biuletyn - opzptu.pl · wisła olsztyn elbląg giżycko gdynia wejherowo kwidzyn biuletyn ... dr n....

POLSKIETOWARZYSTWOUROLOGICZNE

15/2012

GDYNIA 27-28 kwietnia 2012

Gdańsk

Kościerzyna

Słupsk

Koszalin

Szczecin Grudziądz

BydgoszczToruń

Inowrocław

Włocławek

Wisła

Olsztyn

Elbląg Giżycko

Gdynia

Wejherowo

Kwidzyn

BIULETYN Oddziału Północno-Zachodniego PTU

www.ptupz.pl

MIĘDZYZDROJE 2011

1


Siedziba Zarządu :

Polskie Towarzystwo Urologiczne Oddział Północno-Zachodni

www.ptupz.pl

Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Bizielaul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz

tel. 52 36 55 306fax 52 37 12 630

e-mail: [email protected] S.A. V O/W-wa: 39 1240 1066 1111 0000 0022 1186

CME-CPD – 6 punktów

2


Od prezesaMam zaszczyt zaprosić Państwa na wiosenne spotkanie naukowe Od-

działu Północno-Zachodniego Polskiego Towarzystwa Urologicznego, które odbędzie się w Gdyni. Gospodarzem sympozjum jest Zespół Oddziału Uro-logii Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni, pod kierownictwem dr n. med. Lecha Stachurskiego.

Podczas konferencji ponownie powrócimy do tematu leczenia raka gru-czołu krokowego. W ostatnim czasie pojawiło się kilka obiecujących, no-wych leków dla pacjentów z zaawansowanym, opornym na kastracje rakiem stercza. Zaproszony gość Pani dr med. Elżbieta Senkus-Konefka, z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii, Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, od lat współpracująca z urologami, przedstawi najnowsze trendy rozwoju chemioterapii w leczeni pacjentów z zaawansowanym rakiem stercza. Za-nim jednak poprosimy o pomoc chemioterapeutów, problemem będą dla nas pacjenci pooddawani przewlekłej hormonoterapii. Podstawy i zasady stoso-wania tzw. przerywanej hormonoterapii omówi prof. Andrzej Sikorki z Ka-tedry i Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.

W ostatnich latach pojawiło się wiele nowatorskich leków i substancji generycznych w leczeniu chorób gruczołu krokowego. Czy potrafimy poru-szać się w gąszczu tylu specyfików. Jakie są zasady rejestracji, badania far-makokinetyki i biorównoważności oraz bezpieczeństwa nowych leków i le-ków generycznych. Czy obowiązują jednakowe standardy w Polsce i Europie. Temat ten przybliży kolejny zaproszony gość, prof. Michał Markuszewski z Katedry Biofarmacji i Farmakodynamiki, Zakład Biofarmacji i Farmako-kinetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Na zakończenie sesji, dr med. Mieczysław Gajda z Instytutu Patologii i Kliniki Urologii Uniwersyte-tu w Jenie, zaprezentuje niemiecki system ochrony nad pacjentem z nowo-tworem gruczołu krokowego, czyli koncepcje tworzenia Centrów Leczenia Raka Stercza tzw. Prostate Cancer Centers.

W drugiej sesji poruszymy zupełnie inny problem. Dzięki rozwojowi medycyny i również wprowadzaniu nowych leków, wielu chorych z rakiem

3


stercza potrafimy wyleczyć. Doskonale wiemy, że kluczowym elementem jest uzyskane dobrego wyniku onkologicznego. W pierwszym etapie lecze-nia nasi pacjenci wszystkie inne problemy odsuwają na plan drugi. Jednak po zakończonej sukcesem terapii onkologicznej powracają pytania doty-czące jakości życia. W pewnym momencie jakości życia wysuwa się na plan pierwszy. Musimy o tym pamiętać przed i w trakcie terapii, wyjątkowego nowotworu jakim jest rak stercza, szczególnie jeżeli podejmujemy się terapii u młodych mężczyzn. Dlatego podyskutujemy na temat problemów zabu-rzeń wzwodów prącia oraz możliwości prokreacji u chorych po radykalnym leczeniu raka stercza. Zaproszony gość prof. Krzysztof Łukaszuk z Kliniki Zdrowia Kobiety i Leczenia Niepłodności, NZOZ „INVICTA” z Gdańska, przedstawi problem selekcji plemników do zapłodnienia pozaustrojowego u chorych onkologicznych, a dr hab. med. Marcin Matuszewski i dr med. Jerzy Michajłowski z Katedry i Kliniki Urologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, omówią rolę urologa w procesie pozyskiwania plemników do zapłodnienia pozaustrojowego.

Zanim jednak poruszymy problem prokreacji zastanowimy się jak re-habilitować chorych po radykalnej prostatektomi i jak pomóc w powrocie prawidłowych wzwodów prącia. Nowe możliwości, rozszerzenia wskazań do intensywnej rehabilitacji, mężczyzn zainteresowanych powrotem prawidło-wych wzwodów po radykalnej prostatektomii, stwarzają wyniki ostatnich badań nad wyżej wymienionym problemem oraz coraz przystępniejsze ceny wprowadzanych na nasz rynek leków. Czy istnieją schematy postępowania? Jak należy przygotować chorych do zabiegu i kiedy rozpocząć rehabilitacje pooperacyjną? Spróbuje na podstawie przeglądu literatury i własnych do-świadczeń przybliżyć Państwu ten temat. Powrót do normalnej aktywności życiowej jest kwintesencją zakończonej sukcesem terapii. Dobra jakość ży-cia to nadzieja dla naszych pacjentów i dla nas samych. Seks jest natural-ną potrzebą każdego człowieka. Można nie chcieć go uprawiać, z wyboru, z braku partnera, z innych zależnych od nas przyczyn ale nie móc, bardzo chcąc, to poważny problem. 78% Polaków uważa, że podstawą udanego i trwałego związku jest udane życie płciowe. Nie mam kompetencji do roz-ważania psychologicznego tła wpływającego na jakość życia, zależną nie tyko od nas samych ale od otoczenia i przede wszystkim partnera ale nie ule-

4


ga wątpliwości, że wykonywane przez nas urologów operacje mogą skutko-wać osłabieniem lub całkowitą utratą wzwodów prącia. Nie zawsze możemy ograniczyć zasięg zabiegu mając, na uwadze priorytet, jakim jest czystość onkologiczna ale winniśmy stale doskonalić swoje umiejętności i rozma-wiać na temat możliwości ograniczenia skutków leczenia oraz dostępnych schematów rehabilitacji. Uważam podjęcie tego tematu za niezwykle ważny i potrzebny problem w naszej codziennej praktyce. Zachęcam do dyskusji i dzielenia się własnymi doświadczeniami.

Trzecia część to tradycyjnie sesja referatowa. Dziękuje wszystkim kole-żankom i kolegom za przygotowanie bardzo interesujących i profesjonalnie opracowanych prac. Wpływa ich coraz więcej, co świadczy o aktywności na-szego środowiska. Zachęcam młodych adeptów do pisania i prezentowania własnych doświadczeń, a starszych kolegów proszę o ciepłe przyjęcie refera-tów i życzliwą dyskusję.

Serdecznie wszystkich zapraszam do Gdyni, życząc owocnych obrad

i miłego wypoczynku nad polskim morzem. Wiem, że Słoneczko zaszczyci nas swoją obecnością, co niewątpliwie przyniesie długo oczekiwaną radość i wiosenny uśmiech na naszych twarzach. Jesienią pisałem jak bardzo będzie nam tego brakowało, dlatego dzisiaj ponownie cieszymy się z jego powrotu. Może jeszcze nie zaświeci takim blaskiem jak przed rokiem, może jeszcze nie będzie tak blisko jak byśmy oczekiwali ale będzie i to ma wartość samą w sobie oraz nadzieję na przyszłość, bo przecież wiemy, że nigdy nie zniknie na zawsze. Dbajmy o to, bo dobra jakość życia to radość życia.

Przypominam, że to będzie ostatnie nasze spotkanie, przed planowany-mi na jesień wyborami nowego zarządu. Po ośmiu latach stary zarząd ustąpi. Proszę zastanówmy się wszyscy nad kierunkiem dalszego rozwoju, co po-prawić, co usprawnić, jak posuwać się do przodu i wreszcie komu powierzyć funkcję prezesa tak abyśmy byli dumni z członkowska w Polskim Towarzy-stwie Urologicznym.

Z koleżeńskim pozdrowieniem

Dr n. med. Piotr Jarzemski

5


Przewodniczący dr n. med. Piotr Jarzemski Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela, ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, tel. 52 365 53 06, fax 52 371 26 30 e-mail: [email protected] Wiceprzewodniczący dr n. med. Krzysztof Szkarłat Szpital Specjalistyczny, ul. Piechowskiego 36, 83-400 Kościerzyna, tel. 58 686 04 63 e-mail: [email protected] Sekretarz dr n. med. Sławomir Listopadzki Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela, ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, tel. 52 365 53 06, fax 52 371 26 30 e-mail: [email protected] Skarbnik lek. med. Jacek Szyperski Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela, ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, tel. 52 365 53 06, fax 52 371 26 30 e-mail: [email protected] Członek dr n. med. Szymon Kwiatkowski Publiczny Specjalistyczny ZOZ, Szpital Powiatowy im. dr. L. Błażka ul. Poznańska 97, 88-100 Inowrocław, tel. 52 354 55 68 e-mail: [email protected] Członek lek. med. Marek Draczyński Szpital Specjalistyczny, ul. Piechowskiego 36, 83-400 Kościerzyna, tel. 58 686 04 63 e-mail: [email protected]

Zarząd Oddziału Północno-Zachodniego PTU

Komisja Rewizyjna Przewodniczący dr n. med. Stanisław Stępień 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką, ul. Powstańców Warszawy 5, 85-681 Bydgoszcz, tel. 52 377-32-10Członek lek. med. Jacek Kabziński e-mail: [email protected] Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela, ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, tel. 52 365-53-06 fax 371-26-30Członek lek. med. Jerzy Stępniewicz „ZDROWIE” NZOZ Sp. z o.o. ul. Hallera 31, 82-500 Kwidzyn, tel. 55 645-83-48

6


Województwo zachodnio-pomorskie1. Katedra i Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

