plane is a mirror image of

that on the other side, as shown here

for a horizontal symmetry plane.

Other boundary conditions arise

depending on the problem setup.

For example, we often need to define

inlet boundary conditions at a

boundary of a flow domain where fluid

enters the domain.

Likewise, we define outlet boundary

conditions at an outflow.

Symmetry boundary conditions are

useful along an axis or plane of

symmetry.

For unsteady flow problems we also

need to define initial conditions (at

the starting time, usually t = 0).

Page 75: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

75

Geometry of Example 9–

15: viscous flow between

two infinite plates; upper

plate moving and lower

plate stationary.

Page 76: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

76

A fully developed region of a flow

field is a region where the velocity

profile does not change with

downstream distance. Fully

developed flows are encountered in

long, straight channels and pipes.

Fully developed Couette flow is

shown here—the velocity profile at x2

is identical to that at x1.

Page 77: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

77

Page 78: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

78

Page 79: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

79

For incompressible flow fields

without free surfaces, hydrostatic

pressure does not contribute to the

dynamics of the flow field.

Page 80: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

80

The linear velocity

profile of Example 9–15:

Couette flow between

parallel plates.

Page 81: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

81

Stresses acting on a

differential two-

dimensional rectangular

fluid element whose

bottom face is in contact

with the bottom plate of

Example 9–15.

Page 82: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

82

A rotational viscometer; the

inner cylinder rotates at

angular velocity , and a

torque Tapplied is applied, from

which the viscosity of the fluid

is calculated.

Page 83: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

83

Page 84: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

84

Page 85: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

85

Page 86: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

86

Page 87: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

87

Page 88: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

88

Page 89: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

89

Page 90: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

90

Page 91: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

91

Page 92: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

92

Page 93: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

93

Page 94: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

94

Page 95: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

95

Page 96: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

96

Page 97: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

97

Page 98: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

98

Page 99: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

99

Page 100: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

100

Page 101: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

101

Page 102: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

102

Özet

• Giriş

• Kütlenin korunumu –Süreklilik denklemi

Diverjans teoremi ile türetme

Sonsuz küçük kontrol hacmi ile türetme

Süreklilik denkleminin alternatif formu

Silindirik koordinatlarda süreklilik denklemi

Süreklilik denkleminin özel halleri

• Akım Fonksiyonu

Kartezyen koordinatlarda akım fonksiyonu

Silindirik koordinatlarda akım fonksiyonu

Sıkıştırılabilir akım fonksiyonu

• Diferansiyel lineer momentum denklemi-Cauchy Denklemi

Diverjans teoremi ile türetme

Sonsuz küçük kontrol hacmi ile türetme

Cauchy denkleminin alternatif formu

Newton’un ikini kanunu ile türetme

Page 103: Bölüm 9 DIFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

103

• Navier-Stokes Denklemleri

Giriş

Newtonyen ve Newtonyen olmayan akışkanlar

Navier–Stokes denklemlerinin sıkıştırılamaz ve

izotermal akışlar için türetimi

Süreklilik ve Navier–Stokes denklemlerinin

kartezten ve silindirik koordinatlardaki ifadeleri

• Akş problemlerinin diferansiyel analizi

Bilinen hız alanından basınç alanı hesabı

Süreklilik ve Navier–Stokes denklemlerinin

kesin çözümleri