prof. dr hab. med.Andrzej Sikorski

ul. Powstańców Wielkopolskich 7270-111 Szczecin

91 466110191 4661100

2. Oddział Urologii, Wojewódzki SzpitalZespolony

dr n. med.Jerzy Świtała

ul. Arkońska 471-455 Szczecin 91 8139629

3. Oddział Urologii, Szpital Miejski im. Św. K. Boromeusza

dr n. med.Marek Grabowski

Al. Wyzwolenia 5271-506 Szczecin

91 4713541 91 4713549

4. Oddział Urologii,Szpital Wojskowy

lek. med.Igor Frulenko

ul. Piotra Skargi 9/11 70-902 Szczecin 91 8105883

5. Oddział Urologii, Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika

dr n. med. Anatol Pachman

ul. Chałubińskiego 775-581 Koszalin

94 348829094 3451334

Lista Oddziałów UrologiiWojewództwo pomorskie

1. Katedra i Klinika Urologii UCK Gdań-skiego UniwersytetuMedycznego

prof. dr hab. med. Kazimierz Krajka

ul. Kliniczna 1A80-240 Gdańsk

58 3493160 58 3493170

2. Oddział Urologii Szpital Specjalistyczny im. Św. Wojciecha Adalberta

dr n. med. Arkadiusz Mikszewicz

ul. J. Pawła II 5080-462 Gdańsk

58 7684573 58 5564515 w. 689

3. Oddział Urologii Szpital Marynarki Wojennej

dr n. med.Jan Iwanicki

ul. Polanki 11780-305 Gdańsk

58 5526565

4. Oddział Urologii, Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego

dr n. med. Lech Stachurski

ul. Wójta Radtkego 181-348 Gdynia

58 6665554 58 6201697

5. Oddział Urologii, Szpital Specjalistyczny im. F. Ceynowy

dr n. med.Marek Lubocki

ul. dr. Jagalskiego 1084-200 Wejherowo

58 5727451 58 6770011

6. Oddział Urologii, Szpital Specjalistyczny

dr n. med.Krzysztof Szkarłat

ul. Piechowskiego 3683-400 Kościerzyna

58 6860463 58 6860469 58 6860465

7. Oddział Urologii, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny

dr n. med. Janusz Kordasz

ul. Obrońców Wybrzeża 476-200 Słupsk

59 8428471 59 8413415

8. Oddział Urologii „ZDROWIE”Sp. z o.o. NZOZ

lek. med.Jerzy Stępniewicz

ul. Hallera 3182-500 Kwidzyn

55 6458348

Klinika/Oddział Ordynator Adres Telefon/fax

7


Województwo kujawsko-pomorskie

1. Katedra i Klinika Urologii, Collegium Medicum UMK

prof. dr hab. med.Zbigniew Wolski

ul. M. Skłodowskiej- -Curie 9, 85-094 Bydgoszcz

52 5854500 52 5854501

2. Oddział Urologii Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela

dr n. med. Piotr Jarzemski

ul. Ujejskiego 7585-168 Bydgoszcz

52 365530852 3712630

3. Oddział Urologii, Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką

dr n. med. Waldemar Dudzic

ul. Powstańców Warszawy 585-681 Bydgoszcz

52 584758452 3787065

4. Oddział Kliniczny Urologii Onkologicznej Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka

dr n. med.Jerzy Siekiera

ul. Romanowskiej 2 85-796 Bydgoszcz 52 3743872

5. Oddział Urologii,SpecjalistycznySzpital Miejski

lek. med.Romuald Butkiewicz

ul. Batorego 17/1987-100 Toruń

56 6100255 w. 254

6. Oddział Urologii,Wojewódzki Szpital Zespolony

lek. med.Artur Białeta

ul. Wieniecka 4987-800 Włocławek

54 412937554 4129484

7. Oddział UrologiiSpecjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej

dr n. med. Szymon Kwiatkowski

ul. Poznańska 9788-100 Inowrocław

52 3545568 52 3550908

8. Oddział Urologii, Szpital Specjalistyczny im. dr. W. Biegańskiego

lek. med.Tadeusz Czumiel

ul. Sikorskiego 3286-300 Grudziądz

56 450034052 4500343

Województwo warmińsko-mazurskie

Klinika/Oddział Ordynator Adres Telefon/fax

1. Oddział Urologii,Miejski Szpital Zespolony

lek. med.Marek Żabiński

ul. Niepodległości 4410-900 Olsztyn 89 5326361

2. Oddział Urologii,Wojewódzki Szpital Zespolony

lek. med.Jan Meller

ul. Królewiecka 14682-300 Elbląg 55 2395981

3. Oddział Urologii Szpital Powiatowy im. J. Śniadeckiego

dr n. med. Wiesław Kotarski

ul. Warszawska 4111-500 Giżycko

87 4285271 w. 225, 22787 4283677

8


SPRAWOZDANIE Z JESIENNEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ ODDZIAŁU PÓŁNOCNO-ZACHODNIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA UROLOGICZNEGO W MIĘDZYZDROJACH 19 listopad 2011

W dniach 18-19 listopada 2011 roku odbyła się jesienna konferencja na-ukowa Oddziału Północno-Zachodniego Polskiego Towarzystwa Urologicz-nego w Międzyzdrojach. Gospodarzem sympozjum był Zespół Oddziału Urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie, pod kierowni-ctwem dr n. med. Jerzego Świtały. Zaproszonym gościem wykładowcą kon-ferencji był dr hab. n. med. Cezary Cybulski z Zakładu Genetyki i Patomor-fologii, Pomorskiego Uniwersytety Medycznego w Szczecinie.

W pierwszym dniu spotkania 18 listopada, o godz. 19.00 odbyło się tra-dycyjne spotkanie koleżeńskie.

Drugiego dnia zjazdu o godz. 9.00 rozpoczęto konferencję naukową Oddziału Północno-Zachodniego PTU. W zebraniu uczestniczyły 54 osoby. Spotkanie otworzyli przewodniczącego naszego Oddziału dr n. med. Piotr Jarzemski, oraz gospodarz dr n. med. Jerzy Świtała.

Program naukowy obejmował 3 części. Przewodnim tematem pierwszej sesji szkoleniowej były zaburzenia wzwodów prącia w przebiegu interwencji urologicznej. Dr n. med. Piotr Jarzemski z Oddziału Urologii Szpitala Uni-wersyteckiego nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy przedstawił referat pt. „Zaburzenia wzwodów prącia po radykalnej prostatektomii”. Następnie dr hab. n. med. Marcin Słojewski z Katedry i Kliniki Urologii, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, zaprezentował problem dotyczący zaburzeń wzwodów prącia w przebiegu leczenia łagodnego rozrostu stercza – „Wzwód czy mikcja? – trudny wybór w aspekcie terapii skojarzonej BPH”.

Druga sesja poświęcona była genetyce raka stercza. Dr hab. n. med. Ce-zary Cybulski z Zakładu Genetyki i Patomorfologii, Pomorskiego Uniwer-sytety Medycznego w Szczecinie przedstawił współczesne trendy w poszu-kiwaniu sekwencji genów w raku stercza. Bartłomiej Gliniewicz we współ-pracy z Cezarym Cybulskim, Sławomirem Archimowiczem, Mirosławem Kordowskim, Jerzym Świtałą z Oddziału Urologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie omówili „Częstość mutacji wybranych genów

9


naprawy dna w grupie mężczyzn, u których wykonano diagnostyczną bio-psję gruczołu krokowego”.

Część trzecia to sesja referatowa. Wygłoszono 9 referatów przygotowa-nych przez koleżanki i kolegów z poszczególnych oddziałów regionu północ-no-zachodniego. Dyskusja miała miejsce po każdym z referatów.

W końcowej części spotkania przyjęto większością głosów do grona członków PTU trzech kandydatów: lek. med. Bartosz Krenz, lek. med. Ma-rek Kowalski, lek. med. Alicja Klejnotowska.

Wszystkim uczestnikom wręczono certyfikaty potwierdzające udział w sympozjum szkoleniowo-naukowym z przydzielonymi 6 punktami CME – CPD.

10


NOWI KOLEDZY

Lek. med. Alicja Klejnotowska

Pracuje w Klinice Urologii, Akademickie Centrum Kliniczne, Szpital Akademii Medycznej w Gdańsku – wprowadzona przez dr. hab. n. med. Marcina Matu-a przez dr. hab. n. med. Marcina Matu- przez dr. hab. n. med. Marcina Matu-Marcina Matu-szewskiego i dr. n. med. Marcina Markuszewskiego.

Lek. med. Bartosz Krenz

Pracuje w Oddziale Urologii Laparoskopowej Ogól-nej i Onkologicznej Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy – wprowadzona przez dr. n. med. Piotra Jarzemskiego i lek. med. Jacka Szy-perskiego.

Lek. med. Marek Kowalski

Pracuje w Oddziale Urologii Laparoskopowej Ogól-nej i Onkologicznej Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy – wprowadzona przez dr. n. med. Piotra Jarzemskiego i lek. med. Romana Kalinowskiego.

11


RAMOWY PROGRAM WIOSENNEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ ODDZIAŁU PÓŁNOCNO-ZACHODNIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA UROLOGICZNEGO, Gdynia 27-28 kwietnia 2012

Z przyjemnością informuję, że wiosenna Konferencja Naukowa Oddziału Północno-Zachodniego Polskiego Towarzystwa Urologiczne-go odbędzie się w Hotelu Nadmorskim w Gdyni, ulica J. Ejsmonda 2. tel. 58 6677777. W sprawie rezerwacji pokoi prosimy kontaktować się z panią Anną Rzepą, pracownikiem Hotelu Nadmorski, nr telefonu: 660-420-860.

Gospodarzem spotkania będzie Zespół Oddziału Urologii Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni, pod kierownictwem dr. n. med. Lecha Stachurskiego (tel. 58 6665554).

RAMOWY PROGRAM

27.04.2012

18.00 Zebranie Zarządu Oddziału Północno-Zachodniego PTU.19.00 Powitanie uczestników, uroczysta kolacja.

28.04.2012 Konferencja Naukowo-Szkoleniowa

9.00-11.00 Sesja I 11.00-11.30 Przerwa11.30-12.45 Sesja II 12.45-13.00 Przerwa13.00-15.00 Sesja III – Referatowa15.00-15.30 Sprawy bieżące Oddziału Północno-Zachodniego PTU.15.30 Obiad

12


PROGRAM SZCZEGÓŁOWYWIOSENNEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ ODDZIAŁU PÓŁNOCNO-ZACHODNIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA UROLOGICZNEGO, Gdynia, 27-28 kwietnia 2012

Godz. 09.00 Powitanie uczestników, otwarcie konferencji: kol. Piotr Jarzemski, przewodniczący Oddziału Północno-

Zachodniego PTU kol. Lech Stachurski. Ordynator Oddziału Urologii. Szpital

Miejski w Gdyni.

I SESJA NAUKOWO-SZKOLENIOWA

Godz. 09.10-11.00

ZAAWANSOWANY RAK STERCZA

Prowadzenie: Piotr Jarzemski, Lech Stachurski

1. Oporny na kastrację rak stercza – CRPC (Castration-refractory prostate cancer).

Standardy postępowania. EAU Gudlines 2012. lek. med. Maciej Jarosz (5 min) Oddział Urologii. Szpital Miejski w Gdyni 2. Hormonoterapia przerywana w raku stercza. prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski (15 min) Katedra i Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego

Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie 3. Nowe leki, nowe nadzieje w leczeniu opornego na kastracje raka

gruczołu krokowego. dr n. med. Elżbieta Senkus-Konefka (20 min) Katedra i Klinika Onkologii i Radioterapii. Gdański Uniwersytet

Medyczny

13


4. Farmakokinetyka i biorównoważność leków oryginalnych i generycznych w urologii.

prof. dr hab. med. Michał Markuszewski (20 min) Katedra Biofarmacji i Farmakodynamiki, Zakład Biofarmacji

i Farmakokinetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego 5. System leczenia raka prostaty w Niemczech. Prostate Cancer

Centers. dr med. Mieczysław Gajda1; H. Wunderlich2; M.-O. Grimm2;

I. Petersen1 (20 min) Institut für Pathologie1, Klinik für Urologie2 der FSU Jena

Dyskusja 20 min

Godz. 11.00-11.30 Przerwa

II SESJA NAUKOWO-SZKOLENIOWA

Godz. 11.30-12.45

JAKOŚĆ ŻYCIA SEKSUALNEGO U PACJENTÓWPO OPERACJACH UROLOGICZNYCH

Prowadzenie: Marcin Matuszewski, Marek Draczyński 1. Terapia zaburzeń wzwodów prącia u pacjentów po radykalnej

prostatektomii i cystoprostatektomii. dr n. med. Piotr Jarzemski (20 min) Oddział Urologii, Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. Jana Biziela

w Bydgoszczy 2. Selekcja plemników do zapłodnienia pozaustrojowego celem

zachowania płodności u chorych onkologicznych. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Łukaszuk (20 min) NZOZ „INVICTA” Klinika Zdrowia Kobiety Klinika Leczenia

Niepłodności 3. Techniki odzyskiwania plemników do zapłodnienia

pozaustrojowego – przegląd metod oraz rola urologa. dr n. med. Jerzy Michajłowski, dr hab. Marcin Matuszewski (20 min) Katedra i Klinika Urologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

14


Dyskusja 15 min

Godz. 12.45-13.00 Przerwa

III SESJA REFERATOWA

Godz. 13.00-15.00

Prowadzenie: Krzysztof Szkarłat, Lech Stachurski

1. PRZYPADKI ORGANOOSZCZĘDNEGO LECZENIA GUZÓW MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU.

Marcin Kaźmirski, Lech Stachurski (7 min) Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego w Gdyni 2. OBUSTRONNY RAK PRZEJŚCIOWONABŁONKOWY

MIEDNICZEK NERKOWYCH – OPIS PRZYPADKU Emilia Pawłowska-Krajka, Adam Dorobek (7 min) Oddział Urologii Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego

w Siedlcach 3. NACZYNIAK PODŚLUZÓWKOWY MIEDNICZKI NERKOWEJ

– rzadka przyczyna krwiomoczu Marcin Gałęski, Michał Puszyński, Andrzej Sikorski (7 min) Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego

Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie 4. ENDOMETRIOZA UKŁADU MOCZOWEGO – nasze

doświadczenia S. George (7 min) Oddział Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni 5. ZASTAWKI CEWKI TYLNEJ W PRZEBIEGU MOCZÓWKI

PROSTEJ NERKOWOPOCHODNEJ. Stanisław Czeszak (7 min) Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej SPSK Nr 2 Pomorski

Uniwersytet Medyczny w Szczecinie 6. ZESPÓŁ OLBRZYMIEJ TORBIELI PĘCHERZYKA

NASIENNEGO, AGENEZJI NERKI I ATREZJI UJŚCIA PRZEWODU WYTRYSKOWEGO (ZESPÓŁ ZINNERA).

` OPIS PRZYPADKU. (7 min) P. Zedler, T. Drabarek1, W. Narożański1, A. Mikszewicz1, A. Antolak2

1 Oddział Urologii Szpitala Specjalistycznego Świętego Wojciech w Gdańsku 2 Zakład Patologii Szpitala Specjalistycznego Świętego Wojciech w Gdańsku

15


7. POPROMIENNE ZWĘŻENIA MOCZOWODÓW. Wyniki leczenia.

Michał Jung, Jerzy Michajłowski, Marcin Matuszewski (7 min) Katedra i Klinika Urologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. 8. RHABDOMYOSARCOMA JĄDRA- opis przypadku,

postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. Paweł Niwiński, Jerzy Siekiera (5 min)

Centrum Onkologii im Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy. Oddział Kliniczny Urologii Onkologicznej

9. GUZ NAJĄDRZA POCHODZENIA PASOŻYTNICZEGO. Zbigniew Wolski, Paweł Bartoszewski, Cezary Kobajło (5 min) Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Dziecięcej CM

UMK w Bydgoszczy. 10. D-ESWL – ZEWNĄTRZUSTROJOWA LITOTRYPSJA

Z ZASTOSOWANIEM URZĄDZENIA DUET MAGNA – EFEKTY W OPARCIU O MATERIAŁ WŁASNY ODDZIAŁU UROLOGII SZPITALA MIEJSKIEGO W GDYNI

Tomasz Gondek (5 min) Oddział Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni 11.„SONOLITH I-MOVE – NOWY SPOSÓB GENERACJI FALI

UDERZENIOWEJ W DESTRUKCJI KAMIENI MOCZOWYCH” Mateusz Wojtarowicz, Piotr Petrasz, Marzena Witek, Andrzej Sikorski (5 min) Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorski Uniwersytet

Medyczny w Szczecinie

Dyskusja po każdym z referatów

Godz. 15.00-15.30 Sprawy bieżące. Przyjęcie nowych członków.

Godz. 15.30 Zakończenie kongresu. Obiad

16


dr n. med. Lech StachurskiOrdynator Oddziału Urologii

Szpital Miejski w Gdyni

Ostatnio, a był to rok 2007, na łamach biuletynu, prowadziliśmy rozmowę zatytułowaną „Apetyt na życie”. Jak powszechnie wiadomo apetyt prowadzi do … nadwagi?

… nie, chyba nie, co widać po mnie. Od tego czasu byłem dwa razy w Andach i dwa razy w Himalajach. Bo oprócz pracy mam i inne zainteresowania. Jeśli człowiek żyje wyłącznie życiem zawodowym, często nazbyt przewidywalnym, uładzonym, po pewnym czasie staje się także przewidywalny, uładzony, wresz-cie zmęczony codziennością – nudny i zgorzkniały. Taki człowiek jadąc na kon-gres naukowy samochodem, potrafi przez całą podróż rozmawiać z towarzysza-mi podróży właśnie o urologii. W domu to samo. Z żoną i z dziećmi też o tym

rozmawia. Nasze życie polega jednak na poznawaniu nowych ludzi, rzeczy, zjawisk. Gdy spotykam nie znanego mi człowieka, to zakładam, że do-wiem się od niego nowych rzeczy, i także jemu chciałbym pokazać coś nowego. Wracając do apetytu. Nie chodzi o jedzenie. Bardziej o smako-wanie, kosztowanie tego co nas ota-cza, co oferuje nam życie. Sam nur-kuję, na co dzień jeżdżę na rowerze, olbrzymią frajdę sprawia mi jazda na rolkach (choć nie bardzo potrafi ę), biegam, nadal spotykam się z ludźmi z którymi kiedyś jeździłem w wyści-gach i rajdach samochodowych (co zresztą robię nadal).

17


Jak organizuje się wyprawę np. w Andy? Czy trzeba być członkiem jakiejś elitarnej organizacji by uczestniczyć w takim przedsięwzięciu?

Niekoniecznie. W moim przypadku zazwyczaj dzwoni telefon: – Słuchaj, jedzie-my, co ty na to? Jeśli wszystko da się ułożyć w życiu zawodowym, jeśli odpowiada mi atmosfera tworzona przez ludzi biorących udział w wyprawie, to sprawa jest jasna – jadę. Nigdy nie wiadomo co się w czasie wyprawy zdarzy. Ostatnim ra-zem w Himalajach, wyprawa liczyła jedenaście osób. Jednak jej finał należał do dwóch osób. W tym i do mnie. Nieciekawe warunki pogodowe, trzęsienie ziemi o sile 8,7 w skali Richtera z epicentrum w odległości ok. 100 km od obozu, poło-żonego na wysokości ok. 4 tys. m n.p.m.

Jak wygląda trzęsienie ziemi w górach?

Nagle wszystko zaczyna się trząść i bujać. Uciekliśmy z pierwszego piętra przed schronisko, ja wróciłem jeszcze po kurtkę i buty, bo wybiegłem jak stałem. Ba-łem się, bo w pierwszej chwili nie wiedziałem co się dzieje. Pierwsza myśl, że to lawina. Przeżyłem już lawinę, właśnie w Andach, stąd moje skojarzenie „aku-styki” zjawiska z lawiną. Jednak zawalona jedna ze ścian schroniska, dowodnie świadczyła o tym, że na własnej skórze doświadczyłem jeszcze jednego, do tej pory obcego mi żywiołu. Jakiś czas czekaliśmy na wstrząsy wtórne, te jednak nie nastąpiły. Ogólnie wyprawa nie należała do najprostszych. Zawalone mosty, zrujnowane przez osuwiska błotne szlaki na podejściu – to efekty złej pogody – ulew i śnieżyc. Krótko mówiąc szliśmy nieprzetartym szlakiem. Kto wie jak bę-dzie dalej z wyprawami, które jeszcze chciałbym zrealizować. Jestem po operacji obydwu kolan i stawów łokciowych i obecnie nie nadaję się do wyczynowego chodzenia w góry.

Czym się różnią Himalaje od Andów, poza wysokością?

Andy są dalej niż Himalaje. Są jednak równie piękne. Niedogodnością jest chi-meryczna pogoda, bywa, że przez parę dni nie latają samoloty. Nie wiem czy to lepiej, ale od niedawna działają tam telefony komórkowe. Ja się wyłączam w czasie wyprawy, choć po trzęsieniu ziemi jednak zadzwoniłem, że wszystko u mnie w porządku. Zmienia się wszystko wokół nas, kurna chata, która parę lat temu była schroniskiem, a dym z ogniska uchodził przez dziurę w dachu, za-stąpiona została zupełnie przyzwoitym budynkiem. Powszechnym zjawiskiem jest słuchanie przez tragarzy bateryjnych radioodbiorników, co mi przeszka-dza. Ale ciągle jeszcze pozostało wiele z natury i jest tam po prostu fajnie. Mam

18


swoją ulubioną górę, nie – nie w Andach – Ama Dablan (w dość swobodnym tłumaczeniu – Naszyjnik Matki, przyp. autora) to szczyt w Himalajach, który mnie zauroczył. Niewysoki, jakieś trochę ponad 7.600 m n.p.m. za to bardzo techniczny. Wszystkie wyprawy korzystały ze skalnych półek, które tam były „od zawsze”. Aż kiedyś zwyczajnie się urwały ciągnąc ze sobą w przepaść trzy namioty z ludźmi. Trudno porównywać te dwa tak bardzo odległe miejsca – pe-ruwiańskie Andy i nepalskie Himalaje. Wspólne jest jedno. Granica ryzyka. By nad tym zbytnio nie dyskutować, mogę powiedzieć, że człowiek nie powinien wybierać się w miejsca, w których nie powinien się znajdować. Proste?

Właśnie, granica ryzyka czy coś takiego w ogóle istnieje?

Istnieje. Po to mamy wyobraźnię. By przewidywać. Co się może zdarzyć? Jakie są granice moich własnych możliwości? Jakie są możliwości zespołu? Nie jest wstydem wycofanie się tuż przed szczytem, gdy nie ma już możliwości konty-nuowania wyprawy. Wszystko co ponadto – to zbędne ryzyko, które prędzej czy później będzie ukarane. Wycofanie się z przedsięwzięcia nie jest oznaką słabo-ści, a mądrości.

Zejdźmy bliżej ziemi. Czy wysokie góry, to sport, który mieści się w budżecie przeciętnie zarabiającej osoby?

Tak. Jak najbardziej. Turyści od dawna jeżdżą do Peru, oglądając to co „wypada” zobaczyć. A mogliby inaczej. Ale nie chcą, pewnie dlatego, że wymaga to wysiłku, często sporego. W Peru są źródła Amazonki, dżungla i ludzie w niej żyjący, cał-kowicie odcięci od zdobyczy cywilizacji, ptaki z pazurami na skrzydłach. Można spróbować kąpieli w rzece z piraniami, choćby po to, by przekonać się, że ryby te nie są aż takim zagrożeniem dla ludzi, jak to się często pokazuje w filmach. Pewnie, że wyprawa taka może nie jest aż tak tania jak wycieczka do Egiptu, ale warto. Za chwilę i te ostatnie skrawki nietkniętej przyrody znikną, zabudowane lotniskami, drogami i budynkami. W organizacji takiej wyprawy może pomóc np. biuro turystyczne w Peru, którego współwłaścicielką jest Polka.

Chyba nie da się całkiem zapomnieć o zawodzie. Co się Panu udało zrobić przez ostatnie pięć lat?

Sporo. Wyremontowaliśmy całkowicie oddział, zakupiliśmy sprzęt – co prawda część już trzeba wymienić. Zdrowie jest gorącym tematem dla wszystkich – po-lityków, lekarzy, pacjentów. Chodzi o finansowanie. Zawsze mało. Doszło też

19


dużo „papierowej” pracy, a najgorsze, że wypełnianie papierów absorbuje czas lekarzy. Systemy informatyczne nas słabo wspierają. Ot, choćby prosta rzecz. Wyniki z laboratorium możemy zobaczyć niemal natychmiast na ekranie. Są jednak „nieważne” do momentu, aż nie dotrą do nas w formie papierowej. Bar-dzo niepokoi mnie fakt, że system rozliczeń za leczenie preferuje najprostsze zabiegi. Taki system w przyszłości może się stać przyczyną dla której szpitale nie będą chciały leczyć chorych wymagających długiego i skomplikowanego lecze-nia. Dotyczy to także ośrodków uniwersyteckich.

Konkludując. Najlepiej leczyć zdrowego pacjenta? I dalej – czego się nauczy urolog w uniwersyteckim szpitalu operując wyłącznie stulejki?

To ostanie jest zagadnieniem kluczowym dla kwalifikacji lekarzy. System jest zły. Jako oddział nie możemy się specjalizować w określonym typie zabiegów. I chyba nie jest to temat do dyskusji przy tej okazji. Mnie nikt nie musiał pil-nować czy się uczę czy nie. W tej chwili młodzi ludzie oczekują, by na każdym etapie zawodowym dopilnować ich działań, przypomnieć o czymś. Ale dlaczego ja mam to robić? Edukacja. Ten problem dotyczy nie tylko personelu medyczne-go. Również pacjentów i także w sferze profilaktyki. Jak ważny jest to problem? Niedawno sąsiednia gmina zwróciła się do nas by zorganizować „białą niedzie-lę” dla mężczyzn pod kątem rozpoznania schorzeń gruczołu krokowego. Byłem sceptyczny, bo prowadzona kampania w mediach – jak mi się wydawało – powo-dowała przesyt tą tematyką. Pojechaliśmy. Przyjęliśmy 40 osób, a u 7 zdiagno-zowano nowotwór stercza.

Jak można by ocenić zespół, którym Pan kieruje?

Zespół? Jest bardzo dobry, ośmiu lekarzy, osiemnaście pielęgniarek, 33 łóżka, codziennie odnotowujemy od 11 do 14 przyjęć i tyleż samo wypisów. To ciekawi ludzie. Zawodowo i prywatnie. Zresztą, niech Pan sam z nimi porozmawia.

I rozmawiam. Chwilę potem z lek. med. Maciejem Szczurkiem. Szczurek, Szczurek, coś mi to nazwisko mówi. Tak też nazywa się prezydent Gdyni, czyżby rodzina?

Tak, to mój brat. A hobby? Dom, działka, staw i hodowla ryb... No proste, mam działkę 5 tys. m kw. w tym 2 tys. m kw. stawu. Tam hoduję ryby. A potem ło-wię, na wędkę. Teraz, bo zaczęło się dawno, od ciężkiej pracy. Od teścia dosta-łem kawał ziemi ze starym stawem. Wymagał renowacji. Spuściliśmy z niego

20


wodę, wybraliśmy muł, jednocześnie pogłębiając go do trzech metrów, wszystko robiąc nadzwyczaj ostrożnie, bo spodziewaliśmy się niewypałów, co na Kaszubach jest normalne. Byłem i jestem wędkarzem, w ten sposób zrealizowałem swoje życiowe marzenie – mieć własne łowisko. Gdzie najdalej wędkowałem? W latach siedem-dziesiątych, w Finlandii za kołem podbiegunowym ło-wiłem tamtejszą odmianę łososia. Wracając do mojego stawu. Pływają w nim już chyba wszystkie gatunki ryb, a na pewno wszystkie znane mi odmiany karpia, choć najsmaczniejszy jest sazan. Są też węgorze, amury, mię-tusy, sandacze, okonie, płocie, różne odmiany karasi. Nie ma tylko jednej ryby – szczupaka, bo czyni straszne szkody w rybostanie. Chociaż nie mogę wykluczyć, że trafią się pojedyncze egzemplarze zawleczone do stawu przez ptaki.

Zostawmy ryby, znacznie ciekawsze wydają się być relacje Pana z bratem, ale nie prywatne, tylko służbowe. Czy Wojciech Szczurek prezydent Gdyni ma lepszy pomysł na służbę zdrowia niż Maciej Szczurek – lekarz?

Szczęściem obydwa gdyńskie szpitale nie podlegają jurysdykcji miasta, a ich właścicielem jest Urząd Marszałkowski. Szpital w którym pracuję ma co prawda w nazwie przymiotnik „miejski”, ale to nazwa tradycyjna, jeszcze przedwojenna. Bycie bratem osoby publicznej jaką jest prezydent miasta bardziej mi przeszka-dza, niż pomaga. I owszem bywało, że brat korzystał z moich rad, na przykład w kwestii przekształceń przychodni funkcjonujących w Gdyni. Trochę chyba i za moim staraniem w Gdyni rozpowszechniono programy profilaktyczne dla męż-czyzn, Chodzi o wczesne wykrywanie nowotworu stercza. Programy zadziałały dobrze. Mężczyźni w Gdyni nauczyli się, że to może być problem po pięćdzie-siątym roku życia i trzeba się kontrolować. Teraz chyba będziemy te programy wygaszać. Spełniły swoje zadanie. Zabieramy się za program wczesnego wykry-wania raka jądra. Te akcje profilaktyczne były finansowane z budżetu miasta Gdyni. Byłoby pewnie nie ładnie, bym nie wspomniał o innych programach (choćby nowotwory szyjki macicy, czy piersi), ale to już nie moja profesja.

Gdynia jako miejsce na mapie Polski – jakie jest?

Fajne. Złośliwi mówią „Wolne miasto Gdańsk i szybka Gdynia”. Trochę to ego-centryczne, ale wynika z faktu, że coraz częściej, przy różnych okazjach obydwa

21


miasta konkurują ze sobą. I nie przytaczam tu opinii z kręgów władzy, a zdanie zwykłych ludzi, którzy mocno utożsamiają się z miejscem w którym mieszkają i pracują. Choćby sprawa lotniska, które ma powstać w Gdyni. Gdańszczanie czują zagrożenie, bowiem nie wiadomo czy konkurencja nie zagrozi bytowi ich portu lotniczego. Podobnie ma się sprawa jeśli chodzi o systemy komuni-kacyjne, konkretnie o drogi. Już teraz istnieje potrzeba poprowadzenia drugiej obwodnicy trójmiasta. Tu więc będą się ścierać interesy pojedynczych miast z których składa się trójmiejska aglomeracja. Gwałtownie rozwijają się nie tyl-ko miejscowości w granicach administracyjnych miast. Miejscowość w której mieszkam, Koleczkowo, leży 17 kilometrów od centrum Gdyni. Gdy się tam wprowadzałem, w 2001 r. wszystkich zameldowanych mieszkańców było 150, teraz jest 3.000.

Kolejnym członkiem zespołu Oddziału Urologii Szpitala miejskiego w Gdyni jest Samuel George. Nowojorczyk z urodzenia, obywatel Gdyni z wyboru. Jak to się stało?

Moja matka pochodzi z Liberii, ojciec jest Amery-kaninem. Poznali się w pracy w jednym z nowojor-skich szpitali. Ona była pielęgniarką, on doradcą medycznym. Ja jestem efektem tej znajomości. Moi rodzice nie są razem. Po jakimś czasie matka wró-ciła do Afryki, zabierając mnie ze sobą. Uczyłem się bardzo dobrze. Wziąłem udział w konkursie zorga-nizowanym przez ONZ i znalazłem się wśród pięciu najlepszych. Nagrodą za udział w konkursie były studia. Mogłem też wybrać gdzie chcę studiować. Do wyboru była Azja lub uczelnie w krajach post-komunistycznych. Ze studiowania w Azji zrezygno-wałem niemal natychmiast. Za daleko. W wyborze miejsca studiów pomogła mi moja nauczycielka gry

na pianinie. Autorytatywnie stwierdziła, że Rosja nie jest najlepszym miejscem do studiów i poleciła mi Polskę, przedstawiając mi ten kraj jako najmniej „ko-munistyczny” z całego bloku wschodniego. Tak więc studia medyczne skończy-łem w Akademii Medycznej w Gdańsku, trochę i dlatego, że tu znajduje się insty-tut chorób tropikalnych. A urologia? Może to dlatego, że wśród mężczyzn rasy czarnej w USA najczęściej występującym nowotworem jest rak stercza. Powrót do Nowego Yorku? Cóż mam żonę, polkę i nawet jak jestem tam to tęsknię za Gdynią, tutaj przecież spędziłem całe swoje dorosłe życie. Moja żona jest gineko-logiem, jednak w domu staramy się nie rozmawiać o medycynie.

22


Czym się Pan interesuje poza zawodem?

Muzyką. W tym roku zaczynam studia (będę zdawał egzaminy wstępne) na wydziale jazzu Akademii Muzycznej w Gdańsku. Od czterech lat gram na wio-lonczeli, a od dwu lat na kontrabasie. Mam za sobą średnią szkołę muzyczną. Do dziś doskonalę swoje umiejętności w szkole, uczestnicząc w niektórych zaję-ciach. Hobby traktuję poważnie, ale zawsze jako odskocznię od wymagającego i stresującego zawodu lekarza – urologa. To mój azyl. Niektórzy nawet uważają, że mam talent.

Kogo Pan ceni z kompozytorów muzyki klasycznej? Kogo lubi Pan najbardziej z wykonawców jazzowych?

Rachmaninow, to muzyka o dużym ładunku emocjonalnym. No i Chopin, po-dobnie. Odpowiada mi ten rodzaj muzyki romantycznej i dynamicznej jedno-cześnie. Co do jazzu, wzorcem dla mnie jest William Henry Marcus Miller Jr., Wynton Victor Marshalis i wielu innych amerykańskich muzyków. W Polsce au-torytetem dla mnie jest Piotr Kołakowski, kontrabasista, wykładowca miejsco-wej uczelni. Mam coraz mniej czasu na moje hobby, bo czekają mnie egzaminy EBU. Mam wymagającego szefa, to dobrze, bo będzie umiał mi pomóc.

Kolejnym rozmówcą jest lek. med. Mieczysław Kłapot. Pańskie hobby?

Myślistwo i wędkarstwo. Pyta Pan na co można w Polsce zapolować? Chyba je-leń, dzik i sarna. Ja ustrzeliłem już dość sporego jelenia. W obwodzie łowieckim nr 224 „Orzeł” między Sasinem a Łebą, więc nieda-leko stąd. Nie mam zbyt wiele czasu, bo praca zawo-dowa bardzo mnie zajmuje. Polować też nie można wtedy kiedy się chce, są przecież okresy ochronne. Za to zdarza mi się jechać do lasu tylko po to by zro-bić parę zdjęć. Wędkarstwo to kolejne zajęcie wy-magające sporej ilości wolnego czasu, tym bardziej, że łowiska na Kaszubach są coraz uboższe w rybę i wypadałoby poszukać nowych. Pięknym jeziorem jest jezioro Wdzydze, tam jeszcze jest duża ryba. Łowiłem dorsze gdy służyłem na okrętach ratowni-czych Marynarki Wojennej. Do tego potrzeba do-świadczonego szypra, musi znać miejsca, bez tego nie ma połowów. Czasem jeszcze łowię z kutra na

23


morzu. Wracając do myślistwa. W lasach brak np. zajęcy, kiedyś były to najpo-pularniejsze polowania.

Ma Pan swój ulubiony zabieg chirurgiczny w urologii?

Nie mam. Ale lubię operować. Prostatektomię, nefrektomię – na otwarto.

Lek. med. Marcin Kaźmirski

Jestem czwarty rok po studiach i chyba najmłodszy na oddziale. Już po pierwszym roku studiów wie-działem, że będę urologiem. Praktyki pielęgniar-skie także odbywałem na urologii. Hobby? Nauki biologiczne, zoologia, genetyka. Te dziedziny po-zwalają mi na szersze spojrzenie na zawód który wykonuję, a przy okazji przygotowuję maturzystów do egzaminów np. z biologii, często znacznie wy-kraczając poza szkolny program nauczania. Sport. Razem z doktorem Kłapotem pływamy regularnie na basenie. Lubię też strzelać. Mam trzy sztuki bro-ni, pneumatycznej. Strzelectwo w moim wydaniu to mało kłopotliwe hobby. Posiadając kawałek terenu można sobie postrzelać do woli, a jak się ktoś uprze, nawet w mieszkaniu. Lubię także podróże, czytać dobre książki, słuchać dobrej muzyki. Ambicje naukowe? Póki co chciałbym dobrze zdać egzamin specjali-zacyjny. Doktorat? Nie wykluczam, ale zależy to od tematu, jak mnie wciągnie. Zarobki? Zarabiam jak młody lekarz. No cóż, na razie uczę się zawodu. Wiem, że potrwa to długo. Niebawem spodziewamy się z żoną potomka i to chyba jest obecnie najważniejsze.

Lek. med. Maciej Jarosz

Piąty rok po studiach. Najbliższy cel – specjalizacja. Hobby to podróże. Najdalej byłem w Indiach, przez trzy tygodnie zwiedziłem północ i południe tego kraju. Nie jechałem ze zorganizowaną grupą (cze-go nie lubię), więc mogłem zwiedzać to co chciałem i zatrzymywać się na dłużej jeśli tylko była taka po-trzeba. Podróżowaliśmy (z żoną) trochę wynajętym samochodem, a później skuterem. Indie pozostawiły niezatarte wrażenie. Kontakt z inną kulturą rozwija. Wybrałbym się z chęcią raz jeszcze do Azji. Interesuję

24


się też sportem i choć nie mam na to zbyt wiele czasu jeżdżę na rolkach głównie między Brzeźnem a Jelitkowem, kilka razy w tygodniu. Głównie wieczorami, co ma swoje zalety, bo jest mniej ludzi. Poza tym rower, fitness, dobra książka.

Na oddziale ortopedii zastaję lek. med. Leszka Szcześniaka, tym razem w roli... pacjenta.

Po czterdziestu dwu latach pracy w zawodzie lekarza, w jednym szpitalu, mu-siałem skorzystać z pomocy kolegów – ortopedów. Staw biodrowy odmówił posłuszeństwa. Specjalizację z urologii mam od 1976 roku. Trochę się wstydzę swojego wieku. Boję się popaść w rutynę, wiem że gdy tak się stanie moja zawo-dowa kariera będzie skończona. Mówi pan, że wiek to atut? Być może... Czasem z młodszymi kolegami oglądamy stare narzędzia używane w urologii, którymi dawniej i ja się posługiwałem. Stwierdzają, że to niemożliwe, że używało się tak prostych, niemal prymitywnych instrumentów. Cóż jestem żywym świadkiem, że tym się pracowało. Hobby? Kiedyś grałem w piłkę nożną, ale to stare dzieje. Sporo czytam. Ale najważniejsze są wnuki, a mam ich troje.

Jak to jest, operować chorych przez czterdzieści lat, a potem samemu trafić na stół operacyjny?

Punk widzenia zależy od punktu siedzenia, sporo w tym prawdy. Jestem ope-rowany po raz pierwszy. No, dobrze. Może nie jestem zwykłym pacjentem, bo przecież znają mnie tu wszyscy. Ale zabieg operacyjny to zawsze trauma, która

dotyka każdego. Naczytałem się przed zabiegiem fa-chowej literatury i jedyną myślą było: Rany Boskie! Właśnie dlatego uważam, że pacjent nie powinien za dużo wiedzieć. Raczej powinien zaufać tym, którym powierza swoje zdrowie. Bywa, że zwykłe wkłucie boli, mimo że o tym wiem i tak nie mogę się z tym pogodzić. Dziś pacjenci są inni, niektórzy po-siadają nawet sporą wiedzę, a chcą wiedzieć jeszcze więcej. Lecząc ich muszę być przygotowany nawet na najtrudniejsze pytania. Jestem w piątej dobie po zabiegu i dziś po raz pierwszy byłem w chodziku na szpitalnym korytarzu.

Życzę szybkiego powrotu do zdrowia

25


Rozmowę kończę z lek. med. Tomaszem Gondkiem.

Hobby? Kiedyś na poważnie tenis ziemny, w barwach klubu Olsza w Krakowie. Trochę z tenisa zostało, bo grywam do dziś. Ten sport zastąpiłem kolarstwem górskim. Koszty? Solidna musi być podstawa, czyli rower. Jakieś pięć tysięcy. Dochodzą buty, akcesoria. Można sporo zainwestować, w akcesoria, ubrania i różne takie – tylko pytanie czy trzeba? Ja preferuję solidny sprzęt np. rowery niemieckiej firmy Hercules. Lubię jeździć w Pieninach, to ładne miejsce, zwłaszcza przełom Dunajca. Dlaczego akurat kolarstwo górskie?

Jak to u chirurgów. Zawór bezpieczeństwa, który rozładowuje emocje, w które każdy z nas obrasta w pracy. Trochę podróżuję, co związane jest często z nurko-waniem. Nie, nie żaden wyczyn. Głównie dla przyjemności. Trochę fotografuję, głównie dokumentację z podróży. Ostatnio nie jeżdżę gdzieś daleko (a bywało, że wypuszczałem się i do Meksyku). Interesuję się też historią, można tym się zająć i w Europie. Ulubione zabiegi chirurgiczne? Endoskopowe, a szczególnie laserowa terapia gruczołu krokowego.

w marcu 2012, w Gdyni, rozmawiał Wiesław Karpusiewicz

26


Komitet Naukowy

Przewodniczący: dr n. med. Krzysztof Szkarłat Członkowie: prof. dr hab. med. Zbigniew Wolski prof. dr hab. med. Kazimierz Krajka prof. dr hab. med. Andrzej Sikorski dr n. med. Piotr Jarzemski

Streszczenia Prezentowanych Prac

27


HORMONOTERAPIA PRZERYWANA W RAKU STERCZA

Andrzej Sikorski

Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycz-nego w Szczecinie

Hormonoterapia przerywana w raku stercza jest obecnie szeroko stosowa-na w praktyce lekarskiej. Wobec zwiększonego ryzyka powikłań raka stercza w przebiegu długotrwałego leczenia hormonalnego, w ściśle określonych sytu-acjach korzystne stają się przerwy w leczeniu, co znalazło swoje uzasadnienie w kilku dużych randomizowanych badaniach klinicznych. Dlatego też hormono-terapia przerywana, ściślej przerywana ablacja androgenowa, od ang. Intermittent Androgen Deprivation skrót IAD, przestała być leczeniem eksperymentalnym.

Na podstawie międzynarodowej ankiety stwierdzono, że stosuje ją w Euro-pie ponad połowa praktykujących urologów. W przerywanej blokadzie androge-nowej, według wytycznych EAU 2011, cykl inicjujący hormonoterapii agonista-mi hormonu uwalniającego hormon luteinizujący (LHRH) powinien trwać 6-9 miesięcy. Za kryterium wyłączenia hormonoterapii dla raka rozsianego przyj-muje się obniżenie PSA < 4 ng/ml, natomiast dla raka bez przerzutów < 0.5 ng/ml. Powrót do hormonoterapii po przerwie w podawaniu hormonu zleca się gdy PSA wzrośnie powyżej 10-15 ng/ml w chorobie przerzutowej i powyżej 4 ng/ml w raku bez przerzutów. Cykle te można powtarzać wielokrotnie pod kontrolą PSA, które wykonuje się co 3 miesiące.

Dzięki takiemu postępowaniu zmniejszają się działania uboczne leczenia hormonalnego takie jak spadek libido,zaburzenia wzwodu, uderzenia gorą-ca, zmęczenie, depresja i zaburzenia funkcji poznawczych, a także uchwytne w badaniu fizykalnym niekorzystne następstwa pod postacią spadku masy mięś-niowej, gęstości kości, ginekomastii, niedokrwistości i zmian w lipidogramie. Udowodniono, że długotrwała hormonoterapia nasila objawy nadciśnienia tęt-niczego, cukrzycy i chorób układu krążenia oraz zwiększa ryzyko incydentów mózgowych.

Dlatego też IAD uważa się za leczenie zapewniające lepszą jakość życia w porównaniu do ciągłej blokady androgenowej oraz opóźniające czas do po-wstania raka gruczołu krokowego opornego na kastrację.

28


SYSTEM LECZENIA RAKA PROSTATY W NIEMCZECHProstate Cancer Centres

M. Gajda1; H. Wunderlich2; M.-O. Grimm2; I. Petersen1

Institut für Pathologie1, Klinik für Urologie2 der FSU Jena

Rak prostaty obok raka oskrzeli, jelita grubego i sutka, należy do najczęst-szych występujących na świecie nowotworów złośliwych. Rocznie w Niemczech notuje się około 58000 nowych zachorowań na raka prostaty. Dążenie do osiąg-nięcia wysokich standartów w diagnostyce i leczeniu wybranych schorzeń gru-czołu krokowego doprowadził do tworznenia specialistycznych centrów zajmu-jących się tymi zagadnieniami. Jako wzorce posłużyły istniejące już w Niemc-Jako wzorce posłużyły istniejące już w Niemc-zech procedury certyfikacyjne centrów leczenia raka piersi i jelita grubego.

Obecnie istnieją w Niemczech dwa systemy certyfikacji. Pierwszy według zasad DVPZ (Stowarzyszenie Ośrodków Leczenia Chorób Prostaty w Niem-czech) obejmuje centra zajmujące się leczeniem trzech najczęstych schorzeń prostaty, tzn.: raka, łagodnego rozrostu gruczułu krokowego i zmian zapalnych. System drugi, wg DKG (Niemieckie Towarzystwo Rakowe) certyfikuje tylko procedury dotyczące diagnostyki i leczenia raka prostaty.

Obecnie jest w Niemczech około 17 ośrodków certyfikowanych według za-sad DVPZ i 83 według DKG. Mimo istniejących różnic oba systemy certyfika-cji wymagają po pierwsze perfekcyjnej współpracy interdyscyplinarnej między różnymi ogniwami diagnostycznymi i terapeutycznymi, po drugie każde og-niwo centrum zobowiązane jest do rocznego sprawozdania dotyczącego liczby wykonanych badań diagnostycznych lub procedur terapeutycznych.

W niniejszym doniesieniu dokonano krótkiej analizy porównawczej obu centr leczenia raka prostaty w Niemczech.

29


PRZYPADKI ORGANOOSZCZĘDNEGO LECZENIA GUZÓW MIEDNICZKI NERKOWEJ I MOCZOWODU

Marcin Kaźmirski, Lech Stachurski

Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego w Gdyni

Wstęp: Guzy górnych dróg moczowych histologicznie najczęściej stanowi rak urotelialny (> 95%) – wychodzący z nabłonka przejściowokomórkowego. Ogólnie guzy miedniczki i moczowodu stanowią około 5-10% wszystkich no-wotworów urotelialnych i 2 razy częściej dotyczą miedniczki niż moczowodu. W 8-13% współwystępuje rak pęcherza, a w 30-51% występuje wznowa w pę-cherzu moczowym. 60% w momencie rozpoznania to nowotwory inwazyjne w porównaniu z 15% guzów pęcherza. Przerzuty najczęściej dotyczą niższych odcinków dróg moczowych, regionalnych węzłów chłonnych; rzadko są odległe. W 2-6% przypadków dochodzi do wznowy po stronie przeciwnej. W większości rozpoznawanych przypadków ze względu na stopień zaawansowania choroby oraz ryzyko wznowy i przerzutów, leczeniem z wyboru jest radykalny zabieg nephroureterectomii.Cel pracy: Celem pracy jest przedstawienie przypadków leczenia organooszczęd-nego nowotworów górnych dróg moczowych, u 4 chorych w tym 2 przypadków metodą przezskórnej elektroresekcji guza miedniczki przez wytworzoną przeto-kę nerkową, oraz 2 leczonych metodą częściowej resekcji moczowodu.Metoda: W ciągu ostatnich 10 lat na oddziale Urologii Szpitala Miejskiego w Gdy-ni leczono 32 pacjentów z powodu nowotworów górnych dróg moczowych, wy-konano 28 nephroureterectomii. W czterech przypadkach podjęto próbę leczenia organooszczędnego – u dwóch pacjentów z guzem w dystalnym odcinku moczo-wodu – resekcja częściowa moczowodu, i dwóch pacjentów z guzem w miedniczce nerkowej – u obu elektroresekcja guza przez przetokę nerkową.Wnioski: Dotychczas przy rozpoznaniu nowotworu dróg wyprowadzających układu moczowego złotym standardem pozostawał radykalny zabieg nephrou-reterectomii. W uzasadnionych przypadkach – nowotworów o niskim zaawan-sowaniu klinicznym, stosując leczenie organooszczędne możemy uzyskać stan pozwalający choremu na zachowanie funkcjonalnej nerki i uniknięcie koniecz-ności dializoterapii po leczeniu radykalnym zwłaszcza w przypadku wznowy guza po stronie przeciwnej.Oczywiście wybór metod oszczędzających nerkę niesie za sobą następstwo ko-nieczności stałego monitoringu chorego i wykonywania badań: urografii-TK, cystoskopii, URS, oraz cytologii moczu.

30


OBUSTRONNY RAK PRZEJŚCIOWONABŁONKOWY MIEDNICZEK NERKOWYCH – OPIS PRZYPADKU

Emilia Pawłowska-Krajka, Adam Dorobek

Oddział Urologii Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach

Wstęp. Rak przejściowonabłonowy górnych dróg moczowych (UUTTCC) sta-nowi 5% raków przejściowonabłonkowych (TCC) i od 5 do 7% wszystkich ra-ków nerki i moczowodu. Synchroniczny TCC miedniczek nerkowych występuje zaledwie w 1,2% przypadków UUTTCC, tj. w 0,06% wszystkich TCC. Leczenie chorych z obustronnymi guzami nerek, zwłaszcza zaś z TCC miedniczek nerko-wych stanowi zawsze wyzwanie dla chorego i urologa wymagając indywidualne-go podejścia do każdego przypadku.Cel pracy. Celem pracy jest opisanie sposobu i wstępnych wyników leczenia cho-rego z obustronnym TCC miedniczek nerkowych. Materiał. W pracy przedstawiono przypadek 75 letniego mężczyzny, który w roku 2007 z powodu inwazyjnego TCC przebył cystoprostatektomię radykal-ną z odprowadzeniem moczu sposobem Brickera. W sierpniu 2010 w badaniu URO-TK rozpoznano u pacjenta guzy miedniczek nerkowych: w miednicze nerki prawej o średnicy 27 mm, w miedniczce nerki lewej o średnicy 15 mm. We wrześniu 2010 roku wykonano przezskórną elektroresekcję guza (PCRT) po stronie prawej z operacją typu „second look” w odstępie tygodniowym; po obu procedurach wykonano wolny wlew kroplowy z doksorubicyny oraz długoter-minowo pozostawiono w UKM dren nefrostomijny celem włączenia domied-niczkowej BCG-terapii. W grudniu 2010 roku postąpiono analogicznie z guzem nerki lewej. Wyniki badań histopatologicznych wykazały: po tronie prawej TCC pTaLG, po stronie lewej TCC pTaHG. Chory przebył obustronną domiednicz-kową BCG-terapię w cyklach 6 cotygodniowych wlewów kroplowych i wszedł w program przezskórnych endoskopowych kontrolnych skopii (PCNS) naprze-miennych dla obu nerek. Pierwszą wykonano w styczniu 2011 roku z pobra-niem licznych wycinków błony śluzowej. Kolejne 3 w tym samym roku. Wyniki badań histopatologicznych w każdym przypadku były ujemne. W marcu 2010 roku zdiagnozowano u chorego na drodze pielografii wstępującej i URO-TK guz moczowodu lewego. Chory zdecydował o pozostawieniu nerki lewej z odprowa-dzeniem moczu w postaci nefrostomii, w związku z tym wykonano ureterekto-mię lewostronną z wycięciem ze wstawki Brickera połączenia moczowodowo-

31


jelitowego. Wynik badania histopatologicznego preparatu uzyskanego podczas tej operacji to: TCC pT1HG. Wyniki. Do chwili obecnej nie stwierdzono wznowy TCC w miedniczkach ne-rek ani w moczowodzie prawym. Wnioski. PCRT w połączeniu z uzupełniającą chemio- i BCG-terapią domied-niczkową stanowi alternatywę dla nefrouerterektomii u chorych z UUTTCC. Opisany przypadek wymaga długotrwałej kontroli celem pełnej oceny wyników leczenia.

NACZYNIAK PODŚLUZÓWKOWY MIEDNICZKI NERKOWEJ – rzadka przyczyna krwiomoczu

Marcin Gałęski, Michał Puszyński, Andrzej Sikorski

Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycz-nego w Szczecinie

Wstęp Naczyniak podśluzówkowy nerki występuje bardzo rzadko. Zaliczany jest do nowotworów łagodnych tkanek miękkich. W większości przypadków na-czyniak nerki występuje jako zmiana pojedyncza. Może występować w każdym wieku ale w największym odsetku w 4 dekadzie życia. 70% zmian stwierdza się miedzy 20 a 50 rokiem życia. Mężczyźni i kobiety dotknięci są tym schorzeniem z jednakową częstością. Rozmiar naczyniaka waha się od mikroskopijnych roz-miarów do zmian o średnicy większej niż 10 cm ale w większości przypadków nie przekracza 1-2 cm. Większość zmian lokalizuje się w pobliżu miedniczki nerkowej lub brodawki nerkowej, może jednak dotyczyć kory i rdzenia nerko-wego. Większość przypadków jest bezobjawowa, zmiany często stwierdzane są autopsyjnie. Mikroskopowo naczyniak może być kapilarny lub jamisty. Wystę-pować może także kombinacja obu typów. Klasycznym objawem naczyniaka jest okresowy krwiomocz trwający nawet kilka lat.Omówienie przypadku. Przedstawiamy przypadek młodej (20 l.), wyczynowo uprawiającej sport pacjentki, która trafiła do naszej Kliniki celem diagnostyki masywnego, okresowo pojawiającego się krwiomoczu. Krwiomocz uniemożli-wiał jej rozwój kariery sportowej. Z tego powodu kilkakrotnie hospitalizowana w oddziale nefrologii, gdzie rozpoczęto diagnostykę. Wykonano TK jamy brzusz-nej oraz urografię nie stwierdzając uchwytnej przyczyny krwiomoczu. Wyklu-czono również jego tło gruźlicze. Krwawienia były o tyle istotne, że wymaga-

32


ły uzupełniania preparatami krwiopochodnymi. W naszej Klinice wykonano cystoskopię stwierdzając lateralizację krwawienia (wytrysk krwistego moczu z lewego ujścia moczowodowego). W czasie ureterorenoskopii stwierdzono krwa-wiący punkt na płaskim podłożu odpowiadający naczyniakowi podśluzówko-wemu miedniczki nerkowej. Pobrano wycinek ze zmiany do badania hist-pat. Wynik okazał się ujemny. Podejrzewając anomalię naczyniową lub tło rozrosto-we opisanej zmiany wykonano angio-KT, które nie wykazało żadnych patologii obrębie układu moczowego i nie ustalono przyczyny krwiomoczu. Rozważano wykonanie nefrektomii jednak ze względu na punktowy charakter zmiany pod-jęto decyzje o koagulacji przy pomocy sondy koagulującej. Po przygotowaniu chorej wykonano zabieg koagulacji zmiany. Po zabiegu nie obserwowano więcej epizodów krwiomoczu. Chora wróciła do czynnego uprawiania sportu. W czasie kilkunastomiesięcznej obserwacji po zabiegu nie obserwowano więcej epizodów krwiomoczu.Wnioski. Diagnostyka naczyniaka nerki szczególnie o niewielkich rozmiarach rzadko odbywa się przedoperacyjnie. Jest to wyzwanie diagnostyczne zarówno dla urologa, patologa i radiologa. Swan i Balma sugerują, iż każdy przypadek w którym krwiomocz dotyczy jednej nerki, jest nagły, obfity, a wykluczona jest kamica, gruźlica oraz zmiany rozrostowe to powinna być brana pod uwagę ano-malia naczyniowa. Jak dotąd metodami leczenia naczyniaka są nefrektomia, he-minefrektomia lub radioterapia. Nasz przypadek pokazuje, że czasem niestan-dardowe sposoby diagnostyki i leczenia mogą okazać się skuteczne.

ENDOMETRIOZA UKŁADU MOCZOWEGO – nasze doświadczenia

S. George

Oddział Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni

Wstęp: Endometriozą nazywamy występowanie poza jamą macicy tkanki, która swym wyglądem i aktywnością przypomina błonę śluzową macicy. Roz-rost tej tkanki pod wpływem stymulacji hormonalnej prowadzi do krwawień, odczynu zapalnego, w końcu do zbliznowaceń. Jest chorobą mającą łagodny przebieg w przypadku wczesnego rozpoznania i właściwego leczenia. W przy-padku nieleczenia, może nawet w rzadkich przypadkach stwarzać bezpośrednie zagrożenie życia. Gruczolistość wewnątrzmaciczna jest problemem interdyscy-

33


plinarnym. Ocenia się, że w 99% przypadków obecność ognisk endometriozy w obrębie jajnika/jajników jest związana z zajęciem innych narządów zarówno w jamie brzusznej jak i poza nią, a najczęściej w obrębie układów pokarmowego i moczowego. Pozagenitalne ogniska zachowują również zdolność reagowania na zmiany stężenia hormonów płciowych. Endometrioza układu moczowego doty-czy głownie 1-6% pacjentek chorych na gruczolistość w obrębie miednicy mniej-szej z czego w 80-90% przypadków zajęty jest pęcherz moczowy. Ze względu na niecharakterystyczne objawy właściwe rozpoznanie choroby opóźnia się nawet do 54 miesięcy. Nieleczona gruczolistość układu moczowego zwiększa ryzyko transformacji nowotworowej, a mianowicie gruczolakorak jasnokomórkowy i endometriodalny. Nasze doświadczenia ograniczają się głównie do pacjentek po 40 roku życia, po przebytym cesarskim cięciu (przed 5-7 lat), prezentujące, trwające ponad rok silne dolegliwości bólowe w podbrzuszu i skurcz pęcherza podczas mikcji, nasilające się w trakcie miesiączki. U części pacjentek nie udaje się rozpoznać zmian w cystoskopii. Mając na celu przede wszystkim zachowa-nie funkcji nerek, leczenie zespołów/objawów utrudniających życie pacjentki, zachowanie płodności oraz leczenie małoinwazyjne, leczeniem z wyboru jest operacja poprzedzona hormonoterapią przez pół roku.Materiał i metoda: Od 2004 do 2009 r. w Oddziale Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni rozpoznano u 8 pacjentów (6 kobiet, 2 mężczyzn) endometriozę ukła-du moczowego. W tym 1 przypadek endometriozy jądra lewego, 1 przypadek przetoki pęcherzowo-skórnej z ropniem powłok podbrzusza, 1 przypadek endo-metriozy w nerce prawej, 1 przypadek endometriozy w części sterczowej cewki moczowej, 2 przypadki zmiany w pęcherzu moczowym oraz 2 przypadki endo-metriozy moczowodów. Zastosowano leczenie operacyjne różnymi metodami.Wyniki: Uzyskano wyleczenie po całkowitym wycięciu zmiany. W 2 przypad-kach dodatkowo stosowano farmakoterapię uzupełniającą. Wniosek: Endometrioza pozapłciowa jest poważnym problemem klinicznym ze względu na trudności diagnostyczne, jest dość późno rozpoznawana – w okresie powikłań choroby. Celowość leczenia to przede wszystkim zachowanie funkcji nerek, leczenie zespołów/objawów pogarszających komfort życia pacjenta, za-chowanie płodności oraz leczenie małoinwazyjne. Leczenie uzależnione jest od umiejscowienia zmiany. Całkowite wycięcie ogniska i następowa hormonotera-pia, to leczenie z wyboru. Leczenie wyłącznie farmakoterapią jest postępowa-niem paliatywnym.

34


ZASTAWKI CEWKI TYLNEJ W PRZEBIEGU MOCZÓWKI PROSTEJ NERKOWOPOCHODNEJ

Stanisław Czeszak

Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Wstęp. Moczówka prosta nerkowopochodna jest rzadką jednostką chorobową, spowodowana zaburzeniem odpowiedzi cewek nerkowych na działanie wazapo-resyny. Pierwotne postacie są skutkiem mutacji genu V2 wazopresyny w cewce zbiorczej lub genu akwaporyny 2. Ta postać moczówki została opisana pierwszy raz w 1945 roku przez Frossmana. W różnicowaniu należy uwzględnić moczów-kę pochodzenia centralnego i polidypsję pierwotną. W moczówce nerkowej, w odróżnieniu od postaci centralnej, nie następują zmiany objętości i osmolal-ności wydalanego moczu po podaniu desmopresyny. Ciężkie postacie moczówki prostej nerkowopochodnej z diurezą dobową powyżej 10 litrów mogą przekra-czać pojemność transportową układu moczowego i być przyczyną powikłań urologicznych.Materiał. Cel pracy było omówienie powikłań urologicznych u pacjenta z mo-czówką prostą nerkowopochodną. Przedstawiono przypadek 29 letniego pa-cjenta z rozpoznaną w 6 roku życia moczówką prostą nerkowopochodną. Od 3 ostatnich lat obserwowano obustronne wodonercze i poszerzenie moczowodów. Z uwagi na trudności opróżnienia pęcherza moczowego pacjent stosuje samo-cewnikowanie 5-6 razy na dobę przy diurezie dobowej około 15 litrów W ul-trasonografii jamy brzusznej stwierdzono obustronne wodonercze oraz posze-rzenie moczowodów na całej długości z zaleganiem moczu po mikcji około 600 ml. W cystoskopii pęcherz moczowy o dużej pojemności, z licznymi pseudo-uchyłkami oraz zastawki cewki tylnej, które nacięto.Omówienie. Moczówka prosta wymaga pogłębionej oceny urologicznej ze względu na możliwość współistnienia towarzyszących schorzeń układu moczo-wo-płciowego, zarówno wrodzonych jak i nabytych, które mogą zostać prze-oczone w trakcie leczenia zachowawczego tak jak miało to miejsce u przedsta-wianego pacjenta. Ważne jest ustalenie przyczyny przeszkody podpęcherzowej w oddawaniu moczu o ile taka istnieje jak również wodonercza. W omawianym przypadku rozpoznano szereg patologii w zakresie górnych i dolnych dróg moczowych przyczyną, których były zastawki cewki tylnej.

35


ZESPÓŁ OLBRZYMIEJ TORBIELI PĘCHERZYKA NASIENNEGO, AGENEZJI NERKI I ATREZJI UJŚCIA PRZEWODU WYTRYSKOWEGO (ZESPÓŁ ZINNERA). OPIS PRZYPADKU.

P. Zedler, T. Drabarek1, W. Narożański1, A. Mikszewicz1, A. Antolak 2

1 Oddział Urologii Szpitala Specjalistycznego Świętego Wojciech w Gdańsku 2 Zakład Patologii Szpitala Specjalistycznego Świętego Wojciech w Gdańsku

Wprowadzenie. Zespół Zinnera (pod postacią triady: torbiel pęcherzyka nasien-nego współistniejącej z agenezją nerki oraz atrezją ujścia przewodu wytryskowe-go) jest rzadkim zespołem dotyczącym 0,00214% pacjentów. Od czasu pierwsze-go opisu w 1914 r przez A. Zinnera, w literaturze anglojęzycznej opublikowano około 200 opisów przypadków (w tym 100 od 1980 roku). Objawy związane z zespołem występują zwykle po raz pierwszy w drugiej – trzeciej dekadzie życia, w okresie aktywności seksualnej. Torbiel do 5 cm zwykle nie daje objawów, na-tomiast powyżej 12 cm określana jest jako torbiel olbrzymia pęcherzyka nasien-nego. Na drodze efektu masy lub podrażnienia może powodować bóle brzucha, a czasami także bezpłodność. Współistnienie torbieli pęcherzyka nasiennego i agenezji nerki wynika z faktu, że oba organy powstają w trakcie embriogenezy z przewodów Wolffa. Izolowany niedorozwój pęczka mezonefrycznego skutkuje agenezją moczowodów i nerki. U kobiet odpowiednikiem zespołu Zinnera jest zespół Mayera-Rokitańskiego-Kustnera-Hausera: wrodzony brak macicy, gór-nej części pochwy oraz agenezji nerki.Cel pracy. Przedstawienie przypadku: diagnostyka, postępowanie oraz analiza aktualnej literatury.Materiały i metody. 47 letni chory, ojciec trójki dzieci, został skierowany do oddziału urologii w celu wykonania nefrektomi z rozpoznaniem zmienionej wodonerczowo, afunkcyjnej nerki miednicznej lewej. Rozpoznanie to zostało postawione w trakcie diagnostyki nadciśnienia tętniczego na podstawie badań obrazowych i cystoskopii. W badaniu USG stwierdzono brak lewej nerki; pęcherz moczowy gładkościenny; jednokomorową torbiel po lewej stronie pęcherza mo-czowego najprawdopodobniej wywodząca się z układu moczowo-płciowego. Nie widać bezpośredniego połączenia tej torbieli z pęcherzem moczowym. Wniosek: być może jest to torbiel powstała z wodonerczowo zmienionej nerki miednicznej. W badaniu TK opisano widoczny wyraźnie odgraniczony twór o wymiarach 66 na 60 mm w miednicy mniejszej, po str. lewej, od poziomu promontorium

36


i niżej. Dolnym biegunem sięga poziomu środka panewki lewego stawu biodro-wego. Współczynnik osłabienia promieni wynosi ok. 45 j. H- tkanka lita. Po kontraście nie ulega znamiennemu wzmocnieniu. W badaniu MRI wykazano torbielowatą strukturę o wymiarach 120 x 60 mm z widocznymi krętymi, tubu-larnymi strukturami biegnącymi w kierunku podstawy pęcherza moczowego. Zmiana uciskała i przemieszczała od strony tylno-bocznej lewej pęcherz mo-czowy. Wniosek: biorąc pod uwagę wyniki poprzednio wykonanych badań TK i USG należy wziąć pod uwagę wadę rozwojową ukł. moczowego w postaci ek-topi nerki lewej i wtórnych zmian wodonerczowych wynikających z zamknięcia światła moczowodu w odc. przypęcherzowym. Pacjent zgłaszał dolegliwości bólowe w obrębie podbrzusza oraz miernego stop-nia dolegliwości dyzuryczne. W cystoskopii stwierdzono brak ujścia lewego mo-czowodu. Obciążony cukrzycą, w podstawowych badaniach biochemicznych nie stwierdzono nieprawidłowości.W naszym oddziale wykonano laparotomię z cięcia pośrodkowego. Stwierdzono duży torbielowaty twór położony w miednicy mniejszej po stronie lewej. Zmianę wypreparowano w całości. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. Wypisany do domu w 9 dobie, w stanie ogólnym dobrym. Kontrola w Poradni Urologicznej po 3 miesiącach od zabiegu wykazała ustąpienie dolegliwości bólowych podbrzusza i ustąpienie dolegliwości dyzurycznych Wyniki. W badaniu histopatologicznym rozpoznano torbiel pęcherzyka na-siennego. W ścianie torbieli obecny niewielki, ogniskowy, przewlekły odczyn zapalny. Zawartość torbieli stanowił płyn nasienny z licznymi spermatocytami. Posiew treści torbieli wykazał wzrost drobnoustroju Leuconostoc mesenteroides wrażliwego na wszystkie antybiotyki.Wnioski. Zespół Zinnera jest jednostką chorobową, która z powodu rzadkości występowania i braku charakterystycznego obrazu klinicznego może nie być brana pod uwagę jako etiologia bólów miednicy i dolegliwości dyzurycznych. Szczególnie należy o niej pamiętać przy interpretacji badań obrazowych uwi-daczniających torbielowaty twór w miednicy mniejszej z towarzyszącą agenezją nerki po tej samej stronie. Zgodnie z dostępną literaturą torbiele nie dające objawów można leczyć zacho-wawczo podając blokery receptora alfa. W przypadku dużych torbieli zabieg operacyjny powinien być metodą z wyboru. Należy pamiętać, że wieloletni zastój płynu nasiennego może ulegać zakażeniom bakteryjnym oraz zmianom nowotworowym. Aspiracja treści pod kontrolą USG w 30% może skończyć się nawrotem lub być powikłana infekcją. Opisano również przypadki wykonania zabiegów usunięcia torbieli pęcherzyka nasiennego metodą laparoskopową.

37


„POPROMIENNE ZWĘŻENIA MOCZOWODÓW”. Wyniki leczenia.

Michał Jung, Jerzy Michajłowski, Marcin Matuszewski

Katedra i Klinika Urologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Wstęp. Radioterapia jest skutecznym sposobem leczenia raka szyjki macicy, niestety obarczonym ryzykiem wystąpienia licznych powikłań. Jednym z nich jest zwężenie popromienne moczowodu występujące u 0,4-5,5% naświetlanych kobiet. Zwężenia obejmują najczęściej dystalny odcinek moczowodu, znajdujący się w obszarze naświetlania, w miejscu krzyżowania się z więzadłem szerokim macicy. Operacje naprawcze w obrębie zmienionych popromiennie tkanek, sta-nowią trudny problem kliniczny i obarczone są dużym ryzykiem powikłań. Od 4-8% pacjentek umiera z powodu powikłań pooperacyjnych.Materiały i Metody. Grupę badawczą stanowiło 5 kobiet w wieku między 25 a 59 lat (śr. 42 lata). W 3 przypadkach stwierdzono zwężenie moczowodu po stronie lewej, w 2 po stronie prawej. Wszystkie pacjentki w przeszłości były le-czone z powodu raka szyjki macicy. W 4 przypadkach wykonano operacje sp. Wertheim-Meigs z uzupełniającą radioterapią a w jednym przypadku zastoso-wano tylko radioterapię. W 3 przypadkach zwężenie moczowodu zdiagnozo-wano w pierwszym roku od momentu zakończenia radioterapii, u 2 kolejnych zwężenie wykryto po 7 i 9 latach. Dwie chore przebyły wcześniej nefrektomię z powodu afunkcji po stronie przeciwległej względem zwężonego moczowodu. Przed planowanym leczeniem wszystkie pacjentki miały wykonaną urografię, a w 4 przypadkach dodatkowo pielografię zstępującą po założeniu odbarczającej nefrostomii. Zwężenie moczowodu u wszystkich pacjentek obejmowało jego dy-stalny odcinek na długości od 2 do 7 cm (śr. 5.4 cm). Wyniki. W 3 przypadkach wykonano przeszczepienie moczowodu. Ze względu na długość wyciętego odcinka moczowodu obejmującego zwężenie w 2 przy-padkach zastosowano technikę „Boari flap”, a w 1 „Psoas hitch”. U 2 pacjentek wykonano ureterojejunoplastykę sposobem Shokeir'a. U wszystkich pacjentek pozostawiono w moczowodzie cewnik podwójnie zagięty, który usuwano 6 tyg po zabiegu. Powikłania śródoperacyjne obejmowały uszkodzenie esicy u 2 pacjentek. W jed-nym przypadku wykonano resekcję uszkodzonego odcinka jelita, z zespoleniem koniec do końca. W drugim przypadku ze względu na duży odczyn popromien-ny wyłoniono czasową sigmoideostomię, z odtworzeniem ciągłości przewodu pokarmowego w późniejszym okresie. U jednej z pacjentek, po wykonaniu ure-

38


terojejunoplastyki doszło do nieszczelności zespolenia jelitowo-pęcherzowego i zespolenia jelitowo-jelitowego. U pacjentki wyłoniono ureterocutaneostomię i jejunostomię i skierowano do dalszego leczenia na Oddziale Chirurgicznym Pacjentka zmarła na skutek niewydolności wielonarządowej i powikłań zakrze-powych. Odległe wyniki oceniano na podstawie badań obrazowych (USG, urografia) oraz badań laboratoryjnych (profil nerkowy, badanie ogólne moczu, posiew moczu). Dobry efekt stwierdzono u 3 pacjentek. Wnioski. Radioterapia mimo stosowania nowoczesnych metod ogniskowania promieniowania, obarczona jest nadal znaczącym ryzykiem wystąpienia zwę-żeń moczowodów. Leczenie popromiennych zwężeń moczowodów jest trudnym problemem klinicznym, zwłaszcza z powodu zmienionych odczynowo sąsiadu-jących tkanek oraz jelit. Ze względu na rozległość zwężenia, często niezbędne jest zastosowanie technik opracyjnych typu „Psoas hitch” czy „Boari flap” co pozwala osiągnąć zadowalające efekty.

RHABDOMYOSARCOMA JĄDRA – opis przypadku, postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

Paweł Niwiński, Jerzy Siekiera

Centrum Onkologii im Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy.Oddział Kliniczny Urologii Onkologicznej

Wstęp. Rhabdomyosarcoma jądra jest bardzo rzadkim nowotworem występują-cym najczęściej w wieku dziecięcym.Materiał i metoda. W pracy przedstawiono leczenie skojarzone i diagnostykę obrazową zaawansowanego mięsaka jądra prawego z przerzutami odległymi. U chorego wykonano orchidektomię prawostronną oraz poddano leczeniu sy-stemowemu. W ramach diagnostyki wykonano serię tomografii komputerowych klatki piersiowej, brzucha i miednicy, FDG-PET-CT. Z powodu przetrwałych zmian po chemioterapii stwierdzonych w badaniu FDG-PET-CT chorego pod-dano limfadenektomii zaotrzewnowej. Okres obserwacji wynosi: 16 miesięcy. Wnioski. Obecność mięsaka jądra u osoby 20 letniej jest przypadkiem kazui-stycznym, mogącym budzić problemy co do dalszego postępowania terapeutycz-nego. Celem pracy jest przedstawienie metody diagnostyki i leczenia chorego z rozpoznanym rzadkim nowotworem dla którego wytyczne terapeutyczne wg EUA Guidelines on Testicular Cancer są niewystarczające.

39


GUZ NAJĄDRZA POCHODZENIA PASOŻYTNICZEGO Zbigniew Wolski, Paweł Bartoszewski, Cezary Kobajło Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Dziecięcej CM UMKw Bydgoszczy. Wprowadzenie. Dotychczas nie opisano w Polsce przypadku guza pasożytniczego najądrza wywołanego owsicą.Opis przypadku. Pacjent NN lat 17 przyjęty do Kliniki Urologii z powodu bezbolesnego powiększenia jądra prawego. Negował uraz oraz stany gorączkowe. W badaniu fizykalnym stwierdzono twardy guz w okolicy dolnego bieguna jądra prawego średnicy około 1,5 cm oraz niezmienioną skórę moszny. Markery nowotworowe były prawidłowe. W USG i TK uwidoczniono guz z wyraźną torebką o największym wymiarze 17 mm położony przy dolnym biegunie jądra prawego.Śródoperacyjnie stwierdzono guz najądrza prawego, który wycięto i wywinięto osłonki jądra sposobem Winkelmana. Przebieg pooperacyjny bez powikłań.Badanie histopatologiczne ujawniło w guzie obecność owsików oraz wysięk zapalny- oxyuriasis epidymididis. Chory pod kontrolą Poradni Pediatrycznej i Urologicznej. Nie znaleziono pasożyta w kale.Wnioski. Diagnozując guzy najądrzy należy także brać pod uwagę guzy o rzadkiej etiologii.

D-ESWL – ZEWNĄTRZUSTROJOWA LITOTRYPSJA Z ZASTOSOWANIEM URZĄDZENIA DUET MAGNA – EFEKTYW OPARCIU O MATERIAŁ WŁASNY ODDZIAŁU UROLOGII SZPITALA MIEJSKIEGO W GDYNI

Tomasz Gondek

Oddział Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni

Wstęp: Olbrzymi postęp technologiczny obserwowany we wszystkich dziedzi-nach życia, a zwłaszcza w medycynie powoduje, że lekarz otrzymuje do dyspo-zycji nowe urządzenia, które z jednej strony ułatwiają pracę, a z drugiej czynią procedury medyczne coraz bardziej przyjaznymi i bezpiecznymi dla pacjenta. Pragniemy zaprezentować Duet Magna – nowe, jedyne tego typu urządzenie do zewnątrzustrojowej litotrypsji złogów w nerkach i moczowodach. Aparat wyko-

40


rzystuje wysokoenergetyczny impuls elektryczny z cewki indukcyjnej i generuje pole elektromagnetyczne. Pole elektromagnetyczne odpycha membrany, które w kontakcie z wodą tworzą falę ciśnieniową. Fala ciśnieniowa jest skierowana na złóg przez paraboliczne reflektory i tworzy falę wstrząsową To co odróżnia Duet Magna od stosowanych już litotrypterów, to dwie membrany generujące dwie fale spotykające się na złogu powodując, że mniejsza energia każdej z fal przechodzi przez miąższ nerki i zdwaja się dopiero na złogu. Urządzenie umoż-liwia stały podgląd usg i skopią bez przerywania zabiegu oraz płynną zmianę częstotliwości impulsów w zakresie 66-120 impulsów/minutę i natężenia fali w zakresie 1-14.Materiał i metoda: Od stycznia 2011 roku do marca 2012 roku wykonano na Oddziale Urologii Szpitala Miejskiego w Gdyni 247 litotrypsji zewnątrzustrojo-wych D-ESWL z zastosowaniem urządzenia Duet Magna. W tym 132 przypadki dotyczyły złogu w nerce lewej, 94 przypadki złogu w nerce prawej, 13 przypad-ków złogu w moczowodzie lewym, 8 przypadków złogu w moczowodzie pra-wym. Przed rozpoczęciem zabiegu podawano 1 dawkę Ketonalu dożylnie.Wyniki: Na 247 wykonanych litotrypsji w 38 przypadkach konieczne było po-wtórzenie zabiegu. W 62 przypadkach dezintegrację złogu obserwowano w cza-sie trwania zabiegu nie wykorzystując maksymalnej liczby impulsów. U pozo-stałych pacjentów efekt osiągany był w czasie odroczonym między 14 a 21 dniem od zabiegu. W 1 przypadku obserwowano po zabiegu krwiak podtorebkowy nerki leczony zachowawczo.Wnioski: Urządzenie Duet Magna charakteryzuje się wysoką skutecznością li-totrypsji (85%), niskim odsetkiem powikłań i pozwala na przeprowadzenie za-biegu z użyciem niewielkich dawek leków przeciwbólowych.

41


„SONOLITH I-MOVE – NOWY SPOSÓB GENERACJI FALI UDERZENIOWEJ W DESTRUKCJI KAMIENI MOCZOWYCH”

Mateusz Wojtarowicz, Piotr Petrasz, Marzena Witek, Andrzej Sikorski

Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycz-nego w SzczecinieCel: Przedstawienie specyfikacji aparatu EDAP-TMS Sonolith i-move jako li-totryptera nowej generacji wykorzystującego technologię elektroprzewodzącą. Metoda: W okresie od 1 marca 2011 do 1 marca 2012 przeprowadzilismy 530 zabiegów ESWL używając aparatu EDAP TMS Sonolith i-move. Do leczenia kwalifikowano pacjentów u których w urografii lub TK jamy brzusznej stwier-dzono obecność konkrementów poniżej 20 mm w nerce lub poniżej 10 mm w moczowodzie. Wykonano 289 zabiegów w nerce, 98 w górnym odcinku mo-czowodu oraz 143 w dolnym odcinku moczowodu. Notowano czas trwania za-biegu oraz rodzaj zastosowanego znieczulenia. Pacjentów poddawano kontroli RTG 24 godziny oraz 4 tygodnie po zabiegu ESWL. Oceniano stopień fragmen-tacji konkrementu, przyjmując za zabieg udany odpowiednio fragmentację po-niżej 4mm w nerce lub brak złogów w moczowodzie. Wyniki: U 283 pacjentów na 530 stwierdzono w zdjęciu RTG jamy brzusznej wykonanym po 24 godzinach dezintegrację złogu, dając skuteczność wczesną równa 53%. W kontroli po 4 tygodniach skuteczność zabiegu sumarycznie wy-nosi 76%, przy czym jest znacząca różnica skuteczności dla konkrementów znaj-dujących się w nerce, dolnym oraz górnym odcinku moczowodu.Wnioski: Podczas rocznej obserwacji zauważono wzrost skuteczności zabiegów z towarzyszącym skróceniem czasu trwania zabiegu oraz obniżeniem natężenia bólu doświadczanego przez pacjenta podczas zabiegu.

42


KALENDARZ UROLOGA 2012Rok Miesiąc Dzień Tytuł Miejsce Organizator

2012 Styczeń 9-12 Rozjazd Urologiczny Krynica Górska

Maciej Fortuna Oddział Urologii w Nowym Sączu oraz Katedra i Klinika Urologii w Warszawie

Styczeń 27-28 Białowieża Klinika Urologii w Białymstoku

2012 Luty 1-4 Warsztaty laparoskopoweKurs praktyczny Olsztyn

BWE. Zespół Oddziału Urologii Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. Jana Biziela w Bydgoszczy

Luty 24-28 Kongres EUA Paryż Europejskie Towarzystwo Urologiczne

2012 Marzec 3 Przegląd literatury urologicznej Warszawa Klinika Urologii w Warszawie

Marzec 23-24 Kongres Endourologii i ESWL Warszawa Sekcja Endourologii i ESWL

2012 Kwiecień 13-14Kobieta i Mężczyzna.Kongres Zdrowie Reprodukcyjne i Seksualne

Warszawa Prof. Piotr Radziszewski Warszawa

Kwiecień 27-28 Kongres Oddziału Północno-Zachodniego PTU Gdynia Oddział Północno-Zachodni

PTU Oddział Urologii w Gdyni

2012 Maj 11-12 V Pomorskie Spotkanie Uro-Onkologiczne

Jastrzębia Góra

Polskie Towarzystwo Onkologiczne i Oddział Północno-Zachodni Polskiego Towarzystwa Urologicznego

Maj 19-23 Kongres AUA Atlanta, USA

Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne

Maj 25-27Uroonkologia. IX Lubelskie Dni Urologiczne

Kazimierz Dolny Klinika Urologii w Lubinie

2012 Czerwiec 2 Egzamin ustny z urologii Warszawa Polskie Towarzystwo Urologiczne

Czerwiec 1-2 Urosilesiana Kudowa Klinika Urologii we Wrocławiu

2012 Lipiec

2012 Sierpień

2012 Wrzesień 6-8 Urosurf ChałupySekcja Adeptów i Oddział Północno-Zachodni Polskiego Towarzystwa Urologicznego

Wrzesień 13-15Kongres Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Sprawozdawczo-wyborczy.

Łódź Polskie Towarzystwo Urologiczne

2012 Październik 11-14 Kongres Onkologów Polskich Wrocław Polskie Towarzystwo

Onkologiczne

Październik 12-13 Central European Meeting Drezno EAU

2012 Listopad 1-4 SUI Japonia SUI

Listopad 10 IX Spotkanie Naukowe Sekcji Adeptów Urologii Bydgoszcz Sekcja Adeptów PTU

Listopad 16-17Kongres Oddziału Północno-Zachodniego PTU.Sprawozdawczo-wyborczy

GdańskOddział Północno-Zachodni PTU. Oddział Urologii Gdańsk-Zaspa

2012 Grudzień

43


ZAPROSZENIA

JESIENNA KONFERENCJA NAUKOWA ODDZIAŁU PÓŁNOCNO-ZACHODNIEGO

POLSKIEGO TOWARZYSTWA UROLOGICZNEGOGDAŃSK, 16-17 listopada 2012 r.

Z przyjemnością informujemy, że jesienna Konferencja Oddziału

Północno-Zachodniego Polskiego Towarzystwa Urologicznego odbędzie się w dniach 16-17 listopada 2012 roku w Domu Muzyka w Gdańsku przy ul. Łąkowej 1/2. Gospodarzem spotkania będzie Zespół Oddziału Urologii Szpitala Specjalistycznego im. Św. Wojciecha w Gdańsku, pod kierownictwem dr. n. med. Arkadiusza Mikszewicza – tel. 58 768-45-73.

44


Biuletyn Oddziału Północno-Zachodniego Polskiego Towarzystwa Urologicznego

Redaguje kolegium Redaktor naczelny: Piotr Jarzemski Redakcja: Krzysztof Szkarłat, Wiesław Karpusiewicz, Violetta Jurak – sekretarz redakcji

Wydawca: Wydawnictwo WM sp. z o.o. 85-051 Bydgoszcz, ul. Pomorska 76, tel. + 48 52 3401-806e-mail: [email protected]

ISBN 84-86194-56-1


15/2012

GDYNIA 27-28 kwietnia 2012

Gdańsk

Kościerzyna

Słupsk

Koszalin

Szczecin Grudziądz

BydgoszczToruń

Inowrocław

Włocławek

Wisła

Olsztyn

Elbląg Giżycko

Gdynia

Wejherowo

Kwidzyn

BIULETYN Oddziału Północno-Zachodniego PTU

www.ptupz.pl

MIĘDZYZDROJE 2011

biuletyn - opzptu.pl · wisła olsztyn elbląg giżycko gdynia wejherowo kwidzyn biuletyn ... dr n....

Documents